3.6.2 Зашт<strong>и</strong>та <strong>на</strong> Ром<strong>и</strong>теПрав<strong>на</strong> <strong>и</strong> пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чка <strong>рамка</strong> <strong>за</strong> <strong>за</strong>шт<strong>и</strong>та <strong>на</strong>Ром<strong>и</strong>те:Што се однесува до <strong>за</strong>шт<strong>и</strong>тата <strong>на</strong> Ром<strong>и</strong>те, требада се подвлече дека не посто<strong>и</strong> посебен <strong>за</strong>коншто се <strong>за</strong>н<strong>и</strong>мава <strong>и</strong>склуч<strong>и</strong>во со ова прашање, носе работ<strong>и</strong> <strong>за</strong> <strong>и</strong>стото <strong>за</strong>конодавство споме<strong>на</strong>топогоре кое се однесува <strong>на</strong> пол<strong>и</strong>њата опфатен<strong>и</strong>од с<strong>и</strong>те претходн<strong>и</strong> <strong>и</strong> подолу споме<strong>на</strong>т<strong>и</strong> поглавјаод овој дел <strong>на</strong> публ<strong>и</strong>кац<strong>и</strong>јата.С<strong>и</strong>те претходно споме<strong>на</strong>т<strong>и</strong> документ<strong>и</strong> се тесноповр<strong>за</strong>н<strong>и</strong> со друг<strong>и</strong>те стратег<strong>и</strong>ск<strong>и</strong> документ<strong>и</strong><strong>и</strong>стак<strong>на</strong>т<strong>и</strong> во претходн<strong>и</strong>те поглавја од овојдел <strong>на</strong> публ<strong>и</strong>кац<strong>и</strong>јата, б<strong>и</strong>дејќ<strong>и</strong> <strong>и</strong> т<strong>и</strong>е ја земаатпредв<strong>и</strong>д спец<strong>и</strong>ф<strong>и</strong>ч<strong>на</strong>та состојба <strong>на</strong> ромското<strong>на</strong>селен<strong>и</strong>е.Постојат сер<strong>и</strong>ја посебн<strong>и</strong> стратег<strong>и</strong>ск<strong>и</strong> <strong>и</strong> акц<strong>и</strong>он<strong>и</strong> планов<strong>и</strong>про<strong>и</strong>злезен<strong>и</strong> од Декадата <strong>на</strong> Ром<strong>и</strong>те, меѓу ко<strong>и</strong>:• Стратег<strong>и</strong>јата <strong>за</strong> Ром<strong>и</strong>те во Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја• Нац<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лн<strong>и</strong>от акц<strong>и</strong>онен план <strong>за</strong> образован<strong>и</strong>е(дополнет со Операт<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>от план <strong>за</strong> образован<strong>и</strong>е)• Нац<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лн<strong>и</strong>от акц<strong>и</strong>онен план <strong>за</strong> здравство(дополнет со Операт<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>от план <strong>за</strong> здравство)• Нац<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лн<strong>и</strong>от акц<strong>и</strong>онен план <strong>за</strong> вработување(дополнет со Операт<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>от план <strong>за</strong> вработување)• Нац<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лн<strong>и</strong>от акц<strong>и</strong>онен план <strong>за</strong> домување(дополнет со Операт<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>от план <strong>за</strong> домување)• Акц<strong>и</strong>он<strong>и</strong>от план <strong>за</strong> Ромк<strong>и</strong>те(дополнет со Лог<strong>и</strong>чката <strong>рамка</strong> <strong>за</strong> Ромк<strong>и</strong>те <strong>и</strong>Операт<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>от план <strong>за</strong> 2010 год<strong>и</strong><strong>на</strong>)• Рев<strong>и</strong>з<strong>и</strong>ја <strong>на</strong> <strong>на</strong>ц<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лн<strong>и</strong>те акц<strong>и</strong>он<strong>и</strong> планов<strong>и</strong> одДекадата <strong>за</strong> <strong>и</strong>нклуз<strong>и</strong>ја <strong>на</strong> Ром<strong>и</strong>те 2005-2010• Стратег<strong>и</strong>јата <strong>за</strong> Ром<strong>и</strong>те во Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја 2009-2011• Операт<strong>и</strong>вн<strong>и</strong>от план <strong>за</strong> акт<strong>и</strong>вн<strong>и</strong> програм<strong>и</strong> <strong>и</strong> мерк<strong>и</strong> <strong>за</strong>42вработување <strong>за</strong> 2010 год<strong>и</strong><strong>на</strong> 12 .3.6.3 Зашт<strong>и</strong>та <strong>на</strong> стар<strong>и</strong>те л<strong>и</strong>цаПрав<strong>на</strong> <strong>и</strong> пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чка <strong>рамка</strong> <strong>за</strong> <strong>за</strong>шт<strong>и</strong>та <strong>на</strong>стар<strong>и</strong>те л<strong>и</strong>ца:Закон<strong>и</strong> ко<strong>и</strong> се од особе<strong>на</strong> важност <strong>за</strong> стар<strong>и</strong>тел<strong>и</strong>ца се Законот <strong>за</strong> соц<strong>и</strong>јал<strong>на</strong>та <strong>за</strong>шт<strong>и</strong>та <strong>и</strong>Законот <strong>за</strong> пенз<strong>и</strong>ско <strong>и</strong> <strong>и</strong>нвал<strong>и</strong>дско ос<strong>и</strong>гурување,ко<strong>и</strong> се тесно повр<strong>за</strong>н<strong>и</strong> со друг<strong>и</strong> <strong>за</strong>кон<strong>и</strong>, меѓуко<strong>и</strong> Законот <strong>за</strong> здравстве<strong>на</strong>та <strong>за</strong>шт<strong>и</strong>та, Законот<strong>за</strong> семејството, Законот <strong>за</strong> работн<strong>и</strong>те однос<strong>и</strong>,Законот <strong>за</strong> домување <strong>и</strong> сл<strong>и</strong>чно.Оваа <strong>рамка</strong> го опфаќа <strong>и</strong> Законот <strong>за</strong> образован<strong>и</strong>е<strong>на</strong> возрасн<strong>и</strong> (2008).Како <strong>и</strong> во случајот со претходн<strong>и</strong>те посебн<strong>и</strong> категор<strong>и</strong><strong>и</strong> л<strong>и</strong>ца,<strong>и</strong>сто така, не посто<strong>и</strong> посебен домашен <strong>за</strong>кон што се <strong>за</strong>н<strong>и</strong>мава<strong>и</strong>склуч<strong>и</strong>во со ова прашање.Според ова, дополн<strong>и</strong>телно <strong>на</strong> гореспоме<strong>на</strong>т<strong>и</strong>те уставн<strong>и</strong>одредб<strong>и</strong>, во овој контекст треба да се земат предв<strong>и</strong>д с<strong>и</strong>тепосебн<strong>и</strong> <strong>за</strong>кон<strong>и</strong> <strong>и</strong>стак<strong>на</strong>т<strong>и</strong> во претходн<strong>и</strong>те поглавја од овојдел <strong>на</strong> публ<strong>и</strong>кац<strong>и</strong>јата.Гореспоме<strong>на</strong>тата <strong>за</strong>конодав<strong>на</strong> <strong>рамка</strong> е дополнета сонеодамнешното усвојување <strong>на</strong> Нац<strong>и</strong>о<strong>на</strong>л<strong>на</strong>та стратег<strong>и</strong>ја <strong>за</strong>стар<strong>и</strong> л<strong>и</strong>ца 2010-2012 (јун<strong>и</strong> 2010 год<strong>и</strong><strong>на</strong>), која претставуваосновен пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чк<strong>и</strong> документ <strong>на</strong> земјата што г<strong>и</strong> деф<strong>и</strong>н<strong>и</strong>рапр<strong>и</strong>ор<strong>и</strong>тетн<strong>и</strong>те област<strong>и</strong>, со цел да се <strong>за</strong>јак<strong>на</strong>т квал<strong>и</strong>тетот <strong>и</strong>квант<strong>и</strong>тетот <strong>на</strong> ж<strong>и</strong>вотот <strong>на</strong> стар<strong>и</strong>те л<strong>и</strong>ца.Оваа стратег<strong>и</strong>ја предв<strong>и</strong>дува посебн<strong>и</strong> мерк<strong>и</strong> <strong>на</strong>менет<strong>и</strong> <strong>за</strong>подобрување <strong>на</strong> с<strong>и</strong>стемот <strong>на</strong> соц<strong>и</strong>јал<strong>на</strong> <strong>за</strong>шт<strong>и</strong>та <strong>за</strong> стар<strong>и</strong>тел<strong>и</strong>ца, разв<strong>и</strong>вајќ<strong>и</strong> <strong>и</strong> <strong>за</strong>јакнувајќ<strong>и</strong> ја здравстве<strong>на</strong>та <strong>за</strong>шт<strong>и</strong>та <strong>на</strong>стар<strong>и</strong>те л<strong>и</strong>ца, <strong>и</strong>нтегр<strong>и</strong>рајќ<strong>и</strong> г<strong>и</strong> во општествен<strong>и</strong>от ж<strong>и</strong>вот <strong>и</strong> вопа<strong>за</strong>рот <strong>на</strong> трудот <strong>и</strong> сл<strong>и</strong>чно.