Ober-Haus Raport Roczny z Rynku Nieruchomości 2013, Polska

Warszawa – Rynek powierzchni biurowychRaport z Rynku Nieruchomości 2013PolskaWarszawa, Kraków, Gdańsk, Poznań, Łódź3

Skontaktuj się z NamiWarszawa+48 22 11 66 500warszawa@ober-haus.plProszę pobrać wizytówkę(QR Code)Kraków+48 12 428 17 00krakow@ober-haus.plProszę pobrać wizytówkę(QR Code)Gdańsk+48 58 520 40 99gdansk@ober-haus.plProszę pobrać wizytówkę(QR Code)Poznań+48 61 851 90 00poznan@ober-haus.plProszę pobrać wizytówkę(QR Code)Łódź+48 42 637 12 65lodz@ober-haus.plOber-Haus jest największą agencją nieruchomościdziałającą w czterech krajach Europy Centralnej:Polsce, Litwie, Łotwie i Estonii. Od 1994 rokuświadczymy kompleksowe usługi w zakresie:• Nieruchomości mieszkaniowych• Nieruchomości komercyjnych• Zarządzania nieruchomościami• Doradztwa inwestycyjnego• Wyceny nieruchomościProszę pobrać wizytówkę(QR Code)Łącząc nasze międzynarodowe doświadczeniaz wiedzą o specyfice rynków lokalnych, pomagamynaszym Klientom dokonywać właściwych wyborów.QR Code jest zarejestrowanym znakiem handlowym DENSO WAVE Incorporated.To takie proste z Ober-Haus!1

Warszawa – Rynek mieszkaniowyWARSZAWARynek mieszkaniowyDalsze obniżki cenPodażW 2012 r. w Warszawie wybudowano 13 496mieszkań i jest to wzrost w stosunku do rokuubiegłego o 44%. Najbardziej znani deweloperzyw stolicy to Dom Development, Polnord, BudimexNieruchomości, Ronson Developoment, Gant i Robyg.Polska gospodarkaW 2012 roku Polska gospodarka rozwijała sięw tempie 2,3% PKB (4,3% w 2011 r.) Wg NBP w 2013i 2014 gospodarka Polski ma rosnąć w tempieodpowiednio 1,5% i 2,3%.Inflacja na koniec 2012 roku wyniosła 3,7% (4,3%w 2011 r.). Według przewidywań NBP na 2013 mawynieść 2,5%, a 1,5% w 2014.Stopa bezrobocia w 2012 wyniosła 13.4%i w przewidywaniach NBP spada do 10,7% w 2013.Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polscew 2012 powinny osiągnąć taką samą kwotę, jakw 2011 (EUR 13,56 miliardów), która oznaczała30% wzrost w porównaniu do 2010. W 2013 PolskaAgencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ)przewiduje wzrost bezpośrednich inwestycjizagranicznych.Narodowy Bank Polski utrzymuje kurs PLN/EUR bliskorelacji 4 : 1. Polska dąży do przystąpienia do strefyeuro w horyzoncie najbliższych 5 lat.CenyŚrednia cena mieszkań na rynku pierwotnym spadłao 0,8 % do poziomu 7 564 PLN/m 2 . Ceny nowychmieszkań w Centrum oferującym przede wszystkimmieszkania o wyższym standardzie średniokształtowały się na poziomie 11 942 PLN/m 2 .Najdroższe mieszkania w stolicy są w inwestycji Złota44 - ceny zaczynają się od 28 000 PLN/m 2 , a kończą napoziomie 43 000 PLN/m 2 . Mieszkania w popularnychdzielnicach poza Centrum takich jak np. Mokotówkosztowały od 6 400 do 15 900 PLN/m 2 . Cenymieszkań w słabiej skomunikowanych dzielnicachtakich jak: Białołęka, Wawer, Wesoła kształtowały sięw przedziale 4 230 – 6 200 PLN/m 2 .Średnia cena mieszkań w stolicy, na rynku wtórnymspadła tylko o 2,0%, do poziomu 8 010 PLN/m 2 .Jednakże ceny transakcyjne są niższe średnioo dodatkowe 5%. Na Starym Mieście i w Śródmieściuśrednia cena oscylowała wokół 15 120 PLN/m 2 ,a w dzielnicach poza Centrum i na obrzeżachwyniosła 6 652 PLN/m 2 .2

Warszawa – Rynek mieszkaniowyNowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 22 11 66 500Śródmieście Wilanów – realizowany przez Polnord,zlokalizowany w dzielnicy Wilanów, wzdłużul. Gieysztora i ul. Kazachska. Projekt oferuje 166lokali mieszkalnych o powierzchni od 40 do 115 m 2 .Ceny kształtują się od 6 800 do 7 800 PLN/m 2 . Terminzakończenia – październik 2013 r.Młyny Królewskie – realizowane przez DomDevelopment, zlokalizowane na Warszawskiej Woliprzy ul. Ostroroga, to zespół 4 budynków o wysokościod 5 do 6 pięter. Projekt obejmuje 225 mieszkańw metrażach od 32 do 116 m 2 . Ceny kształtują się od6 700 do 8 990 PLN/m 2 . Termin zakończenia –VI kwartał 2013 r.Young City – realizowane przez Robyg,zlokalizowane na warszawskim Bemowie przyul. Batalionów Chłopskich. Osiedle ma powstaćw dwóch etapach i składać się będzie z 300 lokali.Nowoczesna forma architektoniczna i niska,czteropiętrowa zabudowa. Projekt obejmuje 300mieszkań w metrażach od 30 do 85 m kw. Cenyzaczynają się od 5 789 PLN/m 2 . Termin zakończeniaI etapu to grudzień 2013 r.Espresso – osiedle realizowane przez RonsonDevelopment. Projekt, zlokalizowany na Woli przyul. Jana Kazimierza, składa się z 650 mieszkańo powierzchni od 30 do 128 m 2 . Ceny mieszkańkształtują się od 6 500 PLN do 8 700 PLN/m 2 . Terminzakończenia I etapu inwestycji – I kwartał 2014 r.Royal House – realizowany przez Gant,zlokalizowane na warszawskiej Woli, przy ul. JanaKazimierza, to zespół trzech budynkówo zróżnicowanej wysokości i atrakcyjnej, nowoczesnejarchitekturze. Projekt obejmuje 358 mieszkańo popularnych rozkładach i powierzchni od 24 do95 m 2 . Ceny zaczynają się od 5 922 PLN/m 2 . Terminzakończenia III kwartał 2014 r.PopytNajwiększym zainteresowaniem cieszyły sięmieszkania dwu i trzypokojowe z tzw. segmentupopularnego. Najbardziej popularnymi dzielnicamimieszkaniowymi są: Mokotów, Ursynów, Żoliborz,Wilanów, a Białołęka i Wawer są postrzegane jakonajtańsze.Rynek Kredytów HipotecznychRok 2012 był kontynuacją ograniczeń w udzielaniuprzez banki kredytów hipotecznych. Bankisystematycznie wycofywały się z udzielania kredytóww walutach obcych, jednocześnie podnosiły marżedla takich kredytów. Taka sytuacja bezpośredniopowodowała obniżenie popytu na nieruchomościi jednocześnie spadek cen.Dopiero w końcówce roku zaobserwowanozwiększoną akcję kredytową która byłaspowodowana wygaszaniem programu „Rodzina naSwoim” oraz rozpoczęcie przez Radę PolitykiPieniężnej cyklu obniżek stóp procentowych.CzynszeW 2012 na warszawskiego rynku wynajmunieruchomości mieszkaniowych odnotowano korektęstawek czynszowych wynoszącą 5,1%. W zależnościod lokalizacji i wielkości kształtowały się one średnio:1-pokojowe: 1 550 PLN, 2-pokojowe: 2 100 PLN,3 pokojowe: 3 200 PLN, 4-pokojowe: 4 200 PLN. Stopazwrotu z inwestycji mieszkaniowych utrzymuje się napoziomie 4,5%.• Espresso, Ronson Development3

Warszawa – Rynek powierzchni biurowychRynek powierzchni biurowychDuża podażPodażRynek warszawski jest wciąż największym rynkiembiurowym w Polsce. W 2012 roku podaż wzrosłao 5%, czyli 201 500 m 2 . Na początku 2013 rokucałkowita podaż powierzchni biurowej w Warszawiewynosi 3 806 500 m 2 . Do 2016 roku, 450 000 m 2nowej powierzchni powinno zasilić rynek.Najbardziej popularnymi lokalizacjami biurowymi sąniezmiennie Śródmieście i Mokotów.Ostatnio oddane projektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 22 11 66 500Nowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 22 11 66 500Konstruktorska Business Center – 40 000 m 2powierzchni klasy A oraz 1070 miejsc parkingowychbędzie zrealizowane w budynku przyul. Konstruktorskiej przez HB Reavis Groupw II kwartale 2013.Ambassador Office Building – 14 500 m 2powierzchni biurowej klasy A oraz 1 000 m 2powierzchni handlowej wraz z 299 miejscamiparkingowymi realizowane przy ul. Domaniewskiejprzez Kronos Real Estate. Planowany termin oddaniato I kwartał 2013 r. Główni najemcy: Grass SavoyePolska, Coty Polska, DSV.Wola Center – 31 000 m 2 powierzchni biurowej klasyA oraz 319 miejsc parkingowych przyul. Przyokopowej realizowane przez LC Corp.Planowany termin oddania budynku - październik2013. Główni najemcy: Getin Noble Bank, WoltersKluwer Polska.Mokotów Nova – 15 000 m 2 powierzchni klasy Aoraz 1 062 miejsca parkingowe zlokalizowane przyul. Domaniewskiej i Wołoskiej, zrealizowane przezGhelamco, co w połączeniu z I etapem inwestycjidaje łącznie 40 000 m 2 nowoczesnej powierzchnibiurowej klasy A. Główni najemcy: Hyundai,Ghelamco, Medicover.Bussines Garden I i II – kompleks położony jestw pobliżu ulicy Żwirki i Wigury – inwestycja firmySwedeCenter oferująca w pierwszym budynku5 200 m 2 i w drugim 16 785 m 2 powierzchni biurowejklasy A. W całości projekt osiągnie ponad 90 000 m 2w 7 budynkach do 2018 roku. Główni najemcy:Adidas, Ricoh, Credit Agricole i EFL.Senator - nowoczesny budynek biurowy klasy A,o powierzchni 25 000 m 2 i 337 miejsc parkingowychzrealizowany przy ul. Bielańskiej i Al. Solidarnościprzez Ghelamco. Oddany do użytkowania wewrześniu 2012. Główni najemcy: PKN Orlen,Rabobank, BRE Bank, Euronet.• Wola Center, LC CorpAtrium One – 16 400 m 2 powierzchni biurowej klasyA i 130 miejsc parkingowych zlokalizowane Al. JanaPawła II i ul. Ciepłej, realizowane przez SkanskaProperty Poland. Planowane zakończenie inwestycji –grudzień 2013.4

Warszawa – Rynek powierzchni biurowychPopytCałkowita liczba wynajętej powierzchni wyniosła450 000 m 2 . Wskaźnik pustostanów wzrósł z 6,7do 7,3%. Najmniej wolnej powierzchni było dostępnena Wilanowie - 3%, a najwięcej na Ursynowie - 11%.CzynszeW 2012 roku czynsze klasy A w COB (CentralnymObszarze Biznesu) wynosiły 17 – 27 EUR/m 2 .Poza COB, stawki za klasę A były na poziomie 11 – 16EUR/m 2 . Koszty eksploatacji za powierzchnięklasy A kształtują się od 4 do 6 EUR/m 2 . Średniastopa zwrotu z inwestycji biurowych wynosi 6.25%.TransakcjeW 2012 roku jedną z największych transakcjiwynajmu na rynku było podpisanie umowy najmu na27 000 m 2 przez firmę PTC i Ghelamco w T-MobileOffice Park przy ul. Marynarskiej 12. Kolejną znaczącątransakcją był wynajem przez Grupę Nordea 7 600 m 2powierzchni biurowej w kompleksie Green Cornerzrealizowanym przez Skanska Property Poland.5

Warszawa – Rynek powierzchni handlowychRynek powierzchni handlowychDominacja popytuPodażW 2012 roku podaż powierzchni handlowejw Warszawie wzrosła o 43 600 m 2 (3%) do 1 471 000m 2 i jest największa w Polsce. W stolicy wciąż mamydo czynienia z dominacją popytu nad podażąszczególnie w centrum i sąsiednich dzielnicach.Ostatnio oddaneAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 22 11 66 500Galeria Brwinów – Brwinów, ul. Grodziska, galeriama 40 lokali komercyjnych oferujących szereg usługi produktów. Inwestor dla najemców przygotował10 000 m 2 powierzchni całkowitej. Najemcy:Piotr i Paweł, Pepco, Kolporter, Provita, WIK WorldOptic, RTV/ AGD Mix Electronics, Rossmann.Inwestycja zakończona w maju 2012.I etap CH Auchan Łomianki – Łomianki ul. Brukowa,powierzchnia handlowa 36 600 m 2 . Główni najemcy:Auchan, Empik i CCC. Centrum zostało otwartew listopadzie 2012.prestiżowe i popularne centrum handlowe.Główni najemcy to: Carrefour, Cinema City, EURO RTVAGD, Royal Collection, Empik.Arkadia, Centrum/Żoliborz, AL. Jana Pawła II 82,to około 110 000 m 2 , na której zgromadzono prawie230 lokali handlowych. Mieszczą się tu sklepypolskich i światowych marek, restauracje, kawiarniei kino. Głównymi najemcami są: Saturn, Carrefour,Leroy Merlin, H&M, Peek&Cloppenburg, Cinema City.CH Wola Park - Wola, ul. Górczewska 124. Centrumoferuje 73 000 m2 powierzchni handlowej w tym 17000 m2 hipermarketu Auchan. Na dwóch poziomachgalerii znajduje się ponad 180 butików i sklepów.W centrum znajdują się również kawiarniei restauracje oraz dwupoziomowe Multikino i fitnessclub i parking z ponad 3000 miejsc postojowych.Głównymi najemcami są: Go Sport, H&M, ZARA, C&A,RTV EURO AGD.CH Blue City – w centrum przy Al. Jerozolimskie 179.Oferuje 65 000 m 2 powierzchni handlowej –240 sklepów i punktów usługowych oraz centrumrozrywki Magic City (5 000 m²). Główni najemcy:Home City - centrum mebli i wyposażenia wnętrz,Enel Med, Saturn, Zara, Go Sport, Piotr i Paweł.Nowe projektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 22 11 66 500Główne Galerie HandloweAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 22 11 66 500Złote Tarasy - ul. Złota. Centrum oferujeokoło 64 000 m 2 powierzchni handlowej. Jestto kompleks handlowo - biurowo - rozrywkowy,ulokowany w ścisłym centrum Warszawy, tuż obokDworca Centralnego i Pałacu Kultury i Nauki.Na czterech poziomach znajdują się m.in.: Carrefour,Van Graaf, Zara, H&M, Marks&Spencer, Saturn,Multikino.Galeria Mokotów, Mokotów, ul. Wołoska 12,około 62 000m 2 powierzchni handlowej. Na trzechpiętrach mieści się blisko 260 sklepów, punktówhandlowych i usługowych, centrum rozrywkioraz kino. Galerię Mokotów uważa się za najbardziejPlac Unii – Galeria Miejska – projekt biurowohandlowyBBI Development i Liebrecht & Woodoferujący 15 500 m 2 nowoczesnej powierzchnihandlowej ulokowanej na trzech kondygnacjach.Planowany termin oddania to I kwartał 2013 r.FACTORY Annopol - budowany NEINVER, będziepierwszym centrum wyprzedażowymw prawobrzeżnej Warszawie. Obiekt będzie miał14 000 m 2 powierzchni handlowej. Inwestycjama zostać oddana do użytku w I kwartale 2013 roku.Galeria Handlowa w Wilanowie – realizowane przezspółkę celową w której obecnie 100% udziałów maGTC. I etap będzie oferował 60 000 m 2 powierzchni,a docelowo 80 000 m 2 . Realizacja inwestycjiplanowana jest na 2013-2014 r.6

