metody, formy i programy kształcenia(Hewlett-Packard 9100A). Co ciekawe, nazywano gokalkulatorem biurkowym, ponieważ nie wyglądał jakówczesne komputery firmy IBM.Panuje pogląd, że firma HP zainicjowała powstanieDoliny Krzemowej, jednak jej założyciele nie zgadzająsię z tym stwierdzeniem. W. Hewlett powiedział:[…] the beginning of Silicon Valley was supernova.Supernowa to pojęcie z dziedziny astronomii, któreoznacza eksplozję dużej gwiazdy i jest zazwyczajpoczątkiem czegoś nowego. Dla W. Hewletta supernowąbył epokowy wynalazek pioniera elektroniki– Lee de Foresta, który poprzez swoje odkryciezrewolucjonizował przemysł elektroniczny. Dziękitemu możliwe było zbudowanie tak potężnej firmy,jaką jest HP. Przyczyniła się do tego także swoistapolityka rozwoju firmy (The HP Way), warunkującaharmonijny wzrost współudziałem najcenniejszegokapitału, jaki posiadała – ludzi.Krótki opis początków działalności firmy HPw Dolinie Krzemowej miał na celu zobrazowaniepotencjału, jaki „drzemie” w klastrach, a tym samymwyjaśnienie sensu powstawania nowych strukturgospodarczych 4 .Na świecie funkcjonuje wiele struktur klastrowych,które powstały kilkadziesiąt lat temu. Do najbardziejwyspecjalizowanych należą: Cambridge w WielkiejBrytanii (informatyka i biotechnologia), Telecom Cityw Szwecji, Plastic Vallee we Francji (przetwórstwotworzyw sztucznych) i wiele innych.Klastry w PolscePierwsze badania na temat klastrów miały miejscepo 1989 roku, kiedy zauważono tworzenie się charakterystycznychskupisk przemysłowych. Zgodniez analizą przeprowadzoną przez Instytut Badań nadGospodarką Rynkową stwierdzono występowanie 18struktur klastrowych usytuowanych w 8 województwach.Bardzo często łącznie z typowymi klastramipodaje się przypominające je inicjatywy klastrowe(tabela 2).W klastrach możemy zaobserwować mniejszelub większe powiązania nauki z gospodarką – firmyreprezentujące sektor wysokich technologii zawszeprowadzą działalność w ścisłej kooperacji ze środowiskiemnaukowym. Innowacyjne pomysły czynowoczesne technologie są wprowadzane w życiena poziomie przedsiębiorstw. Działalność taka jestbardzo opłacalna, ale wiąże się z nią także dużeryzyko. Zagrożenie dotyczy głównie nieprzyjęciaproduktu bądź technologii na rynku, co możewynikać między innymi ze zbyt wysokiej cenydla odbiorców. Zdarza się, że władze uczelnianedla promowania nowatorskich projektów oferująfirmom korzystne warunki współpracy, jak byłow przypadku firmy HP.W Polsce klastry wysokich technologii (high-tech)zaobserwowano w przemyśle farmaceutyczno-kosmetycznymna terenie Warszawy i Łodzi. Większośćklastrów reprezentuje jednak tradycyjne branże,gdzie wykorzystanie powiązań pomiędzy naukąa przemysłem jest śladowe albo nie występuje wcale.Najwięcej cech charakterystycznych dla klastrówwykazały skupiska spożywcze w regionach: warmińsko-mazurskimi wielkopolskim, a także przemysłmeblarski w wielkopolskim i tekstylny na Śląsku 5 .Do najbardziej znanych klastrów w Polsce należą:Dolina Lotnicza (przemysł dla lotnictwa), TarnowskiKlaster Przemysłowy Plastikowa Dolina (tworzywasztuczne), Płytki Ceramiczne w Opocznie, Bursztynw Gdańsku, Stowarzyszenie Producentów Części Samochodowychczy Dolina Ekologicznej Żywności.Dolina Lotnicza jest zlokalizowana w południowo-wschodniejPolsce, w regionie słynącym z dużejkoncentracji firm zajmujących się przemysłem lotniczym.Klaster został założony przez przedsiębiorcówz regionu, którzy w 2003 roku powołali do życia StowarzyszenieGrupy Przedsiębiorców Przemysłu LotniczegoDolina Lotnicza. Klaster rozwija się w bardzoszybkim tempie, ponieważ przez około 2 lata zdołałpotroić liczbę członków (przedsiębiorstwa lub instytucjezwiązane z przemysłem lotniczym). Aktualnieliczy 72 członków z regionu, a w ciągu najbliższychkilku lat liczba ta ma wzrosnąć do 100 podmiotów.Dolina Lotnicza funkcjonuje