Infocom Albania Magazine 08/2016

8/2016 

REVISTË PËR SIPËRMARRJEN NË FUSHËN E TEKNOLOGJISË 

Dietlof Mare 

CEO Vodafone Albania 

• Kompanitë nënvlerësojnë rreziqet nga BYOD 

• NFV dhe SDN: Ekonomitë e shkallës përmes vritualizimit 

• Rrjeti Ultra-Broadband • Ericsson Mobility Report 

15 

The leading 

ICT integrator 

years 

in Albania

Your BiZZness Partner 

SECURITY 

2nd 

11 TH october 2016 

#asf16 

Tirana International Hotel 

www.asf.al 

BiZZshpk AlbanianSF InfoComWorld

EDITORIAL 

Investimet 

digjitale dhe 

Ekonomia 

Tanimë, dihet që teknologjitë digjitale lidhen 

plotësisht me broadbandin dhe kombinimi i 

tyre mund të kontribuojë në ekonominë dhe 

në zhvillimin e një vendi. 

Shqipëria disponon një klimë të favorshme si 

dhe mundësi të mëdha për investime në këtë 

fushë. Teknologjia e sotme ofron një gamë 

të madhe mediash me të cilat operatorët e 

telekomunikacionit mund të ofrojnë shërbime 

zanore dhe të dhënash tek klientët e tyre. 

Në thelb zhvillimi i strukturuar i tregut është në 

duart e Autoritetit Rregullator, i cili gjithmonë 

duhet të kujdeset për të ruajtur ekuilibrin 

ndërmjet lehtësimit të investimeve dhe 

konkurrencës së shëndetshme. 

Në këtë botim, paraqesim pamjen dhe 

tendencat e tregut botëror. Jemi përpjekur të 

tregojmë perspektivën e rrjeteve të brezit të 

ardhshëm dhe do të rekomandojmë burime 

të reja të ardhurash për ofruesit e shërbimeve 

si dhe hapim dosjen e “Internet of Things”, 

e cila shumë shpejt do të jetë në planet e 

çdo kompanie IT dhe Telekomunikacion që 

pretendon të marrë nga “share” i tregut. 

Së fundi tek Intervista kryesore Z. Dietlof Mare 

CEO Vodafone Albania i përgjigjet pyetjeve 

tona në lidhje me të tashmen dhe të ardhmen 

e kompanisë që administron si dhe për 

kulturën digjitale të brezit të ri i cili do të jetë 

fuqia ardhshme prodhuese e vendit. 

INDEX 

4 Dietlof Mare, CEO of 

Vodafone Albania 

8 Kompanitë 

nënvlerësojnë rreziqet 

nga BYOD 

Më të rrezikuara janë kompanitë 

e vogla si dhe ndërmarrjet 

shumë të vogla 

10 Monedha e “Internet of 

Things” janë të dhënat 

12 Përmbledhja e 

konferencës së 7-të 

të Infocom Albanian 

Telecom Forum 

20 Të ardhurat nga 

shërbimet e lokalizimit 

të vendndodhjes pritet 

të arrijnë në 470 mln, 

deri në vitin 2020. 

22 Rrjeti Ultra-Broadband 

“Miljet e fundit” drejt 

konsumatorit 

26 Pajtimet celulare për 

çerekun e parë të 2016 

Numri total i pajtimeve celulare 

për çerekun e parë të 2016, 

është rreth 7.4 miliardë, duke 

përfshirë 63 milionë abonime të 

reja. 

34 Kombinimi i teknologjisë 

me pagesat cash, 

një hap përpara 

për formalizimin e 

ekonomisë 

36 Bateritë, zhvillimi ka 

vonuar! 

3

INTERVIEW 

Dietlof Mare 

CEO Vodafone Albania 

Vodafone së fundmi ka kryer investime serioze në 

Shqipëri. A i shihni tashmë rezultatet që prisnit? 

Vodafone po vazhdon të tregojë një performancë 

të fortë në tregun shqiptar. Performancë, e cila na 

ka shtyrë të kryejmë investime të vazhdueshme në 

teknologjitë dhe shërbimet më të fundit, për t’iu 

përgjigjur kërkesave gjithmonë e në rritje të tregut 

në Shqipëri. 

Vodafone formësoi kornizën ligjore të spektrit në 

Shqipëri dhe me sukses, arriti të nxisë rregullatorin 

të liberalizojë tregun e spektrumeve dhe të prezantojë 

neutralitetin e teknologjive, alokimin asimetrik, 

rishkartisjen dhe ankandet. Brenda 9 muajve (Shtator 

2014 – Maj 2015) Vodafone siguroi 2x5 MHz nga 

spektri 2100, 2x14.4 MHz nga spektri 1800, 2x20+20 

MHz nga spektri 2600. Së fundmi rinovuam licencën 

tonë fillestare për 15 vite të tjera. 

Vetëm gjatë 15 muajve të fundit, Vodafone ka 

investuar më shumë se 50 milionë Euro për spektrin, 

përditësime të rrjetit dhe përmirësime të teknologjive, 

prezantimin e 4G/4G+, publikimin e produkteve dhe 

shërbimeve të reja si dhe hyrjen në arenën e shërbimeve 

financiare celulare nëpërmjet shërbimit 

inovativ M-Pesa. 

Rezultatet e të gjithë investimeve tona, janë përkthyer 

në një pritje mjaft pozitive të teknologjive të 

reja si 4G/4G+ dhe me tregues mjaft të mirë përdorueshmërie 

nga klientët tanë besnikë, rritje e 

vazhdueshme e klientelës sonë aktive si dhe rritje e 

kënaqësisë së klientëve tanë. Gjithë të lartpërmendurat, 

po sigurojnë një themel solid që Vodafone të 

vazhdojë si lider i tregut, në një ambient gjithmonë e 

në ndryshim, duke ofruar gjithmonë produktet më të 

mira, kualitet shërbimi dhe eksperiencë të shkëlqyeshme 

për klientin shqiptar. 

Cilat janë kolonat mbajtëse, tek të cilat Vodafone 

Albania mbështetet për rritjen e saj? 

Shtylla kryesore është rritja e klientelës sonë aktive si 

dhe përdorueshmërinë, duke përfituar nga marka 

jonë “udhëheqëse”, cilësia e rrjetit, produkte dhe 

shërbime inovative dhe të dallohemi për eksperiencën 

që i falim klientit. 

Gjithashtu vëmendja jonë është fokusuar në 

efiçencën e kostove, pasi për të patur një performancë 

të fortë financiare me investime të vazhdueshme, 

vëmendja në disipilinën financiare të 

kostove, është kritike. Performanca jona financiare 

qëndron e fortë, edhe pse po operojmë në një treg 

me konkurrencë të lartë. 

Në të njëjtën linjë me strategjitë e Vodafonë Group, 

Vodafone Albania do të vazhdojë të investojë në 

teknologjitë kryesore për të mbështetur rritjen e të 

dhënave dhe komunikimin e unifikuar me qëllim që 

të ofrojë jo vetëm shpejtësi të lartë të dhënash, por 

cilësinë më të mirë për shërbimet ‘triple’ dhe ‘quad 

play’. 

Çfarë vendi mban Vodafone Albania, në planet 

strategjike të Vodafone Group? 

Vodafone Albania është një nën-kompani në pronësi 

të plotë të Vodafone Group, një nga kompanitë e 

telekomunikacionit më të mëdha në Botë. Shqipëria 

është një ndër ato tregje ku Vodafone ka arritur të 

jetë lider në shumë ‘Indikatorë Kyç të Performancës’ 

së bizneseve, si p.sh. market share, admirimi i markës, 

kënaqësia e klientelës si dhe kualiteti i rrjetit. Me pak 

fjalë, një lider i vërtetë brenda grupit. 

Si pjesë e Vodafonë Group, kemi mundësinë të 

testojmë dhe prezantojmë, produkte dhe shërbime 

të reja në tregun tonë vendor. Një pjesë e madhe 

aplikacionesh si: My Vodafone, Call+, Message+, 

Secure Net, janë prezantuar në mënyrë unike, falë 

balancës globale që kemi. Ishim ndër kompanitë 

e para në Group, me prezantimin e suksesshëm 

të pagesave celulare (M-Pesa) në Evropë, duke 

shërbyer si praktikë e mirë për kompanitë e tjera, të 

cilat operojnë po në Evropë dhe kanë prezantuar 

shërbime të ngjashme inovatore në tregjet e tyre. 

Një tjetër kontribut kyç që Vodafone Albania po bën 

për Group-in, është ri-alokimi i stafit të specializuar 

nga Shqipëria në kompani të tjera operative të 

Vodafone, për të suportuar veprimtarinë tonë në të 

gjithë Globin. Lëmi i madh personave të talentuar në 

Vodafone Albania, po bën një impakt të madh në 

të gjithë Vodafone Group mbarëbotërisht. 

Cilat janë teknologjitë dhe shërbimet që Vodafone 

do të shtyjë në treg në mënyrë që të mbajë avantazhin? 

Vodafone ka qenë gjithmonë në frontin e implementimit 

të teknologjive të avancuara në vend si 

dhe forca drejtuese e zhvillimit të industrisë celulare 

në Shqipëri në 15 vitet e fundit. Në 2011 ishim të 

4

5

INTERVIEW 

Do të bëhemi lojtarë të konverguar komunikimi në 

Shqipëri dhe jemi shumë të përkushtuar në investime 

të mëtejshme infrastrukturore, për të përmbushur 

plotësisht nevojat dhe kërkesat e të gjithë klientëve 

tanë. 

parët, të cilët prezantuan shërbimin 3G, duke pasuar 

me HD Voice dhe vetëm 4 vite më vonë ishim 

sërish të parët në prezantimin ve fjalës së fundit të 

teknologjisë, rrjetit 4G/4G+, në një kohë me shumë 

vende të zhvilluara të Evropës. 

Vodafone ka ndërtuar rrjetin më të gjerë dhe të 

modernizuar nëpërmjet investimeve serioze, me një 

shumë, e cila arrin 500 milionë Euro, 70 milionë të të 

cilave, vetëm për sigurimin e spektrit. 

Një vit më parë, prezantuam shërbimin M-Pesa, për 

t’i lejuar klientëve tanë dhe personave pa llogari 

bankare, të kryejnë transaksione bankare nëpërmjet 

telefonave të tyre, ngado dhe kurdo. Ata tanimë 

mund paguajnë fatura, mallra, të rimbushin llogaritë 

celulare, të marrin para nga të afërmit e tyre jashtë 

vendi nëpërmjet IMT (International Mobile Transfers) 

në një mënyrë mjaft të sigurtë dhe të përballueshme 

financiarisht, pa patur nevojën e aksesit në një llogari 

bankare. 

Ne do të vazhdojmë të prezantojmë shërbime dhe 

produkte inovatore për tregun dhe klientët tanë. Besoj 

se në 4 – 5 vitet e ardhshme Vodafone do mund 

të sjellë 5G në Shqipëri, por është e rëndësishme 

të kuptohet se duhet të krijojmë dhe mirëmbajmë 

një ambient, i cili mbështet strategjitë afatgjate të 

investitorëve të huaj seriozë si Vodafone. 

A keni në plan të hyni në tregun e rrjetit fiks? 

Bota po përjeton një rritje të madhe të trafikut të të 

dhënave, shpejtësisë dhe ndërlidhjes së pajisjeve inteligjente. 

Shqipëria nuk është shumë ndryshe. Tregu 

ynë ka mirëpritur teknologji të reja dhe po ndjekim 

tendencat botërore, duke qenë të sigurtë se në 

vitet në vazhdim do të shohim një rritje të madhe të 

kërkesës për të dhëna nga tregu shqiptar. Vodafone 

Albania po shqyrton mundësitë për të investuar më 

shumë në rrjetet dhe teknologjitë e të dhënave, 

duke përfshirë edhe investimet në infrastrukturën 

e rrjetit fiks, çka jo vetëm do të sjellë shpejtësi dhe 

volum më të lartë të dhënash, por edhe produkte 

cilësore si ‘triple’ dhe ‘quad play’. 

Çfarë mendoni për “e-skills” në Shqipëri? A ka në 

plan Vodafone për të nxitur edukimin digjital në 

vend? 

Digjitalja është çelësi me të cilin realizojmë objektivat 

e biznesit tonë, në të tashmen dhe të ardhmen. Në 

2 vitet e fundit, jemi fokusuar shumë në promovimin 

e e-skills në Shqipëri, si për punëdhënësin sikurse për 

të rinjtë me perspektivë në fushën ICT. Vodafone 

peshon mundësitë që Digjitalja ofron dhe do të 

pozicionojë veten si lider në këtë fushë. 

Ndër projektet tona të brendshme është “Digital 

Company Digital People”, e cila fokusohet në 3 

fusha kyçe, respektivisht për mënyrën se si klientët 

tanë përjetojnë Vodafone nga ana digjitale, mjetet 

për kryerjen e punës në mënyrën më efiçente nga 

njerëzit, si dhe mjete për të përmirësuar punonjësin 

dhe menaxherët duke digjitalizuar proceset 

e brendshme të Burimeve Njerëzore. Duke patur 

akses në mjetet më të mira, sistemet dhe proceset 

krijojnë një ambient ku ne ndihemi me pasionantë, 

të përfshirë, të mbështetur dhe të lirë për t’u shërbyer 

sa më mirë klientëve tanë. 