Warszawa – Rynek powierzchni handlowychGaleria Piaseczno – rozbudowa istniejącegocentrum handlowego Auchan Piaseczno.Galeria Piaseczno, położona w pobliżu Decathlon,będzie kompleksem handlowo - rozrywkowymo powierzchni handlowej 83 000 m 2 wrazz 220 lokalami i hipermarketem Auchan. Centrumbędzie oferować 3 300 bezpłatnych miejscparkingowych. Otwarcie jest planowane na 2015 r.• Galeria Piaseczno, IMMOCHANPopytNajwiększym zainteresowaniem cieszą sięniezmiennie centra handlowe: Galeria Mokotów,Arkadia, Złote Tarasy. Pustostany wciąż na niskimpoziomie – obecnie 1,2%.Najemcy podtrzymali zainteresowanie lokalamihandlowymi przy głównych ulicach Warszawy –podobnie jak w latach ubiegłych dużą popularnościącieszą się ulice: Nowy Świat, Marszałkowska,Al. Jerozolimskie. Pl. Trzech Krzyży.CzynszeW 2012 roku stawki czynszów za najlepsze lokale przygłównych ulicach były na poziomie 75 - 95 EUR/m 2 .W najlepszych centrach handlowych, za wynajemnajatrakcyjniejszych lokali o powierzchni 100 m 2trzeba zapłacić od 70 do 90 EUR/m 2 . Średni czynszw centrach handlowych wynosi 42 EUR/m 2 . Kluczowinajemcy płacą średnio 8 – 12 EUR/m 2 . Średnia stopazwrotu z inwestycji w powierzchnię handlowąwynosi 6%.TransakcjeNajwiększą transakcją w 2012 r. był zakup ZłotychTarasów przez fundusz zarządzany przez Axa Reim.Łączna wartość transakcji to 475 mln EUR.7

Warszawa – Rynek powierzchni magazynowychRynek powierzchni magazynowychDojrzały rynekPodażNa początku 2013 roku podaż powierzchnimagazynowej wynosiła 2,76 mln m 2 . Aktualniew budowie jest blisko 80 000 m 2 nowej powierzchnimagazynowej w czterech projektachzlokalizowanych w Warszawie i regionie (w strefie Ii II). Największe parki magazynowe to Prologisi Panattoni.Obszar powierzchni magazynowych wokół Warszawypodzielony jest – w zależności od odległościod centrum miasta na trzy strefy:I Strefa – południowo – do 12 km od centrumWarszawy – Okęcie, Służewiec, Żerań, Targówek.II Strefa – od 12 do 30 km od centrum Warszawy -Nadarzyn, Pruszków, Piaseczno, Ożarów Mazowiecki.III Strefa - od 30 do 50 km od centrum Warszawy –Mszczonów, Teresin, Sochaczew.Tulipan Park Warszawa – zlokalizowanyw odległości 18 km od Warszawy w Nadarzynie przytrasie Katowice – Warszawa o docelowej powierzchnimagazynowej 130 000 m 2 . Główni najemcyto Formax Polska, LogwinAir+Ocean Poland.ProLogis Park Warsaw II – zlokalizowany przyul. Staniewickiej o powierzchni 38 000 m 2 . Głównyminajemcami są firmy logistyczne, z branżyfarmaceutycznej, papierniczej.Panattoni Park Teresin – wybudowany przezPanattoni Europe, powierzchnia 36 500 m 2zlokalizowany w Teresinie, 33 km od Warszawy przytrasie Warszawa-Poznań.Panattoni Park Błonie II - realizowany przezPanattoni Europe, powierzchnia magazynowo –biurowa 23 700 m 2 , zlokalizowany w II Strefiew Błoniu – 30 km od Warszawy, niedaleko autostradyA2 łączącej Berlin z Moskwą oraz drogi ekspresowejE30, jest dogodnym punktem do zlokalizowaniacentrum dystrybucyjnego obsługującego rynki Polskii Europy. Jednym z najemców jest Logus Sp. z o.o.Główne Powierzchnie MagazynoweAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 22 11 66 500Żerań Park II – zrealizowany przez Apollo RidaPoland – 45 000 m 2 powierzchni magazynoweji biurowej w siedmiu budynkach. Główni najemcy:Murexin Polska, Commercial Union, EsteeLauderPoland, Polska Telefonia Cyfrowa.Norblin Industrial Park – zrealizowany przezNorblin Capital Group – 26 000 m 2 powierzchnimagazynowej i 6 100 m 2 biurowej, zlokalizowanyprzy ul. Palisadowej na Bielanach. Główni najemcy:ADT, ThyssenKrupp Energostal, IMS Stal Service,Konsorcjum Stali.Diamond Business Park Piaseczno – zrealizowanyprzez AIG Lincoln w Piasecznie 15 km od Warszawy,oferuje 53 000 m 2 powierzchni magazynoweji 7 000 m 2 biurowej. Główni najemcy:LogwinLogistics, GTS Energis Polska, CargolinePolska/ DHL.• Panattoni Park BłonieOżarów Business Center – zrealizowany przezTKG Polska – 36 590 m 2 powierzchni magazynowejw czterech budynkach klasy A, zlokalizowanychw Ożarowie, 15 km od Warszawy. Centrum oddanew 2001 roku. Główni najemcy: Bemis, BMW, CAT,Lognet.8

Warszawa – Rynek powierzchni magazynowychPanattoni Park Ożarów – położony w OżarowieMazowieckim 15 km od Warszawy, niedaleko trasyE30 łączącej Warszawę z Poznaniem, w sąsiedztwieautostrady A2 Berlin – Moskwa oferuje 66 800 m 2istniejącej powierzchni. Jednym z najemców jestfirma Loxxess-Transteam.Nowe projektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 22 11 66 500Norblin Industrial Park II – realizowany przezNorblin Capital Group – rozbudowa istniejącegoparku o powierzchni 32 100 m 2 o 15 000 m 2powierzchni magazynowej i 1 500 m 2 biurowej,zlokalizowane przy ul. Palisadowej na Bielanach.Termin realizacji zależny od potencjalnych najemców(BTS).PopytW 2012 wskaźnik pustostanów wyniósł średnio 18%.W Warszawie pustostany wynoszą 13%,a w okolicznych miejscowościach 19%. Inwestycjez reguły poprzedzone są umowami przednajmu(tzw. pre-let), buduje się też obiekty na zamówieniekonkretnych najemców (tzw. BTS).CzynszeEfektywne czynsze w 2012 roku zostały obniżoneo 14% w strefie I, 5% w II, a w III utrzymały się.Aktualnie stawki kształtują się następująco:Strefa I – 4,0 – 5,0 EUR/m 2Strefa II – 2,8 – 3,5 EUR/m 2Strefa III – 2,0 – 2,7 EUR/m 2TransakcjeW 2012 roku miały miejsce m.in. następującetransakcje:• Ożarów Business Center został zakupionyprzez Segro za ponad 14 mln EUR• Hines kupił portfel Prologis za 96 mln EUR9

Kraków – Rynek mieszkaniowyKRAKÓWRynek mieszkaniowyDynamiczny wzrost podażyPodażW 2012 w Krakowie oddano do użytkowania 6 820mieszkań, co oznacza 34% wzrost w stosunku do 2011.Po stagnacji z ostatnich dwóch lat, liczba oddawanychnowych mieszkań ponownie rośnie, szczególniew segmencie mieszkań popularnych o powierzchniod 50 do 60 m 2 .CenyW 2012 średnia cena mieszkań spadła o 4,6%do poziomu 6 691 PLN/m 2 . Średnia cena nowychmieszkań wahała się od 4 900 do 9 000 PLN/m 2w zależności od lokalizacji i standardu. Natomiast narynku wtórnym ceny kształtowały się w przedzialeod 4 500 do 7 500 PLN/m 2 . Jednakże zakupapartamentu na Starym Mieście i w jego najbliższejokolicy to wydatek od 9 000 do 21 000 PLN/m 2 .Nowe projektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 12 428 17 00Malinowe Moderna I – nowa inwestycjaPerfect Home Development, zlokalizowanaw Opatkowicach przy ul. Dębskiego. Etap I zaoferuje80 mieszkań od 33 do 62 m 2 . Ceny od 4 999 PLN/m 2 .Zakończenie inwestycji planowane jest na IV kwartał2013. Ober-Haus prowadzi sprzedaż tego projektu.• Osiedle Malinowe Moderna I, KrakówOsiedle Avia – 161 mieszkań o powierzchni 30 – 93m2, realizowane przez Budimex Nieruchomości,zlokalizowana w dzielnicy Czyżyny przy ul. Stella -Sawickiego. Mieszkania w cenach od 5 530 do 6 380PLN/m 2 . Zakończenie planowane jest na czerwiec2013.Apartamenty Novum – 410 mieszkań o powierzchni32 – 112 m 2 , realizowane przez Hines, zlokalizowaneprzy ul. Rakowickiej. Ceny od 7 800 PLN/m 2 .Zakończenie planowane jest na listopad 2013.Start City – 119 mieszkań o powierzchni 26 – 63 m 2 ,realizowane przez PB Start, zlokalizowanaw dzielnicy Prokocim-Bieżanów, przy ul. Republiki-Korczakowskiej. Mieszkania w cenach od5 355 PLN/m 2 . Zakończenie planowane jest naIII/IV kwartał 2013.Nadwiślańska 11 – 344 apartamenty o powierzchni28 – 177 m 2 , realizowane przez Atal, zlokalizowanew dzielnicy Stare Podgórze tuż przy BulwarachWiślanych przy ul. Nadwiślańskiej. Ceny od 7 900do 9 000 PLN/m 2 . Zakończenie planowane jest naczerwiec 2014.PopytNajchętniej kupowanymi mieszkaniami były wciążdwupokojowe, lecz w cenach nie przekraczających220 000 PLN oraz trzypokojowe w cenachnie większych niż 285 000 PLN. Najważniejszymczynnikiem przy wyborze mieszkania była cenasprzedaży.10

Kraków – Rynek mieszkaniowyCzynszeW 2012 czynsze wynajmu za mieszkania jednoi dwupokojowe spadły o 7% w stosunku do roku 2011.Średnia cena wynajmu mieszkania jednopokojowegopołożonego w typowo mieszkaniowych dzielnicachwynosi 800 – 1 150 PLN. Czynsz dla mieszkańdwupokojowych wynosi 1 000 – 1 750 PLN. Natomiastwynajem mieszkania trzypokojowego to wydatek1 500 – 2 200 PLN/m-c. Większe apartamentyw wysokim standardzie utrzymują cenę w przedziale3 000 – 6 000 PLN/m-c. Średnia stopa zwrotuz inwestycji mieszkaniowych w Krakowie wynosi 4,4%.11

Kraków – Rynek powierzchni biurowychRynek powierzchni biurowychDuży popyt dzięki firmomoutsourcingowymPodażNa początku 2013 roku podaż nowoczesnejpowierzchni biurowej w Krakowie wzrosła o 7%do 536 000 m 2 . W 2012 zostały oddane następująceobiekty wysokiej klasy: Green Office budynek C,Enterprise Park budynek A i B oraz Fronton OfficeCenter. W przygotowaniu na lata 2013 – 2015jest wiele nowych inwestycji biurowych takich jak:Bonarka 4 Business, Quattro Business Park III, AlmaTower, Consultronix oraz Armatower.Główne obiekty biurowe:Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 12 428 17 00kondygnacyjny) o łącznej powierzchni 9 400 m 2natomiast w II etapie – w 2008 roku - 5-ciokondygnacyjny biurowiec o powierzchni 8 000 m 2 .Głównym najemcą jest Capgemini.Green Office - nowoczesny kompleks biurowyoferujący w całości 21 000 m 2 . Trzy budynkizlokalizowane przy ul. Czerwone Maki. Budynek C –10 000 m 2 oddany w 2012. Głównym najemcą jestMotorola Solutions.Quattro Business Park (QBP) - nowoczesny kompleksbiurowy klasy A o powierzchni 48 800 m 2zlokalizowany przy al. Gen. Bora – Komorowskiego.W jego skład wchodzić będą: cztery czternastokondygnacyjnebudynki biurowe. Budowa kompleksuQPB jest podzielona na 4 etapy. W 2010 roku zostałzrealizowany pierwszy etap budowy, w 2011zakończono drugi etap. Cały projekt ma byćzrealizowany do 2014.Diamante Plaza – zlokalizowany na Zabłociu przyul. Dekerta czterokondygnacyjny budynek klasy Ao powierzchni 10 000 m2, oferujący 193 miejscaparkingowe.Centrum Biznesu i Innowacji Copernicus –zlokalizowany na terenie Specjalnej StrefyEkonomicznej Politechniki Krakowskiej w KrakowieCzyżynach przy Alei Jana Pawła II.Pięciokondygnacyjny budynek oferujący 4 340 m 2powierzchni biurowej i 80 miejsc parkingowych.Centrum Biurowe Lubicz II – zlokalizowane u przyul. Lubicz, oferuje 6 000 m 2 nowoczesnej powierzchnibiurowej i 317 miejsc parkingowych. Udostępnionenajemcom na koniec 2009 r.Centrum Biurowe Kazimierz – zlokalizowane przyul. Podgórskiej oferujące 12 600 m 2 wysokiej klasypowierzchni biurowej i 246 miejsc parkingowych.Przekazane najemcom w III kw. 2009. Głównymnajemcą jest State Street.Rondo Business Park - nowoczesny kompleksbiurowy klasy A o powierzchni 17 400 m 2 .Położony jest w Krakowie u zbiegu ulic Lublańskieji Bora-Komorowskiego. Inwestycja zostałazrealizowana w dwóch etapach. W I etapie – w 2007roku zostały oddane do użytku dwa budynki (3 i 14-• QBP Grupa Buma, KrakówJasnogórska 11 - biurowiec firmy Mix Biurapo renowacji oferujący 6 400 m 2 powierzchnibiurowej i 300 miejsc parkingowych w północnozachodniejczęści Krakowa. Inwestycja zakończonaw 2012.12

Kraków – Rynek powierzchni biurowychBonarka 4 Business (B4B)- centrum biuroweoferujące 32 835 m2 powierzchni biurowej klasy Aw czterech budynkach oraz 470 miejsc parkingowych.Ostatni budynek ukończony w 2012 z datą oficjalnegootwarcia na początku 2013.Enterprise Park - nowoczesny kompleks biurowyoferujący w całości 29 400 m 2 trzy budynkizlokalizowane przy ul. Powstańców Wielkopolskichna krakowskim Zabłociu. I etap Parku - budynek A i B– 15 166 m 2 został oddany w 2012. Ostatni budyneko powierzchni ponad 14 000 m 2 zostanie ukończonyw 2014.CzynszePoczątkiem 2013 roku nominalny czynsz za wynajembiur klasy A wynosił 14,00 – 15,50 EUR, a efektywny12 – 13 EUR. Czynsze za powierzchnię biurową klasy Bdenominowane zwykle w PLN wynosiły 39 – 45 PLN.Koszty eksploatacyjne wynoszą od 3 do 4 EUR.Średnia stopa zwrotu z inwestycji biurowych klasy Awynosi 6,6%.Nowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 12 428 17 00Consultronix - biurowiec klasy A zlokalizowanyw Balicach tuż przy lotnisku. 8 000 m 2 łącznejpowierzchni planowane do oddania na 2014 roku.Głównym najemcą jest inwestor firma Consultronix.Alma Tower - centrum biurowe realizowane przezAlma Development oferujące 6 000 m 2 powierzchnibiurowej klasy A w budynku przy ul. Pilotów na Olszy.Zakończenie planowane na 2014. Obiekt zajętyw ponad 50% przez Alma Market.Armatower - obiekt realizowany przez ArmaturaKraków S.A, oferuje 6 000 m 2 powierzchni biurowejklasy A w budynku przy ul. Zakopiańskiej 72 w pobliżuParku Handlowego „Zakopianka”. Zakończenieplanowane na II kwartał 2014.Orange Office Park - realizowany przez East-WestDevelopment Office – kompleks biurowy klasy Aoferujący 25 230 m 2 przy ul. Klimeckiego na Zabłociu.Zakończenie planowane na 2014.Kapelanka 42 – nowoczesny kompleks biurowyrealizowany przez Skanska Property o całkowitejpowierzchni 30 000 m 2 zlokalizowany tuż przyCH Tesco przy ul. Kapelanka. Zakończenie I etapuo powierzchni 12 250 m 2 planowane na 2014.PopytKraków jest bardzo znanym centrum outsourcingui jego popularność ciągle rośnie – szczególnie wśródzagranicznych korporacji. Na początku 2013 rokuwzrastający popyt spowodował dalszy spadekwskaźnika niewynajętej powierzchni do 5,8%13

