wrzesien-2016-wybrane

9 

Wrzesień 2016 

nr 220, rok XIX 

ISSN 1505-2184 

cena 3,50 zł 

www.sw.gov.pl 

Bieszczadzki patrol s. 24 

8 

Edukacja 

12 

Pomnik dla tysięcy 

14 

Pracowite 

28 

Znaleźć 

osadzonych bohaterów 

lato 

wspólny język

fot. Piotr Kochański 

W Służbie Więziennej cenimy mundurowe tradycje – s. 31 

Małgorzata Nowotny 

redaktor naczelny 

Od kilku miesięcy wiele się mówi 

i pisze na temat pracy więźniów. 

Przygotowany przez Ministerstwo 

Sprawiedliwości i Centralny Zarząd Służby 

Więziennej program zatrudnienia ma aspekt 

ekonomiczny, resocjalizacyjny i społeczny. 

Obniżenie kosztów utrzymania osadzonych 

jest równie ważne, co przygotowanie ich 

do powrotu do życia w społeczeństwie. Po 

wakacjach nie sposób w tym kontekście 

pominąć roli edukacji. 1 września naukę 

w przywięziennych szkołach rozpoczęło ponad 

3 tysiące osób. I choć w porównaniu 

z tymi, którzy znajdują zatrudnienie, nie 

jest to grupa szczególnie liczna, to jednak 

nie mniej istotna. Tomasz Iwasiewicz, 

główny wizytator w Biurze Penitencjarnym 

CZSW podkreśla w naszym temacie miesiąca, 

że nie chodzi o to, żeby za murami było 

jak najwięcej uczniów, ale o to, żeby edukację 

umożliwić tym, którzy chcą się uczyć. 

To po pierwsze. A po drugie, tak przygotować 

ofertę oświatową, by była jak najlepiej 

dostosowana do rynku pracy. W ten 

sposób edukacja i zatrudnienie znajdują 

wspólny mianownik – jak w szkole. 

2 FORUM PENITENCJARNE NR 9 (220) WRZESIEŃ 2016

spis treści 

9 

Wrzesień 2016 r. 

TEMAT MIESIĄCA 

EDUKACJA OSADZONYCH 

8 Dla tych, którzy chcą się uczyć 

10 Motywujmy pozytywnie 

WYDARZENIA 

4 Święto Wojska Polskiego 

4 Wiceminister Sprawiedliwości w Piotrkowie Trybunalskim 

5 Służba Więzienna na uroczystym pogrzebie „Inki” i „Zagończyka” 

5 1 września na Westerplatte 

6 Na Świętą Górę Grabarkę 

6 Pielgrzymka Osób Niepełnosprawnych na Jasną Górę 

6 Bohaterskie czyny 

Z KRAJU 

12 Pomnik dla tysięcy bohaterów 

14 Pracowite lato 

20 Wiem, ale czy powiem... 

21 W otoczeniu pułków zabójców 

22 Przekazanie historycznych pamiątek 

32 Klucz do skutecznej samoobrony, cz. II 

33 Bezpieczny funkcjonariusz 

37 Studenci w Białej Podlaskiej 

37 Resocjalizacja z konkursu 

JEDEN DZIEŃ W… 

16 Życie pisane wyrokami 

A U NAS TO 

24 Bieszczadzki patrol 

JAK PRACOWAĆ Z WIĘŹNIEM… 

28 Znaleźć wspólny język 

SŁUŻBOWY SAVOIR-VIVRE 

30 Biurowy dress code 

31 Mundurowe tradycje 

NIEZBĘDNIK PRAWNY 

34 Koszty i czas – prywatne czy służbowe 

MOIM ZDANIEM 

35 Funkcjonariusz w prokuraturze 

NA SPORTOWO 

38 Szczypiorno Cup 

38 XXX Ogólnopolski Spływ Kajakowy SW 

39 O wstęgę Dyrektora Generalnego SW 

39 Wyścig smoczych łodzi 

39 Rowerem dookoła jeziora 

HISTORIA 

40 Od pręgierza do rejestru 

41 Zdarzyło się… 

NASZE SPRAWY 

42 Aktywny wypoczynek w Beskidach 

43 Zaufanie w pracy 

43 Półmaraton Chmielakowy 

s. 8 Dla tych, którzy chcą się uczyć 

s. 16 Życie pisane wyrokami 

s. 42 Aktywny wypoczynek w Beskidach 



fot. Mirosław Kuświk 

OKŁADKA: Praca patrolowego w Zakładzie Karnym w Łupkowie, fot. Agata Pilarska-Jakubczak 

FORUM PENITENCJARNE NR 9 (220) WRZESIEŃ 2016 

3

temat miesiąca: edukacja osadzonych 

cieszące się największą popularnością 

dotyczą okresu II wojny światowej. 

Program „Auchwitz – Historia – Edukacja 

Obywatelska” jest prowadzony 

w jednostkach penitencjarnych od 

wielu lat. Oprócz przekazywanych informacji 

uczestnicy zapoznają się też 

z wystawą fotograficzną i filmami dokumentalnymi. 

W wielu zakładach karnych prowadzone 

są programy promujące czytelnictwo. 

W tym celu znane osoby 

prowadzą spotkania zachęcające skazanych 

do sięgania po lektury, jak np. 

Szymon Majewski, dziennikarz, prezenter 

telewizyjny i radiowy, satyryk. 

Sami więźniowie też włączają się aktywnie 

do propagowania czytelnictwa, 

uczestnicząc w akcji rozdawania książek 

w stołecznej komunikacji miejskiej. 

Wolontariat w domach pomocy społecznej, 

opieka nad osobami starszymi, 

niepełnosprawnymi uczy wrażliwości, 

empatii, niekiedy całkowicie odmienia 

osadzonych. Podobnie jak kontakt 

ze zwierzętami w ramach dogoterapii. 

Nawet opiekowanie się kotami, których 

w każdej jednostce nie brakuje, 

ma pozytywny wpływ. Kilka miesięcy 

temu TVP2 wyemitowała program 

„Karol od kotów” o skazanym, który 

w trakcie pobytu w więzieniu odmienił 

swoje życie pod wpływem zajmowania 

się kilkoma dachowcami. Przy realizacji 

programów readaptacyjnych Służba 

Więzienna współpracuje z ok. 1,3 tys. 

podmiotów zewnętrznych. 

Aneta Łupińska 

zdjęcia Piotr Kochański 

Motywujmy pozytywnie 

Ostatnio w jednostce 

penitencjarnej, 

przy której 

funkcjonuje 

Centrum Kształcenia 

Ustawicznego 

usłyszałam opinię, że wśród 

osadzonych spada zainteresowanie 

podejmowaniem nauki. 

Nie powiedziałbym, że spada zainteresowanie 

samą nauką, a raczej podejmowaniem 

jej w szkołach o profilu 

ogólnokształcącym, czyli w liceach, 

gimnazjach. 

Technikach… 

Techników już nie ma. Oprócz tych, 

które wymieniłem w strukturze organizacyjnej 

są jeszcze szkoły podstawowe, 

policealne i kwalifikacyjne kursy zawodowe, 

odpowiedniki tzw. zawodówek. 

Jednak to już nie szkoły, a kursy. 

Tak, ale program nauczania, egzaminy, 

wymogi, uprawnienia pozostają 

te same, bez względu na to czy 

prowadzi się je w placówkach przywięziennych, 

czy na zewnątrz. I z tej 

oferty szkoleniowej osadzeni obecnie 

korzystają najchętniej. To zrozumiałe, 

bo przecież Służba Więzienna zaczyna 

walczyć o miejsca pracy, co jest 

zgodne z polityką kreowaną przez 

Ministerstwo Sprawiedliwości. Czym 

skazany będzie bardziej zainteresowany: 

uczeniem się, aby łatwiej zdobyć 

zawód czy nauką samą w sobie? Odpowiedź 

nasuwa się sama. Chcąc odciążyć 

pracodawców, żeby mieli w naszych 

podopiecznych wykwalifikowanych 

pracowników, większy nacisk 

kładziemy na szkolenie zawodowe. Co 

nie znaczy, że nie motywujemy osadzonych 

do zapisywania się do szkół 

o profilu ogólnokształcącym. 

Rzadko się zdarza, żeby więźniowie 

sami z siebie wykazywali chęć 

uczenia się? 

Nie, piszą w tej sprawie prośby, ale 

i tak muszą stanąć przed komisją penitencjarną, 

która podejmuje decyzję. 

Kadra w danej jednostce najlepiej wie 

czy dany więzień nadaje się do szkoły, 

czy spełnia określone warunki, czy 

ma podstawy, gdzie go można skiero- 

Z Tomaszem Iwasiewiczem, głównym wizytatorem w Biurze 

Penitencjarnym w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej 

rozmawia Aneta Łupińska 

wać. Dlatego od prawidłowo podjętej 

decyzji komisji penitencjarnej będzie 

w dużej mierze zależało to, co później 

będzie się działo w placówce edukacyjnej. 

Jeżeli dostaniemy dobrze zmotywowanego 

człowieka, spełniającego 

kryteria i skierowanego do klasy 

w miarę blisko miejsca zamieszkania, 

jest większe prawdopodobieństwo, że 

nie zrezygnuje z nauki. Niestety, zdarza 

się, że osadzeni traktują szkołę 

w sposób instrumentalny, dla załatwienia 

własnych interesów. Często 

same jednostki chcąc pozbyć się problemowego 

więźnia wysyłały go do 

szkoły. Dotychczas było tak, że jeśli 

ten osadzony rezygnował z nauki, był 

transportowany do jednostki zgodnej 

z jego podgrupą kwalifikacyjną. Obecnie, 

według najnowszych wytycznych 

Dyrektora Generalnego Służby Więziennej 

będzie musiał wrócić do zakładu 

karnego, który go skierował do 

placówki edukacyjnej. Mam nadzieję, 

że dzięki tej zmianie będziemy uczyć 

osoby, które naprawdę tego chcą. 

Do sytuacji, kiedy jednostki pozbywają 

się uciążliwych osadzonych, 

dochodzi za ich zgodą? 

Tak, choć bywa, że nie są do końca 

informowani. Nie jest to regułą, to 

rzadkie przypadki, ale się zdarza. 

Czy to prawda, że w niektórych 

szkołach rządzi podkultura więzienna? 

A jeśli tak, to w jaki sposób się 

temu przeciwdziała? 

Z formalnego punktu widzenia nie 

ma żadnych przeszkód, żeby osadzonego 

przynależącego do podkultury 

więziennej skierować do placówki 

oświatowej. Wszystko zależy od rozsądnie 

podejmowanych decyzji komisji 

penitencjarnej. Jeśli 50-latek nagle 

zapragnie uczyć się w gimnazjum, 

łatwo się domyślić, że coś tu jest nie 

tak. Ważne jest też, żeby nie ulegać 

prośbom skazanych o skierowanie do 

konkretnej szkoły, znajdującej się np. 

na drugim końcu kraju. Na każdej odprawie 

powtarzamy, omawiamy mechanizm 

mający zachęcać osadzonych 

do podejmowania nauki, badać rzeczywistą 

motywację, nawet kosztem 

nieotwierania jednego oddziału w da- 


temat miesiąca: edukacja osadzonych 

nej placówce, bo nie chodzi o to, aby 

brać wszystkich na siłę. Przyjmijmy 

tych, którzy chcą się czegoś nauczyć, 

a nie powodować dodatkowe zagrożenie 

dla zakładu karnego, do którego 

trafią. Nie wszyscy chętni mogą od razu 

trafić do szkoły, czasem trzeba poczekać. 

Jeżeli zabraknie właściwej współpracy 

w tym zakresie na terenie okręgu 

a potem z pozostałymi okręgami, to nie 

pozbędziemy się trudnych sytuacji. 

Oferta kwalifikacyjnych kursów 

zawodowych jest zróżnicowana i atrakcyjna 

dla obecnych i potencjalnych 

pracodawców? 

Nasza oferta jest dostosowywana do 

rynku pracy. A czy sami osadzeni po 

ukończeniu kursów skorzystają z nich, 

to inna sprawa, nie mamy na to wpływu. 

Nie badamy, w jakim stopniu wykorzystują 

nabyte umiejętności. Nie mamy 

do tego narzędzi, a nawet nie możemy 

tego robić. Przy założeniach rządowego 

programu budowy 40 przywięziennych 

hal produkcyjnych, profil naszych 

kursów zawodowych będzie dostosowywany 

do profilu przedsiębiorstw. 

Oczywiście, będziemy to robić w miarę 

możliwości, bo za tym idą potężne pieniądze. 

Generalnie rzecz ujmując, szkolnictwo 

zawodowe jest drogie. 

W jaki sposób zachęca się osadzonych 

do podejmowania lub kontynuowania 

nauki? 

