Nr 10-11.pdf - Gmina Michałowice

Herb Awdanieckwiecień • maj • czerwiec – lipiec • sierpień • wrzesieńHerbarz Michalowickiej ZiemiPrezentujemy najbardziej związany z Michałowicamiherb, którym pieczętował sięśredniowieczny właściciel tych ziem – Michałz rodu Abdank lub Awdaniec (istnieją różnenazwy).Herb Awdaniec należy do najstarszychi najbardziej tajemniczych znaków. Przedstawiaon srebrną literę W w czerwonympolu, w klejnocie nad hełmem w koronieidentyczne wyobrażenie. Część heraldykówuważa jednak, że nie może być to W, gdyżw okresie, kiedy powstawały herby, taka literapo prostu nie istniała, bowiem po polskuwówczas nie pisano, używając wyłączniełaciny, gdzie występuje tylko V. Tłumaczono więc, że jest to odwróconeM (które – według prof. Wł. Semkowicza – znajdowałosię w herbie do końca XIII w. Ukształtowanie się herbu w obecnejpostaci nastąpiło na przełomie XII i XIV stulecia i związanebyło z umieszczeniem klejnotu w formie plastycznej na hełmie.Łękawicę w kształcie litery W dużo łatwiej było przymocować,niż formę poprzednią. Nowy wizerunek przeniesiono więc takżena tarczę). Niektórzy znak ten wywodzili z runów skandynawskich,co dowodziłoby, że przodek Awdańców mógł pochodzićod wikingów, z którymi – za pierwszych Piastów – utrzymywałaPolska dość ścisłe kontakty – nie tylko wojenne.dynawskiego imienia Audun. Słowo „audu”w języku staronorweskim oznaczało m.in.bogactwo, skarby, stąd w rodzie częste imięSkarbek. Byłby to dowód na pochodzenieAwdańców do wikingów.Ale jest jeszcze jedna legenda broniącapolskości tej familii. Otóż Krak, legendarnywładca Krakowa, za uratowanie grodu przedsmokiem, nadał szewcowi Skubie herbw kształcie W – pierwszej litery słowa wąż –smok lub jak chcą inni – Wawel. A możechodziło o Wisłę?Na podstawie: L. Chmielewski Tajemniceherbów polskich.Marta MarachaIstnieją przypuszczenia, jakoby pierwowzorem legendarnegoSkarbka był Jakub Skarbek z Góry herbu Abdank, któryw roku 1414 uczestniczył w poselstwie cesarza Zygmunta Luksemburczykado Turków. Dla potrzeb legendy zmieniono więcczas poselstwa na rok 1109 oraz cel misji. Ta mała mistyfikacjanajwyraźniej miała na celu uczynienie rodu Skarbków bardziejstarożytnym gniazdem rycerskim. Zniekształcenie prawdy historycznejnastąpiło w momencie, kiedy godność rodziny urosłado rangi rodu senatorskiego, a Jakub Skarbek wszedł w poczetgrupy możnowładców, sprawujących rządy podczas niepełnoletniościkróla Władysława, zwanego później Warneńczykiem.RUNY – alfabet runiczny – używany przez ludy germańskie i celtyckie do zapisukrótkich inskrypcji w drewnie, metalu czy na kamieniach (tzw. kamienie runiczne).Kształt znaków w tym alfabecie (głównie linie proste, mało łuków) ułatwiałzapis na takich powierzchniachA co na to legendy, w których często tkwi źdźbło prawdy?Pierwsza, najbardziej popularna, tłumaczy jedynie nazwę herbu.Otóż, Bolesław Krzywousty miał wysłać do cesarza niemieckiegoHenryka, swego posła – Skarbka. Cesarz, chcąc pochwalićsię bogactwem zaprowadził go do skarbca i pokazał skrzyniepełne złota. Skarbek zdjął z palca pierścień i rzucając go na stoskosztowności powiedział: „Idź złoto do złota, my Polacy bardziejw żelazie się kochamy i żelazem bronić będziemy”. Zdumionycesarz wyrzekł jedno tylko słowo: „Hab – dank”, czyli dziękuję.Stało się ono nowym zawołaniem rodu, a od XVI w. także nazwąherbu znanego wcześniej jako Skarbek lub Awdaniec. Być może –jak sądzą niektórzy – pierwotna jego nazwa pochodzi od skan-Figurka rycerza herbu Awdaniec (wyk. Piotr Strzelecki – modelarz)Wiele takich zafałszowań miało miejsce w naszej historii, pozostawiając– w postaci legend – mnóstwo barwnych opowieścio dawnych czasach.Jan Długosz na temat Łękawicy wywodzi jeszcze inną teorię,dopatrując się w niej symbolu gwiazdozbioru Kasjopei. Zapoparciem tej tezy przemawiają proste fakty: przodek Awdańców– Skuba (imię powstałe zapewne wskutek błędnego odczytywaniaimienia Skarbek), był legendarnym pogromcą wawelskiegosmoka, Kasjopeja zaś, to matka mitycznej Andromedy wydanejsmokowi – potworowi na pożarcie, a ocalonej przez Perseusza.Gwiazdozbiór ten rzeczywiście układa się w kształt literyW lub rozstrzelonego M.4