Kraków – Rynek powierzchni handlowychRynek powierzchni handlowychDuże projekty w przygotowaniuPodażPodaż nowoczesnej powierzchni handlowejw Krakowie wzrosła jedynie o 3 400 m 2 osiągając683 400 m 2 , która w 80% zlokalizowana jestw centrach handlowych. W 2012 roku jedynymnowym centrum handlowym było CH Dekadana Kurdwanowie.Najważniejsze centra handlowe:Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 12 428 17 00Galeria Krakowska – w bezpośrednim sąsiedztwiekrakowskiego Dworca Głównego. Centrum oferujenajemcom 60 000 m 2 powierzchni handlowejna trzech kondygnacjach. Główni najemcy to: Saturn,Carrefour, Peek & Cloppenburg, H&M, C&A,New Yorker, Reserved, Intersport i Smyk.Galeria Kazimierz – centrum zajmuje powierzchnię36 200 m 2 - 160 sklepów, punktów usługowych i 10 salkinowych. Galeria jest położona w popularnejdzielnicy Kazimierz przy Wiśle – około 1,5 kmod centrum. Główni najemcy to: Cinema City, Zara,H&M, C&A, Reserved, Alma Market, Empik i Smyk.Galeria Solvay Park –centrum handlowezlokalizowane w południowej części Krakowa przyul. Zakopiańskiej w sąsiedztwie sklepów Carrefouri Castorama. Powierzchnia obiektu to 23 500 m 2 .Do głównych najemców należą; m.in. MediaMarkt, ,Immedia, ExiSport i Americanos.handlową i centrum outlet. Głównymi najemcamisą Alma Market, RTV EURO AGD, Super-Pharm,Douglas, CCC, Carry.King Square – centrum handlowe przyul. Powstańców Wielkopolskich – I etap oddany nakoniec 2010, a II etap otwarty w III kw. 2011. Całkowitapowierzchnia wynosi 32 000 m 2 w trzech budynkach.Głównym najemcą jest dyskont Biedronka.IKEA – sklep IKEA przy ul. Conrada, po rozbudowiezrealizowanej w III kw. 2011 całkowita powierzchniato 27 800 m 2 . Przy sklepie parking na1 150 samochodów.Ostatnio oddane:Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 12 428 17 00DEKADA – centrum handlowe zrealizowanew południowej części Krakowa, na Kurdwanowie, przyul. Stojałowskiego, przez Blue Ocean InvestmentGroup. Powierzchnia handlowa tego parterowegoobiektu typu „convenience” to 3 400 m 2 , na którejmieści się 16 sklepów. Główni najemcy to:Alma Market, Pepco oraz Rossmann.Nowe Projekty:Aby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel. +48 12 428 17 00CH Bronowice – centrum w pobliżu IKEA, oferujące80 000 m 2 z 150 sklepami. Głównym najemcą jesthipermarket Auchan i Saturn. Budowa rozpoczęła siępoczątkiem 2012 i ma być zakończona wiosną 2013.Bonarka City Center – centrum handloworozrywkoweo powierzchni 91 000 m 2 , oferujące250 lokali handlowych. Do głównych najemców należąm.in. Leroy Merlin, Cinema City, Peek & Cloppenburg,TK maxx, Avanti, Zara, EMPiK, Reserved.Futura Park Kraków – nowoczesne centrumhandlowe zlokalizowane w Modlniczce na zachódod Krakowa. Całkowita powierzchnia wynosi44 000 m 2 . Obiekt stanowi dwukondygnacyjną galerię• Galeria Bronowice, IMMOCHAN14

Kraków – Rynek powierzchni handlowychAgata Meble – Przedsiębiorstwo Meblowe Agata –pierwszy sklep meblowy Agata Meble w Krakowie przyul. Zakopiańskiej (w pobliżu PH Zakopianka).Zakończenie inwestycji planowane na październik2013.CH Serenada - centrum handlowo – rozrywkowefirmy Mayland RE, mające powstać przy ul. DobregoPasterza i al. Bora Komorowskiego. Rozpoczęciebudowy planowane na 2014. Powierzchnia centrumto 80 000 m 2 , do dyspozycji klientów będzie ponad140 sklepów i 1200 miejsc parkingowych.PopytW 2012 popyt na najlepiej usytuowane lokale przygłównych ulicach handlowych – szczególnie tychz dużym natężeniem ruchu turystycznego wzrósł(np. ul. Floriańska, ul. Grodzka i Rynek Główny).Wskaźnik pustostanów na początku 2013 różnił siępomiędzy centrami handlowymi od 0 do 7%, średniobędąc na poziomie 4,9%. Wciąż liderem jest GaleriaKrakowska będąca w 100% wynajęta, a dodatkowoposiadająca długą listę oczekujących na wolnąprzestrzeń handlową.CzynszeNa początku 2013 roku czynsze na głównych ulicachhandlowych wynosiły od 80 do 400 PLN/m 2 . Jednakżenajwyższe stawki czynszu osiągane są jedyniew prestiżowych lokalizacjach w okolicy RynkuGłównego. Czynsze w galeriach handlowych wahałysię od 80 – 290 PLN/m 2 z kosztami eksploatacyjnymina poziomie 10 – 25 PLN/m 2 . Średnia stopa zwrotuz inwestycji w powierzchnie handlowe wynosi 6,25%.15

Kraków – Rynek powierzchni magazynowychRynek powierzchni magazynowychRynek w rozwoju - wysokie czynszePodażW 2012 całkowita podaż magazynów wzrosła o 16%do 140 000 m 2 , głównie dzięki Kraków Airport LogisticsCenter, które powiększa się dynamicznie. Najwięksideweloperzy na tym rynku to: Goodman, BiuroInwestycji Kapitałowych, Panattoni i MK Logistic Park.Panattoni Park Kraków - zlokalizowany w Skawinie,oferuje 17 000 m 2 powierzchni magazynowej.Inwestycja oddana do użytku w grudniu 2008. Główninajemcy: Społeczny Instytut Wydawniczy ZNAK,OSG Polska oraz DSV Road.MK Logistic Park - nowoczesna powierzchniamagazynowo – biurowa zlokalizowana przyul. Półłanki w dzielnicy Rybitwy. Park położony jest3 km od trasy S7, 2 km od A4 oraz 25 km od lotniska.Całkowita powierzchnia - 25 668 m 2 , a min. modułto 842 m 2 . Docelowa powierzchnia parku to 30 000 m 2 .Główny najemca: Universal Express DistributionSp. z o.o.Główne parki magazynoweAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 12 428 17 00Kraków Airport Logistics Center – zlokalizowanew Modlniczce, 300 m od planowanej obwodnicyKrakowa S7. Inwestycja położona jest na terenie31,5 ha. Wyjątkowo elastyczne i budowane zgodniez wytycznymi przyszłego najemcy magazyny, którychdocelowa powierzchnia wynosi 150 000 m 2 . Jednymz najemców jest operator logistyczny KMC ServicesWitek Airport Logistic Centre – zlokalizowanew Balicach tuż przy krakowskim lotnisku oferuje12 500 m 2 nowoczesnej powierzchni magazynowej.MARR Business Park - projekt obejmuje budowęhal produkcyjno- magazynowych oraz budynkówbiurowo-socjalnych o łącznej powierzchni użytkowej14 600 m 2 . Planowane zakończenie inwestycji toII kwartał 2011 roku.Logistic Center Kraków II - jeden z największychi najbardziej nowoczesnych parków magazynowychzlokalizowanych na Rybitwach, obejmuje 11 000 m 2 .Alstar Centrum Logistyczne – nowoczesnapowierzchnia magazynowo-biurowa w Krakowie przyul. Zawiłej. Całkowita powierzchnia magazynowawynosi 6 000 m 2 – obecnie w całości jest wynajęta.W skład nieruchomości wchodzi 2 100 m 2wybudowanych dla firmy komputerowej Veracomp.Inwestycja zakończona w 2001 roku.• MK Logistic Park , KrakówPopytW 2012 roku popyt na powierzchnię magazynową byłstabilny, ale nowa podaż wymusiła wzrost wskaźnikaniewynajętej powierzchni do 5,5% (z 3,5% w 2011).W 2013 popyt na nowoczesną powierzchnię powinienutrzymać się na podobnym poziomie.CzynszeNa początku 2013 roku czynsze za nowoczesnąpowierzchnię magazynową pozostawały na wysokimpoziomie 3,20 – 4,50 EUR. Najbardziej poszukiwane narynku są powierzchnie rzędu 100 – 400 m 2 . Pomimostosunkowo dużego wzrostu podaży, wciąż wysokipopyt na nowoczesną powierzchnię magazynowąw regionie krakowskim, utrzymuje czynsze narelatywnie wysokim poziomie.16

Trójmiasto – Rynek mieszkaniowyGdańsk-Sopot-GdyniaRynek mieszkaniowyWysoka podaż – korekta czynszówPodażW 2012 w Trójmieście, oddano 6 476 mieszkań, czylio 13% więcej niż 2011 - głównie na obrzeżachGdańska w segmencie popularnych tańszych lokali.Najaktywniejsi deweloperzy na trójmiejskim rynku to:Inpro, Hossa, Invest-Komfort, Allcon i Eurostyl.CenyNa początku 2013 roku średnie ofertowe cenymieszkań wyniosły w Gdańsku 5 775 PLN/m 2 , w Gdyni5 924 PLN/m 2 i najwięcej w Sopocie 9 045 PLN/m 2 .Ceny transakcyjne były niższe - od 6% do nawet 14%w odniesieniu do cen ofertowych.Ceny mieszkań na rynku pierwotnym wahały sięod 3 000 do 16 200 PLN/m 2 . Najwyższe ceny byłytradycyjnie w lokalizacjach wzdłuż wybrzeża (Sopot,Gdynia Orłowo, Gdańsk Brzeźno i Jelitkowo) i naStarym Mieście w Gdańsku. Apartamenty w tychrejonach osiągały ceny od 8 000 do 16 200 PLN/m 2 .Na rynku wtórnym, na przedmieściach ceny wynosiły3 500 – 5 400 PLN/m 2 . Natomiast w centrumod 5 000 do 9 900 PLN/m 2 , a w dzielnicachnadbrzeżnych i Starym Mieście od 7 000 do15 200 PLN/m 2 .Nowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 58 520 40 99.Gdynia, Nowe Orłowo – Invest-Komfort – inwestycjazlokalizowana przy ul. Orłowskiej i Al. Zwycięstwa,w I etapie w czterech budynkach znajdzie się66 mieszkań o powierzchni od 45 do 120 m 2 .Ceny mieszkań zaczynają się od 8 000 PLN/m 2 .Termin zakończenia inwestycji to III kwartał 2013.• Nowe Orłowo. Invest KomfortGdynia, Chwarzno, Fort Forest – Hossa –14 budynków, 530 mieszkań o powierzchni od 48do 182 m 2 . Inwestycja powstaje przy ul. Kańskiegow pobliżu lasu. Ceny kształtują się od 3 749do 5 650 PLN/m 2 . Termin zakończenia inwestycji –III kwartał 2013.Gdańsk Wrzeszcz, Browar Gdański – PB Górski –inwestycja na terenie starego browaru przyul. Kilińskiego, w której znajdzie się 159 mieszkańo powierzchni od 24 do 110 m 2 . Cenyod 6 700 PLN/m 2 . Termin realizacji I etapu inwestycji toI kwartał 2014. Jedną z atrakcji kompleksu ma byćrestauracja z własnym browarem.Gdańsk Wrzeszcz, Jaśkowa Dolina 29 – InvestKomfort - kompleks składający się z trzech budynków,w których znajdzie się 200 mieszkań o metrażu od 42 –113 m 2 . Ceny wahają się od 8 150 do 11 770 PLN/m 2 .Termin zakończenia inwestycji to II kwartał 2014.PopytW 2012 roku najbardziej popularnymi były mieszkania,których powierzchnia i cena spełniała wymogikończącego się programu „Rodzina Na Swoim”.W III i IV kwartale 2012 najwięcej klientów w Gdańskuposzukiwało mieszkań na rynku pierwotnym do5 332 PLN/m 2 , a na wtórnym do 4 266 PLN/m 2 .CzynszeW 2012 roku czynsze spadły o 10%. Wynajęciemieszkania jednopokojowego to koszt od 600 PLNmiesięcznie, mieszkania dwupokojowego od 750 PLN,natomiast trzypokojowego od 900 PLN. Średniastopa zwrotu z inwestycji mieszkaniowejwynosiła 4,4%.17

Trójmiasto – Rynek powierzchni biurowychRynek powierzchni biurowychDuża podaż w kryzysie uderza w czynszePodażNa początku 2013 roku podaż nowoczesnejpowierzchni biurowej w Trójmieście wzrosła o 4%do poziomu 382 600 m 2 . Wciąż większość tejpowierzchni zlokalizowana jest w Gdańsku.Najbardziej aktywni są lokalni deweloperzy jak Hossa,Eurostyl, Allcon i Torus. W 2012 roku przykładyoddanych obiektów to Opera Office oraz Omegai Gamma Office w Garnizon Business Park.Ostatnio oddaneAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.:+48 58 520 40 99.Garnizon Business Park II - w Gdańsku Wrzeszczu,przy ul. Grunwaldzkiej, realizowana przez trójmiejskafirmę Hossa. Oferowana powierzchnia to 8 000 m 2w budynku Omega i Gamma. Zakończenie inwestycjiw 2012. Głównymi najemcami są Energa, GlencorePolska oraz PFRON.Sea Towers – Gdynia - najwyższy zrealizowanybudynek mieszkaniowo-usługowy w Polsce. InwestorInvest Komfort S.A. – oddana do użytku powierzchniabiurowa to 4 100 m 2 .Nowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.:+48 58 520 40 99.Oliwia Business Centre – po zakończeniu inwestycjifirmy TPS oferującej 120 000 m 2 powierzchni biurowej,stanowić będzie największe centrum biurowew Polsce Północnej. Inwestycja położona w centrumGdańska, przy al. Grunwaldzkiej. Cały kompleks mazostać zrealizowany do 2017 r. Natomiast zakończeniebudynku Alfa o powierzchni 4 500 m 2 planowane jestna II kwartał 2013.Alchemia – wielofunkcyjny kompleks siedmiujedenastokondygnacyjnych budynków realizowanyprzez Torus w Gdańsku przy al. Grunwaldzkiej.Pierwszy etap zaoferuje 21 000 m 2 w dwóchbudynkach w III kwartale 2013.Opera Office - w Gdańsku przy ul. Zwycięstwa,realizowana przez Eurostyl. Łączna powierzchnianajmu klasy A to 7 600 m 2 . Inwestycja oddanaw sierpniu 2012. Głównymi najemcami są KPMG,Lufthansa Systems oraz Raiffeisen Bank.Główne biurowceAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 58 520 40 99.Arkońska Business Park - w Gdańsku przyul. Arkońskiej, realizowana przez trójmiejska firmęTorus Sp. z o.o. Łączna powierzchnia najmu to 29 000m 2 . Głównymi najemcami są GE Money Bank oraz FirstData Globar Services.Łużycka Office Park - w Gdyni przy ul. Łużyckiej.Deweloperem inwestycji, w skład której wchodzi22 500 m 2 powierzchni biurowej klasy A była firmaAllcon. Głównymi najemcami są Sony Pictures,Grupa Allcon i Nordea.• Alchemia, TorusHines Neptun – przy al. Grunwaldzkiej w GdańskuWrzeszczu w miejscu Domu Towarowego Neptun,firma Hines wybuduje 80 metrowy biurowieco powierzchni 15 860 m 2 . Zakończenie planowanena I kwartał 2014.18