To jest trudny proces. Musimy sobie 

zdawać sprawę z tego, że ci ludzie na 

gruncie edukacyjnym często ponosili 

klęski. Wielu z nich ma ogromne braki. 

Uczy się ich pisania, czytania, liczenia. 

Niełatwo im przyznać, że czegoś nie 

potrafią. Obawa przed wstydem, że się 

nie ma podstaw edukacyjnych, blokuje 

rozpoczęcie nauki. Możemy mówić o budowaniu 

cudownych systemów, ale dopóki 

nie będziemy świadomi tego, że 

brak pewnych umiejętności powstrzymuje 

ludzi przed podjęciem edukacji, 

dopóty nasze wysiłki motywacyjne 

spełzną na niczym. Powinniśmy się 

skupić na indywidualnym podejściu 

motywacyjnym. Niezwykle istotną rolę 

odgrywają tu sędziowie penitencjarni. 

W jakim sensie? 

Przede wszystkim zwracając uwagę 

przy warunkowych przedterminowych 

zwolnieniach na to, czy osoba ubiegająca 

się o nie poczyniła jakiekolwiek 

starania zmierzające do podniesienia 

kwalifikacji zawodowych, edukacyjnych 

w taki sposób, żeby mogła zabezpieczyć 

swój byt na wolności. Skazani 

dostają sygnał, że to jeden z kluczowych 

mechanizmów wcześniejszego 

opuszczenia zakładu karnego. Że liczą 

się nie tylko dobre zachowanie czy nabycie 

praw do warunkowego zwolnienia, 

ale że są też inne przesłanki. 

Motywacja, o której pan wspomniał, 

wobec najsłabiej wyedukowanych osób 

powinna się odbywać systemowo? 

Systemowo tak, ale na poziomie 

szkoły podstawowej. Najwięcej tych, 

którzy nie mają ukończonej podstawówki, 

jest wśród osób starszych. Jeśli 

do szkoły zgłosi się ktoś, kto chciałby 

nadrobić pewne zaległości edukacyjne, 

możemy mu pomóc. Ale nie jesteśmy 

cudotwórcami, nie nadrobimy ośmioletnich 

braków w pół roku. Dlatego 

warto by było stworzyć w jednostkach 

kursy przygotowawcze, które pomogłyby 

pokonać barierę przed nauką. 

Czyli wspierać, chwalić za osiąganie 

najmniejszych sukcesów, pomagać w 

pokonywaniu trudności. Nigdy się nie 

wygra na motywacji negatywnej. 

Pana zdaniem nasi wychowawcy 

są do tego przygotowani? 

Wierzę, że tak, ale mogą napotykać 

trudności, które im w tym przeszkodzą. 

Jakie na przykład? 

Nadmiar obowiązków, zbyt dużą 

grupę osadzonych. Dobra diagnoza 

jest w stanie dostrzec chociaż część 

potencjalnych uczniów. Sądzę, że nigdy 

nie osiągniemy 100 proc., bo obie 

strony muszą tego chcieć. 

Przyjmujemy wszystkich chętnych 

do nauki, czy mamy jakiś limit? 

Obecnie we wszystkich placówkach 

edukacyjnych dysponujemy ok. 3,5 

tys. miejsc. Nie jest to liczba, której 

nie da się zwiększyć, ale ogranicza nas 

liczba etatów pedagogicznych. Budowanie 

na siłę wielkich szkół też niczemu 

nie służy. Bądźmy realistami. 

Pierwszeństwo na listach mają 

młodociani. Ze statystyk wynika, że 

jest to jedna z mniej licznych grup 

uczniów. 

Pamiętajmy, że formalnie do szkoły 

kwalifikuje komisja rekrutacyjna. Tylko 

że komisja rekrutuje tych, którzy już zostali 

do niej skierowani. Samodzielnie 

nie wykona żadnego ruchu. Każdy kandydat 

musi przejść przez komisję penitencjarną, 

a wcześniej być odpowiednio 

zmotywowanym przez wychowawcę. 

Łatwiej zmotywować recydywistę 

niż młodocianego? 

Łatwiej. 

Dlaczego? 

Ponieważ recydywista zna dobrze 

realia więzienne, wie na co może sobie 

pozwolić, czego mu potrzeba. Młodociany 

jeszcze się „rzuca”, próbuje udowadniać 

„kim to ja nie jestem”. Niezależnie 

czy jest grypsujący czy nie, chce budować 

swoją pozycję. Nie zależy mu na 

wykształceniu. Stąd ta trudność w motywowaniu 

młodocianych, aczkolwiek 

jest to dla nas grupa najważniejsza. 

Może pan wskazać najlepszą przywięzienną 

szkołę? 

Nie wskazałbym placówki ewidentnie 

złej, ale nie wskażę też szczególnie 

wiodącej. Każda ma plusy i minusy. 

Ważne jest, przy jakim zakładzie 

funkcjonuje. Dyrektor szkoły nie jest 

w stanie zrobić zbyt wiele bez dobrej 

współpracy z szefem jednostki. Chociaż 

może dochodzić do konfliktu kompetencyjnego 

między nimi. Trzeba 

rozmawiać, bo to dużo daje. 

Czy dobrym wskaźnikiem nie jest 

to, do której szkoły chętniej jeżdżą 

osadzeni? 

Wskaźnikiem turystyki więziennej nie 

jest szkoła, ale sędzia penitencjarny. 

Jaki jest wskaźnik zdawalności egzaminów 

w warunkach więziennych? 

Wyższy od wolnościowych. Z pewnością 

jest to efektem tego, że nasi 

uczniowie mają więcej czasu na naukę, 

nikt im nie przeszkadza w przyswajaniu 

wiedzy, dostają wsparcie od 

nauczycieli. 

Uczestniczą też w wielu programach 

readaptacyjnych, resocjalizacyjnych, 

które poszerzają ich horyzonty. 

Zdecydowanie. W całym systemie 

penitencjarnym szkoła przywięzienna 

jest elementem. Ważnym, ale jednym 

z wielu. Są jeszcze dodatkowe działania 

uzupełniające jej ofertę i odwrotnie. 

To połączenie daje efekty. Widać 

kolosalną różnicę między człowiekiem, 

który trafia do któregoś z naszych centrów 

kształcenia ustawicznego, a tym, 

który z niego wychodzi. Zupełnie inaczej 

się z nim rozmawia. W ogóle można 

z nim porozmawiać. 


11

z kraju 

Pomnik dla tysięcy bohaterów 

O powstającym na terenie 

Aresztu Śledczego w Warszawie- 

Mokotowie Muzeum Żołnierzy 

Wyklętych i Więźniów Politycznych 

PRL z jego dyrektorem, 

Jackiem Pawłowiczem rozmawia 

Elżbieta Szlęzak-Kawa. 

Kiedy muzeum zacznie działać? 

Ono już działa. Decyzja o jego powstaniu 

zapadła 29 lutego br., kiedy 

Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro 

podpisał decyzję o jego utworzeniu. 

Od tego momentu, oczywiście na tyle, 

na ile pozwalają nam warunki funkcjonowania 

więzienia przy ul. Rakowieckiej, 

skupiamy się na dwóch kierunkach 

pracy. Pierwszy to gromadzenie 

zbiorów, drugi – działalność edukacyjna. 

A ta jest prowadzona zarówno dla 

osadzonych, jak i dla osób z zewnątrz, 

które tutaj przychodzą. To przede 

wszystkim studenci i młodzież licealna. 

Współpracujemy również z fundacją 

„Historia zza krat – ocalić od zapomnienia” 

i staramy się wydobywać 

z niepamięci historię Straży Więziennej 

II Rzeczypospolitej, która w czasie 

okupacji niemieckiej i sowieckiej była 

zaangażowana w walkę o niepodległość. 

Przyznam, że naszym zamiarem 

jest, aby tutaj, w muzeum znalazła się 

ekspozycja poświęcona właśnie Straży 

Więziennej (obecnie Służba Więzienna), 

bo wiedza na jej temat jest w Polsce 

nieznana. Nawet dla historyków, 

a przecież SW jest w naszym kraju 

trzecią służbą mundurową pod względem 

liczebności, ma wspaniałą historię 

z czasów II RP i walki o niepodległość. 

Trzymamy zatem za słowo, że 

dziejach Służby Więziennej też usłyszymy 

w muzeum. 

Bardzo bym chciał, żeby tak się stało. 

Zwłaszcza, że ideę tą popiera Wiceminister 

Patryk Jaki, który ze strony 

Ministerstwa Sprawiedliwości nadzoruje 

projekt budowy muzeum. 

Oficjalne otwarcie placówki zaplanowano 

na 2019 r. 

Chcielibyśmy za trzy lata otworzyć 

przynajmniej pierwszą jej część. 

Jak w związku z tym będzie przebiegać 

reorganizacja aresztu na Rakowieckiej? 

Czy to będzie likwidacja, czy 

stopniowe wygaszanie więzienia? 

Proces stopniowego wygaszania 

niektórych oddziałów już trwa. Ale 

w tych kwestiach oddaję się w ręce ppłk 

Elżbiety Jankowskiej, dyrektor okręgowej 

w Warszawie i płk. Bogdana Kornatowskiego, 

dyrektora aresztu. Tutaj 

całkowicie zdajemy się na ich doświadczenie 

i wiedzę. Powstające muzeum 

jest wielkim, wspólnym przedsięwzięciem 

wielu środowisk. I tutaj pomoc 

i wsparcie ze strony Służby Więziennej 

są ogromne. Począwszy od Dyrektora 

Generalnego, szefa więzienia przy Rakowieckiej, 

pracujących w nim funkcjonariuszy, 

po zaangażowane w przedsięwzięcie 

osób z Centralnego Zarządu 

Służby Więziennej. 

Do kiedy areszt powinien być opróżniony, 

tak żeby można było rozpocząć 

niezbędne prace na jego terenie? 

Areszt Śledczy na Mokotowie będzie 

działał do końca 2017 r. I tu nie będzie 

żadnych przyspieszeń czy opóźnień. Zostało 

to ustalone i tego się trzymamy. 

Wkrótce będzie ogłoszony konkurs na 

projekt architektoniczny muzeum, co 

jest bardzo ważne, bo nie będzie łatwo 

dostosować istniejące budynki do 

naszych potrzeb. Prościej jest w przypadku 

obiektów, które już wcześniej zostały 

przebudowane, mamy tu swobodę 

w pewnych działaniach, ale np. pawilon 

X to jest perła, świętość, miejsce 

pamięci narodowej, tam nie wolno ruszyć 

niczego. Można ewentualnie zdjąć 

kolejne warstwy tynku, żeby dotrzeć do 

oryginalnych ścian z tamtych czasów. 

I pewnie na tym się skupimy, jeśli chodzi 

o ten konkretny pawilon. A całą 

resztę będziemy dostosowywać do zrozumiałej 

dla wszystkich wizji pokazania 

naszej historii. I ostatecznie powinno 

wyglądać to tak, że kiedy zwiedzający 

muzeum wejdą w świat żołnierzy wyklętych, 

to wyjdą z niego w 1989 r., kiedy 

Polska odzyskała niepodległość. 

Bo muzeum będzie opowiadało nie 

tylko o żołnierzach wyklętych i czasie 

stalinowskiego terroru, ale też o czasach 

gomułkowskich i o niezłomnych 

ludziach Solidarności. 

Oczywiście, zaczynamy opowiadać 

historię w zasadzie od zimy 1943 r., 

kiedy na kresach RP wymordowany 

został przez sowiecką partyzantkę 

pierwszy oddział Armii Krajowej. 

Wtedy rozpoczyna się historia żołnierzy 

wyklętych. I trwa do symbolicznej 

daty października 1963 r., wówczas 

ginie Józef Franczak „Lalek”, ostatni 

partyzant. Oprócz tego w muzeum pokażemy 

„szaro-bure” czasy gomułkowskie 

i uroczystości milenijne 1966 r., 

kiedy ludzie idąc na mszę, trafiali do 

więzień. Będzie też dramatyczny rok 

1968, potem 1970 i 1976. Budzenie 

się opozycji demokratycznej, niepodległościowej. 

Znajdzie się tu sprawa taterników 

– śledztwo i proces młodych 

polskich współpracowników paryskiej 

„Kultury”, tworzenie się organizacji 

„Ruch”, Wolnych Związków Zawodowych, 

Komitetu Obrony Robotników, 

Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela 

(ROPCiO), Konfederacji Polski 

Niepodległej, Ruchu Młodej Polski. 

