12.07.2015 Views

Gazetaria sportive është formë e gazetarisë, e cila ka të bëjë me ...

Gazetaria sportive është formë e gazetarisë, e cila ka të bëjë me ...

Gazetaria sportive është formë e gazetarisë, e cila ka të bëjë me ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Gazetaria</strong> Sportive (Ligjërata e njëmbëdhjetë) 3SPORTET MË TË ÇUDITSHMEKrahas sporteve të zakonsh<strong>me</strong> kohëve të fundit jemi dëshmitarë të sporteve atraktive, qwpërsaj garimit <strong>ka</strong>në për qëllim edhe zbavitjen dhe senzacionin (p.sh:donkey basketboll).Ndër sportet e tilla veçojmë: Grushte dhe shah Forca e krahut dhe ajo e <strong>me</strong>ndjes janë armafituese e Chess Boxing, një miks grushtesh dhe gurësh shahu. Edhe pse duken të çuditsh<strong>me</strong>,këto lloj garash zhvillohen brenda rregullave njëlloj si të gjitha <strong>ka</strong>mpionatet e tjera. Nëtapet, pas një seri gjuajtjesh që zgjasin dy minuta, atletët për <strong>ka</strong>tër minuta të tjera përballenpërpara një loje shahu. Një sport që kërkon forcë dhe përqendrim, dhe nëse nuk i ke të dyjakëto, më mirë mos <strong>me</strong>rr pjesë fare. Me gruan në kurriz Gruaja ndonjëherë është shumë erëndë për t’u ngritur në krahë? Kësaj pyetjeje saktë mund t’i përgjigjen vetëm finlandezëtqë <strong>ka</strong>në marrë plotësisht të drejtën e autorit për garën e “transportimit të gruas”: burri <strong>me</strong>rrnë krahë gruan (ose një mikeshë) dhe përshkon një rrugë prej 250 <strong>me</strong>trash, <strong>me</strong> dy pengesapër të <strong>ka</strong>luar. Nëse ndodh që gruaja ju bie pa dashje, atëherë gjithë skuadra penalizohet. Jovetëm për të telefonuar Sa herë, ndoshta nën efektin e një krize të papritur nervash, kemi<strong>me</strong>nduar ta flakim celularin që nuk funksionon? Por gjermanët <strong>ka</strong>në <strong>me</strong>nduar që tashndërrojnë këtë tentativë në një sport <strong>me</strong> një <strong>ka</strong>mpionat të rregullt, madje të ndarë edhenëpër <strong>ka</strong>tegori. Mesa duket, ajo që ndikoi në lindjen e kësaj disipline të re <strong>ka</strong> qenë fakti sedisa vjet më parë, përballë rritjes së madhe të tarifave të aplikuara nga administratorët etelefonisë gjermane, shumë klientë duket se u kthyen tek ata që u kishin shitur aparatin.Pyetjes nëpër dyqane: “Po, tani ç’të bëj <strong>me</strong> këtë”, shumë iu përgjigjën: “Flakeni”. Provat eflakjes Por celularët nuk janë të vet<strong>me</strong>t objekte që mund të flaken: irlandezët, për shembull,praktikojnë shumë flakjen e bajgave të lopëve, ndërsa suedezët, finlandezët dhe norvegjezëtorganizojnë <strong>ka</strong>mpionatet e flakjes së çiz<strong>me</strong>ve. Numri dhe pesha janë vendosur sipaskritereve të vlefsh<strong>me</strong> në të gjithë botën: për <strong>me</strong>shkujt duhet të jetë 43 dhe të peshojë 950gramë, ndërsa për gratë 38 dhe <strong>me</strong> peshë 650 gramë. Çizmja patjetër duhet të jetë e këmbëssë djathtë. Deri më tani rekordi për hedhjen në disiplinën mashkullore është plot 47 <strong>me</strong>tra.Të tjera të çuditsh<strong>me</strong> Pastaj janë edhe hibridët, si Kabadi, një përzierje <strong>me</strong>s wrestling dherugby: skuadrat përbëhen nga 12 lojtarë, 7 në fushë dhe pesë në pankinë. Një nga dyskuadrat, në fazën e sulmit duhet të dërgojë një sulmues në fushën e kundërshtarëve.Pikërisht ai, sulmuesi, duke bërtitur vazhdimisht 'Kabaddi, Kabaddi, Kabaddi' duhet tëarrijë të prekë sa më shumë kundërshtarë të jetë e mundur, për t’i eliminuar nga loja.Kundërshtari duhet të arrijë ta bllokojë sulmuesin, sepse kjo është e vetmja mënyrë për taeliminuar nga loja. Rugby në fund të detit Kjo lloj shpikje u detyrohet zviceranëve dheideja është pëlqyer aq shumë, sa “Swiss Swiss underwater sports union” është mbushur <strong>me</strong>kërkesa për pjesëmarrjen në këto <strong>ka</strong>mpionate. Lojtarët janë 6 për secilën skuadër, dhe topinë formë ovale është i mbushur <strong>me</strong> kripë deti. Luhet si ndeshjet e rugby-t normal, vetëm sekësaj here duhet ta nxjerrësh kokën në sipërfaqe për të marrë frymë. Basketbolli elastik Përadhuruesit e basketbollit ekziston Slamball. Fusha është e ngjash<strong>me</strong> <strong>me</strong> ato ku luhenndeshjet e basketbollit, por këtu janë vendosur edhe <strong>ka</strong>tër tapete elastike (ishuj) poshtë çdokoshi. Elefantë në vend të kuajve Quhet “Elephant Polo” dhe praktikohet që nga viti 1982prej afri<strong>ka</strong>nojugorëve. Është njëlloj si gara <strong>me</strong> kuaj, por këtu në vend të tyre përdorenelefantët. Janë shumë të zakonsh<strong>me</strong> dëmti<strong>me</strong>t nga rëniet, që në këtë rast <strong>ka</strong>në më shumëdhimbje se ato kur bie nga <strong>ka</strong>li, për sh<strong>ka</strong>k të lartësisë. Si <strong>ka</strong>r<strong>ka</strong>lecat As sporti më antik ibotës, vrapi, nuk është kursyer nga risitë. Në Retro Running vrapohet për së prapthi <strong>me</strong> samë shumë shpejtësi që të jetë e mundur. Të çuditsh<strong>me</strong> janë edhe garat <strong>me</strong> <strong>ka</strong>rriget e zyrave:kush është më i shpejti <strong>me</strong> to, fiton.Ligjërata të autorizuara vetëm për studentët e Gazetarisë së Universitetit të Prishtinës


<strong>Gazetaria</strong> Sportive (Ligjërata e njëmbëdhjetë) 4BODIBILLDINGUPër <strong>me</strong>shkujt <strong>ka</strong> qenë shpesh e rëndësish<strong>me</strong> që trupi i tyre të kishte forma muskuloze, njëmodë kjo e trashëguar që nga lashtësia. Por shumë vonë konkurset e trupave muskulozëmashkullorë u bënë ngjarje të përhersh<strong>me</strong> dhe u përhapën në mbarë botën. Bodybuilding-ukrahasues daton fillimin e shekullit 20-të, kur <strong>me</strong>shkuj <strong>me</strong> trupa të bukur do të shfaqeshinnë konkurset e para. Një nga fituesit më të famshëm të hershëm <strong>ka</strong> qenë Angelo Siciliano injohur ndryshe edhe si Charles Atlas. Ai ishte fituesi i konkursit që u organizua në Nju Jorknë fillim të viteve ’20 dhe u shpall “Burri <strong>me</strong> trupin më të përsosur në planet”. Në vitet ’40,disa grupe organizuan një konkurs për <strong>me</strong>shkuj për të treguar muskujt e tyre. Në Angli,“Organizata Kombëtare e Bodybuliding-save Amatorë” nxori John Gri<strong>me</strong>k, Mr. Universi iparë. I pari që u bë i famshëm nga bota e bodybuilding-ut ishte Steve Reeves, një ngafitimtarët e Mr. Universi dhe Mr. A<strong>me</strong>ri<strong>ka</strong>. Ai pati një <strong>ka</strong>rrierë të suksessh<strong>me</strong> nëkinematografi, duke luajtur role të tilla si Herkuli, Goliath dhe heronj të tjerë. Askush mëparë nuk i dha një popullaritet më të madh Mr. Universit sesa Arnold Zhvarcenegeri, që nëfund të viteve ’60 u shpall Mr. Universi, titull që e mori për 4 herë rresht. Si Zhvarceneger,Lou Ferrigo, e përdori sportin e tij të dashur që të zhvillonte një <strong>ka</strong>rrierë aktoreske nëHollivud. Ai u bë i famshëm në rolet e serialit televiziv “The Hulk”. Popullariteti ibodybuilding-ut u shtua në vitet ’80 kur një sport i tillë pati një përhapje shumë të madhe nëshumë vende të botës, duke u shndërruar në një modë. Në vitin 1966 u shtua edhe një sektortjetër në konkurrim që ishte ai i femrave. Titulli që ofrohej ishte “Ms. Figura”. Rregulliishte që femra fituese duhet të kishte një formë femërore të trupit, ndërkohë që muskujtduhet t’i kishte të stërvitur më së miri.SPORTI DHE SHËNDETIMe të drejtë është folur dhe shkruar në vite madje vazhdon të