Gjatë vitit të fundit, kemi ofruar edukim digjital për 

të gjithë punonjësit tanë, nëpërmjet akademive 

online, të profilizuara për nevojat dhe karakteristikat 

e punës së tyre, më synim zhvillimin e mëtejshëm 

profesional. 

Kemi prezantuar shërbime dhe aplikacione të ndryshme 

për fusha të shumta. Këtu jam i lumtur të përmend, 

prezantimin e suksesshëm të M-Pesa, një 

zgjidhje për pagesa celulare, e cila po ndihmon në 

përfshirjen dhe edukimin financiar në Shqipëri. 

Ne gjithashtu prezantuam aplikacionin për e-books, 

ku shqiptarët mund të zgjedhin të lexojnë libra qoftë 

në anglisht apo shqip, nga një listë e gjatë të disponueshme 

në platformë. Po planifikojmë në zgjerimin 

e këtij aplikacioni dhe prezantimin për herë të 

parë të librave zanorë, të cilat do t’u lejojnë shqiptarëve 

të dëgjojnë librat e tyre të preferuara. Për 

më tepër, zhvilluam edhe aplikacionin “Tirana Ime”, 

nëpërmjet së cilës, qytetarët e Tiranës, do mund të 

gjejnë me telefonin e tyre inteligjent, informacion 

në kohë reale për trafikun rrugor, transportin urban, 

turizmin, etj. 

Edukimi i shqiptarëve në përdorimin e teknologjisë 

në jetën e tyre të përditshme, po bëhet gjithnjë e më 

e rëndësishme. Ndaj, si Vodafone do të vazhdojmë 

të rrisim ndërgjegjësimin dhe promovimin për TIK, si 

një aftësi për arsim profesional. 

6

CLOUD & MOBILITY 

Kompanitë nënvlerësojnë 

rreziqet nga BYOD 

Më të rrezikuara janë kompanitë e vogla si dhe 

ndërmarrjet shumë të vogla 

Kërcënimet që lidhen me trendin BYOD (bring-your-own-device) vazhdojnë të 

neglizhohen shpesh nga bizneset. Sipas hulumtimeve të Kaspersky Lab, shumë 

pronarë biznesesh të vogla besojnë se BYOD nuk është një kërcënim për biznesin 

e tyre dhe nuk tregojnë asnjë interes për të bërë përpjekje për sigurinë e pajisjeve 

portative, ndërsa punonjësit besojnë se siguria është përgjegjësi vetëm e biznesit. 

Hulumtimi tregoi se 2/3 (62%) e pronarëve të 

bizneseve dhe punëtorëve në mbarë botën tani 

përdorin pajisjet e tyre portative personale në punë. 

Rrjedhimisht BYOD nuk është më një trend në rritje, 

por një praktikë gjerësisht e pranuar e biznesit, e cila 

ndikon në kompanitë e të gjitha përmasave - nga 

organizata shumë të mëdha (5.000 të punësuar e 

lart) deri te bizneset shumë të vogla (më pak se 25 

të punësuar). 

Megjithatë, qëndrimet ndaj mbrojtjes së të dhënave 

që gjenden në pajisje portative janë shumë larg nga 

qasja ideale për sigurinë. Sondazhi i Kaspersky Lab 

në lidhje me rreziqet e sigurisë që mund të pësojnë 

konsumatorët, ka gjetur se gjashtë në dhjetë (60% 

e të anketuarve) janë të shqetësuar nga kërcënimi 

i përgjimit si dhe vjedhja e informacioneve nga 

pajisjet mobile, por nuk e mbrojnë veten në mënyrë 

aktive dhe mbështeten tek punëdhënësit e tyre për 

këtë. Në të njëjtën kohë, punëtorët shpesh ruajnë 

materiale pune në laptop-et e tyre, tabletat dhe 

smartphone-t. Gjithashtu, mbajnë në këto pajisje 

e-maile që lidhen me punën e tyre, ndërsa ka raste 

qe ruajnë edhe fjalëkalimet për lidhjen në llogaritë 

e e-maileve të punës edhe për aksesimin në rrjetet 

e kompanisë ose rrjetet VPN. 

Sa i përket punëdhënësve dhe pronarëve të 

bizneseve të vogla, një e treta (32%) nuk sheh asnjë 

rrezik në përdorimin e pajisjeve portative personale 

në punë. Rreziku i vjedhjes së të dhënave nga pajisje 

portative të punonjësit nuk përbën shqetësim të 

8

madh për ta, dhe për këtë arsye nuk i kushtojnë shumë 

vëmendje këtij sektori. Ndërkohë, përfaqësuesit e 

kompanive më të mëdha në përmasa, janë më të 

shqetësuar rreth humbjes së pajisjeve portative të 

të punësuarve, me një 58% prej tyre të kenë frikë se 

humbja ose vjedhja e një pajisjeje do të mund të 

dëmtonte kompaninë. 

Ky qëndrim si nga zotëruesit e pajisjes, si dhe nga 

punëdhënësit e tyre, mund të krijojë një dobësi 

serioze për një rrjet kompanie. 

Kjo dobësi potencialisht mund të shfrytëzohet nga 

kriminelë kibernetikë, si dhe nga konkurrentë te 

pamëshirshëm. Ekziston gjithmonë mundësia të 

pësojnë humbje financiare (p.sh. nga mungesa e 

bazës së klientelës), edhe pse ndjesia e përgjithshme 

është se një pajisje e humbur portative nuk mund 

të shkaktojë dëmtim të kompanisë. Mbrojtja e 

mjedisit portativ, pra, përbën një pjesë tashmë të 

rëndësishme të politikës së sigurisë së kompanive. 

"Është gjithnjë e më e rrallë të ndeshësh një 

profesionist i cili nuk e përdor pajisjen e tij portative 

për arsye pune. Laptopët, tabletat ose smartphone-t 

e bëjnë të mundur kryerjen e pjesës më të madhe 

të punës së një biznesi kudo, në largësi. Megjithatë, 

humbja e të dhënave të rëndësishme të kompanive 

përmes pajisjeve personale është një dukuri mjaft 

e zakonshme. Në këtë mënyrë sjellja e shkujdesur 

ndaj sigurisë se pajisjeve portative mund të jetë një 

rrezik serioz për punën e kompanisë. Prandaj, është 

e rëndësishme të përdoret një zgjidhje e besueshme 

dhe e përshtatshme që i plotëson të gjitha kërkesat 

moderne dhe trendet e tregut, si dhe të trajnohen 

punonjësit rreth kërcënimeve të mundshme dhe 

veprimeve që duhet të ndërmerren në rast se 

përballen me to", tha Konstantin Voronkov, Head of 

Endpoint Product Management të Kaspersky Lab. 

Ndër hapat e parë që duhet të planifikojnë bizneset, 

për të zbatuar në mënyrë të sigurtë modelin BYOD, 

është vlerësimi i përdorimit të pajisjeve personale 

në punë dhe zgjedhja e një zgjidhje të sigurisë 

kibernetike, e cila do të sigurojë një mbrojtje efektive 

kundër malware programs dhe kërcënimeve 

kibernetike, duke lejuar dhe menaxhimin e lehtë 

përmes një tastiere të vetme. 

Një hap i rëndësishëm duhet te jete gjithashtu trajnimi 

i stafit për çështje të tilla, si vjedhja e inxhinierisë 

sociale (p.sh. thirrje të rreme nga bankat apo policia, 

ku kërkohet nga përdoruesit të raportojnë të dhënat 

nga SMS te marra se fundmi, të cilat mund të jene 

kode njëpërdorimshme të fjalëkalimeve të llogarisë 

bankare, Apple apo Google ID), kontrolli i kodeve 

QR (të cilët mund të çojnë në faqe phishing, në 

qoftë se për shembull, një imazh i rremë është i 

fiksuar në një kod QR të vërtetë) dhe raportimi i 

pajisjes portative sa më shpejt të jetë e mundur. 

Gjithashtu, një kompani duhet të ketë zhvilluar 

skenarë për përjashtimin e pajisjeve personale nga 

rrjeti i kompanisë, nëse ato janë të humbura apo të 

vjedhura, ose në qoftë se një punonjës largohet nga 

kompania. Në këto raste, do të duhet të zhvillohet 

paraprakisht një proçes për heqjen e të dhënave 

konfidenciale të kompanisë nga këto pajisje si dhe 

te bllokohet qasja e tyre në rrjetin e kompanisë. 

9

INTERNET OF THINGS 

Monedha e “Internet of 

Things” janë të dhënat 

Historia e teknologjisë është e mbushur me shpikje të mëdha dhe bëma të 

inxhinierisë që nuk arritën kurrë të bëhen produkte të përdorimit masiv. Vlen të 

analizojmë disa prej çështjeve më të nxehta që kanë të bëjnë me “Internet 

Of Things” dhe do të kuptojmë se kjo përpjekje nuk ka gjasa të dështojë pasi 

me siguri do të adaptohet nga shumica e konsumatorëve që padyshim do ta 

përfshijnë atë në jetën e përditshme. 

Pjesa më e madheë “zhurmës” që bëhet në media 

dhe në forume të industrisë ka të bëjë me vetë 

teknologjinë e “Internet Of Things”. Standardet, 

Siguria, Mbrojtja e të Dhënave Personale, lidhja me 

Bluetooth, Wi-Fi, rrjeti celular ose fiks, janë çështje për 

debat, por asgjë nuk përbën pengesë të vërtetë 

për suksesin e tregut. Shembull konkret është iOS 

dhe Android, suksesi i të cilëve nuk është varur në 

aplikimin e standardeve për të revolucionarizuar 

industrinë e telefonave inteligjentë “Smartphone”. 

Ndërkohë, dizajnuesit e një gamë të madhe 

produktesh kanë zbuluar IoT dhe shtojnë lidhjen dhe 

shërbimet me shpejtësi tejet të madhe. Lavatriçet, 

frigoriferët, furrat, këpucët, makinat, drunjtë, furçat 

e dhëmbëve, madje dhe vazot e luleve po kthehen 

në produkte inteligjente. Por, problemi qëndron se 

qindra çifte produktesh nuk janë të gjitha kombinime 

të pavarura dhe së shpejti do të “çorientojnë” 

përdoruesit, të cilët në fund do ta kenë të pamundur 

për t’i manaxhuar. 

Në fakt “Internet Of Things” nuk ka të bëjë shumë 

me objekte. Për shembull, kompanitë si Waze 

-që i përket Google-it- arrijnë të grumbullojnë me 

efikasitet të lartë të dhënat e trafikut, duke marrë 

informacion nga smartphone-t e përdoruesve dhe jo 

përmes një rrjeti të gjerë sensorësh të rrjetit rrugor, siç 

do të parashikohej në një projekt tipik të një “Qyteti 

Inteligjent”. 

Kështu qytetet e vërteta inteligjente kanë filluar të 

zbatojnë ekuacionin për marrjen e informacionit 

nga përdoruesit e tyre dhe kanë filluar të përdorin 

të dhënat Waze. Vlen të përmendet se vetë 

përdoruesit e Waze nuk kanë tentuar kurrë të bëjnë 

asnjë veprim për të dërguar asnjë informacion. 

Këtu pra, është një e vërtetë e diskutueshme por që 

shpesh harrohet. Vlera e produkteve IoT nuk rrjedh 

nga teknologjia, ose nga interneti apo nga vetë 

gjërat. Vlera krijohet nga përqëndrimi, ndërveprimi 

10

dhe interpretimi i të dhënave, duke e kthyer atë në 

dije dhe në veprim efektiv. Nuk është sensori parkimit 

që është i rëndësishëm për ekosistemin, por gjetja e 

një vend parkimi shpejt dhe me saktësi. 

Përvoja e përdoruesit është çelësi. Ndaj, shtimi i një 

shërbimi në pajisjen tuaj nuk është i rëndësishëm. 

E rëndësishme është nëse pajisja do mund të 

funksionojë dhe të bashkëpunojë me shërbime të 

tjera. Pra, se si të gjithë këto sensorë, pajisje, gjëra 

dhe shërbime mund të integrohe në stilin e jetës 

dixhitale të përdoruesit. 

Një përmirësim i rëndësishëm në lidhje me modelin 

"një pajisje-një app", është për të kombinuar pajisje 

të shumta në një përvojë përdorimi. Pjesa më e 

madhe e zgjidhjeve inteligjente të brendshme (Smart 

Home) në zhvillm (p.sh. Ninja Sphere, ImperiHome) 

përqendrohen në aftësinë për të komanduar të 

gjitha pajisje nga një vend. 

Por pse të ndalemi këtu? Shërbimet që krijojnë njohuri 

dhe të çojë në veprime të efektshme nga mbledhja 

e të dhënave të shumta po marrin gjithnjë e më 

shumë vlerë. Më e rëndësishmja është se jo të gjitha 

këto janë burime direkte nga sensorë apo pajisje, 

por janë të dhëna të reja të krijuara duke kombinuar 

informacionin nga burime të ndryshme. 