Pokażemy historię ludzi, którzy walczyli 

z komunistami, kiedy zmiany nikomu 

się jeszcze nie śniły. To są ich 

dzieje, a Rakowiecka to ich miejsce, bo 

po przejściu śledztw gdzieś w Polsce 

trafiali właśnie tutaj. Muzeum to ma 

być też pomnik dla ludzi „Solidarności” 

i dla tych działających w stanie 

wojennym, dla internowanych i aresztowanych. 

Od międzyzakładowych 

robotniczych komitetów solidarności 

do grup oporu. Chcemy również pokazać 

Józefa Szaniawskiego, ostatniego 

więźnia politycznego, który wyszedł 

na wolność już za rządów premiera 

Tadeusza Mazowieckiego. Będą też historie 

zupełnie nieznane i całkowicie 

zapomniane. Muzeum Żołnierzy Wyklętych 

i Więźniów Politycznych PRL 

ma być miejscem pamięci narodowej 

i pomnikiem dla tysięcy bohaterów, 

którzy wtedy, kiedy było trzeba, zachowali 

się jak trzeba. 


Nazywa pan więzienie przy Rakowieckiej 

„warszawską Golgotą”. 

Tak, bo tutaj komuniści wymordowali 

najważniejszych dowódców antykomunistycznego 

powstania, które 

trwało w Polsce na początku panowania 

reżimu stalinowskiego. W ten sposób 

powinno się mówić o historii żołnierzy 

wyklętych, żołnierzy niezłomnych, 

żołnierzy antykomunistycznego powstania. 

Wszystkie trzy określenia do 

nich pasują. To wspaniali Polacy, elita 

społeczeństwa, bez względu na to, jak 

są określani przez niektóre środowiska. 

Żołnierze wyklęci byli dzielnymi ludźmi, 

którzy za to, że ukochali Polskę, 

zapłacili najwyższą cenę. W większości 

zginęli, a ci, którzy trafili do więzień, 

wychodzili z nich wyniszczeni z etykietą 

bandytów. Pomordowanych ukarano 

zaś podwójnie, unicestwiając ich fizycznie 

i próbując wymazać pamięć o nich. 

Dlatego mówienie, że jest to temat 

kontrowersyjny, że żołnierze niezłomni 

nie do końca byli patriotami, jest nie na 

miejscu. Od lat wiele środowisk mówiło 

o potrzebie stworzenia muzeum na 

Rakowieckiej. Padały deklaracje, ale 

historyczną decyzję o powstaniu podjął 

dopiero Minister Zbigniew Ziobro, który 

w ten sposób kontynuuje politykę 

historyczną ś.p. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. 

Dodam, że z państw okupowanych 

przez sowietów tylko Polska 

nie ma jeszcze takiego muzeum. No 

i Białoruś nie ma, ale tam pewnie jeszcze 

długo nie będzie. 

Powstać ma wyjątkowe miejsce, 

większe od muzeum Powstania Warszawskiego. 

Tak. Mamy dużo więcej terenu 

i przestrzeni muzealnej do wykorzystania. 

Dysponujemy znacznie większą 

liczbą budynków i pomieszczeń. Proszę 

spojrzeć na projekt. Widać na nim cały 

obszar aresztu. W I, czyli głównym budynku 

administracji i w oddziałach więziennych 

będzie prezentowana historia 

żołnierzy wyklętych. Dalej jest przejście 

nadziemne na poziomie czwartego 

piętra, z którego wchodzimy do pawilonu 

XI. W rzeczywistości to ostatnie 

piętro pawilonu X. W XI będą lata gomułkowskie 

i lata 70. Dalej idziemy do 

III pawilonu z okresu „Solidarności”, 

który był w wyłącznej dyspozycji Służby 

Bezpieczeństwa. Tam pokazujemy 

historię związku. Potem schodzimy do 

pawilonu X, czyli do naszego klejnotu 

z celami, w których siedzieli rotmistrz 

Witold Pilecki, gen. August Emil Fieldorf, 

ppłk Stanisław Kasznica czy mjr 

Szendzielarz „Łupaszka”. Potem podziemnym 

tunelem przechodzimy do pawilonu 

śledczego, strasznego miejsca, 

gdzie wykonywano egzekucje. Nazwano 

je „pałacem cudów”, bo ubecy robili 

tam z więźniami „cuda”. To w tym 

budynku naszych bohaterów dotykało 

największe cierpienie i tortury. Stamtąd 

wychodzimy na zewnątrz, w miejsce, 

gdzie być może powstanie park 

pamięci z wykutymi w murze nazwiskami 

wszystkich żołnierzy wyklętych, 

o których wiemy, że byli dzielnymi, 

wspaniałymi ludźmi. Zarówno tych, co 

zginęli i siedzieli w więzieniach, ale też 

i tych, którym udało się uciec. Ważne, 

żeby pokazać ich nazwiska. Polska jest 

im to winna. Z drugiej strony parku 

pamięci marzy nam się duże centrum 

edukacyjne z aulą kinową, teatralną, 

z pracowniami tematycznymi, salami 

wystaw czasowych i z kawiarnią, gdzie 

swoje szczególne miejsce będą mogli 

znaleźć kombatanci. 

Jaki jest przewidywany koszt powstania 

muzeum? 

Powstanie Muzeum Żołnierzy Wyklętych 

i Więźniów Politycznych PRL 

w Areszcie Śledczym na Rakowieckiej 

37 w Warszawie jest warte każdych pieniędzy, 

ponieważ w ten sposób Polska 

stawia pomnik swoim bohaterom. Nawiązując 

do słów Prezydenta Andrzeja 

Dudy wygłoszonych podczas uroczystości 

pogrzebowych „Inki” i „Zagończyka” 

nie przywracamy w ten sposób godności 

zamordowanym przez komunistów 

bohaterom, ale budując muzeum przywracamy 

godność państwu polskiemu. 

Czyli będzie drogo, ale na najwyższym 

poziomie? 

Koszt inwestycji będzie zależał od 

projektu wyłonionego w publicznym 

konkursie. To nie będzie muzeum z pięknymi 

meblami, obrazami czy porcelaną. 

Przedstawimy tu wspaniałą historię Polaków, 

ale pokazaną poprzez ich dramat. 

Dlatego będzie to miejsce wyjątkowe, 

a wszyscy, którzy je odwiedzą, dostaną 

poważną dawkę prawdziwej historii. 

W lipcu i sierpniu br. prof. Krzysztof 

Szwagrzyk, wiceprezes Instytutu 

Pamięci Narodowej prowadził na 

terenie aresztu prace archeologiczne 

w celu odnalezienia miejsc pochówku 

ofiar terroru komunistycznego. Jakie 

są efekty tych poszukiwań? 

To były trwające zaledwie dwa tygodnie 

badania wstępne wykonywane 

tylko w dwóch lokalizacjach. Prace wykopaliskowe 

zostały przerwane i zostaną 

wznowione, kiedy więzienie będzie 


z kraju 

już opróżnione. Stanie się to w końcu 

2017 albo w 2018 r. Zespół profesora 

znalazł m.in. bykowiec, czyli rodzaj pejcza. 

Już sam ten przyrząd, służący do 

zadawania cierpienia, jest dowodem na 

barbarzyństwo katów. Powoli odkrywamy 

i identyfikujemy miejsca dotąd niedostępne, 

jak piwnice, skrytki, tunele, 

fragmenty budowli. Chcemy, żeby cały 

obszar więzienia stał się przestrzenią 

wolności i pamięci o bohaterach. 

Wciąż jest szansa, że właśnie tutaj 

znajdą się ich szczątki? 

Tak. W poszukiwaniach bardzo nam 

pomagają np. emerytowani funkcjonariusze 

Służby Więziennej. Podpowiadają, 

wskazują i sugerują miejsca, w których 

będziemy szukać. Ogromna praca jeszcze 

przed nami. Musimy zbadać podziemia 

mokotowskiego aresztu, które są 

częściowo zagruzowane. Pod pałacem 

cudów tylko część piwnic jest dostępna, 

resztę musimy odsłonić. To właśnie tam 

bandyci z UB mordowali ludzi. 

Zdumiewające, że tak niewielki obszar 

mógł unieść tak wiele ludzkiego 

cierpienia. 

Będziemy to pokazywać. Ale zaskoczymy 

też wieloma nieznanymi historiami 

i ciekawostkami. 

Od wielu miesięcy apeluje pan 

o przekazywanie pamiątek, które staną 

się eksponatami w powstającym 

muzeum. I cały czas napływają one 

z różnych stron świata. 

Jest ich wiele. O, proszę zobaczyć, to 

dostaliśmy wczoraj z Paryża, dzięki Muzeum 

Etnograficznemu z Warszawy. Te 

głowy koników szachowych są zrobione 

z chleba. Powstały tutaj, na Rakowieckiej, 

ulepione przez więźnia X pawilonu 

na przełomie lat 40. i 50. A tu jego ryngraf, 

wzór mazowiecki i maleńkie rodzinne 

zdjęcie. Mamy również zapiski 

Andrzeja Czumy i od Stowarzyszenia 

„Wolnego Słowa” dwie podziemne drukarnie 

z okresu „Solidarności”. Dostaliśmy 

dużą kolekcję sprzętu wykorzystywanego 

przez ZOMO, ale też ubrania 

więzienne czy mundury weteranów 

nadesłane ze Stanów Zjednoczonych. 

Często piszą do mnie dzieci żołnierzy 

wyklętych, że np. tata jest bardzo chory, 

z trudem się porusza, ale siedział na 

Mokotowie i chciałby przekazać do muzeum 

swoje pamiątki… To wszystko się 

dopiero tworzy, jesteśmy na rozbiegu, 

na początku drogi. 

Elżbieta Szlęzak-Kawa 

zdjęcie Piotr Kochański 

Przekazanie historycznych pamiątek – s. 22 

13

z kraju 

Pracowite lato 

W lipcu codziennie do pracy stawiało się ponad 27 tys. więźniów, 

czyli 40,8 proc. ogółu osadzonych. Średnia z pierwszych siedmiu 

miesięcy tego roku wynosi 25 tys. To wynik najlepszy od lat. 

Co więcej, w ostatnim czasie rośnie również zatrudnienie 

odpłatne na rzecz kontrahentów zewnętrznych. 

Przedsiębiorcy ci latem mieli miesięcznie 

ponad 3,3 tys. pracowników 

zza muru, podczas gdy 

w 2015 r. nie było ich nawet 2,5 tys. 

Skazani pracują w branży budowlanej, 

meblarskiej, metalowej, przetwórstwa 

spożywczego, przy produkcji okien 

i prefabrykatów budowlanych, konstrukcji 

metalowych. Zajmują się mechaniką 

samochodową, blacharstwem, 

lakiernictwem, usługami drogowymi, 

remontowymi i stolarskimi. Dbają o tereny 

zielone. 

Od początku roku przybywa także 

osadzonych zatrudnianych odpłatnie 

przez instytucje gospodarki budżetowej 

i przywięzienne przedsiębiorstwa 

(w lipcu pracowało o ok. 300 osób 

więcej niż w styczniu). Odpłatne prace 

porządkowe i pomocnicze na rzecz 

Służby Więziennej są prowadzone przy 

stałym zaangażowaniu 5,8 tys. osadzonych. 

Dwa razy więcej więźniów 

robi to nieodpłatnie (w styczniu 11,2 

tys., w lipcu 12,4 tys.). 

Nawet 70 proc. zatrudnionych 

Prace publiczne i na cele charytatywne 

oraz na rzecz organizacji pożytku 

publicznego wykonuje 13 proc. ogółu 

pracujących. W porównaniu z ub. 

rokiem zatrudnienie w tym sektorze 

nieznacznie spadło. Skazani pomaga- 

ją w domach pomocy społecznej, hospicjach, 

domach dziecka, ośrodkach 

rehabilitacyjnych, stowarzyszeniach 

działających na rzecz osób niepełnosprawnych, 

a także zwierząt. Zatrudniają 

ich szkoły, ośrodki kultury, biblioteki, 

szpitale, sądy, starostwa, urzędy 

gmin i miast, zarządy dróg, banki żywności. 

Choć w 2016 r. wzrosła liczba 

pracujących poza terenem jednostek 

penitencjarnych, nie odnotowaliśmy 

zwiększonej liczby przypadków tzw. 

niepowrotów. 

Na obecny wzrost powszechności 

zatrudnienia wśród osadzonych do ponad 

40 proc. składają się wysiłki administracji 

więziennej wszystkich zakładów 

karnych i aresztów śledczych. 

Najlepszy, bo ponad 70-proc. wynik 

osiągnęły niewielkie jednostki penitencjarne: 

w Lubsku na stu skazanych 

pracuje 78 osób, w Chojnicach na 172 

aż 124 stawia się w pracy, w Hajnówce 

na 56 więźniów – 40 (wykres nr 1). 

