Kosovske nevećinske zajednice u sistemima osnovnog i ... - OSCE

Lipjan/Lipljan 53 obezbeđuju besplatan prevoz za kosovske srpske i romske učenike,koji pohađaju škole po srpskom nastavnom planu i programu. Da bi suzbilanapuštanje škole aškalijskih učenika, opština Lipjan/Lipljan finansira intenzivnunastavu i obezbeđuje školski prevoz. I opština Gjilan/Gnjilane organizuje prevozromske dece iz Abdulah Preševa do naselja Ivo Lola Ribar, gde u školi Vuk Karadžićsa srpskim nastavnim planom i programom postoji nastava na romskom jeziku.Opština takođe plaća zakupninu za školske prostorije, koje su smeštene u jednojprivatnoj kući. Za razliku od ovoga, ostale opštine ovog regiona, gde nije dostupnoobrazovanje na nezvaničnim jezicima, 54 nisu preduzele nikakve mere da obezbedealternativna rešenja.Učenici kosovski Turci u Mitrovicë/Mitrovici pohađaju nastavu na albanskom jeziku,ali je opštinski direktor za obrazovanje spreman da uspostavi časove na turskom akose to traži. U Vushtrri/Vučitrnu je turski predstavnik u Skupštini opštine nedavnotražio autobuski prevoz da bi se učenicima kosovskim Turcima omogućilo da naredneškolske godine pohađaju srednju školu na turskom jeziku u Prishtinë/Prištini.Izgradnja novih školaNesrazmera između sve većeg broja učenika i nedovoljnih školskih objekata, ukombinaciji sa prijemnim ispitima, na celom Kosovu dovodi do brojnih slučajevaisključivanja iz srednjeg obrazovanja 55 čime su takođe pogođene i nevećinskezajednice, uključujući Rome, Aškalije i Egipćane. 56 U takvoj situaciji, prijemni ispitimogu da imaju za posledicu neodgovarajuće isključenje iz srednjeg obrazovanja,umesto da učenike usmeravaju ka najboljoj vrsti srednjeg obrazovanja. Umeđunarodnim standardima u pogledu prava na obrazovanje kaže se da srednjeobrazovanje mora da bude „opšte dostupno“ bez obzira na očigledan kapacitet ilisposobnost učenika. 57 Čak i kada su učenici primljeni, opštine generalno uvećavajumaksimalan broj učenika po odeljenju, što dovodi do prenatrpanosti i niskog kvalitetaobrazovanja. 58 Ova situacija je dovela do toga da je Ministarstvo obrazovanjaraspodelilo 27.260.000 evra za izgradnju novih škola tokom 2009. godine. Samo dveod planiranih novih škola su za nevećinske zajednice, sa investicijom od 234.000evra, ili 0,9 posto od ukupno izdvojenih sredstava. 5953 Kosovski hrvatski, romski, bošnjački i srpski učenici koji pohađaju srednje škole po srpskom planu iprogramu nastave u Suvom Dolu/Suhodoll, Donjoj Gušterici/Gushtericë e Ulët, LapljemSelu/Llapllasellë i Gračanici/Graçanicë. Opština obezbeđuje dva kombija i pokriva troškoveodržavanja, dok roditelji plaćaju plate vozača.54 Obrazovanje na romskom i bosanskom jeziku nije dostupno u Ferizaj/Uroševcu, gde žive kosovskiBošnjaci, Goranci i Romi, a na romskom nije dostupno u Novobërdë/Novom Brdu, Štrpcu/Shtërpcë(romski) i Viti/Vitini.55 Avgusta 2008. godine, 240 od 698 učenika primljeno je u srednje škole u Shtime/Štimlju, a 230 od582 u Fushë Kosovë/Kosovom Polju. Prioritet se daje na osnovu rezultata kosovskog ispita i ocenaučenika. Veća je verovatnoća da će deca siromašnih porodica, naročito Romi, Aškalije i Egipćani,postići slab uspeh na prijemnom ispitu i zato su ona naročito podložna isključenju.56 Septembra 2008. godine jedan aškalijski đak nije primljen u srednju školu u Podujevë/Podujevuzbog rezultata na ispitu a upisan je kasnije na intervenciju Ministarstva obrazovanja.57 Član 13.2(b), Međunarodnog pakta o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima; Ekonomski isocijalni savet, Odbor za ekonomska, socijalna i kulturna prava, E/C.12/1999/10, Opšti komentar opravu na obrazovanje, 08/12/1999, stav 13.58 Broj učenika po nastavniku je 32. U Fushë Kosovë/Kosovom Polju je uvećan na 37, a odeljenjageneralno imaju 45 učenika. U Shtime/Štimlju je ovaj prag podignut na 44.59 Važeći Zakon o kosovskom budžetu za 2009. godinu (br.03/l-105); Tabele kosovskog budžeta za2009. godinu; određene budžetske stavke: "Izgradnja osnovne škole za manjine", 200.000 evra; i"Izgradnja osnovne škole u Bostane/Bostanu" (Novobërdë/Novo Brdo), 34.000 evra.14