Според тоа, тесно е повр<strong>за</strong>н <strong>и</strong> со с<strong>и</strong>те гореспоме<strong>на</strong>т<strong>и</strong><strong>на</strong>ц<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лн<strong>и</strong> пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чк<strong>и</strong> документ<strong>и</strong>.ТРЕТ ДЕЛ3.6.4 Прав<strong>на</strong> <strong>рамка</strong> <strong>за</strong> етн<strong>и</strong>чк<strong>и</strong> малц<strong>и</strong>нстваПрав<strong>на</strong> <strong>и</strong> пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чка <strong>рамка</strong> <strong>за</strong> <strong>за</strong>шт<strong>и</strong>та <strong>на</strong>етн<strong>и</strong>чк<strong>и</strong>те малц<strong>и</strong>нства:• Закон <strong>за</strong> употреба <strong>на</strong> јаз<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>те што г<strong>и</strong>кор<strong>и</strong>стат <strong>на</strong>јмалку 20% од граѓан<strong>и</strong>те воРепубл<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја <strong>и</strong> во ед<strong>и</strong>н<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>те <strong>на</strong>локал<strong>на</strong>та самоу<strong>права</strong>;Дополн<strong>и</strong>телно <strong>на</strong> гореспоме<strong>на</strong>т<strong>и</strong>те уставн<strong>и</strong> одредб<strong>и</strong>, <strong>на</strong>јпрвотреба да се потсет<strong>и</strong>ме дека Охр<strong>и</strong>дск<strong>и</strong>от рамковен договор еоној што е од особе<strong>на</strong> важност <strong>за</strong> гарант<strong>и</strong>рањето <strong>на</strong> <strong>права</strong>та<strong>на</strong> немноз<strong>и</strong>нск<strong>и</strong>те <strong>за</strong>едн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong> во Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја.42. Имајте предв<strong>и</strong>д дека актуел<strong>на</strong>та статус кво состојба <strong>на</strong> ромското<strong>на</strong>селен<strong>и</strong>е во државата, меѓу другото, е <strong>за</strong>гарант<strong>и</strong>ра<strong>на</strong> од Извештајот<strong>на</strong> т<strong>и</strong>мот <strong>на</strong> Македонската декад<strong>на</strong> стража <strong>за</strong> Декадата <strong>на</strong> <strong>и</strong>нклуз<strong>и</strong>ја<strong>на</strong> Ром<strong>и</strong>те (2010).<strong>Пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чко</strong> <strong>акц<strong>и</strong>о<strong>на</strong></strong> <strong>и</strong> <strong>прав<strong>на</strong></strong> <strong>рамка</strong> <strong>за</strong> човеков<strong>и</strong> <strong>права</strong> со фокус<strong>на</strong> соц<strong>и</strong>јал<strong>на</strong>та <strong>и</strong>нклуз<strong>и</strong>ја <strong>и</strong> <strong>на</strong>малувањето <strong>на</strong> с<strong>и</strong>ромашт<strong>и</strong>јата45
• Закон <strong>на</strong> Ком<strong>и</strong>тетот <strong>за</strong> однос<strong>и</strong> меѓу<strong>за</strong>едн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>те;• Закон <strong>за</strong> у<strong>на</strong>предување <strong>и</strong> <strong>за</strong>шт<strong>и</strong>та <strong>на</strong><strong>права</strong>та <strong>на</strong> пр<strong>и</strong>падн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>те <strong>на</strong> <strong>за</strong>едн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>теко<strong>и</strong> се помалку од 20% од <strong>на</strong>селен<strong>и</strong>ето <strong>на</strong>Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја;• Закон <strong>за</strong> државн<strong>и</strong>те службен<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>.3.7 Улогата <strong>на</strong> рег<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лн<strong>и</strong>от развојво борбата прот<strong>и</strong>в с<strong>и</strong>ромашт<strong>и</strong>јата <strong>и</strong>соц<strong>и</strong>јал<strong>на</strong>та <strong>и</strong>склученостЗаконска регулат<strong>и</strong>ва:• Закон <strong>за</strong> рамномерен рег<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лен развој• Нац<strong>и</strong>о<strong>на</strong>л<strong>на</strong> стратег<strong>и</strong>ја <strong>за</strong> рег<strong>и</strong>о<strong>на</strong>ленразвој <strong>на</strong> Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја• Стратег<strong>и</strong>ја <strong>за</strong> <strong>на</strong>малување <strong>на</strong>с<strong>и</strong>ромашт<strong>и</strong>јата <strong>и</strong> соц<strong>и</strong>јал<strong>на</strong>та<strong>и</strong>склученост.