Një shembull i mirë është “Nest Learning Thermostat“, 

që rregullon temperaturën në shtëpinë tuaj duke 

mos përdorur vetëm të dhënat nga temperatura 

aktuale e dhomës. Ky shërbim inteligjent zbulon 

praninë tuaj me sensorë, "komunikon" me pajisje 

të tjera në të njëjtën hapësirë si: detektorë tymi, 

lavatriçe, brava, dritat dhe objekte të tjera që 

informojnë sistemin në lidhje me lëvizjet dhe 

aktivitetet në hapësirën konkrete. Sigurisht, matësi 

i konsumit të energjisë elektrike dominon sistemin 

për të mbajtur konsumin e energjisë në nivele të 

pranueshme për hir të konsumatorit dhe rrjetit të 

energjisë elektrike. Gjithçka përmendet më sipër 

krijojnë një eko-sistem që punon pa mbikëqyrjen 

dhe ndërhyrjen e përdoruesit me efikasitet shumë 

më të madh. 

Një shembull i mirë janë platformat “Health & 

Fitness”, të tilla si HealthKit nga Apple ose Google Fit. 

Këto aplikacione marrin të dhënat nga wearables, 

aplikacionet, vendndodhjen juaj dhe shumë të tjera 

duke krijuar në këtë mënyrë në një tablo të plotë 

për ju. Këto të dhëna do mund të shpërndahen tek 

profesionistët e fushës së mjekësisë dhe ta çojnë 

mjekësinë “në shtigje të reja” -dhe pse jo- në lindjen 

e një ilaçi të ri ose të një pajisje inovatore. 

Në këtë mënyrë arrijmë të kuptojmë se duke 

përdorur më shumë burime informacioni, krijojmë 

më shumë mundësi për inovacion, duke marrëe 

dërguar të dhënat nga një ose më shumë pajisje në 

një shërbim të vetëm. Kjo është në thelb diferenca 

midis mbledhjes dhe shumëzimit. Kjo është pika ku 

“Internet of Things” thjeshtëtohet dhe bëhet “Data 

Sapiens” dhe krijon një det të dhënash që të çojnë 

drejt dijes. Pyetja thelbësore që së shpejti do të duhet 

t'i përgjigjemi si një shoqëri është përdorimi i saj. 

11

OVERVIEW 

7 th Infocom Albanian 

Telecom Forum 2016 

“Shaping the digital future” 

Ekonomitë botërore janë të lidhura gjithnjë e më shumë me teknologjinë 

digjitale në një ndërveprim dhe zhvillim të vazhdueshëm, ndërsa vendet që 

integrojnë teknologjitë digjitale në biznes, por edhe në sektorin publik janë 

ato që rrisin nivelin e tyre të konkurrencës. Ekonomia botërore nuk do të 

ketë vend për vendet që nuk do të përfshihen në evolucionin digjital, pasi 

ndërlidhja do të jetë faktori nr. 1 për pjesëmarrje në ekosistemin e tregut. 

Ekspertët thonë se ndoshta 4G ka ndryshuar formën e telefonisë celulare, 

por 5G dhe bota e ndërlidhur e IoT do ndryshojnë botën rreth nesh. 

12

The broadband challenge 

Dihet që Shqipëria nuk mundet thjesht të kufizojë 

veten duke bërë hapa për zhvillimin digjital. Ajo duhet 

të bëjë kapërcime. Por, për këto kapërcime, do të 

ketë nevojë për ndihmën, e cila mund të ofrohet me 

siguri nga Evropa. Pasi pozicioni gjeografik që zotëron 

është kyç dhe ky fakt është i pamohueshëm, ndaj 

me patjetër duhet të jetë pjesë e "Agjendës Digjitale 

2020" dhe "Tregut të vetëm digjital", që gjendet në 

zhvillim e sipër. Natyrisht, infrastruktura e rrjetit të gjerë 

është skeleti bazë i Shoqërisë së Informacionit dhe 

rritja e tij automatikisht rrit efikasitetin e ekonomisë, 

pasi ajo përshpejton dhe lehtëson adoptimin e 

teknologjive të reja në shtëpitë dhe bizneset. 

Sesioni ju dedikua teknologjive të rrjetit fiks dhe atij 

wireless, të cilat ndihmojnë Shërbimet e Komunikimit 

dhe Informacionit të jenë të aksesueshme në sa më 

shumë njerëz dhe sektorë. Një temë e nxehtë ishin 

dhe politikat rregulluese, të cilat duhet të gjejnë 

balancën ndërmjet zotëruesve të pjesës më të 

madhe të infrastrukturës së vendit si dhe anashkalimin 

e monopolove. Kjo do të thotë që Rregullatori ka një 

rol jetik për të ruajtur konkurrencën, pa “ndrydhur” 

investimet e nevojshme. 

EaaS - Everything as a Service 

Cloud computing, ka provuar tashmë në praktikë 

dhe në terma ekonomikë, që është më shumë se 

13

OVERVIEW 

një mjet i thjeshtë për uljen e kostove të biznesit. 

Ndaj, gjithnjë e më shumë besojnë se ajo është 

një platformë globale që nxit biznesin me mënyra 

krejtësisht të reja. 

Në konferencën e fundit në Barcelonë MWC 2016, 

u bë e qartë, që tani e gjithë fuqia e përpunimit do 

të transferohet tek cloud! 

Koncepti i “Everything as a Service” fillon të marrë 

formë, për sa kohë kompanitë janë në kërkim të 

mënyrave për të përcjellë nevojat, shqetësimet dhe 

rreziqet në duart e specialistëve. Prandaj, ekspertiza 

e përqëndruar krijon ekonomitë e shkallës dhe 

modele fleksibël bashkëpunimi midis ofruesve të 

shërbimeve dhe ndërmarrjeve. 

Folësit e këtij sesioni u fokusuan më së shumti në 

implementime të Internet of Things. Nga zgjidhjet 

“Machine 2 Machine” (Makineri me Makineri) në 

Ekosisteme të Zgjuara, të gjitha prezantimet nxirrnin 

në përfundimin se sa më të ndërlidhura të jenë 

sistemet tona, aq më shumë ndërveprim do mund 

të arrihet dhe shërbime të reja do të lindin. Shërbime 

si: kontrolli i konsumit të energjisë, manaxhimi 

inteligjent i trafikut, aplikacione në shëndetësi, 

ndërtim dhe operim infrastrukture. 

Veç adoptimit të Cloud-it nga ndërmarrjet e vogla 

dhe të mesme, Shqipëria duhet të përfitojë nga 

pozicioni i favorshëm që zotëron, për tu bërë një 

qendër për “data hosting”, jo vetëm për tregun 

vendor, por për të gjithë rajonin e Ballkanit. 

The Revolution Internet of Things (IoT) 

Çdo gjë tregon se e kemi kapërcyer fazën fillestare, 

në të cilën përdoruesit ndërveprojnë me pajisjet dhe 

po drejtohemi me shpejtësi në ndërveprimin mes 

pajisjeve, duke krijuar Internet of Things. 

14

Udhëheqësit botëror të teknologjisë digjitale kanë 

hyrë tashmë fuqishëm në fushën e IoT, dhe Analitikës, 

duke zhvilluar mjete programuese dhe sisteme të 

integruara grumbullimi e shkëmbimi për marrjen dhe 

dhënien e vendimeve. 

Dita kur pajisjet shtëpiake që do të shiten do të 

disponojnë adresë IP dhe WiFi si dhe instalimet 

inteligjente elektrike do jenë pjesë bazike e shtëpisë, 

po afron! 

Respektivisht dhe në nivel qyteti, aplikimet e shkallës 

së gjerë në menaxhimin e energjisë, furnizimin me 

ujë, menaxhimin e trafikut dhe ndriçimit janë në 

dispozicion, madje edhe mjetet të pavarura të 

transportit publik, janë integruara në strukturën 

urbane. Edhe telefonat inteligjentë janë kthyer në 

bileta për mjetet e transportit, për transaksionet 

si dhe blerjet, dhe po na drejton në mënyrë të 

qëndrueshme në rrugën e “smart living”. 

Tashmë Bashkimi Evropian ka vënë lart në agjendën 

e saj “Internet of Things”, duke njoftuar se për 2016 

do të financojë 140 milionë euro në projekte pilot. 

Në listën e saj gjenden aplikacione për fushat e 

shëndetësisë, bujqësisë, wearables dhe ndërlidhjes 

së automjeteve. 

Për më tepër, pjesë e konferencës së sivjetshme ishte 

dhe “2nd Regional Telecom Regulators Summit”, nën 

kujdesin e AKEP, me pjesmarrës nga Rregullatorë të 

të gjithë Ballkanit. 

15

OVERVIEW 

Opportunities in a Digital Era: Startup - Social - e-business 

Digital Skills: The key for success! 

Edhe pse ne supozojmë se brezi i ri ka marrëdhënie të 

mirë me teknologjitë digjitale, kjo nuk do të thotë që 

ky familjarizim përkthehet automatikisht në njohuri. 

Megjithatë, duke pasur parasysh që sipërmarrja si 

dhe jeta e përditshme lidhen gjithnjë e më ngushtë 

me teknologjitë digjitale, koncepti i arsimit digjital po 

bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm. 

Përveç kësaj, zhvilluesit e aplikacioneve digjitale, 

së shpejti do të bëhen një pjesë e madhe e fuqisë 

punëtore të vendit dhe do të jenë në gjendje për 

të prodhuar nivele të lartë shërbimesh, jo vetëm 

për vendin, por edhe në tregun ndërkombëtar që 

dëshpërimisht kërkon punonjës digjital. 

Por a është vendi i gatshëm për të mirëpritur 

këtë brez të ri të biznesit? Ekziston një kuadër i 

përshtatshëm ligjor? Si bizneset digjitale mund të 

zhvillohen me anë të ekonomisë tradicionale dhe ta 

transformojnë atë nga brenda? A janë kompanitë 

gati për transformimin digjital dhe cilat janë stadet 

e tij? 

e-commerce: Every business is digital 

business 

Bashkimi Europian, një prej çështjeve kryesore në 

agjendën e saj ka zhvillimin e tregtisë elektronike 

ndërkufitare. Ai synon në vitet e ardhshme të largojë 

të gjitha pengesat që sot shfaqen si barrierë. Pengesa 

të tilla si transporti, konkurrenca dhe besimi. 

Rol të veçantë dhe madje "kyç" për e-business 

janë pagesat elektronike. Siguria dhe shpejtësia 

16

për kryerjen e pagesave, është kthyer në faktor 

kryesor suksesi, pasi toleranca e konsumatorit ndaj 

gabimeve apo dështimeve është pothuajse zero. 

Por cilat janë platformat kryesore të zhvillimit të 

e-business, dhe cilët janë në sektorë kryesor në 

produkte dhe shërbime ku do të zbatohen këto 

platforma? Cilët janë sektorët që tradicionalisht 

lulëzon e-commerce? Ekzistojnë sektorë të tjerë 

përveç tregtisë me 

pakicë, mediave sociale, logjistikës dhe turizmit që 

do mund të zhvilloheshin falë teknologjive digjitale? 

Çfarë duhet të ketë parasysh dikush që çelë një 

dyqan elektronik? Cilët janë faktorët kryesor të 

suksesit dhe çfarë mësojmë nga dështimet? Cila 

është marrëdhënia e e-commerce me mediat 

sociale? Si mund të transformojë vizitat dhe 

përdoruesit në para? 

Social Media: Perception or Reality? 

Rrjetet sociale janë një mjedis dinamik që vazhdimisht 

evoluon. Rregullat e lojës ndryshojnë vazhdimisht, 

pasi nëse përjashtojmë llogaritë personale, rrjetet 

sociale nuk janë kanale neutrale të shpërndarjes 

së informacionit, por kompani që interesohen për 

17

OVERVIEW 

rezultatet dhe fitimet direkte apo indirekte. 

Kjo do të thotë se ata që dëshirojnë të përdorin 

këto platforma si një mjet, duhet të dinë detaje mbi 

funksionimin, rregullat, dhe kufijtë e tolerancës së 

tyre. 

Gjithashtu, vetë shërbimet e rrjetit social mund të 

përdoren në mënyrë të dyshimtë dhe të shndërrohen 

në kërcënime, kështu që është mirë që dikush të 

njohë rreziqet dhe si të përballet me to. 

E vetmja gjë e sigurt, është se mediat sociale janë 

mjeti më i mirë i marketingut dhe nëse dikush di ta 

përdorë siç duhet mund të arrijë shumë gjëra. 

Cilat Media Sociale ekzistojnë? Si përdoren? Cili 

është mjeti i duhur për çdo rast? Cilat janë fiset e 

mediave sociale? Cilat janë mjetet që i drejtohen 

marketistave? Si planifikohet një fushatë komunikimi 

në mediat sociale? Cila është strategjia më e 

mirë? Sa e rëndësishme është përmbajtja për 

engagement? Cilat janë sekretet e vogla, mitet 

dhe të vërtetat e mëdha? Së fundi: A janë mediat 

sociale një punë me të ardhme? 

Startup, Build up & Scale up: The 3D 

Business! 

Duke marrë parasysh që realiteti i ri i biznesit kalon 

përmes fushës së teknologjisë, një përqindje e 

madhe e të interesuarve i është drejtuar këtyre 

sektorëve. 

Në këtë sesion, u analizua “skenën” Startup 

Shqiptare aq edhe mjedisi ndërkombëtar. U 

Përmend gjithashtu sipërmarrja 3D dhe stadet e saj, 

nga idejimi e deri tek përfundimi. Cila është rruga 

18

që çon idenë drejt një plani të strukturuar biznesi? 

