24 ٠ه ګڼه ش٠يره 2010/2 (1861-1941)

24 مه ګڼه شميره 2010/2ISSN 0970 5074 24 مه ګڼه شميره 2010/2 هند ليدپه يوه کرخه شپږ زومارفيک بڼې،‏ 1930 م ميالدي کال کې پارس دننه ننداره شوی.‏اديترنوديپ سوریميلمه ايډيټوراو دې نارائين سنګهمدير،‏ رويندر بهون،‏ وشوا بهارتیمرستيالهنيلو روهراهند ليد په عربی،‏ باسا انډونيشيه،‏ بنګالی،‏ انګليسی،‏ فرانسوی،‏ المانی،‏ هندی،‏ اتاليه،‏ پښتو،‏ پارسی،‏ پرتوګالی،‏ روسيائی،‏ سنهاله،‏اسپانۍ،تمل،‏ ترکۍ او اردو ژبو کې چاپ کيږی.‏ د مقالو موضوعات په خپله دليکوالو د نظرياتو څرګندونې دي او په هند ليد پورې اړه نهلري ‏،دهند ليد کې داصلې مقالو بيا چاپ اوبيا خپرول د مننې څرګندو لوپه ترڅ کې آزاد دې.‏سرمقاله ‏،ګډون پاڼې اوليکونه ټول د ايديتر په نامه په دغه پته استول کيږي:‏ Editor, India Perspectives140, 'A' Wing, Shastri Bhawan, New Delhi - 110001تليفون : 23388873 +91-11-23389471, فکس:‏ +91-11-23385549ایمیل : jspd@mea.gov.in ، ويب پاڼه:‏ http//www.meaindia.nic.inدهند ليد د کاپي اغستلو لپاره مهربانی و کړئ په خپل هيواد کې دهند له سفارت سره اړيکي ونيسۍ.‏داګڼه د اولسی ډيپلوماسی څانګی ګډ سيکريټر،‏ نوديپ سوری لخواه د نوی ډيلی،‏ بهر نو چارو وزارت لپاره چاپ کړيشوی.‏(1861-1941)دغه ګڼه د اجنتا اف سيټ او پيکنګ لمتد له خواپه نوي ډيلي - 110052 کې ديزاين او چاپ شوه.‏

ايډيټوريلمونږ په دغه خصوصی ګڼه کې دهند اعظيم بچوړو ځينی يو رويندرناته ټيګور ته خپلغنی عقيدت وړاندې کوو.‏ څنګه چی نړې د ټيګور 150 مه کاليزه ورځ نمانځلو لپارهچمتو شوی،‏ هندليد يو لړمظامين يوځای کولو او چاپ کولو لپاره مخ په وړاندیګام پورته کړو او ددې سره به زمونږ لوستونکی دغه حقيقی او د پام وړ شخصيت يولړ اړخونو ته پاملرنه دکولو جوګه شی.‏ د ‎1861‎م نه واخلۍ ‎1941‎م ميالدی کال پورې8 لسيزو په موده کې ټيګور يو ډرامه ليکونکی،‏ شاعر،‏ سندرې ليکونکی،‏ ناولليکونکی،‏ پوهاند،‏ فيلوسوفر او بشر پوهه په توګه نړيواله پيژندګلو ترالسه کړې.‏ټيګور خپله لومړۍ ډرامه،‏ والميکی پرتيبها هغه وخت ليکلی وه کله چی هغه فقط 20کلن وو.‏ نوموړی څه لپاسه 2000 سندرې وليکلې او د بنګالی موسيقی يو مهم نوغیپه توګه يې رويندر سنګيت منځ ته راوست چی ورته هم ددغه شاعر نوم ورکړې شو.‏نوموړی د خپلو نظمونو يوه غوره مجوعه،‏ ګيتانجلی بنګالی څخه انګليسی ژبې تهواړوله او ‎1913‎م ميالدی کال کې نوبل جائزه ګټونکې لومړې اسيای جوړ شو.‏ د نوموړیلنډې کيسې او ناول بنګالی اديبياتو کې يو ځانګړی ځای لری.‏ او شايد چی هغه لومړېداسې شاعر دې چی د دوه هيوادونو ملی ترانې يې ليکلی : بنګله ديش لپاره امر شوناربنګال او هندوستان لپاره جناګنا منا.‏ د 60 کالو په عمر کې،‏ هغه خپل پام انځورونو تهواړولو او د خپل ژوند په رو ښانه کلونو کې يې پاملر نه راجلبه کړله.‏ يو پوهاند په توګههغه په بشپړه او په پړاخه پوهه ټينګار و کړو او په شانتی نيکيتن کې يې وشوا بهارتیتاسيس کړو.‏ دا يو داسې سازمان وو چرته چی ״د جغرافيائی خنډانو وهم په هند کې لږ ترلږه يو ځای څخه پناه شو״.׳نړيوال شاعر׳ ډير مسافرتونه وکړل،‏ او په پنځه ټاپوانو کې30 هيوادونو ته په تلو دوستان او ستائنه کونکی يې راجلب کړل.‏ څنګه چی تان چونګپخپل مغمون کې ووئيلی،״د چين خلکو هميشه د ټيګور ليکنی او سندرې خوښې کړیچی د مينی،‏ هيلی،‏ رورګلوی اود بشريت غنی اړخونه لری.‏ ‎1920‎م په لسيزه کې چيندننه ״دټيګور جوش״ منځ ته راغې او په ځانګړی توګه دا ‎1924‎م ميالدی کال کې د هغهسفر سره عروج ته ورسيده.‏ ״د ټيګور جوش״ يوبل اړخ ګورو کله چی دهغه ‎150‎مه کاليزهورځ نمانځل کيږی....‏يو فيلوسوفر په توګه،‏ ټيګور دهندازا دۍ مبارزی لپاره خپل هيجان،‏ د بشريت په نړيوالګرځيدنه او دملت پالنې زياتوالی په باره خپلو انديښنو ترمنځ توازن د راوستلو لټه وکړه.‏هغه ‎1919‎م ميالدی کال کې امرتسر دننه د جليان واال باغ قتل عام او وحيشت پرضداحتجاج وکړ.‏ او هغه،‏ څنګه چی پروفيسور امرتيا سين پخپل مغمون کې پرګوته کړی،‏ دمهاتما ګاندهی سوديشی مبارزه او چرخی يا اوبدونکی څرخ لپاره دهغه وکالت غندنه وکړه.‏عمل پلو هميشه مثبت او ځانګړې نظر لرلو سره،‏ هغه مونږ ته ګنړشيان ننداره کړل.‏ ״زه دخوش بينۍ خپل نظر لرم.‏ که چرې زه دا په يوه دروازه ترالسه نکړم نو بلې دروازې ته به ځانورسوم يا پخپله به يوه دروازه جوړه کړم.‏ نوموړی يو ځل ووئيل په داسې حال کې ځينیډارونکې اړخ منځ ته راتلې شی الکن هغه د روان وختونو تورې تيارې په پام کې ونه نيولې״زما لپاره يو فکرهم د انسان په څيره مسکان راوستلی شی.‏ ״ماپه تړلی سترګو خوب وليدچی ژوند يوه خوشحالی ده.‏ زه را يخ شوم او ومې ليدل چی ژوند يو خدمت دې.‏ ما خدمت تهدخوشحالۍ په سترګه وکتل״.‏زه د وشوا بهارتی پوهنتون او په تيره د پروفيسور اودې نارائين سنګه مننه کوم چی زه يېددغه ګڼی مرستيال ايډيټر جوړکړم ‏.د ټيګور د شخصيت ډول ډول اړخونه ننداره کونکیمظامينونه عالوه،‏ وشوا بهارتی مونږ ته ځينی نادره عکسونه هم برابر کړل.‏ چی مونږ ته ډيرخائيسته اوزړه راښکونکی ښکاره شول.‏ دغه حقيقت چی پدې کې زياتره عکسونه لومړیځل چاپ شوی،‏ دغه ايډيشن يې ځانګړی جوړ کړو.‏ ټيګور لپاره ״کمبود״ تورې هډو دتصور وړنه دې.‏مونږ هميشه دخپل لوستونکو د عکس العمل،‏ غبرګون او د نظرياتو قدر کوو.‏نوديپ سوری

په 21 مه پيړۍ کې ټيګورڅير اوړه اوبد معلوميږی چی يو بې هدفه نښې ته ځان رسوی״ ‏.هر ډوله شخصی تاوانباوجود ټيګور د خپل هيواد خدماتو د خپل دود کړو وړو،او د خپل مورنۍ ژبې،بنګلهيا بنګالی څخه ډډه ونکړه چی هند او بنګله ديش په نامه دوه هيوادونه يې په يو مزیتړلي وو.‏ نوموړی ته معلومه وه چی تيارې نه وروسته د رڼه راتلو وار وی څنګه چی هغهووئيل : ״وريځې زماپه ژوند تاوراتاويږی،‏ بارانونه يا توپانونه منځ ته نه راولی بلکه زماماښامانی اسمان ته رنګونه برابروی״.‏په داسې حال کی چی دليل او منطق د ټيګور د پالن يوه مهمه او الزمی برخه وه،‏ داخلیصالحيت او په ځان ټينګه عقيده او ځانګړی پوهه په مساوی ډول د اهميت وړ دی.‏ټيګور يوځل ووئيل : هرډوله منطق سره يو زهن هر ډوله خولوسره يوی چاړې په څيروی״ ‏.دا هر هغه الس پريکوی چی يې استعمالوی״د يو سړی په ژوند او د زده کړې پهجرياناتو کې دا کره عناصرو لپاره يو ځای جوړولو په باب څومره صحيحی دی؟ ځانګړیليکنې،‏ با مقصد اجراعات،‏ تصوری رسام او غمجنه موسيقی الو ‏،ټيکنالوجی او کرهتجهيزاتو په توګه بشری زهن ته بڼه برابرولو کې رول لری.‏د نړۍ څيره بدليږی او څنګه چی وخت تيږی،‏ دغه بولونونه زياته ګډوډی خورونکیڅيرو سره راښکاره کيږی.‏ هرځل يو انسان د مايوسۍ يو عنصر حسوی الکن په دغهمحال بشری عقيده را ژوندۍ کيږی او ټيګور په څير مفکر او ستراجراعات ترسرهکونکې مخې ته راځی څوک چی ژوره عقيده لری چی بل اخر په دغه نړۍ حقيقت،‏صداقت او خائيست واکمنيږی.‏ داد حيرانتيه خبره نه ده چی دا وکتلې شی چی ائنستائين دهندی اديبياتو سترې څيرې،‏ رويندر ناته ټيګور (1941-1861) په څير يو شانعقيدې درلودلې.‏ ائن سټائين ووئيل : هغه مفکورې چی زماالره يې روښانه کړې اوپهوخت وخت يې ماته د ژوند مقابله کولو لپاره نوی جرت او درناوې ورپه غاړه کړې ‏،زړهسواند،‏ خائيست،حقيقت او صداقت سره تړاؤ لرونکی خاصيتونه دی״.‏ ديو بشر ودهاو انکشاف په دغه خاصيتونو تکيه والې لری.‏ ائن سټائين سره په راکړه ورکړه ټيګورووئيل : ״زمونږ د روح وده ديو صحيحی اوکره نظم په څير ده.‏ دا يوه المحدود مفکورهده چی طرح کونکی د مفهوم او د خوشحالۍ ټولو حرکاتو سره سرشاره کوی ‏.الکن کهچرې مونږ ددې حرکات دغه المحدود مفکورې څخه وشوکوو،‏ المحدود ارام ته سترګهونه نيسو او فقط ال محدود حرکات په نظر کې ونیسو،‏ نو ژوند مونږ ته د يو ديو پهپه داسې وخت کې کله چی نړۍ د‎2010‎ م ميالدی کال مئی مياشتې او د‎2011‎ م مئیمياشتې ترمنځ د رويندر ناته ټيګور د دور‎150‎ م کال اغاز نمانځی ‏،دا مناسب وګڼلېشوه چی دهند دغه اعظيم او نامتو بچوړی ته عقيدت وړاندې کړې شی چاچی مونږ تهدرناوې ورپه غاړه کولو سره زمونږ سرونه په فخر اوچت کړی ‏.هم دا وجه ده چی مونږ دنوموړی عکسونو او دهغه انځورونو سره سره د هغه پحقله څه لپاسه شل مظامين راټولکړی او دهغه په درناوی کې يو په دغه مجله کې چاپ کړی.‏ په دې کې ځينی مظامينپخوا وشوا بهارتی کې چاپ شوی الکن زياتره دغه ايډيشن لپاره ليکل شوی ‏.مونږهيله من يو چی زمونږ دغه هڅې ته به دهند ليد نړيوال لوستونکی هرکلۍ اووائی اواوږدې مودې لپاره به دا يا د ولری.‏ مونږ د ليکوالو،‏ په عمومی ډول د وشوابهارتی او پهځانګړی توګه د رويندر بهون د ارشيف ما مورينو مننه کوو ‏.مونږ ددغه موقعی استعمالد بهرنو چارو وزارت اولسی ډيپلوماسۍ څانګی ستائينه کولو لپاره کوو چی په دغهمجله کې يولړ مظامين راغونډولو کې يې االقه او مرسته وښودله.‏اودې نارائين سينګهشانتی نيکيتن،‏ مارچ،‏‎2010‎هند ليد 24 مه ګڼه شميره 2 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 3 2010/2

وزروال حيرانتياوې :دټيګور شاعری او خواږه سازونهليډلی مکهوپادهياي 6ټيګور او کليواله و دانیاوما داس ګپتا 86د شاعر مکتبسپريا ټيګور 12ټيګور اود هغه دور:‏ داسيه مفکورهسوګاټا بوس 90~دخپل زرګونو هيواد والو سره په ګډه،‏ زه ديو داسینفر مننه کوم چاچی خپل شاعرانه انداز او پاک ژوندپربنسټ هند د نړۍ په ساحنه راوست.‏ الکن زه دهغهترټولو زياته مننه کوم.‏ هغه خپواد جنوبي افريقې څخهزما د اشرم ملګرو ته په شانتی نيکينت کې ځای برابرکړی وو.‏ نور روابط او ياداشتونه دومره سپيثلی دی چید اولسی عقيدې وړ ګرځيدیل.‏ټيګور،‏ ګيتانجلی او نوبل جائزهنيلنجن بينرجی 20په ټيګور کې يوسائينس پوههپارتها ګهوش 46ټيګور:‏ د نظر خاوند او ترجمانارنيسټ رائيس 50ټيګور :دهند اوچين غټو تهذيبونو ترمنځطالئی پلتين چونګ 96دټيګور سفر او د چين د اديبياتو پهنړۍ دده اغيزهين زينان 101انسان - ګرد کائينات په مرکز کېپه بشپړه زده کړه د ټيګور فکرونه}ايم کې ګاندهیسابرمتی،‏ احمداباديو انځور پوهه په هيڅرويندر ناته ټيګوراودې نارائين سنګه 104ټيګور او ټيخنيکی زده کړهبي اين پټنائيک 110په شانتی نيکيتن کې ګاندهی سره ټيګور.‏سنجې کمار ملک 26تياتر لپاره دنوی ژبې په لټه کېابهيجيت سين 38په ګرځيده مئين شاعرامرت سين 52دټيګور مذهبسبو جکولی سين 60مساوی موسيقی :په نور انځور پوهانو د ټيګور اغيزهاينا پوری 116ټيګور :ګاندهی او ټيګورامرتيا سين 66د ‎12‎مې پيړۍ انځور پوهنې څخهپه ټائيګور متاثره شويايلکی انجيال ماريچل 122مارټن کيمپچين 70د ټيګور سوديشی ټولنه : په ملتپالنه بحث مباحثهبيکاش چکرورتی 76‏'زه بښتوريم چي په دغه خاورهپيداشوم'‏ :دټيګور د ژوند ليک يوه خاکهپوربا بينرجي 127سمبو ساها.‏د خزوپه خپلواکۍ کې د رويندر ناتهبرخهکيتهلين ايم اوکونيل 80

وزروال حيرانتياوې :دټيګور شاعری او خواږه سازونهليډلی مکهوپادهيايرويندر ناته ټيګور يو ځل ووئيل :״زمونږ موسيقی يو لپاره موسيقیکيدايشی الکن بيلتون لپاره سازدې״.‏ داد يوی ځانګړی برخېلپاره نه ده.‏ دا د ګرد کائينات اونړۍ لپاره ده.‏ د ټيګور موسيقی دخواهيشونو په زياتيدونکی بنسټوالړه وه چی د انسان ځانګړیتوب کوهلمې دنيا او کائينات سرهيو موټی کوی.‏د رويندر ناته ټيګور موسيقی پهعمومی ډول دهند د موسيقی مفکورېته نوی چوکاټ ورپه برخه کړو.‏ رويندرسنګيت چی د بنګاليانو ‏(بشمول بنګلهديش)‏ لپاره کلتوری اوفرهنګی خزانهده،‏ اوريدونکو لپاره تل پائيدونکی اوڅرخيدونکی غږدې.‏ ووئيل کيږی چی دهغه سندرې پيړيو راهسې د اديبياتو اوکلتوری اميزې نتيجه ده او بنګالی ټولنهددې څخه تيره شوی.‏رويندر ناته ټيګور يو ځل ووئيل : ״زمونږموسيقی يو لپاره موسيقی کيدايشی الکنبيلتون لپاره ساز دې״.‏ داد يوی ځانګړیبرخې لپاره نه ده.‏ دا د ګرد کائينات او نړۍلپاره ده.‏ د ټيګور موسيقی د خواهيشونوپه زياتيدونکی بنسټ والړه وه چی دانسان ځانګړی توب کولهمې دنيا اوکائينات سره يو موټی کوی.‏په اصل کې دهغه مجموعه په خائيستد ناکامۍ کړاونه منعکس کوی چی دغهپيوستون ترالسه کړی شی او ددې دترالسه کيدو سره څومره خوشحالی اومسرت الس ته راځی.‏‎1877‎م او ‎1941‎م ميالدی کال ترمنځ64 کلونو کې رويندر ناته ټيګور لخواهجوړه شوی موسيقی په دوه څانګوکېويشل کيدايشی.‏ هغه برخه چی پهسازونو اساس لری ׳سورادهرمی׳نوميږی کله چی په شعر و شاعری اساسلرونکی برخه ׳کوي دهامی׳ نوميږی.‏راځۍ چی اول د سازونو په اساس دجوړهشوی مجموعی پلټنه وکړو.‏ ټيګوردهندوستاني کالسيکی موسيقی ‏(راګسنګيت)‏ کالسيکی عنعنې ته وده ورکړه.‏دهغه د ژوند ليک خاکو څخه،‏ مونږ دګيڼ الس ته : ټيګور د ابانندره ناته ټيګور سره ملسندرې په ووئيلو.‏رويندر بهون،‏ وشوا بهارتی.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 6 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 7 2010/2

موسيقی د تربيعۍ په باره خبر ترالسهکووکوم دليارې چی هغه پخپل وړوکوانۍ کې تير شو.‏نوموړی د جادوناته بهټ )1840-1883(شاګرد وو څوک چی د وشنو پور ګهرانهمقبول پنډت وو.‏ دهند کالسيکیموسيقی په ګهرانه کې،‏ هنرمند ابتدايمعرفی کيدنی په ساز چی ׳االپ׳نوميږی دليارې د راګونو خائيستڅخه پرده اوچتوی.‏ دا ډير ساده راګوی او د درونوالی څخه مستثنی وی.‏ دا׳دهروپد׳ عنعنی ‏(په عملی ډول ددهرومفهوم ټاکلې او دها پدا مفهوم توریوی)‏ لپاره مقبوليت ترالسه کړی.‏ رويندرناته ټيګور په دغه عنعنه کې لوی شواو وروسته يې پدغه ډګر کې مهارتترالسه کړو.‏ مثال په ډول مونږ د مقبولدهروپد ومهابسوې مهاکشې مهاکاالمجهی پحقله فکر کولې شو.‏ نوموړیګنړې قافيۍ په استعمالولو دهروپد سرهتجربې وکړې(‏ . مثال په ډول ׳جورتال׳ ،جهنپ تال׳،‏ ׳سور پنکه تال׳ او تيورا- چی عموماً‏ هندوستانی کالسيکیموسيقی لپاره استعماليږی ‏)او 104سندرې ۍ کمپوز کړې.‏ ټيګور د خيال اودتهومری کالسيکی بڼې استعمالې کړېچی شاوخواه 300 سندرې جوړې کړېشی اود کالسيکې عنعنې ټولو طرزونوڅخه په وړاندې الړ.‏ مثال په ډول نوموړېپخپله موسيقی کې ׳ټپا׳ طرز استعمالکړو چرته چی دسندرې مغمون ډير لنډ ویاو دومره په پړاخه نه وی اوږ د کړې شویڅومره چی خيال يا تهومری.‏ د ټپا دوه جالرويندر بهون،‏ وشوا بهارتی.‏جال طرزونه دی . لومرې په پنجاب کېاستعماليږی چی شوری ميان خپل کړېوو او بل رام ندهی ګپتا خپل کړی چی پهبنګال کې ندهو بابو په نامه مقبول شوی.‏ټيګور خپل کوچنتوب راهسې دواړهطرزونه خپل کړی.‏ ټيګور خپلو دواړوطرزونو څخه ׳ټپا׳ طرز خپل کړې.‏رويندر ناته په پړاخ ډول کليوالو سندروپه طرز موسيقی استعماله کړی.‏ نوموړیپه سيالده او پتی سار کې اوسيدواو داسې هغه د بنګال غنی او متحرککليوال طرزونو،‏ بهتيالی،‏ کيرتن،‏رام پرشادی،‏ شاری،‏ باول او جهومورسره په تماس کې راغې.‏ نوموړې دللنفقير )1890-1774( او دهغه مريد ياشاګرد ګګن هرکارا ‏(نيټې يې ندیمعلومې)‏ سندروته معرفی شو او داسېهغه ډير ژور تاثير الندې راغې.‏ دهند دخپلواکۍ مبارزې په دوران کې هغه دکليوالې موسيقی په جال جال طرزونوګنړې سندرې کمپوز کړې.‏ دغو سندروسمدالسه د عاموخلکو زړونه وګټل اوهغوی لپاره دالهام يوه سرچينه جوړهشوه.د بنګله ديش ملی ترانه ׳امر سوناربنګال׳ د باول سندرې تاثير الندې راغلېاو دا يې يو مثال دې.‏د ټيګور لومړۍ موسيقاره هڅه ׳بهانوسينګر پدابالی׳ وو چی کمپوز شویسندرې يې د پدابالی کيرتن مینځمانهدورې طرزونو تاثير الندې راغلی.‏نوموړې په دغه طرز ځينی مقبولېسندرې کمپوز کړی.‏ الکن دهغه دغه طرزسندرې عصری وګرځولې.‏ ׳جې چپلو امرسپنو چرينی׳ ددغه طرز يو مثال دې.‏ټيګور د ګردهند بيالبيلو سيموګجراتی،کناډا،پنجابی،تمل او دهندیسپکی موسيقی بشمول بهجن څخهطرزونه ترالسه کړل او خپله موسيقی يېمنځ ته راوستله.‏ دغه سندرې بهنګاګان‏(چی عملی مفهوم يې ماتې شوی سندرېدی)‏ نوميږی.‏ مقبوله سندره ׳بهوبونموهينی׳ چی د مدهوراي ميناکشی ټيمپل‏(موتهو سوامی ديکشيتار لخواه ليکلشوی يوه زړه اولرغولې سندره)‏ څخهاغستل شوې د بهنګاګان يو مثال دې.‏هغه سندرې چی دلوديځی موسيقۍتاثير الندې راغې هم دغه ډلې الندېراځی.‏ د هنداو د لوديځ موسيقی نورواو ځانګړی خاصيتونو لپاره دهغه پوهیپه نتیجه د سندرو خاص ګډه اميزه منځته راوستل شوه.‏ ׳پورانو سې دينرکهتا׳چی دسکاټلينډ کليوالو سندرو څخهاغستل شوی طرز دې ددغه راز موسيقیيو مقبول مثال دې.‏تال يا بيټ د سندرو يو مهم او الزمې اړخدې.‏ ټيګور دهمر - د 14 بيټو يوتال پهڅير روان طرزونه استعمال کړل او ددېپه استعمال يې 16 نغمې جوړې کړی.‏نوموړې ځينی نوی تاالنه هم جوړ کړل.‏پدې کې يو شستی تال نوميږی چی ورکې6 شميره دی ‏،الکن معياری ‎6‎م تال نه جداچرته چی دادره په 3/3 کې ويشل کيږیدا په 4/2 کې اويشلی شی.‏ نوتال يوه بلهداسې نغمه ده چی پخواج ‏(دوه سرونهلرونکی ډولکي)‏ لپاره جوړه کړی شوی.‏ټيګور هميشه دا ټينګار وکړ چی يوهځانګړې سندره د شعرو شاعری او دموسيقی يو ځانګړې پيوستون دې اودواړه يوبل سره څنګ په څنګ درومی.‏دټيګور سندرې د موسيقی او د شعروشاعری يو خاص پيوستون نښه کویچرته چی دغه دواړه يوبل څخه نشی جداکيدای،او يوبل سره په ګډه د موسيقیيوه ځانګړی ژبه منځ ته راولی.‏ سچيترامترا يوځل ووئيل ׳فقط د ټيګور سندروطرزونه ووئيلو څخه هيڅ مفهوم الس تهنه راځی.‏ بايد چی يو سندر غاړې ددېپه شعر و شاعری ځان ښه پوهه کړی.‏نوموړی د خپلو سندرو د شعر و شاعریتقاضه په نظر کې نيولوسره نوی موسيقیمنځ ته راوستله.‏ د رويندر ناته ټيګورسندرې فقط هله خپل مقصد پوره کویکله چی ددې شعرو شاعری،احساساتاو د تورو ځينی يوبل سره څنګ په څنګمناسبت ولری.‏دغه مفکوره هغه وخت برله شی کله چیمونږ شعر و شاعری يا نظمونو - د کویدهرمی ياپه شاعری ډلې اساس لرونکیسندرو کره کتنه وکړو.‏ په اصل کې د ټولوسندرو په مجموعه - ګيتابتيان )1938(کارکولو په وخت،‏ رويندر ناته ووئيلیووچی هغه په داسې طريقه دې ته ودهورکول غواړی چی دا فقط د سندرو يویمجموعی په توګه ونه کتلی شی بلکههميشه منفی نغمې په توګه قبوله شیهند ليد 24 مه ګڼه شميره 8 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 9 2010/2

وجه د مکتب اغاز وکړو چی هغه پهټيګور د تپوون مفکورې دغه څخهترالسه کړه.‏ د ژوند هر خوا او دهيو ادزهن کې د خپلو ماشومانو د زده کړې اود پوهی خيال او فکر درلود ‏.ځينی نورداسې وائی چی هغه د مکتب په زده کړهکې نظر درلود او يو سرمشق په توګهحيثيت يې جوړول وغوښتل.‏الندې شيان غوښتل : ‏(ا)‏ د ښاری ژونداړ او دوړ څخه لرې طبيعت ته نزدې والېترالسه کول.‏ ‏(ب ‏)کورنۍ په څير ماحولکې معلم او معصيل ترمنځ کلکېاړيکی جوړول . ‏(پ)‏ حقيقت او صداقتنورو ايالتونو څخه معصيلين په دغهسازمان کې ګډون کولو لپاره راغلل.‏هغه والدين يا ميندې او پلرونه چیپه خپلو ماشومانو يې کنټرول نه وو،‏سانتی نيکيتن ته يې وليږل.‏د شانتی نيکيتن په سرلوس مکتب کې پاټه بهون دننه د ټيګور زده کړه.‏د شاعر مکتبرويندر بهون،‏ وشوا بهارتی.‏دغه ټول تفصيالت شايد د حقيقتځينی عناصر لری.‏ الکن يوه خبرهډاګيزه ده : ټيګور غوښتل چی خپلمکتب د لرغونی هند تپوون ‏(د عبادتيوځانګړی ځای)‏ په توګه جورکړی.‏ اياهغه غوښتل چی چی تير وختونو تهبيرته ورستن شی؟ ځواب منفی دې.‏ټيګور دومره معاصر او نوی وو چیروان وختونه يې پريخودل.‏د ترالسه کولو هڅه - چی دلرغونی هندپه بيال بيل اوپنيشد ونو کې يې اعشارهترالسه شوی.‏ دغه اهداف په نظر کېلرلو سره هغه له کلکته څخه شانتینيکيتن ته وخوزيد.‏ دا هغه ځای ووچیدده پالر محترم،‏ مهارشی ديوندرناتهخپل عبادت او مذهبی کړو وړو لپارهغوره کړې وو.‏ ډير زر دغې مکتب ودهشانتی نيکيتن يو داسې ځای وو چیبيړاناک ښارې سيمو څخه لرې پروتوو ‏.انسان او طبيعت ترمنځ هيڅ خنډموجود نه وو.‏ ماشومانو د جال جالموسمونو اغيزه حس کړه ‏.هغوی دپشاکالی بارانونو لوندوالې او دلمرتودوالې وزغملو او د سپوږمۍ د رڼهګانو خوند يې واغست.‏سپريا ټيګورپه لومړی ورځو کې د شانتی نيکيتن مکتب دننه سرلوس ټولګې.‏ټيګور غوښتل چی خپل مکتب د لرغونی هند تپوون ‏(د عبادتلپاره يوځانګړي ځای)په توګه اباد کړې او د تپوون مفکورې څخهيې عربت ترالسه کول و غوښتل.‏کوم مکتب چی رويندر ناته ټيګور منځ ته راوستې نن پاټه بهون نوميږی.‏ نههکاله پخوا دغې مکتب دخپل بقا سل کلنۍ کاليزه ولمانځله.‏ نن دغه مکتب ترټولوغټ دې.‏ دا دلوديځ بنګال له ګرد ايالت څخه معصيلين راجلبوی او د درناوی وړباوقار سازمان جوړشوی.‏ البته دغه مکتب معتدل اغاز وکړو.‏ د ‎1901‎ميالدی کالپه دسمبر مياشت کې ټيګور فقط پنځه معصيلينو سره دغه مکتب پيل کړو چیورکې يو معصيل دهغه خپل زوی وو.‏شلمی پيړۍ په اغاز کې ټيګور المخکې څخه ديو باوقار شاعر سويه ترالسه کړه.‏نوبيا ولې هغه يو مکتب دپيل کولو فکر وکړو؟ په دې لړکې ماهرين جله جله نظرۍلری.‏ ځينی ماهرين وائی چی په مکتبونو کې د ټيګور خپله تجربه چی په هيواد کېبرطانوی حکمرانو په طرز جوړه شوی وه ‏،ددې مهمه وجه وه ‏.نور وائی چی هغه پدېهند ليد 24 مه ګڼه شميره 12 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 13 2010/2

د ښونځی ټولګي نه بهر د ونو الندېجوړيدل.‏ هريو ټولګي په پای کېماشومان به له يو ځای څخه بل ځایته تلل او هډو تنګيدل به نه.‏ معلمو بهخپلو ټولګيو لپاره يو خاص ځای درلودکله چی ماشومانو به تګ راتګ څخهخوند اغستلو.‏دمکتب د اکادمی عام موضوګانوسره سره،‏ پدغه مکتب کې ماشومانوته موسيقی او نثا ‏،راز راز هنرونو اود اداکارۍ زده کړی هم ورکړې کيدې.‏هغوی به ماسپخين لوبې هم کولې.‏ټيګور فکر کاو چی دغه نړۍ ته خداېفقط يوه صالح ورکړې او هغه داده چیتاسو د ځان څرګندونه وکړۍ.‏ هم دا وجهوه چی د شاعر دمکتب معصيلينو اونن پاټه بهون کې سرلوس ټولګې ‏(کيڼ الس ته)‏ او دبسنت اوتسو لمانځنې(‏ الندې).‏سميرن نندی،رويندر بهون،‏ وشوا بهارتی.‏سميرن نندی،رويندر بهون،‏ وشوا بهارتی.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 14 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 15 2010/2

هله به هغوی حقيقی پوهه يا زده کړهزده کړه ترالسه کولې شی.‏ ټيګور باورطريقه کومه ده؟ ټيګور حس کړه چیترالسه کولې شی.‏ هم دغه راز به هغویاو عقيده لری چی دغه خاصيتونه لهيو نفر معلم يا استاد دجوړيدو لياقتطبيعت او انسان په باره خپله پوهه دلرلو هڅه وکړې شی.‏په لوړه سويه،‏ پريم ‏(مينه)‏ يو داسېخاصيت دې چی په يوماحول او دبشروپه نړۍ کې انسانان يو موټیکوی.‏ مينې دليارې انسان خپل شناختله ال سه ورکړی او نړۍ سره يو موټیشی.‏ د شاعر په مکتب کې دغه راز ټولخاصيتونه وکرلې شول.‏ټيګور په يوالې عقيده درلوده او پهمخکې څخه په انسان کې موجوديتلری ‏.لدی امله دا ضروری ده چی پهمکتب کې صحيحی او کره ماحول منځته راوستلی شی چی په يو کوچنی کېباسلطه خاصيتونه را پيدا کړی شی‏.په شانتی نيکيتن کې ماحول دکوچنوزده کړې لپاره مناسب وو ‏.کوچنيانوپه طبيعت کې وده ترالسه کړه.‏ البتهطبيعت سره فقط نزدې والې کافی نه وومونږ.‏ بايد چی پدې لړکې بيدار پاتیشو.‏نشی لرلې که چرې هغه په زهن کې يوژوندې ماشوم نلری.‏ بايد چی هغویکوچنو سره د خپلی تجربې ويش وکړی.‏کوچنی،‏ شانتی نيکيتن شاوخواهدکليوالو مسئلو سره بلد وو.‏ هغویبه په باقاعده ډول شاوخواه کلو تهمسافرت کاؤ چی دهغوی ژوند اومئسلی مطالحه کړی.‏د مکتب مظامين به تجربو دليارېښودل کيدل.‏ په دې لړکې د کوچنوشاګردانو ته پوره اجازه ورکړې شویوه چی موسيقی او سازونو،‏ کرخو اورنګونو،‏ نثا او اداکارۍ دليارې دخپلقابليت او دفن څرګندونه وکړی.‏ هره سهشمبه به په اشرم کې د اديبياتو غونډهکيده او دغلته به ماشومانو خپلیکيسې او نظمونه لوستل ‏،سندرې به يېووئيلې او د اشرم ټولو خلکو مخې تهبه يې کوچنۍ ډرامې جوړولې ‏.دهغویپه ټولګيو کې هم به دغه راز څرګندونېکيدې.‏ د هغوی حوصله افزائی به کيدهاو بې ځايه پښتنو څخه ډډه کيده.‏ هغویپه لومړی کلونو کې روان دکالبهون انځور ښونه.‏به تشويقول ګرځول کيدل چی هنریاوباغبانی ټولګيو کې د خپلو اندامونواستعمال وکړی.‏ دا د شاعر عقيده وهچی ماشومان،‏ شاګردان او مريدان دخپلو اندامونو په استعمال خپله زدهکړه او پوهه پياوړی کولې شی.‏ټيګور فکر وکړ چی ماشومان د خپلماحول او چاپيريال سره درې چندهاړيکی لری او په خاصه توګه طبيعت اوانسان ترمنځ رابطه ډيره کلکه ده.‏په الندينی سويه ‏،ماشومانو د خپلچاپيريال استعمال وکړو . دا د ׳کرم׳‏(کړووړو)‏ سويه وه.‏ انسان خپل ژوندلپاره د خپل چاپيريال استعمال کوی.‏هغه بايد خاوره يوه کړی،ځان ته کورجوړ کړی او خپلی جامې وګنډی ‏.لدیامله بايد چی کوچنيان په راز راز کړووړو کې تربيع او وروزلې شی.‏ په بلهسويه،‏ بايد چی هغوی د خپل چاپيريالپه باره زده کړه او پوهه ترالسه کړی.‏بايد چی هغوی د طبيعی اصولو اومناسباتو لټه وکړی بايد چی هغوی پهمتنوع نړۍ کې ديوالی لټه وکړی.‏ فقطرويندر بهون،‏ وشوا بهارتی.‏دې کې هريو عنصر خپل ځای لرلو.‏يوی زده کړی لپاره ليولتیا بل لپاره لهمينی څخه جله نه وه.‏ دغه خاصيتونو بههميشه يوبل سره مشابهت درلود.‏ الکنښه تفاهم لپاره،‏ دغه څانګی تاسيسېکړی شوی.‏ټيګور دغه عقيده هم درلوده چی دشخصيت ښه انکشاف لپاره په دغهدرې سويو سترګی نشی پټول کيدای.‏بايد چی انسان بشپړې ودې لپاره کرميا کړه وړه،‏ جنانه يا زده کړې او پريم يامينې ته خپله عقيده او وظيفه څرګندهکړی.‏د تفصيلی شيانو زده کړه په ټولګی کېممکنه نه ده.‏ کوچنيان له چاپيريال اوخپل شاوخواه شخصيتونو څخه ددېشانتی نيکيتن يو خائيسته ځای وو.‏دغلته د امونو او د نورو ميوو سيورنېونې وې دکوم الندې چی معصيلينو بهخپله زده کړه ترالسه کوله.‏ دنګ سالونو په دغه ځای سورې اچولې وو.‏کوچنو به دخپلو باغونو کتنه کوله.‏طبيعت د مطالحه کولو ټولګي د هغوید نساب برخه وه.‏ هغوی په اشرم کېونو بوټو،‏ مرغيو او چينجو په باره زدهکړه ترالسه کړه.‏ دغلته موسمی فيسټیوالونه هم ولمانځلی شول او کرهنيزسرخ سره يې رابطه ولرله.‏کوچنو دا تجربه ترالسه کړه چی پهاشرم کې ګرځيدو په وخت يې د ټيګورسندرې د ووئيلو او د سپوږمۍ پهرڼا کې به يې خپل زهنونه تازه کول.‏په طبيعت کې وده د ترالسه کولو ښهمهارت به تشويقول ګرځول کيدو.‏ يکشمبې په ځای چهار شمبه به دهفتېرخصتۍ په توګه نمانځل کيده.‏کوچنو به سهار محال اونيز دعاۍپه غونډه کې برخه اغستله.‏ دا دعايهځينی يومذهب سره غوټه نه وه اونه دغلته يو يابل مذهب سلط شویوو.‏ د ټيګور مذهبی سندرې به وئيلکيدې ‏.دا مذهبی سندرې په دومره پاماو احتياط جوړې کړې شوی وی چیهريوته قبولې وې.‏ يوځل ټيګور تهاووئيلی شول چی ايا هغه غواړی چیپه مکتب کې مذهبی روزنه عملی کړیشی.‏ هغه په واضع ډول ځواب ورکړوچی بايد په مکتبونو کې هيڅ مذهبیروزنه ياالرښونه برابره نشی.‏ بايد چی دکوچنو په ذهن ابدی روحيه وکرلې شی.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 16 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 17 2010/2