w oparciu o rozbudowanezaplecze naukowo-badawcze, bowiem na terenieklastra mieści się Politechnika Rzeszowska z rozwiniętymWydziałem Budowy Maszyn i Lotnictwa. Dojej podstawowych zadań należy m.in. budowaniełańcucha dostawców przemysłu lotniczego, współpracaw zakresie badań nad nowymi rozwiązaniamitechnologicznymi, wspieranie lokalnych przedsiębiorców,promocja polskiego przemysłu lotniczego.Nadrzędnym celem Doliny Lotniczej jest stworzeniew Polsce południowo-wschodniej konkurencyjnegoregionu, który zaopatrywałby międzynarodowe rynkiw szeroki wachlarz produktów i usług dotyczącychlotnictwa 6 .Klastry w krajach Unii EuropejskiejBiorąc pod uwagę liczbę klastrów w ośmiu nowychkrajach Unii Europejskiej, Polska zajmuje bardzo wysokąpozycję (tabela 2). Przedstawione dane ukazująogólne tendencje w mapowaniu struktur klastrowych,jednak ze względu na trudności w uzyskaniujednoznacznych wyników nie mogą one służyć zawiarygodną analizę porównawczą. Problem dotyczybraku jednoznacznej i międzynarodowej definicjiklastra, co potwierdza fakt, że w państwach EuropyŚrodkowo-Wschodniej polityka dotycząca rozwojutzw. clasteringu dopiero się formuje.4Hewlett-Packard, http://en.wikipedia.org/wiki/Hewlett-Packard, [02.01.2009].5Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, http://www.ibngr.edu.pl/index-correct.htm, [07.01.2009].6Aviation Valley, http://www.dolinalotnicza.pl, [07.01.2009].14 e-<strong>mentor</strong> nr 1 (28)
Klastry – wyzwanie dla rozwoju MŚP w PolsceTabela 2. Klastry w ośmiu krajach UEKraj Liczba zidentyfikowanych klastrów Wybrane przykłady klastrówCzechy 14 inicjatyw klastrowych samochodowy – części samochodowych, metalurgicznyEstonia4 klastryprzetwórstwa drzewnego, biotechnologii, informatyczny, obróbkimetalowejLitwa kilka inicjatyw klastrowych tekstylny, wysokich technologiiŁotwa4 klastrymechaniczny, systemów informacyjnych – edukacyjny, leśny,wysokich technologiiPolska 44 klastry i inicjatywy klastrowe wysokich technologii – biomedyczny, lotniczy, rolniczy, turystycznySłowacjakilka klastrówsamochodowy – części samochodowych, tekstylny, obróbkidrewna, elektronikiSłowenia25 klastrówsamochodowy, plastikowy, sprzętu klimatyzacyjnego, grzewczyi chłodniczy, transportowy i logistycznyWęgry 22 klastry samochodowy, tekstylny, meblarski, elektroniczny, spożywczyŹródło: http://www.sbc.org.pl/Content/10638/rosa.pdf, [08.01.2009]Co decyduje o sile i znaczeniu rynkowymklastra?Poprzez skumulowanie takich wartości, jak: wiedza,instytucje B+R, przemysł czy tradycje regionalne,klastry mają coraz większe znaczenie – zarówno narynku krajowym, jak i międzynarodowym.Kanadyjski naukowiec, Roger Voyer, wskazał natrzy podstawowe czynniki decydujące o regionalnejprzewadze klastrów:• silne powiązanie pomiędzy firmami i ich otoczeniem(bazą technologiczną i biznesową);• geograficzna bliskość podmiotów tworzącychklaster, czyli firm, placówek naukowych,centrów B+R, instytucji finansowych i pozostałych,wpływających na rozwój danegoregionu;• wielkość klastra, a w zasadzie liczba podmiotóww jego strukturze – im więcej firm,pracowników, specjalistycznych instytucji, tymwiększa samowystarczalność (niezależność)klastra. Struktura taka nie wymaga nabywaniaproduktów czy usług z zewnątrz, tym samymmniejsze jest ryzyko wydostania się korzyściwynikających z działalności innowacyjnej.Ten sam naukowiec określił kilka warunków determinującychsukces klastra:• rozpoznanie regionalnego potencjału przemysłuopartego na wiedzy,• wspieranie silnych stron regionu,• usprawnienie działań (infrastruktura, organizacja)na rzecz innowacji technologicznych,• rozwój przedsiębiorczości,• różnorodne formy finansowania inwestycji,• występowanie placówek badawczych i instytutównaukowych,• strategia regionu skoncentrowana wokół jednegocelu,• efektywne współdziałanie sieci formalneji