Ekziston terren i përshtatshëm për krijimin bizneseve 

startup në Shqipëri? A mundet vendi të joshë biznese 

startup nga vende të tjera dhe të kthehet në startup 

nation? Cilat janë kushtet për të filluar një startup? 

Çfarë duhet marrë parasysh? Cilat janë shanset, 

sfiat dhe kurthet? 

Ekzistojnë instanca financimi dhe cilat janë 

kërkesat për të realizuar planin dhe për të siguruar 

qëndrueshmërinë? Cilat janë historitë e suksesshme 

dhe çfarë mësojmë prej tyre? Cilat janë praktikat 

më të mira? A është Amerika Eldorado bashkëkohor 

për bizneset startup? 

Fundja, tek të gjitha bizneset startup në të gjithë 

botën, mbetet një synim i vetëm: që bizneset e reja 

të kalojnë fazën e ashtuquajtur “Lugina e Vdekjes” 

(Death Valley) dhe kompania të qëndrojë e pavarur 

me këmbët e saj. 

Eventi u mbyll me një pushim kafeje, për një 

ndërveprim dhe shkëmbim idesh midis pjesmarrësve, 

ku sigurisht pati dhe pyetje sikurse diskutime nga 

partnerët vendas dhe të huaj. 

Eventi u mbajt nën kujdesin e Ministres 

së Inovacionit dhe Administratës 

Publike, AKEP, Protik & AIF, në kuadër 

të Javës së Inovacionit 2016. 

19

TEKNOLOGJIA EKONOMIKE 

Të ardhurat nga shërbimet 

e lokalizimit të vendodhjes 

pritet të arrijnë në 470 mln, 

deri në vitin 2020 

“Indoor positioning”, fillon të 

zhvillohet si një ide së bashku me 

rritjen eksponenciale të pikave të 

brendshme që mbulohen me WiFi, 

qeliza të vogla mobile, Bluetooth, etj. 

Fundja hapësirat e mbyllura në të 

cilat kalojmë 90% të jetës sonë nuk 

mbulohen nga sistemet satelitore të 

lokalizimit, ndaj, mbetemi praktikisht 

të padukshëm për çdo aplikim që 

përdor “Geolocation-in” tradicional 

nëpërmjet GPS. Kështu, mundësia 

për të lokalizuar një vendndodhje në 

ambiente të mbyllura i hap rrugën 

një numri të madh aplikacionesh 

për reklama, sigurinë, kontrollin e 

frekuentimit etj. Gjë që deri më tani 

kufizohej nga tavani i hapësirave të 

brendshme. 

Sipas hulumtimit të kompanisë analizuese “Berg 

Insight”, tregu global për platformat dhe shërbimet 

e lokalizimit të vendndodhjes do të rritet në mënyrë 

të qëndrueshme në vitet e ardhshme. Totali i të 

ardhurave në këtë fushë pritet të rritet me një normë 

mesatare vjetore prej rreth 11.5% nga 2013 deri në 

2020, duke arritur në 470 milion në fund të periudhës 

së parashikimit. 

Pjesa më e madhe e rritjes pritet të vijë nga e 

shfrytëzimi komercial i teknologjive të reja të lokalizimit 

të vendndodhjes në ambiente të brendshme, 

ndërsa tregu për platformat që do të zhvillohen nga 

operatorët e telefonisë celulare po maturohet. Të 

ardhurat vjetore që do të arkëtojnë prodhuesit e 

pajisjeve të lokalizimit të vendndodhjes në emër të 

operatorëve celular janë projektuar të rriten nga 

€ 200 milion që ishte në 2013 në € 300 milionë në 

vitin 2020. “Operatorët celularë do të zhvillojnë 

platforma të reja për lokalizimin e vendndodhjes dhe 

për përmirësimin e sistemeve ekzistuese, kryesisht 

që të jenë në përputhje me sigurinë publike dhe 

shpërndarjen e frekuencave që po futen gradualisht 

në të gjithë botën”, tha Andre Malm, Senior Analist 

i Berg Insight. 

Këto platforma mund të lehtësojnë shërbimet 

komerciale “location-based” (LBS). Gjithashtu 

një numër i madh operatorësh celular ka zhvilluar 

metoda pasive për lokalizimin e vendndodhjes që 

lejojnë gjetjen e pozicionit të pajisjeve pa e rënduar 

e rrjetin. 

Madje, operatorët kanë filluar duke shqyrtuar 

mundësitë për të nxjerrë më shumë vlerë të nga 

dhënat e vendndodhjes që grumbullohen nga 

rrjetet e tyre në fusha të tilla si optimizimi i rrjetit të 

20

konsumatorëve, menaxhimi i përvojës së klientit, 

mobile marketing dhe Analytics. 

Megjithatë, shumica e përdoruesve të shërbimeve 

LBS në këtë moment përdorin të dhënat e 

vendndodhjes të marra direkt nga GPS ose Wi-Fi dhe 

si pasojë do të kenë ndikim të kufizuar në zhvillimin 

e tregut. Numri më i madh i instancave të përfshira 

në teknologjitë e lokalizimit të vendndodhjes në 

ambiente të mbyllura, synojnë të përfshijnë thirrjet 

e urgjencës, navigimin, përfshirjen e klientit dhe 

Analytics export. "Komercializimi i të dhënave të 

vendndodhjes në ambiente të mbyllura është ende 

në një fazë relativisht të hershme dhe nuk është arritur 

ende pranimi në masë", thotë zoti Malm. "Tregu ka 

vuajtur nga mungesa e zgjidhjeve “cross-platform” 

dhe ekziston një konfuzion se cilën platformë dhe 

teknologji duhet të përdori dikush. 

motivojë përdoruesit përfundimtarë për të shkarkuar 

aplikimin e pronarit të ambientit dhe për të inkurajuar 

përdorimin e vazhdueshëm të aplikimit. 

Sidoqoftë, po afrohemi me shpejtësi në këto realizime, 

pasi një rrjet i dendur mund të sigurojë zgjidhje për 

shërbimet e lokalizimit të vendndodhjes që deri më 

tani ngjanin të pamundura. Si p.sh. vendndodhja 

e produkteve në raftet e super marketeve, vende 

parkimi, dyqane në qendra tregtare dhe natyrisht 

aplikimin e fundit, që nuk është tjetër përveç se LBS 

marketing. 

Vlera e shërbimeve të brendshme të lokalizimit 

të vendndodhjes dhe analitikes tani ka arritur 

të kuptohet dhe të zhvillohet midis tregtarëve të 

shitjes me pakicë dhe pronarëve të ambienteve, 

sidomos nga fakti që kërkohet nxitje që do të 

Mikro qelizat do të jenë protagonistë! 

Topologjia e rrjetit ka ndryshuar në mënyrë të 

konsiderueshme. Nevojat për trafikun e të dhënave 

në zonat me përqendrim të lartë të popullsisë, 

kryesisht në ambiente të mbyllura, i kanë kthyer 

operatorët drejt mbulimit me shtrirje të dendur dhe 

me stacione të vogla me rreze të shkurtër. 

Përveç WiFi, antenat për mbulimin e brendshëm 

janë duke u bërë gjithnjë e më popullore, pasi rrisin 

dendësinë e rrjetit dhe kërkojnë më pak mirëmbajtje 

për shpërndarjen e njëtrajtshme të ngarkesës së 

rrjetit. Pra, tashmë 60% e operatorëve janë të bindur 

se kalimi tek qelizat e vogla është i nevojshëm. 

Numri i qelizave të vogla (small cells) që operatorët 

kanë zhvilluar për rrjetet e tyre në mbarë botën do të 

rritet në mënyrë dramatike nga 3.2 milionë që është 

sot, në 62.4 milionë deri në vitin 2016 duke mbuluar 

90 % e sistemeve të antenave. 

Të njëjtat antena mund të përdoren për përcaktimin 

e qelizës së lëvizshme në hapësirë me saktësi më të 

lartë se GPS për shkak të mirkoshkallës. 

Që prej vitit 2012, John Chambers CEO i kompanisë 

Cisco, ka theksuar se vlera e shtuar që do të sjellin 

veprat (mikro, pico, fempto) small cells, nuk do të 

jetë e kufizuar vetëm nga radio- mbulimi aktual, 

por dhe nga WiFi dhe shërbimet spin-off, të tilla si 

lokalizimi i vendndodhjes në ambiente të mbyllura. 

21

BROADBAND 

Rrjeti Ultra-Broadband 

“Miljet e fundit” drejt konsumatorit 

Termi Ultra-Broadband (shpejtësi e lartë broadband) po fiton në mënyrë të 

qëndrueshme terren në tregun e telekomunikacionit. 

Rrjetet e shpejtësive të larta sigurojnë lidhje të shpejta 

dhe të lehta me gjithçka, në çdo kohë dhe kudo. 

Përdoruesit e tyre gëzojnë përvojë me cilësi të lartë 

qoftë në ndjekjen e videove argëtuese, qoftë për 

përdorimin e aplikacioneve me anë të cloud ose 

qasjen në shërbime shëndetësore nga një fshat të 

largët. Por si janë të mundura të gjitha këto? 

Një mënyrë është me anë të ashtuquajturit rrjet i 

fibrës optike në ndërtesë (Fiber to the Building - FTTB) 

dhe fibra në shtëpi (Fiber to the Home - FTTH), të 

cilat mund të ofrojnë shpejtësi në shkallën e 1 Gbit/s, 

duke siguruar njëherazi nivelin e duhur sipas llojit të 

shërbimit të ofruar. Sipas FTTH Council Europe, numri 

i abonentëve FTTB / FTTH në Evropë arriti në 14.5 

milionë në fund të vitit 2014, duke shënuar një rritje 

prej 50% nga viti i kaluar. Edhe pse këto shifra janë 

mbresëlënëse, abonentët FTTH ende përfaqësojnë 

vetëm 4% të të gjitha lidhjeve broadband në të 

gjithë Evropën, ndërsa abonentët FTTB vetëm 2%. 

Arsyet e situatës së mësipërme nuk janë vetëm 

teknike. Disa faktorë të tjerë të rëndësishëm përfshijnë 

mungesën në shumë raste të kuadrit rregullator dhe 

22

kostos së lartë të investimit dhe kohën që nevojitet 

për të arritur mbulim të kënaqshëm. Dihet që, nëse 

ofruesit e shërbimit të internetit bazoheshin vetëm 

tek fibra optike për t’i ofruar klientëve shpejtësinë 

prej 100 Mbit/s, do nevojiteshin dekada për të arritur 

në një mbulim kombëtar. 

Ekzistojnë alternativa? 

Një tjetër alternativë është përdorimi i risive të 

fundit radikale në teknologjinë e transmetimit 

nëpërmjet bakrit, të cilat hapin rrugën për shpejtësi 

të njëjta me ato të fibrave optike duke përdorur 

infrastrukturën ekzistuese. Në një përpjekje për të 

shfrytëzuar plotësisht potencialin e bakrit, tregu i 

telekomunikacionit është duke investuar në një 

sërë teknologjish të reja të tilla si VDSL2 Vectoring, 

bonding, Vplus dhe G.Fast, të cilat ofrojnë shpejtësi 

prej qindra Mbit/s dhe janë më të shpejtë për t’u 

zhvilluar dhe më pak të shtrenjta se instalimi i fibrës 

në çdo shtëpi. Të gjitha këto tregojnë se çështja e 

broadband është e dyfishtë. Nga njëra anë ekziston 

problemi i “kohës së depërtimit në treg” (time to 

market), ku bakri ka një avantazh krahasues dhe 

nga ana tjetër ekziston çështje e kapacitetit, ku 

fibra optike është fitues i padiskutueshëm. Edhe pse 

fibra optike në shtëpi përbën një qëllim thelbësor 

afatgjatë të ofruesve së shërbimit të internetit, 

sot zgjidhja praktike qëndron diku në mes, në një 

përzierje të zgjuar të fibrës së re optike dhe bakrit të 

modernizuar, të aftë për të siguruar shpejtësi ultra 

të lartë në një periudhë të shkurtër tek një bazë më 

e gjerë klientësh duke gjeneruar më shumë fitime, 

të cilat më vonë mund të investohen në zhvillimin 

e mëtejshëm të rrjeteve optike. Në këtë mënyrë, 

bandwidth tanimë i thotë "jo" bakrit apo fibër optike 

dhe "po" bakrit dhe fibrës optike. 

Bonding Vectoring G.Fast & Vplus 

Një mundësi për arritjen e bandwidth-it më të lartë 

është përmes lidhjes së metodës VDSL2, e cila 

kombinon çifte të shumta të telave për të arritur një 

rritje të kapacitetit të disponueshëm ose zgjerim të 

aksesit të rrjetit të bakrit për një Bandwidth të caktuar. 

Kjo teknikë megjithatë nuk e zgjidh problemin e 

ndërhyrjeve. 

Për këtë qëllim është zhvilluar në vitet e fundit 

metoda VDSL2 Vectoring, një teknologji inovative 

që synon të eliminojë ndërhyrjet nga çifte të tjera 

të bakrit duke lejuar shfrytëzimin e plotë të aftësive 

të VDSL2 dhe arritjen e një shpejtësie prej rreth 100 

Mbit/s në distanca deri në 400 metra ndërmjet pikës 

së shpërndarjes dhe abonentit. Sot VDSL2 Vectoring 

përhapet në gjithë botën dhe po përdoret me 

sukses nga shumë vende evropiane si Gjermania, 

Irlanda, Holanda etj. 