په داسې حال کې چی مونږ د يو غټ‏،ارت بيرت او اريانونکی سيارې برخېيو نودغه راز روحيه او زهانت د کوچنوپه زهنونو کې راپيدا کړی شی.‏uشانتی نيکيتن هميشه يوی غټېکورنۍ په څير پاتې شوی.‏ معلم ټولکوچنی په شخصی ډول پيژنی اوټول کوچنی معلمين پيژنی ‏.د معلموماندينې د کوچنو ميندو په څيرکارکوی ‏.لدی امله بايد چی د ټيګورمفکورې ثمربښونکی جوړو لو لپارهسازمانونه ډير کوچنی وی.‏ غټسازمانونه جله جله منطق لری ‏.لدی املهبايدچی خائيست،‏ مينه او همکاریدغلته ځای ولری ‏.مسابقه دغلته هيڅځای نلری.‏ ټيګور د ׳جوړيدو׳ تورېاستعمال کړې دکوم پحقله چی هغهفکر کوی چی دا د شاعر په مکتب کېموجود هر شې څخه مهم دې.‏ليکوال د پاټه بهون مدير دې او دا په شانتی نيکيتن کېرويندر ناته ټيګور لخواه تاسيس کړې شوی مکتب دې.‏سميرن نندی.‏په ميراث ‏،اوپاسنا ګره ‏(د دعايۍ په کوټه)‏ کې روانهدعايه.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 18 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 19 2010/2

او خپلې ليکنی په انګليسی اړولو کې به‎1910‎م ميالدی کال کې ټيګور پهيې خوشحالی حس کوله.‏بنګالې ژبه کې ګيتانجلی په نامه دد‎1912‎ م ميالدی کال جون مياشت کېرويندر په لندن کې خپل برطانوی دوستويليم روتهنسټين (1945-1872) سره دنظمونو يوکتاب له چاپه راوويست.‏دغه وخت پورې نوموړې ځان يو شاعر،‏ليکوال،‏ ناول ليکونکی،‏ د لنډو کيسوليکوال،‏ د سندرو کمپوزګر او يو داسېخپل نظمونو انګليسی جباړې د ويشلوځانګړی معلم په توګه ځان رابرسيرهخواهيش وکړ ‏(روتهنسټين وروسته دکړو چی شانتی نيکيتن کې کوچنورسام رائل پوهنځی مشرمعلم جوړشو).‏لپاره يو تجرباتی مکتب سره تړلې وو ‏.دد ثرمنې يوه دوسيه چی ورکې د ټيګورګيتانجلی چاپ پورې هغه يو لړ شخصیټيګور،‏ ګيتانجلیاو نوبل جائزهد زوی رتهندرناته(‏‎1961-1888‎‏)‏جباړل شوی نسخی وې،‏ بې درکه شوه.‏د برطانۍ د سامان االتو دفتر ته پهرسيدو رتهندرناته هغه کسوړه بيرتهپرهرونو ته مخامخ شو ‏.ټيګور د 32 کالوپه لنډه موده کې خپله مور سرادا ديوی‏(‏‎1875‎‏)،ورندار کادمبری(‏‎1884‎‏)،‏ماندينه مرنالی (1902)، دوهمه لورنيلنجن بينرجیترالسه کړه کومه چی د څخه په هورګاډیکې پاتی شوی وه هرکله چی د چارنګرينوکا (1903)، پالر ديندر ناته(‏‎1905‎‏)‏او کشرې زوی سمندر ناته (1907) له لهټيګور ״ګردې نړۍ لپاره خپه״ او انديښمن وو.‏ ددې نهعالوه هغه پرالپسی د ژبې په خنډانو قابو د راوستلو مبارزهکوله.‏ نوموړی سوچ کاو چی سوديشی اکادمی خلواه ورکړېکيدونکی نوبل جائزې ״لرې والې نزدې کړې او يو اجنبی يېرور جوړکړې״.‏‎1916‎م ميالدی کال کې ای جې تهامسن ته ليکل شوی يو ليک کې رويندر ناته ټيګورووئيل،״زه ګردې نړۍ لپاره خپه او انديښمن يم״ د خپل مرګ څخه يو څو کاله پخوا هغهد خپل نظمونو تنقيد او غندنه وکړه چی نړيواله څرګندونه نلری ‏.نوموړی دليل وړاندېکراس ټيوپ په سټيشن کوزيدو.‏ رتهندرناته پخپل ژوند ليک کې ليکلی دیچی ״زه اکثر دا فکر کوم چی حاالتو اووضعيتونو به کوم ډوله بڼه غوره کړېوه که چرې د ګيتانجلی جباړه اونسخهزمونږ دبې پرواهۍ له کبله ورکه شویوې״.‏ دغه ترالسه شوی جباړه ګيتانجلی‏(د سندرې وړاند يزونه ‏)په نامه يوکتابپه بڼه کې له چاپه راووته.‏ د‎1912‎ مسه اوبيلل.‏ د مرګ دغه تجربو سره هغهخپل احساسات له سره تشريح کړل اوځان ته يې تقويت ورکړو چی خوشحالیاو حيرانتيه حقيقتونو برعکس دژونداصل څيره هم اوګوری.‏‎1912‎م ميالدی کال په پيل کې،‏ ټيګورسخت ناروغه شو.‏ هغه انګلينډ ته خپلپالن کړی شوی سفر رد کړو هغه بدلونلپاره پدما درياب په غاړه خپل ټاټوبېکړو چی د هغه انځورونو د ژبې په خنډانو قابو راوستې ‏.دا د اتفاق خبره وه چی ټيګورميالدی کال نومبر دمياشتې په لومړۍسيالده ‏(چی اوس په بنګله ديش کېچی نړيوالې رورګلوی ستر علمبردار وو،‏ استعماريت په دور ‏،نه ويشل شوی بنګالنيټه د انګليسی شاعر ډبليو بی يټسسدې)ته الړ چرته چی هغه خپل ځينیکې ځان يوی سيمی سره په تړلو متمعين نه وو،‏ چرته چی دا ځګيدلی وو او‎19‎ مې پيرۍ‏(‏‎1939-1865‎‏)لخواه شوی معرفینظمونه په بنګالی ژبه واړول.‏ هرکلهپه دوهمه نيمائی کې يې سر اوچت کړې وو.‏ رويندر ناته چی 13 کلونو په عمر کې يې دشيکسپير ميک بيته جباړلې وو،‏ دخپل دور دغبرګو ژبو يو ليکوال په توګه مقبول ووکيدنې په واسطه دلندن هندی ټولنې دغهوظيفه سرته ورسوله.‏نوبل ميډال ‏(باندې)،‏ دميډال راګرځونه ‏(په منځ کې)‏ اود‎1912‎ م د ګيتانجلی د سریزې پاڼه.‏چی روغ رمټ شو،‏ ‎1912‎م ميالدی کالمئی مياشت کې انګلينډ ته الړ ال کنهند ليد 24 مه ګڼه شميره 20 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 21 2010/2

پدغه سفر هغه څه ځانګړې ماموریتونه درلود ‏.هغه دغه سفر په دوران کې دخپل ډاګټر په صالح عمل وکړو ‏.انګلينډته خپل اوږ د سمندری سفر په دورانکې،‏ هغه خپلو جباړ و سره تجربو تهدوام ورکړو چی لرې او پړاخ افق سرهالس رسی دکولو خواهش ولری.‏ 1912 مميالدی کال نه مخکې ‏،ټيګور خپل دوهنظمونه وجباړل.‏ويليم روتهنيسټين چی‎1911-1910‎ مکال په دوران کې هند ته سفر کولوراهسې يې رويندر ناته ټيګور پيژندلو،‏ټيګور او دهغه شاعری يې ډبليو بی يټستهامس سټرج مورې(‏‎1944-1870‎‏)،‏ارنيسټ رائيس (1946-1859)، ايزراپاونډ (1972-1885)، مئی سينکلير ياميری اميليه سينټ کلير(‏‎1946-1863‎‏)،‏سټاپ فورډ بروک (1916-1832)او ځينی نورو په ګډون خپل ځالندهدوستانو ته معرفی کړه.‏ هغوی د ټيګورپه شاعری او دهغه په پړاخ نظر زښتحيرانه شول . يټس د ګيتانجلی سندرو دنثر په جباړه کې معمولي غونتې بدلوند راوستلو وړانديز وکړ.‏ د ګيتانجلیپه ښکال ووئينه کولو په وخت،‏ يټس پهشروع کې داسې وليکل چی:‏״...د نثر جباړو زما وينه دومره شاربلې چیکلونو راهسې پرې هډو اثر نه وو شوی.‏ ‏...ماڅوورځو لپاره ددغه جباړو نسخی ځان سرهساتلی.‏ ما دا نسخې په ريلواۍ هورګاډو،‏دبسونو په چتونو او په ريستورانتونو کېپه کيناستلو لوستی او مابه دغه لوست تهترهاغې دوام ورکولو تر څو چی ځينی اجنبیبه ماته دا ونه ووئيل چی اخر پدې کی څه دیچی دومره ټينګ نظر پرې لرې״.‏په داسې حال کې چی ګيتانجلی 183نظمونه لرل،‏ ددې انګليسی بڼې 103نظمونه ولرل.‏ داد روتهنسټين د هڅو اود کوششونو نتيجه وه چی دلندن هندیټولنې دغه جباړې يوکتاب په شکل کېد نوبل جائیزې لوحه.‏״چرته چی زهن له ويرې پاک دې!״ د ټيګور په ليک کې ګيتانجلی څخه يو نظم.‏له چاپه راويستلې.‏ 750 ټوکه چاپکړې شول چی ډير کم وو.‏ پدې کې‎250‎ټوکه خرڅ لپاره وو.‏ دغه کتاب پهانګليډ کې جوش او ولوله وپاروله اودلندن ميک ميلن مطبعه ددې حقوقاغستلو لپاره مخې ته راغله او‎1913‎ مميالدی کال مارچ مياشتې او نومبرمياشتې ترمنځ 9 مياشتو دننه يې يونهوروسته 10 ګڼې چاپ کړې ‏.په داسېحال کې چی د بنګال ګيتانجلی بيلهځينی سپيشلی مقصد له چاپه را ووته،‏ټيګور د خپل لومړی نظمونو انګليسیمنتخبات د دوستۍ يوی نښی په توګهروتهنسټين ته وقف کړل او د‎1941‎ مميالدی کال کې د شاعر په حق رسيدوپورې دوام ولرلو.‏ددې نه وړاندې چی دهغه انګليسیګيتانجلی چاپ شوی وې،‏ ټيګور د‎1912‎م ميالدی کال اکتوبر مياشت کېانګلينډ څخه امريکی په لورې روان شواوبياد‎1913‎ م ميالدی کال ستمبر مياشتکې هند ته راستن شو.‏ ايزرا پاونډ اوهريټ مونوراې (1936-1860) د امريکیپه يوه باوقاره مجله،شعر و شاعری کېد ټيګور 6 نظمونه په چاپولو لومړی ګامپورته کړو او پدې کې‎1912‎ م ميالدی کالهند ليد 24 مه ګڼه شميره 22 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 23 2010/2

دسمبر مياشت کې پاونډ يوه خبرتيا همپه داسې حال کې چی ځينی معصيلينوترالسه کونکی په هيڅ يې نوبل جائزهګيتانجلی او نوبل جائيزې ټيګور په״ما دنړۍ دغه فيسټی وال ته د تلو بلنهورکړې وه ‏.ګيتانجلی د ټائيمس ليټريریووئيل چی ټيګور خپل نجابت اوترالسه کوله او له هغه څخه د ټيلی ګرامنړيواله ساحنه راوستلو او هغه باوقارهترالسه کړي وه او زمالپاره دايو ډير غټuسپليمنټ،‏ مانچسټر ګارجين او د نيشنپه ګډون ځينی وتلی ورځپاڼو او مجلوکې اريانونکی نظرۍ راپورته کړلې.‏د برطانۍ اديبيات پوهه تهامس سټرجمورې دبرطانۍ دا ديبيانو رائل ټولنې تهسپارخت وکړ چی سوديشی اکادمی کېاديبياتو لپاره نوبل جائيزه رويندرناتهټيګور ته ورکړی شی کله چی د ټولنې‎97‎نوروغړو جائزی لپاره د ناول ليکونکیتهامس هارډې د نوم سپارخت وکړ ‏.پهشروع کې د هيرالډ هيجرنی اکادمیرئيس د ټيګور نامزدګی وغندله ‏.پيټرهال سټورم ‏،ايسائيس هينريک ويلهلمټينجر ‏(چی په بنګالی پوهيدو)‏ او کارلګوستاف ورنر وان هيډنسټيم په څير داکادمی غړو د هغه د نامزدګی هاند اومالتړ وکړو ‏.ټول ټال 28 نامزدګيو څخهجائزی لپاره د ټيګور نوم غوره کړې شو.‏اشرافيت لپاره دا نوبل جائزه ګټلې.‏ نوروووئيل چی فقط د هغه مستحق ناولونوال کبله شانتی نيکيتن ته دا نوبل جائزهورکړې شوی کوم چی ټيګور ليکلی.‏ددې څخه وروسته د شاعر په درناویکې‎1913‎ م ميالدی کال نومبر مياشتیپه 23 مه نيټه شانتی نيکيتن کې يو بېڅارې جشن جوړ کړې شو چی مشری يېسائينس پوهه دوست جګديش چندربوس (1937-1858) په غاړه وه.‏ 500ميننانو سره يو خصوصی هورګاړې لهکولکته څخه بولپورته ورسيد.‏ ټيګورکله چی به داسې ځايونو ته ورسيد ‏،هغهبه په شخصی ډول ځينی انتقاد کونکیپرګوته کړل.‏ دغه راز کسان اوس شاعرپه توګه هغه ته مبارکی ورکولو لپارهراغونډ شوی وو.‏ د ټيګور په خطابکې ځينی مايوسی څرګنده شوه اودهغه ځينی قابل ستائينه کونکی پدېمايوسه شول.‏ ټيګور ووئيل ״زه ستاسوعنعنوی نوبل ميلمستيا په دوران کیولوستل شو دکوم له مخې اووئيل شولچی ״زه دسوډان اکادمی ته خپله مننهاوستائينه وړاندې کوم چی لرې پروتدرناوی يې راته نزدې کړو او يو اجنبیيې رور جوړ کړو״.‏ نوبل ميډال او سندیېالرډ کار ميکهائيل (1926-1859) تهوليږلو،‏ چی دبنګال والی وو او 1914 مميالدی کال جنورۍ دمياشتې په 29 مهنيټه جوړه شوی يوه لمانځنه کې يې داشاعر ته وسپارل.‏رتبه او دنړيوال شاعر لقب ترالسه کړو.‏درناوی اونيک نيتی وه.‏ زما سترګوډير څه وليدل او غوږونو مې ډير څهواوريدل״.‏ ‏(ګيتانجلی،‏‎16‎‏)‏ليکوال يو شاعر او انځور پوهه دې څوک چی داوخت وشوابهارتی لپاره د رويندر ناته ټيګور پهژوند او وختونو ګنړ ميوزمونه جوړوی.‏دوست انځور پوهه،‏ ويليم روتهنسټين لخواهجوړيدونکې د ټيګور عکس(خي الس ته).‏او روتهنسټين او ذوی رتهندر ناته سره ټيګور.‏د‎1913‎ م ميالدی کال نومبر مياشتی په‎14‎مه نيټه دنوبل کميټۍ څخه کيبل ګرامکولکتې ته راغې او يو لړ ټيلی ګرامونودليارې په شانتی نيکيتن کې ټيګورد درناوی او د احترام پياله فقط خپلوشونډو ته پورته کولې شم او له خپل زړهپه خواهيش يې نشم څکلې״ ټيګور ډيرخپه وو او 1913 م ميالدی کال کې يېروتهنسټين ته وليکل،״دا دومره نارواته دا خبر ورکړې شو ‏.ووئيل کيږی چیده څومره چی ديو سپی لکۍ سره يوفلزېټول شانتی نيکيتن د شاعر په دغه برېډبې تړل چی دابيله غږ او اواز په پورتهخوشحاله وو.‏کولو وخوزی״.‏د 1913 م ميالدی کال د نومبر مياشتې 15 مې نيټېسټيټس مين ‏(ورځپاڼې)‏ څخه يوه پاڼه چی ورکې رويندرناته ته نوبل جائيزه د ورکولو اعالن کيږی.‏ټيګور په سوډان کې حاضریورنکړيشوه چی د اسيه لومړی جائزېهند ليد 24 مه ګڼه شميره 24 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 25 2010/2

يو انځور پوهه په هيڅرويندر ناته ټيګورسنجې کمار ملکد رويندرناته ګنړ اړخيز شخصيت د مهارت متنوعڅرګندونې لری الکن هغه د انځورونو په نړۍ کې ډير وروستهګام پورته کړو.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 26 2010/2

خپلی لورته يو ليک ليکلو په وخت،‏کې راغې چی دا يو مستحکم،‏ متحدد پوربی اصالحی ردونی چی غيرداده چی دا يو شخصيت په توګه ځایرويندر ناته ټيګور يو ځل ووئيلاو خپلواک شناخت په توګه ښکاره اوضروری او غير مطلوبه تورې المنځهولری،‏ نه چی يو خوشی ځای ولری.‏چی انځورونه جوړول په اصل کېد هغه شوق نه دې.‏ دا فقط هغه ته داڅرګندونه کوی چی بايد څه وکړی شی.‏پدغه ډګر کې نوښت کولونه وړاندېهغه جې سی بوس(‏‎1937-1858‎‏)‏ته ليکلی وو او په ځانګړی اندازکې يې څرګنده کړې وه چی هغه بهدا په اوريدو حيرانه شی چی هغهدانځورونو په کتاب کې انځورونهجوړوی او د پينسل او ربړ استعمالکوی څنګه چی رافيل په سوله او امنخپل قبر کې پروت دې او دا ډارنلریچی ګنی دهغه سيالی به اوشی.‏د رويندرناته ګنړ اړخيز شخصيتد مهارت متنوع څرګندونې لریالکن هغه د انځورونو په نړۍ کېډير وروسته ګام پورته کړو.‏ پوربیترعنوان دهغه دالسی نسخو پاڼې‎1924‎م ميالدی کال کې چاپ شوی دهغه د شعر و شاعری کتاب د څرګندوڅيرو مکمل او بشپړ بيلګی په توګهپرګوته کړی شوی.‏ ددغه نظمونومغمون او شعر و شاعری د اصالحکولو او بدلون دراوستلو په جریانکې شاعر دداسې طرزونو په تماسڅرګنده بڼه کې رابر سيره شو ‏.ددغه اوړی،‏ بل اخر دنمونو په يوالی غوټهجريان په اړه نوموړی وروسته وليکل شی الکن ددې نه زيات د قافيۍ دغهاړوندونه ګڼو بڼو ته الره برابرویچی ״زه خبريم چی قافيه نظم ته پهحقيقت کې بې ترتيبی او ګډوډیچی نادر،عجيبه او بې مناسبه وی.‏ورکوی چی پخپله د اهميت وړ نه دې.‏دا شاعر ته بې څاری خوشحالی اواو کله چی زما په نسخو کې ورانۍمسرت برابروی.‏ د ژو پوهې سختواو اصالح ګانې يو ګناه ګار په توګهمعائیدو المخې،‏ دغه ژوی او ځناوروير کوی او نجات لپاره خواستونهپه عتمی ډول د تصنيف مخه نيسیکوی نو زما سترګی په نامناسبالکن ديو انځور پوهه په نړۍ کې دویډول بدرنګه شی.‏ بيا خپله څيرهخپل شناخت او ځای ټاکلې ‏.هغوی پهعادی سوی ته راوستلو کې زياتوخت مصرف شی ‏(دفاعسکونه 1، د ځانګړی توګه د پيژند ګلو نښی نښانی‎1930‎م ميالدی کال مئی د مياشتی هم ساتلی.‏ ددې سره سره احساساتاو خصوصيتونه يې لرلې.وجه يې‎28‎مه نيټه).‏په ماسکو کې د خپلو انځورونو لټه کونکې ټيګور.‏السی نسخې يوه شخصی اوځانګړې سيمه ده ځکه چی ددغه رازپورته کيدونکی ژويو موجوديتد زيات خپلواک بقا غوښتنه شروعکوی او شاعر - انځور پوهه پهبشپړ انځورونو الس پورې کوی.‏رويندر ناته ټيګور په وړوکوانۍد انځورونو درس اغستی وو څنګهچی نور کوچنيان دخپل ژوند پهابتدائی ورځو يا د زده کړی په پيلکې د پينټنګ ټولګيو کې ګډونکوی ‏.زياتره کوچنيان په کورونو کېشخصی خونکو په واسطه دا هنر زدهکوی ‏.چهيل بيال ‏(زماد کوچنتوبورځې)‏ ترعنوان رويندر ناته داخبرهرا پياده کړه چی څنګه کورونو تهراتلونکي يو خوونکی،‏ درسام معلمد فيزکی زده کړی نه وروسته دننهراغې او خپل درس به یې شروع کړو‏.په داسې حال کی چی دغه انځورونوپحقله زه د کوچنتوب څه ځانګړی اود مسرت وړ کيسی نه يادوم اونه ما تهدغو انځورونو په ژوند کې څه الهامبرابر کړو الکن جيون سمريتی کې هغهپه دغه مغمون کې ښودل شوی ټول انځورونه رويندرناته ټيګور جوړ کړی.‏دژوند ډول ډول يا دونه برله کړی چیڅنګه د شپی اوده کيدو په وخت بههغه د ديوال رنګونو ته کتل او د هغهپه ذهن کې به ددغه رنګونو ښکارهاو څرګند تصورات منځ ته راتلل هرټيګور،‏ ويکټوريه او کمپا سره ګيلری پيګالې دننهپخپل نندارتون کې ناست.‏کله چی دابه اوده شو.‏ مونږ دا فکرکولې شو چی رويندر ناته د ښکارهتصوراتو ابتداعی ښونځې لرلې.‏‎1930‎م ميالدی کاله پورې،‏ رويندرناته يو انځور پوهه په توګه پخپلوهڅو او کوششونو با اعتماده اوباوری وو.‏ د اپريل مياشتی په‎26‎مه نيټه ليکل شوی يو ليک کې چیاندرا ديوی (1960-1873) ته ليکلشوی،هغه وئيل چی دا خبره به ټول حقحيرانه کړی چی څنګه شاعر رويندرناته دا وخت يو انځور پوهه په توګهپيژندل کيږی.‏ نو موړی وروسته ذکروکړو چی د هغه نندارتون د‎1930‎ مهند ليد 24 مه ګڼه شميره 28 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 29 2010/2

ميالدی کال مئی دمياشټې په 2 مهنيټه ټاکل شوی وو او فصل د ريبلووخت په ترڅ کې د کال په پای کېفصلونه په خارجی سواحلو جمع شویوو ‏.الکن هغه ليکلی،‏ چی هغه داهرڅه وروسته پريخودل او دا ګمانيې وکړ چی دابه بدمرغه وړګام دیچی دغه هرڅه سره ددغه خاوری نهتيرشی.‏ رويندر ناته پخپل هيواد کېجوړيدونکی نندارتوتونو نه وړاندېخارجی نندار تونونو (1930) لړۍڅخه ستائينه ترالسه کړه.‏ يو لړ هيوادونو فقط دا شک او شعبه لرله چیايا دابه دغه راز انځورونو ته دوامورکړی شی يانه؟ يو لړپوهانو دا دعوههم وکړه چی هغه د‎1930‎ م نندارتونولپاره شاوخواه 400 انځورونه راوړیوو.‏ د ترټولو االقی وړ خبره داوه چیهند ليد 24 مه ګڼه شميره 30 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 31 2010/2

رويندر ناته ټيګور يو انځور پوههپه توګه تمرينونه شروع کړی وو.‏ هرکله چی د ملت پالنې نهضت په هيوادکې بريالی شو،‏ هم په دغه دور کېهغه د مهارت څرګندونو په معاملوملی،جغرافيائی سرحدونو څخه واوړيد.‏ دراصل درويندر ناته دانځورپوهنې تمرين د کتووړ وو په خاصهتوګه وشوابهارتی لپاره کله چی هغه״ياترا وشوا بهارتی ايکانيدام״وکړو ‏-چرته چی ګرده نړۍ يویايستوی ځاې په توګه ځان رسوی‏.ددې سره درويندر ناته د قابليتاود ځيرکوالی پروسه منځ ته راغله اوعنعنی ته دهغه رويه ازاده شوه.‏ ددېسره سره اروپه ته دهغه مسافرتونوهند ليد 24 مه ګڼه شميره 32 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 33 2010/2

دهغه رسام ته نوره مرسته برابره کړهانځورونو په ژبه کې وکتلې شی ‏.نههاغه عکسونه او انځورونه چی هغهشخصيت نشوالې نشته بلکه ديواصل ځايونو دده دالهام سرچينهاو ددغه سيمو رسام په مستقيما ‏ًډولفقط دا چی هغه وروسته د انځورونوخپل کتاب شريا او کپچارا لپارهشخصی موجوديت احساس دې.‏ دامعلومول تقريبا ‏ًناممکن وی.‏ په يوحيس کړې شو ‏.مثال په ډول کله چی درويندر ناته ټيګور په انځورونو کېد څرګندونی اواز حس کيږی،‏ نو دانځورونو بشپړ تيا په څرګنده ژبه کېددې نشاندهی کوی.‏لدی امله داعتمی ده چی متن پهلړکې د رويندر ناته غوره او انتخابو پيژندلې شی او دهغه د انتخابعنعنی ته بيرته راګرځيدو څخه ډډهوکړه ‏،هغه د اديبياتو يو موټی توبهم رد او مسترد کړو.‏ نور خو نور کلهچی دهغه د انځورونو مجموعه د ګنړبشری څيرو يووالی سره په ډرامائیانداز غوټه کيږی نو څرګندونېپه بشپره توګه ددغه انځورونوپه حدودو کې ځايی ومومی اوراښکلی،د روشن فکرۍ حقيقی رويهاو ازادې څرګندونی منځ ته راولی.‏بيا يو څو څيرې دې - د نراودخزودواړو او دا وهمی انځورونه نه دیچی يو نفر لپاره ځای لری ‏.شايد چیدا ديو خاص نفر څخه اغستل شویوی.‏ الکن په اخری ليدکې دا فقطيو کردار په توګه ښکاری نه چیيوه خاموشه څيره ده چی کله کله دخوشحالۍ يا دمسرت څرګندونه همکولې شی.‏ خواکه داځانګړی څيره ياڅرګندونه وی،راښکل شوی څيرېد راز څرګندونې يا احساسات نلری.‏ډيره اسانه ده،‏ د رويندر ناته سيمید څرګندونو الرې نه دی.‏ کله کله پهانګڼ کې د ونو شاته زيړ پړقيدونکېاسمان په شانتی نيکيتن کې د قدرتد څرګندونو نتيجه ده ‏.يو ځل بياحقيقت دا دې چی په ظاهری توګهسيمه پيژندل شوی الکن يوه ځانګړیڅيره نه برله کوی ‏.دغه انځورونه داحساساتو باسلطه څيره برله کوی.‏يا دغوره والی روحيه او منطق داديبياتو ته مستقيما ‏ًحواله ونشی.‏دليد څرګندونو په توګه.‏ پدې کې دهند ليد 24 مه ګڼه شميره 34 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 35 2010/2

uدغه ټولو انځورونو نه عالوه،‏ زمونږپاملرنه ديولړ عکسونو خاص کړۍته الړ.‏ ‎1934‎م ميالدی کال مئیمياشت کې د وشوابهارتی دخبرونومجلی پختۍ د رويندر ناته راښکلشوی عکس ولرلو.‏ په دغه پختۍرنګ په واسطه هغه عکس جوړکړېوو ‏.ددې لپاره د اوبو رنګونو او نورډول ډول رنګونو استعمال شویوو او هريوڅيرې ته ځانګړې رنګورکړې شوی وو ‏.دغې انځورونونه فقط د حقيقت ستونځه مخې تهراوستله بلکه يوه وهمی څيره يې همبرله کړه چی د يو خاص شي ځای يېاغستې وو.‏رويندر ناته د پړاخ واټن نظر لرلېوو او د پړاخو اغيزو پښتنې يېحل کړې وې.‏ ديو پړاخ افق څخه دعکسونو ژبې ته په نزدې کيدو ‏،هغهدعکسونو په تمرين کې اړخ اوامکان پرګوته کړو او دهندی رسامعصری والې دننه يو مثال جوړشو.‏ليکوال،‏ دشانتی نيکيتن په وشوابهارتی کې درسام دتاريخ درس ورکوی اود برودا په مهاراجا ساياجی راوپوهنتون کې يې زده کړه ورکړې کيږی.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 36 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 37 2010/2

تياتر لپاره دنوی ژبېپه لټه کېابهيجيت سينتيګور (1886-1801) يا نوين چندربابو (1835 م ميالدی کال کې خپلکورنی پروډکشن وديا سندر سره)يادپيک پارا بادشاهانو ټولو دلوديځما ډلونو سيالی وکړه ‏.ددغه بنګالیتياتر بل مهم خاصيت دده ښاریيې شاوخواه ناست وو)‏ موجودوو بلکه غير ډرامائی بڼی مثالپه توګه کتها کاتا)‏ غبرګه کيسهاورونکې دود)،کبيګن ‏(عمال ‏ًدشاعر سندرې)،‏ پنچالی ‏(دمجسمیدوقار شاعرانه سندرې)‏ يا کيرتنکه څه هم رويندر ناته تياتر لپاره يوی متبادل ژبې په لړکېخپله لټه وکړه،‏ بياهم بايد چی دا ياد ولرلې شی چی دا د اصلاجراعاتو معامله کله جوړه شوه.‏ هغه هيڅکله سخت يا غريارجتاعی نه وو.‏ هغه خپپل ځان کې دليکوال،‏ ايکټر او پروډيوسررول يو موټی کړې وو.‏ هم داوجه وه چی هغه د پروډکشن او داستقبال په اړتياو بيدار وو،‏ ددې په مسون خپل اصول يې جوړکړې وو او خپل تياتر ته يې پړاخ ليد ورپه غاړه کړی وو.‏طبيعيت وو ‏.داپه مهمه توګه ښارکې ‏(مذهبی سندرو په واسطه عبادت)‏راپوره شوی ووچی دلوړې سوی هم شامل وو.‏ دا د هندوانو د عنعنیاوچت طبقې لخواه وروزلې شو او اود دود يوه داسې بڼه او بللې شوهپدې کې نه فقط جترا ‏(دموسيقی چی فقط د ټولنې الندينی طبقوداخلی تياتر بڼه چی نندار چيان تفريح لپاره مناسب وه.‏د ټيګور د نثا ډرامې څخه يو تناظر هم په عکس کې ښکاری.‏د جوړشوی انځور په طرز د پسمنظر اړتيا نشته،زه فقط د زهندانځور اړتيا لرم ‏.دغلته انځورونهد خواږ و طرزونو د برش پهراښکنه جوړيږی.‏په هغه تمهيد کې چی وروستهيې دهغه د فالګونی په ډرامه کېاضافه وکړه،‏ رويندر ناته ټيګورکویشيکر(‏ شاعر)‏ دغه الفاظووئيلو لپاره تيار کړو او هرکله چیهغه دفا لګونی (1975) اجراعاتکولو په وخت خپل رول ولوبولو،‏جوړيدونکی او جوړشوی دواړهډوله اوامل يو بل سره ورګډشولاو يوشان غږ سره مخې ته راغلل.‏رويندر ناته پخپله تياتر او ژبېپه باره هم دغه راز اعالمۍ وکړېچی په ټولنيز او فرهنګی سباق کېاستعماليدې شی.‏د 19 مې پيړۍ بنګالی تياتر چی دبنګال ريسانس يو توليد په توګهرابرسيره شو،‏ لومړې استعماریراوړنه او دوهمه ښاری پديده وه.‏ پهکلکته کې انګليسی تياترونه چی دبرطانوی معالی اوسيدونکو تفريحلپاره جوړکړی شوی وو دبنګالیبابو تياترونو لپاره ماډلونه يې منځته راو ړل.‏ لدی امله پرسن کمارهند ليد 24 مه ګڼه شميره 38 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 39 2010/2

رويندر ناته او دهغه روڼو تياترسره ټينګه او کلکه رابطه درلودهچی يوه ورکې جيوتی رندراناته(1849 ‏-‏‎1925‎‏)نوميدو او مسلکیتياتر لپاره يې يو لړ ډرامې ليکلېوې د لوديځ رومانټيک ډرامو سرهپړاخه تجربه کړې چی پخپل وار يېد رويندر ناته خپلو تجربوته الهامبښلی،‏ مثال په توګه والميکیپرتيبها (1881)، قلم ريکايا(‏‎1882‎‏)‏او ميرخيال (1888). که څه هم دهغهځينی کيسی په اولسی تياترو کېننداره کړی شوی،‏ رويندر ناتهپخپله د محاصر مسلکی تياتر خيالونکړو.‏ هغه د محاصر مسلکیتياترو څخه جال ׳متوازی تياتر׳ پهحق کی وو.‏׳متوازی تياتر׳ لپاره دغه لټېرويندر ناته په خپل ګر د ډرامائیمسلک کې بوخت وګرځاؤ ‏،که څههم هغه لوديځ ماډل سره هم رابطهولرله ‏.لومړې والميکی پرتيبها‏(‏‎1881‎‏)،قلم ریګايا (1882) اوټيګور ‏(کيڼ الس ته)‏ او اندرا ديوی سره ‏(الندې)‏ په والميکی پرتيبها کې.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 40 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 41 2010/2

کړی شوی ‏(او پدې کې ״پراچيا اوجزيې پرضد وو ‏.״متوازی تياتر״راوستله،‏ لومړې په سړک او دوهم دپاشچاتيه تهذيب״،‏ ‎1901‎׳نيشنننداره کولو کې،‏ هغه استعماری اوبيټاشينی درياب په غاړه وو.‏کی׳،‏ 1901، بهارت ورشر سماج،‏‎1901‎‏،بهارت ورشر اتيهاس‎1902‎‏،‏سوديشی سماج 1904) په څيرمضامينو کې یې څرګندونه شوی.‏نوموړی په شانتی نیکيتن کې يوښاری سيوری څخه دلرې کيدو هڅهوکړه ‏.نوموړې دا تظمين د برابرولولټه وکړه چی دنندارچيانو تصورمحدودنه وو.‏يوځل بيا په شانتی نيکيتن کې دفالګونې لومړی اجراعاتو ‏(د اپريل‎25‎مه نيټه،‏ 1915) لپاره د سټيجخائيست د ډرامې شاعری اډاونړېښونځې رامنځ ته کولو سره د زدههر کله چی هغه شانتی نيکيتن اوسره سمون والې لرلو.‏ څنګه چیکړې برطانوی نظام څخه بيدارهد اشرم مکتب ازاده فضاته راغې،‏سيتا ديوی راغله تقريبا ‏ًسټيج پاڼوتيښته وکړه چی د تپوون(‏‎1901‎‏)‏رويندر ناته په ډرامائی او تياتریاو ګلونو سره ډک شو ‏.په دواړوهندی مفکوره وه.‏ نوموړې په اصلدواړو ژبو کې نوی،‏ متوازیغاړو دوه ټالونه وو چی ورباندیکې د بنګال د ويش برطانوی تګالرېتياترونه په تمرين کې راوستل اودوه کوچنی هلکانو ځانګل اودپرضد سياسی احتجاجونوېپه خاصه توګه موسمی ډرامې مثالسندروسره يې سمون والې ولرلو....״ښکيلتیا ولرله ‏.نوموړی د هندوانو اوپه توګه سرود تسو او فالګونیاندرا ديوی،‏ د‎1916‎ م جوراسنکومسلمانانو ټولنو (1905) غړو ترمنځپروډکشنونو کې یې کار وکړو.‏ داجراعا تو ذکر وکړ ‏(بنکورا سوکړېويسرجن کې رګهوپتی په توګه ټيګور.‏رکشه بندهن لمانځلو اوپه کوڅو کې‎1911‎م سرودتسو پروډکشن لپارهلپاره يوه خيراتی ننداره).‏ دغلتهميرخيال (1888) کې فعاله تجربې،‏بله راجه اورانی (1889) او ويسرجن‏(‏‎1890‎‏)کې شعر و شاعری کې دشيکشپير پنځه کردارو اډاونړهاستعماله کړه.‏ زياتره دغه ابتداياجراعات دسټيج حقيقی معائدواستعمال په وجه وو،‏ خواکه دادځنګالتو وهم وو چی والميکیپرتيبها (1890) نندارې لپاره اصلونو څخه جوړکړی شوی وو ياډرامه ليکلو کې ځينی خال خالهڅو باوجود،ويسرجن،‏ ‎1890‎اوسرودت سيو،‏ 1908 ترمنځ عمالً‏د 18 کالو وقفه وه.‏ 1908 کېسرودت سيو سره جدی ډرامیته راستنيدل يوغټ بدلون نښهکوی.‏ يو پلو رويندر ناته ״اعظیمانګليسی״ لپاره د درناوی روحيهلری ‏(دا په انګليسی کلتور کې ښهوالي سره مربوط وو)‏ او د ״کوچنېوالې لری چی ددغه هيواد کنټروليې په الس کې نيولې وو).‏ بل پلو،‏هغه ملت پالنې،استعماريت پرضدمفکورې د زياتوالی تاثير الندېراغلې وو چی په مخه زياتوالې يېثبتولو.‏دواړو ترمنځ،‏ رويندر د عصریهند دملت ׳تصور׳ وکړ چی خپلالالسه تلی وقار به ترالسه کړې.‏ددغه نظريې څرګندونه دغه دورسندرې په ووئيلو پيل وکړ.‏ددې سره سره هغه نوی ډوله تياترته نظر لرلو چی په اولسی سټيجتمرين کيدونکی استعماری ملنډوڅخه جال وو.‏ د رنګ منچ(‏‎1903‎‏)‏په مضمون کې دتياتر نوی مفکورهطرح کړی شوه په کوم کی چی هغهد تياتر لوديځ ماډلونو نامنظورۍلپاره غږ ورکړو او خپل داخلیکلتوری عنعنې ته يې درستنیدو‏(په کوم کې چی رويندر ناته دسنياسی يا د راحب رول ترسره کړو)‏معصيلينو د کنول ګلونو،کاش اوپاڼو سره سټيج خائيسته جوړ کړیوو ‏.رويندر ناته اسمان لپاره داودی اودتور ټوکر استعمال وکړواو ابهانندر ناته لخواه لګول شویچترۍ يې لرې وکړه : ريبی کا کا ته داخوښ نه وو او وی ووئيل چی ״ولیشاهی چترۍ؟ بايد چی سټيج پاکاو تازه وی هم داوجه وه چی چترۍدونې يوه څانګه وه چی په سريېسور ګل زوړند وو اود سپوږمۍزيړ وړانګوالندې وه״ د سټيټسمين نومې ورځيانې نظر وړاندېکونکی ‏(دفرورۍ مياشتې لومړۍنيټه ‎1916‎‏)،کتنه کړې:‏ ״فالګونیرنګونو مجموعه،‏ غږ او خوشحالیده.‏ 1 ״شاوخواه داوخت،‏ رويندر ناته خپلمهمې ډرامې - راجه (1910)، ډاکویسرجن ‏(هم 1890) لپاره حقيقیځايونه جوړ کړی شوی وو.‏انګليسی״ څخه جالوو ‏(چی داستعماريت بادرانو سره مربوطپه اوږدوکې جوړکړی شوی ګنړونظمونو،‏ سندرو او مظامينو کې برلهوړانديز وکړ ‏.تاپتی ‏(‏‎1929‎‏)کېهغه په تياتر کې د زياتی حقيقیلرې کړې شوه״ دغې سټيج د ډرامېدوه تناظرو لپاره مناسبه فضا منځ ته1- د رودره پرساد چکرورتی،رنګ منچ او رويندر ناته:‏سمکالين پراترکيهPP - 126-125.هند ليد 24 مه ګڼه شميره 42 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 43 2010/2

