ESA Ostinato 2000 - Republika WWW

2 − Głośniki pochodzą z renomowanej duńskiej wy−twórni Vifa. 18−cm nisko−średniotonowy i 25−mm ko−pułka wysokotonowa to klasyczny układ w zesta−wach dwudrożnych.wania nawet prostych filtrów 6dB/okt., napewno nie jest konieczne stosowanie roz−budowanych filtrów bardzo wysokich rzę−dów i filtrów − pułapek. Jednak bez wzglę−du na “wrodzoną” wytrzymałość głośnikawysokotonowego, zawsze filtr wyższegorzędu lepiej go odciąża, niż filtr niższego rzę−du. W tym przypadu zastosowano więckompromisowo filtr górnoprzepustowy 2.rzędu (elementy C2, L2). Rezystory R2, R3pełnią rolę tłumika, dopasowującego natę−żenie wysokich tonów do efektywności gło−śnika nisko−średniotonowego. Natomiastfiltr dolnoprzepustowy (dla głośnika nisko−średniotonowego) jest 1. rzędu (cewka L1),ale aby filtr ten działał prawidłowo, założonorównolegle do głośnika obwód C1, R1,C1 = 4,7 µFC2 = 4,7 µFL1 = 1,5 mH, R = 0,36 ΩL2 = 0,47 mH, R = 0,57 ΩR1 = 6,8 Ω, 10 WR2 = 3,3 Ω, 4 WR3 = 6,8 Ω, 4Wlinearyzujący przebieg impedancji głośnika(kompensujący wpływ indukcyjności cewkigłośnika). Jednocześnie wartość indukcyjno−ści L1 jest znacznie większa, niżby to wyni−kało z podstawowych wzorów odniesionychdo założonej częstotliwości podziału (3kHz).Jest to jednak sytuacja typowa, gdyż zada−niem filtru dolnoprzepustowego jest rów−nież korekcja zwykle wznoszącej się charak−terystyki przetwarzania głośnika nisko−śre−dniotonowego, zainstalowanego na wąskiejściance obudowy.Gdy spojrzymy na charakterystyki aku−styczne głośników, zobaczymy, że w rezul−tacie tych zabiegów głośnik nisko−średnio−tonowy przetwarza dość liniowo do ok.2,5kHz, a powyżej charakterystyka opadaz nachyleniem 12dB/okt. ponieważ dodziałania filtru dodał się naturalny spadekzdolności przetwarzania głośnika.Charakterystyki obudwu głośników przeci−nają się przy ok. 3kHz, wyznaczając tutajakustyczną częstotliwość podziału.Obydwa głośniki połączone są w tej samejpolaryzacji, która w tym przypadku dajepełną zgodność fazową w zakresie często−tliwości podziału.Mamy więc w działaniu tej prostej zwrotnicykilka ważnych, uniwersalnych wskazówek:1. Można łączyć filtry różnych rzędów,tworząc tzw. zwrotnice niesymetryczne.2. Rzeczywiste nachylenia charakterystyknie muszą odpowiadać teoretycznym,zgodnym z rzędem zastosowanego filtru.3. Właściwe wartości elementów filtrównie muszą odpowiadać wywiedzionymz prostych wzorów.4. Dla niezawodnego działania głośnikawysokotonowego, należy stosować filtrgórnoprzepustowy co najmniej 12dB/okt.(2. rzędu)5. W większości przypadków głośnik wy−sokotonowy ma “zapas” efektywnościw stosunku do głośnika nisko−średniotono−wego, i konieczne jest stosowanie tłumika.6. W przypadku stosowania filtru 1. rzędudla głośnika nisko−średniotonowego, naj−częściej konieczne jest stosowanie linea−ryzacji jego charakterystyki impedacji.7. Generalnie, rodzaj filtrów i wybór często−tliwości podziału jest ściśle uzależniony odcharakterystyk zastosowanych głośników,i musi przebieg tych charakterystyk uwzglę−dniać. Podstawowe wzory zakładają ideal−ne zachowanie głośnika zarówno w dzie−dzienie