Yüklə - Azərbaycan Tarixi Portalı

Sisakan nəinki erməni torpağı olmayıb, əksinə, həmiĢə erməni çarlığı iləmünaqiĢə vəziyyətində olan, onunla mübarizə aparan bir Alban vilayəti olmuĢdur.Ümumiyyətlə, demək olar ki, bu torpaqlarda (bütün Qafqaz ərazisində -müəl:) üç min ilə yaxın dövrdə müstəqil bir dövlət olmamıĢdır. Həm gürcülər, həmermənilər, həm albanlar və azərbaycanlılar, gah Bizans, gah Parfiya, gah Ġran, gahƏrəb, daha sonralar isə Türk (moğollar, səlcuqlar, teymurilər, səfəvilər, osmanlılar)imperiyasının tabeliyində ən yaxĢı halda, yarım asılı vəziyyətdə olmuĢlar.Tarixi xronologiyaya nəzər salaq:E.ə VII əsr - Sakların və kimmerlərin (Saqat-qəmərlərin) Qafqaza gəliĢiE.ə 675-550-ci illər - Midiya (Maday) dövləti mövcud olmuĢ, Göyçə gölüdə daxil olmaqla Kür-Araz aralığı bu dövlətin tərkibində olmuĢdur.E.ə 550-330-cu illər - Əhəmənilər imperiyası dövrüdür ki, bu Ġran dövlətiƏrməniyyəni, ġərqi Gürcüstanı, Kür-Araz çayları arasındakı əraziləri iĢğaletmiĢdir. Bisütun kitabələrində Əhəməni hökmdarı I Daranın adından belə birməlumat yazılmıĢdır:"Mən ordu ilə Sak ölkəsinə, ucuşiş papaq qoyan saklara qarşı getdim. Çayaçatdım, onu ordu ilə keçdim. Bundan sonra, sakları darmadağın etdim, qalanınıəsir tutdum. Skunxa adlı başçılarını tutub mənim yanıma gətirdilər. Mən başqasınıonlara başçı təyin etdim, öz bildiyim kimi. Bundan sonra ölkə mənim oldu".Əhəmənilərin hakimiyyətinin son dövrlərində Albaniyadakı xırda tayfaittifaqları birləĢərək Albaniya dövlətini yaratdılar. Bu dövlət Əhəmənilərinhakimiyyətindən qismən asılı idi, ona xərac verirdi və müharibə zamanı Əhəməniordusunu hərbi dəstələrlə təchiz edirdi. Yarım müstəqil Alban dövləti gah tərəqqi -gah tənəzzül edərək bizim eranın VIII əsrinə qədər (705-ci il) - Ərəb xilafətininQafqaza gəliĢinə qədər mövcud olmuĢdur.E.ə III əsr - b.e 226-cı ilinədək Qafqazın bir çox əraziləri, o cümlədən,indiki Zəngəzurun ərazisi Parfiya padĢahlığının tabeliyində olmuĢdur.226-651-ci illərdə fars xanədanının Sasanilər sülaləsi hakimiyyətdəolmuĢdur.656-889-cu illər - Ərəb xilafətinin hökmranlığı dövrüdür. Bu dövrdəQafqazda Ġslam dövləti yarandı, Ġslam dini yayıldı. Qafqaz Albaniyasının bütünvilayətləri kimi, Sünik də xilafətin tabeliyinə keçdi. Albaniya-Arran, Sünik isəSisəcan (Sisakan) adlandırılmağa baĢladı.Sünik IX-XI əsrlərdə Sacilər (889-942-ci illər), Salarilər (941-981-ci illər),ġəddadilər (971-1088-ci illər) dövlətlərinin tabeliyində olmuĢdur. Bu dövrlərdəƏrməniyyənin böyük bir hissəsi yuxarıda adları çəkilən dövlətlərin tabeliyinəkeçmiĢdi.XIII əsrdə Moğol-tatarlar Qafqaza gəldilər. Qafqazı və CənubiAzərbaycanı tutdular. Öz hakimiyyətlərini (hülakilər, elxanilər) yaratdılar.1385-ci ildə Əmir Teymurun ordusunun Qafqazı iĢğal etməsi ilə buərazilərdə uzun illər davam edən türk hökmranlığı dövrü baĢladı, Qafqaz, Ġranın37