Duke qenë se teknologjia Vectoring po maturohet 

gjithnjë e më shumë, zgjidhje të reja radikale kanë 

nisur të zhvillohen, si p.sh. G.Fast dhe Vplus, duke 

ofruar shpejtësi të konsiderueshme më të larta për 

linja më të vogla. G.Fast është një teknologji që 

23

BROADBAND 

shfrytëzon spektrin e frekuencave të larta për të 

arritur shpejtësi në total (downstream dhe upstream) 

deri në 1 Gbit/s në distanca më të shkurtra. Nga ana 

tjetër, Vplus është më i përshtatshëm për linja me 

gjatësi të mesme, ku pika e shpërndarjes gjendet 

rreth 300 metra nga abonenti, dhe mbush hendekun 

midis Vectoring dhe G.Fast, duke ofruar shpejtësi 

më të lartë se VDSL2 Vectoring në distanca më të 

mëdha nga G.Fast (200 Mbit/s shpejtësi në total mbi 

400 metra dhe mbi 300 Mbit/s për linja më të vogla 

se 200 metra). 

Po fibra optike? 

Krahas zhvillimeve në sektorin e bakrit, fibra 

optike është gjithmonë një opsion i maturuar 

dhe i përjetshëm, pavarësisht kostove të larta të 

investimeve fillestare dhe kohës më të gjatë të 

zhvillimit, ofron në mënyrë të konsiderueshme më 

shumë bandwidth me kosto më të ulëta operative. 

Rrjetet pasive optike (Passive Optical Networks - PON) 

përdoren sot gjerësisht në mbarë botën, ku GPON 

(Gigabit Passive Optical Network), është zgjedhja e 

sugjeruar nga ofruesit e mëdhenj, të cilët dëshirojnë 

t’i ofrojnë abonentëve të tyre përvojën broadband 

të 1 Gbit/s. Për ofruesit që kanë nevojë ende për 

kapacitete më të mëdha për klientët e tyre (individë 

apo korporata) si dhe për zgjidhje backhauling, brezi 

i ri PON (Next Generation PON - NG-PON2), që është 

standardizuar këtë vit, shton më tej kapacitetin në 

një bandwidth prej rreth 40 Mbit/s. 

24

mobility report 

Pajtimet celulare për çerekun 

Mobile e parë të subscriptions 

2016 

q1 2016 

Numri total i pajtimeve celulare për çerekun e parë të 

2016, është rreth 7.4 miliardë, duke përfshirë 63 milionë 

abonime të reja. 

The total number of mobile subscriptions in Q1 2016 was 

around 7.4 billion, including 63 million new subscriptions 

Pajtimet celulare po rriten me rreth 3% 

çdo Mobile vit subscriptions në të gjithë are growing Botën, around duke 3 percent arritur në 

year-on-year globally and reached 7.4 billion in Q1 2016. 

shifren India grew totale the most prej in terms 7.4 of miliardë net additions në during çerekun the quarter 

e (+21 parë million), të followed 2016. by India Myanmar pësoi (+5 million), rritjen Indonesia më të 

(+5 million), the US (+3 million) and Pakistan (+3 million). 

madhe sa i përket abonimeve të reja 

Mobile broadband subscriptions 

gjatë kësaj periudhe me 1 are growing by 

+21 milionë, 

around 20 percent year-on-year, increasing by 

pasuar approximately nga 140 Burma million in me Q1 2016 +5 milionë, alone. 

Indonezia 

LTE subscriptions 

+5 

continue 

milionë, 

to grow 

SHBA 

strongly, 

me +3 

with 

milionë 

dhe 150 million Pakistani new subscriptions. +3 milionë. The total number 

of LTE subscriptions is now around 1.2 billion. 

New mobile subscriptions Q1 2016 

WCDMA/HSPA added around 30 million during the 

CEE 

Western Europe 

quarter. The majority of 3G/4G subscriptions have 

Pajtimet access to “mobile GSM/EDGE 

2 million 

broadband” as a fallback. 1 millionpo GSM/EDGE-only 

rriten me 

rreth subscriptions 20% çdo declined vit, duke by 70 u rritur million me during 140 milionë Q1 2016. 

New vetëm mobile në subscriptions çerekun e parë Q1 52016 

të 2016. 

Pajtimet 21 e shërbimit me LTE, vazhdojnë 

million 

të rriten me ritme 2 million të larta, duke shëbuar 

150 milionë abonime të reja. Numri total 

i pajtimeve LTE tashmë kap shifren e 1.2 

21 

miliardëve. WCDMA/HSPA u shtuan million me 

5 

rreth 30 milionë gjatë këtij çereku. Pjesa million më 

e madhe e pajtimeve 3G/4G kanë akses 

16 

gjithashtu në GSM/EDGE million si 4 rezervë. Pajtimet 

million 

e rrjetit GSM/EDGE, 21 kanë rënë me 70 milionë 

gjatë çerekut million të parë të 2016. 710 

144% 

Central and 

Eastern Europe 

India 

India 

131% 

Western 

Europe 

Africa 

590 

112% 113% 

Central and 


Latin America 

North America 

550 

Western 

Europe 

Middle East 

108% 109% 

Latin America 

Mobile subscriptions (millions) 

Latin America 

CEE 

China 

-11 million 2 

Africa 

16 

million 

Middle 

East 

million 

APAC (excluding China and India) 

4 

million 

North 

America 

Mobile subscriptions 


The total number of mobile subscriptions in Q1 2016 was 

around 7.4 billion, including 63 million new subscriptions 

Mobile subscriptions are growing around 3 percent 

year-on-year globally and reached 7.4 billion in Q1 2016. 

India grew the most in terms of net additions during the quarter 

(+21 million), followed by Myanmar (+5 million), Indonesia 

(+5 million), the US (+3 million) and Pakistan (+3 million). 

Mobile broadband subscriptions 1 are growing by 

around 20 percent year-on-year, increasing by 

approximately 140 million in Q1 2016 alone. 

LTE subscriptions continue to grow strongly, with 

150 million new subscriptions. The total number 

of LTE subscriptions is now around 1.2 billion. 

WCDMA/HSPA added around 30 million during the 

63 quarter. million The new majority of 3G/4G subscriptions have 

mobile access subscriptions 

to GSM/EDGE as a fallback. GSM/EDGE-only 

globally subscriptions in Q1 declined 2016 by 70 million during Q1 2016. 

590 

Central and 


Top 3955 countries 395 by 

Middle 

East 

The number of mobile subscriptions Mobile exceeds subscriptions the (millions) 3 

population in many countries. This is largely due to 

inactive subscriptions, multiple device ownership 

4 USA 

1 Mobile broadband is defined as HSPA, LTE, CDMA2000 EV-DO, TD-SCDMA and Mobile WiMAX 

or optimization of subscriptions for different types 

of calls. This means the 4 ERICSSON number MOBILITY of subscribers 

5 

REPORT JUNE 2016 

Pakistan 

is lower 395 than the number of subscriptions. 

21 

Today 395 

there are around 5 billion subscribers compared 

million 

to 7.4 billion subscriptions. 

Middle 

East 

Në In Q1 çerekun 2016: e parë të 2016: 

7.4 miliardë billion mobile pajtime subscriptions, celulare, 3.7 billion miliardë 

pajtime mobile broadband “mobile broadband” subscriptions dheand 

3.4 3.4 miliardë billion smartphone pajtime telefonash subscriptions të zgjuar. 

550 

Western 

Europe 

710 

Latin America 

1,425 


In Q1 2016: 

7.4 billion mobile subscriptions, 3.7 billion 

mobile broadband subscriptions and 

3.4 billion smartphone subscriptions 

Pajtimet Subscriptions e lidhura associated më with përdorimin smartphones e telefonave të 

zjguar continue vazhdojnë to increase. të During rriten. Q3 Gjatë 2016 the çerekut number të tretë të 

2016, of smartphone numri i telefonave subscriptions të will zgjuar surpass në those përdorim for do të 

kalojë basic phones. atë të In telefonëve Q1 2016 smartphones të thjeshtë. accounted Gjatë çerekut 

for close to 80 percent of all mobile phones sold. 

të parë, telefonët e zgjuar, përbënin gati 80% të të 

gjithë telefonave të shitur në Botë. 

1,425 

Abonimet Celulare 

+21 million 

+5 

(Miliona) 

million 

1,295 


North 

America 

1 

Mobile broadband is defined as HSPA, LTE, CDMA2000 EV-DO, TD-SCDMA and Mobile WiMAX 


Top 5 countries by 


net additions Q1 2016 

92% 

China 

1 

1 millionIndia 

2 Myanmar 

3 Indonesia 

4 USA 

5 Pakistan 

Latin America 

Penetrimi (% për popullatë) 

4 

million 

81% 80% 

Africa 

4 

million 

North America 

Middle East 

India 

+5 million 

+3 million 

+3 million 

5 billion 

subscribers 


100% 

Global penetration 

China 

965 

Africa 

Subscriptions associated with smartphones 

continue to increase. During Q3 2016 the number 

of smartphone subscriptions will surpass those for 

basic phones. In Q1 2016 smartphones accounted 

for close to 80 percent of all mobile phones sold. 

North 

America 

1,295 

63 million new 

mobile subscriptions 

globally in Q1 2016 

1,035 


1 

2 

India 

Myanmar 

Indonesia 

+21 million 

+5 million 

+5 million 

+3 million 

+3 million 

India 

China 

965 

Africa 

5 billion 

5 Miliardë 

subscribers Abonentë 

1,035 

India 

26 

Penetration (percent of population) China 

4 ERICSSON MOBILITY REPORT JUNE 2016 

2 China Unicom has removed inactive subscriptions -11 million 2 

JUNE 2016 ERICSSON MOBILITY REPORT 5 

The number of mobile subscriptions exceeds the 


inactive subscriptions, multiple device ownership

New mobile subscriptions Q1 2016 

Abonimet e reja Celulare - çereku i parë i 2016 

le subscriptions New mobile Q1 subscriptions 2016 Q1 2016 

dia 

21 

million 

131% 

Western 

Europe 

CEE 

2 million 

India 

Africa 

Latin America 

North America 

Middle East 


million 


63 Milionë million mobile abonime new subscriptions të 

reja mobile Celulare globally subscriptions në in Q1 Botë 2016 në 

çerekun globally e in parë Q1 të 2016 2016 

16 

-11 million 2 


million 

4 

China 

million 


5 billion 

-11 million inactive subscriptions, multiple device ownership 

2 


subscribers or optimization of subscriptions for different types 

144% 


of calls. This means the number of subscribers 


or optimization of subscriptions for different is lower types than the number of subscriptions. Today 

131% 

144% China Mobile Abonimet subscriptions Celulare sipas by technology teknologjisë (billion) (Miliarda) of calls. This means the number of subscribers there are around 5 billion subscribers compared 

is lower than the number of subscriptions. to Today 7.4 billion subscriptions. 

-11 131% million 2 

112% 113% there are around 5 billion subscribers 9 compared 

The number of 108% mobile subscriptions 109% exceeds the 

10 

to 7.4 billion subscriptions. billion 

112% 113% 


108% 109% 

9 

7.3 

100% 


billion 

4.3 

or optimization of subscriptions for different 92% 100% 

8 

types 4.3 Miliardë 

billion LTE 

of calls. 92% This means the number of subscribers abonime LTE 

7 

subscriptions 

81% 80% 

is lower than the 81% number of 80% subscriptions. Today deri në fund 

by the end 

6 

there are around 5 billion subscribers compared të 2021 

of 2021 

5 

to 7.4 billion subscriptions. 

112% 113% 

4 108% 109% 

Africa 

Central and 


21 

million 

Western 

Europe 

Latin America 

Central and 


Penetration (percent of population) 

Latin America 

CEE 



2 million 

1 million 

1 million 

21 

million 

3 

2 

1 

0 

Middle 

East 

16 

million 

India 

Latin America 

5 

million 

North America 


Middle 

East 

4 

million 

Western 

Europe 

5 

Middle East 

million 

Africa 

4 

million 


North 

America 

CEE 

2 million 

4 

million 

21 

million 

Latin America 


16 

million 

92% 

North 

America 

China 

21 

million 

China 

Middle 

East China 




1 

21 

India +21 million 

net additions Q1 2016 million 

2 Myanmar +5 million 

1 

2 

3 Indonesia +5 million 

India +21 million 

4 USA +3 million 

Myanmar +5 million 

5 Pakistan +3 million 

3 Indonesia +5 million 

4 USA +3 million 

4 

million 5 Pakistan +3 million 

Numri i pajtimeve celulare, tejkalon numrin e 

popullsisë në shumë vende. Kjo lidhet kryesisht me 

numrat inaktivë, pronësi e shumëfishtë numrash 

si dhe tendenca për të patur më shumë se një 

numër celular për individ. Kjo shkakton fenomenin 

e të pasurit një numër pajtimesh më të madh se 

abonentësh. Sot ka rreth 5 miliardë subscribers 

abonentë 

përkundrejt 7.4 miliardë pajtimesh celulare. 