ګهر (1917) او تاشير ديش (1933)په دغه وخت پورې رويندر ناته‏(‏‎1939‎‏)او شيامه (1939) درې واړهکه چرې تيګور په ازادانه توګهوليکلې.‏ په دې هر يوکې هغهلری ختيځ سيمو ته يو لړ مسافرتونهتعقيبولو سره،‏ رويندر ناته د نثاد ملت جامع مفکوره نمايشډرامائی اډاونړې سره تجربه وکړهوکړل.‏ هغه جاپان ته درې ځله اواو د ډرامې د بڼو تجربو سره نورمخکوله،نوهغه د ځان ګړی تياتر څيرهالکن شانتی نيکيتن کې کهوالو‎1916‎م کې دوه ځله اوبيا‎1924‎ م کېپه وړاندې الړل ‏.رويندر ناته دکتهاهم برله کړه او دا دهغه وروستنیماحول دننه د‎2‎ موسمی ډرامويوځل بيا او جاوا او بالی ته‎1927‎ مکاټا طرز خپل کړې وو او داسې،‏تجربو څخه بيغی څرګنده وه ‏(يواجراعات په داسې طريقه ترسرهکې الړ.‏د نثرد ډرامې ‏(د‎1933‎ م ‏)کرخې پهايکټر او پروډيوسر).‏ نوموړیuشول چی په بله فضا کی یې هډوځاي نلرلو ‏.که څه هم راجه ‏،ډاک ګهراو تاسير ديش رويندر ناته ټيګورلخواه جوړ کړی شوی وو،‏ هغه نهمکت دهارا اونه رکتا کرابی نندارهکړې شو که څه هم هغه په بيال بيلومواقعو ګنړو خلکو وړاندې دهغهلوست وکړل.‏‎1926‎م ميالدی کال کې ‏،رويندرناته يوبل زړه وړګام اوچت کړوکله چی هغه د خپلې ډرامې ناتيرپوجا کې دتياتر څرګندونی پهتوګه نثا معرفی کړه ‏.هرکله چی هغهدغه پروډکشن کلکته ته د اوړلوفيصله وکړه،‏ د وار خطائی روحيهخوره وه ځکه چی دا لومړې ځل ووچی يو با احترامه کورنۍ څخه يوهجلۍ،ګوری،چی د انخورپوهه،‏نندلعل بوس لور وه،‏ دتياتر پهراوست او پخپله يې رول ولوبلو.‏ ورکړه.״نوموړی سټيج بشری جوړوروستنې نثا ډرامو لپاره،‏ هغه دا کړو.‏ په سټيج بل ځينی نفر کردار ادايو موضوع جوړ کړو چی اجراعاتو کړو الکن هغه داسې ونکړل.‏ ددېته جائزتوب ورپه غاړه کړی.‏‎1936‎م نه عالوه نوموړی کردار ته درناوېميالدی کال اکتوبر مياشت کې ورپه برخه کړو او اجراعات په نثاهغه لپاره،‏ د جاپانيانو نثا ״فزيکیرويو دليارې د مينی څرګندونهده ‏...د اروپه نثا - نيم اروبيکس اونيم رقص دې ‏....د جاپان نثا يوهبشپړه ״نثا ده״ 3 ‏.د جاوا نثا په بارههغه کتنه وکړه : ״خپل ډرامائیاجراعاتو کې ] هغه ياترا تورېاستمعال کړو].‏ پيل څخه اخره پورېنثا روانه وه،‏ په حرکاتو او داسېهرراز اجراعاتو کې د نثا موجوديتثبت شوی وو.‏ 4 ״ دلرې ختيځ د نثاژبو ته دغه ظاهريدنې رويندر ناتهته الحام برابرکړو چی ׳نثاپه توګهتياتر ׳ لپاره خپله مفکوره راولټویاو ددې په نتيجه د اخری پړاو دنثا ډرامې منځ ته راغلې چی پيليې شيپ موچن (193) سره شویوو ‏.چترنګدا (1936)، چنداليکااسانه وکارولې شوی.‏ سټيټس مينکتنه وکړه:״په ׳چنډاليکا׳ کې دنثا - ډرامې ټيخنيک د هند لرغونیبڼې جديد والې وو په کوم کې چیمکالمې شاتنۍ موسيقی سره پهسندرو کې بد لې کړی شوی ‏.او نثادليارې کردارو په واسطه يې نښېبرابرولې . 5 ״د ټيګور نثا ډرامې څخه يو تناظر.‏که څه هم رويندر ناته تياتر لپارهمتبادل ژبې په لړکې خپله لټه وکړهبياهم بايد چی دا یا د ولرلې شی چیکله د اصل اجراعاتو معامله مخې تهراغله ‏،هغه کلک يا پوخ نه وو.‏ ځکهچی هغه پخپل ځان کې دليکوال‏-ايکټر او د پروډيوسر دندې يوموټی کړې وې ‏،هغه د پروډکشناو استقبال په اړتياو بيدار وو اوددې په حساب يې خپل غټ اصولکارولی وو.‏داخلی سرچينو لپاره خپل شوقپرځای وساتلو الکن د جترا يا دجاتره ماډل په نقل يې باور نه درلود.‏يو پروډيوسر په توګه هغه هميشهاصل شرايط او منل چی د داسېتياتر ماډل جګ وساتی چرته چیتجهزات خواکه حقيقی وی يا غيرحقيقی،‏ ښاری وی يا کليوال،‏پوروړی او داخلی،‏ د لوديځ يادختيځ وی،‏ پخپلو کې ګډژوندلرلی شی.״ليکوال د شانتی نکيتن،‏ وشوا بهارتی کې دانګليسی او دنور عصری اروپائی ژبو کې دانګليسی اديبياتو درس ورکوی.‏اجراعاتو کې يې نثا وکړه.‏ په دغهمسئله قابو راوستلو لپاره،‏ رويندرناته فقط د اوپالی نرکردار منځ تهسټيټس مين پريشو د ‏(د شيامااصل نمونې)‏ اجراعاتو په وخت درويندر ناته موجوديت ته منظوریکې بدل شول.‏ 2 ״2- دسټيټس مين،‏ د اکتوبر مياشتې‎14‎ مه نيټه‎1936‎‏،‏د رودره پرکاش چکرورتی ‏،رنګ منچ او رويندرناته ‏:سمکالين پرترکيه - P 298 فشار راو ړل شوی.‏3- جاپان ياتری،‏ رويندر رچناولی ‏(بشپړکار)‏وشوابهارتی ايډيشن ګڼه،‏ 10 ‏(کلکته : وشوابهارتی‎1990‎‏)پاڼه 428.4- جاوا ياترير پتر،‏ رويندر رچنا ولی ‏(بشرکار)‏وشوبهارتی ايډيشن ګڼه 10 م (1990) پاڼه‎525‎‏.‏5- په کلکته کې سری تهيټر کې اجراعاتو څخه وروستهد ميالدی کال‎1939‎ م فرورۍ مياشتی 10 مه نيټه،‏سټيټس مين.‏ (9 مه او 10 مه فروری ‏)رودره پرسادچکرورتی،‏ رنګ منچ او رويندر ناته،سمکالينپرتيکرياPP - 271 . 272 -هند ليد 24 مه ګڼه شميره 44 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 45 2010/2

په ټيګور کې يوسائينس پوههپه حريانتيا زما سندره چرته ورسيدهماخپل غوږونه خالص کړل،‏خپل يک يواځنی کتاب وشوا پريچې‏(‏‎1937‎‏)چی سائينس په ټراو وو،‏ اوهغه احساس وکړ چی هغه شيان چی مونږپرې بيله سوچ په کولو سترګی پټوو،‏پارتها ګهوشټيګور سائينس او بشريت ترمنځ د کلتوری درس کره انتي تيزوو او دا خربه سی پی سنو خپپل ״دوه فرهنګونو״ کې په کرهتوګه ظاهره کړې.ټول حقيقی ماهران په دغه درز بې طرفهپاتی شوی.‏روحيه يونفر وائی چی زه ډير مذهبی سړې يم.‏رويندر ناته ټيګور يو ځانګړې شاعر او‏)״نړۍ څنګه چی ما وليده״ څخه،‏ 1391(.فيلوسوفر وو.‏ بياهم هغه يو ژور اعتدالسرتګي مې وغړولې زما زړه بريته دېنړۍ تر سيلمه کړۍ ما په نامعلومهنړۍ کې د معلومو شيانو ګټه کړی چیپه حريانتيه زما سندره چرته ورسيده.‏څومره په ښکلی انداز شاعر په دغه کرخهکې د سائينسی روحۍ استعمال کړی ‏،ماپه نامعلومه نړۍ کې د معلوموشيانو لټهکړی،‏ دا ددې د استعمال ارزښت په ځاید سائيس يو اړخ دې چی په ژوره توګهروحانی لټه کوی او رويندر ناته ټيګورستيندرناته بوس (1974-1894) نومېسائينس پوهه ته وقف کړې شوی وو،‏هغه وړوکوانۍ راهسې سائينس لپارهخپل شوق په باره ليکنې وکړې چی څنګهدهغه معلم ستياناته دتا ساده تجربوسره دهغه زړه خوشحاله کړی وو.‏ په وبوکې ميده شوی مواد اچولوسره څنګه داوبو په ګالس کې څپی راپورته شوی ویدغه راز ساده تجربی هغه ته اوس هم ياددی.‏ په دې هغه څومره حيرانه شوی وو.‏دومره ساده او طبيعی دی چی مونږ حقحيرانه کړی.‏دومره بل ځل هغه هغه وخت حيرانه شویوو کله چی هغه خپل پالر،‏ مهارشیرويندر ناته سره په همالۍ کې د ډلهوزیغرونو ته تلی وو.‏ څنګه چی ماښام پهاسمان کې تورې وريځې خوری شویاو دستورو پړق کم شو،‏ مهارشی بههغه ته غړوشکی او سيارې ښودلې اوراستونکې او سائينسی ذهن درلود.‏ هغهسائينس او بشريت ترمنځ يو کره انتیتيز وو چی سی پی سنو(‏‎1980-1905‎‏)‏لخواه ״دوه فرهنګونو״ ‏(‏‎1959‎‏)کې پهد رويندر ناته سندره : اکاش بهرا سورجتارا په کائينات کې هم ددغه ډوله״حيرانی״ روحيه خوروې:‏ورته ورجلب شو.‏نوموړی المخې،‏ دا لومړی ځل وو چیټيګور او البرټ ائن سټائين.‏دنمرڅخه ددې فاصله به يې ورته ښودله.‏کره توګه ظاهر شوی وو.‏ ټول حقيقیماهران په دغه درز بې طرفه پاتی شوی‏.ډاروين (1882-1809) د״اوريجن افسپيشيس״ (1859) مفکوره وليکله:‏د ژوند په دغه نظريه کې شان موجود دېاو ددې ګنړ طاقتونه چی يوشمير يا يوکېراغونډ شوی،‏ ددغه سيارې څرخ يا دجاذبي قوه ټاکلی قانون المخې بې شميرهبڼې اختياروی چی زيات خائيسته او زړهراښکونکی دی.‏ائن سټائين و منله:‏د څه شی د بقا پوهه ‏،د جواز پربنسټ زمونږادراکو نه او ځانګړې خاصيت چی په پخوانیبڼو سنبهال وی،‏ زمونږ د ذهن الس رسي لری.‏دا هم دغه پوهه او زده کړه او احساسونه دیچی په مذهبی اساس رامنځ ته شوی او پدېامسان د منر او ستورو ډک دې اوکائينات ژوند سره لربيزه دې،‏ددې ترمنځ ايا ما خپل ځای غورهکړې-‏زه حريانه مي ما خپله سندره چرتهپرخيو ده.‏زما په رنګونو کې دوينی جريان کشکول حسوی چی څنګه وخت ترييدوسره دا د نړۍ په ټيګو بهيږی.‏په حريانتيا زما سندره چرته ورسيده،ماپه نيغه د ځنګلی الری سره سره پهواخو ګامونه پورته کړل.‏زما ذهن د ګلونو حريانونکی خوشبویسره د خوشحالۍ موسکه هرخواتهخوره کړه.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 46 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 47 2010/2

نمر شاوخواه د سيارو څرخيدل او نورد پلټلو هڅه کوی چی ظاهری نړۍ شاته ده چیرابطه جوړه کړی شی ‏.دغه لټه فقط ديو شمير خاصيتونه به يې ښودل.‏ رويندرناته ته داشيان دومره زړه راښکونکیووچی هغه به څه له پالر څخه زده کول،‏د کائينات بنیادی رازونه وسپړی.‏ په دغه نړۍکې زياتره خلک داسې موقعه يا طاقت نلریچی داسې هڅوکې برخه واخلی چی داهرڅهيې ممکن ګرځولی...‏فلسفې سوچونو پورې محدود نه ده بلکهبې څاری کره والې او د حساس والې الهمنځ ته راوړی چی قدرت يا طبيعت څخهuنو زر به يې وليکل.‏ دا په روانه لړۍ کېلومړی اوږد مغمون وو او دسائينسپه باره کې وو.‏ هرکله چی هغه لوی شواو انګليسی يې ولوستلی شوه.‏ نوپهستورو يې هر ډوله کتابونه ولوستل.‏ کلهکله په ریاضی به هغه نه پوهيدو او دابهورته يو ګران مغمون ښکا ریدو الکنهغه پدې سخت زيار اويستلو.‏ نوموړیته د سررابرټ بائیل(‏‎1691-1627‎‏)‏کتاب ترټولو زيات خوښ وو.‏ بيا هغهبيالوجی په لړکې د هکسلې -1963)‏(‏‎1894‎مظامين ولوستل.نوموړی پهوشواپريچې کې داخبرې ليکلی:‏کائینات خپل کوچنۍ بڼه پټه ساتلې او خپلغټه بڼه يې کوچنۍ ګرځولې يايې پردې شاتهساتلې.‏ دا ځان په داسې کالی جاموکې پټکړی چی يو انسان ځان ددې دطاقت يا اډاونړی دننه حیسوی ‏.انسان يو ساده شي دی‏.انسان يک يواځنې داسې پيدايش دې چیپه خپل ساده ادراکو يې شک څرګند کړې،‏مخالفت يې کړې او دې ته ماته په ورکولو يېخوشحالی حس کړې ‏.د ساده ادراکو حدود پهفتح کولو انسان لرې پراته شيان نزدې کړل،‏نه ښکاريدونکی شيان يې ښکاره کړل اوداسې څرګندونی بې وکړې چی ورباندی پوههددې خبرې به هډو حاجت نه وی چی زهيوسائينس پوهه نه يم الکن کوچنتوب راهسېما د سائينس سره دومره شوق لرلی چی هډوحديې نشته....‏ ستوری پيژندنی او د ژوندسائينس يا بيالوجی سره به زما زهن ښه تمرينکاؤ.‏ دا کره ز ده کړه نه وه الکن پرالپسی لوستسره زماپه ذهن کې دسائينس طبيعی شوقپيداشو.‏ د ټينګی عقيدې احمق توب لپارهزماد درناوی نشوالې،‏ زه د چاالکې زياتوالیڅخه وژغورلم ‏.ما هيڅ کله دا احساس نه ووکړی چی دابه زما په شعر و شاعری او پهتصور بده اغيزه وکاندی.‏نن زما د ژوند په اخری پړاوکې زما ذهن دطبيعت نوی مفکوری،‏ سائينسی مواده سرهډک دې.‏ ما چی پخوا څه ولوستل ‏،پوهه پرېنشوم الکن ما خپل لوست ته دوام ورکړو ‏.ننهم زما لپاره دا ممکنه نه ده چی په هرشی ځانپوهه کړم ‏)جباړه زما(.‏اچاريه جګديش چندر بوس(1937-1859) سره دټيګور اوږدې اوکلکې دوستۍ او ملګريتا دهغه مرستهوکړه چی سائينس ته نزدې والې ولری.‏ داچاريه ژوند تابعيت او متنوع تابعيتکې يوالی لپاره کار دکولو لټی ته ودهمستقيما ‏ًثبوت راغونډ کړيشی ‏.د پهالزمی توګه په رويندر ناته خپل تاثيرکړې چاچی راجه رام موهن(‏‎1833-1774‎‏)‏‏،بنکيم چندر (1894-1838) او ايشورچندر وديا ساګر (1891-1820) په څيرروحانيت او دهند عنعنی دليل ترمنځدرابطې لټه کړې ‏.نه فقط داچی رويندرناته پيسې سره دخپل دوست مرستهکوی چی په انګلينډ کې بريالی تجربیوکړی بلکه هغوی په باره مفصيل ليکنیيې هم کړی او په بنګال کی يې اولسترمنځ مقبول کړې.‏نوموړی د خپل دور نورو وتلی سائينسپوهانو سره هم پړاخې مباحثی کړی.‏ مثالپه ډول البرټ ائن سټائن‎1930‎ م ميالدیکال کې المان دننه د حقيقت او دليل پهقدرت وویناوې وکړې او هيسين برګ(1976-1901) ‎1928‎م ميالدی کالکې په کلکته کې د کوانټم مفکورېپه اغيزه خبره وکړه.‏ سائينس سره دنوموړی بوختيا او تفاهم الکبله هغهدطبيعت د اوپنيشد فلسفی په تړاو خپلهپالر لخواه په وړوکوانۍ معرفی کړیشوی وو.‏ هرکله چی‎1930‎ م ميالدی کالکې په اکسفورډ کې هيبرټ ليکچرونهوړاندې کړل،‏ دهغه په زهن ددې سختهاغيزه اوشوه ‏.دغه ليکچرونه وروسته د״انسان مذهب״ ترعنوان شائع کړې شول‏(ټيګور،‏ 1931).که څه هم هغه پخپلو ځينی ډرامو(مکتادهارا،‏ رکتا کرالی ‏)کې په انسان دټيکنالوجی سلطی اهميت پرګوته کړو‏،هغه په اسانه دده دګټی اغيزی و څيړلې‏.په سری نيکيتن کې کله چی په کليوالهودانه ټينګار و کړې شو،‏ هغه او بدولوطبيعی منظره - د ټيګور يو انځور.‏څير ګنړې ټيکنالوجۍ معرفي کړې.‏ پهپرسنلټی (1917) کې هغه وليکل:‏دموادی نړۍ د بريد په اغاز کې سائينسموجود وو کله چی وروسته دې په لوټ تاالنپيل وکړ ‏.کله کله شيان موادی ښکاری اود انسان پخپل طبيعت باورنه کوی ‏.الکنهغه ورځ به راځی کله چی طبيعت ځينی غټطاقتونه به هريو نفر ته غږ کوی او په ډير کممصرف،‏ لږښت او ساتنه به د ژوند ضروریمواد برابروی.‏ انسان سره اوسيدل به دومرهاسان وی څومره چی ساح اغستل او دهغهروح به خپله نړۍ منځ ته راولی.‏رويندر ناته لپاره د سائينس حقيقتونهفقط مفکوری او فارمولې نه وو بلکهنظمونه او ځانګړی،‏ زړه راښکونکیسندرې جوړولو لپاره الهام برابر کړو‏.هغه خپل سائينسی پوهه ځانګړی جوړهکړه او د خپلی فلسفې په ټوکر کې يېاستعماله کړه.‏ليکوال د نړیوالې سوۍ نامتو تبعيات پوهه دې اوپه کلکته کې اساسی سائينسونو لپاره دبوس پهملی مرکز کې د پوهی د انتظامۍ متخصيص دې.‏نوموړی په نوی پړاو (1999) د خال لټې(‏‎2000‎‏)،‏ستاسو د چايو په پياله کې غلبيل(‏‎1990‎‏)،‏ديپانکر هوم او سوپرنو چودهری او داسې نورو پهګډول هغه يو شمير کتابونه ليکلی.‏ترالسه کول ګرانه ده ‏.نوموړې غيرظاهری نړۍورکول وو چی روحانيت او دليل ترمنځهمکاری وغزوله چی ورته هغه د خپل‏،ترکانۍ ‏،د څرمنې کار او داسې نورو پهتقويه بنټونه وو چی هغه ته يې اعظيمهند ليد 24 مه ګڼه شميره 48 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 49 2010/2

هرکله چی زرتهوشټر ‏(د ختيځ لرغونی چی د روان دور کړاونو،‏ هغه په هند اوکتابونو ځينی يوکې)‏ اهورا څخه پښتنه په ګرده نړۍ کې دنارينو او دخزو اړتياوپلو بيدار او ليواله وګرځاؤ.‏ دهغه مزاج،‏وکړه چی دهغه نوم څه دې نوهغه پهځواب دوه نومونه وښودل او دواړه د پام طبيعت ته دهغه مينه او تاميلی ژوندوړدی - د نظر خاوند يا تشخيص کونکې الکبله هغه نوی امر او د نوی دور خيراو روغونکې ‏.ووئيل کيږی چی هغوی خيګڼی لپاره د خپل ژوند خوشحاليويوڅو وظيفی سرته رسولو لپاره خدمات څخه تقاوت واغست.‏ دهغه تيزنظر هغهکول او رويندر ناته ټيګور د خپل ژوند مجبوره کړو چی د روان دور مشکالتو اوپه وروستنی پړاوکي دا خپل کړل کله کړاونو ته پاملرنه وکړی او يو پرهيزګارچی څنګه هغه په زړه کې خدای پرستشاو راحب جوړيدو په ځای تشخيصکونکی،‏ روغونکې او ترجمان جوړ شو.‏ کولو او پرهيزګاره ژوند تيرولو سره دوهجزبې،‏ دوه عقيدې او دوه سيمی ديونوموړې دغه وظيفه د زړه اود ذهن جادو موټی کولو فن زده کړو.‏ هند او هندیپه واسطه سرته ورسوله چی ورباندې عقيده او خدائی فلسفه ال دمينی هغهشاعران او کوچنی پوهيږی.‏ هرکله چی حدودو ته نه ده رسيدلې کومه چی خپلوتاسو هغه سره خبره کوی او په لمرکې هغه ماشومونو لپاره دميندو ياد سينټسره بدرګه کيږۍ نو خفيه رازونو څخه فرانسيس عقيدې ترالسه کړې وو.‏ الکنځان خبروۍ.‏ تاسوته به معلومه نه وی په ټيګور کې تاسو بشريت حسوی چیديو انسان په اوالد کې ليدل کيږی اوابدی ژوند په رڼه کې بچوړو ته راحترسوی.‏ د هغه په ژوند کې اوپنيشد سترېسوۍ ته رسيدلې وو.‏ دا طبيعی خبره وهچی د زمکې،‏ لمر او د ستورو او هم دغهراز الندې په اوبو کې د خائيست په باوربايد ژوندۍ عقيده وده ومومی څنګه چیرويندر ناته ټيګور په سادهنا يا رياضتکې مندلې وو.‏ هغه لپاره دده د حقيقتازمائينه ددې سره د ژوند تيرولو فلسفهوه.‏ نوموړی خپلې ورځې ربړاو او کړاونهاصالح کولو لپاره دارو ترالسه کړو.‏نوموړې په دغه هيواد کې زمونږ سره پهدومره طبيعی انداز خبره کوی چی زمونږدسواحلو يو زيارت جوړشو.‏ په ځوانۍکې هغه بهرنی نړۍ کې ځينی لرغونیبدهائی زياتونو ته مسافرت وکړو اود لوديځ تهذيب ننداره يې وکړه چی داښو او بدو لپاره څه کار کوی.‏ هغه دغهطاقتونو ته نظر او پاملرنه کړی وه کومچی نن زمونږ هيواد ځيی.‏ داسې بريخیچی نوموړې خفيه عقيدې ته ګواښوالړوی او سندرې يې وئيلی کيږی اودهغه کتابونه ګردی نړۍ ته ليږل کيږی‏.هم داوجه ده چی هغه نه فقط ديو نظرخاوند جوړشو بلکه يو نوی سباون يېمنځ ته راوست چی زمونږ دوه اتحادیسيمو اوناکراره تهذيبونو لپاره دهيلونوی ورځ ده.‏uټيګور:‏د نظر خاوند او ترجمانارنيسټ رائيسد ټيګور تيز نظر هغه ته د روان دور ټولنيز ناروغيو ته د پاملرنهکولو اهلام اوبښلو او هغه يو مشر يا استاد جوړيدو په ځای ددېراحت رسونکې،‏ تشخيص کونکې او ترمجان جوړشو.‏ هغهدغه وظيفه د زړه او د ذهن جادو په واسطه سرته ورسوله چیورباندې شاعران او کوچنی پوهيږی.‏مور او ماشوم - د ټيګور يو انځور.‏‏)ارنيسټ رائيس )9581-6491( يو انګليسیليکوال وو او د برابر کالسيکس ايوری مين کتابتون لړۍ ايډيټر په توګه کارکولو کې مقبول شوی.‏نوموړی مضامين،کيسې،شعر و شاعری،‏ ناول اوډرامې ليکلی دی(.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 50 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 51 2010/2

په ګر ځيدو مئن شاعرد سفر لومړۍ تجربه ټيګور هغه وختوکړه کله چی‎1873‎ م ميالدی کال کېپوهنځی کې داخله واغستله الکن هغهخپل سفر په منځ کې لنډکړو او‎1880‎ مپيژندلو کار وو.‏ ځلمې رويندر ناته دبرطانۍ پارلمان ته هم مسافرت وکړوامرت سينهغه همالۍ ته خپل سفر وکړو.‏ هغهميالدی کال کې بيرته هندته راستناو دانګليسی ژوند ولوله يې په سترګود ټيګور د مسافرتونو څرګند و اټن مونږ ځان پلو راجلبوی،‏خواکه هغه په دغه الره بې مشريه مشکالت،‏ ربړ او کړاونه لری.‏هغه هميشه په اسانه نوروکلتورو او فرهنګونو سره ځان په ليولتيااشنه کړې او ځان او د خپل سازمان دننه يې خپل وتلی اړخونهيو موټی کړی.‏رويند ناته ټيګور ګنړ مخه شخصيتلرلو او پدې کې ترټولو مهم اړخ سفرلپاره دهغه شوق اوليولتيا وه ‏.نوموړیليکلی دی چی ״زه په نه خمتيدونکیليکونو،‏ کتابونو او ياداشتونو کېيي د خپل سفرونو رکارډ وروستهپريخی.‏ ټيګور لپاره سفر نه فقط د هغهشخصيت د خورولو يوه وسيله وه بلکهپدې سفر خپل پالر محترم ديبندرناتهټيګور سره مل وو.‏ قدرت يا طبيعتسره يو اړوند اورابط جوړولونه عالوه،‏دغې سفر دازادۍ خپلواکۍ او د پلټنېيوه روحيه هم منځ ته راوستله چیټيګور يې په ټول ژوند کې خپله کړې وه.‏خپل رور ستيندر ناته سره ملتيا پهکولو ‏،ځلمی رويندر ناته‎1878‎ م کېاروپه ته سفر وکړو چی د قانون مطالحهشو.‏ ددغه سفر ترټولو زړه راښکونکیبڼه ‏،ټيګور لخواه د اروپه په ټولنه کېد خزو ازادی او خپلواکی په رسميت دوليده.‏ ټيګور‎1890‎ م ميالدی کال کېاروپه ته خپل دوهم سفر ترسره کړواو لندن،‏ پارس او ايډن ته مسافرتونهکولو په وخت،‏ دهغه رور ستيندر ناتهاو دهغه دوست لوکين پليت هم ملوو ‏.په دغه دواړو مسافرتونو،‏ ټيګورلوديځ موسيقی سره ځان بلد کړو او داروپه رسام ته يې ځان ورجلب کړو.‏ هغهملی ګيلری او فرانسوی نندارتون ته هممسافرتونه وکړل.‏سړک روان يم ״.‏ نوموړې د خپل ژونددغی مسافرتونو نړيوال جزبې پلو دهغهوکړی ‏.هغه اليکسنډر او پارس دليارې‎1912‎م ميالدی کال کې ټيګور اروپهپه بيال بيل وختونو کې اروپه،‏ امريکهفلسفې ته هم وده او مرسته برابره کړه ‏.دلندن ته ورسيد او بيايې بريګټون اوته خپل دريم سفر ترسره کړو.‏ دا سفراو اسيه ته مسافرتونه وکړل او خپلهيلين کيلر سره ټيګور.‏هغه وشوبهارتی سازمانو هم وده وکړه.‏ټورکوای ته سفر وکړ.هغه دلندن پهپوهنتون کې د رسام او د قانون پهارجنټينا کې ټيګور ‏(خي الس ته)‏ او په فارس کې ټيګور‏(الندې).‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 52 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 53 2010/2

د هغه د مسلک ځان ګړې او وتلینيويارک ته مسافرتونه وکړل او پهد نوبل جائزې انعام دټيګور په وقارهغه د خلکو خائيسته روحۍ ته ورجبيادګار وو.‏ انګلينډ کې پاتې کيدوهارورډ کې يې ګنړ ليکچرونه ورکړل.‏کې بدلون راوست او هغه په ګرده نړۍشو الکن هيواد دننه پورته کيدونکیپه وخت،‏ ناروغه رويندر ناته ويليمروتهنسټين،‏ ډبليو بی يټس،‏ ايزراپاونډ،‏ سی ايف اينډريوس،‏ ارنيسټرائيس او برټرينډ رسل(‏‎1970-1872‎‏)‏په ګډون د انګلينډ د اديبياتو ځانګړیشخصيتونو سره تماس و نيولو.‏دهغه د ګيتانجلی جباړه په جوش اوولوله خپله کړې شوه څنګه ټيګورامريکی په لورې روان شو.‏ نوموړېانګلينډ ته بيرته په راګرځيدو،‏ دهغهډرامه د پوسټ افس د ابهې تياترکمپنۍ لخواه ننداره کړی شو.‏ يوشاعر په توګه د رويندر ناته ټيګور دمقبوليت اندازه،‏ هغه ته د روتهنسټينليک څخه لګول کيدايشی ״تيرځلکله چی تاسو راغلۍ،‏ مونږ نا اشنه اواجنبی وو اوس تاسو مشهور اونامتوشاعر جوړشوی ياست ״‎1913‎ م ستمبرکې بلنې ترالسه کړې.‏ دهغه د نړيوالګرځونی مفکوری مسافرتونو او دکلتور او فرهنګونو سره دهغه تفاهلته خواهشونه رابيد ار کړل.‏ 1916 مميالدی کال کي هغه رنګون او جاپانته سفر وکړ او کوبی،‏ اوساکا،‏ ټوکيواو يوکاهاما کې يې هم تم وکړ.‏ټيګور په جاپان کې پاتې کيدو تهليواله وو ״دده عنعنوی تيروختونوملت پالنې او په ايمپريلزم مايوسهشو.‏ ‎1916‎م ميالدی کال په ستمبرمياشت کې،‏ ټيګور امريکی ته راوبللیشو چی يولړ ليکچرونه وړاندې کې.‏هغه سياټيل،‏ چيکاګو او فيال ډلفيه تهسفرونه وکړل او ملت پالنې پرضد يېخپلی ووئيناوې وکړې ‏.که څه هم د هغههرکلۍ په تاوده زړه اوشوه،‏ دهغه نظريو غټه دښمنی راوپاروله.‏ايلينائيس،‏ چيکاګو،‏ بوسټن اومياشت کې ټيګور هند په الرې روان شو.‏په روحيه کې دعصری ژوند ننداره״،‏‎1920‎م ميالدی کال کې ټيګور اروپهسينګاپور ته خپل سفر کولو په وخت خلکو ته خطاب کونکې ټيګور،‏ . 1927 جاپان ته سفر کولو په وخت لوړرتبه مشرانو سره ټيګور،‏ 1929.هند ليد 24 مه ګڼه شميره 54 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 55 2010/2

ته راستن شو.‏ په انګلينډ کې هغه وختنوموړی ډير زيات مايوسه شو چی ملتپالنې او جنګ پرضد دهغه سخت دريزدهغه د دوستانو په جوش کې سوړوالېراوست.‏ نوموړې فرانس ته الړ او ريمسخواته ميدان جنګ ته خپل سفر پهوخت ډير ولړزيد.‏ په سټراس برګ کېنوموړې ״دځنګالتو پيغام״ تر عنوانخپل ليکچر وړاندې کړو.‏ وروسته هغهوشوابهارتی لپاره دپانګو انتظام کولوپه غرض امريکی ته الړ.‏ دا يو بريالیشو.‏ ناروغه رويندر ناته دويکټوريهاوکمپو په کور کې (1979-1890) کېاستوګنه وکړه.‏ د پوربی نسخی لپاره درويندر ناته تيارسۍ په لړکې جنوبیامريکی ته دهغه سفر د اهميت وړ وو ‏.اوددې څخه وروسته يو هنرمند په توګه درويندر مسلک وده ترالسه کړه.‏ ‎1926‎مميالدی کال کې،‏ ټيګور د موسولينی‏(‏‎1945-1883‎‏)په بلنه اټلی ته الړ.‏ هغه تهتوده هرکلۍ اووئيلی شوه الکن هرکلهچی هغه د اټلی فاسيسټی زده کرېټيګور يو شمير شاعرانو او پوهانو سرهليده کاته وکړل او د اسيه استحکام اوسبات يې وڅيړ لو.‏ نوموړی د کنفيوشيسمړستون ته الړ او په ګنړو موقعو يېدچين ځلميانو ته خطابونه وکړل.‏ هغویته يې چين او هند ترمنځ د کلتوری راکړېورکړې عنعنه راپياده کړه.‏جنوبی امريکی ته د ټيګور سفر،‏بويونوس،‏ يريس،‏ چپدمالل او سينايسيډرو ته په مسافرت کولو تماماوس دا وخت د ټيګور شعر وشاعری پهګرد اروپه کې جباړل کيده او ورباندېګنړې څيړنې اوشوی.‏ نفوسو دهغهشاعری قبوله کړه چی په جنګ کېاخته پاتی شوی وو.‏ هرځای دنوموړیهرکلۍ اوشوه هرکله چی هغه سولې اودنړۍ يوالې په باره وويناوې وکړې.‏‎1924‎م ميالدی کال کې،‏ ټيګور چينته سفر وکړو.‏ هغه شنګائی،‏ بيجنګ،‏نانکينګ او چوفو ته سفرونه وکړل.‏سفر ثابت نشو.‏ نه فقط دا چی هغهپانګی راغونډولو کې ناکامه شو هغهد ملت پالنې او موادی نړۍ هم تنقيداو غندنه وکړه.‏ ‎1921‎م ميالدی کال کېټيګور پارس ته سفر وکړ چی رومينروالنډ سره ليده کاته وکړی.‏ ټيګوربيلجيم،‏ ډينمارک او سوډان ته همسفرونه وکړل او سوديشی اکادمی کییې خپل خطابونه ورکړل.‏ هغه المان تهالړ او دغلته پوهنتون ته يې په ليولتیاوکتل اوبيا وینا اوپریګيو ته روان شو.‏په روسيه کې معصيلينو سره ټيګور،‏ 1930. امريکی ته د ټيګور سفر څخه يو عکس،‏ 1916.احساس وکړو نو د اټلی حکومت يېسخت وغندلو ‏.ټيګور اوسلو ‏،بيلګريډ،‏بوچارسټ،‏ ايتهينس او کائیرو ته سفروکړ ‏.په المان کې هغه البرټ ائن سټائن‏(‏‎1955-1879‎‏)سره ليدنه کتنه وکړه.‏دهغه دشعرو شاعری جباړه خای چی هغهپيژند ګلو او ستائنه وګټله.‏‎1927‎م کې يې جنوب ختيځ اسيه تهسفر وکړ او ماليا،‏ جاوا،‏ بالی،‏ سياماو برما ته په سفر الړ ‏.ددغه سفر اصلمقصد د هند تهذيب و تمدن تبرکاتمطالحه کول وو چی ددغه سببمو سرهکلک کلتوری اړيکوته وده ورکړېشی ‏.په دغه سفر د ټيګور روانيدل داخای چی هغه ددغه سیمی موسيقی اونثاکې ژوره االقه لرله . 1930 م ميالدیکال کې ‏،ټيګور اخری ځل اروپه تهسفر وکړ ‏.په دغه سفر هغه پارس پهګډون ګنړو ښارونو کې خپل انځورونهننداره کړل او دا زښت وستائیلیشول.‏ نوموړی د اکسفورډ پوهنتون تهسفر وکړ چی هیبرټ ليکچر وړاندېکې ‏.دا وروسته ايلیجن ״اف مين״ يا״د انسان مذهب״ په توګه چاپ شو.‏نوموړی ميونيچ دليارې روسۍ ته الړ.‏د روسۍ حکومت او پوهانو هغه تهښه راغالست اووئیلو.‏ دغلته ټيګورکليوال انکشاف او د همکارۍ مبارزوالکبله ډيرزيات متاثره شو او وروستهددې نقل يې شانتی نیکيتن کی وکړ.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 56 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 57 2010/2