Што се однесува до пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чк<strong>и</strong>те документ<strong>и</strong> вогореспоме<strong>на</strong>т<strong>и</strong>от контекст <strong>и</strong> дополн<strong>и</strong>телно с<strong>и</strong>те оста<strong>на</strong>т<strong>и</strong>гореспоме<strong>на</strong>т<strong>и</strong> документ<strong>и</strong> ко<strong>и</strong>, <strong>и</strong>сто така, се од непосред<strong>на</strong>важност <strong>за</strong> ова прашање, овде треба да се земат предв<strong>и</strong>дСтратег<strong>и</strong>јата <strong>за</strong> прав<strong>и</strong>ч<strong>на</strong> <strong>за</strong>стапеност <strong>на</strong> етн<strong>и</strong>чк<strong>и</strong>те<strong>за</strong>едн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong> во јавн<strong>и</strong>от сектор 13 43<strong>и</strong> Стратег<strong>и</strong>јата <strong>за</strong> развој<strong>на</strong> рад<strong>и</strong>од<strong>и</strong>фуз<strong>на</strong>та дејност во Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја <strong>за</strong>пер<strong>и</strong>одот 2007-2012 год<strong>и</strong><strong>на</strong> <strong>и</strong> Акц<strong>и</strong>он<strong>и</strong>от план <strong>за</strong> нејз<strong>и</strong><strong>на</strong><strong>и</strong>мплементац<strong>и</strong>ја.За крај, во овој контекст, треба да се <strong>и</strong>стакне дека составендел <strong>на</strong> гореспоме<strong>на</strong>т<strong>и</strong>те домашн<strong>и</strong> <strong>за</strong>конск<strong>и</strong> одредб<strong>и</strong> <strong>на</strong> оваполе е <strong>и</strong> Рамков<strong>на</strong>та конвенц<strong>и</strong>ја <strong>на</strong> Советот <strong>на</strong> Европа <strong>за</strong><strong>за</strong>шт<strong>и</strong>та <strong>на</strong> <strong>на</strong>ц<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лн<strong>и</strong>те малц<strong>и</strong>нства, која го обезбедуваеден од <strong>на</strong>јважн<strong>и</strong>те пр<strong>и</strong>донес<strong>и</strong> <strong>за</strong> по<strong>на</strong>тамошен <strong>на</strong>предок вооваа област во <strong>на</strong>шата земја 14 44.Ш<strong>и</strong>роко е пр<strong>и</strong>фатено дека ова прашање е едно одсушт<strong>и</strong>нск<strong>и</strong>те аспект<strong>и</strong> <strong>на</strong> која б<strong>и</strong>ло пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>ка <strong>за</strong> борба прот<strong>и</strong>вс<strong>и</strong>ромашт<strong>и</strong>јата <strong>и</strong> соц<strong>и</strong>јал<strong>на</strong>та <strong>и</strong>склученост.Во овој контекст, клучен правен текст во оваа областво случајот <strong>на</strong> Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја е Законот <strong>за</strong>рамномерен рег<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лен развој 15 45.Законот г<strong>и</strong> регул<strong>и</strong>ра цел<strong>и</strong>те, пр<strong>и</strong>нц<strong>и</strong>п<strong>и</strong>те <strong>и</strong> нос<strong>и</strong>тел<strong>и</strong>те<strong>на</strong> пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>к<strong>и</strong> <strong>за</strong> потт<strong>и</strong>кнување рамномерен рег<strong>и</strong>о<strong>на</strong>ленразвој <strong>и</strong> го регул<strong>и</strong>ра план<strong>и</strong>рањето <strong>на</strong> рег<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лн<strong>и</strong>от развојво Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја, како <strong>и</strong> с<strong>и</strong>те друг<strong>и</strong> релевантн<strong>и</strong>прашања од оваа област 16 46.Овој <strong>за</strong>кон, <strong>и</strong>сто така, претставуваше основа <strong>за</strong> усвојувањето<strong>на</strong> Нац<strong>и</strong>о<strong>на</strong>л<strong>на</strong>та стратег<strong>и</strong>ја <strong>за</strong> рег<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лен развој воРепубл<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја 17 47,која претставува клучен пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чкоакц<strong>и</strong>онен документ.