Trójmiasto – Rynek powierzchni biurowychPopytW 2012 roku wskaźnik pustostanów spadł nieznaczniedo 7,4% (z 8% w roku 2011). Większość firmposzukiwała powierzchni do 200 m 2 . Wielu najemcówrenegocjowało swoje umowy obniżając czynsze.CzynszeW 2012 roku nominalne czynsze wynosiły 13 – 16EUR/m 2 za powierzchnię klasy A, a efektywne 10 – 13EUR/m 2 . W przypadku klasy B było to 8 – 12 EUR/m 2 .Koszty eksploatacyjne wynosiły 3,50 – 5,00 EUR/m 2 .Średnia stopa zwrotu z inwestycji w powierzchniebiurowe klasy A wynosi 6,8%.19

Trójmiasto – Rynek powierzchni handlowychRynek powierzchni handlowychNowe projekty w przygotowaniuPodażW 2012 roku w Gdyni została otwarta Galeria Szperk.Całkowita podaż powierzchni handlowejw Trójmieście wyniosła 702 500 m 2 . Nowa powierzchniw Centrum Handlowym Wzgórze jest obecniew realizacji i po rozbudowie z 23 000 do 65 000 m 2będzie dostępna we wrześniu 2013.Główne galerie handloweAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.:+48 58 520 40 99.Galeria Bałtycka - zlokalizowana w GdańskuWrzeszczu. Powierzchnia całkowita wynosi 123 000m 2 , z czego 45 000 m 2 to powierzchnia handlowa.Głównymi najemcami są: Saturn, Carrefour,Peek & Clopenburg.CH Matarnia - zlokalizowany w Gdańsku Matarni,przy ul. Złota Karczma, o powierzchni 68 000 m 2 .Głównymi najemcami są: OBI, Media Markt, C&A,BOMI, EPIK.CH Klif Gdynia – Gdynia-Orłowo, Al. Zwycięstwa 256,dysponuje ponad 30 000 m 2 powierzchni handlowej.Na terenie centrum znajduje się 150 punktówhandlowych, w tym delikatesy BOMI oraz wielepunktów usługowych i gastronomicznych.Galeria Przymorze - centrum handlowe w gdańskiejdzielnicy Przymorze zostało otwarte w marcu 2009 r.Obiekt położony jest przy skrzyżowaniu ul. Chłopskieji Obrońców Wybrzeża. W budynku o powierzchni23 000 m 2 znajduje się 100 sklepów, min. hipermarketE.LeclercNowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.:+48 58 520 40 99.Centrum Hevelius - firma BASS – realizacja48 000 m 2 powierzchni handlowej przy ul. Kilińskiegow Gdańsku oraz hotelu z 120 pokojami, a także kinemi powierzchnią biurową, ma się zakończyć w 2014 r.Gdańsk Retail Project - AIG Lincoln - 94 000 m 2nowoczesnej powierzchni handlowej przyul. Jabłoniowej. Termin zakończenia inwestycjiplanowany na 2015.PopytW 2012 roku pustostany wzrosły z poziomu 3% w 2011do 4%. Najbardziej popularne lokale handlowe to te opowierzchni do 100 m 2 w centrach handlowych.W 2013 wskaźnik niewynajętej powierzchni będziewzrastać.CzynszeW 2012 roku czynsze za lokale handloweo powierzchni 100 m 2 wynosiły od 25 do 45 EUR/m 2 .Za większe powierzchnie w parkach handlowychtrzeba było zapłacić od 10 do 12,50 EUR/m 2 . Czynszeza najlepsze lokale handlowe przy głównych ulicach –kształtowały się na poziomie od 45 do 65 EUR/m 2 .Średnia stopa zwrotu z inwestycji w powierzchniehandlowe wynosi 6,1%.• CH Matarnia TrójmiastoPort Rumia Centrum Handlowe Auchan - w Rumi,ul. Grunwaldzka, o powierzchni handlowej 11 000 m 2 .Główni najemcy to: Auchan, Leroy Merlin, C&A.20

Trójmiasto – Rynek powierzchni magazynowychRynek powierzchni magazynowychPodaż dynamicznie rośniePodażW 2012 roku Trójmiasto oferowało 168 000 m 2nowoczesnej powierzchni magazynowej, co oznaczawzrost o 29% w stosunku do 2011. Nowapowierzchnia 38 000 m 2 to Park Gdańsk Kowale II,Panattoni Park Gdańsk oraz SEGRO Logisitics ParkGdańsk. Goodman rozpoczął I etap – 14 000 m 2stanowiący część olbrzymiego założeniainwestycyjnego o powierzchni docelowej 500 000 m 2 ,o nazwie Pomorskie Centrum Logistyczne.Najważniejsze Parki MagazynoweAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 58 520 40 99.ProLogis Park Gdańsk - przy ul. Bysewskiej,w sąsiedztwie obwodnicy. Oferuje najemcom 91 000m 2 nowoczesnej powierzchni magazynowej. Głowninajemcy: Emperia Holding, Solid Logistics, Marcopol,Lekkerland, DSV, C.Hartwig Gdynia, Iron Mountain,DHL/Exel, Schenker. Obiekt oddany został w 2007 r.Logistic Center - Pruszcz Gdański, przyul. Zastawnej, oferujący powierzchnię 10 000 m 2 .Obiekt został zrealizowany w 2007r.Centrum Magazynowe Hutnicza - Gdynia, przyul. Hutniczej, oferuje 12 000 m 2 powierzchnimagazynowej i 1 653 m 2 powierzchni biurowej. Obiektzostał oddany do użytku w 2007 r.PopytNajwiększa liczba potencjalnych zainteresowanychposzukiwała tańszych ofert najmu na rynkuo powierzchni nie przekraczającej 500 m 2 . Kryzysfinansowy spowodował zmniejszenie popytu i tymsamym wzrost pustostanów do 10,5%.Park Gdańsk Kowale I i II - zlokalizowany 6 kmod centrum Gdańska, w sąsiedztwie drogi ekspresowejS6 i węzła Kowale. Park Kowale I oferuje najemcom13 500 m 2 , a Kowale II 26 000 m 2 nowoczesnejpowierzchni magazynowej. Główni najemcy: LPP TEXwłaściciel marki Home&You, BAĆ POL, 7R Solution,Jotun, SAS oraz Kolporter. Kowale II został ukończonyw 2012.CzynszeNa początku 2013 roku czynsze za nowoczesnąpowierzchnię magazynową wynosiły od 3 – 4 EUR/m 2 .W budynkach pofabrycznych i starych magazynachczynsze są znacząco niższe: 2 – 2,50 PLN/m 2 .Jednakże stare powierzchnie magazynowe, leczpołożone w centrum miast osiągały czynszew wysokości nawet 5 EUR/m 2 .• Centrum Logistyczne Gdańsk Kowale IIPanattoni Park Gdańsk - zlokalizowany jest 4 kmod centrum Gdańska, przy obwodnicy południowejTrójmiasta i drodze krajowej nr 7. Odległość od PortuGdańskiego wynosi 2 km. Docelowo Park będzieoferował najemcom 43 000 m 2 .21

Poznań – Rynek mieszkaniowyPoznańRynek mieszkaniowyZainteresowanie małymi i tanimimieszkaniamiPodażW 2012 roku liczba oddanych mieszkań w Poznaniuwynosi 2 575 i jest o 3% większa niż w 2011.Większość nowych mieszkań powstaje w dzielnicyCentrum, Winogrady, Piątkowo, Naramowice,Grunwald, Jeżyce, Wilda i Nowe Miasto. Najaktywniejsideweloperzy na rynku to: Ataner, Wechta, Nickel,Family House, Agrobex, UWI i Murapol.CenyW 2012 roku średnia cena nowych mieszkań spadłao 4% do poziomu 5 457 PLN/m 2 . W centrum średniacena mieszkań z rynku pierwotnego wynosi6 500 PLN/m 2 a na przedmieściach od 4 200 do5 500 PLN/m 2 .Średnia cena mieszkań na rynku wtórnym spadłao 6% do 5 390 PLN/m 2 . Obecnie w centrum średniacena wynosi 6 000 PLN/m 2 , a na przedmieściach5 000 PLN/m 2 .Nowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 61 851 90 00.Nowe Winogrady – 240 mieszkań w I etapieo powierzchni 25 – 101 m 2 realizowane przez Murapolw dzielnicy Winogrady. Ceny wahają się od 5 300do 6 300 PLN/m 2 . Zakończenie planowane naIII kwartał 2013.Stara Warzelnia – 77 mieszkań i 23 domy realizowaneprzez firmę Nickel przy ul. Majkowskiego. Dostępnepowierzchnie od 54 do 200 m 2 w cenach 6 000 –9 800 PLN/m 2 . Zakończenie inwestycji planowanew 2014.Marcelin III – 201 mieszkań realizowane przez Atanerprzy ul. Marcelińskiej, powierzchnia 30 – 100 m 2 . Cenyod 6 100 PLN/m 2 . Zakończenie inwestycji planowanejest w połowie 2014.PopytNa rynku wtórnym najbardziej popularne sądwupokojowe mieszkania o powierzchni od 45 do65 m 2 . W przypadku rynku pierwotnego nabywcówznajdują najszybciej jedno i dwupokojowe mieszkaniao metrażu do 50 m 2 . Kupujący w większościprzypadków chcieli wydać na zakup mieszkania niewięcej niż 300 000 PLN.CzynszeW 2012 średni czynsz za wynajem mieszkaniajednopokojowego wynosił 1 000 – 1 200 PLN. Czynszza mieszkanie dwupokojowe to wydatek 1 300 –1 500 PLN, a za trzypokojowe 1 600 – 2 200 PLNmiesięcznie. Ceny w centrum miasta są dużo wyższe,za dwupokojowe mieszkanie czynsz wynosi 2 000 PLN.Średnia stopa zwrotu z inwestycji mieszkaniowychwynosi 5,2%.Za Cytadelą – 137 mieszkań realizowanych przezfirmę Wechta przy ul. Za Cytadelą. Mieszkaniao powierzchni od 32 do 110 m 2 w cenach od8 200 PLN/m 2 . Zakończenie inwestycji planowanew I kwartał 2013.Osiedle Wilczak – realizowane przez Agrobex,zlokalizowane w dzielnicy Stare Miasto, 86 mieszkańw cenach 5 700 – 6 750 PLN/m 2 . Zakończenieinwestycji planowane na III kwartał 2013.• Wilczak 20; Agrobex22

Poznań – Rynek powierzchni biurowychRynek powierzchni biurowychWzrost podażyPodażW 2012 roku podaż wynosiła 286 700 m 2 .Najaktywniejsi deweloperzy na rynku powierzchnibiurowych to: Von der Heyden Development,Immobel i Garvest Real Estate.Eureka Technology Park – 5 000 m 2 powierzchnibiurowej klasy A, realizowane w Dąbrowie k/Poznaniaprzez Nickel. Inwestycji zrealizowana w marcu 2012.Ober-Haus komercjalizuje obiekt.Victoria Business Center – 4 800 m 2 powierzchnibiurowej klasy A, zrealizowane w centrum Poznaniaprzez Monti, oddane do użytku w kwietniu 2012.W grudniu Ober Haus pomógł w wynajmie 700 m 2spółce z grupy Allegro Fasion Days..Ostatnio oddane budynki biuroweAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 61 851 90 00.Okrąglak – 4 925 m 2 nowoczesnej powierzchnibiurowej zrealizowanej przez Immobel. Renowacjabudynku została zakończona we wrześniu 2012.Główni najemcy: Nordea, Kredyt Bank i Open Finance.Andersia Business Center (ABC) – nowoczesnyobiekt biurowo handlowy klasy A przy Placu Andersa,oferujący 20 500 m 2 z czego powierzchnia biurowawynosi 11 000 m 2 , a powierzchnia handlowa 2 250 m 2 .Oddanie budynku – listopad 2012. Główny najemca:PricewaterhouseCoopers.Pixel – 15 300 m 2 nowoczesnej powierzchni biurowejklasy A zlokalizowanej przy ul. Grunwaldzkiej.Zrealizowany przez Garvest Real Estate. Docelowapowierzchnia 55 000 m 2 w pięciu budynkach. I etapoddany w grudniu 2012 i przeznaczony dla AllegroGroup.Główne budynki biuroweAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 61 851 90 00.• Victoria Business Center, MontiSkalar Office Center – inwestor Hydrobudowa,nowoczesny, czteropiętrowy budynek biurowousługowyzlokalizowany u zbiegu ulic Hetmańskieji Góreckiej. Do dyspozycji najemców oddanych zostało14 000 m 2 powierzchni biurowej. Głównyminajemcami są: PZU S.A, PBG Dom, Polmed.Andersia Tower - biurowiec o łącznej powierzchni42 518 m² zlokalizowany jest przy Pl. Andersa, obokPoznańskiego Centrum Finansowego i StaregoBrowaru. Inwestorem jest firma Von der HeydenDevelopment. Projekt powstał w PracowniArchitektonicznej Ewy i Stanisława Sipińskich.Głównym najemcą Andersia Tower jest Grupa FranklinTempleton. Inni najemcy to m.in.: Ernst & Young,Grafton Recruitment, IKB Leasing Polska, w budynkuznajduje się również czterogwiazdkowy hotel sieci IBB.Malta Office Park - kompleks biurowy firmy EchoInvestment. Sześć budynków o powierzchnia łącznej28 100 m 2 przy ul. Baraniaka, oddane w grudniu 2011.Głównym najemcą jest IKEA, Medicover, AXAi Samsung.Nowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 61 851 90 00.• Eureka Technology Park Poznan; NickelMalta House - 14 700 m 2 powierzchni biurowej klasyA, inwestycja realizowana przez Skanska przyul. Baraniaka. Zakończenie inwestycji planowanena wrzesień 2013.23

Poznań – Rynek powierzchni biurowychPopytW 2012 roku największym zainteresowaniem cieszyłysię powierzchnie od 200 do 500 m 2 . Najważniejsinajemcy to firmy z branż IT, finansów, ubezpieczeń.Na początku 2013 roku wskaźnik niewynajętejpowierzchni biurowej wzrósł nieznacznie do 11%.CzynszeNa koniec 2012 roku czynsze w obiektach klasy Akształtowały się pomiędzy 13,50 a 17 EUR/m 2 . Stawkiw klasie B i C wynoszą 10 - 12 EUR/m 2 . Kosztyeksploatacyjne wahają się od 3 – 4,5 EUR/m 2 . Średniastopa zwrotu z powierzchni klasy A wynosi 6,9%.24