Dalej uplasowały się: Inowrocław, 

gdzie spośród 325 osadzonych zatrudnienie 

ma 231, Szamotuły odpowiednio 

96 – 67 i Olsztyn – 329 – 226. 

Krajowym liderem powszechności 

zatrudnienia nieodpłatnego jest Zakład 

Karny w Inowrocławiu, gdzie na tych 

warunkach obowiązki wykonywało 

158 skazanych, m.in. na rzecz jednostek 

samorządu lokalnego podległych 

Starostwu Powiatowemu w Inowrocławiu, 

Urzędowi Miasta w Inowrocławia, 

Urzędowi Miasta w Kruszwicy, Urzędowi 

Gminy w Pakości, Lasów Państwowych. 

Odpłatnie zatrudnionych 

jest 67 osób. Nie pracuje 87 więźniów, 

z czego 12 jest jeszcze w trakcie procedur 

zatrudnieniowych, siedmiu to 

niezdolni do pracy ze względu na stan 

zdrowia, 10 skierowanych zostało do 

transportu, 18 właśnie przyjechało, 

19 w ciągu najbliższych trzech tygodni 

kończy karę, siedmiu przebywa w oddziale 

terapeutycznym, a 14 jest weryfikowanych 

albo odmawia podjęcia 

obowiązków pracowniczych. 

W rankingu powszechności zatrudnienia 

wśród okręgowych inspektoratów 

Służby Więziennej przodują 

Lublin, Bydgoszcz, Koszalin, Rzeszów 

i Poznań. Powyżej średniej krajowej 

plasuje się jeszcze kilka innych (wykres 

nr 2). 

Co dzień do pracy najwięcej osadzonych 

wychodzi z cel Zakładu Karnego 

we Wronkach (spośród 1400 osadzonych 

521). W Zakładzie Karnym 

w Czarnem o pojemności ponad 1200 

miejsc zatrudnienie ma 513 osób, 

a w Zakładzie Karnym w Nowogardzie 

z ponad tysiąca – 484. To jednostki 

molochy o skomplikowanej strukturze 

wewnętrznej, z oddziałami terapeutycznymi, 

aresztowymi, szpitalem, 

szkołą, gdzie przebywają zarówno 

pierwszy raz karani, jak i recydywiści 

odbywający karę w oddziałach z różnym 

nasileniem zabezpieczeń ochronnych. 

Ponad 400 osadzonych codziennie 

podejmuje pracę w więzieniach 

w Wojkowicach, Włocławku, Lublinie, 

Iławie, Strzelcach Opolskich nr 1. Powszechność 

zatrudnienia sięga w nich 

wyżej niż średnia krajowa. 

Nowe hale w Dobrowie, 

Potulicach i Poznaniu 

W okresie wakacyjnym wszystkie 

jednostki organizacyjne Służby Więziennej 

prowadziły intensywną akcję 

informacyjną zachęcającą do zatrud- 


niania pracowników zza muru przez 

przedsiębiorstwa, jednostki samorządu 

terytorialnego, organy administracji 

publicznej i organizacje pożytku 

publicznego. Organizowane były spotkania 

z ewentualnymi kontrahentami, 

podczas których prezentowano walory 

ekonomiczne, społeczne i resocjalizacyjne 

programu pracy więźniów. Działania 

promocyjne prowadzone były też 

za pośrednictwem prasy, portali internetowych, 

lokalnych kanałów telewizyjnych. 

Rozsyłano oferty i foldery, 

powstały reportaże i filmy pokazujące 

więźniów w roli pracowników. Administracje 

zakładów karnych i aresztów 

śledczych rozmawiały z kontrahentami, 

którzy chcieliby ulokować produkcję 

za murami, ale też z tymi, którzy 

mogliby zatrudniać skazanych w swoich 

halach produkcyjnych poza terenem 

jednostek penitencjarnych. 

Negocjacje z zainteresowanymi 

współpracą przedsiębiorcami w zależności 

od zaawansowania rozmów 

są na etapie wstępnym, w tym m.in. 

podpisane zostały listy intencyjne (Zakład 

Karny w Krakowie-Nowej Hucie), 

pojawiły się oferty wydzierżawienia 

hali (Zakład Karny w Iławie), podpisano 

umowę przedwstępną (Areszt 

Śledczy w Zabrzu). Rozmawia się także 

o przyszłym rozszerzeniu prowadzonej 

już współpracy (Zakład Karny w Wojkowicach). 

Są też oferty zatrudnienia 

poza terenem więzienia (Zakład Karny 

w Stargardzie Szczecińskim). Do Funduszu 

Aktywizacji Zawodowej Skazanych 

oraz Rozwoju Przedsiębiorstw 

Przywięziennych napływają wnioski 

o dotacje na budowę hal produkcyjnych 

(Zakład Karny nr 1 w Łodzi). 

W Zakładzie Karnym w Gębarzewie 

w nowo wybudowanej na terenie jednostki 

hali pracę w firmie budowlanej 

ma 40 skazanych, a 100 osób pracuje 

przy produkcji mebli w Zakładzie 

Karnym w Krzywańcu. Obecnie trwa 

rozbudowa i przebudowa już istniejącej 

hali produkcyjnej na terenie 

Oddziału Zewnętrznego w Dobrowie 

podlegającego Aresztowi Śledczemu 

w Koszalinie. Pracę ma tam znaleźć 

50 więźniów. W Areszcie Śledczym 

w Poznaniu powstaje hala o powierzchni 

940 mkw., planowane zakończenie 

Na etapie uzgodnień międzyresortowych są zmiany w Kkw dotyczące 

wysokości kwoty odprowadzanej z wynagrodzenia osadzonego na Fundusz 

Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przedsiębiorstw Przywięziennych, 

która ma wzrosnąć z 25 do 45 proc. Projekt nowelizacji Kkw przygotowany 

przez Ministerstwo Sprawiedliwości przewiduje także możliwość 

wykonywania nieodpłatnej pracy na rzecz samorządu, podmiotów, dla których 

organ gminy, powiatu czy województwa jest organem założycielskim, 

państwowych lub samorządowych jednostek organizacyjnych, spółek prawa 

handlowego z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, gminy, powiatu czy 

województwa. Trwają także prace nad nowelizacją ustawy o zatrudnieniu 

osób pozbawionych wolności, dotyczące wysokości ryczałtu przysługującego 

pracodawcy zatrudniającemu skazanych, ma on się zwiększyć z 20 do 

40 proc. wypłaconych wynagrodzeń. 

80,00% 

70,00% 

60,00% 

50,00% 

40,00% 

30,00% 

20,00% 

10,00% 

0,00% 

60,00% 

50,00% 

40,00% 

30,00% 

20,00% 

10,00% 

0,00% 

Ranking jednostek penitencjarnych (powszechność zatrudnienia w %) 

78,00% 

72,09% 71,43% 71,08% 69,79% 68,69% 68,29% 

AŚ Lubsko AŚ Chojnice AŚ Hajnówka ZK AŚ Szamotuły AŚ Olsztyn AŚ Kamień 

Inowrocław 

Pom. 

65,67% 

ZK Zaręba 

62,96% 62,65% 

ZK Stare 

Borne 

Powszechność zatrudnienia skazanych % w poszczególnych OISW 

51,45% 

ZK Biała 

Podlaska 

44,21% 43,91% 43,30% 42,99% 42,51% 41,63% 40,69% 40,40% 40,29% 40,14% 39,18% 

36,25% 35,80% 

33,28% 

z kraju 

robót we wrześniu br. W Zakładzie 

Karnym w Potulicach budowana jest 

hala o wielkości ponad 2 tys. mkw., 

skazani będą mogli rozpocząć tu pracę 

grudniu. W Sierakowie Śląskim 

realizowana jest inwestycja licząca 

825 mkw., gdzie pracę ma podjąć 50 

osadzonych. Nowi kontrahenci chcą 

zatrudniać skazanych przy produkcji 

mebli, odzieży, armatury hydraulicznej, 

podzespołów do śmigłowców i przy 

konfekcjonowaniu ekogroszku. Nawiązano 

także kontakty z producentami 

branży spożywczej, budowlanej, przetwórstwa 

przemysłowego, recyklingu, 

przemysłu motoryzacyjnego, produkcji 

opakowań drewnianych i tekturowych, 

komponentów dla przemysłu AGD 

i motoryzacyjnego. 

Grażyna Linder 

zdjęcia Piotr Kochański 

infografiki Centralny Zarząd Służby Więziennej 


15

jeden dzień w... 

…oddziale z recydywistkami 

Życie pisane 

wyrokami 

Grażyna Linder 

Wiedzą, jak się tutaj zachowywać. Chętnie uczestniczą w programach 

readaptacyjnych, kursach zawodowych, zajęciach 

kulturalno-oświatowych i sportowych. Wychodzą, ale wracają, 

bo na wolności znowu ukradły, oszukały, wyłudziły, a nawet zabiły. 

W 

Areszcie Śledczym w Kielcach połowę jednego 

z kilku pawilonów zajmuje setka kobiet. Co piąta 

jest recydywistką. Niektóre pamiętają czasy starej 

lokalizacji żeńskiej strefy jednostki. Teraz korzystają z nowego 

pawilonu, który przez klatkę schodową dzielą z mężczyznami 

recydywistami z „zamka” (w areszcie jest ponad 900 

miejsc dla mężczyzn i 104 dla kobiet). Z okien cel skazane 

mogą śledzić, co dzieje się na boisku sportowym albo widzieć 

ruch na drodze wewnętrznej. Po jej drugiej stronie znajduje 

się oddzielony wysokim parkanem pawilon typu „Gdańsk” 

z kilkuset mężczyznami. Powstały kilka lat temu budynek dla 

kobiet ma w poszyciu dachu obszerny świetlik, dlatego ozdo- 

bione dużymi dracenami korytarze wypełniają dziś promienie 

słoneczne. Jest jasno, przestronnie i schludnie. 

Stałe klientki 

Na dole znajduje się półotwarta część oddziału kobiecego, 

piętro wyżej tzw. zamek. Recydywa w celach na obu 

poziomach. W przeważającej większości osoby ze środowisk 

patologicznych i uzależnione od alkoholu, który niejedną 

doprowadził za kraty. Są stałymi klientkami systemu penitencjarnego, 

znanymi administracji nie tylko kieleckiego 

aresztu. Wracają tu jak bumerangi. W babińcu, jak część 

kobiecą określa zastępczyni dyrektora jednostki, większość 


jeden dzień w... 

recydywistek przebywa w części zamkniętej. Tylko kilka 

w tzw. półotworku na parterze. W większości to mieszkanki 

świętokrzyskich wsi i miasteczek, ale zdarzają się też krakowianki, 

a także ślązaczki. Zastępczynię dyrektora kilka osadzonych 

zna od początków jej kariery zawodowej, a więc 

od czasów, gdy była początkującą w zawodzie wychowawczynią. 

Przez ćwierćwiecze pani wicedyrektor pięła się po 

ścieżce awansowej, a one… odsiadywały kolejne wyroki. 

Pracująca z kobietami wychowawczyni zajmuje się nimi od 

dekady, duże doświadczenie mają też oddziałowe. Jedyny 

mężczyzna tutaj to wychowawca, od niedawna pełniący 

służbę w oddziale, ale już z kilkuletnim stażem w kieleckim 

areszcie w oddziale dla mężczyzn recydywistów. Chwali 

sobie nowe miejsce pracy, choć zdążył się już przekonać, 

że z kobietami pracuje się niełatwo. Jest tu więcej emocji, 

niesnasek, zazdrości, złośliwości. Ostatnie tygodnie minęły 

jednak spokojnie, nie było konieczności robienia przemieszczeń 

w celach z powodu konfliktów między osadzonymi. 

Moje dziewczyny 

– W czwartek zakończyliśmy program „Obudź w sobie kobiecość”, 

więc dziś mamy trochę oddechu – mówi kierująca 

oddziałem penitencjarnym zastępczyni dyrektora. – „Moje 

dziewczyny” jeszcze przeżywają to, czego dowiedziały się 

i doświadczyły w trakcie trzymiesięcznych zajęć prowadzonych 

we współpracy ze Stowarzyszeniem „Bezpieczny 

Dom”. Ich codzienność na wolności to alkohol, przemoc 

domowa, tragedie. Kształtowanie umiejętności społecznych 

oraz poznawczych, a także podniesienie samooceny i wiary 

we własne możliwości jest więc kwestią pierwszoplanową. 

Nie najlepiej potoczyło się im dotychczasowe życie, ale to 

nie znaczy, że nie powinny zadbać o lepszą przyszłość dla 

siebie i najbliższych. Na to nigdy nie jest za późno. Nie możemy 

do niczego zmuszać tylko motywować, może kiedyś 

„zaskoczą”. Może właśnie teraz nadszedł najlepszy moment 

na przemyślenie, jak żyć inaczej. Sprzyjają temu szczególnie 

pamiątkowe zdjęcia skazanych, wykonane przez profesjonalnego 

fotografa podczas spotkania kończącego program. 

