22.03.2017 Views

Доклад о человеческом развитии 2016

2n74dTO

2n74dTO

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Резюме<br />

<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м<br />

<strong>развитии</strong> <strong>2016</strong><br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>


«<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> <strong>2016</strong>» является н<strong>о</strong>вейшим из серии гл<strong>о</strong>бальных <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong><strong>о</strong>в <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые публикуются Пр<strong>о</strong>грамм<strong>о</strong>й развития Организации Объединенных Наций (ПРООН) с 1990 г<strong>о</strong>да в качестве<br />

независим<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, аналитически и эмпирически <strong>о</strong>б<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бсуждения важнейших в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в, тенденций и п<strong>о</strong>литических<br />

мер в <strong>о</strong>бласти развития.<br />

Д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнительные ресурсы, <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сящиеся к «<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>у <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> <strong>2016</strong>», д<strong>о</strong>ступны в Интернете<br />

п<strong>о</strong> адресу: http://hdr.undp.org/, включая п<strong>о</strong>лные тексты или резюме <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а б<strong>о</strong>лее чем на 20 языках, интерактивную<br />

Интернет-версию <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а, к<strong>о</strong>мплект исслед<strong>о</strong>вательских д<strong>о</strong>клад<strong>о</strong>в и аналитических к<strong>о</strong>мментариев, п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вленных<br />

п<strong>о</strong> заказу авт<strong>о</strong>рск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>ллектива <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а, интерактивные карты и базы данных п<strong>о</strong> индикат<strong>о</strong>рам чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>писание ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>в и мет<strong>о</strong>дик, исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванных при расчете св<strong>о</strong>дных индекс<strong>о</strong>в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, включенных в <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>, пр<strong>о</strong>фили стран и другие п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вительные материалы, а также вышедшие ранее<br />

гл<strong>о</strong>бальные, реги<strong>о</strong>нальные и наци<strong>о</strong>нальные <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>ы <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>. <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> за <strong>2016</strong> г<strong>о</strong>д и лучшее из к<strong>о</strong>нтента,<br />

разраб<strong>о</strong>танн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> Отдел<strong>о</strong>м п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м<br />

<strong>развитии</strong>, включая публикации, статистические данные, рейтинги стран<br />

п<strong>о</strong> ИЧР и <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сящуюся к ним инф<strong>о</strong>рмацию, д<strong>о</strong>ступны также на смартф<strong>о</strong>нах<br />

с <strong>о</strong>пераци<strong>о</strong>нными системами AppleiOS и Android п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вании м<strong>о</strong>бильн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> прил<strong>о</strong>жения.<br />

Обл<strong>о</strong>жка <strong>о</strong>тражает <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вную мысль <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие предназначен<strong>о</strong> для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, и чт<strong>о</strong> на пути к вершинам<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития никт<strong>о</strong> не д<strong>о</strong>лжен <strong>о</strong>статься <strong>о</strong>бделенным.<br />

Исп<strong>о</strong>льзуя абстрактный п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>д, <strong>о</strong>бл<strong>о</strong>жка выражает три <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающих<br />

тезиса. В<strong>о</strong>-первых, стремящиеся вверх бел<strong>о</strong>-г<strong>о</strong>лубые в<strong>о</strong>лны указывают<br />

путь, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>делать чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>беспечить<br />

все<strong>о</strong>бщее чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие. Не<strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вые изгибы в<strong>о</strong>лн предупреждают<br />

нас, чт<strong>о</strong> нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые пути <strong>о</strong>кажутся трудными, а плавание п<strong>о</strong><br />

ним будет нелегким, н<strong>о</strong> чт<strong>о</strong> для м<strong>о</strong>реплавателей <strong>о</strong>ткрыт<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong><br />

альтернатив. В<strong>о</strong>-вт<strong>о</strong>рых, в эт<strong>о</strong>м путешествии кт<strong>о</strong>-т<strong>о</strong> будет вырываться<br />

вперед, а кт<strong>о</strong>-т<strong>о</strong> – <strong>о</strong>тставать. Те, кт<strong>о</strong> впереди, д<strong>о</strong>лжны будут пр<strong>о</strong>тянуть руку п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи <strong>о</strong>тстающим. Жесты двух рук<br />

<strong>о</strong>тражают дух чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й с<strong>о</strong>лидарн<strong>о</strong>сти. В-третьих, два цвета – г<strong>о</strong>луб<strong>о</strong>й и зеленый – и две лад<strong>о</strong>ни в верхней<br />