flitet për rolin e aktivitetitfizik në shëndetin fizik e <strong>me</strong>ndor e në veçanti parandalimin e obezitetit, sëmundjeve tëzemrës diabetit etj. Rezultatet pozitive, po aq sa dhe të matsh<strong>me</strong> të asaj pune sensibilizuesee vërtetojnë mbi 2000 fusha <strong>ka</strong>lçeto (futboll në fushë e <strong>me</strong> porta të vogla) dhe 8000 sallafitnesi ku të rinjtë e të rejat <strong>me</strong> kulturë e respekt për shëndetin jo vetëm që shkojnë <strong>me</strong>dëshirë, por dhe <strong>me</strong> pagesë. Ata që janë passive dhe përbejnë kontingjentin e riskuar ngasindromi hypokinetik (aktivitet i kufizuar fizik) janë të rrezikuar nga sëmundje të ndrysh<strong>me</strong>siç do të veçonim ndryshi<strong>me</strong>t muskulo-skeletike, sëmundje të tëmthit e mëlçisë, zorrëve,impotencë seksuale etj. Aktiviteti fizik <strong>ka</strong> një rol dominues në jetëgjatësi. Është pikërishtaktiviteti fizik i normuar në përshtatje fiziologjike që na mundëson një performancë të mirëpsikofizike pa për<strong>me</strong>ndur bukurinë trupore e në veçanti turgorin dhe pastërtinë e lëkurës aqtë kërkuara nga femrat. Në numrin e fundit të revistës mjekësore të shoqatës a<strong>me</strong>ri<strong>ka</strong>nejepen disa konkluzione interesante në lidhje <strong>me</strong> gjendjen shëndetësore të një grupi prej4500 të rinjsh e të rejash <strong>me</strong> moshë 18-30 vjeç të studiuar për 15 vjet rresht. Gjendjashëndetësore e tyre u përcaktua nga përgjigjja e sistemit <strong>ka</strong>rdiovaskular dhe atij pulmonarndaj një aparature elektronike të përdorur për atë qëllim. Konkluzioni i parë: Të rinjtë qënuk gëzonin shëndet të mirë, <strong>me</strong> <strong>ka</strong>limin e kohës ndesheshin <strong>me</strong> një rrezik më të madh përt’u prekur nga sëmundje serioze të zemrës e në veçanti ato <strong>me</strong> origjinë <strong>me</strong>tabolikeKonkluzioni i dytë: Te të rinjtë që ushtroheshin përditë <strong>me</strong> aktivitet fizik të monitoruar,këto çrregulli<strong>me</strong> haseshin 3-6 herë më rrallë. Këto dy konkluzione e japin të qartë dhepadiskutueshëm <strong>me</strong>sazhin promocionues: “Nuk është kurrë vonë të vish në formë të mirëfizike”.Ligjërata të autorizuara vetëm për studentët e Gazetarisë së Universitetit të Prishtinës


<strong>Gazetaria</strong> Sportive (Ligjërata e njëmbëdhjetë) 5SPORTI DHE MOSHAMe <strong>ka</strong>limin e moshës, gjërat bëhen më të vështira. Mirëpo mund të hasim njerëz të moshuar,por në formë të shkëlqyer. Me pak fjalë, sekreti qëndron te sporti. Janë pikërisht këta që <strong>me</strong>formën e tyre fizike të përsosur, <strong>ka</strong>në thyer çdo pengesë të moshës, por duke mos llogariturasnjëherë rreziqet që shpesh janë të mëdha. Shumë <strong>me</strong>ndojë se sporti të bën keq dhe në pamjetë parë, kjo nuk është absolutisht e vërtetë dhe këtë e dimë të gjithë. Madje, lista e sëmundjeveqë aktiviteti fizik ndihmon, është shumë e gjatë: infarkti, <strong>ka</strong>nceri, diabeti, sëmundjet e mëlçisëdhe të vesh<strong>ka</strong>ve, osteoporoza madje edhe sëmundje cerebrale si alzhai<strong>me</strong>ri dhe depresioni. Pamarrë parasysh këtu efektin e jashtëzakonshëm antistres d.m.th atë ndjenjë të mrekulluesh<strong>me</strong> qëpas një orë vrap, pedalim <strong>me</strong> biçikletë ose një orë tenis, muskujt ndihen të relaksuar dhe <strong>me</strong>ndjamë e qetë. Rreziku është pikërisht e kundërta. Kështu, në vende të Europës si Italia apo Franca,më shumë se 1 milion njerëz të moshuar praktikojnë tenisin, rreth 2 milionë llojet e lehtat tëatletikës e çiklizmit dhe po 1 milion të tjerë luajnë futboll, të paktën një herë në javë. Pak ashumë, më tepër se 35 për qind e këtyre