Nowa fryzura, makijaż, stylizacja ubrań uczyniły cuda. To 

dobry wstęp do głębszych zmian. 

Dziś jednak te z „zamka” mają na sobie zielone ubranie 

skarbowe, a z cel półotwartych – własne, znoszone, jakby 

poszarzałe. W większości, pewnie jak na wolności, noszą 

spodnie lub legginsy, sportowe buty, bo tak najwygodniej. 

Twarze bez makijażu, włosy krótko obcięte, dłuższe związane 

gumką. Za to część ma manikiur jak z salonu piękności. 

To widoczny efekt starań absolwentek kursu stylizacji 

paznokci, organizowanego w ramach uroczyście zakończonego 

dwa dni temu programu. Wszystkie, zarówno debiutantki 

za murami, jak i recydywistki mogą korzystać ze 

znacznie szerszej oferty readaptacyjnej. Jest m.in. kształtujący 

właściwą postawę obywatelską „Patriota”, promujący 

tolerancję „Zochrim”, a także interwencje mające na 

celu minimalizowanie ryzyka wykluczenia społecznego po 

powrocie do środowiska otwartego. 

Oblubienica 

Jak co dzień poranek minął regulaminowo: apel, śniadanie, 

porządkowanie cel. Potem kilka rozmów osadzonych 

z bliskimi przez Skypa, ale żadna recydywistka nie usiadła 

dziś przez monitorem. Na parterze, gdzie jest część półotwarta, 

w ciągu dnia kobiety mogą opuszczać cele. Niewielka 

grupa idzie do świetlicy, inne rozmawiając spacerują 

po korytarzu. Nie ma jednak chętnej do gry w ping-ponga, 

choć stół na środku korytarza wydaje się do tego zapraszać. 

Kilka kobiet po śniadaniu wychodzi do pracy na terenie 

aresztu, a dwie do Domu Pomocy Społecznej (wśród 

nich także recydywistki). Przed południem, oprócz regulaminowych 

spacerów na świeżym powietrzu, odbywają 

się zajęcia sportowe na boisku przylegającym do pawilonu. 

Dziesiątka 20-, 30-latek gra w siatkówkę. Wychowawca 

ds. sportu podzielił je tak, by zespoły miały podobne szanse. 

Dziewczyny z zapałem rywalizują. Emocjonują się przy 

serwach i odbiciach piłki tuż nad siatką. – Nieźle grają – 

mówi przechodząca obok wychowawczyni. W tym czasie 

garstka kobiet kręci się po polu spacerowym, a zmierzający 

na spacer mężczyźni przez zamykaną właśnie bramę 

z zainteresowaniem zerkają na siatkarki. W oknach cel po 

drugiej stronie budynku, w męskiej części głowa przy głowie. 

Wychodzące z pawilonu skazane muszą tędy przejść, 

więc można się poprzyglądać. Najpierw tym idącym na 

pola spacerowe, a potem udającym się na boisko. Teraz 

pojawia się kilkanaście osadzonych prowadzonych przez 

wychowawcę ds. k.o. na wystawę w tutejszej więziennej 

galerii „Za kratą”. To element programu „Zochrim” przybliżającego 

historię, religię i tradycję oraz dziedzictwo kulturowe 

społeczności żydowskiej. Kobiety zabrały ze sobą 

składane krzesła, potrzebne podczas spotkania z przedstawicielami 

kieleckiego stowarzyszenia „Bezpieczny Dom”. 

Wśród idących młoda dziewczyna, która niebawem wychodzi 

za mąż. Przyszłego małżonka zna jeszcze z wolności. 

Narzeczony siedzi po sąsiedzku, w „Gdańsku”. Ślub ma się 

odbyć w areszcie. 

Rozbójniczka 

W galerii „Za kratą” kobiety najpierw słuchają prelekcji 

wychowawcy ds. k.o. a potem mają sporo czasu, by obejrzeć 

fotogramy pokazujące codzienność społeczności żydowskiej 

i jej zwyczaje. Jedna z tutejszych stałych bywalczyń 

już skończyła zwiedzanie. Jest niewiele po czterdziestce, 

ale wygląda na starszą. Za nią liczne kradzieże, rozboje, odsiadki. 

Niedługo miała wychodzić, ale dostała „dolewkę”, 

więc zostanie jeszcze na święta i sylwestra. Dla niej to tylko 

parę chwil. Szczerze przyznaje, że dzięki temu dłużej będzie 

żyła, bo tutaj nie ma dostępu do alkoholu. Ale ten wyrok jest 

ostatni. Chce pomieszkać w domu ze schorowaną matką, bo 

„może na wiosnę będą przyjęcia w miejskiej zieleni”. Karierę 

przestępczą zaczęła jako 20-latka na ostro: „najpierw 

myśmy ją pobili, a potem był zabiór”, opowiada. (Teraz też 

siedzi za „zabiór”). Zapytana dlaczego to zrobiła odpowiada 

lapidarnie: – Adrenalina, o to chodziło. Ta skłonność sama 


17

z kraju 

Ochrona sygnalistów w środowisku pracy 

Wiem, ale czy powiem... 

Ostatnio w mediach, debatach publicznych, publikacjach pojawia 

się dyskusja na temat konieczności ochrony sygnalistów 

w środowisku pracy. Kim są sygnaliści, jaka jest ich rola i czy 

zjawisko to dotyczy także Służby Więziennej? 

Sygnalista, określany też mianem 

demaskatora, donosiciela w dobrej 

wierze, ujawniacza, to polskie 

tłumaczenia angielskiego terminu 

„whistleblower”, który w dosłownym 

tłumaczeniu oznacza osobę dmuchającą 

w gwizdek. Określenia tego używa 

się w stosunku do kogoś, kto ujawnia 

informacje na temat kwestii zagrażających 

interesowi publicznemu w kontekście 

stosunków pracowniczych, 

reaguje na nieprawidłowości, takie 

jak mobbing, korupcja, łamanie praw 

człowieka, nierówne traktowanie, zachowania 

nieetyczne w miejscu pracy. 

Można by powiedzieć: uczciwy pracownik 

postępujący zgodnie z prawem. 

Niestety, nie jest to jednoznaczne i proste. 

I tak jak „whistleblowing” wydaje 

się bardzo potrzebny, tak też w wielu 

obszarach jest szczególnie trudny i ryzykowny. 

Wielu sygnalistów długo 

dojrzewa do decyzji o ujawnieniu nieprawidłowości, 

rozważając argumenty 

„za” i „przeciw”. Mając świadomość 

reakcji społecznych, odwetowych ze 

strony pracodawcy lub środowiska zawodowego 

dużo osób nieprawidłowości 

nigdy nie zgłosi. Pracownik, który 

zwraca uwagę na złe funkcjonowanie 

organizacji i głośno mówi o działaniach 

mogących przedstawić instytucję w nieprzychylnym 

świetle, z oczywistych 

względów naraża się na negatywną reakcję 

pracodawcy. Wobec możliwości, 

jakimi dysponuje organizacja, sygnalista 

znajduje się najczęściej na z góry 

przegranej pozycji. Dlatego tak ważne 

jest stworzenie mechanizmów, które 

pozwoliłyby ograniczyć osobiste ryzyko 

ponoszone przez jednostki alarmujące 

o nieprawidłowościach. 

Zmowa milczenia 

Każda organizacja mając wypracowane 

sposoby wychwytywania sygnałów 

o nadużyciach od pracowników 

i odpowiednio na nie reagując, zyskuje 

potężne narzędzie ostrzegania o wewnętrznych 

zagrożeniach i możliwość 

podjęcia działań naprawczych na odpowiednio 

wczesnym etapie. Uzyskanie 

informacji o potencjalnych nieprawidłowościach 

od człowieka znajdującego 

się wewnątrz danej organizacji pozwala 

na zapobiegnięcie ich negatywnym 

skutkom, gdy zostaną ujawnione na zewnątrz. 

Niestety, nie zawsze instytucja 

jest zainteresowana rzetelnym i uczciwym 

postępowaniem, w praktyce część 

organizacji świadomie decyduje się na 

działanie nielegalne czy nieetyczne. 

W takiej sytuacji trudno liczyć na to, 

żeby wewnętrzna interwencja pracownika 

zaniepokojonego tym, co się dzieje, 

spotkała się z przychylną reakcją. 

A współpracownicy? Niewątpliwie część 

osób na poziomie deklaracji przyjmuje, 

że aktywna postawa wobec nadużyć 

w miejscu pracy zasługuje na aprobatę 

i pochwałę. W praktyce jednak stereotypy 

dotyczące osób ujawniających nieprawidłowości 

wydają się wciąż silnie 

zakorzenione w świadomości społecznej, 

a w środowisku nadal funkcjonują 

takie sformułowania, jak kapuś, zdrajca, 

szpicel. Dochodzi do tego źle pojęta 

solidarność zawodowa, która często 

utrudnia bądź uniemożliwia przerwanie 

groźnych zachowań w środowisku. Tego 

typu „braterstwo” w służbie Amerykanie 

nazywają niebieską zmową milczenia 

(ang. the blue wall of silence). 

Postępowanie sygnalistów naraża 

ich ponadto na zarzut łamania różnych 

reguł: prawa pracy (bo postępują 

„nielojalnie” wobec przełożonych 

i zatrudniającego ich podmiotu), kodeksów 

zawodowych (jeśli te nakazują 

rozstrzyganie zarzutów za pomocą korporacyjnych 

czy urzędowych procedur 

i zabraniają „wynoszenia” sprawy poza 

własne środowisko), chroniących informacje 

poufne i tajemnice (gdy dochodzi 

do ich ujawnienia) czy dobre imię 

i cześć jednostki (kiedy ujawniane informacje 

negatywnie wpływają na wizerunek 

danej osoby). 

Decyzja o zasygnalizowaniu nieprawidłowości 

może wiązać się z rozmaitymi 

konsekwencjami, zarówno prawnymi, 

jak i społecznymi. Sygnalista może 

spotkać się z ostracyzmem środowiskowym, 

współpracownicy mogą się od niego 

odwrócić. Może zostać ukarany dyscyplinarnie, 

w skrajnych przypadkach 

nawet zwolnieniem z pracy. Podmiot, 

w którego działaniu demaskator ujawnił 

nieprawidłowości, może wystąpić przeciwko 

niemu na drogę sądową, oskarżając 

go o zniesławienie, pomówienie czy 

też naruszenie dóbr osobistych. Co więcej, 

zbyt ostra reakcja pracodawcy może 

wywołać tzw. efekt mrożący w stosunku 

do wszystkich pracowników, którzy 

w przyszłości będą się bali wypowiadać 

jakąkolwiek krytykę w obawie przed negatywnymi 

konsekwencjami. 

Stopniowane działanie 

Na niektórych sygnalistach z uwagi 

na wykonywany przez nich zawód ciąży 

obowiązek zachowania w tajemnicy informacji 

uzyskiwanych przy okazji wykonywania 

zawodu. Obowiązek ten może 

wynikać z przepisów ustawy oraz przy- 

Od 2008 r. Fundacja Batorego prowadzi działania służące zwiększeniu 

ochrony prawnej sygnalistów, czyli osób, które działając w dobrej wierze 

i w trosce o dobro publiczne, ujawniają nieprawidłowości lub zachowania 

nieetyczne w miejscu pracy lub środowisku zawodowym, narażając się na 

mobbing, utratę pracy czy marginalizację zawodową. Podejmuje inicjatywy 

na rzecz wzmocnienia statusu sygnalisty w postępowaniu karnym i jego 

ochrony na gruncie prawa pracy. Monitoruje postępowania sądowe z udziałem 

sygnalistów, uczestnicząc w posiedzeniach sądu w charakterze obserwatora 

społecznego (na podstawie art. 61 Kodeksu postępowania cywilnego lub 

art. 90 Kodeksu postępowania karnego) i przedstawiając przed zakończeniem 

postępowania swoje stanowisko w sprawie (tzw. amicus curiae). Wskazuje 

możliwe kierunki zmian ustawowych dające sygnalistom gwarancje bezpieczeństwa. 

Obecnie skupia się na działaniach rzeczniczych, zmierzających 

do wprowadzenia w Polsce regulacji dających większą ochronę sygnalistom, 

a także na działaniach informacyjnych i edukacyjnych, zmierzających do zmiany 

społecznego nastawienia wobec sygnalistów. 


jętego na siebie zobowiązania. Ujawnienie 

lub wykorzystanie informacji, 

z którą sygnalista zapoznał się w związku 

z pełnioną funkcją, stanowi przestępstwo. 