سازمان دننه يې خپل وتلی اړخونه يوموټی کړی.‏uپه ايس ايس توسا مارو ټيګور لخواه انځور،‏ 1929.برلن ته په رارسنيدو ټيګور،‏ 1926.‎1932‎م ميالدی کال کې،‏ ټيګور اخری ټيګور هيواد دننه ګنړ مسافرتونهځل د ايران بادشاه په بلنه فارس ته سفر وکړل.‏ نوموړې راز راز وجوهاتو الکبلهدهیواد بيالبيلو برخوته سفر وکړ.‏وکړ ‏.هغه بغداد،‏ شيراز،‏ تهران،او‎1914‎م ميالدی کال کې شانتی نیکيتنبوشيهر ته الړ ‏،نوموړی رضا شاهپهلوی (1980-1919) الندې مملکت څخه کلکته پورې دهغه اخری سفر،‏پياوړی کولو لپاره د پورته کړې شوی کرائيسيس ان سيويالئيزيشن ترعنواندهغه خطاب څخه وروسته ترسره کړو،‏عصری ګامونو ستائنه وکړه.‏ يوځلچرته چی تيګور د جنګ تورې وريزېبیا ټيګور نندا رچيانو ته دملتونو ګډاو په نړې کې د بربادۍ نښی نښانیکلتوری رابطی راپيادې کړی ‏.نوموړېوليدلې.‏ دهغه فقط يوه هيله د بشريتد مقبول شاعر سادی قبرته هم الړ اوبقا او ژوند وو.‏بادشاه سره يې ليده کاته وکړل او ودېد ټيګور د مسافرتونو څرګند و اټنلپاره ضروری شرط په توګه يې په فرقهوارانه رورګلوی ټينګا ر وکړ.‏ ځلمی مونږ ځان پلو راجلبوی،‏ خواکه هغهرويندر ناته پخپل اوسنی نظم کې د په دغه الره بې شميره مشکالت،‏ ربړبيډوينس ازاده روحيه وستائیله.‏ اوږدی او کړاونه لری.‏ هغه هميشه په اسانهمودې لپاره سفر کولو سره،‏ هغه اخر د نوروکلتورو او فرهنګونو سره ځانخپل خيال او فکر موضوع ترالسه کړو.‏ په ليولتيا اشنه کړې او ځان او د خپلځلمی رويندر ناته خوشحالۍ،‏ مسرتاو زده کړی لپاره مسافرتونه وکړل.‏ يووخت هغه د نړې شاعر په توګه وپيژندلشو.‏ نوموړې جنګ دملت پرستې،‏فاسيزم او اپمیريلزم خطرو پرضد جنګاو خبردار يو څخه ټولنه خوندی کولو پهخاطر يو غږ په توګه مسافرتونه وکړل.‏څنګه چی ټيګور د وشوا بهارتی ودېته ځان چمتو کړو،‏ دهغه مسافرتونودهغه سازمان غنی کړو او داسې ځایيې منځ ته راوست چرته چی بيله بيلکلتورونه او فرهنګونه په يومرکز کېګډژوند ولرې.‏ هر هغه ځای چرته چینوموړې الړ،‏ ځالنده پوهانو او سروتلی شخصيتونو سره يې ليده کاتهوکړل ‏.د فلسفې،‏ سياستونو او د ښکالستونځې يې بحث الندې راوستلې.‏خپلی لورته ليک ليږلو په وخت ټيګوريو وخت ووئيل״ زه وارخطايم ‏....نړۍماته هر کلۍ ووئيلی او زه به هم د نړۍهرکلۍ وکړم ‏....زه په يو اوږد سړک روانشوی يم״ هرکله چی هغه په نامعلومالرو روان شو او بيله سرحدونه پهنظرکې نيولو،‏ دنړۍ په باره يې ښهخوبونه وليدل،‏ اوپدې لړکې يې دځانلټه وکړه.‏ليکوال په وشوابهارتی کې د انګليسی اديبياتودرس ورکوی او د امريکی په اديبياتو کې يومتخصيص دې.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 58 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 59 2010/2

دټيګور مذهببنکيم چندر مظامينو ته بې ځوابورکړو.‏ بنکيم چندر بيرته ځواب ورکړو‏(‏‎1943-1878‎‏)ته خپل ليکونو دليارېد اڅرګنده کړه ‏.الکن رويندر ناتهسبو جکولی سيناو دواړو مشرانو ترمنځ د الفاظو داجنګ روان وو.‏ ډير وروسته دواړودفرق او توپير څخه پاک ذهن درلوداو دځينی خاص روايتی مذهب نظرید ټيګور مشن دا وو چی په انسان کې خدای او په خدای کې انسانیجذبه ولټوی.‏ ״د انسان مذهب ״ پلو د ټيګور سفر هغه وخت شروع شوکله چی په وړوکو انۍ يې د اوپانيشد تالوتونه په ووئيلو پيل وکړ.‏ داخلیباول او سوفی عنعنې سره سره د بهګوت ګيتا فلسفې،‏ دمهامتا بده اود مهاوير درسونو دهغه عقيده نوره ټينګه کړله او اعسيوی عقيدی هم پههغه اغيزه وکړه.‏״هريو نفر څه خاص او ځانګړې جذبه لری چی׳مذهب׳ نوميږی....‏ دا دهغه مذهب وی.‏ دا يوهداسې جزبه ده چی دهغه په زړه کې پټه وی اوهغه ته جوړښت برابروی״.‏‏-رويندر ناته ټيګور ‏)زما خپل،‏ ديودتجارډن او جای وينټر ‏،وشوابهارتی 32، لخواهټيګور د عصری هند معمار راجه رام دهندوانو تنقيدونو او غندنو الندېموهن رای ټينګ پيروکار وو ‏.ديونندر راغې ‏.برهمو دهرما ته عکس العملناته په برهمو دهرما پيل وکړ،‏ دې ته وړاندی کولو لپاره دهندوانو باسوادهيې يوه بڼه برابره کړه او دنوی عقيدې نفرو يوه ډله جوړه شوه ‏.هغوی ځان ته دمثبت ډلې نوم ورکړو.‏ اکشې کمار دتامشری يې وکړه چی په سوچه ډوليوبل ته بښنه ورکړه او ددی ترمنځدوستی جوړه شوه.‏ دغلته دا ذکر کولد االقی وړده چی د 1891 ميالدی کالد فرورۍ مياشتې 26 مه نيټه په هندکې سر شميرنی لپاره و ټاکلی شوه دبرهمو سماج ځينی عقيدت مندانوهندوانو څخه جال فکرونه وکړل ‏.الکنادی برهمو سماج چی د برهمو دهرمايوه څانګه وه او دکوم سره چی ټيګورعقيده لرله ‏،ځان يې د هندو مذهبځانګړې څانګی په توګه وټاکلو.‏ سیجې او ډونيل (1934-1850) ته پهراجا رام موهن رای.‏دهرم ادهيکاری ‏(وايد سنچيه،‏ رويندررچناوالی،ګڼه،‏ 12 مه)‏ کې هغه وائی:‏״دانسانی قوت دوه اړخونه دی.‏ لومړې ״کولېشی ״ او بله ״الزمې وکړی״.يو نفر ځينیکارونه کولې شی،‏ دا دهغه دقوت اسان اړخيې نه منلی.‏ مونږ الندې ورکړې شویبيانيو څخه دهغه د مذهبی عقیدېمفکوره بيانوو،״ماته ووئيل شویچی د مذهب خپلو نظريو په باره مونږته اوايه.‏ زه ولې دا ووئيناوې کولو پهباره بې االقګی لرم،‏ ددې يوه وجه داده چی ما الد خپل مذهب بشپړ اړخونهندی معلوم کړی ‏.زه په داسې کورنۍکې ځګيدلې ووم چی زمونږ د اعظيممذهب پيروکاران وو او په اوپنيشدونويې ټينګه عقيده لرله الکن زه په دېحق کی نه ووم چی فقط پدې اساسد ټيګور د اتما پريچيه جباړه(.‏رويندر ناته ټيګور د 19 مې پيړۍبنګال رنسانس،‏ د جوراسنکود ټيګورپه کورنۍ کې ځګيدلې وو ‏.هرکله چیهغه وځګيد دهندوانو دنوی والیمبارزه له مخکې څخه د ودی په پړاوکې وه.‏ راجا رام موهن رای برهموسماجاو پنډت ايشور چندر ويديا ساګر هندومذهب دننه ټولنيز اصالحات شروعکړل کله چی شری رام کرشن پرمهنسا‏(‏‎1886-1836‎‏)بيله بيلو مذاهبو ترمنځلرغونی اوپنيشدونو يې اساس لرلو‏.هر سهار دهغه ځامنو به د ويدونو اود اوپنيشدونو لوست په صحيحیانداز کاو.‏ ددغه ځائيسته او د اخالقیجوړښت تالونو روزمره لوست او سادهدعايه مهارشی معرفی کړه او په ځلمیرويندر ناته ټيګور يې ژوره اغيزهوکړه.‏‎1884‎م ميالدی کال کې دټيګور دکورنۍ يو غړی په توګه،‏ 23 کلونوپه عمر کې ټيګور د ادی برهمو سماج‏(‏‎1886-1820‎‏)ددغه ډلې يو غړې وو‏.دهندوانو جديدوالې راوستونکېپنډت سسادهر ترکاچورامانی‏(‏‎1928-1851‎‏)نوی مذهب منځ تهراوست چی سائينسی هندو مذهبنوميدو.‏ ددې دوه څانګی وې نوجيون اوپراچار چی پرالپسی برهمو مذهب پرضديې مظامين چاپ کول.‏ بنکيم چندرچټوپادهيای چی د بنګال مقبول ناولليکونکې وو،‏ د هندو مذهب په مالټرکې دغه پاڼو کې یې مظامين چاپ کړل.‏يوليک کې چی د سرشميرنی مسئولوو ته ټيګور ووئيل چی ادی برهموسماج ׳په خدایی ‏(ج)‏ پيژندنه پورېمربوط هندو׳ په توګه اومنی ‏.نوموړیپه تتوا بودهينی کې يو مغمون چاپکړو او ادی برهمو کورنيو ته يې خواستوکړ چی ځان ״هندو-‏ برهمو״ په توګهو ټاکی ‏(ربی جيونی،پرسانتا کمار پالانندا پبليشر،‏ کلکته،‏ ګنه،‏ .(165-IIIبرهمو په توګه،‏ رويندر ناته پههندو مذهب کې بت پرستی پرضددې.‏ الکن بايد چی هغه ځينی کارونه وکړی،‏داد هغه د قوت الزمی تمرين دې مذهب״الزمی وکړی ״ په نامه اړخ ټينګ والړدې او״کولې شی ״ په نامه اړخ ځان پلو راجلبوی.‏هرکله چی زمونږ ״کولې شی״ د ״الزمیوکړی״ اړخ سره په بشپړه توګه يو موټی شینومونږ د خپل ژوند مطلوبه شيان ترالسه کړو،‏مونږ حقيقت ترالسه کړو.‏ الکن دغه بيکارهخلک چی دمذهب په دغه عقيده نه روانيږی،‏خپلی سوۍ ته ټيټوی.‏ او بې ځايه دود دستورراپورته کوی چی منع دی״.‏رويندر ناته متعصب هندو متپرضد د احتجاج موقع ونه بښله.‏ هغهخپل مذهبی ښونې قبولې کړم چی زماشاوخواه خپل خلک يې منی ‏.هم داوجه ده چی زما ذهن په ازاده فضا کېوده ترالسه کړه او دهرراز رسم رواجد سلطی څخه ازاد وو(ليکچرونه اوخطابونه،‏ ار اين ټيګور،‏ ميک ميلن اوکمپنۍ لميټيډ،‏ لندن،‏ 11).په ګرد ژوند کې رويندر ناته ټيګوريوی عقيدې سره ټرلې نه وو.‏ دهغهخيال،‏ فکر او ذهن به پرالپسی بدلوننښه کاو.‏ د خپل ژوند 50 م کال څخهد تفاهم درس ورکړو.‏ د رويندر ناتهسيکريتر په توګه منسب سنبهال کړود برهمو سماج ځلمي سيکريتر رويندروو ‏.نوموړې د هندو مذهب ״تجسمخپل اديبياتو يا هيمنتا باال ديویمذهب په باره دهغه په ايډياو کېټيګور پالر مهارشی دويندر ناته‏.دغه وخت په دروان کې برهمو سماجناته د هندوانو چيلنج په قبولولو دمفکورې״ يا اوتاروا ده پرضد وو.‏ په‏(‏‎1976-1894‎‏)يا کادمبينی ديویبدلون وليدلې شو.‏ هغه هندو مذهبهند ليد 24 مه ګڼه شميره 60 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 61 2010/2

په حق کې وو.‏ هغه په ليولتیا هندويزمڅخه برهمرويزم پلو روان وو ‏.هم داوخت وو چی په هيواد کې يوه بحثمباحثه شروع شوه.‏ ايا برهموز هندواندی؟ برهموز مشران پدغه ستونځهويشلی وو.‏ ځينی کسانو المخې‏،برهموز اعسايانو او مسلمانانو پهڅير هندوانو څخه جال دی.‏ الکن څنګهچی مونږ پخوا هم ووئيلی،‏ ټيګورالمخې،‏ برهموز هندوان وو او ددغهمفکورې په مالټر کې هغه ״اتماپريچيا ״ ترعنوان سادهارن برهموسماج مندر کې يوه پاڼه ولوستله.‏نوموړی ووئيل:‏ ״برهمو نرم هندوانوڅخه خپل روحانی الهام ترالسه کړې ‏.دادهندو کلتور او فرهنګ په پړاخ بنسټتکيه لری.‏ برهمونيزم نړيوال نظر لریالکن دا هميشه دهندوانو مذهب پاتېشوی.‏ نن هندوايزم دې په الزمی توګه دخپل زړونو مقدس ‏،سپيشلی او خفيهحقيقتونه پرانسی.‏ نن د برهموز نجاتدليارې ‏،هندوايزم خپل مشن پورهکوی ‏(تتوابودهينی پتريکا،‏ ‎1919‎کېاتما پريچيه څخه).‏مذهب په باره د ټيګور ځانګړې ايډياودغه دور څخه بڼه په اختيارولو پيلوکړ ‏.هغه چی په څه باور لرلو،‏ نه خوهندوايزم وو اونه برهموايزم بلکه ددواړو يوه مجموعه وه.‏ نوموړی پهپالر مهارشی ديبندر ناته سره ځلمې ټيګور - د ګګنيندر ناته يو انځور.‏ نارا ‏،جاپان کې ټيګور،‏ . 1916ځان غوټه نکړو.‏ ‎1910‎م ميالدی کالکې چاپ شوی د هغه ناول ״ګورا״ دټولنې وضعيت بيانوی.‏ دغلته د برهموقوی هران بابو،‏ دود خوښونکې هندو‏.برهموز،‏ غير برهموز خلک او په خاصهتوګه هندوان،‏ خپل مخالفی اوبلل اوددې نه وروسته مونږ وليدل چی ټيګورځينی خاص مذهب يا عقيدې سرهچی برهموايزم هندويزم په څير روايتیاو سخت جوړ شوی.‏ د رام موهن رایبرهموايزم چی هدف چی خلک يو موټیکول وو،‏ خپل هدف يې پوره نکړيشوبشپړه توګه لرغونې مذهب مسترد نهکړو او هم دغه وخت يې په دومره جوشبرهموز مذهب هم خپل نکړو.‏ برهموايزمهغه ته قناعت ونه رساؤ.‏ نوموړی وليدلهری موهينی او پريش بابو او انندمۍپه څير کرداران وو چی ״د انسان پهمذهب״ يې عقيده لرله ‏.د ناول ״ګورا״مرکزی کردار يو قوی هندو وو.‏ هغههندو دود دستور لمانځلو کې ټينګوو.‏ البته کله چی هغه د خپل ائرلينډځګيدنه او په اعيسوی نژاد پوههشو،‏ دهغه پخوانی باورونه دړې وړېشول ‏.هرکله چی هغه انندمی وليدهچی برهمن هندو خزه وه او یتيم ماشومګورا يې په الس کې اوچت کړو.‏ ګوراځان ازاد اوبللو.‏ دهغه هيڅ مذهب،‏نسل،‏ ډله يا مفکوره نه وه.‏ هغه د خپلشناخت نوی بيداری ولرله.‏ هغه يوانسان دې،‏ نه هندو او نه اعيسائی.‏بيا هغه د خپل نړيوالتوب احساسوکړ.״ګورا״ څخه مونږ وليدل چی پهټيګور کې ״دا نسانيت مذهب״ موجوددې ‏.پر وفيسور اسين داس ګپتا ډيرښه ووئيل چی پدې کې شک نشته چیرويندر ناته د پريش بابو د خلی دليارېوويناوې وکړې او د انندمئی کار يېخپل کړو.‏ ‏(روی تهاګرپارټی ‏،اسينداس ګپتا،‏ وشوا بهارتی قوارټرلی‏،نوی لړۍ،‏ ګڼه‎4‎ مه،‏ شميره I اوII‏).‏‎1910‎م او‎1911‎ م کلونه ډير مهم دیاو پدې کې مذهب په تړاؤ د ټيګور پهعقيده پوهه ترالسه کيدايشی.‏ 1910م ميالدی کال کې ״کرستو تسوه״ ‏(دهند ليد 24 مه ګڼه شميره 62 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 63 2010/2

حضرت عيسی علی سالم ځګيدنیبدها په تړاؤ د رويندر ناته نظريه بهد هريو انسان په زړه کې دې او فقطحواله ورکړې او په باول موسيقی کېورځ ‏)اول د شانتی نيکيتن ددعائی پهدهغه وويناو څخه شفاف والې ترالسهمخلصی مينی او عقيدت سره دخدایيې ګنړې سندرې جوړې کړی ‏.مثال پهکوټه کې ولمانځلی شوه.‏ د ټيګور پهخواست ‏،د ټيګور د وراره ديوپندرناتهماندينې،‏ هيم لتا ديوی په سوفيزميو کتاب وجباړلو چی لومړۍ ګڼه يې‎1911‎م ميالدی کال کې تتوابودهنيیپتريکا کې چاپ شوی وه ‏.سم دغه کالتتوا بودهينی کې ټيګور بدها دهرمیبهکتی واډا ‏(په بدهيزم عقيده ‏)چاپکړو.‏ رويندر ناته ټيګور اعظیم سوفیشاعر ‏،کبير (1518-1440) جباړلو کېاال قه لرله.‏ هغه د پنډت سيتی موهنسين شاستری (1960-1880) لخواهدکبير ״دوهې ״ جباړلو څخه دا الهامترالسه کړې وو ‏.دا بيخی څرګنده وهچی رويندر ناته دټولو مذاهبو څخهد رويندر ناته ټيګور مشن د انسانغوره کول هغه لپاره نه ده.‏ هغه بيلهکاو ״دغه جزبه نه څه مغمون دې اونهڅه نښه او نه يو داسې مذهبی دود دېچی کلونو راهسسې يې تمرين شویبلکه ديو ژوندی نفر غږ او مينه ده چیبشری زړه څخه بهيږی״ ‏(کريټيو يونيټی،رويندر ناته ټيګور،‏ ميک ميلنانډيا لميټيډ،‏ 69). 1922،د شانتی نيکيتن په ټیمپل کې ټيګور.‏په ټيګور باول عنعنې هم تاثير وکړو.‏باول غير جزمی عقيده ده چی په بنګالکې يې وده ترالسه کړه ‏.باول فلسفهسوفی فلسفې پشان ده ‏.د باول سندرغاړو د ژوند ساده طرز سندرو اونثاګانو شاوخواه څر خيږی او هميشهد ژوند په خوشحالۍ جذب وی ‏.دباوراحساس کيږی ‏.نسل و جنس په ارتباطفرق او توپير لپاره هيڅ ځای نشته.‏سيالده،‏ ‏(د ټيګور کورنې ملکيت)‏ کېټيګور باول ګګن هرکارا ‏،فقير فکرچند‏(‏‎1896-1833‎‏)او ثنا اهلل سره په تماسکې راغې ‏.په شانتی نيکيتن کې هغه پهنبانی داس باول ځان پوهه کړو.‏ ټيګورد للن فقير په سندرو هم قناعت کړېوو که څه هم دهغوی دغونډی څه ثبوتالس ته نه دې راغلې.‏ د باول سندروپه رويندر ناته دومره اغيزه وکړه چیدهغه ناول ګورا باول سندرې سره شروعشو ‏.״د انسان مذهب ״ په نامه خپلکتاب ‏(هيبرټ اديبيات،اکسفورډ،‏ډول:‏اې زما عقلهته له خوبه نه پاسې کله چی ستاد زړهانسانستا درشل ته راشی-‏ته په توره تياره کې پاسې-‏دهغه د خپو د تلو په اواززما بې ملګری شپی د فرش پهبې جوړه شړۍ تريې شی-‏دهغه د شپيلۍ اواز په تياره کې پهاوريدوشیافسوس چی زه يې هډونشم ليدې‏[دعصری هندوايزم روحانيت ، 274 کې د سيتانشوشيکهر چکرورتی لخواه ״د رويندر ناته ټيګورروحانيت״ څخه مثال،‏ جباره].‏ښه اړخونه ترالسه کول وغوښتل او پهداسې طريقه يې خپله نظريه جوړه کړهڅنګه چی ګبين په ګل جوړيږی.‏د ״انسان مذهب״ پلو د ټيګور سفردهغه په وړوکوانۍ کې د اوپنيشدتالونو سره شروع شو ‏.دا د بهګوتګيتا په فلسفه غنی شو ‏(که څه هم هغهد ګيتا يو اړخ،‏ ميدان جنګ خوښنکړو او جنګ په حق کې دليل يېهم نه خوښوو ‏).رويندر ناته ټيګوربيلو اړيکو ترمنځ د خوشحالۍ ازادیترالسه کول وغوښتل.‏ هغه ويشنوايزمپلو ورجلب شو او په تيره رامانوجا‏(‏‎1137-1017‎‏)ويشيشټ رويت يې ډيرخوښ وو.‏ويشنوايزم د بت او د عقيده لرونکیتر منځ مينه وه او دې ته هغه ورجلبشو ‏.رويندر ناته د مينځنۍ دورېبنګالې ويشنو پدا والی ‏(شاعری)څخهخدای جزبه او د خدای انسانی جزبه وه‏.په ټيګور بدهيزم خپله اغيزه هم وکړه.‏ دپرتتيا سموتپدا يا کسانيکتودا په هغههيڅ اغيزه ونکړه اونه د نروانا مفکورېپه هغه څه تاثير واچوو چرته چی نه غمدې اونه خوشحالی.‏ هغه د اهينسه يا دعدم تشدد بدهائی مفکورې ته ورجلبشو.‏ هغه د ميتری ‏(رورګلوی)بدهائیدرسونو ته،‏ مدتيا ‏(په هرشی کېخوشحالی)،اوپيکشه ‏(بې عالقګی)‏‎1930‎‏)کې هغه ديو شمير باول سندروعقيده لرونکو باور کړی چی خدایسيالده ‏(دهغه د کورنۍ ملکيت)‏ کې خلکو سره ټيګور.‏دغلته يو سندر غاړی او خدای-‏ دزړهانسان״ ترمنځ اړيکی ډيرې ټينګېدی ‏.کله کله تيګور ته ״د زړه انسانوائی״ ״دائیمی دوست״ وائی اوکلهکله هغه ورته ״مئين״ وائی.‏ دا״مئين ״د ټيګور״ جيون ديوتا״،‏ دژوند الرړ״او د ژوند الره ښونکی دې.‏ جيون ديوتاکله کله هغه ته نر او کله کله خزی په بڼهکې ښکاره کيږی باول پشان هغه هم د׳زړه انسان׳ لپاره نظر لری.‏u״برهمو ستيا جګت متهيا״ جباړه قبولهنکړه.‏ رويندر ناته په څير هغه نړۍد پيدائيش اهميت او مینه ترالسه کړه‏.د خائيست وشنو مفکوره شاعر لخواهاو کرونا ‏(خواخوږی)‏ ورجلب شویوو.‏ رويندر ناته هرهغه شي ته ورجلبليکوال د شانتی نيکيتن په وشوا بهارتی کې دفلسفې او د مذهب درس وائی.‏لپاره ولوله وښودله.‏ نوموری ووئيلخائيسته او بللی شوه او مينه د ټيګورکيدو چی بشری وو.‏ يو انسان د ټيګورچی هرڅه پريخودو سره د نجات الرهد ليکنو متن وو.‏زړه ته زيات نزدې وو.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 64 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 65 2010/2

ګاندهی او ټيګورامرتيا سينرويندر ناته ټيګور ته معلومه وه چی هغه هند ته داسې سياسیمشران نشی ورکولې کوم چی ګاندهی جی ورکړل.‏ هغه پدې کېهيڅ شک نلرل چی ګاندهی جی ملت لپاره ډير څه کړی او دهغهستائينه يې وکړه.‏ هغه شيان چی ورته يو مالتړ کړې وو بل ورته پورههاند برابر کړو.‏په داسې حال کې چی رويندر ناتهخپل کتاب بشپړکړلو،‏ 1923 م ميالدیرسولې ‏.ټيګور دانشی زغملی چی خلکټيګور او موهن داس ګاندهی په‎20‎ مهپيرۍ کې د هند و تلی مفکر مشرانوو،‏ ګنړو مبصرينو دهغوی د مفکوروکال کی يې دهند هنری او علمی برخې تهپاملرنه وکړه ״ما خپل ګاندهی بشپړ کړواو پدې کې ماستاسو دوه اعظيم دريابونودې په ابدی توګه ماشومانو په څير اوبللیشی ‏.ګاندهی يوبت په توګه بيرغ لخواه پهاروپه کې د ترالسه شوی اعظيم شيانو حوالهورکړه.‏ ټيګور پدې اعتراز وکړ الکن ګاندهیمقائیسه وکړه.‏ د رويندر ناته دمرګ خبرپه څير روحونو ته عقيدت وړاندې کړی״.‏پخپل ځای ټينګ وو او ددې برعکس د اروپهپه اوريدو،جواهر لعل نهرو چی پدغهورځو کې هند دننه برطانوی جيل خانهکی وو،‏ ‎1941‎م ميالدی کال د اګست دددې څخه په وروسته مياشت کې هغهپخپل کتاب کې ګاندهی او ټيګور ترمنځد ځينی توپيرو نو ووئينا وکړه چی سیبيرغونه يې اوچت کړل چی ورکې عقاب اوداسې نور ځناور جوړکړی شوی وو او ددېپرتله يې دهند بیرغ سره وکړه په کوم چی هغهاوبدونکی څرخ جوړ کړی.‏ د بحث دوهمهمياشتی په 7 مه نيټه يې خپل کتاب کېايف اينډريوس (1940-1871) لخواهموضوع ملت پالنه وه چی ګاندهی يې دفاعداسی وليکل:‏״ګاندهی او ټيګور.‏ دواړه دبل څخه بلکل جدادی او بياهم دواړه هندوستان لپاره ضروریدی.دواړه د اعظيم او لوړرتبه شخصيتونو پهقطار کی شامل دی...‏ ددې وجه يوخاصيت نهدې بلکه دا يوه رانيونکی ډله وه او زه نن حسکوم چی د نړۍ اعظيم او نامتو شخصيتونوکې ګاندهی او ټيګور انسانانو په توګهليکل شوی وو،‏ څوک چی ددغه دواړوشخصيتونو کلک دوست وو ‏(او هغه پهجنوبی افريقه کې د ګاندهی په ژوند کېمهم رول لوبولې وو او هند يې د رچړډاټينبوروګ فلم ګاندهی (1982) کې دڅرګندونی وړ جوړ کړې وو).‏ انډريوټيګور او ګاندهی ترمنځ بحث مباحثهوکړه.‏ نوموړی ووئيل چی بين المللی جزبیته رسيدو لپاره ملی جزبې څخه به تيريدل ویڅنګه چی سولې ته رسيدو لپاره جنګ څخهتيريدل وې״.‏ټيګور د ګاندهی ډيره ستائينه وکړهالکن ملت پالنې،‏ وطن پالنې،‏ دکلتوریراکړی ورکړی اهميت،‏ اعتدال پسنداعظيم ‏،لوی او سروتلی دی ‏.زه څومره بښتوراو خوش بخته يم چی هغوی سره مې کلکتماس ونيولو״.‏رونالډ ته واوروله او هغه مظامين چیدوی پرې جله نظريه لرله،‏ څرګندونی پهوخت یې دا موجود وو.‏ۍ او د سائينس رول او د اقتصادی اوټولنيز انکشاف طبيعت په ګډون پهګنړو موضوګانو سره يې اختالف لرلو.‏رومين روالنډ (1944-1866) دواړوشخصيتونو ترمنځ مقائيسی ته ورجلبشوی وو او هرکله چی هغه په ګاندهی جی״د بحث لومړې مغمون بتان وو.‏ ګاندهی ددېدفاع وکړه او باور يې درلود چی غټه ابادیتجريد شوی مفکورې او عقيدې ته ځان نشیزه فکر کوم چی دغه اختالفات واضعاو دوامدار طرز لری او ټيګور وجوهاتولپاره زياته ساڅه لری نه چی عنعنویټيګور او ګاندهی - د جمينی رای يو انځور.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 66 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 67 2010/2

ميالدی کال دسمبر کې هغه خپل دوستليونارډ ايلمهاريسټ (1974-1893) تهوليکل چی انګليسی فيالنتهر وپيسټاو ټولنيز اصالح کونکی چی په هندکیکليوال بياودانی پحقله هغه سره يېکار کړې وو ‏(او چاچی په انګلستان کېدرټينګټون هال ټرسټ او درټينګټون کېد ودی ښونځې منځ ته راوړی وو او پدېکې د رويندر ناته ټيګور د زده کړې اودپوهې خاصيتونه استعمال شوی وو).‏uنظرۍ لپاره.‏ هغه په پاتی نړۍ کې زياته وليکل : ״شايد ښه اوشوه چی[‏ ټيګور]‏االقه لری او سائينس لپاره زيات درناوې اوس په حق ورسيد او هغه ډارونکیپيښې يې ونه ليدې چی په نړۍ او هنداو شيانو لپاره عمومی احترام لری.‏کې منځ ته راغلی.‏ هغه ډير څه وليدلرويندر ناته ته معلومه وه چی هغه هنداو هغه په قتۍ ډول خپه او ناخوشحالهته داسی سياس مشران نشو ورکولې کوموو.״ د خپل ژوند په اخری شبوکېچی ګاندهی ورکړل او ګاندهی جی چیټيګور دهندوستان خاورې په باره بېملت لپاره څه کړی ‏،د ستائينی وړ دی(‏اتمنانه وو،په خاصه توګه ددې په مسئلودر اصل داټيګور ووچی په״مهاتما״چی لوږه او غريبی ورکې مهمی دی او‏-اعظیم روح - چی ګاندهی لپارهسياسی څانګی لخواه ورته زياتوالېاستعماليږی،‏ مقبول شو).‏ او بياهم دواړهبښل شوی او هندوانو او مسلماناتوپه يولړ شيانو اختالفات لری.‏ مهاتماترمنځ تشدد يې پارولې.‏ دغه تنازه‎1947‎ مګاندهی د مقائيسی په اساس هندنه بهرميالدی کال کې عروج ته ورسيده چی دزياته پاملرنه راجلبه کړه او هند دننه دټيګور د حق رسيدو شپږ کاله شوی وو.‏ګاندهی - ټيګور بحث کې ״د ټيګور پهدهيواد ويش په دوران کې لويه مرګاړخ״ ځان پوهه کول ډيره مهمه ده.‏جوبله اوشوه الکن په اخری ورځو کې دامرګ جوبله هم عروج ته ورسیده.‏ د‎1939‎ مد خپل جيل خانې په کتاب کې نهرو‏"د ميلينو کسانو راتلونکی په باره ژورفکرونه او انديښنی کولو لپاره د ماتهخوړونکو اړتيا نشته څوک چی خپل ملکلتور،‏ فرهنګ او سوليز رسم رواجونو سرهلوږې،‏ ناروغی،‏ خارجی او داخله استثمار اود فرقه پرستۍ عدم قناعت ته مخامخ دی.״ټيګور به دنن ورځې هندوستان ته پهکومه سترګه کتلې وې؟ ايا هغه به دغلتهشوی ودی او انکشاف ته پام کړې وې ياموقع به يې الالسه ورکړې وي.‏ ايا دا بهد ژمنی او د ټينګې عقيدې ماته نه وې؟او په پړاخ ډول هغه به په محاصر نړۍکې کلتوری جال والې خورولو ته څنګهغبرګون ښودلې وې؟‏(ټيګور اود هغه هند څخه اقتباس يا نقل).‏ليکوال په هارورډ کېړ د ليمونټ پوهنتون پروفيسوردې.‏ نوموړې ‎1998‎م کې اقتصادياتو په ډګر کې نوبلجائزه وګټله او د ټرينيټی پوهنځی کيمبرج کې استاد وو.(2004-1998)شياملی،‏ شانتی نيکيتن کې ګاندهی او کستوربا سره ټيګور،‏ 1940. ‏(خې الس ته)‏ او رومين روالنډ سره ‏(باندې).‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 68 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 69 2010/2

دوستی وه.‏ ماوليدل چی هغوی دچی ماشوم استعدادونه پرانستیټائيګور يونظم ووئيلو کې بوختکليوالو خلکو ته دهغه خدماتوو.‏ هاغلته هغوی،‏ يوځای،دواړهبرابر او دخپل د ښکلی.‏ سادهناست وو اوداسې سندره ۍ انګازهژوند،‏ دژوند نوی رسام کې يوکړه چی طرز ۍ په بنګال کې ډيرغو ټه کړی.‏ داد ژوند زاړه رسممقبول دې.‏ دهغوی سترګی پهاو رواجونه برله کوی بياهم داپهاوښکو لمدې وې او ډير په کرهشخصی او څانګړی توګه ترسرهتوګه د نظم په احساساتوکيشوی.‏په ټائيګور متاثره شويښکيل پاتی شوی وو.‏ما احساس وکړو چی دغه کروندهلدی امله ما رابندر ناته ټائيګورولوستلو،‏ اوما دهغه سالم توبمارټن کيمپچينګراو دغه راز دغه دوه معصيلينچی د ټائيګور سندرې ۍ ووئيليلرلو او دومره د اعتبار وړ ووچیحس کړو ټائيګور دشاعر او قيصیخپرونکی تودوالې لرلو ‏،څوکټيګور په څري قابل ليکواالن نه فقط د رسام منونی جوړویاو دهغه الفاظ ۍ لوستل وخت دپخوانې هاغه دود اودستور ۍ پهچی سالم کيدو سره سره جدیبلکه د ژوند نوی رسام هم منځ ته راویل کوم چی په هر ممکنتيرولو خوشحالی حس کولو اوژبه او تجربه کې اړولې وو،په کوماو شخصی هم وو.‏ يوه قصه ياډول د هغوی هرنی څپی په تولنيز سباق کې بدلوی.‏هرکلی اووې.‏ دنوموړی غږخواکهپه هند کې زماد استوګنی پهلومړی و رځوکې مادوه نظارې دومره روزلي نه وو الکن نرم اودوليدې چي زه ۍ په ژوره توګه احساساتو ډک وو.‏ دا دنوموړيسخت السونو او بې پيزاره خپومتاثره کړمه.‏ لومړۍ کله چی مابرعکس وو.‏دجنوبی بنګال 24 پرګناس پهدوهمه نظاره دکلکتی په جنوب کېواليت کې يوکلی ته مسافرتوکړو.‏ يو ځلمې کروندګر او ديقان د نريندر پور راما کرشنه مشن پهدپوهی هڅو څخه زيات څه وو.‏هغوی لپاره داشاعرغټ راحترسونکې وو.‏ يوډار چی مونږ ۍهاغه وخت نيولی ووکله چی مونږدشپی اسمان خوشی ځايونه نيولیوو،‏ اومونږ حس کړه چی د وختيوه لويه موده تيره شوی او اوسزمونږ مخې ته رابندر ناته ټيګورپه څير اعظيم شاعر الفاظو الهامبرابر کړې.‏ د دود اودستورپه توګهکی چی مونږ ځګيدلی يو او ورسرهکلک تړلی يو.‏ټائيګور په څير زيرک ليکوالنه فقط درسام هنرونه مينځ تهراولی بلکه دژوند نوی طريقي همرالټوی کوم چی دخپل هنر څپیدومره زيات ټولنيز مضامينوکې بدلوی څومره چی ممکن وی.‏دکلکتی غټ ښار څخه تلو لپارهيونظم فقط مفکوره يا يوه فلسفهنشی بيانولې.‏ بايد چی دا هررازتفصيالت څرګند کړی ‏.داد لمرپشان وی چی د باران په يوه قطرهراغوڼد شوی وی.‏ هاغه ليکوال چیخپل لوستونکی ته خپلو قيصواومظامينو دليارې بشړونکېاستعداد برابروی ‏،هغوی يکيواځې راحت رسونکی نه دی.‏ دغهراز ليکوال خپله ژبه،‏ خپل تاريخیچی مونږ ورسره په هاغه زمکهاشرم کې وليدلی شوه.‏ يوماښام زهمذهبی مظامينو په مونږ ژورهد رابندر ناته ټائيګور لټه اوتندهدود اوخپل خصوصی جغرافيه،‏ليدنه کتنه وکړه کومه چی په شولودپوهنزی دوه معصيلو سره دهاسټلاغيزه وکړه.‏ دغه الهام برابرونکیچی برهمچريا اشرم شروع کړی،‏خپل کلتوروالی ميځ ته راولی.‏ لدیډکه وه،‏ مونږ ته ۍ په تاوده زړهکوټې ته وراغلم چي زماسره ۍشخصيت دومره بشری تو دوالېدهغه دپوهی دغه وتلی نظر خایامله بشپړوالی ميځ ته راولی.‏ لدیهند ليد 24 مه ګڼه شميره 70 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 71 2010/2