Poznań – Rynek powierzchni handlowychRynek powierzchni handlowychWkrótce nowe powierzchnie w galeriachPodażW 2012 roku było 510 000 m 2 powierzchni handlowej.W I kwartale 2013 planowane jest otwarcie Galerii MM- Ataner przy ul. Św.Marcina i al. Marcinkowskiego,w II kwartale 2013 Centrum Handlowe Łacina i PoznańGłówny City Center oraz na koniec 2014 GaleriaHandlowa Metropolis przy ul. Hetmańskiej.Główne centra handloweAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 61 851 90 00.Galeria Malta - inwestycja hiszpańskiegodewelopera firmy Neinver, zlokalizowana przyskrzyżowaniu ulic Abp. Baraniaka i Katowickiej.Powierzchnia całkowita to 162 000 m 2 , z czego54 000 m 2 przeznaczone jest na handel i rozrywkę.W galerii znajduje się 170 sklepów i punktówusługowych, wielosalowe kino i inne. Najemcami sąm.in. delikatesy Piotr i Paweł, Zara, C&A,Marks & Spencer. Galeria Malta została oddana doużytku wiosną 2009 r.Green Point - Inwestorem całego przedsięwzięcia jestkapitałowo powiązana z poznańską spółką Poz-Bruk sp. z o.o., firma Monoblok sp. z o. o. - PoznańskieNieruchomości sp. k. Obiekt położony jest napoznańskiej Wildzie, u zbiegu ulic Hetmańskiej,Fabrycznej i Pamiątkowej. Green Point jest budynkiemmieszkalno-biurowo-handlowym. Część handlowazajmuje około 6 000 m 2 . Znajdują się w niejm.in: delikatesy Piotr i Paweł, Alior Bank, biuroturystyczne. Galeria Green Point została oddana doużytku w kwietniu 2009 r.Galeria City Park - zlokalizowana w pobliżuMiędzynarodowych Targów Poznańskich przy ulicyul. Wyspiańskiego 26a. Powierzchnia całkowita to2 240 m 2 . Główni najemcy to Alma, Nordea Bank, AXA,Drogeria Natura, Ice Cafe oraz I coffee.Nowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 61 851 90 00.Galeria MM - przy ul. Św. Marcinai al. Marcinkowskiego na 1 marca 2013 planowane jestotwarcie Galerii MM – realizowanej przez Ataner.Powierzchnia handlowa wyniesie 36 762 m 2 .Centrum Handlowe Łacina - obiekt zlokalizowanybędzie na prawym brzegu warty tuż przy RondzieRataje. Powierzchnia całkowita to 108 000 m 2 .Głównymi najemcami będą między innymi Carrefour,Zara, Empik ponadto 20 restauracji, Multikinoz 16 salami. Inwestorem projektu jest francuska firmaAPSYS Groupe. Otwarcie obiektu planowane jestw II kwartale 2013.Poznań Główny City Center – inwestycja PKP S.A.oraz Trigranit Development zlokalizowana centrum –bezpośrednio połączona z dworcem kolejowymPoznań Główny. Powierzchnia całkowita to 58 000 m 2 ,na której powstanie 200 sklepów i punktówusługowych. Planowane zakończenie inwestycji –druga połowa 2013 roku.• Poznań City Center, wizualizacja TriGranit DevelopmentCorporationGaleria Metropolis - inwestycja realizowana przezEcho Investment na skrzyżowaniu ulic Dmowskiego,Krauthofera i Hetmańskiej. Powierzchnia całkowitaobiektu to 340 000 m 2 z czego 76 000 m 2 topowierzchnia wynajmowalna. W centrum handloworekreacyjnymMetropolis będzie mieściło się280 sklepów. W galerii przewidziany jest parking na3 000 miejsc. Planowane zakończenie inwestycji –koniec 2014 roku.25

Poznań – Rynek powierzchni handlowychPopytDuże zainteresowanie powierzchnią handlową,w szczególności w mniejszych okolicznychmiejscowościach. Pustostany w głównych galeriachhandlowych są bliskie 0%, a w aglomeracjipoznańskiej kształtują się na poziomie 2,5%. W 2013popyt będzie stabilny z niewielką tendencjąwzrostową szczególnie na głównych ulicachhandlowych Poznania.CzynszeW 2012 roku czynsze za lokale handlowe na głównychulicach w centrum pozostają na poziomie 15 –35 EUR/m 2 . Najbardziej atrakcyjne powierzchniekosztują nawet 60 EUR/m 2 . Najlepsze lokalew galeriach handlowych to koszt 40 - 50 EUR/m 2 plusopłaty serwisowe na poziomie od 2- 7 EUR/m 2 .Czynsze w 2013 będą stabilne z niewielką tendencjąspadkową. Średnia stopa zwrotu z inwestycjihandlowych wynosi 6%.26

Poznań – Rynek powierzchni magazynowychRynek powierzchni magazynowychKontynuacja rozwojuPodażW 2012 roku podaż nowoczesnej powierzchnimagazynowej w Poznaniu wzrosła o 10% do1 020 000 m 2 z czego prawie całość zlokalizowana jestpoza granicami miasta w Tarnowie Podgórnym,Luboniu, Komornikach i Gądkach. W 2013 podażwzrośnie o co najmniej 20 000 m 2 .ProLogis Park Poznań I, II - 15 km na zachódod centrum Poznania, usytuowany naprzeciwkosiebie, po obu stronach drogi E30. ProLogis ParkPoznań składa się z czterech budynków o łącznejpowierzchni magazynowej i biurowej 44 000 m 2 .ProLogis Park Poznań II to siedem budynkówo powierzchni 122 600 m 2 (etap I - 45 000 m 2 ).Panattoni Park Poznań I, II - ulokowanena skrzyżowaniu dwóch węzłów komunikacyjnych:drogi krajowej 11 Poznań-Wrocław oraz autostrady A2,12 km od centrum Poznania. Całkowita powierzchniamagazynowa będzie wynosiła 120 000 m 2 (H&M wciążjest największym najemcą).Główne parki magazynoweAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 61 851 90 00.Goodman Poznań Logistics Centre – położone25 km na zachód od centrum Poznaniaw Niepruszewie, w bezpośrednim sąsiedztwieautostrady A2, przy węźle Buk. I etap to 30 000 m 2 ,a kolejne 20 000 m 2 zostanie wkrótce dostarczone narynek. Docelowo ma powstać 130 000 m 2 powierzchnimagazynowej.Park Przemysłowy Luvena – położone 8 km napółnoc od centrum Poznania, 2 km od autostrady A2i 15 km od lotniska Ławica. Łącznie 15 267 m 2nowoczesnej powierzchni magazynowej i biurowej.Budynek II o powierzchni 6 867 m 2 , w którego składwchodzi 4 670 m 2 powierzchni magazynowej zostałukończony na początku 2012 roku. Główni najemcy:Indykpol, Strabag i Warbud.CLIP Centrum Logistyczno-Inwestycyjne -ulokowane w Swarzędzu przy międzynarodowejdrodze E30 Warszawa- Poznań - Berlin. Całkowitapowierzchnia dwóch magazynów dostarcza 75 000 m 2powierzchni (włączając 2 000 m2 powierzchnibiurowej). Główni najemcy: Panopa Logistik,Bertelsman, Volkswagen Poznań, Kulczyk Tradex,Mercedes-Benz.Tulipan Park Poznań - w Komornikach, w pobliżudrogi krajowej nr 5 i autostrady A2, znajdujesię nowoczesny park zrealizowany przez brytyjskąfirmę Slough Estates. Całkowita powierzchniamagazynowa to 250 000 m 2 powierzchnimagazynowej. Minimalne moduły do wynajęciazaczynają się od 2 500 m 2 . Układ komunikacyjnyw parku uwzględnia szerokie drogi wewnętrzne, placemanewrowe oraz parkingi dla ciężarówek.Point Park - Inwestor: Point Park Propertiesw Gądkach położony w odległości 5 km od autostradyA2, 1,2 km od drogi krajowej nr 11 i 10 kmod Poznania. W ramach inwestycji powstały dwiehale o łącznej powierzchni 39 600 m 2 , obecnie brakwolnej powierzchni. Docelowo w Gądkachma powstać 176 400 m 2 powierzchni magazynowej.Główni najemcy: PF Concept International,Norbert Dentressangle, Transpol.• Park Przemysłowy LuvenaCentrum Magazynowe ul. Mogileńska - Inwestor:Heye Polska, położony przy drodze krajowejnr 92 w Poznaniu, powierzchnia 10 800 m 2 .27

Poznań – Rynek powierzchni magazynowychPopyt2012 rok to kontynuacja trendu wzrostowego popytu.Pustostany spadły do poziomu 3,9% w 2012 z 4,5%w 2011. Prawie 90% wszystkich transakcji na rynkupowierzchni magazynowej dotyczyła renegocjacjiobowiązujących kontraktów.CzynszeCzynsze ofertowe za nowoczesną powierzchnięmagazynową wynoszą 3,00 – 3,80 EUR/m 2 ,a efektywne utrzymują się na poziomie 2,50 –3,00 EUR/m 2 . Stawki czynszów w 2013 i 2014 będąnieznacznie rosnąć.28

Łódź – Rynek mieszkaniowyŁódźRynek mieszkaniowyDuża podaż - korekty cenowePodażW 2012 roku w Łodzi oddano do użytkowania2 595 mieszkań, 41% więcej niż w 2011. Najwięcejnowych projektów mieszkaniowych powstałow dzielnicy Bałuty i Górna. Aktywnie działającena rynku łódzkim firmy deweloperskie to:JW Construction, Emerald Development, SGI Baltis, LCCorp i Profit Development.CenyW 2012 roku ceny mieszkań na łódzkim rynkupierwotnym spadły o 4,1 % do poziomu ceny średniej4 700 PLN/m 2 , podczas gdy ceny mieszkań na rynkuwtórnym obniżyły się o 4,4% do średniego poziomu3 850 PLN/m 2 . Na początku 2013 roku ceny mieszkańdo remontu na przedmieściach Łodzi kształtowały sięod 2 400 – 3 000 PLN/m 2 , co oznacza spadek o 18,5%w porównaniu do 2011. Najwięcej nowych mieszkańoferowanych było w przedziale cenowym 4 500 –5 200 PLN/m 2 .Ostatnio oddaneAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 42 637 12 25.Tylna 3 – JW Construction – inwestycja zlokalizowanaw centrum przy ul. Tylnej, 255 mieszkań o metrażachod 30 do 67 m 2 . Ceny kształtują się od 4 900 do 5 600PLN/m 2 . Zakończenie inwestycji w 2012 r.Nowe ProjektyAby uzyskać więcej informacji, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel.: +48 42 637 12 25.Solaris Park – Studio 3 - zlokalizowana jest w ścisłymcentrum przy ul. Tuwima 15, w bezpośrednimsąsiedztwie parku im. Sienkiewicza - 96 wysokiej klasymieszkań o powierzchni od 33 do 156 m 2 oraz 10 lokalihandlowo-usługowych. Ceny od 6 900 PLN/m 2 .Zakończenie planowane na II kwartał 2013.• Solaris Park; STUDIO 3 INVESTMENT Sp. z o.o.Nowe Złotno – Profit Development – inwestycjaprzy ul. Traktorowej - 131 mieszkań o metrażachod 40 do 75 m 2 . Ceny kształtują się od 3 900 PLN/m 2 .Zakończenie inwestycji planowane na II kwartał 2014 r.Willa Park - SGI Baltis - inwestycja przy ul. Rudzkiej.Oferuje 60 mieszkań o powierzchni od 49 - 106 m 2 ,ceny wahają się od 5 300 PLN/m 2 . Zakończenieinwestycji planowane na czerwiec 2014.PopytNajwiększą popularnością w 2012 roku cieszyły sięmieszkania na rynku wtórnym o powierzchni 42 - 60m 2 . Natomiast na rynku pierwotnym mieszkaniatrzypokojowe o powierzchni nie większej niż 60 m 2 .Duży wpływ na zwiększenie popytu w końcu 2012roku miał wygasający rządowy program „RodzinaNa Swoim”.CzynszeCzynsze wynajmu w 2012 spadły o 7%. Czynszza jednopokojowe mieszkanie o powierzchni 25 - 35m 2 wynosił od 400 do 900 PLN/m-c. Mieszkaniadwupokojowe o powierzchni 36 - 50 m 2 to kosztod 600 do 1 500 PLN. Najwyższą podaż obserwujemyw dzielnicy Śródmieście i Widzew. Za mieszkaniaw centrum miasta o powierzchni 50 - 60 m 2 trzeba byłozapłacić od 1 200 do 1 800 PLN. Natomiastapartamenty w ścisłym centrum w wysokimstandardzie wykończenia o powierzchni powyżej70 m 2 to koszt z przedziału od 2 800 do 4 000 PLN.Średnia stopa zwrotu z inwestycji mieszkaniowejto 5,5%.29

Łódź – Rynek powierzchni biurowychRynek powierzchni biurowychWysoki wskaźnik pustostanówPodażW 2012 roku w Łodzi podaż nowoczesnej powierzchnibiurowej wzrosła o 31,5%. Łódź posiada w sumie 292000 m 2 powierzchni biurowej klasy A i B. W 2012 nowapodaż to Green Horizon zlokalizowany przy RondzieSolidarności i Rossmann Office przy ul. Św. Teresy odDzieciątka Jezus. Łódzki rynek oferuje nowoczesnepowierzchnie klasy A, B+, które skoncentrowane sągłównie w ścisłym centrum miasta przy ulicach:Piotrkowskiej, Piłsudskiego, Kościuszki orazSienkiewicza. W 2013 roku podaż zwiększy się o 14 000m 2 (m.in. II etap Centrum Targowa – 8 000 m 2 ).Główne budynki biuroweW celu wynajmu powierzchni, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel: +48 42 637 12 25.Green Horizon – inwestor Skanska Property –biurowiec przy Rondzie Solidarności. 32 000 m 2nowoczesnej powierzchni biurowej. Zakończenieinwestycji - grudzień 2012 r.Textorial Park – inwestor St. Paul's Developments -zlokalizowany przy ul. Fabrycznej, to zespół trzechniezależnych budynków biurowych klasy A,połączonych przeszklonym atrium, oferuje 11 600 m 2powierzchni do wynajęcia. Obiekt wynajęty w 75%.Zenit – inwestor Zenit Sp. z o.o. - przy ul. Sienkiewicza82/84, 4 000 m 2 wysokiej klasy powierzchni biurowej,rewitalizowany budynek poprodukcyjny z początkuXX wieku. Obiekt wynajęty jest w 85%.Forum 76 – inwestor Virako – obiekt klasy Azlokalizowany przy skrzyżowaniu Al. Piłsudskiego i ul.Kopcińskiego, 7 000 m 2 nowoczesnej powierzchnibiurowej. Obiekt wynajęty w 83%.Nowe ProjektyW celu wynajmu powierzchni, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel: +48 42 637 12 25.MediaHUB – duży wielofunkcyjny kompleks (kilkabudynków) zlokalizowany przy ul. Łąkowej 29,oferujący 3 850 m 2 nowoczesnej powierzchnibiurowej. Główną funkcję kompleksu stanowi HotelDouble Tree by Hilton. Zakończenie planowane naI kwartał 2013.Rossmann Office – inwestor Rossmann – obiekt klasyA zlokalizowany przy ul. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus109, 7 500 m 2 nowoczesnej powierzchni biurowej.Obiekt ukończony w styczniu 2012.University Business Park - inwestor GTC, Budynekprzy ul. Wólczańskiej, 37 500 m 2 nowoczesnejpowierzchni biurowej klasy A.Sterlinga Business Centre – inwestor Hines – obiektrealizowany przy ul. Sterlinga w pobliżu TeatruWielkiego, oferujący 13 300 m 2 powierzchni klasy A.Budynek oddany do użytku w IV kwartale 2010 r.Obiekt wynajęty jest w 84%.Cross Point – inwestor Mermaid Properties - obiektprzy Al. Rydza-Śmigłego 20 powstały w wynikurewitalizacji i nadbudowy budynku dawnych zakładówodzieżowych “Próchnik”. Rynek komercyjny zyskał12 500 m 2 powierzchni biurowej. Obiekt jest wynajętyw 75%.• Biurowiec MediaHUBAirport Business Park I etap – inwestor St. Paul’sDevelopments – obiekt klasy A zlokalizowany przyul. Maczka, 5 000 m 2 nowoczesnej powierzchnibiurowej. Docelowa powierzchni Parku to 40 000 m 2w ośmiu budynkach. Rozpoczęcie budowy planowanena I kwartał 2013.30

Łódź – Rynek powierzchni biurowychAurus – Echo Investment – biurowiec przyal. Piłsudskiego 86. 20 000 m 2 nowoczesnejpowierzchni biurowej, realizowane w dwóch etapach.Data rozpoczęcia budowy nieznana.PopytWskaźnik pustostanów dla powierzchni klasy A i Bspadł do 16% (z 19% w 2011), ale wciąż jest najwyższywśród największych miast w Polsce. Na rynkunajwiększy popyt miały powierzchnie biurowe,których cena nie przekraczała 30 PLN/m 2 plus opłatyserwisowe.CzynszeNa koniec 2012 roku za powierzchnię klasy A trzebabyło zapłacić 11 - 13 EUR/m 2 . Efektywne czynsze byłyśrednio o 9% niższe od wywoławczych. Czynsze zanajem obiektów klasy B spadły do poziomu od 25 do30 PLN/m 2 natomiast powierzchnie klasy C kosztowałyod 15 do 25 PLN/m 2 . W 2013 czynsze efektywnepowinny pozostać niezmienione. Średnia stopazwrotu z inwestycji w powierzchnię biurową klasy Awynosi 6,5%.31