W sytuacji, gdy sygnalista jest 

funkcjonariuszem publicznym, ujawniając 

osobie nieuprawnionej informację 

niejawną o klauzuli „zastrzeżone” lub 

„poufne” albo informację, którą uzyskał 

w związku z wykonywaniem czynności 

służbowych, a której ujawnienie może 

narazić na szkodę prawnie chroniony 

interes, podlega on karze pozbawienia 

wolności do lat 3. Obrona przed zarzutem 

naruszenia tajemnicy zawodowej 

wymaga od sygnalisty przede wszystkim 

wykazania, że dana informacja nie 

była objęta tajemnicą zawodową. 

Nawet jeśli ujawnianie nieprawidłowości, 

a tym bardziej nadużyć, 

służy ogólnemu dobru, sygnaliście nie 

zawsze wolno od razu zwrócić się do 

opinii publicznej. Również on działa 

w ramach pewnego rygoru prawnego 

i musi stopniować swoje postępowanie. 

Jak twierdzi Europejski Trybunał 

Praw Człowieka, sygnalista, aby skorzystać 

z ochrony, powinien w pierwszej 

kolejności przekazać informacje 

o nieprawidłowościach przełożonemu 

lub innej właściwej władzy bądź organowi. 

W praktyce więc informacje 

o nieprawidłowościach powinny najpierw 

trafiać do władz podmiotu, którego 

nieprawidłowości dotyczą. W tym 

celu należy skorzystać z wewnętrznych 

procedur informowania o nieprawidłowościach 

(jeżeli takie istnieją). 

Jeśli zaś dostrzeżone braki dotyczą 

instytucji publicznych, należy kolejno 

powiadomić właściwą jednostkę nadrzędną, 

w ostateczności odpowiednie 

ministerstwo, a także Najwyższą Izbę 

Kontroli. Dopiero po bezskutecznym 

wyczerpaniu wszystkich takich sposobów 

zwrócenia uwagi na dostrzeżony 

problem o sprawie można powiadomić 

media i opinię publiczną. 

Do wdrażania wewnętrznych procedur 

sygnalizowania nieprawidłowości 

pracodawców zachęca m.in. Transparency 

International, rekomendując, 

by tego typu procedury były bezpieczne 

(np. anonimowe), łatwo dostępne, 

gwarantowały rzetelne, niezależne 

i mieszczące się w rozsądnym czasie 

sprawdzenie zgłoszonych informacji. 

Ponadto procedury te powinny mieć 

wbudowany mechanizm monitorowania 

wyników danego zgłoszenia, a także 

ich funkcjonowania. 

Podnoszenie świadomości 

Jak w każdej instytucji i organizacji, 

konieczność sygnalizowania nieprawidłowości 

istnieje również w Służbie 

Więziennej. „Whistleblowing” nie jest 

formalnie określony żadnym zarządzeniem. 

Obecnie osoby decydujące się 

zgłosić nieprawidłowości w miejscu 

pełnienia służby, mogą zwrócić się do 

pełnomocnika Dyrektora Generalnego 

Służby Więziennej ds. korupcji i pełnomocnika 

Dyrektora Generalnego 

Służby Więziennej ds. ochrony praw 

człowieka i równego traktowania. Przypadki 

mobbingu, dyskryminacji i molestowania 

można zgłosić do funkcjonujących 

w każdej jednostce organizacyjnej 

komisji ds. relacji w środowisku 

służby i pracy (obecnie trwają prace 

nad aktualizacją „Zarządzenia w sprawie 

zabiegania i przeciwdziałania zjawisko 

mobbingu, dyskryminacji i mo- 

Przydatne strony internetowe: 

Sygnalista.pl Nik.gov.pl 

Pip.gov.pl Hfhr.pl 

Antykorupcja.gov.pl 

lestowania w Służbie Więziennej”, 

zakładającego powołanie komisji antymobbingowych 

w Centralnym Zarządzie 

Służby Więziennej i okręgowych 

inspektoratach Służby Więziennej). 

Każdą nieprawidłowość w postępowaniu 

innych funkcjonariuszy powinno 

się też zgłosić swoim przełożonym. 

Aby funkcjonariusze Służby Więziennej 

adekwatnie reagowali na nieprawidłowości 

i żeby przełamywać 

„zmowę milczenia”, konieczne jest 

przeprowadzenie odpowiednich szkoleń. 

Na zaproszenie Komendy Głównej 

Policji, Służba Więzienna przyłącza się 

do wspólnego opracowania programu 

spotkań edukacyjnych przeznaczonych 

dla funkcjonariuszy, które podniosą 

świadomość na temat potrzeby sygnalizowania 

potencjalnych nieprawidłowości 

w kontakcie z zatrzymanymi 

i osadzonymi. 

Elżbieta Krakowska 

zdjęcie Piotr Kochański 


polecamy 

W otoczeniu 

pułków zabójców 

Na rynku wydawniczym 

ukazała się 

książka płk. w stanie 

spoczynku Andrzeja 

Kucharza „I skończyłem 

w więzieniu. 

Wspomnienia 

naczelnika słynnego 

kryminału”, opisująca 

życie za murami 

Zakładu Karnego nr 1 w Strzelcach Opolskich. 

Więzienie powstało w latach 1885- 

-1889. Obowiązywał w nim rygor milczenia, 

skazani przebywali w pojedynczych 

celach. Zakład funkcjonował jak 

dobrze prosperujące przedsiębiorstwo, 

dając pracę wszystkim osadzonym. 

Autor rozpoczął służbę w strzeleckiej 

jednostce w 1969 r. – już w innej epoce, 

jednak nie mniej ciekawej. W trakcie 

31 lat przeszedł wszystkie szczeble 

służbowej hierarchii od strażnika do 

naczelnika. Przeżył wiele niezwykłych 

sytuacji, wysłuchał wielu przejmujących 

opowieści, przeczytał wiele tomów akt 

i poruszających życiorysów. Trafił na 

bunt więźniów i uczestniczył w jego 

tłumieniu. Opisuje, jak byli uzbrojeni 

funkcjonariusze i z czego skazani robili 

bomby działające jak napalm. Widział 

kto walił służbowymi butami w bramę. 

Dzięki jego książce poznajemy więzienne 

sylwetki m.in. „trójcy” z Alei Szucha, 

„Krwawego Franka”, handlarza ludźmi, 

współtwórcy „Bolka i Lolka”, aktora Jerzego 

Nasierowskiego, a także wybitnych 

opozycjonistów. Dowiadujemy się 

m.in. kto hodował jedwabniki i czemu 

było to ważne dla UB, dlaczego dziennikarka 

wzięła ślub z góralem skazanym 

za zabójstwo, z jakiego powodu rosyjski 

oficer nie chciał wyjść z więzienia. Oraz 

o splatających się losach bohaterów, reformach 

Franciszka Piątkowskiego (pedagoga 

i animatora kultury, od połowy 

1956 r. zastępcy naczelnika Centralnego 

Więzienia w Strzelcach Opolskich), które 

pozwoliły na rozwój szkolnictwa, teatru, 

zespołu muzycznego, gazety więziennej 

„Prześwit”, kroniki i radiowęzła. 

O buntach i ucieczkach więźniów, a także 

o jedynym chyba w Polsce buncie 

funkcjonariuszy. O pierwszych bezdozorowych 

widzeniach w grudniu 1959 r. 

O koncertach Anny German i zespołu 

jazzowego Zbigniewa Namysłowskiego. 

I jeszcze o tym, kogo swym patronatem 

objęli skazani. 

Andrzej Kucharz barwnie, lekko, z poczuciem 

humoru pokazuje zmieniającą 

się więzienną rzeczywistość. „I skończyłem 

w więzieniu” to książka, do której 

jeszcze nie raz wrócę. 

Maria Sodomirska 

21

Obserwowanie wyznaczonego rejonu i niedopuszczenie do niekontrolowanego ruchu osadzonych to główne obowiązki patrolowego 

Bieszczadzki patrol 

Agata Pilarska-Jakubczak 

Wokół góry. Słychać tylko cykanie świerszczy. W dolinie zakład karny. 

Trzy pawilony mieszkalne dla więźniów, dużo przestrzeni, zmieściłoby 

się więcej. Gdzieś w oddali szczeka pies. Jeden z funkcjonariuszy ma 

dyżur w patrolu nocnym. Chodzi, nasłuchuje, patrzy. Monotonia. Chyba 

że ktoś ma naturę myśliwego. Wtedy bycie czujnym jest we krwi. 

Zakład Karny w Łupkowie. O godz. 

19 na służbę stawił się plutonowy 

Rafał Lizoń. – Jestem strażnikiem. 

Gdzie mnie przełożeni wyznaczą do 

służby, tam idę. Różnie bywa. Czasem 

w rezerwie, czasem na bramie, jako 

doprowadzający… Dziś mam nockę 

w patrolu. Dla mnie nie ma różnicy 

gdzie – mówi. – Lubię zmiany, pozwalają 

uniknąć rutyny. Zapada zmrok. Nie- 

daleko zakładu karnego w blokach dla 

rodzin funkcjonariuszy słychać śmiech 

dzieci, jeszcze się bawią w najlepsze. 

Za murem jest wyjątkowo cicho. Ale 

więźniowie w celach nie śpią. 

Nocka 

Broń na ramieniu, naboje przy pasie. 

Gaz i kajdanki. Tak wyposażony chodzi 

nocą wokół parterowych pawilonów. 

W dłoni trzyma latarkę. Patrzy. Zagląda 

przez okna do cel. Obserwuje co dzieje 

się w środku. Wielu więźniów już leży, 

oglądają telewizję lub drzemią, myślą, 

o czymś marzą. Pewien człowiek zaciąga 

się dymem stojąc na końcu korytarza 

w palarni. Świetlica już pusta. 

Z obrazka ponętnie patrzy dama namalowana 

przez jednego ze skazanych. 

Niedokończona. Pędzle i farby 


czekają na artystę. Jeden z mężczyzn 

przemyka korytarzem do łazienki. 

Ktoś przy oknie zapatrzył się w dal. 

Większość jednak leży w łóżkach. Rozmawiają. 

O wolności, kobietach, pieniądzach... 

Patrolowy zatrzymuje się 

i o coś pyta. Skazani coś odpowiadają. 

Śmiech. Zmieniają temat. Nie są w stanie 

przewidzieć, kiedy funkcjonariusz 

podejdzie pod cele. – Spacerujemy 

o różnej porze, czasami zawracamy, 

idziemy ponownie, kierujemy się inną 

drogą, stajemy, wracamy w miejsce, 

gdzie zachowanie osadzonych budziło 

nasze wątpliwości. Może planują coś 

niedozwolonego? Nie szukamy sensacji, 

lecz informacji. 

Po co chodzi, czego szuka? 

Jedną z najgorszych rzeczy, jaka 

może się przydarzyć w więzieniu, jest 

ucieczka skazanego. Już samo słowo 

„ucieczka” wywołuje dreszcz u funkcjonariuszy 

i ich przełożonych. Wykrycie 

w porę przygotowań i skuteczne 

zapobieżenie ucieczce to sukces całej 

kadry więziennej. Sukces tak cenny 

w rzeczywistości murów i krat. Patrolowy 

wychwytuje też próby przerzucania 

za ogrodzenie niedozwolonych rzeczy, 

alkoholu, narkotyków… i może temu 

wszystkiemu zapobiec. – Obserwowanie 

wyznaczonego rejonu i niedopuszczanie 

do niekontrolowanego ruchu osadzonych 

oraz osób postronnych to jego 

główne obowiązki, zapisane w przepisach 

ochronnych – wyjaśnia kpt. 

Marek Filipowicz, kierownik ochrony. 

Niedawno patrolowy usłyszał, że jeden 

z więźniów zamierza „uczcić” swoją 

ostatnią dniówkę w zatrudnieniu zewnętrznym, 

po czym miał wyjść na 

wolność. Funkcjonariusze podjęli działania, 

by do tego nie doszło. Osadzony 

pozostał w celi i nie miał okazji do 

nieodpowiedniego zachowania. Inaczej 

jak mogłoby się to skończyć? Kto wie. 

Może uznałyby, że nie warto tej ostatniej 

nocy spędzać w kryminale? Dzięki 

czujnej pracy patrolowych pozyskuje 

się sporo takich przydatnych informacji. 

się przedstawia. Dziś ma dniówkę. Zaczął 

o siódmej. – Pierwsze co, to rano 

sprawdziłem siatkę na ogrodzeniach 

ochronnych czy nie jest gdzieś poprzerywana, 

czy odkosy z concertiny 

się trzymają, czy nie są oddzielone od 

siatki – opowiada kapral Łukaszczyk. 