APAC Africa (excluding China and India) 

81% 80% 

Africa 


1 million 

Latin America 

North America 

India 

5 billion 

subscribers 

as removed inactive globale. 

subscriptions 

Pajtimet LTE arritën miliardin e tyre të parë në shifra, 

Smartphone subscriptions set 

Smartphone subscriptions gjatë 2015 per dhe region do të 2015–2021 arrijnë një total prej 4.3 miliardë 

to almost double by 2021 

Latin America JUNE 2016 ERICSSON MOBILITY REPORT 5 

Gjithsesi në tregjet në zhvillim, GSM/EDGE vazhdon të pajtimesh, deri ne fund të 2021. 6.3 

Most mobile broadband devices are, 

North America 

billion 

and will continue to be, smartphones. 

Asia Pacific 

Total 

additions 

Many consumers in developing 

Middle East and Africa 

markets first experience the internet 

Central and Eastern Europe 

3 

on a smartphone, usually due to 


billion 

limited access to fixed broadband. 

5 

million 

India 

North 

America 

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 


100% 


5G 

LTE 

WCDMA/HSPA 

GSM/EDGE-only 

TD-SCDMA 

CDMA-only 

Other 

5 Shtetet e para 

Top për 5 nga countries shtimet by e 

net abonimeve additions Q1 të reja 2016 

In 2019, Penetration LTE will be (percent the dominant of population) 

mobile access technology However, in developing markets it remains a viable option 

Në 2019, LTË do të jetë teknologjia mbizotëruese në komunikimin as less affluent users celular are likely to choose a low-cost 

2 

China Unicom has removed inactive GSM/EDGE-only subscriptions subscriptions presently represent the 

mobile phone and subscription. The majority of 3G/4G 

largest share of mobile subscriptions, but in 2021, both 

Pajtimet GSM/EDGE 2 JUNE 2016 ERICSSON MOBILITY REPORT 5 

LTE China and Unicom WCDMA/HSPA has për removed momentin 

subscription inactive subscriptions përfaqësojnë mbetet subscriptions një zgjedhje in all regions më e will arsyeshme, still have access pasi to përdoruesi 

numbers will be more 

GSM/EDGE as a fallback. GSM/EDGE will also 

përqindjen than më double të lartë GSM/EDGE-only të pajtimeve subscriptions. celulare, In developed por masiv, ka për tendencë të zgjedhë telefona dhe 

continue to play an important role for IoT applications. 

markets, there has already been a substantial migration to 


në 2021, abonimet LTE dhe WCDMA/HSPA do të pajtime me kosto të ulët. Pjesa më e madhe e 

more advanced technologies, and on a global level this has LTE subscriptions reached the first billion 

kalojnë me 

resulted 

dy herë, 

in a slight 

numrin 

decline 

e pajtimeve 

in GSM/EDGE-only 

GSM/EDGE. 

subscriptions. 

abonimeve 

during 20153G/4G and will reach 

në të 

a total 

gjithë 

of 4.3 

rajonet, 

billion 

kanë ende 

subscriptions by the end of 2021. 

Në tregjet e zhvilluara, ka patur një kalim të theksuar 

n (percent of population) në teknologjitë më të avancuara, duke shkaktuar 

një rënie të lehtë në abonimet GSM/EDGE në shkallë 

4 

Middle East 


China 

Africa 

1 

2 

3 

4 

5 


mobile subscriptions 

globally in Q1 2016 

India 

Myanmar 

Indonesia 

USA 

Pakistan 

India 

+21 million 

+5 million 

+5 million 

+3 million 

+3 million 

5 billion 

si rezervë lidhjen GSM/EDGE. Kjo teknologji do të 

vazhdojë të luajë një rol të rëndësishëm në aplikimet 

e Internet of Things. 


27


than double GSM/EDGE-only subscriptions. In developed 

markets, there has already been a substantial migration to 

more advanced technologies, and on a global level this has 

resulted in a slight decline in GSM/EDGE-only subscriptions. 

GSM/EDGE as a fallback. GSM/EDGE will also 

continue to play an important role for IoT applications. 

LTE subscriptions reached the first billion 

during 2015 and will reach a total of 4.3 billion 

subscriptions by the end of 2021. 

Smartphone subscriptions set 

Abonimet 

to almost 

e telefonave 

double by 2021 

të zgjuar, 

pritet të dyfishohen deri në 2021. 

Most mobile broadband devices are, 

and will continue to be, smartphones. 

Pjesa Many më consumers e madhe in developing pajisjeve 

“broadband”, markets first janë experience dhe the do internet të 

vazhdojnë on a smartphone, të jenë, usually telefonat due to e 

zgjuar. limited Shumë access konsumatorë fixed broadband. në 

It took over five years to reach the 

tregjet në zhvillim, për herë të parë 

first billion smartphone subscriptions, 

kanë aksesuar a milestone internetin that was passed nëpërmjet in 2012, 

telefonave, and less si than arsye two years e aksesit to reach të 

limituar the të linjave second billion. kabllore This në growth zonat will e 

tyre. U deshën continue, rreth fueled 5 vjet by massive për të growth arritur 

in markets such as the Middle East 

në shifrën e 1 miliardë telefonave të 

and Africa, where smartphone 

zgjuar në 

subscriptions 

përdorim, 

will 

një 

increase 

arritje 

more 

që 

than 

u 

kalua në 2002012 percent dhe between për 2 vjet 2015–2021. të tjerë, 

arriti të kapte 2 miliardë. Kjo rritje do 

të vazhdojë, e ushqyer nga rritjet 

masive të tregjeve si Lindja e Mesme 

dhe Afrika, ku pajtimet për telefonat 

e zgjuar do të rriten me më shumë se 

200% midis 2015 – 2021. 

Abonimet Smartphone e telefonave subscriptions të zgjuar per region për çdo 2015–2021 rajon nga 2015 në 2021 

Latin America 

North America 

Asia Pacific 




3,2 

billion 

the internet 

2015 

the of things internet 

Internet of Things 

of things 

Mobile Telefonat phones celularë, continue to vazhdojnë 

be the 

largest të jenë category kategoria of connected më e madhe devices 1 , 

but e pajisjeve in 2018 they të are ndërlidhura, expected to be por 

Mobile surpassed në 2018, phones by pritet IoT, continue which të includes to tejkalohet 

be the 

largest connected category cars, machines, of connected utility 

nga Internet of Things, devices të cilat 

1 , 

but in 2018 they are expected to be 

përfshijnë makina, makineri, 

surpassed by IoT, which includes 

Connected connected matjet e cars, shërbimeve devices machines, (billions) utility utilitare, 

meters, elektroshtëpiake remote metering dhe and çdo consumer pajisje 

electronics. të përdorimit IoT masiv devices të are përditshëm, 

expected 

to të increase ndërlidhura at a compounded me njëra - annual tjetrën. 

meters, growth Pajisjet rate remote që (CAGR) përbëjnë metering of 23 and percent Internet consumer from of 

electronics. 2015 to 2021, IoT driven devices by new are expected use cases. 

Things, pritet të kenë një rritje 

to increase at a compounded annual 

vjetore prej 23% nga viti 2015 

growth rate (CAGR) of 23 percent from 

2015 - 2021, to 2021, e shtyrë driven nga by new tendencat 

use cases. 

Shtimi Total 

additions Total 

3 

Miliardë billion 

+230 

+90 

+1,700 

+730 

+180 

+110 

Growth in the number of connected devices is driven by emerging applications 

and business models, and supported by falling device costs 

6.3 

billion 

2021 


Rritja e numrit të pajisjeve të ndërlidhura mes tyre, merr shtysë nga prezantimi i aplikacioneve 

të Growth ndryshme in the si number dhe modeleve of connected të reja të devices biznesit, is mbështetur driven by emerging nga rënia applications 

e çmimit të pajisjeve 

teknologjike. 

and business models, and supported by falling device costs 

In e total, reja around të përdorimit 28 billion connected të këtyre 

devices pajisjeve. are forecast by 2021, of 

which Në total, close rreth to 16 billion 28 miliardë will pajisje 

In be të total, related ndërlidhura, around to IoT. 28 billion parashikohen 

connected 

devices deri në are vitin forecast 2021, by 2021, nga of të cilat 

which close to 16 billion will 

16 miliardë do të bëjnë pjesë në 

be related to IoT. 

Internet of Things. 

30 

Connected Pajisje të Ndërlidhura devices (billions) (Miliarda) 

25 

30 

20 

25 

15 

20 

10 

15 

5 

10 

0 

5 2014 2015 2016 2017 

0 

2014 2015 2016 2017 

2018 

2018 

2019 

2019 

2020 2021 

2020 2021 

Cellular IoT 

Non-cellular IoT 

Cellular IoT 

PC/laptop/tablet 

Non-cellular IoT 

Mobile phones 

PC/laptop/tablet 

Fixed phones 

Mobile phones 

Fixed phones 

15 

billion 

28 

billion 

0.4 15 

billion 

1.5 28 

billion 

CAGR 27% 

2015–2021 

4.2 14.2 22% 

0.4 1.5 27% 

1.7 1.8 1% 

4.2 

7.1 

14.2 

8.6 

22% 

3% 

1.7 

1.3 

1.8 

1.4 

1% 

0% 

7.1 8.6 3% 

2015 2021 

1.3 1.4 0% 

2015 2021 

CAGR 

2015–2021 

28

EDITORIAL


1.5 miliardë pajisje të Internet of Things, me pajtime celulare deri në 2021. 

Në fund të 2015 numëroheshin rreth 400 milionë prioritarizimin e pajisjeve që kërkojnë aksesimin e 

pajisje të Internet of Things, me abonime celulare. rrjetit. 

Internet of Things, me abonime celulare, pritet të ketë 

rritjen më të madhe ndërmjet të gjithë kategorive Përmirësimet në sistemet e rrjeteve, si psh: “sleep 

të pajisjeve të ndërlidhura, duke arritu 1.5 miliardë mode”, do të suportojnë jetëgjatësinë e baterive, 

deri në 2021. Rritja lidhet kryesisht me fokusin që përtej 10 viteve, për pajisjet e kontrollit në largësi. 

industria po i ve këtij fenomeni të pashmangshëm, Ndërlidhjet “kritike” të Internet of Things, 

sikurse standardizimi 3GPP i teknologjisë celulare në karakterizohen nga kërkesa për besueshmëri të 

IoT. Lidhjet celulare përfitojnë nga përmirësimet në theksuar, disponueshmëri të lartë si dhe kohë të 

disponibilitet, manaxhim & shërbim i kudogjendur përgjigjes shumë të shkurtër. Shembujt përfshijnë: 

1.5 dhe billion sigurisht IoT devices siguria. with 

cellular subscriptions by 2021 

include smart buildings, siguria transport e trafikut, cars, makinat industrial e pavarura, applications, aplikimet 

remote 

logistics, fleet management, industriale, smart prodhimi manufacturing me kontroll and në healthcare, largësi si dhe 

meters and agriculture. Many things including remote surgery. Today, LTE’s 

There Në brendësi were around të Internet 400 million of IoT Things, 2 tregje të mëdha mjekësia, ku përfshihet edhe kirurgjia e kontrolluar në 

will be connected through capillary share of cellular IoT device penetration 

devices po rriten with të cellular pavaruara: subscriptions aplikimet masive 

networks. 

dhe 

at the end of 2015. Cellular IoT is 

This 

ato 

will leverage 

largësi. 

the 

Sot, penetrimi 

is around 

i LTE 

five 

në 

percent. 

teknologjinë 

Cost reductions 

celulare 

kritike. 

ubiquity, security and management për pajisjet e Internet will make of Things, LTE-connected është rreth devices 5%. Ulja e 

expected to have the highest growth 

of cellular networks. Today, kostove around do e bëjë increasingly shumë të arsyeshme viable, enabling aplikimin new, very më 

among the different categories 

70 percent of cellular IoT modules low latency applications. This will be 

of Teknologjitë connected devices, masive reaching të ndërlidhjeve në IoT, masiv të pajisjeve me lidhje LTE, duke lejuar aplikime 

are GSM-only. Network mechanisms achieved by reducing complexity and 

1.5 karakterizohen billion in 2021. The nga growth volumi is i lartë i ndërlidhjeve, që kërkojnë përgjigje të shpejtë ndaj situatave. 

are being implemented, resulting 

limiting modems to IoT application 

due kosto increased e ulët, kërkesë industry focus për and konsum të ulët energjie Kjo do mund të arrihet duke eliminuar kompleksitetet 

in extended network coverage for capabilities. Evolved functionality in 

3GPP dhe standardization volum i ulët of i transmetimit cellular IoT të low-rate të dhënave. applications. Additional si dhe duke limituar existing modemat LTE networks, që as mundësojnë 

well as 5G 

technologies. Cellular connections 

Shembujt përfshijnë: ndërtesat e zgjuara, functionality logjistika will allow existing aplikimin e Internet capabilities, of Things. is expected to extend 

benefit from enhancements in 

networks to support different device the range of addressable applications 

provisioning, e transportit, device manaxhimi management, i flotave, matësit e zgjuar 

categories, and enable prioritization for critical IoT deployments. 

service dhe aplikime enablement në and agrikulturë. security. Shumë ndërlidhje do Evolucioni i funksionaliteteve në rrjetet ekzistuese të 

of devices accessing the network. 

të realizohen nëpërmjet rrjeteve kapilare. Kjo do t’i LTE, sikurse edhe kapaciteteve 

Within IoT, two major market 

Network system improvements, 

Between 2015 and të 2021, 5G, pritet IoT të rrisë 

japë një shtysë, gjithëpërfshirjes dhe gjithëpranimit 

segments with different 

such as sleep mode, të will gamën support e aplikimeve connections të adresueshme are expected të to Internet grow of 

requirements rrjeteve celulare. are emerging: Sot, rreth 70% e moduleve battery lifetimes celulare beyond Things 10 years “Kritike:. Midis with 2015 a CAGR dhe of 23 2021, percent. ndërlidhjet Over e 

massive të Internet and critical of Things applications. janë vetëm GSM. for remote Mekanizma cellular devices. Internet of Things, pritet that time, të rriten Western me Europe 23%. Gjatë will kësaj 

add the most connections, led 

të reja të rrjetit po aplikohen, për të realizuar një kohe, Europa Perëndimore, do të shtojë masivisht 

Massive IoT connections are 

Critical IoT connections are 

by growth within the connected 

mbulim më të gjerë, për aplikime të 

characterized by high connection characterized përdorimit by të requirements lidhjet, e shtyrë nga car rritja, segment. që do A connected të pësojë car ndërlidhja is 

volumes, ulët (low-rate cost, applications). requirements on Funksionelitetet for ultra-reliability shtesë, and në availability, sektorin e automobilave. counted as Një one makinë device, though e ndërlidhur, it 

low do energy të lejojnë consumption rrjetet ekzistuese and small të suportojnë with very kategori low latency. Examples llogaritet si një pajisje, may have pavarësisht hundreds se of sensors. mund të ketë 

data të ndryshme traffic volumes. pajisjesh, Examples duke lejuar gjithashtu include traffic edhe safety, autonomous qindra sensorë. 