Łódź – Rynek powierzchni handlowychRynek powierzchni handlowychNiewiele wolnej powierzchniPodażW 2012 roku podaż powierzchni handlowej wyniosła497 000 m 2 . W Łodzi istnieje 13 dużych centrówhandlowych z największymi takimi jak: Manufaktura,Galeria Łódzka czy Port Łódź. Wskaźnik intensywnościpowierzchni handlowych w Łodzi wynosi 688 m 2 na1000 mieszkańców.Główne Obiekty HandloweW celu wynajmu powierzchni, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel: +48 42 637 12 25Galeria Łódzka - zrealizowane w 2002 r. przez ECEcentrum handlowe, zlokalizowane przyal. Piłsudskiego. Całkowita powierzchnia handlowawynosi 45 000 m 2 . Główni najemcy to Media Markt,Tesco, Cubus, Benetton, C&A, Reserved, Cropptown,House.Manufaktura - centrum handlowo - rozrywkowe,zrealizowane przez Apsys. Jedno z największychcentrów handlowych w Polsce, zlokalizowanew centrum Łodzi, dysponuje 110 000 m 2 powierzchnihandlowej oraz restauracjami, muzeami, galeriami.Główni najemcy to: Leroy Merlin, Cinema City,Go Sport, Electro World, Real, H&M i Jysk.Dodatkowym atutem Manufaktury jest wysokiej klasyhotel Andel’s przy ul. Ogrodowej.• Galeria Manufaktura, APSYS, ŁódźNowe ProjektyW celu wynajmu powierzchni, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel: +48 42 637 12 25Street Mall Vis-a-Vis – Capital Park – centrumhandlowe powstaje przy ul. Zgierskiej w pobliżuCastoramy. Powierzchnia 5 700 m 2 ma zostać oddanaw 2013.Galeria Łódzka – ECE – rozbudowa centrumo 11 000 m 2 planowana na 2014.Sukcesja – Fabryka Biznesu – kompleks handlowo –rozrywkowy powstaje u zbiegu Al. Politechnikii Al. Mickiewicza. Na powierzchni 54 000 m 2 powstanąsklepy, kina, biurowiec oraz 4 gwiazdkowy hotel.Zakończenie inwestycji planowane na III kwartał 2014.Plaza Łódź – Plaza Centers – centrum handlowepowstaje przy ul. Rzgowskiej w dawnej fabryceFaktora. Powierzchnia 35 000 m 2 ma zostać oddanaw połowie roku 2014.Fabryka Centrum Pabianice – centrum handloweplanowane przy ul. Zamkowej 2 w Pabianicachw dawnej fabryce Barucha. Powierzchnia 6 100 m 2ma zostać oddana w 2013.PopytW 2012 roku wskaźnik pustostanów spadł do 2%.Wciąż wyjątkiem jest Port Łódź, w którym wskaźnikpustostanów był wyższy. Największymzainteresowaniem w centrach handlowychcieszyły się powierzchnie 50 - 200 m 2 . Popularnościącieszyły się również lokale zlokalizowaneprzy głównych ulicach handlowych, głównie przyul. Piotrkowskiej, Piłsudskiego, Kościuszki i Zachodniej.W 2013 przewidujemy dalszy wzrost popytu.CzynszeW 2012 czynsze w galeriach handlowych wzrosłyo 6,5% do poziomu 32 - 40 EUR. Opłatyserwisowe kształtowały się na poziomie od 20 do25 PLN/m 2 (5 - 6,25 EUR). Natomiast w przypadkunajmu lokali usługowo - handlowych, zlokalizowanychna głównych ulicach i w centrum miasta np. przyul. Piotrkowskiej czynsze wynosiły średnio 100 PLN/m 2(25 EUR), jednakże w przypadku najlepszychlokali trzeba było liczyć się z kosztem nawet160 PLN/m 2 (40 EUR). Duże powierzchnie powyżej400 m 2 kosztowały znacznie mniej – 40 PLN/m 2(10 EUR). W 2013 r. czynsze powinny pozostać nadotychczasowym poziomie. Średnia stopa zwrotuz inwestycji w powierzchnie handlowe wynosi 6,3%.32

Łódź – Rynek powierzchni magazynowychRynek powierzchni magazynowychStabilny rynekPodażPodaż nowoczesnej powierzchni magazynowej jestskoncentrowana w parkach logistycznych w Łodzi,Strykowie, Piotrkowie Trybunalskim i RawieMazowieckiej. Nowa powierzchnia – 9 500 m 2 – zostałazrealizowana w Łodzi (Goodman). W 2012 roku podażwynosiła 983 500 m 2 , co stanowiło 1% wzrostw porównaniu z 2011. Ponad 40 000 m 2 powierzchnimagazynowej jest w przygotowaniu. Najbardziejaktywni deweloperzy to: Panattoni, SEGRO, Prologisi Goodman.ProLogis Park Piotrków, ProLogis Park Piotrków II- projekt realizowany przez ProLogis. Parkmagazynowy zlokalizowany jest na skrzyżowaniu trasA1 i E-67, docelowo 109 000 m 2 i 125 000 m 2 (II etap).Główni najemcy to NOMI, Unilever.Panattoni Park Łódź East - zlokalizowany naWidzewie - Olechów, w bezpośrednim sąsiedztwieplanowanego węzła autostrady A1 Andrespol. Oferuje157 000 m 2 najwyższej klasy powierzchnimagazynowej. Park został uhonorowany prestiżowąnagrodą CEE Quality Award and The Cepif& International Herold Tribune CEE Best ProjektAwards.Główne parki magazynoweW celu wynajmu powierzchni, prosimy o kontaktz Ober-Haus, tel: +48 42 637 12 25Łódź Logistics Centre – park logistyczny zrealizowanyw Pabianicach przy ul. Lutomskiej przez firmęGoodman. W I etapie inwestycji 27 000 m 2powierzchni magazynowej zostało dostarczone dlasześciu najemców z sektora dystrybucji żywnościi produktów przemysłowych. W II – 9 500 m 2 – zostałozrealizowane dla Philips Lighting Automotive.Panattoni Radomsko – 32 000 m 2 nowoczesnejpowierzchni zrealizowanej w systemie BTS dla ManuliHydraulics Manufacturing, zlokalizowane w Radomskubezpośrednio przy trasie E75 łączącej Warszawęze Śląskiem.Tulipan Park Łódź – inwestycja firmy SEGRO –u zbiegu ulic Hetmańskiej i Rokicińskiej, powierzchniamagazynowa to 30 000 m 2 . Główni najemcy Pol Fret -francuska grupa Clement, JasFBG, Rohlig, Dyruporaz firma Sercom Solution.Tulipan Park Stryków - inwestycja firmy SEGRO,położona 16 km od centrum Łodzi w sąsiedztwieautostrady A2 oraz 3 km od planowanegoskrzyżowania z autostradą A1. Całkowita powierzchniamagazynowa to 400 000 m 2 . Główni najemcyto Komfort, Azymut, Corning, Investa.ProLogis Park Stryków - park magazynowyzrealizowany przez ProLogis, około 14 km od centrumŁodzi. Docelowo powierzchnia wyniesie 115 500 m 2 .• Panattoni Park Łódź EastPanattoni Business Center Łódź – zlokalizowanyw południowo- wschodniej części Łodzi, przyskrzyżowaniu ulic Puszkina i Dostawczej, na terenieŁSSE. Wielkość parku to 18,000 m 2 .Panattoni Park Łódź South - zlokalizowane przy ulicyGranicznej, blisko trasy A1 w kierunku na Katowice.Centrum oferuje 28 000 m 2 nowoczesnej powierzchnimagazynowej.PopytDzięki bardzo dobrej centralnej lokalizacjiłódzkiego region magazynowego, wiele firm jestzainteresowanych wynajęciem tu powierzchni. Regionwciąż jest najbardziej popularny wśród operatorówlogistycznych i sieci handlowych. W 2012 wskaźnikpustostanów wzrósł nieznacznie do 12,7%.CzynszeW 2012 nominalne stawki czynszów wynosiły 2,80 –4,00 EUR/m 2 . Czynsze efektywne są znacznie niższedzięki podaży wielu starych lub odremontowanychbudynków magazynowych w regionie i wahają sięod 2 do 3 EUR/m 2 .33

Aspekty prawne - nieruchomości mieszkanioweI. Aspekty prawne dotyczącenieruchomości mieszkaniowychTytuł prawny do nieruchomości. RejestrnieruchomościGłówne formy własności nieruchomościmieszkaniowych w Polsce są następujące:1. odrębna własność lokalu (prawo własnościlokalu oraz związane z nim prawowspółwłasności części nieruchomościwspólnej np. dach, klatka schodowa,zewnętrzne ściany, windy, miejscaparkingowe pod budynkiem);2. prawo własności lub współwłasnościnieruchomości gruntowej, zabudowanej lubniezabudowanej;3. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalumieszkalnegoPonadto prawo polskie przewiduje jeszcze jednąformę władania nieruchomością w zakresie zbliżonymdo prawa własności to jest prawo użytkowaniawieczystego ustanawiane na nieruchomościachnależących do gmin lub do Skarbu Państwa. Prawo tojest przedmiotem obrotu, daje możliwość władanianieruchomością jak właściciel, ale łączy sięz koniecznością ponoszenia opłat na rzecz gminy lubSkarbu Państwa. Oprócz pierwszej opłaty, ustala sięopłatę roczną, której wysokość zależy od cenynieruchomości i jej przeznaczenia. Przykładowopłatności za nieruchomości gruntowe na działalnośćcharytatywną będą wynosiły 0,3% cenynieruchomości, a za nieruchomości oddane na celemieszkaniowe - 1% ceny. Opłaty roczne podlegająaktualizacji uwzględniającej wartość danejnieruchomości, jednak nie częściej niż raz na 3 lata.Jeżeli w wyniku aktualizacji, wysokość opłaty rocznejprzewyższy przynajmniej dwukrotnie wysokośćdotychczasowej opłaty rocznej, użytkownik wieczystywnosi opłatę roczną w wysokości odpowiadającejdwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej.Pozostała kwota zostaje rozłożona na dwie równeczęści, które powiększają opłatę roczną w następnychdwóch latach. Dopiero w trzecim roku od aktualizacjiopłata roczna jest równa kwocie wynikającej z tejaktualizacji.Istnieje możliwość dokonania przekształcenia prawaużytkowania wieczystego w prawo własności.Przekształcenie to odbywa się odpłatnie, w tokupostępowania administracyjnego, na wniosek strony.Domniemanie prawdziwości wpisów w księdzewieczystejPrawo własności nieruchomości, prawo użytkowaniawieczystego i prawa z nimi powiązane takie jak: prawopierwokupu, hipoteka, użytkowanie, najem mogą byćwpisywane do ksiąg wieczystych prowadzonych przezsądy, które stanowią publiczny i ogólnodostępnyrejestr prowadzony w formie elektronicznej.W polskim prawie obowiązuje domniemanie, iż prawoujawnione w księdze wieczystej odzwierciedlarzeczywisty stan prawny nieruchomości;domniemanie to odnosi się także do prawwykreślonych, które wówczas uważa się zanieistniejące. Domniemanie to sprawia, żew przypadku niezgodności między treścią księgiwieczystej a rzeczywistym stanem prawnym ten kto wdobrej wierze zawarł z uprawnionym wg treści księgi(tj. osobą wpisaną w księdze jako właściciel) odpłatnąumowę przenoszącą własność (co do zasady umowęsprzedaży) jest chroniony tj. nabywa własność nawetwówczas gdyby okazało się, że jego kontrahentowiprawo własności w rzeczywistości nie przysługiwało.Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych chronitakże nabywcę prawa użytkowania wieczystego(uchwała składu 7 sędziów SN z 15.02.2011 roku, sygn.akt III CZP 90/10 teza: rękojmia wiary publicznej ksiągwieczystych chroni nabywcę użytkowaniawieczystego, także gdy wpis Skarbu Państwa lubjednostki samorządu terytorialnego jako właścicielajest wadliwy).Obciążenia nieruchomościNieruchomość może zostać obciążona służebnością,użytkowaniem, użytkowaniem wieczystym, hipoteką.Co do zasady wskazane obciążenia są skutecznewobec osób trzecich, jeżeli zostały wcześniejujawnione w księdze wieczystej. W przypadkuużytkowania wieczystego i hipoteki wpis jestkonieczny do powstania tych praw, oznacza to, że maon skutek konstytutywny tj. warunkuje powstanie tychpraw. Bez wpisu do księgi wymienione prawa w ogólenie powstają. Również prawa obligacyjne takie jaknajem, dzierżawa, prawo pierwokupu lub odkupujeżeli zostały ujawnione w księdze wieczystej przestająbyć skuteczne jedynie między stronami umowyi z chwilą ich ujawnienia w księdze wieczystej stają sięskuteczne wobec nabywcy nieruchomości.34

Aspekty prawne - nieruchomości mieszkanioweHipotekaHipotekę ustanawia się na zabezpieczeniewierzytelności pieniężnych, jej przedmiotem może byćnie tylko nieruchomość lecz także spółdzielczewłasnościowe prawo do lokalu, użytkowanie wieczyste(jeżeli grunt będący przedmiotem użytkowaniawieczystego jest zabudowany to wówczas hipotekaobejmuje także budynki i urządzenia stanowiącewłasność użytkownika wieczystego znajdujące się natym gruncie) oraz wierzytelność już zabezpieczonąinną hipoteką (tzw. subintabulat lub hipoteka nawierzytelności zahipotekowanej). Oświadczenie oustanowieniu hipoteki jest składane przez właścicielanieruchomości w formie aktu notarialnego. Jeżelijednak hipoteka jest ustanawiana na rzecz banku, towtedy wystarczy, że właściciel nieruchomości złoży tooświadczenie w zwykłej formie pisemnej. Każdahipoteka powstaje z chwilą dokonania przez sądrejonowy wpisu do księgi wieczystej. Wierzyciel,którego wierzytelność jest zabezpieczona hipoteką mapierwszeństwo w zaspokojeniu się z nieruchomościprzed innymi osobami będącymi wierzycielamiosobistymi właściciela nieruchomości. Nieruchomośćbędąca współwłasnością kilku osób może byćobciążona hipoteką tylko po uzyskaniu zgodywszystkich współwłaścicieli, względnie hipoteką możezostać obciążony udział w nieruchomości.W polskim systemie prawnym można wyróżnićnastępujące rodzaje hipotek:1. hipoteka umowna – ustanowiona pomiędzywierzycielem a dłużnikiem, który jestwłaścicielem nieruchomości;2. hipoteka przymusowa – powstaje bez zgodywłaściciela nieruchomości, na podstawiepostanowienia sądu lub decyzji organuadministracyjnego (np. urzędu skarbowego);3. hipoteka łączna – obciąża kilka nieruchomościi wierzyciel może się zaspokoić zktórejkolwiek z nich;20 lutego 2011 roku weszła w życie nowelizacjaustawy o księgach wieczystych i hipotece. Wykreślonoprzepisy dotyczące hipoteki kaucyjnej rozbudowującjednocześnie przepisy dotyczące hipoteki zwykłej.Zunifikowano konstrukcję hipoteki w ten sposób,że w art. 69 ukwh postanowiono iż hipotekazabezpiecza mieszczące się w sumie hipotekiroszczenia o odsetki oraz o przyznane kosztypostępowania, jak również inne roszczeniao świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienionew dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipotekido księgi wieczystej. W stanie prawnym sprzed20 lutego 2011 hipoteką kaucyjną zabezpieczanowierzytelności przyszłe, zaś hipoteką zwykłąwierzytelności już istniejące, obecnie podział tenstracił na znaczeniu gdyż nowa konstrukcja hipotekipozwala nią objąć, obok należności głównej, takżenależności uboczne.Z dniem 20 lutego 2011 roku weszły w życie noweprzepisy ustawy i księgach wieczystych i hipoteceumożliwiające rozporządzanie opróżnionym miejscemhipotecznym. Dzięki zmienionej regulacji każdoczesnywłaściciel nieruchomości uzyskał, w przypadkuwygaśnięcia hipoteki, uprawnienie do rozporządzeniaopróżnionym miejscem hipotecznym w granicachwygasłego prawa rzeczowego. Istota nowegouprawnienia przejawia się w tym, że właściciel możena miejscu wygasłej hipoteki ustanowić nową lubprzenieść, za zgodą osoby uprawnionej, na to miejsceinną hipotekę obciążającą nieruchomość. Głównakorzyść wynika z faktu, iż hipoteka przeniesiona lubnowo wpisana zachowują pierwszeństwoprzysługujące hipotece wykreślonej.Nabycie nieruchomościPrzejście prawa własnościPrawo własności przechodzi na nabywcę w chwilizawarcia umowy (sprzedaży, darowizny, zamiany itp.).Jednakże wpis prawa własności nieruchomości doksięgi wieczystej jest obowiązkowy i tylko jegodokonanie gwarantuje skuteczne powoływanie się nato prawo wobec osób trzecich. Inaczej jestw przypadku użytkowania wieczystego, któreprzechodzi na nabywcę dopiero z chwilą wpisu tegożprawa do ksiąg wieczystych, a nie z chwilą zawarciaumowy.Forma umowyNabycie prawa własności nieruchomości wewszystkich formach a także nabycie prawaużytkowania wieczystego wymaga zachowania formyaktu notarialnego pod rygorem nieważności. Takżeumowa przedwstępna dotycząca przeniesienia prawawłasności powinna być zawarta w formie aktunotarialnego, bowiem jedynie taka forma pozwalaskutecznie dochodzić wobec drugiej strony zawarciaumowy przenoszącej własność (gdyby kontrahentuchylał się od zawarcia umowy przyrzeczonej toprawomocny wyrok stwierdzający obowiązek zawarciaumowy przyrzeczonej ma taki skutek, że zastępujeoświadczenie nielojalnego kontrahenta – 64 kc i 1047kpc). Prawo własności nieruchomości jest ujawniane wksiędze wieczystej w ciągu kilku tygodni od złożeniastosownego wniosku, do złożenia któregozobligowany jest notariusz.35