– Rano i wieczorem przeglądam też 

bariery mikrofalowe. Patrzę czy działa 

alarm. Informuję dowódcę, jest 

w porządku. Oglądam również murki, 

w których zatopiona jest dolna część 

siatki, jeżeli coś pęka, zgłaszam dowódcy 

zmiany, poprawiają. Mróz, wiadomo. 

Dzięki temu, że na bieżąco się 

o nie dba, mamy porządne betonowe 

podmurówki. Wygrodzenie zewnętrzne 

nie za wysokie (3,5 m), dlatego musi 

być w dobrym stanie. Raczej nikt się 

nie podkopie, ale trzeba sprawdzić czy 

beton się nie wykruszył… może ktoś 

coś przygotował pod ucieczkę? Patrzę 

też, czy gdzieś nie leżą przedmioty, 

których osadzeni nie powinni mieć, np. 

noże, butelki z alkoholem, podejrzane 

pakunki, zawiniątka, narzędzia, którymi 

można przeciąć siatkę lub kratę, 

typu brzeszczot, obcęgi, pilnik… Dużo 

strzelam z wiatrówki – wtrąca mimochodem 

i zmienia temat. – Ćwiczy 

człowiek, a trening czyni mistrza. Jako 

myśliwy mam kontakt z bronią, obycie, 

to mi pomogło. Bo ciężko dostać się do 

pracy w Łupkowie. Dopiero za którymś 

razem się udało. Byłem uparty i konsekwentnie 

dążyłem do celu. Mundurowa 

stała praca, zależało mi. 

a u nas to: patrolowy 

Na placu spacerowym 

Dziś upał, trwa spacer. Przed pawilonami 

siedzą skazani. Grają w karty, 

warcaby, szachy, kierki. Jak się znudzą, 

idą do cel. Zachowanie więźniów śledzą 

umieszczone na pawilonach kamery. 

Ten rejon dozoruje głównie monitorowy, 

który pełni służbę w wartowni przed 

ekranami. A patrolowego bardziej interesuje 

spacerniak i rejon za oddziałami. 

Tym razem jest na pasie ochronnym, 

z którego dokładnie widzi plac spacerowy. 

Wyposażony podobnie jak w nocy: 

strzelba, amunicja, gaz, kajdanki. 

– Obserwuję skazanych, co robią 

podczas spaceru – opowiada Janek. 

– Mają zakaz wynoszenia koców i ręczników, 

mogliby przerzucić je przez odkosy 

z concertiny i pokonać ogrodzenie. 

Patrzę czy nie mają rękawiczek, dłoni 

owiniętych w prześcieradła lub ręczniki, 

żeby próbować wdrapać się po siatce 

i pokonać ogrodzenie. Zwracam też 

uwagę, czy więźniowie nie spacerują 

w bezpośredniej bliskości siatki, jest 

taki zakaz określony w porządku wewnętrznym. 

Osadzeni uprawiają sport, 

dużo trenują, są sprawni, wspinaczka 

nie jest dla nich problemem. Cały czas 

chodzę. Gdyby zdarzyło się, że ktoś 

podejdzie do ogrodzenia, zwracam 

uwagę. Może piłuje siatkę? Od razu 

widzę po skazanym, że coś kombinuje, 

bo niepewnie się kręci, zerka na nas, 

odwraca się, nie widać jego ręki, jakby 

specjalnie się krył, ma usztywnione 

ciało albo chodzi podekscytowany. 

Patrolowy jak myśliwy 

– Jest u nas jeden bardzo wyróżniający 

się patrolowy, chyba do tego zadania 

stworzony – mówią przełożeni. 

Spotykamy się, witamy. Janek zaczyna 

opowiadać. Jest dopiero kilka lat 

w służbie. – Nazywam się Łukaszczyk, 

to góralskie nazwisko, moi dziadkowie 

pochodzą z Białego Dunajca. Jestem 

z Bieszczad. Niedawno przeprowadziłem 

się w pobliże Sanoka – swobodnie 

– Lubię obserwować, patrzeć co się dzieje. Mam w głowie, że zawsze coś może się stać 

– mówi kpr. Jan Łukaszczyk 


25

jak pracować z więźniem... 

…cudzoziemcem 

Znaleźć 

wspólny język 

W polskich więzieniach przebywa 620 cudzoziemców, w tym 329 

skazanych, 276 tymczasowo aresztowanych i 15 ukaranych. Wśród 

nich jest 35 kobiet. Najliczniejsi osadzeni to obywatele ukraińscy 

(152), rosyjscy (58), bułgarscy (43), niemieccy (30), wietnamscy 

(20), rumuńscy (46). Ale są też Francuzi, Izraelczycy, Hindusi, 

Syryjczycy, jeden Somalijczyk, Wenezuelczyk i Gwinejczyk.* 

O tym, jak się z nimi pracuje w Areszcie Śledczym w Lublinie, 

opowiada ppor. Patryk Wodyński, młodszy wychowawca. 

Na koniec czerwca br. najwięcej cudzoziemców 

było osadzonych w więzieniach 

woj. mazowieckiego – 137, 

najmniej w woj. opolskim – ośmiu, 

a w lubelskim 71. Ile takich osób 

przebywa w lubelskim areszcie? 

Obecnie skazanych i tymczasowo 

aresztowanych cudzoziemców jest ośmiu. 

Ale w ciągu siedmiu lat służby 

miałem do czynienia z obywatelami 

z różnych stron świata. Byli Anglicy, 

Niemcy, swego czasu mieliśmy sporo 

Czeczenów, zdarzył się Marokańczyk 

i Egipcjanin. Teraz w oddziale mam np. 

Rumuna i Bułgara. 

Jak w specyficznych warunkach 

więziennych można się z nimi porozumieć? 

Wytłumaczyć na czym polega 

np. regulamin wewnętrzny jednostki 

i wyegzekwować jego przestrzeganie? 

Różnie z tym bywa. Przebywający 

u nas cudzoziemcy to ludzie, którzy 

najczęściej od lat mieszkają w Polsce 

i lepiej lub gorzej znają nasz język. 

I właśnie łamaną polszczyzną można 

się z nimi porozumieć. W niektórych 

przypadkach dogadujemy się po angielsku. 

Zwykle to się panu udaje? 

Zawsze mi się udaje. Każdy z osadzonych 

zna chociaż parę słów po 

polsku, po rosyjsku czy po angielsku. 

Albo to jakoś łączymy, żeby się dogadać, 

albo jak kiedyś z norweskim studentem, 

rozmawiałem wyłącznie w języku 

angielskim. Najtrudniejszym jak 

dotąd przypadkiem był pewien Marokańczyk. 

Dość długo przebywał w naszym 

areszcie, stale między Polakami, 

i proszę sobie wyobrazić, że przez cały 

ten czas nie nauczył się nawet kilku 

podstawowych słów w naszym języku. 

Nie chciał. Nie znał też angielskiego, 

ale okazało się, że zna trochę język 

włoski. Zacząłem się więc doszkalać. 

To ja, żeby móc się z nim dogadać, bardziej 

byłem skłonny nauczyć się włoskiego, 

niż on polskiego. Ale są też zupełnie 

inne przypadki. Dotyczą dwóch 

Rumunów. Kiedy trafili do więzienia, 

jeden umiał kilka słów po polsku, drugi 

wcale. Jeden nauczył się świetnie 

polskiego, a drugi, który jeszcze u nas 

przebywa, też już biegle posługuje się 

naszym językiem. 

Można powiedzieć, że znakomicie 

wykorzystali pobyt za kratami. 

Tak, ale oni w przeciwieństwie do 

Marokańczyka po prostu chcieli się 

uczyć. 

Rozumiem, że zachęcacie cudzoziemców 

do nauki polskiego, ale tylko 

od nich zależy czy z tej możliwości 

skorzystają. A przecież po wyjściu 

z więzienia, jeśli planują pozostać 

w Polsce, ze znajomością języka może 

im być o wiele łatwiej. 

Zgadza się. Jeśli np. obcokrajowcy 

mieszkają na stałe w naszym kraju, 

to mogą wnioskować o warunkowe 

przedterminowe zwolnienie. I jeśli je 

dostaną, to po opuszczeniu więzienia 

muszą jeszcze przez określony czas 

pozostać w Polsce. Znając język, byłoby 

im prościej. 

Czyli żadnych problemów z komunikacją? 

Zdarzało się, że przybyły do aresztu 

cudzoziemiec mówił tylko w swoim języku 

i wydawało się, że nie komunikuje 

się w żadnym innym. Było tak najczęściej 

do czasu, kiedy czegoś potrzebował 

i z jakąś pilną sprawą przychodził 

do wychowawcy. Wówczas okazywało 

się, że zna angielski i można się z nim 

porozumieć. Wychodziło na jaw, że ta 

początkowa niechęć do dogadywania 

się z nami była spowodowana tym, że 

osadzony uważał się za niewinnego, 

a nawet za poszkodowanego. 

Wrócę jeszcze do pytania o przepisy, 

regulaminy i inne zawiłości prawne. 

W jaki sposób przekazujecie je 

osadzonym cudzoziemcom? 

Udostępniamy im regulaminy organizacyjno-porządkowe, 

wykonania kary 

i tymczasowego aresztu w językach 

rosyjskim, angielskim i niemieckim. 

Dodatkowo w prosty sposób staramy 

się tłumaczyć co im wolno, a co jest 

zabronione w warunkach izolacji więziennej. 

I zasadniczo to wystarcza. Jeśli 

więźniowie obcokrajowcy zgłaszają 

chęć kontaktu ze swoim konsulem lub 

innym przedstawicielem, to mogą do 

niego zadzwonić, napisać. 

Dostają też informatory, które 

mają im pomóc w zrozumieniu swoich 

praw i obowiązków w trakcie pobytu 

w więzieniu? 

Tak. Są one dostępne w ośmiu językach: 

angielskim, niemieckim, rosyjskim, 

francuskim, bułgarskim, arabskim, 

rumuńskim i polskim. Obcokrajowcy 

mogą się z nimi swobodnie zapoznać. 


W wydanym w kwietniu tego roku 

rozporządzeniu Dyrektora Generalnego 

Służby Więziennej znalazł się zapis, 

który mówi, że każda jednostka 

powinna zagwarantować cudzoziemcom 

dostęp w bibliotece więziennej 

do literatury obcojęzycznej. Jak jest 

w pana areszcie? 

W naszej bibliotece taka literatura 

jest dostępna. Ja sam od lat zachęcam 

i udostępniam osadzonym książki 

w języku angielskim. Niestety, rzadko 

z nich korzystają. 

To co im proponujecie? 

Cudzoziemcy funkcjonują w naszym 

areszcie na takich samych zasadach, 

co pozostali osadzeni. Obecnie obcokrajowcy 

z mojego oddziału pracują 

u kontrahentów zewnętrznych. Widzę, 

że się starają i wykazują. Chodzą też 

na zajęcia kulturalno-oświatowe. 

Reasumując, te same co do skazanych 

Polaków przepisy prawa karnego, 

te same zasady procesowe i odbywania 

kary pozbawienia wolności 

w jednostkach penitencjarnych w równym 

stopniu dotyczą cudzoziemców? 

Tak. W par. 54.1 Zarządzenia 

nr 19/16 Dyrektora Generalnego 

Służby Więziennej z 14 kwietnia 

2016 r. w sprawie szczegółowych zasad 

prowadzenia i organizacji pracy 

penitencjarnej oraz zakresów czynności 

funkcjonariuszy i pracowników 

działów penitencjarnych i terapeutycznych 

oraz oddziałów penitencjarnych 

wskazano, jakie oddziaływania 

należy stosować w pracy z osadzonymi 

cudzoziemcami. I u nas tak właśnie 

pracujemy. Powiem więcej, że 

nawet bez tego zarządzenia w areszcie 

wszystko dobrze funkcjonowało. 

Rozporządzenie po prostu to sformalizowało. 

Do jakich prac najczęściej kierujecie 

obcokrajowców? 

Przede wszystkim do prac społecznych, 

wykonywanych na rzecz różnych 

instytucji, szpitali, domów pomocy 

społecznej, muzeów. Tam zwykle pracują 

na rzecz miasta jako porządkowi. 

Kierowani są również do prac porządkowych 

w obrębie aresztu, gdyż nie 

wszyscy spełniają kryteria pozwalające 

na skierowanie do zatrudnienia 

poza terenem jednostki. 

Za jakie przestępstwa cudzoziemcy 

trafiają tu najczęściej? 

Bardzo różne. Od kradzieży, jazdy 

pod wpływem alkoholu czy spowodowanie 

wypadku, po zabójstwa i przestępstwa 

na tle seksualnym. W naszym 

areszcie pojawiają się też cudzoziemki, 

najczęściej Ukrainki. Zwykle przychodzą 

na krótko, na kilka czy kilkanaście 

dni za niezapłaconą grzywnę, którą zostały 

ukarane, bo np. nielegalnie handlowały 

w Polsce na bazarach. 