امله بنګالی لوستونکی څوک چیکی څه جوړيدل غواړې.‏ او دهغهرابندر ناته په توګه سم دغه سباقځواب زمالپاره د حيرانتيه وړ نهکی ځګيدلی المحدود امتياز لری.‏وو.‏ هغه ووئيل ״زه به يومعلم جوړدا امتياز په عصری نړۍ کیبې څارې او شايد ځانګړې دې.‏آيا مونږ په امريکه يا اروپه کېبل ځينی ليکوال لرو چی خپلکلتوری مظامينو کی ۍ د بشپړونېشمه او ددغه سازمان خدمت کولغواړم.‏ زه ددې سره ډيره مينه کوم.‏مافکر وکړو چی بيشکه دا ځلمېدخپلی پوهی په اړه هيڅکله شکاو شعباتو کی ندې پريوتې.‏اسمان پرانستی وی؟ آيا دفرانسليکوالو داسې کړی؟ ايا مارکويزيا ايزرا پاونډ(‏‎1972-1885‎‏)‏ يازه پوهه شومه چی زما خپل ژونددومره کره او ساده نه دې.‏ ماپرورجينيا وولف(‏‎1941-1882‎‏)‏اوس ۍ هم دغه جيسوت سازمانالپسې دخپل اړخ لټه کوله.‏ مالټهيا جمس جائيسی(‏‎1941-1882‎‏)‏کي دخپل پوهنزی سند بشپړولو.‏کوله چی کومه فيصله به ډيرهداسې کړی؟ زه داسی فکرنه کوم.‏که چرې زه يو معصيل په توګهخپل وختونو راهيسې داروپائیليکوالو سروې وکړم نوزه فقطفرنيک کافکا په باره فکر کولېشم چاچي خپل غم وهلی يهودیکلتورکی يوه دنيا مينځ ته کړهاوټول لوستونکی ۍ ددې جادوته راجلب کړل.پدې وروستۍ کېپه دارجيلنګ کې ما د يو مسلمبهاری معصيل سری ليدنه کتنهوکړه چی يو ځالنده او متحرکهغه خواکه په پوهنزی کی وو بيايوکره معصيل جوړ شوی وو ‏.نوموړیدځلمې معصيلينو نظارت وکړو اوهغه ته دخپلو معلموسره خوراکسخاک دکولو اجازه وه کوم چیيوغټ درناوې وو.‏ د نوموریواضع،‏ طبعی غږ،‏ د نوموړی سادهوقار،‏ دهغه خائيسته څيره چینه دومره سخته وه او نه دومرهنرمه،متاثره ۍ کړم.‏ دلته يو ځلمېچی شاوخواه د 25 کالو وو اودانشمندانه او د تجربی وړ وی‏.يووخت ما ډيره خوشحالی حسکړه چی زما فيصلی جرت مندانهدی اوداهم يوبشر او ليکوال پهتوګه.‏دبنګال دغه شاعر بيله د بيګانهتوب او دانديښنې تجربو خپلنظمونه او سندرې نه دی ليکلی.‏بيله دويرې او ترحې هغه د ژوندرازونو ته نزدې شو.‏ راويندر ناتهډکه مرۍ او په مسرت ۍ خپلپه المان کې راويندر ناته ټائيګوروقف شوی ځلمې وو.‏ نوموړې پهپه اخالقی ډول کره وو،‏ پوههټائيګور خوشحالی او غم،‏ دنظمونه وکارول.‏ د ټيګور کلتورلوستلو سره د شاعر دکاريوبل اړخدوهم ټولګی کې د دارجيلنګجيسوټ نائف نوميدو.‏ ماترېژوند النديو او بانديو ترمنځهاو فرهنګ په نړيواله توګه ډير مخپه نظر راغې.‏ اوس مونږ ژبه يوخنډجيسوټ خوينزه کې ګډون وکړو اووپښتل چی راتلونکی وختونومبارزه و کړه او په سپک زړه،‏په وړاندی وتې.‏په توګه ګڼو.‏ ژبه خنډهم دې اوپلهند ليد 24 مه ګڼه شميره 72 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 73 2010/2

uخواخوږی : د عصری رسام ملی ګيلری،نوی ډيلۍ.‏هم.‏ بنګالې نړيواله ژبه نه ده الکنرويندر ناته ټائيګور نړيوال شاعردې.‏ بنګال نه بهر،‏ د رويندر ناتهژبه فقط يوموتړ نه دې چی کلتوریمواد څواره بوزی او دکلتورپوهنتون دژبې حدودو څخه مخ پهوړاندی د روانولو استعداد لری.‏زما نه پخوا ګنړو نورو د رويندرناته ټائيګور دنظمونو پهجباړنه الس پورې کړی.‏ بايد چیمونږ داهيرنکړو چی رويندرناته ټائيګور،‏ د انګليسی نثرګيتانجلی نظمونو يو کتاب سرهنړيواله سلطه ترالسه کړه چیاصل بنګالی ژبی څخه دشاعرخپله جباړه وه.‏ نن مونږ انګليسیګيتانجلی يو احساساتی کتابګڼو.‏ سم دغه وخت انګليسیګيتانجلی د اروپه په ظمير معرفیکړيشوه چی تردغه وخته نامعلومهتجربه وه.‏د ټائيګور نظمونه نن هم پهالمان کې دغه مقصد پوره کوی.‏دادحيرانتيه وړ ده چی څنګه دټائيګور د نظمونو يوڅو کرخې يوخې الس : ״په فرانسه کې مطالحه״ ټيګور لخواه.‏داسې ليکچر يا مضمون کې ځایونيسی چی مذهبی اديبيات ثابتشی.خليل ګيبران،‏ مهاتما ګاندهی‏،مهاتما بده،‏ په څير رويندر ناتهټائيګور يادګارې قصې مينځ تهراوړی.‏روينډر ناته ټيګور د ګيتانجليپه نظمونو کې ليکل شوی مذهبیاحساساتو نه زيات څه لری ‏.اياټيګور د نړيوال اديبياتو سترشخصيت نه دې او ايا هغه بايددغه نوعيت پرضد وکتلې شی.‏ ماهغه يو داسې شخصيت په توګهمخې ته دراوستلو هڅه کړې څوکچی د نور و هيوادو ملي اديبو سرهڅنګ په څنګ والړ دې.‏ زه هغه تهاخري نړيوال شخصيتونو ځينیيو په توګه ګورم.‏ بايد چی بنګالیڅخه اروپائی ژبو ته زياتونهزيات جباړنی وکړې شی،‏ چیدغه ټکې ثابتوی.‏ دغه جباړنې بهپه ژوره توګه ګنړ لوستونکو تهراحت ورسوي څنګه چی د بنګالیلوستونکو دقناعت سبب ګرځی.‏ليکوال دالمان يونامتو ليکوال او د ټيګور جباړونکېدې.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 74 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 75 2010/2

دغه دور کې شاعر 17-1916 ميالدی‏.دا يوه داسې وضع ده چی نه فقط هندلپاره ضروری شرط نه دې.‏ ټيګور لپارهکال کې جاپان او امريکې دننه په ملتبلکه ټولو هيوادو کې موجود ده.‏ زه پهملت زهنی جوړښت دې.‏ په بل کې هغهپالنه يو لړ ليکچرونه وړاندې کړل اوبهرنی سياسی ګټو باورنلرم ‏(په هند کېلوديځ دننه د ملت مفکورې او په هندیوروسته يې ملي جزبې تر عنوان يوکتابملت پالنه‎1916‎‏).‏تاريخ کې د ټولنې ايډياتر منځ فرق وکړو.‏د ټيګور سوديشی ټولنهکې (97:1917) ددې مجموعه جوړه کړه‏.په دې کې هغه د ملی جزبې او دملتايالتونو لپاره دلوديځ ملت پالنېټولې بڼی وڅړلې ‏،کوم چی نوموړی ته׳د جغرافيا يو ديو׳ په څير غټ افتبريخيدو.‏ دهند ملی ترانې ليکوال اوسخپلی نظرۍ په څرګند ډول وړاندې کړلې‏.نوموړی نه غوښتل چی دهغه هيواد يوداسې وضيعت کې نښتې پاتی شی چرتهدغه راز مفکوری دومره زړی دی چی‎1901‎م ميالدی کال کې ټيګور پرالپسیدوه مظامين وليکل ‏(دواړه بنګادرشنکې چاپ شوی وو)‏ او دا دملت ״نيشنکي״ په مفکوره ليکل شوی وو ‏(رويندره‏-رچنابلی -19) 515:3 يا ״ملی جزبه څهشې دې؟״ دا د فرانس مفکر،‏ ارينسټرينن ‏(‏‎1892-1823‎‏)وو او بل په هندیدهغه په الفاظو کې مونږ ته په څه شیځان پوهه کول دی؟ ټولنه په هند کې سترمقام لری.‏ په نورو هيوادو کې ملتونو ځانبقا لپاره راز راز غورزنګونو څخه خوندیساتلې.‏ زمونږ په هيواد کې ټولنې لرغونیزمانې راهسې ځان بې شميره کړاونو څخهساتلې ‏(رويندر - رچنا بالی،‏ 522:3).درې کاله وروسته ټيګور دغه مفکو رهپه ملت پالنه بحث مباحثهچی د ملت ايالتی جزبه دهند په ټولنهاو تهذيب،‏ تمدن سلطه ترالسه کړیټولنې ״بهارت ورشيه سماج״وو.‏ پیلکی تيګور ووئيل چی ژبه،‏ موادی االقې،‏په ״سوديشی سماج״ (1904) يا په ځانبسيا ټولنه کې يوځای کړه ‏.دغلته مونږبيکاش چکرورتی‏.نوموړی ووئيل ״په هند کې زمونږ اصلمذهبی يوالی يا جغرافيائی سرحدونه-‏دا خبره په رسميت پيژنو چی ټيګور زردهند د ملی ترانې ليکوال په ملت پالنه خپلی نظرۍ ورکولوکې ډاګيز وو.‏ ملت پالنه او دهيواد ايالتونه غټ افتونه برخيی.‏دا ׳د جغرافيه يوغټ ديو׳ دې.‏شانتی نيکيتن کې يې تم وکړ.‏ ددې نهدا اوس بيخی څرګنده ده چی‎1905‎ مميالدی کال کې د بنګال ويش شاوخواه مخکې شاعر په سياسی ستونځو دومرهڅيړنی نه وې کړې.‏ پد ې کې دوطنڅرخيدونکې سوديشی مبارزه کېخپله ښکيلتيا لرلو څخه پس،‏ رويندر پالنې اشتحال انګيز جزبې ‏،دملتناته ټيګور‎1907‎ م مالدی کال کې رو پالنې ناجائزتوب،‏ ټولنی او مورال څخهستونځه سياست نه دې.‏ بلکه ټولنيزه دهټيګور او پريه ناته سين.‏پدې کې يوهم لوديځ هيوادونه جوړولوترزره په ټولنه ‏،سياست او مورال مهمیستونځې پورته کړلې.‏ ټيګور وائی چید لوديځ تهذيب په تاريخ کې،‏ دخلکوژوند هميشه دولتی قدرت لخواه کنټرولکيږی څنګه چی لرغونی يويان او روم اود اروپه په عصری ټولنه کې کيدل.‏ الکنمثال په ډول چين او هندې ټولنه نه چیقدرت دغه اجانس قابو کوی.‏رو ملي تګالرو څخه پشا شو.‏ البتهمحاصر سياسی وضيعتونو کې مايوسهکيدو به نتيجه شاعر له دغه ځايهتيښته وکړه.‏ 1907 م کال څخه وروستهسياستونه جدا کولو،‏ دحقيقت لمانځنواو اتماشيکتی سره اړه لرونکی ستونخېشاملې وې(اتماشکتی څخه مفهومانسان دننه موجود طاقت دې).‏دوهمه ټيګور په زوره دا ټينګار کوی چیهندی تهذيب او تمدن دې بايد په کلوکېولټولې شی.‏ په لرغونی هند کې کلې فقطيو داسې ځای نه ووچرته چی به خلکهند ليد 24 مه ګڼه شميره 76 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 77 2010/2

اوسيدل.‏ دا دهند دکلتور او فرهنګددې اصالح وکړې شی.‏ فقط دا ګام مونږيا بدنظمی عقيده نه درلوده ‏(پينګوئینبيا دا خبره تکراره کړی چی مونږ دې بايداساسی ارزښتونو يو مرکز هم وو.‏ د پهته ازادی او خپلواکی راکولې شی.‏ دګاندهی ريډر،‏ نوی ډيلۍ 79:1993).هرومرو خپل سوراج يا خپلواک وګاټوټولو اساسی اړتياو - روغتيه،‏ خوراک،‏مهاتما ګاندهی (1948-1869) مفکورههم دا وجه ده چی ټيګور په ‏‘سوديشی‏،يو خارجی څخه نه بلکه د ځان څخهپوهې،‏ تفريح او مهارت باوری توبترالسه کړې وو.‏ په هند کې کلی وظيفیپه لړکې خپلواکه دی او هيواد څخه دهيڅ مرستی اړتيانلری . دا کلې دې چیمونږ الالسه بيللی.‏خپلولو څخه پس،‏ هغه وائی چی بايدداکار دمينی اودګاونډ،‏ صبراوتعامل اوقربانۍ،‏ د ځان کومک کولو او سختزيار ويستلو پلو سوچه ژمنه لرلو دليارېترسره شی.‏ داد اتماشکتی يا دروح طاقتبشپړ يوموټی توب دليارې کيدايشی.‏سماج’‏ کې دهيوا د مفکوره نه ردوی.‏هغه دټولنې په ژوند کې جوړيدونکیاجانس په هيڅ دا په رسميت پيژندلوڅخه انکار کوی.‏ ټيګور لپاره دولت اوټولنه د مسابقی په ډله کی نه راځی.‏ دامساوی دی.‏او دخپلو اختالفا تو څخه.‏ سوراج ‏(ياخپلواک)‏ چی سوديشی سماج ‏(خپلواکهټولنه)‏ به داسې کار وکړی چی دانړۍ تهازاده او ډاګيزه وی.‏ ايا ګاندهی کټ مټيو ډوله نظر په باره خبره نده کړی؟(‏ دهيواد سوال او د ټيکنالوجۍ استعمالدريمه،‏ ټيګور دليل وړاندی کوی چیدکلو په ټولنيز ژوند کې هندی تهذيب‏،رورګلوی د جوړولو قابليت دی‏.نوموړی بهارت ورش ايتهاسيردهارايا ׳په هند کي د تاريخ پړاو׳ کې ددېمفصيل بيان ورکړي ‏(پربهاسی،‏ ‎1319‎بیايس بيشاکه : 451-423) او په نورومظامينو کې هغه دا ټينګار وکړ چی دهندتاريخ د بشری تجربې په ټولو سويو دمتنوع عناصرو وتلی مجموعه الس تهراوړې.‏ ‏(نوموړی ووئيل چی دا د مخالفیوويناؤ دروغې جوړې دوامدار جرياندی ‏).هم داوجه ده چی ملت دجوړولونوموړی مفکوره داخله نه چی د خارجهطرز په سويه خپله کړی شی.‏په دغه ستونځوکې د ټيګور دغه ټينګهعقيده هم موجود ده چی کلې دهندیالبته که څه هم ټيګور کلی بيا جوړولوکې د عصری ټيکنالوجۍ رول نه تصديقکاو،‏ بياهم هغه دازاد جمهوری سازمانمنطق قبولوی او دا د مفصيل ائين څخهيو ثبوت دې چی هغه ׳سوديشی سماج׳لپاره طرح کړې ‏.په دغه موړ دا د ياد لرلووړده چی پخپلو ځينی اساسی اوصولوکې دټيګور ׳سوديشی سماج׳ (1904) دګاندهی جی په ׳سوراج ׳ يا ׳خپلواک ׳ټينګار کوی کوم چی‎1909‎ م ميالدی کالکې هندی سماج دننه روزل شوی.‏ غريبۍ،‏عاجزۍ،‏ ربړاوکړاؤ،‏ صبر او تعامل اوقربانۍ او کليوال ژوند حقيقی ګرځولوپه ارزښتونو خپل ټينګار په وختټيګور ملت د جوړولو په مفکوره مهاتماګاندهی ته نزدی شوی ‏.هغوی دواړولپاره په اخری تجز په کې.׳سوراج ׳ ياخپلواک څه سياسی پروګرام نه دې.‏ دا دژوند يوه متبادله الره ده.‏ الکن بايد چیلومړی نړيوال جنګ څخه وروسته لسيزوکې يو شاعر او مهاتما ترمنځ نظريوجله الره غوره کړه.‏ د ׳سوراج׳ ګاندهیمفکورې څخه د ټيګور مرورتيا،‏ شاعرڅخه مهاتما پورې اوږد مزل کې،‏ نښتېپاتی شوه.‏ په يو پړاؤ،‏ ټيګور ووئيل:‏״سوراج جوړول د مفکورې يوه پړاخهوظيفه ده،‏ ددې جريان اوږد اوپيچيدهدې.‏ دا د احساس او د الهام اړتيا لریالکن دا په مساوی کچ د تجرباتیپلټنی او د معقول سوچ اړتيالری.‏ ملتجوړولوکې مونږ د اقتصاد پوهانوضرورت لرو چی د خپل زهنونو استعمالوکړې،‏ د انجينرانو اړتيا لرو چی خپلهنرونو څخه کار واخلی او د پوهانو اوسياسی سائينس پوهانو ضرورت لرو چیخپل خپل رول ولوبوی״(‏ جباړل شوی).‏ دادليل په ډاګيزه روان دې.‏ ټيګور هيڅکلهمسترد کړې.‏ دګيتانجلی پړاو ‏(‏‎1904‎څخه فقط جغرافيائی حقيقت ‏...دهند مفکورهوروسته)‏ په دوران کې ټيګور طبيعی خپل خلک دنورو څخه دجالکولو شديدېامراو مورال امر ترمنځ خال لرې کولوته روحۍ او بيدارۍ پرضد ده او دا پهنزدې شوی وو.‏ دايو داسې خاصيت وو خامخا ډول بې ځنډ تنازو ته الره برابردیچی ګاندهی جی پرې په خپل ټول ژوند ‏.لدی امله زما يوه دعايه داده چی بايد هندکې عقيده لرله.‏ البته په 20 مه او 30 مه د نړۍ ټولوخلکو ترمنځ همکارۍ لپارهلسيزه کې ټيګور خپل پخوانې موقف موقف غوره کړی ‏.د پريخودو روحيه دبدل کړو او مورال امر يې له طبيعی امر جالوالی بيدارۍ څخه مالتړ ترالسه کویاو د قبولونې جز به د ديوالی په بيدارۍڅخه جدا کړو.‏تکيه لرې.‏نو،‏ اخر د سوراج لپاره د ټيګور مفکورهزه په څرګند ډول دا وايم چی سوراج لپارهڅه ده؟ د جنګ څخه په وروستنید ټيګور مفکوره بل اخر دازاد جمهوریلسيزوکې،‏ شاعر ديو حقيقی ملت پهاساس د نړيوال ګرځونی مفکوری ته نزدې نمائينده سازمان په نظر اساس لری چیشو.‏ سی ايف انډريوس ته(‏‎1940-1871‎‏)‏ دهيواد قدرت سره ډيره محدوده رابطهد 1921 م ميالدی کال مئی مياشت کې يو لری.‏ دغه سازمان دې بايد دهند کلتورینه پرته).‏ دا خبره‎1945‎ م ميالدی کالکې جواهر لعل نهرو (1964-1889) تهپه يوليک کې څرګنده کړی شوی وه‏.دا ليک وائی ‏:״ته به په ماځان پوههنکړيشې که چرې ته فکر کوې چی زهدنن ورځې کلو په باره خبره کوم.‏ زما دارمان کلې اوس هم فقط زما په تصور کېدې ‏...زما د خوبونو په دغه کلی کې يوکليوال بد رنګه نه وی.‏ هغه به بيدار وی....‏نارينه او خزې به په خپلواکه ژوند کویاو ګردې نړۍ ته سيلمه کيدو ته به تياروی״ رګهابن ائير ايډ،‏ د مهاتما ګاندهیمورال او سياسی ليکنی،‏ نوی ډيلۍ‎1986‎‏،ګڼه‎1‎‏،‏ 286).uپه جاپان کې رس بہاری بوس سره ټيګور،‏ 1929.ليکوال د ټيګور يو نامتو پوهه دې چی د شاعر ګنړیليکنی يې ايډيټ کړی او چاپ کړی ‏.نوموړې پهوشوابهارتی کې د انګليسی اديبياتو درس هم ورکړې).‏کلتور يو مرکز دې چی مونږ وختمونږ دا يا دولرو چی اخر دافرق څه دې.‏د يو قدرت اهميت څخه انکار نه دېليک په واسطه نوموړی ووئيل زه ״حسمرکز په توګه د کلی دبيا جوړښت پيچيدهتيريدو سره الالسه ورکړې او بايه چیټيګور ګاندهی په څير په روشن انارشیکړې اونه يې د اروپه روشن فکر و ميراثکوم چی حقيقی هند يوه مفکوره ده نه چیوظيفه په غاړه ولری.‏ څنګه چی هغه بياهند ليد 24 مه ګڼه شميره 78 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 79 2010/2

د خزوپه خپلواکۍ کېد رويندر ناته برخهکيتهلين ايم اوکونيلد بنګايل خزو په خپلواکۍ کې د رويندر ناته برخه او دندهدڅيړنو وړده.‏ په شروع کې،‏ هغه د خزو استثمار برله اوڅرګندکړو او ليکونو،‏ لنډو کيسو او مظامينو دليارې يې د هغویپه خپلواکۍ دليلونه وړاندې کړل.‏ خپل ناولونو د ليارې،‏ هغه دخزو نوی او مهم رول د ټاکلو جوګه شو چی د بنګایل خزو نوینسل ته احلام او بښلی شی.‏ وروسته خپل شانتی نيکينت مکتبکې خزوته داخله ورکولو د ليارې،‏ هغه د جلکيو او دهلکانو ګډمکتب جوړولو کې نوښت په کولو سرمشق جوړشو.‏د جوراسنکو ټيګور کورنۍ ټولټولنيز او کلتوری بدلونونو کې مهمرول ولوبولو کوم چی‎19‎ مه پيړۍ کېبنګال دننه رامنځ ته شوی وو او پدېکې د خزو خپلواک يوبې څاري اړخوو ‏.د رويندر ناته نيکه ‏،دوارکا ناتهټيګور (1846-1794) ‎1842‎م ميالدیکال کې د خزو د زده کړې او خزو پهارتباط ټولنيز اصالحاتو وکالتوکړ هرکله چی اروپه ته په سفر الړ ‏.درويندر ناته پالر محترم ‏،ديونندرناته (1905-1817) خواکه جال خيالهوو،‏ د خزو تعليم او زده کړې لپاره يېبيتهون ښونځی ته مالتړ برابر کړو او دزده کړې په راز راز بڼو اوټولنيز کارونوکې يې دکورنۍ لوڼو او نور خزينه غړوشموليت ته يې اجازه ورکړه.‏ ترټولومهمه خبره دا وه چی د رويندر ناته رور،‏ستيندر ناته(‏‎1923-1842‎‏)چی ماندينهۍ ګنندا ناندينی (1941-1851) نوميدهدخزو محاصر روۍ لپاره سرمشق جورهشوه.‏ نه فقط دا چی ګننداناندينی دبنګال خزينه جامی بيا ډيزائن کړ لې چیدا انتاپور(کورنی غولی)څخه لرې لرېځايونو ته تلو په وخت مناسب جوړیشی بلکه ګنړو مجلو کی يې دخزو دزده کړی او ټولنيز اصالحاتو په لړکید ټيګور انځو رونه نمائيش کونکی دا مغمون.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 80 2010/2

مظامين هم چاپ کړل او بيله خپل ميړهخپلو درې ماشومانو سره انګلينډ تهالړه.‏ رويندر ناته په کورنۍ کې بوختپاتې شو او دلته خزو په اړه اصول زر زربدليدل.‏‎1878‎م ميالدی کال کې رويندر ناتهانګلينډ ته خپل لومړې سفر ترسره کړو.‏داوخت دهغه عمر 17 کاله وو اوبنګالیخزو خپلواک لپاره ضرورت په ارتباطدهغه پخوانی بيانۍ يو لړ ليکونوکې څرګندې شوی چی دهغه کورنۍته ليکل کيدې ‏.په داسې ګوند کېشموليت او ګډون کولو څخه پس چرتهچی د برطانۍ نارينه او خزې په ازادانهډول يوبل سره ورګډ شوی ټيګور پهانګلينډ کې نارينو او خزو ازادانهيوځای کيدنې او د هغه بنګالی خزوجالوالی په تړاو ليکونه وليکل چیپردی پورې محدود پاتی شوی وو اوبهرنی نړۍ څخه جدا شوی وو.‏ رويندرناته وليکل:‏دا طبيعی خبره ده چی بايد خزی او نارينه پهګډه ژوند او غواړی . خزي د بشری نسل يوهبرخه ده او خدای هغه د ټولنې يوه برخه جوړهکړی ‏.د خلکو ګډژوند يوګناه بلل کيږی اودې ته غير ټولنيز کار ووئيل کيږی.‏ دا يوهغير عادی معامله ده او غير اجتماعی نظرلری.‏ دا د غير تهذيبی ټولنې خيال او فکر دې.‏نارينه په بهرنی نړۍ کې هرراز عيش ارام اوتفريح کولو ته ازاد دی کله چی خزی دهغویشخصی څاروی ځنا ورو په څير بلل کيږیچی کورنی ديوال سره تړلی شوی وی.‏ پهاروپه کې يو استوګن ځای څخه ليکل شویليکونه ‏،رويندر ناته ټيګور-‏ سوپريا رای-‏وشوابهارتی‎88:2008‎‏)‏ددغه ليک تنقيد او غندنې په عکسالعمل کې،‏ چی بهارتی دننه چاپشوی وو او دهغه رور ديویندر ناته‏(‏‎1926-1840‎‏)لخواه ايډيټ کړې شویوو - نوموړی وليکل:‏ايډيټر ووئيلی دی چی خزې په پرده کېايخودل د نارينو د خود غرضۍ نتيجه نه دهبلکه دا ددغه غوښتنې يوه طبيعی نتيجه دهچی کورنۍ وظيفی هغی سره تړلی دی ‏.دا يوزوړ رواج دی چی هغو خلکو منځ ته راوړېڅوک چی دخزو ازادۍ او خپلواکۍ پرضد وو.‏الکن زه حس کوم چی داخبره د پرګوته کولوحاجت نشته چی پردې ته ورننوتو لپاره عملیتمرين ‏،د کور ديوالونو پورې ځان محدودساتل او پاتی نړۍ سره رابطه قطح کولدی.‏ ibid) د پانې شميره-‏ 100).هندته بيرته راتلو څخه وروسته ټيګورپه ختيځ بنګال کې د کورنۍ د ملکيتمسئوليت سنبهال کړو.‏ لومړی ځل،‏رويندر کليوالې ټولنې ته ځان سيلمهکړو اوپه عمومی ډول دکليوالو خلکواو په خاصه توګه د کليوالو خزو ربړاو کړاونو سره بلد شو.‏ هم داوختووکله چی هغه لوی شمير لنډې کيسېوليکلی او هغه ديتيمانو او کونډوپه استثمار څيړنې وکړې مثال په ډولپوسټ مين،کې رتن او ګهتر کتها‏-د اوچت نسل خزه تبصره کړيشوه.‏په کورنۍ کې دخزينه خپل خپلوانواستثمار په نتيجه مرنال له ګډیکورنۍ څخه جدا ژوند تيرول غورهکړو.بايد چی دا خبره په يا د ولرلېشی چی رويندر ناته خرينه ليکواليتشو يقول وګرځولې او دنوموړیدغه تشويق په نتيجه د سرته کماریچودهرانی (1920-1861) خزينه ليکنیسادهنا او بهارتی نومی ګډو مجلو کېچاپ شوی.‏‎1901‎ميالدی کال کې کله چی رويندرناته شانتي نيکيتن کې خپل مکتبشروع کړو،‏ هغه پدې کې جلکۍدشاملولو خواهيش هم وکړ الکن‎1909‎م ميالدي کاله پورې دا خوهيشعملی نکړيشو او د خزو داخلې سرهد برهمچاريه اشرم عنعنوی څيرې تهغټ ډب ورسيد . 1 لومړۍ شپږ جلکۍچی دغه اشرم کی دراتلو خواهيشيې وکړ په يوه کوټه کې وساتلېهلکانو سره يو ټولګې سپورټس اودمندرخدماتو ته وليږل شوی.‏ د خزوپروګرام ته نوره وده هغه وخت ورکړېشوه کله چی رويندر ناته مستعد اووړپرتيما ديوې (1969-1863) سره په‎1910‎م ميالدی کال کې واده وکړو اوددې سره هغی داشرم په هلوځلوکې اوپه تيره ډرامې او رسام کې ستره ونډهواغستله ‏.رويندر ناته پرالپسی خپلوليکنو کې د خزو څيره دلوړولو هڅهوکړه ‏.د پيغلو کردار ته څه رنګوالی اوتقويت برابرولو په غرض دهغه ناولګورا له چاپه راووت چی ټولنه کې داستر ځای ولرې.‏ لوليتا،سوچاريتا اواننداموی په څير کردارو ته داسې بڼهورکړې شوه چی نارينوا وټولنو دننه ديوځانګړې ځاي غوره کړی.‏ ددغه رازځانګړی کردار وده نوي شناخت لپارهيوه اعشاره وه او رويندر ناته په شانتينيکيتن کې دخزينه معصيلينو لپارهپورته کړه.‏کې کوسوم ‏(״د ګهاټ کيسه״)‏ يا دولور يا دجهیز دنظام او دماشومومهرمنو ناوړه استفاده په ׳دينا پاونا‏(نفع اوتاوان)کې نروپما لخواه رڼه تهراوستل شوه.‏ کهاټا(دتمرين کتاب)‏ کېد اوما کردار دليارې د خزو استثمارډاګيز کړيشو.‏ د رويندر ناته ترټولوستره لنډه کيسه ׳ايستری پتر׳ ‏(دمهرمن ليک)‏ وروسته له چاپه راووته.‏دغلته ددې اصل خزينه کردار مرنالشوی او د هغوی مسئوليت د اجيتچکرورتی مور اود موهيت چندر سينمهرمن سشيله ته وسپارلې شو.‏ داتجربه څنګه متعصبه شوه؟ دا جلکۍجال ټولګيوته ونه ليږلې شوی بلکه1: پي کې مکهوپادهيای او هيمانګشومکهرجی د جلکيو ښونځې يې‎1908‎ مميالدی کال کې د پرانستلو ټاکنه وکړه الکناميتاسين چی دغه مودې په دوران کې پهاشرم کې اوسيده،‏ ‎1909‎م ميالدي کال يېټاکلی.‏د خپلې پوهې په مظامينو کې همرويندر ناته دخزو د زده کړی ستونځهپورته کړه . ׳استری شيکشه׳(دخزوزده کړه)‏ ترعنوان خپل مغمون کېچی سبوج پتر نومې مجله کې چاپشو او وروسته‎1915‎ م ميالدی کال پهاګست مياشت کې دخزو زده کړی پهنامه وجباړل شو،‏ په څرګنده دا پيغامبرله کوي چی په زده کړه کې مساواتپکار دی:‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 82 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 83 2010/2

uدپوهې وړ هرشې زده کړه ده.‏ بايد چی پدغهخبره نارينه او خزې په مساوی ډول ځان پوههکړی ‏.نه فقط عملی جوړښت لپاره بلکه پوهېلپاره هم.‏ د زده کړې خواهيش کول د بشريتقانون دې.‏ شيکشه،‏ ed. 1351 ‏.‏Bګڼه‎181‎‏).‏ .Sدا ووئنه ونشوه چی په پوهه کې بايدهيڅ فرق ونشی:‏پوهه او زده کړه دوه ځانګې لری : يوه : سوچهزده کړه او بله کارونکی زده کړه ‏.په سوچه زدهکړه کې نارينو او خزو ترمنځ هيڅ فرق نشتهفقط عملی استعمال په ساڅه کې فرق موجوددې ‏.بايد چی خزې پوخوالې ترالسه کولولپاره سوچه زده کړه ترالسه کړی اوسوچه خزهجوړيد و لپاره کارونکی زده کړه ترالسه کړی.‏ibid) ‎183‎مه پاڼه).‏څنګه چی په شانتی نيکيتن کېمعصيلينو په هيڅ د خزو شموليتزيات شو او کليواله خير خيګڼه يوهدف په توګه وټاکلی شو ‏،دنساب دنوښت اړتيا پيښه شوه ‏.غير نسابیهلوځلو دليارې دا کارترسره شو مثالپه ډول د‎1910‎ م ميالدی کال ډرامه،‏لکشمی پوجا خزينه معصيلينو لخواهجوړه کړې شوه.‏ ټيګور جلکيوته تربيعبرابرولو په غرض بنارس څخه دنثامعلمين راوستل او هرکله چی هغویبيرته الړل،‏ نوموړی په شخصی ډولهغوی ته زده کړه وکړه.‏د وشوا بهارتی فاونډيشن سره ‏،׳ناریبهون׳ په نامه مقبول يو استوګن ځایله هند او خارج څخه خزينه معصيلينېراجلبی کړی ‏.جلکيو عمال ‏ًهلکانو لپارهمخصوص نسابونو په څير دزده کړېپه ټولو څانګو کې برخه واغستله ‏.ددېنه عالوه ‏،هغوی ته ځانګړی درسونهورکړې شول چی اخلی پخلی سره يېتړا و درلود او داوظيفه د امريکې يوېنرسې ‏،ګريچن ګرين ته سپارل شویوه چی شانتی نيکيتن سره تړلې وه.‏د سازمان عمومی ټولنيز او کلتوریهلوځلو سره سره جلکيو خپل کلبونه،‏ټولنې او سازمانونه جوړ کړل ‏.رويندرناته د زده کړې په هراړخ باور درلوداو جلکۍ فيزکی زده کړه کې برخهاغستلو لپاره تشويقول وګرځولېشوی ‏.هغوې لوبو ‏،سپورټس ‏،چکروهلو،‏ ساه تيريزه او ورزشی لوبو کېهم برخه واغستله ‏.په شانتی نکيتن کېدهيرنندا راي (1971-1902) چی يوپخوانې معصيل وو،‏ بهارتی-باالکس‏،براتی - باليکس ‏(عمال ‏ًهلکان اوجلکۍ چی لوړه يې کړې)‏ دهلکانوسکاوټس،‏ د جلکيو ګائيډ او دامريکاپانو 4-H حرکت څخه وروسته يوه ډلهجوړه کړې شوه.‏ د جلکيو اودهلکانوګډ کارونو د کليوالو کوچنيانو مرستهوکړه چی ګنړ تجرباتی هنرونه منځ تهراولی او ډلیز شموليت دليارې پهنسلی کرکه قابو راولی.‏په پای کې مونږ دا نتيجه اخز کووچی د بنګالي خزو په خپلواکۍ کې درويندر ناته برخه او دنده دڅيړنو وړده.‏په شروع کې،‏ هغه د خزو استثمار برلهاو څرګندکړو او ليکونو،لنډو کيسواو مظامينو دليارې يې د هغوی پهخپلواکۍ دليلونه وړاندې کړل.‏ خپلناولونو د ليارې،‏ هغه د خزو نویاو مهم رول د ټاکلو جوګه شو چی دبنګالی خزو نوی نسل ته الحام او بښلېشی ‏.وروسته خپل شانتی نيکيتنمکتب کې خزوته داخله ورکولو دليارې ‏،هغه د جلکيو او دهلکانو ګډمکتب جوړولو کې نوښت په کولوسرمشق جوړشو.‏ دزده کړې روانماډلونو نقل په نه کولو،‏ ټيګور د زدهکړې متبادل ماډلونه منځ ته راوستلچی د ګرد شخصيت،‏ خواکه نر وی ياخزه،‏ په زده کړه او پوهی اساس لری.‏ دهغه ټولنيز بدلون اندازه لګول ګرانه دهکوم چی د رويندر ناته ليکنو دليارېمنځ ته راغله او دپوهی په پيښو،‏سپورټس،‏ نثا او مهارتی څرګندونوکې د خزو شموليت او ونډه تشو يقولوګرځولې شوه.‏ليکولې دکناډا ‏،تورنتو پوهنتون په نوی پوهنځی کېد جنوبی اسيه کورسونه ترسره کړل.‏ د نوموړې دپلټنیپه ډګرونو کې رويندر ناته ټيګور،‏ ستيه جيت رې اوبنګالی کلتور او اديبياتو تاريخ شامل دې.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 84 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 85 2010/2