части <strong>о</strong>бл<strong>о</strong>жки г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>рят <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> для <strong>о</strong>беспечения все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> с<strong>о</strong>блюдать<br />

равн<strong>о</strong>весие между планет<strong>о</strong>й, мир<strong>о</strong>м в<strong>о</strong> всем мире и людьми.<br />

Copyright @ <strong>2016</strong><br />

By the United Nations Development Programme<br />

1 UN Plaza, New York, NY 10017 USA<br />

Все права защищены. П<strong>о</strong>лная или частичная перепечатка, хранение в к<strong>о</strong>мпьютерн<strong>о</strong>й системе или передача наст<strong>о</strong>ящег<strong>о</strong> издания п<strong>о</strong> каналам связи в люб<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме<br />

и любыми средствами – электр<strong>о</strong>нными, механическими, ф<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>пир<strong>о</strong>вальными, магнитными или иными – без предварительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> разрешения запрещаются.<br />

Катал<strong>о</strong>жные данные на эту книгу имеются в Британск<strong>о</strong>й библи<strong>о</strong>теке и Библи<strong>о</strong>теке К<strong>о</strong>нгресса США.<br />

Отпечатан<strong>о</strong> в Канаде в тип<strong>о</strong>графии Lowe-Martin Group на бумаге, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая сертифицир<strong>о</strong>вана Лесным п<strong>о</strong>печительским с<strong>о</strong>вет<strong>о</strong>м<br />

(Forest Stewardship Council ®) и не с<strong>о</strong>держит элементарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> хл<strong>о</strong>ра. При печати исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваны краски на растительн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве.<br />

Техническ<strong>о</strong>е редактир<strong>о</strong>вание и пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong>: Communications Development Incorporated, Вашингт<strong>о</strong>н, <strong>о</strong>круг К<strong>о</strong>лумбия, США.<br />

Дизайн инф<strong>о</strong>рмации и визуализация данных: Герри Куиннанд, Отдел п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>.<br />

Дизайн <strong>о</strong>бл<strong>о</strong>жки: Phoenix Design Aid.<br />

Перев<strong>о</strong>д, редактир<strong>о</strong>вание и верстка резюме «<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> <strong>2016</strong>» вып<strong>о</strong>лнены Издательств<strong>о</strong>м «Весь Мир», дистрибьют<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м публикаций<br />

и с<strong>о</strong>издателем ООН в Р<strong>о</strong>ссии.<br />

Спис<strong>о</strong>к <strong>о</strong>шиб<strong>о</strong>к и <strong>о</strong>печат<strong>о</strong>к, <strong>о</strong>бнаруженных п<strong>о</strong>сле вых<strong>о</strong>да в свет издания на английск<strong>о</strong>м языке, см. на нашем веб-сайте в Интернете п<strong>о</strong> адресу: http://hdr.undp.org/.


Резюме<br />

<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> <strong>2016</strong><br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

П<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>правные люди,<br />

уст<strong>о</strong>йчивые страны<br />

Опублик<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> для<br />

Пр<strong>о</strong>граммы развития<br />

Организации Объединенных<br />

Наций<br />

(ПРООН)


Группа п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вки «<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а<br />

<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> <strong>2016</strong>»<br />

Директ<strong>о</strong>р и <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й авт<strong>о</strong>р<br />

Селим Джахан<br />

Заместитель директ<strong>о</strong>ра<br />

Ева Есперсен<br />

Научные исслед<strong>о</strong>вания и статистика<br />

Шантану Мукхерджи (Рук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дитель группы), Мил<strong>о</strong>рад К<strong>о</strong>вачевич (Главный статистик), Б<strong>о</strong>таг<strong>о</strong>з Абдреева,<br />

Астра Б<strong>о</strong>нини, Кристель Казабат, Сесилия Кальдер<strong>о</strong>н, Кристина Ленгфельдер, Патриция Лу<strong>о</strong>нг<strong>о</strong>, Танни Мукх<strong>о</strong>падхьяи,<br />

Шивани Найяр,Эриберт<strong>о</strong> Тапиа и Ю-Чех Су<br />

Пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> и Интернет<br />

Адмир Яхич и Дхаршани Сеневиратне<br />

Инф<strong>о</strong>рмаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>-пр<strong>о</strong>пагандистская раб<strong>о</strong>та и к<strong>о</strong>ммуникации<br />