IoT Pajisjet connected “IoT” të devices: ndërlidhura: cellular celulare and non dhe cellular jo-celulare (billions) (Miliarda) 

6 

5 

4 

The Numri number i pajisjeve of IoT “IoT”, devices 

is pritet projected të 4-fishohet to quadruple në 

in Europën Western Lindore Europe nga 

between 2015 në 2021 2015 and 2021 

3 

2 

1 

0 

2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 

Latin America 

North America 

Asia Pacific 




2 

Connected devices connecting to a wide area network through a common gateway 

30 

JUNE 2016 ERICSSON MOBILITY REPORT 11

mobile traffic 

mobile q1 parë 2016 të 2016 traffic 


Trafiku Celular në çerekun e 

Mobile data traffic continues to grow, and the graph below shows 

total global monthly data and voice traffic from Q1 2011 to Q1 2016. 1 

It Trafiku depicts i të a continued dhënave strong në rrjetet increase celulare, in data traffic, vazhdon and voice të rritet 

traffic dhe grafiku growth in i mëposhtëm the mid-single digits tregon per trafikun year. The e growth të dhënave in data 

Mobile traffic “data” is data being & traffic “zanore”, driven continues both nga by to increased grow, çereku and smartphone i the parë graph i 2011 below subscriptions deri shows në 

total and çerekun a global continued e monthly dytë increase të data 2016. and in average voice Shfaqet traffic data një volume from rritje Q1 per 2011 e subscription, dukshme to Q1 2016. e 

1 

It fueled depicts primarily a continued by more strong viewing increase of video 

trafikut të të dhënave si dhe trafikut in data content. 

zanor. traffic, Rritja and e voice trafikut 

traffic 

të të 

growth 

dhënave, 

in the 

sigurisht 

mid-single 

lidhet 

digits 

më 

per year. 

rritjen 

The 

e 

growth 

pajtimeve 

in data 

Data traffic grew around 10 percent quarter-on-quarter and të 

traffic is being driven both by increased smartphone subscriptions 

60 telefonave percent year-on-year. të zgjuar It si should dhe një be noted rritje that e vazhdueshme there are large e 

and a continued increase in average data volume per subscription, 

differences 

fueled volumit primarily të in të traffic 

by dhënave levels between 

more viewing që of ofrohen markets, regions 

video content. për çdo and abonim, operators. 

kryesisht e shkaktuar nga një kërkesë e lartë për të parë 

Data traffic grew around 10 percent quarter-on-quarter and 

video 6 në pajisjet mobile. 

60 percent year-on-year. It should be noted that there are large 

Trafiku i të dhënave, u rrit me 10% çdo çerek viti dhe me 

differences in traffic levels between markets, regions and operators. 

60% vit pas viti. Nuk duhet lënë pa u theksuar se ka një 

diferencë të madhe në trafikun e gjeneruar nga tregu 

6 

në treg, sikurse nga rajone dhe operatorë të ndryshëm. 

5 

60% 

60% 

Data traffic grew 

60% between Q1 

2015 and Q1 2016 

Rritja Data e traffic trafikut grew të të 

dhënave 60% between nga çereku Q1 

i parë i 2015 deri në 

2015 and Q1 2016 

çerekun e parë të 2016 

Total (uplink + downlink) Total (uplink monthly + downlink) traffic (ExaBytes) monthly traffic (ExaBytes) 

5 

4 

4 

3 

3 

2 

2 

1 

Voice 

Data 

1 

0 

Q1 

2011 

Voice 

Data 

Q2 Q3 Q4 Q1 

2012 

Q2 Q3 Q4 Q1 

2013 

Q2 Q3 Q4 Q1 

2014 

Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 

2015 

2016 

0 

1 

Source: Ericsson traffic measurements (Q1 2016) 

Traffic does not include DVB-H, Wi-Fi, or Mobile WiMAX. VoIP is included in data traffic 

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 

2011 

2012 

2013 

2014 

JUNE 2016 2015 ERICSSON MOBILITY REPORT 2016 13 

Source: Ericsson traffic measurements (Q1 2016) 

1 

Traffic does not include DVB-H, Wi-Fi, or Mobile WiMAX. VoIP is included in data traffic 


31


mobile traffic 

outlook mobile traffic 

outlook 

Trafiku Celular - “Perspektivë” 

Global mobile traffic (monthly ExaBytes) 

60 

Trafiku Celular Global (mujore nga ExaBytes) 

Global 50 mobile Data: mobile traffic PCs, tablets (monthly ExaBytes) 

60 

40 

50 

30 

40 

20 

30 

10 

Data: mobile PCs, tablets 

and mobile routers 

Data: smartphones 

Voice 

20 

0 

2015 2018 

10 

0 

2015 2018 

Rreth 90% e trafikut të të dhënave 

celulare Around do 90% të gjenerohet of mobile data nga 

telefonat traffic will e be zgjuar from deri smartphones 

në fund të 

2021 by the end of 2021 

Monthly data traffic per smartphone (GB) 

25 

20 

2021 

Trafiku 

Monthly 

Mujor 

data 

i 

traffic 

të dhënave 

per smartphone 

për telefonat 

(GB) 

e zgjuar (GB) 

15 25 

10 20 

15 5 

10 0 

2015 2021 2015 2021 2015 2021 2015 2021 2015 2021 2015 2021 

5 

and mobile routers 

Data: smartphones 

Voice 

Middle East 

and Africa 

Around 90% of mobile data 

traffic will be from smartphones 

by the end of 2021 

Asia 

Pacific 

2021 

Latin Central and Western 

America Eastern Europe Europe 

0 

2015 2021 2015 2021 2015 2021 2015 2021 2015 2021 2015 2021 

14 ERICSSON Middle MOBILITY East REPORT Asia JUNE 2016 Latin Central and Western 

and Africa Pacific America Eastern Europe Europe 

North 

America 

North 

America 

12X 

12X 

Between 2015 and 2021, 

there will be a 12X growth 

in smartphone traffic 

Nga Between 2015 deri 2015 në and 2021, 2021, do të 

ketë there një will 12-fishim be a 12X të trafikut growth të 

Total mobile data traffic is expected 

të in dhënave smartphone celulare. traffic 

to rise at a compound annual growth 

rate (CAGR) of around 45 percent 

The Trafiku growth i të in dhënave mobile data traffic celulare, is due pritet to both të the ketë rising një 

Total mobile data is expected 

number rritje të of përgjithshme smartphone subscriptions, vjetore me in particular 45%. for 

LTE to rise smartphones, at a compound and increasing annual data consumption growth 

per Rritja rate subscriber. (CAGR) e trafikut This of të is around të forecast dhënave 45 to result percent celulare, in a ten-fold lidhet me 

increase in total traffic for all devices by the end of 2021. 

rritjen The growth e madhe in mobile të përdorimit data traffic is të due telefonave to both the të rising zgjuar, 

There kryesisht number are of large të smartphone atyre differences me subscriptions, lidhje in subscribers’ LTE, si dhe in particular data rritjes së for volumit 

consumption LTE smartphones, and increasing data consumption 

mesatar të patterns të dhënave between për networks, përdorues. markets Parashikimet 

and per subscriber. This is forecast result in a ten-fold 

sjellin increase një in rritje 

segments. 

total të traffic trafikut 

Factors 

for all të devices të 

such 

dhënave, 

as data 

by the end gati 

plans, 

of 2021. 12 herë 

user device capabilities and network performance 

më shumë deri në vitin 2021. 

all impact data consumption per subscriber. Even 

There are large differences in subscribers’ data 

switching to a new version of the same device could 

consumption patterns between networks, markets 

typically Ka ndryshime increase të data mëdha consumption sa i përket by 25–40 tendencave percent. të 

and subscriber segments. Factors such as data plans, 

përdorimit user device capabilities të të dhënave and network celulare, performance nga rrjeti në rrjet 

e all nga impact tregu data consumption ne treg. Faktorë per subscriber. të ndryshën Even si planet 

tarifore, switching to kapacitete a new version e of pajisjeve the same device të përdoruesve could si 

dhe typically performanca increase data e consumption rrjeteve, të by gjitha 25–40 percent. ndikojnë në 

volumin e konsumit të të dhënave për përdorues. 

Edhe vetëm duke u përditësuar në një version më të 

ri të të njëjtës pajisje, rritja në konsumin e të dhënave, 

North America is the region in the world 

mund të with pësojë the highest një rritje monthly prej data 25 usage – 40%. per 

active smartphone subscription. This trend 

will continue in the coming years. In 2021, 

Amerika monthly smartphone data usage per active 

North America Veriore, is është the region rajoni me in the përdorimin world 

mesatar 

subscription in North America (22 GB) will be 

with the të highest të dhënave monthly celulare data usage me të per lartë 

1.2 times that of Western Europe (18 GB) and 

në active Botë. smartphone Ky trend do subscription. vazhdojë të rritet This në trend vitet 

3 times that of Asia Pacific (7 GB). Western 

e ardhshme. will continue Në in 2021, the coming konsumi years. mesatar In 2021, i të 

Europe will experience a nine fold growth 

dhënave monthly smartphone data usage per active 

in monthly 

do 

smartphone 

të jetë 22 GB 

data 

për 

usage 

Amerikën 

per 

Veriore, 

shifër subscription in North America (22 GB) will be 

user kjo between 1.2 herë 2015 më and e madhe 2021. Due se ajo to the e Europës 

Perëndimore 

1.2 times that of Western Europe (18 GB) and 

growth in the (18 number GB) dhe of subscriptions, 3 herë më e madhe the se 

3 times that of Asia Pacific (7 GB). Western 

ajo Asia e vendeve Pacific region Aziatike will Paqësore have the largest (7 GB). Europa 

Europe will experience a nine fold growth 

Perëndimore, share of total do smartphone të pësojë traffic një rritje in deri 2021. në 9 

in monthly smartphone data usage per 

herë 

user 

të 

between 

përdorimit 

2015 

mesatar 

and 2021. 

mujor 

Due 

për 

to 

përdorues 

the 

nga growth viti 2015 in the deri number në 2021. of subscriptions, Ndërsa si rezultat the i 

rritjes Asia së Pacific madhe region të pajtimeve will have në the vendet largest Aziatike 

Paqësore, share of ky total rajon smartphone do të ketë traffic numrin 2021. më të madh 

të telefonave të zgjuar në përdorim në vitin 2021. 

14 ERICSSON MOBILITY REPORT JUNE 2016 

32

EDITORIAL

technology 

Kombinimi i teknologjisë me 

pagesat cash, një hap përpara 

për formalizimin e ekonomisë 

Me shtimin e shërbimeve ndaj konsumatorit shqiptar, përpos atyre të nevojshme 

utilitare, shërbime teknologjike si pajtime celulare, internet, televizion digjital, etj. 

është shtuar nevoja për thjeshtëzimin e pagesave periodike. 

Shpesh prej të kaluarës sonë, me humor përmendet e famshmja “rradhë e 

qumështit”, një realitet i para pak vitesh, por që qartazi me mbresa në çdo 

shqiptar, i cili ka jetuar atë epokë. Në ditët e sotme, shërbimet janë diversifikuar, 

janë modernizuar dhe bashkë me to, çdo kompani mundohet të thjeshtëzojë 

dhe lehtësojë sistemin e pagesave për një eksperiencë më të mirë të 

konsumatorit. 