ټيګور او کليواله و دانیاوما داس ګپتا״که چرې مونږ يوکلې د جهالت او بې وسی څخه ازاد کړو نودګرد هندوستان ګټه به اوشی....‏ راځۍ چی يوڅو کليوالېسيمی هم دغه راز ودان او اباد کړو،نو مونږ به وايو چی دازمونږ د هندوستان خپله خاوره ده״.‏‏-ټيګوردا خبره به زياتو کسانو ته معلومه نه وی چی رويندر ناته ټيګور د جنوبی بنګال پهکليواله سيمه کې د خپل شانتی نيکيتن مکتب او وشوبهارتی پوهنتون شاوخواهکليوالو ودانيو لپاره غټه وظيفه سرته رسولې ‏.نوموړې په 1901 ميالدی کال کېشانتی نيکيتن او‎1921‎ م ميالدی کال کې وشوابهارتی منځ ته راوستل.‏ وشوا بهارتیسره جخت 1922 م ميالدی کال کې دکليوالې بياودانې يو سازمان تاسيس کړې شوچی سری نيکيتن نوميږی ‏.کليوالهزوړ شانتی نيکيتن فارم.‏په توګه د نوموړې کړه وړه او وظيفهفقط پيسه او سرمايه د راغونډولو فکر بهبياودانه دهغه کلو او بانډو اهميت پورتهکول وو چی پخوا پرې سترګی پټې کړېشوی وې.‏ په ټيګور کې دغه ليولتيا هغهددغه وختونو په ولسواليکی ګذټ کېثبته شوی وه ‏.دغه کليوالې تجربې سرهدا شاعر په يو بشر پوهه کې بدل شو.‏کوم او خپله ګټه او نقصان به ګورم ‏(ټيګور،‏ دسری نيکيتن تاريخ او فلسفه،‏ عصری نظر،‏کلکته،‏ نومبر‎1941‎ 433). :ليونارډ ايلمسهرټ سره ټيګور.‏وخت پيدا شوه کله چی هغه 1890 م پهنوموړی ليکلی دی چی:‏يو عملی نفر په توګه هغه ښه پوهه ووچیلسيزه کې د جائیداد مدير په توګه ختيځبنګال کې دخپلی کورنۍ کرهنيز زمکیما به هروخت داهڅه کوله چی کوچنیتفصيلی معلومات لرلو په غرض زه دلتهدومره کمو وسيلو سره هغه زيات څهنشی کولې ځکه چی د انسان اړتياوېته الس ورته کړو.‏ کليوالې نړۍ سره دا دهغه لومړې تماس وو.‏ دا وخت د نوموړیعمر دريش کاله وو او له مخکې څخه يېراغلې يم ‏.د کار اړتيا په سمون زه به يو کلیڅخه بل کلی ته ‏،سيالدې څخه پتی سارته ‏،غټو او کوچنی دريابونو او جبو دليارېتيروتم او داسې ماد کليوال ژوند ټول اړخونهډيرې زياتې دی ‏.الکن هغه ژمنه وکړه چیلږترلږه دداسې کار اغاز خوکيدايشی.‏نوموړی دوه هدفونه درلودل ‏،لومړېشاعر په توګه مقبوليت ترالسه کړې وو اوتردغه وخت فقط په کلکته کې اوسيدوپه سترګو وليدل.‏ دکليوال ژوند په ورځنیکارونو ځان پوهه کولو لپاره زه ليواله ووماو د هغوی د ژوند بيله بيل اړخونه مې کتل.‏کليوالو ته زده کړه ورکول چی دا پهځان بسيا شی او دوهم د ׳تير وختونو׳‏.دشتمنۍ مدير په توګه هغه د پدماقوی درياب په غاړه د ناديه ولسوالۍپه سيالدې کې اوسيدو او زمينداررو رو زه دکليوالو په غريبۍ او په نور ربړ اوکړاونو پوهه شومه.‏ ددې په باره څه نه څه کولولپاره زه وارخطا شومه.‏ مابه شرم حس کاؤ چیبايد زه به يو زميندار په توګه ژوند تيروم،‏مهوماتو څخه موسيقی او لوست سرهد کليوالو په ژوند کې د ׳مسابقېژوندون׳ منځ ته راوستل.‏ نوموړی اعالنهند ليد 24 مه ګڼه شميره 86 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 87 2010/2

وکړو،‏ هغه به بشپړ قناعت ترالسه کړیلپاره ضروری ده چی دغه نوی پوهههمکارانه اساس خپلی ټولې اړتياوېداسې ځلمی باسواده داو طلب پرګوتهکه چرې ׳يويا دوه کلونو׳ کې هغه پهترالسه کولو په غرض ښارونو سرهپخپله پوره کړې شی.‏ ټيګور باور برابرکړل چی بيال اولسی اعالميو او مبارزوحقيقی ډول دغه وظيفه سرته ورسوله.‏همکاری او مرسته وکړی.‏کړو چی کليوال کله چی په ځان بسياپه کلو کې ژوند ښه کولو لپاره کار وکړی.‏نوموړی وليکل چی:‏که چرې مونږ يوکلې د جهالت او بې وسیڅخه ازاد کړو نو دګرد هندوستان ګټه بهاوشی ‏....راځۍ چی يوڅو کليوالې سيمی همدغه راز ودان او اباد کړو،‏ نو مونږ به وايو چیدا زمونږ د هندوستان خپله خاوره ده.هم داحقيقی هند د لټولو طريقه وه-‏ ‏(ټيګور ׳ښاراو کلې׳،‏ نړيوال بشر پلو بيا چاپ : بمبۍداسيه چاپ کونکې مرکزP-322/1967‎‏).‏د مهارت يوه بله مهمه سيمه کرهنه ده.‏دنور کرهنيز هيوادو مطالحی ټيګور تهبرله کړی چی په دغه هيوادو کې خاورهد سائينس استعمال په کولو په کال کېدوه يا درې ځله پيداوار او توليداتکوی ‏.په سری نيکيتن کې د خپلی کورنۍزمکې په توګه هغه د لوديځ سائينسعصری ټيخنيکونه معرفی کړل چی کرهنهشی،خپل مکتبونه،‏ دغلی ګودامونهبانکونه او همکارانه هټۍ جوړولې اوساتلې شی.‏ نوموړی هيله وکړه چی دهمکارۍ دغه اړیکې به خلکو کې يووالېراولی او دا به ښار او حکومت تکيه والیڅخه خپلواکی ته راولی.‏ نوموړی ټينګاروکړو چی بايد هنديان دې ځان يو موټیکړی چی ملت جوړونکی خدمات برابرپه شانتی نيکيتن کې سرلوس ټولګې.‏دهغوی کار به داوی چی کرهنيز توليداتښه کولو لپاره سړکونه،‏ مکتبونه،‏ اوداوبو مخزن ځايونه جوړولو لپاره کليوالوسره مرسته وکړی شی او ددې سره سرهنوی کليواله موسيقی منځ ته راولی.‏ ددېهدف کليوال ژوند ته ׳نوی مقصد درامنځ ته کولودې ‏.نوموړې خپل زوی او،‏اوخی،‏ راتلونکی لپاره داوطلبو په توګهانګليسی پوهه ترالسه کونکی هندیاو کرهنيز توليدات پياوړتوب ترالسهکړې شی.‏ دا هغه يو لړ ستنو ځينی يو دېکه چرې مونږ د با اعتبارۍ او په ځانڅوک چی هغه وخت کليوال کارونو لپارهپرګوته کړل.‏باسوا دو کسانو ترمنځ د مسلکی ټولنېراپورته کيدو سره لومړی ځل دهند پهکلو او بانډو کې ټولنيز ژوند رابرسيرهشو ‏.کلو او بانډو څخه ښارونو هنديانځان ته راجلب کړل.‏ حکومت ددغه خلکومسئوليت او منلو او دغه مسلکی خلکوټولنې لپاره خپل عنعنوی وظيفی وپيژندلې ‏.ددې په نتيجه ښارونو او کلوترمنځ غټ درز منځ ته راغې.‏ ټيګور دکړې.‏ ‎1906‎م ميالدی کال کې هغه خپلزوۍ رتهيندر ناته او اوخی ناګيندرناته ګانګولی (1954-1889) او د خپلدوست زوی ‏،سنتوش چندر مجومدار‏(‏‎1926-1886‎‏)د امريکې په اربانا کې دايلنائيس پوهنتون ته وليږلو چی کرهنهاو لبنيات مطالحه کړی او دهند کليوالوسيمو ته د کرهنې سائينسی طريقی بيرتهراولی.‏ هغوې‎10-1909‎ م ميالدی کال کېچی سوديشی او سوراج يا خپلواک پهلړکې ملی مبارزې پرې اساس مندلې وو.‏׳دګټور سوديش׳ الره خپلواک په مقابلکې زياته عاجله وه.‏دا يو بدلون وو چی نوموړې دهند کلوتهدراوستلو لټه وکړه.‏ د بدلون څخه دنوموړېلومړې مفهوم د روۍ بدلون راوستل وو.‏ټولنه له سره جوړولو کې ښاری هنديانود بسياکيدو هدف د کليوالې و دانېټيګور سکيم سره يوموټې کړو نو د سرینيکيتن کوشش به ملت پال او اقتصادیفکرونو څخه د جله کيدو هڅه اوشی ‏.دټيګور عکس العمل دا وو چی بزګرانواو کرونده ګرو سره په مستقيما ‏ًډول کاروکړې شی خواکه يويا دوه کلو سره پهمحدود ډول کار اوشی.‏ نوموړې ددغهحقيقت اهميت وپيژندلو چی دهند مليګمارل کيدو.‏اوس په ټول هيواد کې کليوال ژوند ته دومرهژوره مايوسی ورپه برخه شوی چی کورنیواکمنی ‏،خپلواک او داسې نورو په څير تيزتوری ماته فقط د خندا وړ ښکاری او زه دغهڅرګندونه کولوکې شرم حسوم.‏‏-(رتهندر ناته ټيګور،‏ د اپريل مياشتې‎7‎ مهنيټه،‏ ‎1910‎م،‏ بنګالی ليکونه،‏ دوسيه ‏:ټيګوررتهندر ناته،ربندر بهون ارشيف،‏ وشوابهارتی پوهنتون،‏ اوماداس ګپتا).‏‎1912‎م ميالدی کال کې،‏ نوموړې خپلکورسره سره 20 بيګه زمکه واغستله،‏دهغه کور سورول نومې کلی کې شانتینيکيتن په لوديځ کې 2 کلوميټره لریپروت وو ‏.دغه ځای سری نيکيتن نوميدواو کاريې 1922 م ميالدی کال کېدکليوال تعميراتو سازمان د ليارې روانوو.‏ راتلونکی 2 لسیزو کې د سازمانuغوټ سائينس او عنعنی سری نيکيتند ليارې دا خله د ډکولو فيصله وکړه‏.نوموړی ته ښه معلومه وه چی يو تهذيبچی ورکې فقط يو کلی وال ژوند شاملدې،‏ بقا يې ممکنه نه ده.‏ نوموړی وليکلهچی ׳کليوالی׳ د׳ تنګ نظر فکرونو׳برابر ده.‏ نن د ښارونو عصری ژوند نویسندونو سره بيرته راغلل او دکليوالېبياو دانې لپاره د سری نيکيتن سيکمونوته يې ځان وقف کړو ‏.ټيګور ليکی چی:‏که چرې مونږ داسې سائینس غوره کړو کومچی دغه دور ته طاقت رسوی نومونږ به بريالیشو،‏ مونږ به د ژوند په طرز پوهه شو.‏د سری نيکيتن سکيم دا وو چی کليوالېکلوته درناوې ورکړو او خپل وس پهسمون يې مرسته برابره کړه.‏ دا فکرونه دوشوابهارتی پوهنتون نوی او متبادل زدهکړه کې منعکس شو او د ښونځی په ټولګېکې ورکړې کيدونکی زده کړه د ټولګېنه بهر هلوځلو او تجربو سره ورغوټه کړیشوه ‏.ټيګور هيله وکړه چی دابه لږترلږه ګردکانګرس داسې ګټور پروګرام نلری کهڅه هم د بزګرانو په مسله دا انديښنیلری ‏.ټيګور دليل وړاندې کړې چی ملیکانګرس فقط سياسی ستونځی حلکوی او په حکومت کې هنديانو لپارهنوکرۍ برابروی.‏ ‎1910‎م ميالدی کال کېنوموړی خپل زوی رتهندر ناته ته ‏،ملت‎1910‎م ميالدی کال پورې کله چی هغهليکونه وليکل،‏ هغه دغه نتيجی تهورسيد چی ׳ملی׳ پروګرام لپاره کارکولترهغې بې ارزښته دی ترکومې چی دهندوتلې نسل ويشلې دې او خودغرضهعناصرو ترمنځ تنازه موجود ده.‏ دهغهکار 22 کلوته وغزولې شو او پيل يې يويا دوو څخه شوی وو چی ذکر يې باندېشوی.‏لیکوله د ټيګور اود کتابتون او خبرتياو دسائينس وتلې متخصيص او په ټيګور ليکل شوید يو لړګڼو ايډيټره وه ‏.نوموړې په رويندر بهون،‏وشوا بهارتی کې يوی خصوصی مامورې په توګههم کار کړې.‏پوهه منځ ته راوستې.‏ لدی امله دا کلوسيمی داسې منظم کړې شی چی دا پههيواد لپاره ګټوره وی.‏پالو سره د خپل خيال څرګندونه وکړهاصالح دا وو چی هغه په شخصی ډولهند ليد 24 مه ګڼه شميره 88 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 89 2010/2

ټيګور اود هغه دور:‏داسيه مفکورهسوګاټا بوسد اسيه مفکوره او د اسيه د نړيوال ګرځونې جزبه د ښاریسوچونو نتيجه ده چی دهند مسندری سيمو څخه په ترييدوراپيداکيږی.‏ جاپان،‏ برما او چني کې د رسام قدرت او کچسره د رويندر ناته ټيګور مستقيماً‏ رابطی په هغه کې دهندیهرنمند خوهيشونه پيدا کړل چی د تازه سفر سرمشق په توګهختيځ ته اوګوری.‏ناروه علتونو کرخو څخه قيد نشولبلکه د معالی زده کړې او پوهی زرخیزهسيمو دليارې يې حرکت ونيولو.‏‎20‎مې پيړۍ په پيل کې جاپان ته د ټيګور سفر ‏(باندې)‏فارس ته ‏(خي الس ته باندې)‏ او چين ته ‏(خي الس ته).‏شو چی د ټوکيو په ايمپريل پوهنتوند‎21‎ مې پيړۍ په اووائیلو کېتاريخی بدلون دوام ولرلو او اسيههغه نړيوال پوزيشن ترالسه کړو کومچی يې 18 مې پيرۍ په اخرکې الالسهورکړې وو ‏.بياهم داسيه مفکوره او داسيه نړيوال ګرځونی ايډيا ژوندۍده اود اروپه د امپيريل سلطی پهما پخپل کتاب سل افقونه : نړيوالهامپراتورۍ په دور کې دهند سمندر‏(‏‎2006‎م،کيمبريج ‏)کې دا دعوه کړېاو ټيګور د نړيوال الهام يوه ځانګړیټوټه ده او پدغه جزبه کې بې څاریاو جالدې.‏ دغه ځانګړی دعوه دهغهغټ اختالف يوه برخه وه چی عصرید 20 مې پيړۍ په شروع کې دهندسوديشی کلتوری جزبه ‏(سوديشیڅخه مفهوم په ځان بسياتوب ترالسهکولو لپاره سياسی نهذت وو)‏پيدا شوه که څه هم داخلی عنعنه پهراژوندی کولو کې االقه لرل کيده.‏دده مخا لفينو ژوره ليولتيا لرله چیکې دفلسفی او سياسی اقتصادياتوکيټاالن امريکائی پروفيسور وو اود جاپان او د چين انځورونو مجموعهيی د فائن ارټس بوسټن ميوزيم لپارهجمع کړې وه ‏.د جاپان ملت پالنېاو د اسيه نړيوال ګرځونې لپاره داوکاکورا ګډه اميزه زړه راښکونکیدوران کې جال کړې شوه ‏.داسيهتاريخ کې بدلون راوستل کيدايشید نړۍ په بيله بيلو برخو کې نوښتوه ځکه چی دا دهند پوهانو او ددروحي زيرکه بڼه رويندر ناتهمکمل به نه وی الکن اعظمی به وی.‏راشی او د بنګال په وطن پالنه،‏اسيه نړيوال ګرځونې جزبه د پيړۍسوديشی دور هنرمندانو لپاره يوټيګور (1941-1861) وو چاچید استعماريت د دور مشرانو ددغهدهند په ملت پالنه او د اسيه پهپه اخر کې هندته راغله او ددېسترماډل او سرمشق وو.‏‎1913‎م ميالدی کال کې اديبياتو لپارهنوبل جائزه وګټله ‏.ټيګور د 20 مېکلتوری اختالف ووينا و شاوخواهديوالونه ونه درول.‏ هغوی ليواله وونړيوال ګرځونه يې پام په مرکوزولوقناعت وکړ.‏ ګډ بشريت سره د ملتمفکوره اوکاکورا کاکوزو(‏‎1862‎‏-‏‎1913‎‏)او خور نويدتا(‏‎1911-1867‎‏)‏اوکاکورا لومړی ځل 1902 م ميالدیپيړۍ په پیل کې جاپان،چين،‏ جنوبچی سيمودليارې دښار پړاخو منطقوپالنې په روحيه روغه جوړه دکولولخواه برابر شوه ‏.اوکاکورا د جاپانکال کې د خپل کتاب د ׳د ختيځ نصبختيځ اسيه،‏ ايران او عراق ته سفرونهکې لوب غاړی جوړ شی او راتلونکیپه ارمان،‏ هغوی ددې لپاره تيارنهرسام هارورډ پوهاند،اونيسټالعين׳ د چاپ په محال هندته راغېوکړل او د اسيه پورې را پورې قوینړۍ ته بڼه برابرولو لپاره مرسته کولووچی د استعماريت سرحدونهفرانسيسکو فينولوسا(‏‎1908-1853‎‏)‏او د دې لپاره خور نويديتا،‏ دهندوانوپيوستون يې جوړ کړو.‏يې وغوښتل.‏ دهغوی ښاری جزبه ددهغوی احساسات خړپړ کړی.‏ دسره په لومړی کلونو کې زښت متاثرهمذهبی مشر سوامی وويکانندهند ليد 24 مه ګڼه شميره 90 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 91 2010/2

‏(‏‎1902-1863‎‏)د ائرلينډ ځوکړې شاګريو داسې هنرمندوو چی‎1916‎ ميوه سرچینه جوړه شوی.‏ نوموړید معرفی کولو مغمون ليکلی وو.‏ميالدی کال کې جاپان ته د رويندردلوديځ امپيريلسټی طاقتونويوځل خور نويديتا د ټيګور کورنۍناته ټيګور په سفر هغه سره ملپرضدد جاپان موقف هرکلۍ وکړه.‏ته اوکاکورا معرفی کړو او ختيځ اووو.‏ ‎1927‎م ميالدی کال کې سنيتیالکن نوموړی ووئيل چی د جاپانجنوبی اسيه ترمنځ سترکلتوری پلتاسيس کړې شو او دجاپان هنرمندانوټيکن يوکو يامه (1958-1868) اوشونسو هيشيده(‏‎1911-1874‎‏)‏کمار چټوپادهای(‏‎1977-1890‎‏)‏او انځورپوهه سوريندر ناته کار‏(‏‎1970-1892‎‏)جنوب ختيځ اسيه تهپه سمندری سفر روان شول.‏هدف بيله ايمپرليزم،‏ د چين غربیتوب ختمولو،او بيله د بل وقار تهزيان رسولو پوره کيدايشی؟ نوموړیځواب ورکړو ״نه״.‏ نوموړی بيا پهکلکته ته د اوکارا الره ونيوله‏.ټيکن ته په کتلو ابهينندره ناتهټيګور (1951-1871) چی د بنګالمکتب ستر هنرمند وو د جاپان واشتخنيک يې زده کړو چی د هغه مقبولپينټنګ،‏ بهارت ماتا ‏(دهند مورنۍخاوره،‏ ‎1905‎‏)يې ستر مثال دې ‏.دلتهدهغه يو بل پينټنګ هم دې او پدېکې يو راحب هم پدغه ټيکنيک پهسپين اس غرونو دليارې روان وی.‏د جاپان د برش او د رنګ طرز پهژوره توګه د ابهيندره ناته رور او درويندر ناته ګګنندره ناته ټيګور‏(‏‎1938-1867‎‏)رواره خپل کړې وو.‏د نندلعل بوس (1966-1883) پهپخوانی بیلګه ستی (1907) کې بېغرضه خزينه هندی متن په رنګونوجوړ کړی شوی وو او ورته جاپانیددغه هيواد درسام قدرت او کچ سره نوموړې بحرلکائیل څخه په تيروتو دد رويندر ناته ټيګور مستقيما ‏ًتماس امريکی متحده ايالوتو ته ورسيد اودهند انځور پوهانو او هنرمندانو په ملت پالنه يې خپل مهم ليکچرونهته يو خواست وو چی د نصب العين وړاندې کړل.‏ د شاعر په دغه سفر هغهبرما،‏ چين او جاپان ته د‎1924‎ م سفرپه وخت دټيګور دوه ملګری چیشانتی نيکيتن څخه وو،‏ نند لعلبوس،انځور پوهه او کشيتی موهونسین (1960-1880) د سنسکرت اود مذهبی مقائيسې پوهه وو.‏ په دغهسفر ټيګور د اسيه فرهنګونو ترمنځدکلک تفاهل درس ورکړو.‏ په امريکهکې د 1924 محاجرت قانون ‏(د شرقیويستنې قانون)‏ په تصويب کيدوخپه شو او ټول اسيای هیوادو ترمنځسبات راوستلو لپاره په شنګهائیکې د ټيګور ځينی ميننانو د اسيهټولنه جوړه کړه.‏ په جاپان کې نند لعلبوس د ټيګور دوست،‏ هنرمند لخواهد رابلل کيدو درناوی ترالسه کړو اوهند،‏ ټيکن ته يې سفر وکړ او هغه دجاپان د رسام سرمشق ته معرفی شو.‏ابانيندر ناته ټيګور لخواه بهارت ماتا ‏(دهند مورنۍمفکوری سره له غفلته راووستل.‏‎1937‎م ميالدی کال کې په چين دجاپان بريد اسيه ته برله کړه چی اروپهپه څير دا هم دملت پالنې جنګ تهمخامخ کيديشی.‏ د 1937 اکتوبرمياشتې په ګڼه کې ׳محاصر نظريو׳د سبهاش چندر بوس يو اوږد مغمونچاپ کړو چی عنوان يې ׳په لرېختيځ کې د جاپان رول׳ وو.‏ د مغمونپه پای کې،‏ بوس دا ووئينه کولوکې تزب زوب ونه ښودلوچی دهغههمدردی چرته ده.‏ نوموړی اومنله چی״جاپانی ځان لپاره او اسيه لپاره ډيرختيځ اسيه کې تنازی څخه هند لپارهځينی وتلی درسونه نښه کرل ‏.״دنویدور په درشل״ نوموړی وليکل ״بايدچی هند په هراړخ ملی بسياتوب دترالسه کولو عزم وکړی الکن نه چیدنورو هيوادو بعيه په تاديه کولو ياخونړيز وضعيت په راوستلو״.‏په پاي کې د جاپان رسام د اسيهنړيوال ګرځونی روحيه ددې جوګهکړه چی د جاپان ملی امپيريلزم دورژوندې وساتی.‏ ‎1947‎م ميالدی کالکې هند لخواه خپلواکی ترالسه کولوڅخه پس نندالل بوس په خاموش اوپه باوری ډول پخپل رسام کې دهندکليواله سيمه څيرلې او دجاپانسومی طرزونه يې برله کړل.‏د اسيه مفکوره او داسيه نړيوالخاوره)،‏ 1905.نند لعل بوس لخواه ليکل شوی ستی،‏ ‎1907‎‏.(خواخوږی : د نوی ډيلۍ د عصری رسام ملی ګيلری).‏بڼه ورکړی شوی وه.‏ 1916 م ميالدیسوديشی ډلی څخه تیښته کولو کېسره د پوهانواو دهنرمندانو يوه کوچنې‎1930‎م لسیزې په پای کې ختيځڅه کړی״ . نوموړی راپياده کړه چیګرځونه دهند په سمندری سيمه کېکال کې جاپان ته سفر کولو په وخت،‏سرمشق په جوړيدو ختيځ ته اوګوری.‏ډله وه.‏ موکول ديو(‏‎1989-1895‎‏)‏اسيه کې تعوالت،‏ دا وخت د اسيهڅنګه جاپان ګرد اسيه لپاره د الهامد ښاری جذبی توليد دې.‏ په دغههند ليد 24 مه ګڼه شميره 92 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 93 2010/2

uروحيه ټاپو او سمندر په مخالفیمورچو نه دی بلکه منځنۍ سیموتهيې جالجال رنګونه ورکړی اومفکورو او د فرهنګونو جريان يېمتحرک ګرځولې.‏ بنای کمار سرکار‎1910‎م ميالدی کال کې ׳محاصرنظريو׳ کې ليکنو په واسطه داسېليکی چی سمندری الرې او زمکنیالرې ׳اسيای روحيه׳ منځ ته راولی.‏‎1920‎مې لسيزې پوري زياته مرستهبرابرونکی د سمندری سيمی اړوندپه حق کې دی او دهند کلتوریاغيزې جنوب ختيځ اسيه ته رسوی.‏ما د کلتوری امپيريلزم او دسخاوتنړيوال ګرځونی دوه مزو ترمنځ فرقدکولو لټه وکړه،چی شلمې پيرۍ تهيې بڼه برابره کړه.‏ عصری زمانې پهدوران کې داسې يوه دوامداره مبارزهوه چی نړيوال استعماری ارزوګانید نړيوال ګرځونی جزبه کمزوره نکړی‏.ددې نتيجه اوس هم بې سباته ده الکنزمونږ مخې ته نژادی انتخاب واضعاو برله ښکاری.‏ليکوال د امريکې هارورډ پوهنتون کې د تاريخګار ډينر پروفيسور دې.‏ هغه دسرت چندر بوسنوسې دی.‏ هغه د عصری جنوبی اسيه اقتصادی،‏ټولنيز او په سياسی تاريخ ګنړ کتابونه ليکلی.‏د جاپان په کاروزوه کې معصيلينو سره ټيګور.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 94 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 95 2010/2

ټيګور :دهند اوچين غټو تهذيبونوترمنځ طالئی پلتين چونګټيګور دوه لرغونی تهذيبونو ترمنځ ديو طالئی پل په توګه کارکړې.‏ نوموړی د بې درزه نړۍ په حق کې وو چرته چی سياسیاو جغرافيائی خنډونو په ګډون ټول خنډان نړول شوی وی اويومتحد او يو موټی بشريت لپاره الره هواره وی.‏ نوموړی وښودلهچی څنګه د بده مذهب پريوکار جوړيدو سره خنډان په نړولوالره هواره شی او داميی دوستی او باهمی ستائينه منځ ته راشی.‏جغرافيائی خنډانو په عصری نړۍ کېخپل اهميت الالسه ورکړې.‏ د نړۍ خلکيو بل ته نزدې شوی.‏ بايد چی مونږ پهدې ځان پوه کړو او دا احساس وکړوچی دغه نزدې والې دې هرومرو پهمينه اساس ولری ‏....بايد چی د حقيقتپربنست ختيځ او لوديځ السونه يو کړی״‏.رويندر ناته ټيګور چاچی دا کتنهوکړه،‏ خپله پوه يې سنسکرت تهذيب،‏انګليسی کلتور او بنګالی فرهنګ تهرسولې او ددې نه عالوه اسالمی عنعنېاو پارسی اديبياتو سره دکورنۍ نزدېاو‎1924‎ م ميالدی کال کې په بيجنګکې يې ووئيل:״زه ستا د شعر و شاعریځينی کتابونو څخه جباړې لولم او ستاداديبياتو څه رنګوالی ته ورجلب شویيم ‏...ما ستا د اديبياتو په څير ځينی نورواديبياتو ته پاملرنه نده کړې״.‏״ياترا ويسوم بهوتی ايکانيدام״‏(چرته چی ټوله نړی په يوه ځاله کېيوځای کيږی)‏ چی د ویدونو يو منترياتالوت دې،‏ څخه الهام په ترالسه کولو،‏ټيګور‎1921‎ م ميالدی کال کې شانتیوالی ته هم کتنه شوی.‏ هغه پخپل نړيوالهکتنه کې د چين چوکاټ منځ ته راوستکيڼ الس ته : تان يون شان او کورنۍ سره ټيګور.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 96 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 97 2010/2

نيکيتن کې يوسازمان ته دا نوم ورکړو״کې״ اشرم څخه واوريدلې شو کله چیدمهاتما بده پيغامونه پرګوته کړل اوکې يې د مرستی ژمنه وکړه الکن داترمنځ دوستانو د چين په هغه ساحلوکې دومره نه هيرونکې وو چی هغه قلموشوابهارتی״.‏ ټيګور په يو ليک کېپروفيسور سيلوين ليوی له پارس څخهدعوه کې وکړه،״راځۍ چی وګورو چیعملی نکړيشوه.‏ ‎1928‎م ميالدی کالخدای په امانی ونه ووئيله بلکه هغهته ګوتې پورته کړی او د خپلی ځګيدنیددې ويش د چين ليکوال زوديشان(‏سوتی شان)‏ سره وکړو چاچی 1920 مميالدی کال کې دسمبر مياشت دننهشانتی نيکيتن ته سفر وکړو : ״بايدچی په هند کې لږ تر لږ يوځای څخه دجغرافيائی خنډانو وهم له منځه الړشی‏.بايد چی شانتی نيکيتن داسې ځایجوړشی״.‏د چين د چنچنړو چغار‎1921‎ م ميالدیکال کې د ټيګور ״نړی په يوه ځالهراغې او د پربود چندر باګچی ته دچيندرسونه يې ورکړل څوک چی دهند لومړیسائينولوجيسټ په توګه رابرسيره شویوو.‏ دا وخت ووکله چی ټيګور دا هرڅه پهسيکشر ميلن ياد فرهنګونو په اتحاد کېوليکل : ״کله چی مهاتما بده ديوالی پهاعظيم مجموعه کې د بشريت احساسوکړ نودهغه پيغام دتل ژوندانه جړوبېڅخه يو ګوټ په توګه چين ته ورسيد״.‏ټيګور‎1924‎ م ميالدی کال کې چين تهخنډان څنګه الره جوړيږی او اختالفاتوباوجود يووالی ته نظر ولرو.‏ راځۍ چیاو ګورو چی ټول بشری نسلونه خپلځانګړتوب څنګه پرځای کوی او يوموټیکيږی.‏ دا يوموتې توب په داسې يوالیبنسټ نلری چی مړدې بلکه په داسېيوالی بنسټ لری کوم چی ژوندې دی״.‏ټيګور په شانتی نيکيتن کې د چين ددرسونو يوه څانګه پرانستل وغوښتلاو چين ته خپل سفر (1924) په دورانکې د چين ځلمی سکالر،‏ تان يون شان‏(زماپالر)‏ وشوا بهارتی ته راغې چی دچين د ژبې نساب شروع کړی او د شانتينيکيتن يو غړی،کشيتی موهن سينسره يې اوږدې مباحثې و کړې څوکچی د ټيګور د چين په سفر کې شاملوو.‏ تان يون شان راتلونکی څو کلونوکې چين او شانتی نيکيتن ترمنځ ګنړمسافرتو نه وکړل او‎1933‎ م ميالدی کالکې نانجينګ کې د چين او هند کلتوریوخت کله چی ټيګور بيرته جاپان ته خپلهمخه وکړه ‏.کله چی ״سوسيما״ از ״روبيدادا״ څخه جالوالي په وخت و پوښتلچی اياڅه شې وروسته پاتې دې،نوټيګور دغم لمس سره ځواب ورکړو:‏״هو،‏ زمازړه״.‏ په عملی توګه‎1929‎ مميالدی کال کې ټيګور بيرته چين تهورستن شو او دا د ״سوسيما״ او دهغهماندینې لپاره شانګۍ کې د دوو ورځويوه شخصی ميلمه خانه جوړه شوه او کلهپه اخیرنۍ کالیزه ورځ ״يوځل زه د چينخاوری ته الړم״.‏ نومی نظم يې وليکلو.‏״د چني نوم ما غوره کړو او د چنيجامې مې واغوستلې-‏د دې په باره زه خپپل ذهن کېخرب وومهرهغه ځای چرته چی ما خپل دوستمندلېهم هغلته زه په نوی انداز ځګيدلې مي״.‏په شانتی نيکيتن کې چينا - بهاونا.‏ټولنه تشکيله کړه او د چین اغيزناکمشرانو مثال په ډول ډای جيتاو ‏(تایچی تاو)‏ څخه يې مالتړ پرګوته کړو اوعمال ‎1937‎م ميالدی کال کې چينا بهوند جوړولو مرسته وکړه.‏ د هند پوهانو سرهتفاهل لپاره د خپل مهمی پوهی ته پهورجلب کيدو،‏ چينا بهن په وشوابهارتیکې لومړی خارجی ځاله جوړه شوه اوتر دغه وخته يې چين او هند ترمنځ ددوستۍ او د تفاهم نښه منځ ته راوستله.‏ټيګور د چين د سفر نوښتچی هغه جاپان په لورې روان شو او بيادمارچ مياشتې په نيمائی کې خپل کورتهیې بيرته سفر وکړ.‏ټيګور‎1924‎ م ميالدی کال کې بيجنګکې د خپلی ځګيدنی کاليزه ولمانځله،‏او د چين نامتو سياسی مفکر او پوهه،‏ليانګ قيچاؤ ‏(ليانګ چی چاو)‏ څخهيي د چين نوم چو چين تان،‏ زو زيندان״ترالسه کړو چاچی په چاالکې تيان زو،‏اسماني هند(هند لپاره د چين لرغونیستائينه)‏ او ״سينا شان״ ‏(چين لپارههرکله چی ټيګور دچين په خاوره د چينلپاره ووئينه وکړه،‏ هغه ووئيل لينګ:‏״زه خبره نه يم چی ولې.‏ څنګه چی زه چينته راغلم ‏،ما داسې حیس کړه چی ګنی زهخپل ټاټوبې ته راستنيږم.‏ شايد چی تيرژوند کې زه يو هندی راحب ووم چی پهيوه خاصه غريزه سيمه،‏ په يوه ځانګړیجونګړه کې مې خپلواکی نمانځله״.‏ټيګور 1937 ميالدی کال کې د بنګالنوی کال په ورځ چينا بهون پرانستلو(‏‎14‎کونکی،کوربه،‏ منظم،‏ الرښونکې اودهند لرغونی ستائينه)‏ جوړولو لپارهاپريل)‏ دغه الفاظو سره ״دراصل دازماجباړونکی،‏ شاعرزو زيمو(‏ سيموهسو)‏د ״اورينټل ډان تهنډا تصور״ مخې تهلپاره يوه لويه ورځ ده،‏ يوه داسې ورځپه بنګالی ״سوسيما״ کې بدل کړو.‏راوست.‏ ليانګ د تيګور لخواه״ ״پهچی اوږدی مودې راهسې مې ورته تمه״روزيمو״ په خپل نوبت د ټيګور״روبیچين کې خبرو״ کې د موضوع ״معرفيکوله.‏ ما دخپلو خلکو له پلوه ووئيل چیدادا״ په نامه مقبول شو.‏ چين او هندکيدنه״ ورکړه.‏ دا ياد د ټيګور په ذهنيو لرغونې لوړه زمونږ په تير وختونو کېهند ليد 24 مه ګڼه شميره 98 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 99 2010/2