prakti<strong>ka</strong>ntëve janë më të mëdhenj se 45 vjeç. Një atletështë si një makinë e Formula 1. Me moshën rritet fiziologjikisht edhe ‘ngurtësia’. Nëse një vitmë parë përshkruaje <strong>me</strong> një ritëm të caktuar tre kilo<strong>me</strong>tra, një vit më vonë duhet të bësh vetëmdy. Rëndësi <strong>ka</strong> edhe ambienti ku stërviten. Të filluarit vonë e aktivitetit fizik mund të ketëpasoja edhe më të t<strong>me</strong>rrsh<strong>me</strong>: “Përshtatja <strong>ka</strong>rdiovaskulare, në moshën 50-vjeçare nuk është elehtë. Në atë moshë është e zakonsh<strong>me</strong> të ketë shumë faktorë të tjerë rreziku, si tensioni osediabeti. Pastaj duke e vënë zemrën përballë sforci<strong>me</strong>ve të mëdha, ajo mund të përshtatet, por nëmënyrë patologjike”. Që në moshën e adoleshencës, femrat kryejnë aktivitet fizik njësoj sibashkëmoshatarët e tyre <strong>me</strong>shkuj. Por, në këtë fushë barazia gjinore rrezikon të ketë efekte tëpaparashikuara, sepse trupi i tyre zhvillohet krejt ndryshe nga ai i <strong>me</strong>shkujve dhe një aktivitet isforcuar jep më shumë dë<strong>me</strong> se sa të mira. Femrat <strong>ka</strong>në legen më të gjerë, muskuj më pak tëzhvilluar dhe një përqindje më të madhe dhjami. Por, gjatë ushtri<strong>me</strong>ve <strong>sportive</strong> dhe aktivitetevetë ndrysh<strong>me</strong> fizike, sidomos në fazën e zhvillimit, këto diferenca injorohen shpesh. Kështu, nëkrahasim <strong>me</strong> bashkëmoshatarët <strong>me</strong>shkuj, femrat vriten më lehtë dhe më shumë. Rreziku për tëthyer liga<strong>me</strong>ntin e përparmë të kupës së gjurit është pesëfish më i madh nëse luajnë futboll dhetrefish nëse luajnë basketboll. Kanë më shumë probabilitet të vuajnë nga dhembjet e shpinësdhe shtrembëri<strong>me</strong>t, të kenë dhembje gjunjësh kronike dhe fraktura nga stresi <strong>me</strong><strong>ka</strong>nik nëmaratonë ose vrapim. Rreziku lidhet veçanërisht <strong>me</strong> atletet, por nuk përjashtohen adoleshentetqë kryejnë aktivitet fizik intensiv. Ato nuk e dinë se barazia gjinore nuk <strong>ka</strong> lidhje <strong>me</strong> mënyrënspecifike të zhvillimit të trupit të tyre. Ky problem po u bie gjithnjë e më shumë në sy mjekëvedhe ekspertëve sportivë, por veçanërisht këtë e konfirmojnë edhe studi<strong>me</strong>t e fundit, pavarësishtse nuk njihen shumë nga trajnerët. Në Shtetet e Bashkuara të A<strong>me</strong>rikës, debatet e shumta qëjanë ngritur mbi sportin “që u bën keq” femrave janë publikuar edhe në kopertinën e revistës“New York Ti<strong>me</strong>s”. Këtij argu<strong>me</strong>nti i <strong>ka</strong> kushtuar një artikull të gjatë edhe “The WashingtonPost”. Estrogjenet i bëjnë më pak rezistente liga<strong>me</strong>ntet dhe forma e legenit i detyron femrat tapërdorin gjurin <strong>me</strong> përthyerje ndryshe nga <strong>me</strong>shkujt, duke e bërë më të thyeshëm gjatë njëfrenimi të <strong>me</strong>njëhershëm, një ndryshimi të drejtimit të papritur, një kërcimi etj. Frakturat esh<strong>ka</strong>ktuara nga stresi, kërcitjet që krijohen në kockë pas sforci<strong>me</strong>ve të ripërsëritura, janë njëtjetër problem, të <strong>cila</strong>t janë më të shpeshta te femrat që garojnë në maratonë, bëjnë ski, garim tëalternuar, vrap, not, biçikletë. Kjo ndodh sepse vajzat janë më elastike, faktor ky i rëndësishëmnë jetë, por jo në disa lloje sportesh. Ky elasticitet i madh nuk është i shoqëruar nga një masëmuskulore e mjaftuesh<strong>me</strong> për t’i mbajtur kyçet në pozicione të qëndruesh<strong>me</strong>.Ligjërata të autorizuara vetëm për studentët e Gazetarisë së Universitetit të Prishtinës

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!