nieformalnej informacji 7 .Korzyści dla rozwoju MŚPw ramach struktur klastrowychW czasach ostrej walki konkurencyjnej, rozgrywającejsię na arenie wolnego rynku małe przedsiębiorstwakrajowe są praktycznie bez szans.Samodzielne stawianie czoła wielkim konkurentomnajczęściej kończy się porażką. Kooperacja z innymipodmiotami tworzącymi klaster, polegająca nabezpośredniej wymianie wiedzy i doświadczeń,wpływa na podwyższenie walorów rynkowychprzedsiębiorstw.Do podstawowych korzyści, jakie daje prowadzeniedziałalności na terenie klastra, należą:• tworzenie warunków do dynamicznego rozwojuprzedsiębiorstw poprzez:– dostęp do nowych technologii, transfer knowhow,– zwiększony dostęp do źródeł finansowaniaprojektów,– obniżenie kosztów produkcji i kosztówtransakcyjnych;• podnoszenie umiejętności i kwalifikacji pracowników;• współpraca z instytucjami naukowymi i placówkamiB+R;• intensyfikacja relacji istniejących pomiędzypodmiotami tworzącymi klaster:– wspólna promocja produktów,– wspólna realizacja projektów B+R,– wspólna realizacja projektów komercyjnych,– współpraca w zakresie pozyskiwania funduszyunijnych,– wspólne doradztwo finansowe i prawne;7E. Wojnicka, P. Klimczak, M. Wojnicka, J. Dąbkowski, dz. cyt., s. 51–52.luty 2009 15
- Page 2 and 3: 3 Od redakcji3 Aktualnościmetody,
- Page 4 and 5: metody, formy i programy kształcen
- Page 6 and 7: metody, formy i programy kształcen
- Page 8 and 9: metody, formy i programy kształcen
- Page 10 and 11: metody, formy i programy kształcen
- Page 12 and 13: metody, formy i programy kształcen
- Page 16 and 17: metody, formy i programy kształcen
- Page 18 and 19: metody, formy i programy kształcen
- Page 20 and 21: metody, formy i programy kształcen
- Page 22 and 23: metody, formy i programy kształcen
- Page 24 and 25: e-edukacja w krajuuczniowie powinni
- Page 26 and 27: e-edukacja w krajuBadania brytyjski
- Page 28 and 29: e-edukacja w krajuIT literacy), obe
- Page 30 and 31: e-edukacja w krajuspersonalizowaneg
- Page 32 and 33: e-edukacja w krajuŚrodowisko tworz
- Page 34 and 35: e-edukacja w krajuz założonymi ce
- Page 36 and 37: e-edukacja w krajuniezbędne jest u
- Page 38 and 39: e-edukacja w krajuPrzykładowa stru
- Page 40 and 41: e-edukacja w krajuNauczanie język
- Page 42 and 43: e-edukacja w krajusiedziby odwzorow
- Page 44 and 45: e-edukacja w krajuMożliwości zast
- Page 46 and 47: e-edukacja w krajuczy różnymi rod
- Page 48 and 49: e-edukacja w krajuPrzydatność ser
- Page 50 and 51: e-edukacja w krajumających na celu
- Page 52 and 53: e-edukacja w krajuDla dydaktyki w s
- Page 54 and 55: e-edukacja w krajuw sieci, powstaj
- Page 56 and 57: e-edukacja w krajuE-learning w orga
- Page 58 and 59: e-edukacja w kraju(24,3 proc. odpow
- Page 60 and 61: e-edukacja w krajuWykres 6. Ocena p
- Page 62 and 63: zarządzanie wiedząw przedsiębior
- Page 64 and 65:
zarządzanie wiedząTabela 4. Mapow
- Page 66 and 67:
zarządzanie wiedzącyjnej w zarzą
- Page 68 and 69:
zarządzanie wiedząTabela 1. Przyk
- Page 72 and 73:
zarządzanie wiedząAnaliza sieci s
- Page 74 and 75:
zarządzanie wiedząorganization) k
- Page 76 and 77:
zarządzanie wiedząSNA, wsparta od
- Page 78 and 79:
kształcenie ustawicznePróbę odpo
- Page 80 and 81:
kształcenie ustawicznesię z inter
- Page 82 and 83:
e-biznesSpołeczne uwarunkowaniamar
- Page 84 and 85:
e-biznesłem rynkowym w swojej nisz
- Page 86 and 87:
e-biznesnowała rynek przewozów a
- Page 88 and 89:
e-biznesZarządzanie transformacją
- Page 90 and 91:
e-biznesKrok 1: definiowanie strate
- Page 92 and 93:
e-biznes• dostarczonych i planowa
- Page 94 and 95:
e-bizneszarządzania portfelem proj
- Page 96 and 97:
e-edukacja na świecieing them from
- Page 98 and 99:
e-edukacja na świecie“Analytic P
- Page 100 and 101:
e-edukacja na świecieWithout surve
- Page 102:
e-edukacja na świecieGetting There