لسيزه او په تيره دهغه‎1924‎ م مسافرتپه رڼه کې چين په خاوره ״ټيګور جادو״خور شو ‏.مونږ په چين کې د ټيګور بلجادو وليد کله چی د ټيګور‎150‎ مهکاليزه ورځ په نړيوال ډول ولمانځلې شوه‏.سيکشر ملن کې د ټيګور تبصره چیعصری لوديځ عنعنې په باره کې وه چیډيره زياته مقبوله شوه او لرې لرې ځايونوته ورسيده ‏.دا تبصره اته لسيزی وروستهنن هم داعتبار وړ ده.‏ د ״انکشاف״پهنامه د ګردې نړۍ هيوادونه په کوشش اودټيګور سفر او د چين د اديبياتو پهنړۍ دده اغيزهين زينان״که چرې د نړۍ ټوله زمکه په کاغذ کې بدله کړې شی،‏ ټولمسندرو څخه سياهی يارنګ جوړ کړی شی او د ځنګالتو ټولولرګو څخه قلمونه جوړ کړې شی،‏ نوبيا به هم د ګورو يا د رهربلوړوالې او غټ والې ونه ليکلی شی״.‏‏-کبريهڅه کی دی چی د مورنۍ خاورې جسمرويندر ناته ټيګور چاچی بل ځينیدهغه د اديبياتو وظيفی او ټولنيز کړوuبدها - په شانتی نيکيتن کې رام کينکر بيج لخواه جوړه شوی مجسمه.‏پټه ده او دا لوړه ده زمونږ اود چين خلکو سره.‏ د چين خلک د ټيګور نوم په شوقترمنځ کلتور او دوستی رامنځ ته کول...״ يادوی ځکه چی هغه دلوديځ اجاره داری،‏کلونو راهسې ټيګور د چين خلکو لخواه نوبل جائزه ګټونکی اسيای نفر وو اود‎60‎کلنو ترمنځ ترټولو ״زيات اغيزمند اسيه خلکو په وقار بيدار وو.‏ د چينخارجی״ بللو چی د عصری چين ژوند خلکو هميشه د ټيګور ليکنی او سندرېته يې نوی بڼه برابره کړې وه او هغه هم د مينی،‏ هيلې،‏ رورګلوی او د بشريتمارکس،‏ اينجيلس،‏ نهرو او داسې نورو غنی توب لپاره خوښې کړی.‏ 1920 م پهاو روح ״شته منی״ په توګه ياديدونکيخاصيت کې بدل کړی چی ناروغه او نهختميدونکی بشريت منځ ته راولی چیزيات باغی او دښمنانه ماحول کې ژوندکوی.‏ مونږ ټيګور پشان پيغام رسونکیګورو چی يو ليونی هرګاډی پشا زغلیاو السونه يې په مايوسۍ ښکته کړی.‏بايد چی مونږ ددغه ليونی مخه ونیسواو د بشريت په څوکۍ کينوو.‏ د ټيګورد ځګيدنې‎150‎ مه کاليزه د نمانځلو کرهالره هند او چين په څير اعظيم تهذيبونوته غږکول دی چی نړۍ ددغه تعاتل څخهراووزی.‏ليکوال په ډيلی پوهنتون او جواهر لعل نهروپوهنتون کې کار کړې.‏ نوموړې په نوی ډيلۍکې رسام لپاره داندرا ګاندهی ملی مرکز کېپروفيسور او مشاور هم دې.‏ نوموړی ته چين اوهند تر منځ اړيکو ته مرسته برابرولو په ترڅ کېپدم بهوشن جائزه هم ورکړې شوه.‏شاعر نه بلکل جدا خپله شعر و شاعریکې د ختيځ روحانی بڼه شامله کړه دمحاصر هند يو اعظيم او لوړ ګورو يارهبر په توګه شهرت لری ‏.ګورو ديو چیهيواد والو ورته په مينه نوم ورکړېوو ‏،د چين کلتور او فرهنګ يې ډيروستائلو ‏.يو پلو هغه د چين کلتور اوفرهنګ دومره خوښولو چی تنګ شعر وشاعری او تاوتی چينګ ‏(داو دی جينګ)‏چی الو زی ‏(الو زی 6 مه پيړی حضرتعيسی نه وړاندې)‏ ليکلی،‏ څخه يې دپوهې لويه ګټه ترالسه کړه کومه چی دلرغونی چين مقبوله افسانه ده او خبرواترو او خطابونو په دوران کي يې ددېڅخه حوالې ورکړلې.‏ ټيګور هميشه دچين باوقار تاريخ او کلتوری عنعنېلپاره درناوی لرلو او دغه هيواد ته يېخپله همدردی ښودلې وه چی يو وختاستعماريت الندې ځپل شوی وو ‏.بلپلو هغه خپل قوی ليکنو د ليارې د چينپه محاصر اديبياتو خپله اغيزه کړې وه.‏وړو ‏،دواړو په دغه وخت کې د چين پهاديبياتو او ټولنيز کړو وړو غټه اغيزهوکړه.‏ په دغه ورځو کې ټيګور دواړوهيوادونو ترمنځ د دوستۍ يوپل په توګهليدل کيدو.‏هرکله چی ټيګور‎1913‎ م ميالدی کال کېد نوبل جائزه اوګټله او دا په اسيه کې داديبياتو په ډګر کې لومړۍ نوبل جائزهوه،نو په ډير لنډ وخت کې ګرد همالۍته یې وقار او درناوې خور شو ‏.اوږدکلتوری اړيکو له کبله چی دواړو هيوادوترمنځ روانې دې،‏ د چين په خاوره اديبودنوموړی په دغه برې ډيره خوشحالیڅرګنده کړه.‏ څنګه چی د چين په چاپ کېدهغه زياتو نه زيات مظامين ښکاره شول.‏ټيګور د چين عامو لوستونکو ترمنځ داديبياتو يوی سترې نښی په توګه مقبولشو.‏ او داسې د چين لوستونکو ترمنځدهغه غوښتنه نوره زياته شوه.‏ 1920 مېلسيزې په اغاز کې يو ګټور چاپيريالهند ليد 24 مه ګڼه شميره 100 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 101 2010/2

چی چين دننه موجود وو،‏ دغه هيواد ته دکه څه هم ټيګور په اسيه او اروپه کېته الړل او د اديبياتو د پلټنې سازمان اوشخصيتونو،‏ ښاغلی ليانګ قيچاؤ،‏ټيګور مسافرت لپاره يې الره هواره کړه.‏ګنړو هيوادونو ته مسافرت وکړو اونورو سازمانونو او وګړو څخه يې تودهښاغلی ليانګ سومينګ(‏‎1988-1893‎‏)،‏‎1923‎م ميالدی کال کې کلتوری شخصيتونوښاغلی هيوشی (1962-1891) او ښاغلیکسو زيمو (1931-1897) په ګډه يوهټولنه منځ ته راوستله چی ״زين يوشی״يا ״کريسينټ ټولنه״ نوميږی او د ټيګورمقبولې وظيفی ״د کريسنټ مون״ په طرزورته نوم ورکړی شوی د ״زين يو״ ټولنیزياتره غړو لوړو مطالحو لپاره اروپه اوامريکی ته هم الړ الکن چين ته يې هډومخه و نکړه که څه هم هغه دغه هيواد ته دتلو ليولتیا لرله . 1923 م ميالدی کال کې،‏ددغه وختونو دوه کلتوری شخصيتونو،‏ښاغلی کيچاو (1929-1873) او ښاغلیهيوشی ټيګور ته بلنه ورکړه چی پيکنګپوهنتون کې خطاب وکړی.‏د‎1924‎ م ميالدی کال مارچ د مياشتېهرکلۍ ترالسه کړه ‏.هغه شخصيتونهچی نوموړی ته ښه راغالست ووئيلولپاره موجود وو ‏،ښاغلی زينګ رينډيو‏(‏‎1958-1898‎‏)او ښاغلی زو ذيمو په څيرمقبول ليکواالن ورکې شامل وو.‏ ټیګورشاو خواه 50 ورځو لپاره په چين کېایسار وو او بيجنګ،‏ شینګائی،‏ هنګزو،‏نانجينګ،زینان،تهای وان او یوهان پهښاغلی ګو هونګ مينګ(‏‎1928-1857‎‏)‏او ښاغلی هيوشی د نورو غړو سره سرهد ټيګور د سفر ستائينه وکړه او دهغهپه خطابونو کې دهغه د نظريو ويش يېوکړ.‏ ځينی نورو فقط د اديبياتو له نظرهد ټيګور مفکورو هرکلۍ و کړه ‏.داهميو حقيقت دې چی د ټيګور خطابونودا وخت د چين په بيال بيلو ساڅو کېجالډوله غبرګون راپورته کړو.‏ ښاغلیامريکې ته سفر وکړو او ددې په نيتجهپه 21 مه نيټه ټيګور سمندر دليارېڅير يو لړ مقبول ځايونو ته الړ.‏ د چينچن دوکسيو (1942-1879)، ښاغلی کيوجمهوريت او ازادۍ لپاره يې ارمان ولرلواو په دغه موضوګانو يې د ټيګور نظرۍسره مشابهت څرګند کړو.‏کولکته ‏(چی هغه وخت کلکته نوميدو)‏ته سفر وکړ ‏.د اپريل مياشتی په 24 مهنيټه ټيګور او دهغه ملګری شينګائیچين ته روان ټيګور،‏ 1924.ښکلی ځايونه ليدو نه عالوه،‏ ټيګوريو لړ مهم خطابونه هم ورکړل او په ګنړوښارونو کې يې يو لړ بامقصد اديبياتوپه بيړۍ کې دوستانو سره ټيګور.‏راکړه ورکړه وکړه.‏ شاعر او دهغه چين پخپلو خطابونو کې ټيګور،‏ د دواړوهمسياالنو او دهغه مريدانو او ميننانو هيوادو خلکو ته خواست وکړ چی دتهذيب او تمدن تمائیلوته وده دورکولوترمنځ دوستی يوڅو ورځوکې نوره پخهوظيفه پوره کړی او د لوديځې نړۍ دشوه او د 20 مې پيړۍ په اووائیلو کې يېموادو د اغيزو مقابله وکړی ‏.نوموړی باوردواړو هيوادو ترمنځ په کلتوری روابطولرلو چی که چرې فقط چين او هند يوبلژوره اغيزه وکړه.‏ دواړو هيوادو ترمنځسره همکاری او مرسته وکړی نو شرقیباهمی روابطو کې د کلتور مهم پړاوتهذيب او تمدن به نوره مرسته ومومی اوشروع شو.‏دا به ګردې نړۍ لپاره ګټوره وی.‏کيوبای (1935-1899)، ښاغلی يان بينګ‏(‏‎1981-1896‎‏)،ښاغلی يون ډائينګ‏(‏‎1931-1895‎‏)او ښاغلی شين زيمينچی مارکيسزم الکبله ژور اغيز مند شووو،‏ د نوموړی په نظر يو يې انتقاد وکړچی وروسته يو ډوله غلط فهمۍ په توګهثابت کړی شو.‏ البته پدې کې شک نشتهچی دهغه د نظمونو طرز ډير زيات مقبولشوی وو او دغه وخت د چين په ځلميانويې ژوره اغيزه وکړه.‏ دا د حيرانتيه خبره نهده چی هغه ګنړو خلکو لخواه ״دختيځ الرښونکی رڼه״ او بللی شو.‏uد چين په بيله بيلو برخوکې ټيګور لخواهورکړې شوی خطابونه يو ځای کړی شولاو ״په چين کې خبرواترو״ (1924) پهنامه يو کتاب په شکل کې چاپ کړيشول.‏دغه خطابونه د دانشمندۍ،‏ جوش اوولولې څخه ډک وو.‏ د نوموړی د خطابونومهم متن دواړو هيوادو ترمنځ د عنعنویدوستۍ يادګيرنه وه او ښه کلتوریاړيکی د تاسيسو لو يوه وسيله ده چیتيروختونو کې يې دوام ولرلو.‏ګنړ تاريخ پوهان باور لری چی هغه د خپلسفر هدف پوره کولو کې بريالی شو،‏مثال په ډول دا تظمين يې برابرکړو چید چين او دهند خلک به خپله عنعنویدوستی السره جوړه او تقويه کړی ‏.هغه ددواړو هيوادو ترمنځ کيدونکی همکارۍاو مرستې په باره خوش بينه وو.‏د چين لوی شمير پوهانو چين ته د ټيګورسفر ته هرکلۍ وکړه او دغه سفر په اوږدوکې دهغه خطابونه يې وستائیل ‏.کلتوری‎1924‎م کال اوس يو تاريخ جوړ شو.‏ دواړوهيوادو نو اوس دنوی پيړۍ سباون وليد.‏د چين په خاوره ټيګور لخواه کرل شویتخم اوس په غټه ونه کې تبدل شوی.‏ اوسچی کله مونږ دهغه د ځګيدنې 150 مهکاليزه نمانځو،‏ راځۍ چی دا هيله وکړهچی ددغه دوه اعظيم لرغونی تهذيبونوخلکو ترمنځ دوستی به اوس نور تقويتترالسه کوی.‏ليکوال د چين په وينګډو کې د سچوان پوهنتون،‏ داديبياتو او د وسائلو پوهنځی کې يو پروفيسور دې.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 102 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 103 2010/2

انسان - ګرد کائينات په مرکز کېپه بشپړه زده کړه د ټيګور فکرونهاودې نارائين سنګهدلته د څلورو تورو يا د الفاظو جمموعه ورکړې کيږی -اهلام،طاقت ‏،ازادی او اخالق،‏ کوم چی دا تشريح کوی چیڅنګه ټيګور يو انسان خپل کائينات په مرکز کې اخيی کله چیزده کړی په تړاو هغه خپله مفکوره بيانوی.‏د خپلې وړوکوانۍ او د زده کړې په باره ووئينه کولو پهوخت،رويندر ناته ټيګور (1929) يوځل ووئيل : ״زه دالهام پهماحول،‏ د بشری روحيۍ دغزونی په الهام لوی کړی شوی يم.‏ مونږپخپل کورکې پخپله ژبه کې د طاقت دازادۍ،‏ خپل اديبياتو کېدتصور د ازادۍ ‏،خپل مذهبی کړو وړو کې د خپل روح دازادۍ اود رويندر ناته ټيګور لخواه جوړ يو انځور.‏خپل ټولنيز چاپيريال کې د زهن د ازادۍ لټه کوو.‏ دغه راز موقعیماته د زده کړې په طاقت کې اعتماد او باور برابر کړې چی ژوند سرههند ليد 24 مه ګڼه شميره 104 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 105 2010/2

لری.‏ ويدونه مونږ ته وائی چی׳يسمادرايټی نا سیدهاتي يجنو ويپاشسيټاشکانه سا دهينام يو ګامينوتی׳بياليو پوهه ديجنا ميوه نشی ترالسهکيدای،‏ يو داسې علم چی فقط يوپوهه سره ترالسه کيدايشی نه چیوويناؤ يا جادوۍ کړو وړو سره׳ ! همداوجه ده چی ما ددغه پړاؤ په علمیجوړښت کې د خوشحالۍ اود پوهیيو موټی دې او مونږ ته داسې ازادیاوخپلواکی برابرولې شی چی انسانیې په لوړه سويه دعوه کوی״ ‏(د ׳زدهکړې لوړفکرونه׳،‏ وشوا بهارتی درېمياشتنۍ،اپريل - جوالئی-‏ 74-73).دغلته په څلور تورو يا الفاظو ټينګارشوی - الهام طاقت،ازادی او اخالق‏،دا تشريح ورکړۍ چی څنګه ټيګوربه يو انسان د خپل کائينات په مرکزراولی کله چی هغه په زده کړه دخپلفکرونو څرګندونه کوی.‏د‎20‎ مې پيړۍ شروع پورې،کله چیلوديځ پوهه او زده کړه په هند کېزمونږ ژوند سره په تماس کې راغله،‏هيڅ يوکس د بشپړې زده کړی پهباره فکرونه نه ووکړې چی ګنی داد شانتی نيکيتن په مکتب کې سرلوس محيط.‏ترالسه کونکی،‏ ازاد رسام او سوچهرسام ترمنځ رابطه راولی او انسان دکائينات په مرکز کې ځای لری ‏.فقطزده کړه ‏،پوهه يا هنر مونږ انسانانوپه توګه يو خاص ځای ته نشی رسولېبلکه مونږ ددې نه دزيات شيانو اړتيالرو.‏ د ائن سټائن په الفاظو کې ״فقطپوهه،‏ زده کړه او هنرونه يو انسان دخوشحالۍ او د وقار ژوند ته نشیرسولې.‏ انسان اړتيا لری چی موادیحقيقتونه پرګوته کونکو نه باندېلوړ اخالقی معيارو او ارزښتونو سرهتماس ونيسی.‏ انسان چی مهاتما بده،‏موسيس او حضرت عيسی ‏(ع)سالمپه څير شخيصتونو ته چی څومرهدرناوی لری د پښتنو اود ګټوروددغه ״لوړو زهنونو״ فهرست چیائن سټائين (1955-1879) يې ذکرکړې،کې زه به د ټيګور ستائينهوکړم،‏ نه فقط د هغه شعرو شاعری،‏ډرامو،کيسو،‏ ناولونو،‏ سندرو اوانځورونو لپاره بلکه دهغه فلسفې اوملت جوړونکې مفکورو او فکرونولپاره به هم وستائيلی شی چې ״څهشی له کبله انسان بشپړ شوی؟״ او״منځ ته راتلونکی خوشحالې څه ده؟״تر عنوان مخې ته راغلی.‏ څنګه چیموسيقی،‏ انځورونه،‏ سنګ تراشۍ ياليکونه يوبل سره غوټه څنګ په څنګاپالئيد سائينسونو سره دوام لری؟زده کړې په اړه د ټيګور په مفکوروتبصرې کولو په وخت،او کونیل کېايم (2003، په زده کړه رويندر ناتهد شانتی نيکيتن په مکتب کې معصيلينو سره ټيګور.‏‏(اتماکارتيا کې)‏ يو لړ شيانو پهدجنګ فتح او کلتوری سلطېنافذولو لپاره ملی فرهنګونه مطالحه ترڅ کې سائينس لپاره څنګه ځایکولو نه عالوه ‏،نوموړی د زده کړې غوره کوی.‏ يوځل ما لوړه وکړه چی دد نظام وکالت کړې چی ودی لپاره قابيليت په ډګر کې زده کړه ورکړم چید تاريخ او د کلتور تجزيه کوی او ورکې شاعری کائينات مهم طاقتټولنيز او مزهبی خنډان نړولو کې دې او ما ددغه ځای د زمکې،‏ اوبو اواستعماليږی.‏ دغه راز رويه داسې اسمان همکاری قطح کړه.‏ ماغوښتلجديد روحيه منځ ته راولي کوم چی د چی د خوشحالۍ پربنسټ زده کړهوکړم.‏ ما د هر يو دليل لپاره د هر کلۍمتنوع پس منظر نفر يو موټی کوی اوسندرې په ووئيلو،د قدرت يا طبيعتداسې اقتصادی تګالرې پيداکویپه باغ کې ځلمی معصيلينو ته الهامچی ټولنيز انصاف راولی او شتهد برابرولو هڅه وکړه ‏...دلته په شروعمنو او نا دارو ترمنځ فرق او توپيرکې ما د کائينات داغاز په راز ځایختموی״.‏پيدا کړو.‏ ما غوښتل چی په متحرک‎80‎کالو په غمر کې په شانتی نيکيتن ډول پوهې لپاره ځای پيدا کړی شی.‏کې خپلې تجربې نه وروسته په کتلو،‏ هم دا وجه ده چی سائينس زمونږ د کاردواړو د استعمال هڅه کړې ‏(ددغهليکوال جباړنه).‏دا خبره په ليدو چی زمونږ عقيدېبرعکس دلته ״خدای طاقت״ يا״ماورای طبيعي״ په باره هيڅ خبرهنشته او دا د االقې وړ ده.‏ ټيګوردغلته د پوهې طاقتونو - سائينس اود ״خوشحالۍ״ - درسام دقوت ترمنځرابطه د جوړولو خبره کوی.‏ د نوموړیدليل دادې چی دا په داسې ځای کېد پاتی کيدو اړتيالری چرته چی داوروزلې شی او هغه انديښنی حل کړیکومې چی د انسان اود هغه شاوخواهد طبيعت د انديښنې سبب ګرځی.‏ همداوجه ده چی بايد دا د زمکې،او بواود اسمان همکاری او مرسته ولریاو د موسم د بدلونونو سره غوټهشی.‏ پوهې او زده کړې څه مفهوم دبه انسان او قدرت،‏ معلم او زده کړهزهنونو برياليتوب نه باندې ده״.‏ټيګور)‏ دليل ورکړې:‏ټيګور مونږ ته ووئيل چی هغه دلتهپه ځای کې يو خاص امتيازی ځای״يادولو״ زده کړه يادونه او توليدهند ليد 24 مه ګڼه شميره 106 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 107 2010/2

نه دې او د وشوابهارتی ترعنو انکړو.‏ نوموړې دغلته ديو لړ خنډانوپوهې نظام پکار دې.‏ الکن زمونږ پهدکتاب لومړی بندونو څخه څرګنده ده.‏پوهه چی تکرارونه تشويقول ګرځوی،‏د زهن زده کړه او پوهه نه ده ځکهچی په ميکانيکی توګه ددې ساتنهکيدايشی ‏(ليکوال لخواه جباړولشوی).‏ دا صحيحی ده چی ميکانيکیذکر کوی ځکه چی يو خاص ملت رازراز خنډان لرلې شی او ددې دننه دسائينسی حقيقت يا دکتنې څرګندونهکيدايشی.‏ ټيګور باوری دې چی هندهميشه دنړۍ د بحران حل رالټولو پهباره د زده کړې ګرانې الرې او فکرونههيواد کې ״ژوند״ يا ״جيون״ په ځایژوندون يا ״جيويکا״ دپوهې دپالنپه هدف ستر اهميت لری.‏ په داسېحال کې چی ژوندون يا روزګار مونږڅه لرو؟ يا دڅه شی اړتيالرو؟ ‏(ابهاؤتوليد د پوهی ياد زده کړۍ يا هدفتعقعيبوی.‏او پريوجنا)‏ سره اړوند او پيوستونuخواخوږی : اندرا ګاندهی ميموريل ټرسټ،‏ نوی ډيلۍ.‏نشی جوړيدې ځکه چی يوه ځانګړیالکن دلته ټيګور داهم وائی چی هرکلهپوهه زمونږ څخه دا اړتیالری چیحقيقت راولټو يا ترنه پرده او چته هند د زده کړې ګرانې مئسلی حلکړو او د خپل وس په سمون داڅرګند کړی نو د ذهن يوالی یې ترالسه کړې.‏په شانتی نيکيتن کې د مراسمو جلوس ‏.اندرا ګاندهی - 1934 35 په اوږ دو کې د وشوا بهارتی يوی معصيلې په توګه په نظر راځی(خي الس څخه 4 مه).‏په مسافرت روان پوهاند سره د پاته بهاونا معصيلين.‏الکن دغه زهن يې ډلې،‏ ټپلې،‏ نسل او ويديکا ‏(ويديک)،پورانيکا،‏ بدهامذهب په اساس اويشلې شو.‏ نوموړی ‏(بدهائی)‏ جينا،‏ مسلم ‏(اسالمی)‏خبرداری ورکړه چی د يو نفر ذهنی پوهی عنعنی څخه تهذيبی افسانیراوباسی نوديوی نسل تشکيل لپارهاندامونه خرابول يا حس،‏ پنځګونیالمنځه اوړل يو نفربې کاره کوی کلهالره هوا روی.‏ داسې مناسب خزیچی دا يو څرګند حقيقت دې چی فقطاونارينه د مشری کولو لياقت سرهکله زمونږ 10 ګوتې يو موټی شیرابرسیره شی.‏ نوموړې وائی چی کهاو زمونږ السونه د يوی پيالې بڼهچری تاسو ځان په تفصيل نه پيژنۍاختياره کړی نوڅه شې ״سوغات״نو د نورو نقل کولو سره تاسو دهندپه شکل کې ورکولو يا څه شې دلویتشکيل نشۍ کولې.‏ تاسو فقط نویډالۍ په توګه د قبولولو يوه نښهجوړوی ‏.دا د حيرانتيه خبره نه ده چی مفکوری زده کولو سره هند ته نوی بڼههغه به پخپل پوهنتون کې د اروپه او ورکولې شۍ.‏د اسيه ځانګړی پوهانوته بلنه ورکړیټيګور دليل ورکړو چی په لوديځاو داهرڅه نوی مفکوره يا نوی زده کړهکې هريو هيواد او ددې کلتور اويا پوهه د ترالسه کولو يوه موقع وه.‏فرهنګ او ټولنی خپل اهداف اومقاصد درلودل دکوم په اساس چیلدی امله هغه وائی چی مونږ ديوداسې نظام د طرح کولو اړتيالرو چی هغوی فيصله وکړه چی کوم ډوله.‏ دلری ‏.د ژوند مقصد او هدف ډير لوړدې ‏.دا د مکمل يا د ډکې ياد بشپړېجزبې د ترالسه کولو هدف او مقصددې.‏ هم پدې ترڅ کی بايد چی مونږ״لوړ هدف مثال په ډول خپلواک،‏ازادی،‏ ملکی جذبه او ״تيټ״ يا״دتصادفی״ هدف،‏ هنر يا ټيکنيکیقابليت ترمنځ فرق وکړيشو ‏(وشوابهارتی - 1919) د ټيګور په نظر کې،‏هميشه دا جزبه پرځای وه چی انساناو د بشريت راپورته کيدنه ترټولوغټه انديښنه ده.‏ليکوال د ټيګور د مطالحه د مينر ساتندوې دې اوپه وشوا بهارتی کې د رويندر بهون رئيس دې.‏ يووتلي شاعر او ډرامه ليکونکی سره سره،‏ هغه پهميسور کې د هندی ژبو د مرکزی سازمان ډائيرکټردې.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 108 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 109 2010/2

ټيګور او ټيخنيکی زده کړهبي اين پټنائيکپه زده کړه کې مسابقې لپاره هيڅ ځای نشته.‏ بايد چی په نړۍکې زده کړه د رورګلوی تفاهم منځ ته راویل او هغه کتنه شنډهکړی کومه چی تنازه،‏ اړاو دوړ او شرشدت منځ ته راويل -بيلګی په توګه بشر د طبيعت يا نورو ځناورو سره په تنازه کېبوخت دې.‏ټيګور دانه منی چی ګنی پوهه او زده کړی.‏ بايد چی زده کړه په انسان کې دکړه د مسلک او د با ارامه ژوند يک نورو سره د مناسبت تقويه روحيه هميواځنۍ وسيله ده.‏ هغه منی چی دا د منځ ته راولی او دبې وزلو،‏ ناداروانسان استعداد،‏ پوهې،‏ احساساتو او بې اوازه خوارو ته مرسته برابرهزمونږ هيواد ته جدی پاملرنه په کولوپه لوړه سويه د ټيکنيکی زده کړیلپاره د ټيګور نظر یه به څه وی؟ بايدچی زده کړې لپاره دهغه مفکورهداسې هدفونه و ټاکی چی دزده کړیدغه ډګر سره مستقيما ‏ًاعتبار ولری.‏چی دا د زده کړې په وده کې مرستهکولې شی.‏ د زده کړې په ځينی ډګرونوکې دا بيخی څرګنده ده ‏.بيلګی په ډول‏،رسام په څير نورو سائينسونو کې داواضع ده ‏.الکن دغه دليل د سائينسځانګړې تجربو په شخصی سباق کېهريو ددې څخه ګټه اوچته کړی ‏(مثالپه توګه د ګټورې ټيکنالوجۍ يوهبڼه)‏ ځکه چی داهم بيورو کراټان اوډاکټر ان د جوړيدو ارمان کولی شی.‏ترکومې چی د پوهې د پلټنې سوالدې،‏ بايد چی زده کړه په معالی اولومړۍ،‏ بايد چی تيکنيکی زده کړهزور الالسه ورکړې.‏ يو لړمفکورېداخلی بڼو سترګې پټې نکړی.‏عملی کولو لپاره هڅی د نه کولود ټولنيز،‏ اقتصادياتو،‏ تاريخ او دکلتوری سباق په لړکې د معصيلينوبيداری زياته کړی ‏.بايد چی دغلتهسائينسی نظر یه خپله کړې شی ځکهچی داسې زده کړه چی خواکه پهجواز نشته.‏ بيله بيلو اړخونو څخه پهکتلو،‏ د ټيګور فکرونه زده کړې لپارهځانګړی نښو په توګه کتلې کيږیاوسم دغه وخت د پوهې ارزښت ټاکلکيږی.‏دا وؤينه کيدايشی چی په بريالیډول حقيقت کې دبدليدو خبره ګرانهده.‏ مثال په ډول مونږ ووئيلی شو چیمسابقه او تنازه ردولو لپاره نه خوامکان اونه خواهيش کيدايشی ځکهپه دغه مغمون کې عکسونه معصيلين خای چی د شانتی نيکيتن په لومړی کلونو کې هنرونه زده کوی.‏او د روحانيت رازونه د پرانستلو يوهالره ده.‏ هم داوجه ده چی هغه په زدهکړه کې د مسابقې لپاره هيڅ ځای نهګوری.‏ بايد چی په نړۍ کې زده کړهد رورګلوی تفاهم منځ ته راولی اوهغه کتنه شنډه کړی کومه چی تنازه،‏اړ او دوړ او شرشدت منځ ته راولی.‏بيلګی په توګه بشر د طبيعت يا نوروځناورو سره په تنازه کې بوخت دې‏.دغه اعظيم شاعر او مفکر د پوهېاو د زده کړې تباه کن اړخ څخه هم ښهخبر وو.‏ بايد چی پوهه نه فقط د انساند شعور خائيست ته زياتوالې اوبښیبلکه دشيانو پټ خائيست هم څرګندکړی ‏.بايد چی دا زده کونکی او دپوهی د عنعنې او د با ارزښته نظامترمنځ رابطه قطح نه کړی،‏ د کوم چیدا يوغړې دی.‏ سم دغه وخت بايد چیدا هغه ته الزمی زهانت هم برابر کړیچی د عنعنې ارزښت وپيزنی.‏ ټيګورعقيده لرله چی زده کړه د خوشحالۍشرايطو الندې ممکنه ده.‏ لدی املهبايد چی يو ټولګې بندی خانه جوړهنشی او خارجی ژبه د زده کړې يوهوسيله نشی جوړيدې.‏ نوموړی باورلرلو چی بايد دپوهې ښه نظام دې دټولنې ټولو ډلو ټپلو ته ګټه ورسوی.‏يو کرونده ګر،‏ د یقان،‏ بزګر او کاللهند ليد 24 مه ګڼه شميره 110 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 111 2010/2

سوچه ډول هنری يا سائينسی وید کار وړ نه وی.‏ دوهمه،‏ بايد چی دسائينس او د ټيکنالوجۍ معصيل پهپړاخه توګه ځان خبر کړی چی سائينسنه عالوه د نړۍ د ادراک نورې الرې همشته.‏ مثال په ډول،‏ تصوری الره چید رسام په نړۍ کې برله کيږی،خايچی دا د سائينسی طريقونه کم نه دی‏.دريمه،‏ بايد چی هغه ځان پوهه کړی دزده کړی او د پوهې ګنړې څانګې دیمثال په ډول اخالق علم چی د سائينسساڅی نه بهرموجوديت لری الکن څهکم اهميت نلری ‏.اخالقی ارزښتونهنه فقط ښه ژوند لپاره باارزښته اوالزمی وی بلکه بقا لپاره هم عتمیدی.‏ څلورمه،‏ بايد چی د ټيکنالوجۍمعصيل هغه ټيکنالوجۍ باارزښتنهاومنی کوم چی يو زيارکښ او کروندهګر ته راحت رسوی،‏ يو معزوره ددېجوګه کړی چی نړۍ سره په بيالبيلوالرو او وسيلو خبره او رابطه وکړېشی.‏ په معالی ژبو کې مغمون څخهژبې ته او ژبې څخه مغمون ته بدلوناو انکشافی الرې چارې دغلته داهميت وړ دې.‏دغه راز پړاخ اساسه ټيکنيکی زدهکړې او پوهی لپاره مخالفی اهدافهند ليد 24 مه ګڼه شميره 112 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 113 2010/2

دا دی چی دا به معصيلنو ته ورکړی‏(او پوهنتون په څير سازمانونه)‏دا ډيره مهمه ده چی د ټيګور مفکورېکيدونکی د ټيکنيکی پوهې مقدارخواکه عمومی وی يا ټيکنيکی،‏عملی کولو لپاره په رسمی او غيرکم کړی او د ټيکنيکی زده کړېپوهه ‏،عقيده او ارزښتونه حورولورسمی،‏ دواړو سويو ښی اډاونړېکيفيت به کمزوره کړی.‏ دا نظر په غلطلپاره مهم ځايونه دی خواکه عنعنویجوړې کړې شی.‏ د لوړې زده کړې پهقضيه اساس لری چی تيکنيکی زدهوی يا عصری.‏ او پدې لړکې کره ليدتهاوسنی نظام کې دليسانس دسوۍ پهکړه ټولنې ته ښه خدمات برابرولې شیوده ورکوی.‏زده کړه کې پړاخ اساسه پوهه ډيره باuهرکله چی دا قابل او ماهر ټيکنيکینفر منځ ته راولی.‏ ددې برعکس ددهد پوهې نظام څخه ‏،چی تيکنيکیزده کړه ورکې شامله نه ده ‏،ټولنه دپوهې،مهارت،توازن،حساسوالې اود ټينګو کسانو توقعو لری څوک چیقابل او ګټور مشران منځ ته راوستېشی.‏ يوبل مخالفی نظر دادې چیپه نساب کې د بشريت او د بشریسائينس ضرورت نشته ځکه چی ژوندڅخه پخپله ټولنی او کلتور په بارهکافی پوهه ترالسه کول ممکنه ده.‏الکن حقيقت دا دې چی يو نفر تجربېڅخه په مستقيما ‏ًډول دا زده کړه نشیترالسه کولي ‏.يو نفر د ګټورې پوهيضرورت لری چی تجربه عملی کړیاو دا د زده کړې وړ وګرځوی ‏.ځينیخلک دلته دا هم وائی چی يو نفر دپوهنتون په ټولګی کې ارزښتونهالبته نن ځينی ټيکنيکی زده کړېپالن کونکی پړاخ اساسه ټيکنيکیپوهې مالتړ برابرولو لپاره تيار شوی.‏الکن سم دغه وخت رسام او بشریسائينسونو ته منفی رويه ورکړېکيږی ‏.لدی امله په ګنړو سويو ׳پړاخاساسه׳ خبره داده چی په نساب کېانګليسی ژبه او د خبرواترو مهارت،‏صنعتی اقتصاديات ‏،سازمانی رويهاو تجارتی انتظاميه شامله کړی شی.‏دا معصيلين ددې جوګه کوی چیبازارونو سره په موثره چلند وکړېشی ‏.دغه راز نسابونه فقط په نامهپړاخ اساسه دی ‏.دا په اصل کې د پړاخاساسه زده کړې مقصد ته نقصانرسوی ‏.ددې مقصد فقط مسلک اوبرې دی نه چی ټول ټال شخصيت ته ودهورکړی.‏ در اصل د پړاخ اساسه پوهېبشپړ هدف دادې چی په معصيلينومقصده ده ‏.شاوخواه 10 ته 12 فيصدهنسابونه چی د پوهنځی معصيل يېتعقيبوی،‏ دې بايد بشريت او ټولنيزسائينسونو په تړاو وی او بايد چیدابه الزمی توګه د نساب په پيل کېيا لومړی 2 يا 3 سميسټرو کې ځایومومی.‏ اديبياتو،‏ ژبو،‏ مواسالتو‏(پوهې او هنری دواړو)‏ تاريخ،‏ فلسفه،‏رسام او نفسياتو،‏ ټولنيز زده کړو،‏اقتصادياتو،‏ نور بشری سائينسونواو دهند د پوهی عنعنوی سسټمونونسابونه دې هرومرو معصيلينو مخېته پراته وی چی پخپله خوښه ترنهانتخاب وکړی شی.‏ هغه دې بايد فقط‎2‎يا 3 ضابطو کې نسابونه غوره کولوڅخه لری کيخودې شی.‏د ټيکنالوجۍ انکشاف په سويه،‏د ټيګور ايډياو څخه مفهوم دشی،سړکونه جوړول،‏ مواسالت،‏اليکټرانيکی فوضله مواد و په ګډونلوز ضائيع مواد او دلوست او د زدهکړې نور نوی طريقې او ټيکنيکونهدې بايد منځ ته راوستل شی.‏الکن بله مهمه خبره دا ده چی فقط دښونځی ياد پوهنځی نساب د پړاخاساسه پوهې او د زده کړې اهدافپښتنو په تړاؤ وړيا او بامسئولهمباحثه وکړی شی.‏د ټيکنيکی د پوهې ټيګور ماډلعملی کولوکې اصل ستونځهټولنيز زهنونه جوړول دی چی دټيکنالوجۍ برې په واسطه منځ تهراوړل کيدايشی ‏.دا پدې لړکې تمرينکونکو ته د ״زده کړی طاقت״ هم ورپهګوری.‏ هم داوجه ده چی دا الزمی نهدی.‏ بايد چی پدې کې اصالح راوستلشی او د ټيکنالوجی د ښونی اوروزنی فن پدې کې مهم رول لری ‏.هيلهکيدايشی چی دا به پدې ارتباط ټولنهناکامه نکړی.‏ليکوال د ټيکنالوجی هندی سازمان،‏ کان پور کېد انګليسی اود ژبې درس ورکوی او په ميسور کېدهندی ژبو مرکزی سازمان انډيوال دې.‏په رويندر بهون کې د ګاوندې اشتراک.‏نشی زده کولې.‏ خواکه پدې کې ځينیکې د بقا رسمی پيژند ګلو،‏ نورو لپارهاوبو زيرمو زيات استعمال ‏،دنشی پوره کولې.‏ بايد چی غير رسمیبرخه کوی.‏ دغه راز زهنی جوړښت دحققيقت شته الکن بايد چی دا پهروغ فکرونه،ځان لپاره درناوی اوطبعی انرجۍ د منابعيو استعمالاډاونړه جوړه کړې شی چی راز راززده کړی نورو وسيلوته فقط د پوهېرسميت و پيژندلې شی چی پوهنتونعقيده او نظر شامل وی.‏چی د بريښنه اړتياوې پوره کړیټولنيز ستونځو سره اړه لرونکی مهمودځان بوختيه او عيش ارام په توګههند ليد 24 مه ګڼه شميره 114 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 115 2010/2