Jakie da się zauważyć różnice kulturowe, 

religijne, czy narodowościowe? 

I jak wygląda kwestia widzeń, 

bo np. do Marokańczyka bliscy z pewnością 

regularnie nie przyjeżdżają, 

o ile w ogóle? 

Rzeczywiście tego konkretnego osadzonego 

rodzina nie odwiedzała, ale 

na widzenia regularnie przyjeżdżali 

konsulowie. Pamiętajmy jednak, że 

Afrykańczycy to w naszych więzieniach 

rzadkość. Większość cudzoziemców 

bliscy odwiedzają. Jeden mieszka 

w Polsce już od 20 lat i ma tutaj rodzinę. 

Co do różnic religijnych, to wszyscy 

jak pracować z więźniem... 

osadzeni bez względu na narodowość 

mogą spotykać się z kapelanem rzymskokatolickim 

albo prawosławnym, 

z przedstawicielami zielonoświątkowców 

i ze świadkami Jehowy. Odprawiane 

są msze, organizowane spotkania 

modlitewne. Jak dotąd tylko raz 

skazany Czeczeniec, który był muzułmaninem, 

poprosił o dostarczenie do 

celi dywanika, na którym mógłby się 

modlić. Oczywiście dostał. Jeśli chodzi 

o diety wyznaniowe, to kilka razy cudzoziemcy 

muzułmanie życzyli sobie 

posiłków z wykluczeniem wieprzowiny. 

Na jakich zasadach umieszczacie 

obcokrajowców w celach? Jak przydzielacie 

im współosadzonych? 

Wszystkich osadzamy na zasadach 

ogólnych. Z doświadczenia wiem, że 

dogadują się z Polakami. Nie spotkałem 

się też z konfliktem na tle rasowym czy 

narodowościowym. Przeciwnie, cudzoziemcy 

są czasem bardziej tolerowani 

niż rodacy, polscy więźniowie nawet 

chętniej z nimi sympatyzują. Przychodzą 

np. do wychowawcy w imieniu 

obcokrajowca, albo po prostu w jego 

sprawie i mówią, że trzeba człowiekowi 

pomóc, bo chciałby to czy tamto, ale 

nie bardzo wie, jak to powiedzieć. 

Zapytam jeszcze o pieniądze. Czasem 

osadzony dysponuje tylko walutą 

swojego kraju, a chciałby coś kupić 

w kantynie za złotówki. Co wtedy? 

Obcokrajowiec ma prawo wymienić 

swoje pieniądze na polską walutę 

i kiedy zgłasza taką potrzebę, wymieniamy 

je po aktualnie obowiązującym 

kursie. 

Elżbieta Szlęzak-Kawa 

zdjęcie Rafał Paczos 

*dane BIS CZSW z 31 lipca 2016 r. 

Zgodnie z zarządzeniem Dyrektora Generalnego Służby 

Więziennej w prowadzeniu oddziaływań penitencjarnych 

wobec osadzonych cudzoziemców uwzględnia się 

w szczególności: 

1) przeciwdziałanie marginalizacji społecznej osób 

odmiennych kulturowo oraz podejmowanie działań 

antydyskryminacyjnych poprzez aktywne włączanie 

w dostępne dla wszystkich skazanych zajęcia kulturalno-oświatowe 

i sportowe, zatrudnienie i szkolenie 

zawodowe; 

2) obejmowanie oddziaływaniami promującymi postawę 

tolerancji oraz umożliwiającymi poznanie innych kultur 

i obyczajów, skierowanymi do skazanych wywodzących 

się z różnych kręgów kulturowych; 

3) organizowanie zajęć edukacyjnych mających na celu 

upowszechnienie wiedzy dotyczącej praw człowieka oraz 

zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, 

rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, 

pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną; 

4) umożliwianie utrzymywania kontaktów z rodziną, 

w możliwie najszerszym zakresie, także z wykorzystaniem 

wideorozmowy prowadzonej za pomocą łącza 

internetowego; 

5) współpracę z instytucjami i organizacjami pozarządowymi, 

których działalność jest ukierunkowana na pomoc 

cudzoziemcom. 

Cele mieszkalne, w których przebywają osadzeni cudzoziemcy, 

wyposaża się w „Informator dla skazanych, 

tymczasowo aresztowanych oraz cudzoziemców”. Komunikowanie 

się z osadzonym cudzoziemcem odbywa się 

w razie potrzeby z wykorzystaniem tłumaczy, dostępnych 

środków technicznych oraz materiałów informacyjnych 

w różnych językach. Dla cudzoziemców niemówiących po 

polsku w bibliotece powinny być dostępne pozycje wydawnicze 

w językach obcych. 


29

na sportowo 

Szczypiorno Cup 

W 

pierwszym tygodniu sierpnia w hali sportowo-widowiskowej „Kalisz 

Arena” odbył się Międzynarodowy Towarzyski Turniej Piłki Ręcznej 

Mężczyzn. Trzeci raz piłkarze ręczni z całej Polski, a także goście z zagranicy 

stawili się do matecznika szczypiorniaka, czyli obecnego Centralnego 

Ośrodka Szkolenia Służby Więziennej w Kaliszu. W latach 1917-1918 

internowani tu legioniści Józefa Piłsudskiego stali się twórcami tej dyscypliny 

sportowej. Od początku rozgrywek w komitecie organizacyjnym 

działają funkcjonariusze Aresztu Śledczego w Ostrowie Wielkopolskim 

st. sierż. sztab. Krzysztof Walczak i mł. chor. Daniel Pawlak, którzy swoją 

pasją i zaangażowaniem przyczyniają się do sukcesu przedsięwzięcia. 

W imprezie wzięło udział osiem czołowych zespołów z polskich lig, 

tj.: Orlen Wisła Płock (srebrni medaliści mistrzostw Polski), KS Azoty Puławy 

(brązowi medaliści mistrzostw Polski, ubiegłoroczni zwycięzcy turnieju), 

Górnik Zabrze, Chrobry Głogów, Pogoń Szczecin, KPR Ostrovia, 

MKS Kalisz oraz zespół z miasta partnerskiego Kalisza – Hamm Westfalen. 

W finale spotkały się Wisła Płock i Hamm Westfalen. O zwycięstwie naszych 

zawodników zdecydowały rzuty karne. 

Szymon Jaś, Sylwia Raszewska 

zdjęcia Krzysztof Walczak 

XXX Ogólnopolski Spływ Kajakowy SW 

Po raz trzeci Okręgowy Inspektorat 

Służby Więziennej w Bydgoszczy i Ośrodek 

Doskonalenia Kadr Służby Więziennej 

w Suchej byli organizatorami 

sierpniowego spływu kajakowego. 

Podczas imprezy zdarzały się 

pochmurne dni i deszcz, ale piękne 

krajobrazy i malownicza trasa spływu 

rzeką Drawą rekompensowały uczestnikom 

brak słonecznej pogody. Najbardziej 

urokliwą częścią trasy był odcinek 

na terenie Drawieńskiego Parku 

Narodowego od Drawna do Sitnicy. 

W czasie spływu Neptun dokonał 

chrztu nowych uczestników. Cztery 

osoby pomyślnie przeszły testy i zostały 

przyjęte do grona amatorów 

kajakarstwa. Przedostatniego 

dnia wszyscy otrzymali 

od organizatorów pamiątkowe 

dyplomy i książki. 

Spływ jest wydarzeniem 

z ogromnymi tradycjami. 

Wśród startujących było wielu 

emerytów i funkcjonariuszy 

z długim stażem. Amatorzy 

kajakarstwa co roku 

wspominają osoby, które w przeszłości 

uczestniczyły w spływach, a których 

nie ma już wśród nas. Podczas uroczystego 

apelu na pomoście zapłonęło 

11 upamiętniających je zniczy. 

Mariusz Budny 

zdjęcia Kajetan Bartoszewski 


na sportowo 

O Wstęgę Dyrektora Generalnego SW 

W Okunince nad Jeziorem Białym 

k. Włodawy odbył się XIII Minimaraton 

Pływacki o Wstęgę Dyrektora 

Generalnego Służby Więziennej, 

w którym uczestniczyli funkcjonariusze, 

pracownicy, emeryci SW i ich rodziny. 

Tradycyjnie w pierwszą sobotę 

sierpnia do pływackiej rywalizacji 

stanęło kilkudziesięciu zawodników 

z całej Polski. W poszczególnych kategoriach 

uczestniczyli 

dorośli i dzieci. Zwycięzcy 

otrzymali puchary, 

dyplomy, medale 

i nagrody rzeczowe 

ufundowane przez organizatorów 

i sponsorów. 

Grand Prix wywalczyli 

Katarzyna Romanowska-Próchnicka 

z Zakładu Karnego 

w Przemyślu i Łukasz Kamiński z Zakładu 

Karnego w Warszawie-Białołęce. 

Na zawodach obecni byli zastępca 

Dyrektora Generalnego Służby Więziennej 

płk Jerzy Kopeć, dyrektor okręgowy 

w Lublinie płk Włodzimierz Jacek 

Głuch, dyrektor Zakładu Karnego 

we Włodawie ppłk Ryszard Deczkowski, 

przedstawiciele NSZZFiPW Zarządu 

Okręgowego w Lublinie i Zarządu 

Terenowego we Włodawie, a także 

władze samorządowe i liczni gości. Patronat 

nad zawodami objął Wojewoda 

Lubelski Przemysław Czarnek. 

Dariusz Demczuk 

zdjęcie Antoni Kowalski 

Wyścigi smoczych łodzi 

16 wioseł, jeden bęben, jeden ster 

– tyle potrzeba, aby poruszyć Wodnego 

Smoka. 7 sierpnia na wodach 

Jeziora Siecino odbyły się II Mistrzostwa 

Okręgu Koszalińskiego w Wyścigach 

Smoczych Łodzi. Imprezę zorganizował 

Dyrektor Zakładu Karnego 

w Wierzchowie ppłk Sylwester Ulikowski 

i wierzchowski Zarząd NSZZFiPW. 

Patronat nad mistrzostwami objął ppłk 

Piotr Warenik, dyrektor okręgowy 

w Koszalinie. Na starcie stanęły załogi 

Zakładu Karnego w Wierzchowie, 

OISW w Koszalinie, Komendy Powiatowej 

Policji w Drawsku Pomorskim, 

Ochotniczej Straży Pożarnej w Złocieńcu 

i Uczniowskiego Klubu Sportowego 

„Szkwał” w Złocieńcu. Rywalizacja 

toczyła się na dystansie 250 metrów. 

Wygrali gospodarze, kolejne miejsca 

zajęły drużyny OSP Złocieniec, KPP 

Drawsko Pomorskie, UKS „Szkwał” 

i OISW Koszalin. 

Historia tego wywodzącego się 

z Chin sportu sięga kilku tysięcy lat. 

Co roku na brzegach rzeki Jangcy odbywały 

się obrzędy budzenia śpiącego 

boga – Smoka, który miał sprowadzać 

deszcze zapewniające obfite plony. 

W Polsce pierwsze zawody zorganizowano 

w 1997 r. w Gdańsku. 

Violetta Patrzyńska 

zdjęcia Maciej Słomka 

Rowerem 

dookoła jeziora 

Po raz 11. cykliści z całej Polski wzięli 

udział w rowerowej rywalizacji w Stargardzie. 

Jak co roku, na prawie 60-kilometrowej, 

niełatwej trasie, nie zabrakło 

funkcjonariuszy i pracowników Służby 

Więziennej. Na starcie wyścigu dookoła 

jeziora Miedwie stanęło 1262 zawodników, 

w tym 22 przedstawicieli Służby 

Więziennej, z których najliczniejszą 

grupę stanowili funkcjonariusze jednostek 

penitencjarnych okręgu szczecińskiego. 

Wśród kobiet najszybsza 

w klasyfikacji SW była mjr Edyta Gulbinowicz 

z OISW w Szczecinie, 2. miejsce 

zajęła Aneta Pacuk nauczyciel z CKU 

w Zakładzie Karnym w Stargardzie, 

trzecie – por. Marta Kubiak również ze 

Stargardu. Wśród mężczyzn najszybciej 

linię mety przekroczył ppor. Piotr Hamera 

z Zakładu Karnego w Krzywańcu, 

2. miejsce zajął kpt. Tomasz Wąsaty 

z jednostki w Stargardzie, trzecie – Dariusz 

Hajac, emerytowany funkcjonariusz 

z Zakładu Karnego w Goleniowie. 

Edyta Gulbinowicz 

zdjęcie archiwum 


39

wrzesien-2016-wybrane

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?