Aspekty prawne - nieruchomości mieszkanioweJęzyk umowyUmowy sprzedaży nieruchomości są sporządzaneprzez notariusza w języku polskim. W przypadku,gdy strony sobie tego zażyczą, a notariusz jestjednocześnie tłumaczem przysięgłym, to taki notariuszmoże sporządzić akt notarialny w języku obcym,a w sytuacji, gdy nie ma uprawnień tłumaczaprzysięgłego, to może sporządzić akt notarialnyw języku obcym w obecności takiego tłumacza.Obcokrajowcy mogą także zlecić tłumaczowiprzysięgłemu dokonanie tłumaczenia umowysporządzonej w języku polskim na język obcy.Ponieważ księgi wieczyste są prowadzone w językupolskim, wszystkie dokumenty w języku obcym, któremają być złożone do ksiąg wieczystych, muszą byćwcześniej przetłumaczone na język polski przeztłumacza przysięgłego.Prawo pierwokupuPrawo pierwokupu może być ustawowe lub umowne.Zgodnie z polskim kodeksem cywilnym ustawoweprawo pierwokupu jest przyznane tylkowspółwłaścicielom nieruchomości rolnych. Prawo tomoże być przez uprawnionego współwłaścicielaskutecznie dochodzone niezależnie od tego,czy zostało ujawnione w księdze wieczystej czy nie.Umowne prawo pierwokupu musi być ujawnionew księdze wieczystej, inaczej nie będzie skutecznewobec osób trzecich nabywających nieruchomośćw dobrej wierze.Jeżeli właściciel nieruchomości dokona jej sprzedażyz pominięciem osoby, której przysługiwało umowneprawo pierwokupu tej nieruchomości, wówczas takaosoba może żądać od właściciela wyłącznieodszkodowania za wyrządzoną szkodę. Jeżeli osobieuprawnionej przysługuje ustawowe prawopierwokupu nieruchomości, to wówczas może onaskutecznie dochodzić zawarcia umowy sprzedaży.W świetle ustawy o gospodarce nieruchomościamigminie przysługuje ustawowe prawo pierwokupuwówczas gdy przedmiotem transakcji jest prawawłasności nieruchomości, którą zbywca nabyłod Skarbu Państwa lub gminy. Gdy przedmiotemumowy jest sprzedaż prawa użytkowania wieczystegoniezabudowanej nieruchomości gruntowej towówczas niezależnie od formy nabycia tego prawaprzez zbywcę gminie przysługuje prawo pierwokupu.Warunkiem skuteczności prawa pierwokupu gminyw przypadku gdy przedmiotem umowy sprzedaży jestnieruchomość, która została przeznaczonaw miejscowym planie zagospodarowaniaprzestrzennego na cele publiczne, lub co do którejzostała wydana decyzja o lokalizacji inwestycji celupublicznego, lub wpisanej do rejestru zabytków jestujawnienie tego prawa w księdze wieczystej. Gminajest uprawniona do skorzystania z prawa pierwokupuw ciągu 1 miesiąca od momentu dowiedzenia sięo zawarciu umowy przedwstępnej sprzedażynieruchomości. Prawo pierwokupu nie przysługujegminie w szczególności wtedy gdy umowa sprzedażyjest zawierana między osobami bliskimi oraz gdyprawo własności lub użytkowania wieczystego będąceprzedmiotem umowy zostało ustanowione jakoodszkodowanie lub rekompensata za utratę własnościnieruchomości.Na podstawie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnegodzierżawca nieruchomości rolnej ma ustawowe prawopierwokupu wydzierżawionej nieruchomości pospełnieniu dodatkowych warunków określonych w tejustawie. Jeżeli dzierżawca nie wykona swego prawa towówczas przechodzi ono na Agencję NieruchomościRolnych (art.3 ust.4). Agencji Nieruchomości Rolnychprzysługuje także pierwszeństwo nabycianieruchomości rolnej (tzw. prawo wykupu) w sytuacji,gdy nieruchomość jest nabywana na podstawieumowy innej niż umowa sprzedaży.Restrykcje w nabywaniu nieruchomości przezcudzoziemcówGeneralnie nabycie nieruchomości w Polsce przezcudzoziemca wymaga uzyskania zgody Ministra SprawWewnętrznych pod rygorem nieważności nabycia.Jednakże są od tej zasady liczne wyjątki najważniejszez nich to takie:- nie jest wymagana zgoda na nabycie lokalumieszkalnego oraz garażu,- obywatele lub osoby prawne z państw będącychstronami porozumienia o utworzeniu EuropejskiegoObszaru Gospodarczego (EOG) do 1 maja 2016 rokumuszą mieć zgodę wyłącznie na nabycienieruchomości rolnych i leśnych.Nowa ustawa deweloperskaDnia 29 kwietnia 2012 roku weszła w życie ustawao ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lubdomu rodzinnego. Ustawa ta nakłada nowe obowiązkina deweloperów, mające przede wszystkim na celuzabezpieczenie interesów nieprofesjonalnegonabywcy lokalu lub domu jednorodzinnego.Po pierwsze ustawa wprowadziła regulacje dotyczącesposobu zawierania oraz treści umowydeweloperskiej, nadając jej status umowy nazwanej,konsumenckiej, wzajemnej i odpłatnej. Równocześnieustawodawca określił formę umowy, która musi zostać36

Aspekty prawne - nieruchomości mieszkaniowezawarta w formie aktu notarialnego i zawierać m. in.oznaczenie stron, cenę, informacje dotyczącenieruchomości oraz wysokość i terminy spełnianiaświadczeń pieniężnych na rzecz dewelopera.Zwiększył się też obowiązek informacyjny dewelopera,który oprócz danych dotyczących inwestycji musi nawniosek nabywcy udzielić szczegółowych informacjiodnoszących się do jego sytuacji prawnej orazfinansowej. Dodatkowo nowa ustawa wprowadziłaobowiązek posiadania przez dewelopera bankowegorachunku powierniczego, na którym mają byćgromadzone wszystkie środki wpłacane przeznabywcę. Deweloper, który nie stosuje się dopostanowień ustawy może narazić się między innymina odpowiedzialność karną, czy odszkodowawczą.W przypadku nie zachowania formy aktu notarialnego,umowa jest bezwzględnie nieważna, a nie zawarciew umowie ustawowo wymienionych elementówuprawnia nabywcę lokalu do odstąpienia od umowy.Wszystkie postanowienia umowy mniej korzystne odpostanowień ustawowych są nieważne.Płatność ceny sprzedaży nieruchomościPrawo własności nieruchomości może zostaćprzeniesione niezależnie od tego, czy cena zakupuzostała przez kupującego zapłacona czy nie,ale w praktyce cena nabycia nieruchomości jestpłacona przez nabywcę jeszcze przed sporządzeniemaktu notarialnego przenoszącego własnośćnieruchomości lub płacona do depozytu u notariusza,co oznacza, że kupujący składa do depozytuu notariusza pieniądze o wartości ceny nabycia,a notariusz przekazuje je sprzedającemu zaraz popodpisaniu umowy sprzedaży nieruchomości.Bardzo popularną formą kupna nieruchomości jestobecnie dokonanie jej zakupu ze środków pieniężnychpochodzących z kredytu bankowego. W takiej sytuacjistrony podpisują najpierw umowę przedwstępnąprzeniesienia własności nieruchomości, po czymkupujący stara się o udzielenie mu kredytu przez bank.Po podpisaniu umowy kredytowej z bankiem przezkupującego, strony zawierają umowę przyrzeczoną –przenoszącą własność nieruchomości. Po jejpodpisaniu bank, który udzielił kredytu kupującemuprzelewa środki pieniężne bezpośrednio na rachunekbankowy sprzedającego.Inne koszty związane z nabyciem nieruchomościStrony mają swobodę w ustaleniu zasad ponoszeniaprzez nie kosztów taksy notarialnej od umowyprzeniesienia własności nieruchomości, ale w praktycewszystkie koszty z tym związane są ponoszone przezkupującego i pobierane przez notariusza. Podatek odczynności cywilno-prawnych płaci kupujący.Koszty przeniesienia własności nieruchomości sąnastępujące:1. podatek od czynności cywilnoprawnychw wysokości 2 % ceny nabycia. Kupujący niepłaci tego podatku, jeżeli sprzedającysprzedaje nieruchomość w ramachprowadzonej przez siebie działalnościgospodarczej. W takiej sytuacji płaci siępodatek VAT.2. opłaty sądowe związane z wpisem prawawłasności do księgi wieczystej w wysokości150-200 zł, opłaty sądowe za wpis obciążeńw wysokości 150-200 zł;3. taksa notarialna zależna od ceny nabycianieruchomości. W żadnym wypadku taksa tanie może przekroczyć 10.000 zł powiększoneo niewielkie koszty wypisów;W przypadku nabycia nieruchomości strony mogąponieść inne jeszcze koszty uzależnione odkorzystania przez nie z usług takich jak: usługibrokerskie, wycena nieruchomości, analiza finansowa.Zarządzanie nieruchomościąW przypadku nieruchomości zabudowanych,w których wydzielono lokale mieszkalne(np. kamienica) wszyscy właściciele lokali, tworząz mocy prawa Wspólnotę mieszkaniową. Wspólnotajest ułomną osobą prawną, tzn., że może nabywaćprawa i zaciągać zobowiązania oraz być stronąpostępowania sądowego.Zarząd nieruchomością wspólną w tzw. małychwspólnotach (do 7 lokali) jest zazwyczaj wykonywanyprzez wszystkich właścicieli lub przez profesjonalnąfirmę zajmującą się zarządzaniem nieruchomościami.Natomiast zarządzanie nieruchomością wspólną wewspólnotach mieszkaniowych powyżej7 wyodrębnionych lokali jest możliwe na dwasposoby:1. Zebranie Właścicieli Lokali może dokonaćwyboru zarządu, który będzie odpowiedzialnyza zawieranie umów z dostawcami mediów(np. prądu, wody, ścieków, ogrzewania) i zautrzymanie budynku będącegonieruchomością wspólną (np. wykonywanienapraw, dbanie o windy, zewnętrzną iwewnętrzną czystość w budynku);37

Aspekty prawne - nieruchomości mieszkaniowe2. powołany we wskazany powyżej sposóbzarząd może powierzyć zarządzanienieruchomością profesjonalnej firmiezajmującej się zarządzaniemnieruchomościami. W takim przypadku rolazarządu sprowadza się do nadzorowania tejfirmy i rozwiązywania okazjonalnychproblemów, które nie mogą być efektywnierozwiązane przez tą firmę (takich jak: sporypomiędzy właścicielami lokali dotyczącepłatności) lub renegocjacja warunkówumowy z firmą, której powierzony zostałzarząd nieruchomością.Umowy najmuGłówne kwestieOgólne warunki umów najmu są uregulowanew Kodeksie cywilnym. Strony mogą jednakw większości spraw uregulować swoje stosunkiinaczej. Ze względu na ochronę interesów najemcówlokali będącymi osobami fizycznymi, zawieranie umównajmu lokali mieszkalnych zostało uregulowane wustawie bardziej szczegółowo niż zawieranie umównajmu lokali użytkowych. Regulacje te dotyczą m.in.:prawa członków rodziny najemcy do zamieszkaniawraz z nim w wynajmowanym lokalu, dopuszczalnościpodwyżki czynszu, rozwiązania umowy najmu,eksmisji lokatora. Dla osób fizycznych - właścicielimieszkań wynajmowanych nie w ramach działalnościgospodarczej szczególne znaczenie mają przepisy onajmie okazjonalnym zamieszczone w ustawie oochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobiegminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Umowa najmuokazjonalnego za przedmiot ma lokal służącyzaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych i może byćzawarta na czas określony do 10 lat. Umowa najmuokazjonalnego pod rygorem nieważności powinnabyć zawarta w formie pisemnej. Właściciel powinienzgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego fakt zawarciaumowy najmu okazjonalnego w terminie 14 dni oddnia rozpoczęcia najmu, niedopełnienie tegoobowiązku pociąga za sobą szereg niedogodności dlawłaściciela o których szerzej mowa w ustawie.Dokonanie zgłoszenia ma także i ten skutek, że donajmu okazjonalnego nie stosuje się całej ustawya niektóre jej przepisy. Unormowanie najmuokazjonalnego zmierza do ochrony praw właścicielalokalu przed nierzetelnymi najemcami umożliwiającmu szybsze opróżnienie lokalu. Wyższy stopieńochrony został jednak osiągnięty kosztem dopełnieniawielu formalności z których na czoło wysuwa sięzgłoszenie do naczelnika urzędu skarbowego orazkonieczność uzyskania od najemcy oświadczeniaw formie aktu notarialnego w którym poddaje się onegzekucji i zobowiązuje do opuszczenia i wydanialokalu w terminie określonym w żądaniu opróżnienialokalu skierowanym doń przez właściciela.Forma umowyUmowa najmu nie wymaga dla swej ważnościzachowania szczególnej formy, może być zawartanawet ustnie (umowa najmu okazjonalnego powinnabyć jednak zawarta pod rygorem nieważnościw formie pisemnej). Umowy najmu lokalimieszkalnych zawarte przez poprzedniego właścicielalokali wiążą nabywcę lokalu nawet, jeżeli nie zostałyujawnione w księdze wieczystej.Czas trwania i wygaśnięcie umowy najmuUmowa najmu lokalu może zostać zawarta na czasokreślony lub nieokreślony. Umowa najmu zawarta naczas określony wygasa w zasadzie tylko w przypadkuupływu okresu czasu na jaki została zawarta lubz powodu spełnienia się przesłanek określonychprzez strony w tej umowie. Nadzwyczajne rozwiązanieumowy jest możliwe w przypadku istotnegonaruszenia jej postanowień, niezależnie od tego,czy była zawarta na czas określony czy nie.Jeżeli najemca po zakończeniu umowy najmu nadalużywa lokalu, a właściciel się temu wyraźnie niesprzeciwia, to wtedy uważa się, że umowa najmuzostała pomiędzy nimi przedłużona na czasnieokreślony.Umowa najmu lokalu mieszkalnego zawarta na czasnieoznaczony może zostać wypowiedziana przezkażdą ze stron z zachowaniem trzymiesięcznegookresu wypowiedzenia. Wynajmujący może jąwypowiedzieć z zachowaniem jednomiesięcznegookresu wypowiedzenia na koniec miesiącakalendarzowego w przypadkach wyraźnie określonychw ustawie np.: jeżeli najemca: niszczy lokal lubbudynek, w którym on się znajduje, zwleka z zapłatączynszu lub innych płatności, podnajął lokal bez zgodywynajmującego. Jeżeli umowa najmu jest zawarta naczas określony to jej wypowiedzenie przed upływemterminu na który została zawarta jest możliwe tylkow przypadkach sprecyzowanych w umowie.W przypadku, gdy dotychczasowy wynajmującysprzeda przedmiot najmu, nowy nabywca wstępujew stosunek najmu na miejsce zbywcy.Dodatkowo, rozwiązanie umowy najmu przezwynajmującego jest dozwolone w przypadkukapitalnego remontu lokalu lub koniecznościdokonania rozbiórki budynku, w którym lokal się38