مساوی موسيقی :په نور انځور پوهانو د ټيګور اغيزهاينا پورید شاعر په الفاظو کې،‏ قافيه څه ته وائی؟ دا يو حرکت دې چیوړ بنديز په واسطه پيدا کيږی او منظم کيږی.‏ دا د يو انځورپوهه په الس کې خلق کونکی طاقت دې.‏ ترکومې چی الفاظدبې وزنه نثرپه بڼه کې موجوديت لری،‏ د حقيقت دائیمیاحساسات هډو منځ ته نه راویل.‏وختونو،جغرافيائی موقعيت اوشخصی تاريخونو څخه لرې،‏ دا دزښت حيرانتيه خبره جوړه شوه کلهچی منجيت باورا(‏‎2008-1941‎‏)‏کې يو انځور پوهه دهغه ژوریروحانی رابطی په باره خبره وکړه کومچی هغه د رويندر ناته ټيګور سرهدرلوده ‏.رويندر ناته ټيګور يو داسېشخصيت وو چی هغه لخواه په عصریکلونو کې ترټولو نفوذ طاقتونو پهتوګه بلل کيږی.‏ مونږ په ډلهوزی کېد منجيت په خاطري کارکې بوخت״او څنګه چی هغه په انځور پوهنهالس پورې کړل،‏ هغه د ټيګور اودهغه رسام سره د خپلی اشنائی خبرهوه.‏ يو انځور پوهه لپاره دايوه عامهخبره وه چی بايد يو ځلمې لوړ اعظيمشاعر،‏ موسيقار،‏ ډرامه ليکونکی،‏اديب،‏ فيلوسوفر،‏ اوداسې نوروپه باره زده کړه ترالسه کړی.‏ منجيتهغه وخت ځلمې وو او داسې ماحولکې لوئدو چی خوش بينۍ سره ډکوو ‏.يوه ورځ هغه د خپل معلم،‏ ابانیسين (1972-1905) په ټولګی کېاتفاقا ‏ًد ټيګور انځورونه پرګوتهکړل.‏ دغه انځورونو او د رسام نمونودهغه په زهن ژوره اغيزه او تاثيروکړو.‏ نوموړې دخزی دغه انځور ته اودهغی څيرو ته په ژوره ورجلب شو پهخاصه توګه داسې وخت کې کله چیددغه خزوسترګی داخله ګډوډۍ،‏ درداوغم په واسطه تورې شوی وې.‏ څنګهچی هغه د نوموړی نظمونه او ډرامېولوستلی او دهغه سندرو ته يې غوږو نيولو،‏ ټيګور لپاره دهغه مینه نورهزياته شوه ‏.په ډيلی کې دهغه ژوندد ټيګور لخواه جوړ عکس.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 116 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 117 2010/2

د ټيګور انځورونه ‏(باندې او خی الس ته).‏هم دغه شان ښونځی،‏ درسام او د وروسته ‏(د ويش درد او کړاؤ سره)‏انځور ټولګو،‏ مطالحو او لوست کي وده مومی،‏ د منجيت د وړوکوانۍبوخت پاتې وو،‏ بياهم دهغه په خفيه کلونه د ډول ډول تجربو داسېژوند کې هغه د شاعر داسې سندرې پوهنځې دي چی دهغه بالغ کرداد تهواوريدې چی هغه يې د دنيايۍ کړو بڼه برابروی.‏ دغلته لویه کورنۍ وهوړو څخه جالکړو او د خپل دزړه الره چی باوجود د عام مالی نهضت ‏،تاودهيې غوره کړه.‏ ايکال چلو رې ‏...جودی او کلکه رابطه يې منځ ته راوستله.‏دهغه مشررور هغه د رسام په الرهتور ډاک شونې کيونا آشې ‏(فقطيواځې حرکت ونيسۍ ‏...خواکه هيڅروانولو لپاره يوه وسيله وه او دايوکس ستاسو غږته غوږنشی).‏ داديقين يې بربرکړو چی هغه االقه لریمنجيت يوه ترانه جوړه شوه او دااو هغه ته داالقې وړ وظيفې برابريتوری او الفاظ هغه پخپل ذهن کېدی او پدې کې تاريخی او داثاراقديموساتل هرکله چی هغه د ژوند ربړاود اهميت ځايونه شامل دی.څنګهکړاونو سره اخته پاتی شو.‏چی منجيت په دغه الره خپل منزلد نیمی شپې ماشومانو ځينی يو چی مقصود ته روان وو،‏ هغه به اکثره پهد خپلواکۍ لسيزې څخه سمدالسه ځانګړی وختونو کې د ټيګور ليکنیلوستلې.‏ د شړ شمو زيړ پټي او داسېنور ځانګړی انځورونه چی ״پوالش״په نامه ياديږی د هغه په کينوسيې ځای ترالسه کړو ‏.دا د قبائلو سراوتال وو چی هغه ورسره په تماس کېراغلې وو.‏ په دغه الره روايندو څخهډيره موده پس ما په دغه سفر دهغهملګرې راولټوو چی رويندر ناتهټيګور ليکلې وو او ״رسام څه دې؟״نوميږی ‏(ليسنجر پبليکيشن‎2005‎مايډيشن).‏ هرکله چی ما ددغه پاڼولوست وکړو نو ما وليدل چی دا پاڼېزړې شوی.‏ هرکله چی په الس کې مېرا واغستلې نو د منجيت غږ مې بياواوريد ځکه چی هغه دوه ژوندو نونواو مسافرتونو ترمنځ متوازی کرخیراښکلې وې.‏ ټيګور خپل کار دليارې״باول״ ته خپل عقيدت وړاندې کړو.‏دغه راز منجيت سوفيانو اوشاعرانوته خپل عقيدت وړاندې کړې وو.‏دواړو لپاره دا د عقيدې مټافيزيکیاړخ وو چی دپام وړ وو نه چی ځينیمذهبی اړخ.‏ داالقې وړ خبره داوه چیسيکه مذهب د منجيت د کورنۍمذهب وو،‏ برهمويزم د ټيګور وو اودغه راز دواړو د دود،‏ عنعنې او دمذهبی زياتوالی لمن ونه نيوله.‏سره لدی چی حقيقت دا هم دې چیمنجيت يو روزل شوی هنر مند اوهند ليد 24 مه ګڼه شميره 118 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 119 2010/2

سيری ګرافر وو چی په ډيلی او لندنشان جوړښت ليدلې چی په روحانیدهغه د محبوب ماشوم د مرګ صدمهکې چی دهغوی ټيکنيکونه په ګنړومنجيت جسمانی جوړښت داسې دېچی سر،‏ تال،‏ لهه اوشاعری يو عجيبهکې يې ټيکنيک په زده کولو کلونهتير کړی وو الکن د ژوند په اړخ يېداسې نور خاصيتونه هم درلودلچی سترګې پرې نشی پټول کيداې.‏ټيګور په څير دمنجيت دانځورونوسويه هم برابر او مساوی ليدل کيږی.‏ځينی ژوندانه د درد او غم سره لړلیپاتی وی او دلته هم دغه راز يوه ساڅهليدل کيږی.‏ د دواړو په ژوند کې دغماو د درد يوه ژوره جزبه وليدلې شوهوی يا خپل محبوب څخه د جالوالیکيسه وی ‏.خاموشی او زغم دهغوید ژوند مهم خاصيت وو.‏ هغوی پهژوند کې د صبراو تعامل مظاهرهوکړه.‏ خواکه هغوی په کس دن ډولسويو جالوو،‏ په سټائل،‏ طرز اوټيکنيک کې دابې مثاله وو.‏د باوا رسام په باره،چی سوامېناتهن (1994-1928) وليکل:‏ ״دچی هډوکې ورکې هډو نه ښکاریاو دهمالۍ دبدهائی مت جادوۍځرګندونې کوی.‏ فقط د وخت سورید مداخلت وړ وو.‏ مونږ يو داسېخائيسته تناظر ته رسيدلی وو چرتهاو زړه راښکونکی تابلو تاسيس کړېوو״.‏د شاعر په الفاظو کې،قافيه څه ده؟ دايو حرکت دې چی وړ بنديز په واسطهپيدا کيږی او منظم کيږی.‏ دا ديوساڅه هم خوره شوی وه ‏.هندیاو احساساتی ګډوډی او غال مغالجال ځايونو کې او سيدل غوره کړو،‏انځور پوهه په الس کې خلق کونکېموهوماتو،‏ اخالقو ‏،نظريو او شعرليدل کيدو.‏ بياهم دواړو د ژوند پهشانتی نيکيتن د ټيګور او ډلهوزی دطاقت دې.‏ ترکومې چی الفاظ د بېو شاعری،‏ روحانی فکرونو او داسېتاريکو او له تيارو ډک اړخونو څخهمنجيت سره تړلی ځايونه وو.‏ د هغویوزنه نثر په بڼه کې موجوديت لری،‏ دنورو خاصيتونو سره االقه دواړو کېمشترکه وه او دواړو کې ليدل کيده‏.مونږ دهغه په انځورونو کې ځينی يوتيښته وکړه او ژوند پلو يې مثبتهرويه وښودله خواکه ژوند هغوی ته هرڅومره کړاونه ورپه غاړه کړل خواکهرسام دهغوی دداخله ذهن نشاندهیوکړه خواکه بهرنی نړۍ هر څومرهځائيسته او حسينه وه.‏ په داسې حالحقيقت دائمی احساسات هډو منځ تهنه راولی.‏ د ګالب ګل په لړکې هم دغهراز څرګندونه کيدايشی ‏.دګل پاڼو پهرس کې هرڅه داسې مندل کيږی چید منجيت باوا اجراعات ‏(الندې او ګين الس ته).‏ګالب يې جوړکړی الکن ګالب پخپلهچی مايا ‏(يا وهم ‏)دې،‏ يوه څيره دهچی ورکه شوی.‏ ددې مهمه بڼه چی لهمحدود لمس لری،له منځه تلې ‏.ګالبماته يو خاموش او نه خوزيدونکیڅيز ښکاری الکن هم دغه خاموشیاو نه خوزيدو په اړه دا يو ځانګړیخاصيت لری ‏.دا زمونږ په بيداری کېموسيقی خوروی او سنجيده بڼه منځته راولی.‏‏(رويندر ناته ټيګور څخه،رسام څه شې دې؟).‏uليکوال درسام يو نامتو انتقاد دکونکې دې او ګنړ بينالمللی او ملی نندار تونونه يې جوړ کړی.‏هند ليد 24 مه ګڼه شميره 120 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 121 2010/2

بدلون ته پاملرنه وکړو خواکه خپلېاو اعظيم شخصيتونو سره يې ليدنهبيک (1750-1685) سره هم او شوهبيدارۍ ته پام ونکړيشو.‏ رويندرکتنه په کولو،ګنړ مسافرتونه کړی.‏څوک چی په ګنړو شخصيتونو کېناته ټيګور د خپل شعر و شاعری،‏بيرته هند ته په راستنيدو نوموړیيو په توګه را برسيره شو او بيا ورتهاديبياتو او مهارت په سويه ثابته کړهپه خپل کلتور،‏ فرهنګ،مذهبی اوناساپی له سره د مقبوليت اړتيا پيښهچی دهغه هنرونه ډير ژور دی.‏ دا هرڅه״زيټګيسټ״ کې ثابت شوی چیدوخت موقتی اوصول دې او اصلنهضت ته الره برابروی.‏ دا يوه تقويههڅه ده چی ترنن وخته يې زمونږ پهژوند کې غټ بدلون راوستې.‏سياسی سباق کې ضروری بدلون اوارتقا لپاره غږ وکړو.‏‎1913‎م ميالدی کال کې نوبل جائزېڅخه وروسته کله چی هغه پهناساپی ډول اوچت شو.‏ بيا رو رودا د تير وختونو خبره جوړه شوه اوشوه ‏.دا نه درک کيدونکی ښکاريدهالکن سم دغه وخت دا بلکل ممکنهشوه ځکه داسې پيښی او کړه وړهد هغه خلکو او شخصيتونو سرهپيښيږی څوک چی اصل او نوی وی.‏دهغوی مفکورې دومره تقويه اورويندر ناته ټيګور په ريګستان کېځينی وخت لپاره يې هډو نوم ورکبنسټیزوی چی د روان وختونونوټيګور :د‎21‎ مې پيړۍ انځور پوهنې څخهيو غږ وو خواکه په ګرده نړۍ کې نامتوشو.‏ هم دغه راز پيښه جان سياشينپناسچا:‏ په شانتی نيکيتن کې د ټيګور کور.‏زهنونه يې بيال ژور ارز ښتونه شکايلکی انجيال ماريچلد خپلو وختونو اوسيدونکی چی د يوایل او د نړيوال ګرځونېوکالت کوی،‏ نابيدار او نيم حاله برخه پرګوته کوی.‏ ټيګور تهدنوی سائينس د تعمري نيمګړې مجلې او بلهوسی د تعقيبولوضرورت نه وو،‏ چی نوی حقيقت منځ ته راشی او ددې سرهدهغه دخپل دود اساسی ارزښتونه هم روزوی.‏د ميالدی کال 2000 م په ستر پړاؤمونږ يوی نوی پيړۍ ته ورداخل شویيو الکن څنګه چی مونږ نوی زريزېته پاملرنه کړې زمونږ د ژوند په بيالبيلو پړاونو کې مهم بدلونو نه رامنځته شول.‏ زمونږ په ژوند کې يو نویانقالب رامنځ ته شوی او ګورو چیراتلونکی دور ته کوم ډوله نظر ولرو.‏مونږ وپاريدو چی مخ په وړاندېحرکت وکړو او په خپل زهنونو کېهند ليد 24 مه ګڼه شميره 122 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 123 2010/2

الندې نيول،‏ نشی خپلولې ‏.يو اصالحوروسته نن مونږ د نړيوال ګرځونیچی شيان غبرګ ״شناخت״،״زرې״کونکی په توګه ‏،هغه زمونږ پهغږورکو و چی يو جال ډوله ״بريد״او ״څپی״ لری ‏.״ايستوی ״ تورې پناهځنځيرونو سخت ګذارونه وکړل اودې.‏ يو اتش فشان په څير د په الندينیشی او ״غبرګ ״ توری خورشی.‏دداسې بدلونونو لپاره يې خواستوکړ چی هغه وخت نشو ترسره کيداي.‏د ټيګور د وختونو دغه اصلنهضتونه څه وو چی زمونږ د نړيوالونظريو حرکت يې پيل کړ؟ او د ټيګورد مرستې اجراعات چرته وو چیمعقوليت يې نن هم په زياتونه زياتهسويه خوريږی؟ مونږ دغلته نه ستړېيو اونه ستومانه الکن ددغه پنښتنوممکن ځوابونو ته به یولید وړاندېکړو چی د خوشحالې او د مسرتدلټې په روحيه رامنځ ته کيږی.‏که چرې د 1918-1914 م جنګ״لومړی نړيوال جنګ ״ نوميږی ‏،نوددې څخه مفهوم دا دې چی ددې نهپخوا په دغه سويه دومره غټ جنګنه ووشوی.‏ نارواوې او بدلونونهچی په ټولنيز او په انسانی سويهچی راوستلی شول،‏ بې څاری وو اوپخوا هډو پيښ شوی نه وو.‏ په منفیاړخ،‏ داپه عتمی ډول دنن ورځېسويه بربادۍ او تباهۍ هم خورېکړی.‏ سم دغه وخت د سائينس پهټولو څانګو کې هم د بربادۍ تيارسیشوی او پدې لړکې په فلسفه بدهاغيزه شوی.‏ راځۍ چی د ځينیايکټرانو نومونه واخلو چی وضاحتدليارې غټ بدلونونه يې راوستی.‏ډاروين (1882-1809)، ائين سټائين‏(‏‎1955-1879‎‏)،مارکس-‏‎1883‎‏)،‏‏(‏‎1818‎فريوډ (1939-1856) او هغهانقالب چی په هر ډوله ميدانونورامنځ ته شوی،‏ يوه پيړۍ پخوا يېشيان نسکور کړی.‏ بياد کوانټم فزکسيا کوانتهم طبيعاتو پيښو دليارېاړاو دوړ په اړه غټ اواز پورته شو.‏بيا ديو لړپښتنو سيلسله شروع شوهچی دپوهه ترالسه کولو وړ وه ‏.تردغتهوخته مونږ المخکې څخه خبر يو چیلمر په ختيځ را خيږی او لوديځ کېلويږی ‏.ددې څخه مفهوم دانه دی چیدا په مونږ کې بدلون راولی ‏.ددې څخهوروسته مونږ دغه نتيجی ته ورسيدومونږ په خپل بشری پوهه کې هم يوانقالب ګورو ‏.حقيقت په لړکې زمونږادراکو غټ ټوپ وهلې.‏ دا مونږ تهخای چی مونږ په خپله اخالقی سويهغټ سوچونه وکړو او داسې اخالقوته الس رسی ولرو کوم چی زمونږلپاره معقول دی ‏.هم دغلته رينورناته ټيګور پخپله برخه رول لوبوی‏.دهغه برخه مخ په وړاندې تګ کولوو.‏ دا يو داسې رول او برخه ده چیپه بې څاری ډول رسمی ګرځول کيږی‏.د وخت په بيله بيلو پړاونو کله چیمونږ ائن سټائين ته پاملرنه کوو،‏نوټيګور ډانتې (1321-1265) په څيريو داسې نفروو چی په خپلو ورځوکې د سائينس پرمختګ په باره بشپړبيدار وو.‏ البته ائن سټائن ټول عمرکوانټم فزکس پرضد و جنګيد ځکهچی هغه د فلسفې اغيزه ونه منله اوپخپلو پلټنو ټينګ وو.‏ ددې برعکس‏،ټيګور د کوانټم فزکس فلسفې سرهد نښتی په صدمه هډو خبره و نکړه.‏خواکه مونږ باندې کوچنې فهرست تهبيرته راوګرځو مونږ به پدې کې هيڅکړاو و نکړو چی هغه دنوی مفکوریپه اساس په رسميت و پيژنو ‏(مثالپه ډول نومياتی نظر)‏ دنوموړی ددور اوسيدونکی،‏ چی د ديوالی اود نړيوال ګرځونی وکالت کوی،‏ دنابيداره او نيم سودی برخه په پرګوتهکولو،‏ ټيګور د نوی سائينسونو داړخونو تعقيبول ونه منل او يو اعظيمحقيقت يې منځ ته راست چی دهغهد عنعنې اساسی ارزښتونو يې ورتهسيګموند فریوډ سره ټيګور.‏ډول ډول نسلونو خلک ژوند کوی ‏،په ازادانهتوګه تګ راتګ کوی او فيډراسون سره خپلسبات او استحکام خای.‏ مهمه خبره يووالېاو يو موټی توب منځ ته راوړل دی چی پړاخېنظرۍ او ژور احساساتو ته الره برابره شی.‏دستورې پيژندنی سائينس په دغه حقيقتپوهه دې چی کله دا او منلې شوه چی زمکهيوه او يوشان ده که څه هم داپه جله جله ډول پهکائينات خپله اغيزه کاندی.‏ هم دغه راز بايدچی مونږ پدې خبره ځان پوهه کړو چی د انسانروح يو دې او په جله جله ډول دغه زمکیته راځی.‏ يو حقيقت که چرې مونږ ورباندیځان پوهه کړو نوزمونږ به مرسته اوشی چیانسانانو ترمنځ ددغه اصل فرق درناوې وکړوپخپل شخصيت بيدار پاتې کيدو سره،‏ مونږپه دغه حقيقت شعور وکړو چی د يوموټیتوب ښه والې جال والې نه بلکه يووالې دې״.‏‏-(دليکوال دليکنوطرز).‏ ‏(ټيګور ايجودوضعيتونو نوښت وو.‏ 100 کالهمرسته برابره کړې.‏کيټيور : اپيل اين فيويور ډييونیيونيورسائټ انټرنيشنل : مائی 1921، پاڼه״مونږ مخ په وړاندې ديو هيواد مسلی لرو.‏دا يوه داسې خاوره ده چرته چی نفرو په څير د‎4‎‏،ايډيشن 143، ډيال چوکس او نيسټلېايس،اې،نيو چيټل ايټ پارس،‏ 1922) .هند ليد 24 مه ګڼه شميره 124 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 125 2010/2

داسې ګنړ موضوګان،‏ جنګونه اومهم توری به ټيګور سره غوټه وی چی״زيټګيسټ ״ کې پرګوته کړی شوی،‏״....بايد چی مونږ پوهه شو چی هر يو ملت دبشريت يوه برخه ده او بايد چی هر انسان ددغهپښتنې ځواب ورکړی : تاسو يو انسان ته څهورکولې شۍ او تاسو د خوشحالۍ کومه الره״سدبهاونا״ (1913) زمونږ بايبلسکی ځای مومی.‏ ددې څخه وروستنېخبرې په نوبت پورته کيدونکیتوازن،ارتقا،‏ دڅپو حرکت چرتهچی وخت رسيدلی او زمونږ زهنيتپړاختيه ترالسه کړی،‏ په تړاؤ ټيګورپلټلې؟ څومره زر چی يو ملت دغه پلټنې لپارهغټ طاقت الالسه ورکوی،‏ دا يومړيا مفرورهنفر په توګه ژوند کوی ‏.فقط ژوند کول د څهوقار خبره نه ده.‏ګامونه دې.‏يونفر ‏(او ددې سره ځانګړتيا لرونکې کارلګوستاو جنګ دې ، 1961-1875)، ټابعيت،‏uپه سنجيده ډول سوچونه کړی او دهغهمفکورو او کړو وړو اهميت په پرګوتهکولو مناسب حل منځ ته راوړې.‏يو مثال په ډول دغه ټول خيالیګامونه داسې دروازی خالصویچی نور به يې په پړاخ ډول پرانسې‏.ټو ورډس يونيورسل مين نومېکتاب ) کليمارد،‏ پارس،‏‎1964‎‏،‏وشوابهارتی،‏ شانتی نيکيتن‎1961‎‏)‏کې مونږ څوڅو ځله دغه ״تنوع والیکې ديوالی ״ وضاحت ليدلې اوددې پحقله ټيګور فکر کوی چی همدا هندوستان دې او نړۍ ته يو مثالوړاندې کوی.‏ نن اروپه په دغه الرهروان شوی او کيدايشی چی صبا ګردهنړۍ دغه الره ونیسی.‏ زمونږ لپارهمهمه ستونځه ״دا قليم بدلون״ دې.‏خوکه پدې حقله زمونږ دانشمندۍسرټيټ نکړی الکن زمونږ فخر بههرومرو سرټيټوی.‏راځۍ چی ټيګور ته يوځل بيا غوږ شو:‏״دا د ژوند يو قانون دې چی مړ جسم ختمکړی ‏...دا برله کوی چی زمونږ د دور اصلحقيقتونه دنوی ژوند دغه څپی دی چی مونږيو عمل کولوته خوزوی ‏...الکن دروح په تلانسانيت خپله ځانګړتيا لری.‏״هرکله چی يو انسان خپل خواهيشڅرګندولو څخه ډډه کوی او فقط عادتپه واسطه متحرک ګرځول کيږی،‏ هغه يوپيراسائټ جوړشی ځکه چی هغه ټولې وسيلېالالسه ورکړی کومې چی هغه ته يوه ځانګړیوظيفه سرته رسولو لپاره سپارل شوی.‏ دا خایچی کومې وسيلی نا ممکنې بريخی او د ودېاود پرمختګ لدره غوره کوی چی د انساناصل بخت دې.‏״هغه څوک چی په ځان کې داخلي ښکال پلونهرسيږی نو په خارجی نړۍ کې هم هرڅه الالسهبيلی.‏ هغوی د انسان اصل وظيفی په باره خبرنه دی چی خپل استعداد دليارې ناممکنممکن جوړوی.‏ ددې په نتيجه جادو رامنځ تهکيږی״.‏ددغه ټولو کړو وړو وويناوې دا رنګهدی : راځۍ چی الړشو او نظر ولروچی د ټيګور نظر او د هغه مفکورهپه ننی روان دور کې مونږ ته څه رنګهڅرګندونه کوی.‏ بيشکه د هغه کتابمهارت،‏ خپلواکی،‏ همکاری،‏ د پلټنې طاقتد مهارت روحۍ پوهنځې،‏ ارتقا ‏(په مذهبکې هم)‏ - دغه ټول ژوندی او روانی مفکورې״هو مونږ کولې شو״ له مخکی څخه ټيګورلخواه په ځانګړی ډول څرګند کړی شوی.‏سټفينينی هيسيل (1917) چاچی‎1948‎م ميالدی کال کې د بشریحقوقو نړيواله عالميه ليکلو کې برخهواغستله به دهغه هيوادو ״خپلواکۍاعالميه״ ليدو ته نظر ولری چی״ دخپلواکۍ اعالمۍ ״ لخواه ورته درناوی ورکړی شوی״.‏ ټيګور پخپلدور کې،‏ المخکې څخه ددې وکيلوو.اوس هم مونږ ضرورت لرو چیپدې باور وکړو.‏هغه الره چی زمونږ خپله ده،پرې مونږخپلو ملګرو سره په نيک بختۍ روانيو او د روانو ملګرو په رڼه کې يېمرسته کيږی.‏مولف يو شاعر ‏،مغمون ليکونکی،‏ جباړونکی اوترجمان دی ‏.نوموې يوه نوی چاپ کونکی شرکتچی اينما ويوا لينګوا نوميږی سره هم چلند کړی.‏‏'زه بښتوريم چي په دغه خاوره پيداشوم'‏ :دټيګور د ژوند ليک يوه خاکهپوربا بينرجيد رويندرناته ټيګور ژوند څه لپاسه ۸ لسيزوکې خور دې.‏ټيګور يو شاعر په توګه خپل مسلک پيل کړو او يو قوی اديب،‏پوهه،‏ انځو رپوهه،‏ ټولنيز اصالح کونکی او ددغه دور فيلوسوفرپه توګه مقبول شو.‏رويندر ناته ټيګور يوځل ووئيل،״زه يوحياناک سړې يم اوهم دغسې يوماشوم نه بالغ شوم ‏.اوسهم زما بخت او تقدير ماد مقبوليت بيړه ناکې سيمی ته رسوی ‏.زه اکثره دا فکر کوم چی زه ديوخاموش دور وګړې يم کله چی هنرمندان پخپل کارونو خوشحاليږی او خپل نومونه شائيع کولهيرکړی ‏.زه په احمقانه ډول درد حسوم کله چی ما يوه ګنړاړخيزه جزبه ونيسی او زماد ژوند په يوځانګړی برخه قبضه وکړی او بل اخر ديو جشن بڼه اختياره کړی چی حقيقت نه ډيره لرې وی.״د رويندر ناته ټيګور د پيښوډک ژوند دومره متنوع او زړه راښکونکی وو څومره چی دهغهغنی او څه رنګوالي نه ډک ژوند وو.‏ هغه فقط يوشاعر،‏ ناول ليکونکې،‏ ډرامه ليکونکې،‏سندرې ليکونکې او انځور پوهه نه وو،‏ ټيګور د ښونځی نه نيمګرې راووت او دخپل دوروتلي او ځانګړې زده کړه ترالسه کونکې جوړ شو.‏ د استعماريت زده کړې پرضد تجربو پهبرخه کې رويندر ناته دوه ځانګړي مکتبونه تاسيس کړل،‏ پاټه بهون او سيکشه ستر هغه پههند ليد 24 مه ګڼه شميره 126 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 127 2010/2

شانتي نيکيتن کې يو نړيوال پوهنتون،‏انتخاب کړې شو او د ټيګور کورنۍ نویجوړ کړو.‏ نيودهيا نظمونه يې ولوستل.‏وشوابهارتی هم جوړ کړو.‏ الندې ليکنی دټيګور دژوند لنډ معلومات برابروۍ.‏کورنۍ مجلی،‏ سادهنا ايډيټر جوړشو.‏1885: هغه د بنګال ځلميانو ترمنځ داخلی1902: دهغه مهرمن مرنالينی ديوی پهحق ورسيده.‏1861: دمئی مياشتي په‎7‎ مه نيټه رويندرناته ټيګور د کلکته په جورا سنکو کېدخپل پالر مهارشي ديبندر ناته او دشيانو او تجارت ته وده ورکولو لپاره،‏ پهکلکته کې يو سوديشی سټور پرانستلواو ختيځ بنګال کې خپلو ملکيتونو1903: دهغه دوهمه لور،‏ رينوکا په حقوريده.‏ساردا ديوی 20 م اوالد په توګه وځګيد.‏‎1863‎‏:دټيګور پالر د لوديځ بنګال،‏ويربهوم کې درای پور زميندارانو څخه‎7‎ايکټره بنجر زمکه واغستله چی وروستهشانتی نيکيتن په نامه مقبوله شوه.‏1873: هغه خپل پالر متحرم سره لود يځهماليه ته الړ.‏ ډلهوزی غرونو ته تلو پهالره،‏ رويندر ناته مهارشی سره لومړیځل شانتی نيکيتن ته الړ ‏.دغلته هغهخپل لومړۍ ډرامه ‏،پرتهوی راجر پراجې‏(د پرتهوی راج ماته)‏ وليکله ‏.له بده مرغهپدې چی ددغه کار هيڅ نقل موجود نهدې.‏مهارشی ديبندر ناته ټيګور.‏1878: دلندن د پوهنتون په پوهنځی کېقانونی معصيل په توګه درس اغستلولپاره روانيدو نه وړاندې په احمد ابادکې هغه دخپل مشر رورستيندر ناتهټيګور سره پاتې شوی وو.‏1879: هغه لندن ته لومړې سفر وکړو.‏1880: بيال د خپلې مطالحی رسمینساب په بشپړولو هغه هند ته راستن شو.‏سندهيا سنګيت ‏(ماښامۍ سندرې)‏ پهسردا ديوی.‏1886: مادهوری لتا په نامه لومړې اوالديې اوشو.‏1888: مشر زوی،‏ رتهندر ناته وځګيد.‏1890: هغه ته سيالده کې د ټيګورملکيت يو مدير په توګه وظيفه وسپارلېشوه.‏ ‏(داځای اوس په بنګله ديش کې دې)‏1891: دهغه دوهمه لور،‏ رينوکا وځګيده.‏سره جخت ښاريه،‏ کشتيا کې يې سنړپروسيس کونکی فابريکه پرانستله.‏1896: د هغه کشرې زوي،‏ سمندر ناتهوځګيد.‏1898: د بغاوت الئيحه تصويبه شوه،‏ بالګنګا دهر تلک ګرفتاره شو او ټيګور دکلکتې په اولسی جرګه کې دهغه پاڼه،‏کنتها روده ‏(سابندول)‏ ولوستله.‏1899: خپلې مهرمن او ماشومانو سرهشانتی نيکيتن ته الړ.‏مرنالينی ديوی سره ټيګور.‏لور مادهوری لتا او زوی رتهندر ناته سره ټيګور.‏1901: د بنکيم چندر چټوپادهيایمياشتنۍ مجله،‏ بنګادرشن يې له سره.‏ژواندۍ کړه.‏ د خپل پالر څخه منظوری پهاغستلو شانتی نيکيتن کې دهند لرغونیځنګالتی مکتبونو په طرز برهمچاريهاشرم په نامه کوچنو لپاره يې ښونځیسيالده کې پدما بيړۍ ‏(چی اوس په بنګله ديش کې دې).‏1904-1903: نوموړی دهيواد پهسياسی مسئلو کې جدی اله قه ولرله او׳سوديشی سماج׳ په نامه مغمون يېوليکلو ‏(زمونږ هيواد او ټولنه،‏ 1904).‎88‎کالو 1905: په عمر کې دهغه پالر،‏ديبندر ناته په حق ورسيد.‏ د بنګالويش لپاره د الرډ کرزن وړانديز پرضداحتجاج کې سوديشی اندولن ‏(د ازادۍمبارزه)‏ يې پيل کړله . ټيګور برطانویحکمرانۍ پرضد د نافرمانۍ تګالره دغوره کولو وکالت وکړو.‏1874: تتوا بودهينی پتريکا کې دهغهد نظمونو لومړۍ مجموعه،ابهيالشه لهچاپه راووته.‏نامه دهغه لومړې کتاب له چاپه راووت.‏1881: هغه خپله لومړۍ د موسيقی ډرامهچی والميکی پرتهيبا نوميږی،‏ وليکله.‏1892: هغه انګليسی په ځای مورنۍ ژبهکې درس او زده کړه د ترالسه کولو وکالتوکړ.‏ نوموړې په خپل سيکشه هرفير ‏(دزده کړې عجب فکری)‏ په نامه مغمون کې1875: د نوموړی مورپه حق ورسيده.‏په هندو ميله کې هغه خپل وطن پالهنظم هندو ميالر اوپوهار(‏ دهندو ميلو1883: هغه د مرنالينی ديوی سره وادهوکړ.‏هند دننه د انګليسی زده کړې روان نظامو غندلو.‏سوغات)‏ ولوستلو چی دهغه لومړې1884: ورندار کادمبری ديوی خودکشی‎1894‎‏:کشره لور،‏ ميرا يې وځګيده.‏ هغه داولسی ديدار بللې کيږی.‏وکړه.‏بنګالی ليکونو د اکادمی مرستيال رئيسهند ليد 24 مه ګڼه شميره 128 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 129 2010/2

غاړه ولرله.‏ نوموړی لومړی ځل امريکی1915: نوموړی رتبه دالوري ترالسه کړه.‏ګونړه په ظالمانه ډول اوژلې شوه.‏ په دغهروان شو.‏ داوخت هغه ناروغه شو اوته سفر وکړو.‏نوموړی لومړی ځل په شانتی نيکيتنپيښه کې شاوخواه 1000 خلک اوژلیويکټوريه اوکمپو ميلمه په توګه بينوس1913: دلندن ميک ميلن ګيتانجلی،‏کريسنټ مون،‏ د ګارډنر او چيتراچاپ کړل.‏ تيګور داسيه لومړۍ جائزهکې ګاندهی سره ليدنه کتنه وکړه.‏ شانتینيکيتن خواته سورول په کلي کې يېاستوګنه وکړه او خپل ناول،‏ ګهيرېبيرې ‏(کور او نړۍ)‏ يې و ليکلو.‏شول او څه لپاسه 1500 ټپيان شول.‏1920: وشوا بهارتی لپاره پانګیراټولولو په مقصد ليکچر لپاره انګلينډايريس پورې محدود پاتې شو چرته چی دهغه ليکنو بل اخر دهغه انځورونو ته الرهبرابره کړه.‏ميرا : د ټيګور کشره لور.‏1907: کشر زوي،‏ سمندر ناته په حقورسيد.‏ هندوانو او مسلمانانو ترمنځاغستلونکی په توګه اديبياتو لپاره نوبلجائزه ترالسه کړه.‏نوبل ميډال.‏1916: نوموړی چين او جاپان دليارېامريکی ته سفر وکړو او په ملت پالنه يېليکچرونه ورکړل.‏1918: يو نړيوال پوهنتون،‏ وشوابهارتیلپاره يې د ښسټ تيګه کيخوده.‏په لورې روان شو.‏ دغه سفر په اوږدو کېهغه فرانسې،‏ هالينډ او امريکې ته الړ.‏1921: نوموړی انګلينډ،‏ فرانسې،‏سوئټزرلينډ،‏ المان،‏ سوډان،اسټريه اوچيکوسلواکيه ته سفر وکړ.‏1925-1924: هغه د چرخاپه مبارزهګاندهی جی سره سياسی بحث شروع کړوچی پرفل چندررای او نورو څخه ۍ سختتنقيدونه وپارول چی ولې هغه پدې کېبرخه وانه غستله.‏ نوموړې سوراج سدهن‏(خپلواک ترالسه کول)‏ تر عنوان ليکنود تنازې په سياسی استثمار له غفلتهراووت او سوديشی اندولن يا د ازادۍمبارزی څخه ۍ ځان جدا کړو.‏1908: نوموړې د ختيځ بنګال په پبنا کېد بنګال واليتی کانګرس اجالس مشریوکړه او په بنګالی ژبه کې يې خطابورکړو.‏ په دغه اجالسونو کې نوموړیکشر زوی سمندر ناته.‏1919: د جليان واال باغ قتل عام پهاحتجاج يې رتبه دالورې پريخوده اچرتهچی د برطانوی عمومی بريد جنرالريجينالډ ډائير لخواه بې وسله ګنړه1922: دفرورۍ مياشتی په 6 مه نيټه،‏ درويندر ناته ليونارډ هريسټ او ويکيمپيرسن شموليت سره په شانتی نيکيتنکې دکليوال بيا ودانی يو سازمانتاسيس کړی شو.‏خپل کور پناسچا کې ټيګور.‏ګاندهی - په شانتی نيکيتن کې رام کينکر لخواه جوړهشوی مجسمه.‏1924: نوموړی چين او جاپان ته سفروکړو.‏ دغه سفر څخه سمالسه په راتلوهغه جنوبی امريکې او په تيره پيرو تهسره ځواب وکړو.‏ هغه خپلواک ترالسهکولو لپاره چرخا يوی وسيلی په توګه داستعمالولو تمرين بې ځايه او بللو.‏1925: مهاتما ګاندهی شانتی نيکيتنته الړ.‏ دهغه په سياسی مبارزه کې ګډونکولو لپاره ټيګور دهغه خواست رد کړو.‏په انګليسی ژبو کې خطابونه د ورکولوعنعنه له منځه يوړله.‏1926: د موسولينی يو ميلمه په توګهاتالۍ ته الړ که څه هم نورو دهغه غوره1910: بنګالی ګيتانجلی له چاپه راووته.‏ګمراه کړه.‏ موسولينی هغه ته ووئيل״ زهپه اتاليه کې ستاپه فن مئين يم.‏ ماستا1916: نوموړی په انګلينډ کې دهر هغه کتاب لوستی چی په اتاليه ژبهبرطانۍ انځورپوه ويليم روتهنټين سرهکې جباړل شوی״.‏ نوموړی سوئيزرلينډليدنه کتنه وکړه.‏ روتهنټين انګليسی‏(چرته چی هغه رومين روالنډ سره ليدنهګيتانجلی چاپ کولوکې مهم رولکتنه وکړه)‏ ته په سفر هم الړ.‏ ددې نهولوبولو او دلندن هندی ټولنې ډبليو بیعالوه هغه اسټريا،انګليستان،‏ ناروې،‏يټس ورکې دمعرفی کيدنې وظيفه پهسوډان،‏ ډينمارک،المان ‏(چرته چیهند ليد 24 مه ګڼه شميره 130 2010/2هند ليد 24 مه ګڼه شميره 131 2010/2