Sigurisht në këtë prizëm, flitet për shpejtësi dhe 

thjeshtësi. Kompani të ndryshme, zgjedhin përqasje 

të ndryshme; me shtimin e dyqaneve, për tu ardhur 

më afër klientëve në zona të ndryshme, me shtimin 

e POS-eve, integrimin e pagesave online në faqet 

e tyre web, apo bashkëpunimi me platforma të 

pagesave me celular. 

Çdo zgjidhje vjen me strategjitë dhe benefitet 

përkatëse, por jo gjithmonë me një përmirësim 

të dukshëm për eksperiencën e klientit. Shtimi i 

dyqaneve është një zgjidhje e kushtueshme dhe 

jo gjithmonë efektive, ndërsa pagesat me POS 

34

apo Online po bëjnë përparime të ndjeshme, 

por janë ende një praktikë jo shumë popullore 

për konsumatorin e thjeshtë shqiptar, për një sërë 

arsyesh. 

Ndërgjegjësimi në masë në lidhje me benefitet 

dhe fleksibilitetin e pagesave elektronike duhet 

të vijë nga institucione financiare publike dhe 

private, për arritjen e një besimi më të madh të 

konsumatorit ndaj kësaj metode, e cila në vende 

më të zhvilluara është adoptuar vite më parë dhe 

tashmë përbën metodën kryesore të pagesave. 

Në Shqipëri platforma të shumta për pagesa me 

celular, po bëjnë përpjekjet e tyre për integrimin e 

sistemit të pagesave të thjeshtëzuara “mobile”, duke 

edukuar dhe orientuar një pjesë të konsiderueshme 

të konsumatorit. Gjithsesi, jo të gjithë konsumatorët 

përshtaten në kohë me zhvillimin e teknologjisë 

online. 

Por cila mund të jetë zgjidhja e mesme për tu 

përshtatur në këtë realitet financiar, kur nevoja për 

përmirësimin dhe lehtësimin e proçesit të pagesave 

sa vjen e rritet, me shtimin e shërbimeve dhe kërkesës 

së klientit? 

Një zgjidhje sa interesante aq dhe praktike vjen 

pas një eksperience në vende të tjera si Gjeorgjia, 

Italia, Rumania, etj. për tu prezantuar si risi në tregun 

shqiptar. Pay & Go, si një institucion financiar jobankë, 

pranon pagesa për partnerët e interesuar 

të biznesit të sektorëve të ndryshëm, nga operatorët 

celularë në shërbime bankare dhe utilitare. 

Ajo çka diferencon Pay&Go është mënyra unike e 

përqasjes ndaj partnerëve dhe konsumatorit. 120 

terminale vetë-shërbimi janë shpërndarë në të gjithë 

Tiranën dhe pritet që numri të arrijë 1000 deri në fund 

të vitit. Këto terminale me një dizajn mjaft ergonomik, 

kompakte dhe të mbrojtura për përdorim të 

brendshëm dhe të jashtëm, ofrojnë një ekran me 

prekje për të aksesuar ndërfaqen e thjeshtë për të 

zgjedhur shërbimin përkatës dhe kryerjen e pagesës 

në një kohë rekord. Në momentin kur duhet të kryhet 

transaksioni, klienti mjafton të nxjerrë sasinë e parave 

cash të nevojshme dhe t’i depozitojë ato në slotin e 

posaçëm të terminalit. 

“Qëllimi ynë është të thjeshtëzojmë proçesin 

e pagesave për shumë shërbime, pa rradhë, 

pa komplikime të pagesave online dhe më e 

rëndësishmja, kudo dhe në çdo kohë. Terminalet 

tona të sigurta po shpërndahen strategjikisht në 

çdo hapësirë të Tiranës, duke bërë të mundur që 

kushdo që ka një nevojë për pagesë sado urgjente, 

ta gjejë terminalin më të afërt në punë minutash. 

Sigurisht këto terminale janë funksionale 24 orë, 

duke i ardhur në ndihmë edhe pagesave të orëve 

të vona, që ndonjëherë janë aq të nevojshme sa 

edhe të pamundura.” - shprehet Drejtori Ekzekutiv i 

Pay& Go, George Khetsuriani. 

Terminalet janë mjaft dinamike dhe sigurisht janë 

në përditësim e sipër për tu ardhur në ndihmë 

partnerëve dhe konsumatorëve. Ato janë pajisje 

autonome, të cilat komunikojnë me sinjal 3G 

nga kartë SIM e trupëzuar në të. Gjithashtu, 

pjesë e ndërfaqes, e cila mundëson pagesat, ka 

mjaft opsione për marketing dhe promocion të 

kompanive, të cilat mund të njoftojnë klientët e tyre 

për ofertat më të fundit apo shërbimet e reja. 

“Kombinimi i teknologjisë me pagesat cash, është 

një hap më përpara për formalizimin e ekonomisë, 

e cila shoqërohet edhe me një ndërgjegjësim të 

konsumatorit në lidhje me pagesat. Thjeshtësia e 

Pay&Go, nuk ka nevojë për shpjegime të tepërta, 

pasi vetëm disa klikime në një terminal “userfriendly” 

dhe pagesat kryhen sa hap e mbyll sytë.” 

- përfundon Khetsuriani. 

35

TEKNOLOGJI 

Bateritë, zhvillimi ka vonuar! 

Dy dekada më parë, shtëpitë kishin mjaftueshëm priza për të mbështetur të 

gjitha nevojat e anëtareve të tyre. Ndërsa sot, ndodh krejt e kundërta. Mjafton 

t’i hidhni një sy prizave përpara se të flini gjumë dhe do të shihni që janë të 

mbingarkuara duke furnizuar me energji pajisje të ndryshme. Për shembull, nëse 

familja juaj përbëhet nga 4 anëtarë (2 fëmijë mbi 12 – 13 vjeç), automatikisht 

lind nevoja për të patur secili nga 1 smartphone dhe 1 tabletë, pra nevojiten 8 

priza që këto pajisje të karikohen. Madje, nëse ju apo fëmija juaj një smartwatch 

atëherë, totalit të prizave duhet t’i shtoni edhe disa të tjera. 

Keni menduar ndonjëherë përse ndodhin të gjitha 

këto? Thjesht sepse sa më shumë besim keni tek 

fuqia përpunuese e superkompjuterit që mbani në 

xhepin tuaj, po aq pasiguri keni tek autonomia e tij. 

Dikush mund të thotë që problemi nuk është edhe 

aq i madh, pasi kudo që të ndodhemi mund të 

gjendet një prizë afër ose një karikues universal për 

të karikuar pajisjen tone sapo të shfaqet mesazhi 

“bateri e ulët”. 

Por shpesh dëgjojmë njoftime për zbulimet e reja 

që sjellin shpresë për përdoruesit. Dëgjojmë për 

eksperimente që hapin rrugët duke rritur densitetin 

fuqisë ruajtëse, që rezistojnë më shumë se 1000 cikle 

karikimi/shkarkimit dhe janë tepër të holla. A janë 

reale këto të dhëna? Po - por jo në një bateri të 

vetme. Teksa një lloj baterie mund të projektohet për 

densitet të lartë, madhësi të vogël dhe jetëgjatësi të 

madhe, ngarkesa termike për shkak të dendësisë, së 

shpejti do të shkatërrojnë përbërjen e tyre. Një tjetër 

bateri mund të ndërtohet për të patur jetëgjatësi, 

por përmasat e saj domosdoshmërisht do të jenë 

edhe ato të mëdha. Një bateri e tretë mund të ofrojë 

36

një kombinim të kënaqshëm të karakteristikave të 

dëshirueshme, por kostoja do të jetë e ndaluar për 

përdorim komercial. 

Prodhuesit e baterive janë të vetëdijshëm për 

nevojat e konsumatorëve dhe ofrojnë produkte që 

i përshtaten më mirë aplikimeve specifike. Industria 

e telefonisë celulare është një shembull i përshtatjes 

së zgjuar. Fokusi vendoset tek madhësia e vogël, 

dendësi e lartë e energjisë dhe çmim i ulët, ndërsa 

jetëgjatësia është prioriteti më i ulët. 

Por gjërat po bëhen gjithnjë dhe më të komplikuara, 

kur koncepti i Internetit of Things gradualisht të hyjë 

në jetën tonë dhe së shpejti trupin tonë. Të gjitha 

këto “gjëra” kërkojnë energji, e cila shpesh herë nuk 

është aspak e lehtë për t’u zëvendësuar. Dhe këtu 

shfaqet problemi më i madh. Kur wearables nga life 

style gadgets bëhen health implants dhe mbeten 

pa energji, nuk përbejnë më një zgjidhje. Dhe nëse 

mendoni se po flasim hipotetikisht, sa vallë duhet 

duhet të mbajë bateria e një stimuluesi kardiak dhe 

për sa kohë ka të drejtë mbajtësi i saj të "harrojë" pa 

e ndryshuar? 

Por përveç shëndetit, ka shumë përbërës të "zgjuar" 

të realitetit të ardhshëm të cilat kanë nevojë për 

pavarësi nga kabllot. Pajisje të telemetrisë, sensorë, 

matës inteligjent dhe më shumë të tjerë, duhet të 

punojnë gjithandej, pa patur nevojë të kenë afër 

çdo lloj burimi energjetik. 

Këtu pra, hyjnë bateritë të cilat “refuzojnë” të ndjekin 

ligjin e zhvillimit të elektronikës, duke mbajtur ende 

"lidhur" pajisjet "portative" tek prizat elektrike dhe në 

çdo lloje “power bank-u”. Këto të fundit mund të 

evitojnë prizat por janë "të padurueshëm" sa i përket 

peshës. 

Edhe me teknologjitë më të përparuara që prej 

vitesh gjenden në linjën e prodhimit vërejmë se 

raporti peshë - kapacitet mbetet në nivel 1 me 

1, ndërsa të gjitha ato teknologjitë premtuese që 

janë prezantuar deri më tani, janë ende në fazën e 

hulumtimit, d.m.th larg nga prodhimi dhe përdorimi 

komercial. Kur ( “kur” dhe “nëse”) të arrijnë në fazën 

e zbatimit, do të ngrihet natyrisht çështja e kostos 

dhe nuk do të jenë aspak e çuditshme nëse do të 

shohim që kostot e pajisjes do të tejkalojë kostot e 

prodhimit të vetë pajisjes. 

Ky vlerësim nuk është i tepruar, duke pasur parasysh 

se që nga viti 1990 kostoja e përpunimit të fuqisë ka 

rënë mijë herë, kostoja e kapacitetit për miliamper 

është përgjysmuar . 

37

TEKNOLOGJI 

Rrugëdaljet që ofron sot teknologjia dhe materialet, 

mesa duket po kthen drejt konsumit të ulët të fuqisë 

së pajisjeve, pasi komuniteti shkencor mesa duket 

nuk pret diçka spektakolare nga laboratorët kimik 

që kërkojnë reagime të reja me më pak nxehtësi, më 

shumë energji dhe më shumë dendësi magazinimi. 

Mos vallë do të ishte më mirë të linim mënjanë 

bateritë dhe të kthehemi drejt mënyrave të tjera 

të karikimit? 

Bateria e re prej alumini që karikohet në një minutë 

Shkencëtarët amerikanë deklaruan se ishin në gjendje të prodhojnë prej një bateri të lirë prej 

aluminit, me jetëgjatësi të madhe dhe fleksibël. Kjo bateri do të ishte e përshtatshme për t’u 

përdorur në smartphones, pasi paraqet avantazhin shtesë e karikimit në vetëm një minutë. 

Hulumtuesit, të cilët kanë përshkruar në mënyrë të detajuar zbulimin e tyre në revistën 

e ndërkombëtare “Nature”, u shprehën se bateria e re me jon alumini ka mundësinë për të 

zëvendësuar bateritë me jon litium që përdoren në miliona laptopë dhe telefona celularë. 

Përveç karikimit të shpejtë, bateria e re prej alumini është më e sigurt se bateritë ekzistuese prej jon 

litiumi, të cilat herë pas here mbinxehen dhe marrin flakë. 

Rezultati pozitiv i hulumtimeve me qellim ndërtimin e një baterie prej alumini me karakteristika 

peshën e ulët dhe karikimin e shpejtë, erdhi pas përpjekjeve që zgjatën me vite. Zgjidhjen e dha 

ekipi i Profesorit të kimisë Hongjie Dai në Universitetin e Stanfordit në Kaliforni, i cili bëri zbulimin 

e rëndësishëm që kombinimi i grafit dhe aluminit krijon rrjedhën e duhur të ngarkesave për të 

prodhuar energji të shfrytëzueshme. 

Së fundi, hulumtuesit theksojnë që, ndërsa një bateri jon-litiumi mund të zgjasë rreth 1000 cikle të 

ngarkimi-shkarkimi, bateri e re prej alumini është në gjendje të vazhdojë performojë edhe pas 7.500 

ciklesh. 

Vetë konstrukti i baterisë e lejon atë të paloset, duke lejuar që të shfrytëzojë më së miri hapësirat 

tek pajisjet portative, ndërsa sipas publikimit të revistës “Nature”, bateri më të mëdha prej alumini 

do mund të përdoren gjithashtu për të ruajtur energji elektrike që vjen nga burime të rinovueshme 

energjie me performancë të paqëndrueshme ose me kohë të kufizuar. 

38

Infocom Albania Magazine 08/2016

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?