ТРЕТ ДЕЛОваа стратег<strong>и</strong>ја е тесно повр<strong>за</strong><strong>на</strong> <strong>и</strong> со с<strong>и</strong>те гореспоме<strong>на</strong>т<strong>и</strong>стратег<strong>и</strong>ск<strong>и</strong> документ<strong>и</strong>, меѓу ко<strong>и</strong> <strong>и</strong> со Стратег<strong>и</strong>јата <strong>за</strong><strong>на</strong>малување <strong>на</strong> с<strong>и</strong>ромашт<strong>и</strong>јата <strong>и</strong> соц<strong>и</strong>јал<strong>на</strong>та <strong>и</strong>склученост,која содрж<strong>и</strong> посебен дел што се однесува <strong>на</strong> руралн<strong>и</strong>те<strong>за</strong>едн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong> <strong>на</strong> полето <strong>на</strong> домување.43. Во овој контекст, <strong>и</strong>мајте предв<strong>и</strong>д дека Законот <strong>за</strong> државн<strong>и</strong>службен<strong>и</strong>ц<strong>и</strong> <strong>и</strong>м <strong>на</strong>метнува обврска <strong>на</strong> јавн<strong>и</strong>те орган<strong>и</strong> да се усогласатсо год<strong>и</strong>шн<strong>и</strong>те цел<strong>и</strong> <strong>за</strong> вработување <strong>на</strong> немноз<strong>и</strong>нск<strong>и</strong>те <strong>за</strong>едн<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>.44. Погледнете ја Резолуц<strong>и</strong>јата <strong>на</strong> Ком<strong>и</strong>тетот <strong>на</strong> м<strong>и</strong>н<strong>и</strong>стр<strong>и</strong> <strong>на</strong> Советот<strong>на</strong> Европа <strong>за</strong> Македон<strong>и</strong>ја (која содрж<strong>и</strong> посебн<strong>и</strong> препорак<strong>и</strong> <strong>за</strong>Македон<strong>и</strong>ја), усвое<strong>на</strong> по втор<strong>и</strong>от дел од мон<strong>и</strong>тор<strong>и</strong>нгот во рамк<strong>и</strong>те <strong>на</strong>оваа конвенц<strong>и</strong>ја во државата. Во овој поглед, погледнете го <strong>и</strong> Трет<strong>и</strong>от<strong>и</strong>звештај <strong>на</strong> Владата <strong>на</strong> Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја, <strong>и</strong>зработен во рамк<strong>и</strong>те<strong>на</strong> <strong>и</strong>стата конвенц<strong>и</strong>ја <strong>и</strong> подготвен паралелно со гореспоме<strong>на</strong>т<strong>и</strong>тед<strong>и</strong>рект<strong>и</strong>в<strong>и</strong> <strong>и</strong> препорак<strong>и</strong> <strong>на</strong> Ком<strong>и</strong>тетот <strong>на</strong> м<strong>и</strong>н<strong>и</strong>стр<strong>и</strong> <strong>на</strong> 11 март 2010год<strong>и</strong><strong>на</strong>, М<strong>и</strong>н<strong>и</strong>стерство <strong>за</strong> <strong>на</strong>дворешн<strong>и</strong> работ<strong>и</strong>, www.mfa.gov45. Објавен во „Службен весн<strong>и</strong>к <strong>на</strong> Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја“, бр. 63/2007.46. Имајте предв<strong>и</strong>д дека со цел да се пост<strong>и</strong>г<strong>на</strong>т клучн<strong>и</strong>те цел<strong>и</strong> <strong>на</strong>Законот, посто<strong>и</strong> посебен Совет <strong>за</strong> рамномерен рег<strong>и</strong>о<strong>на</strong>лен развој воРепубл<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја.47. Објаве<strong>на</strong> во „Службен весн<strong>и</strong>к <strong>на</strong> Републ<strong>и</strong>ка Македон<strong>и</strong>ја“, бр. 119<strong>на</strong> 30.9.2009 год<strong>и</strong><strong>на</strong>.46<strong>Пол<strong>и</strong>т<strong>и</strong>чко</strong> <strong>акц<strong>и</strong>о<strong>на</strong></strong> <strong>и</strong> <strong>прав<strong>на</strong></strong> <strong>рамка</strong> <strong>за</strong> човеков<strong>и</strong> <strong>права</strong> со фокус<strong>на</strong> соц<strong>и</strong>јал<strong>на</strong>та <strong>и</strong>нклуз<strong>и</strong>ја <strong>и</strong> <strong>на</strong>малувањето <strong>на</strong> с<strong>и</strong>ромашт<strong>и</strong>јата