Aspekty prawne - nieruchomości mieszkanioweznajduje. W takiej jednak sytuacji właściciel musizapewnić najemcy inny lokal mieszkalny.Wynajmujący jest uprawniony do żądania od najemcyzłożenia kaucji w kwocie nie wyższej niż 12 krotnośćmiesięcznego czynszu (6 krotność miesięcznegoczynszu w przypadku najmu okazjonalnego),ale w praktyce kaucja jest żądana w kwocie równejjedno lub dwumiesięcznemu czynszowi. Jeżeliwynajmujący nie wykorzysta kaucji na pokrycieewentualnych należności przysługujących mu wobecnajemcy, to wtedy zalicza kaucję na poczet zapłatyostatniej raty czynszu lub ma obowiązek zwrócić jejwysokość w ciągu jednego miesiąca od zakończeniastosunku najmu.MediaPolskie prawo nie określa w sposób wiążący sposobupłacenia przez najemcę za czynsz i media. Media sąpłacone przez najemcę albo do rąk wynajmującegoalbo bezpośrednio odpowiednim dostawcom medióww zależności od treści umowy łączącej strony.EksmisjaPo zakończeniu stosunku najmu były najemca maobowiązek opuścić zajmowany lokal. Najemca nie jestodpowiedzialny za normalne zużycie lokalu będącenastępstwem prawidłowego używania, ale ustawanigdzie nie standaryzuje pojęcia normalnego zużycia.Jeżeli były najemca nie opuści lokalu, to wtedywłaściciel nie jest uprawniony do dochodzenia zapłatykary, może jednak żądać od niego odszkodowaniaw wysokości wartości niepłaconego czynszu. Eksmisjajest dozwolona tylko na mocy wyroku sądowego,a właściciel lub gmina mają obowiązek dostarczenialokatorowi lokalu zamiennego lub pomieszczeniatymczasowego. To powoduje, że sądowa eksmisja jestdługa, kosztowna i czasem niemożliwa do wykonania.Stanowi to silny bodziec dla właściciela lokalu doszukania polubownego i pozasądowego rozwiązaniasprawy.Aby uniknąć długiej procedury sądowej eksmisji,parlament przyjął niedawno nową ustawę, którapozwala właścicielom na szybką eksmisję bez wyrokusądowego i konieczności zapewnienia lokatorowilokalu zamiennego. Aby właściciel mógł z tegoskorzystać, to muszą być spełnione następującewarunki: umowa najmu musi być zawarta pomiędzyosobami fizycznymi, wynajmujący nie może jejzawrzeć w ramach prowadzonej przez siebiedziałalności gospodarczej, umowa musi zostaćzawarta na piśmie na czas określony (maksymalnie na10 lat), najemca musi złożyć oświadczenieo dobrowolnym poddaniu się egzekucji w formie aktunotarialnego, a wynajmujący musi zgłosić zawarcie tejumowy do urzędu skarbowego. To ostatnie wiąże sięz obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego oddochodów z najmu w wysokości 8,5 % dochodów.39

Aspekty prawne - nieruchomości komercyjneII. Aspekty prawne dotyczącenieruchomości komercyjnychNabycie nieruchomościListy intencyjneListy intencyjne nie są powszechnie stosowanew Polsce. Należy pamiętać, że jakiekolwiekzobowiązanie do kupna lub sprzedaży nieruchomościzawarte w liście intencyjnym nie jest prawnie wiążącedopóki nie zostanie sporządzone w formie aktunotarialnego oraz, że list intencyjny zawiera pewnezałożenia, co do warunków, na których zostaniezawarta przyszła transakcja. Inne jednak zastrzeżenia,takie jak np. kara umowna za wycofanie się z zawarciaumowy sprzedaży zawarte w formie pisemnej wiążąstrony nawet, jeżeli nie została zachowana forma aktunotarialnego. W sytuacji, gdy strony nie chcą, aby listintencyjny był prawnie wiążący, powinny zawrzeć takizapis w samym liście intencyjnym.Przeniesienie prawa własnościPonieważ większość nieruchomości użytkowychprzeznaczonych na cele inwestycyjne jestw posiadaniu spółek celowych, najpopularniejsząformą inwestycyjnej sprzedaży nieruchomości jestsprzedaż 100 % akcji spółki celowej – sprzedażudziałów.Większość nieruchomości użytkowych będącychw posiadaniu końcowych użytkowników jestsprzedawana jako nieruchomości – transakcjaskładnika majątku. Ober-Haus jest w stanie sporządzićumowy sprzedaży, które będą odpowiadać każdej z tejform nabycia nieruchomości.Są istotne różnice pomiędzy transakcją sprzedażyudziałów i transakcją sprzedaży nieruchomości,ale prawie we wszystkich aspektach prawo polskie nieróżni się od prawa w innych państwach. Najbardziejistotne fakty, o których warto pamiętać, zostaływymienione poniżej.nabycia nieruchomości w formie aktu notarialnego,nie może skutecznie dochodzić zawarcia umowyprzenoszącej własność tej nieruchomości. Prawowłasności nieruchomości jest ujawniane w księdzewieczystej w ciągu kilku tygodni od złożeniastosownego wniosku.Umowy sprzedaży nieruchomości są sporządzaneprzez notariusza w języku polskim. W przypadku, gdystrony sobie tego zażyczą notariusz, który jestjednocześnie tłumaczem przysięgłym, możesporządzić akt notarialny w języku obcym, a w sytuacji,gdy nie ma uprawnień tłumacza przysięgłego, możesporządzić akt notarialny w języku obcym w obecnościtakiego tłumacza.Strony mają swobodę w ustaleniu zasad ponoszeniaprzez nie kosztów taksy notarialnej od umowyprzeniesienia własności nieruchomości, ale w praktycewszystkie koszty z tym związane są ponoszone przezkupującego i pobierane przez notariusza. Podatek odczynności cywilno-prawnych płaci kupujący.Koszty przeniesienia własności nieruchomości sąnastępujące:1. podatek od czynności cywilnoprawnychw wysokości 2 % ceny nabycia;2. opłaty sądowe związane z wpisem prawawłasności do księgi wieczystej w wysokości150-200 zł, opłaty sądowe za wpis obciążeńprawa własności w wysokości 150-200 zł;3. taksa notarialna zależna od ceny nabycianieruchomości. W każdym razie nie możeona przekroczyć 10 000 zł powiększoneo niewielkie koszty wypisów;Analiza finansowa jest ograniczona tylko do badanianieruchomości i nie jest potrzebna analiza prawnai finansowa sprzedającej spółki, tak jak wymaga tegonabycie udziałów w spółce. Jednakże ze względu naprzepisy podatkowe Spółka powinna przedstawićzaświadczenie o niezaleganiu z podatkami na dzieńzawarcia umowy.Umowy najmu lokalu, które wiązały poprzedniegowłaściciela nieruchomości, wiążą także jej nabywcę.Nabycie nieruchomościTytuł prawny do nieruchomości przechodzi nakupującego w chwili podpisania umowy. Jednakżewłaściciel może powoływać się na przysługujące muprawo własności nieruchomości wobec osób trzecichtylko w przypadku, gdy prawo to zostało ujawnionew księdze wieczystej.Przeniesienie prawa własności nieruchomości wymagazachowania formy aktu notarialnego pod rygoremnieważności.Strona, która nie zawarła umowy przedwstępnejDomniemanie prawdziwości wpisów w księdzewieczystejCo do zasady w polskim systemie prawnym, każdastrona, która w dobrej wierze zawiera umowęsprzedaży nieruchomości w zaufaniu do treści wpisu wksiędze wieczystej może założyć, że są one prawdziwei jest chroniona przez prawo na wypadek, gdyby sięokazało, że wpis w księdze wieczystej jestnieprawdziwy.40

Aspekty prawne - nieruchomości komercyjneSprzedaż udziałówSprzedaż udziałów może być dokonywana niemalnatychmiast i nie wymaga tak długiego procesu jaknabycie prawa własności nieruchomości. Umowasprzedaży udziałów spółki z ograniczonąodpowiedzialnością wymaga formy aktu notarialnego.Ta forma nie jest wymagana w przypadku zawarciaumowy sprzedaży akcji.Nabycie udziału przez cudzoziemca w spółce, którajest właścicielem lub użytkownikiem wieczystymnieruchomości położonej w Polsce wymagawcześniejszego uzyskania zezwolenia Ministra SprawWewnętrznych i Administracji.Nabywca udziału ma obowiązek zapłacić podatek odczynności cywilnoprawnych w wysokości 1 % cenynabycia.Analiza finansowa jest w przypadku nabycia udziałówo wiele bardziej rozbudowana i obejmuje nie tylkobadanie nieruchomości będących własnością spółkicelowej, ale także analizę prawną i finansową samejspółki.W większości przypadków spółka celowa nie zatrudniapracowników. Jeżeli jest inaczej, to wówczas analizafinansowo-ekonomiczna spółki musi dodatkowo takżeobejmować ten aspekt.W zasadzie kupujący wymaga od sprzedającegooświadczenia i gwarancji, że złożone zapewnieniadotyczące sytuacji spółki są prawdziwe. Kary zawartew umowie za złożenie fałszywych zapewnień powinnybyć na tyle wysokie, aby mogły pokryć ewentualneszkody wyrządzone kupującemu z tego powodu.Kupujący powinni być świadomi odłożonych w czasieobowiązków podatkowych wspólników(akcjonariuszy) spółki, ponieważ obowiązek zapłatyprzez nich podatku dochodowego powstaje z chwiląwypłaty dywidendy. Z tego powodu obowiązekzapłaty podatku dochodowego przez wspólników(akcjonariuszy) może być odraczany w spółce przezwiele lat.Umowy najmuPolski kodeks cywilny pozostawia stronom dużąswobodę w umownym uregulowaniu istniejącegopomiędzy nimi stosunku najmu.Umowa najmu może zostać zawarta na czas określonylub nieokreślony. W przypadku, gdy umowa najmujest zawarta na czas nieokreślony, każda ze stron możeją wypowiedzieć z zachowaniem trzymiesięcznegookresu wypowiedzenia. Umowa najmu zawarta naczas określony rozwiązuje się w zasadzie tylko poupływie okresu, na jaki została zawarta lub pospełnieniu się przesłanek jej rozwiązania określonychw tej umowie. Nadzwyczajne rozwiązanie umowy jestmożliwe w przypadku istotnego naruszenia jejpostanowień, niezależnie od tego, czy była zawarta naczas określony, czy nieokreślony. Maksymalny okresczasu, na jaki może zostać zawarta umowa, wynosi10 lat.Umowa najmu nie wymaga żadnej szczególnej formyi może być zawarta nawet ustnie, co jednak nie jestrekomendowane. Umowa najmu lokalu użytkowegozawarta przez byłego właściciela wiąże także nowegonabywcę nawet, jeśli nie została ujawniona w księdzewieczystej.Zgodnie z polskim prawem, postanowienia umownezobowiązujące strony do przedłużenia w przyszłościistniejącego stosunku najmu są dopuszczalne,ale raczej rzadko spotykane. Jeżeli najemca pozakończeniu umowy najmu nadal korzystaz nieruchomości, a właściciel się temu wyraźnie niesprzeciwia, to wtedy uważa się, że umowa najmuzostała przedłużona na czas nieokreślony.Bez uprzedniej zgody wynajmującego, najemca lokalunie jest uprawniony do podnajmowania lokalu.Dlatego też prawo do podnajmowania lokalu nie jestczęsto udzielane.Analiza ekonomiczno-finansowaNiezależnie do formy nabycia nieruchomości,wszystkim kupującym doradza się dokonaniegruntownej analizy ekonomiczno-finansowejnieruchomości, którą mają zamiar kupić. Ober-Hausjest w stanie wykonać dla kupujących kompletnąanalizę ekonomiczno-finansową zawierającą:sprawdzenie tytułu prawnego do nieruchomości,obciążeń nieruchomości prawami osób trzecich,otrzymanych pozwoleń, a za pomocą swoichpodwykonawców wykonać analizę kwestii związanychz prawem budowlanym i ochroną środowiska.41

Liczba mieszkań oddanych do uŜytkuŚrednia cena mieszkania (EUR/m 2 )20 0003 00017 5002 50015 00012 5002 00010 0001 5007 5005 0001 0002 50050001998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013P01998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013PWarszawa Kraków Gdańsk Poznań ŁódźWarszawa Kraków Gdańsk Poznań ŁódźŚrednia cena najmu (EUR/m 2 /miesiąc)Stopa zwrotu z inwestycji (nieruchomości mieszkaniowe)1216%1114%1012%987610%8%6%54%41998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013P2%1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013PWarszawa Kraków Gdańsk Poznań ŁódźWarszawa Kraków Gdańsk Poznań Łódź7%Wzrost PKB w Polsce (%)100009000PKB na mieszkańca w Polsce (EUR)6%80005%700060004%50003%40002%300020001%10000%1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013P01998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013PŚrednie ceny najmu powierzchni biurowych klasy A (EUR)Całkowita podaŜ powierzchni biurowej klasy A (m 2 )452 500 000402 000 00035301 500 000251 000 0002015500 000101998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013P01998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013PWarszawa Kraków Gdańsk Poznań ŁódźWarszawa Kraków Gdańsk Poznań Łódź42

Wskaźnik pustostanów pow.biurowych klasy AStopy zwrotu z inwestycji w pow.biurowe klasy A60%19%50%40%30%17%15%13%11%20%9%10%7%0%1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013P5%1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013PWarszawa Kraków Gdańsk Poznań ŁódźWarszawa Kraków Gdańsk Poznań Łódź45Średnie ceny najmu pow. handlowych (EUR)1 600 000Całkowita podaŜ pow.handlowych (m 2 )401 400 000351 200 000301 000 00025800 000600 00020400 00015200 000101998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013P01998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013PWarszawa Kraków Gdańsk Poznań ŁódźWarszawa Kraków Gdańsk Poznań ŁódźStopa zwrotu z inwestycji w pow.handloweCałkowita podaŜ pow. handlowych na mieszkańca19,0%1,2017,0%15,0%1,000,8013,0%11,0%0,609,0%0,407,0%0,205,0%1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013P0,001998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013PWarszawa Kraków Gdańsk Poznań ŁódźWarszawa Kraków Gdańsk Poznań ŁódźWzrost przeciętnego wynagrodzenia w Polsce (%)Przeciętne wynagrodzenie brutto w Polsce (EUR/miesiąc)40,0%1 00035,0%30,0%80025,0%60020,0%15,0%40010,0%5,0%2000,0%1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013P01998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013P43