charakterystyki przetwarzania, jaki charakterystyki impedancji. W rzeczywi−stości charakterystyki te nie są liniowe.8. Ustalenie właściwej polaryzacji głośni−ków również nie może być oparte na pro−stych regułach, które nie uwzględniają np.wzajemnego przesunięcia centrów aku−stycznych głośników.Obydwa obwody − głośnika nisko−średnioto−nowego i wysokotonowego − są odseparo−wane, co wiąże się z zastosowaniempodwójnego gniazda przyłączeniowego, i da−je możliwość zrealizowania połączenia typu“bi−wiring”, podwójnym przewodem. Wów−czas prądy niskich i wysokich częstotliwościsą odseparowane na całej długości połącze−nia. Według niektórych relacji przynosi topewną poprawę dźwięku, według innychnie. Rezygnując z bi−wiringu, można więcrzecz uprościć, podłączając obydwa obwodydo zacisków pojedynczego gniazda.Jedną z najprostszych w warunkach ama−torskich, i jednocześnie najlepszą od stronyjakości, jest metoda bezpośredniego łącze−nia elementów, bez użycia płytki drukowa−nej. Rozplanowanie kilku elementów,z których składa się zwrotnica, nie powinnosprawić kłopotów komukolwiek. Należy tylkozwrócić uwagę, aby cewki nie były zainstalo−wane obok siebie, i aby nie były w jednej pła−szczyźnie (większą “na płasko”, mniejszą pro−stopadle do niej). Zwrotnicę można zmonto−wać na 1−cm płytce MDF, albo nawet na 4−mm płytce pilśniowej, o formacie np. 10x 20cm, i zainstalować na tylnej ściance, nawysokości głośnika nisko−średniotonowego.Firma ESA stosuje w swoich konstrukcjachdoskonałej jakości elementy firmy Mun−dorf. W oryginalnej zwrotnicy Ostinato2000 są tylko nie wnoszące zniekształceńcewki powietrzne (cewka głośnika nisko−średniotonowego, aby miała niską rezy−stancję, nawinięta jest drutem o grubości1,4mm) i “audiofilskie” kondensatory poli−propylenowe MCap. EdW poleca i dostar−cza te same elementy, wraz z 3m przewo−du głośnikowego 2x2mm 2 firmy Audioqu−est (do pary kolumn), parą podwójnych,złoconych gniazd przyłączeniowych i parąprofilowanych tuneli bass−reflex.DźwiękOstinato 2000 charakteryzują się brzmie−niem o odpowiedniej neutralności i liniowo−ści, co powinni docenić audiofile, zwracają−cy uwagę przede wszystkim na wiernośćprzetwarzania, ale równocześnie nie są po−zbawione dużej dynamiki i zdecydowaniezarysowanych krańców pasma, zwłaszczatonów wysokich, które są czyste, przejrzy−ste, kiedy trzeba delikatne i subtelne, kiedytrzeba ostre i zdecydowane. Doskonale wy−brzmiewają “blachy” perkusji.Bas jest sprężysty, schodzi nisko, ale niejest nadmiernie eksponowany. Podkręcenieregulatora tonów niskich i ustawienie duże−go wzmocnienia może głośnik nisko−śre−dniotonowy doprowadzić do granic możli−wości. Inaczej mówiąc, bas jest domowy,a nie dyskotekowy. Dla wzmocnienia ni−skich tonów należy kolumny ustawić bliskotylnej ściany − przynosi to efekt akustycznypodobny do podkręcania regulatora niskich,a nie obciąża głośnika dużą mocą. Jeślichcemy zwiększyć ilość “wyższego basu”,uzyskać większy “wykop”, ale kosztem naj−niższych pomruków, należy rurę bass−reflexskrócić, z długości 14−cm do 10cm. Przeno−66ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99