Саша Лучич, Дженнифер О’Нил Олдфилд, Анна Ортубиа и Дж<strong>о</strong>н Х<strong>о</strong>лл<br />

Операци<strong>о</strong>нные и административные функции<br />

Сарантуя Менд (Операци<strong>о</strong>нный менеджер), Фе Хуарес Шанахан и Май Винт Тхан<br />

ii | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


Предисл<strong>о</strong>вие<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие имеет сам<strong>о</strong>е прям<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к чел<strong>о</strong>веческим св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дам: св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>де<br />

в п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й мере реализ<strong>о</strong>вать п<strong>о</strong>тенциал кажд<strong>о</strong>й<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й жизни – не неск<strong>о</strong>льких, не б<strong>о</strong>льшинства,<br />

а всех жизней в кажд<strong>о</strong>м уг<strong>о</strong>лке нашей<br />

планеты, сейчас и в будущем. Именн<strong>о</strong> эта все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть<br />

придает к<strong>о</strong>нцепции чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

ее уникальный характер.<br />

Однак<strong>о</strong> принцип все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти – эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>, а<br />

ег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щение в практику – с<strong>о</strong>всем друг<strong>о</strong>е. За<br />

п<strong>о</strong>следнюю четверть века д<strong>о</strong>стигнут впечатляющий<br />

пр<strong>о</strong>гресс на мн<strong>о</strong>гих фр<strong>о</strong>нтах чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития: люди стали жить д<strong>о</strong>льше, мн<strong>о</strong>гим из<br />

них удается вырваться из крайней нищеты, и все<br />

меньше людей п<strong>о</strong>лучает неуд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рительн<strong>о</strong>е<br />

питание. Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащает<br />

жизнь людей, н<strong>о</strong>, к с<strong>о</strong>жалению, не<strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong> и,<br />

чт<strong>о</strong> еще хуже, не каждую чел<strong>о</strong>веческую жизнь.<br />

П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му в 2015 г<strong>о</strong>ду мир<strong>о</strong>вые лидеры не<br />

случайн<strong>о</strong>, а в результате с<strong>о</strong>знательн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> выб<strong>о</strong>ра<br />

приняли на себя <strong>о</strong>бязательств<strong>о</strong> вступить на<br />

путь развития, где никт<strong>о</strong> не будет забыт; так<strong>о</strong>ва<br />

главная предп<strong>о</strong>сылка П<strong>о</strong>вестки дня 2030. Таким<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, вп<strong>о</strong>лне св<strong>о</strong>евременн<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>, <strong>о</strong>тражая<br />

эт<strong>о</strong> все<strong>о</strong>бщее стремление, «<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м<br />

<strong>развитии</strong> <strong>2016</strong>» п<strong>о</strong>священ теме чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> начинается с т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> шир<strong>о</strong>кими<br />

мазками рисует картину пр<strong>о</strong>блем, с к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми<br />

сталкивается мир, и надежд чел<strong>о</strong>вечества на лучшее<br />

будущее. Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из этих пр<strong>о</strong>блем н<strong>о</strong>сят<br />

затяжн<strong>о</strong>й характер (<strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сть), нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

усугубляются (неравенств<strong>о</strong>), а нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые в<strong>о</strong>зникают<br />

(экстремизм с пр<strong>о</strong>явлением насилия),<br />

н<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшинств<strong>о</strong> из них взаимн<strong>о</strong> усиливают друг<br />

друга. Независим<strong>о</strong> <strong>о</strong>т св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> характера и масштаб<strong>о</strong>в,<br />

эти пр<strong>о</strong>блемы накладывают <strong>о</strong>тпечат<strong>о</strong>к<br />

на благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучие людей как нынешнег<strong>о</strong>, так и<br />

будущих п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лений.<br />

Однак<strong>о</strong> в т<strong>о</strong> же сам<strong>о</strong>е время <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> нап<strong>о</strong>минает<br />

нам <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, чег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигл<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong><br />

за п<strong>о</strong>следние 25 лет, и дает нам надежду на т<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong> дальнейший пр<strong>о</strong>гресс в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жен. Мы м<strong>о</strong>жем<br />

<strong>о</strong>пираться на уже д<strong>о</strong>стигнут<strong>о</strong>е, м<strong>о</strong>жем исслед<strong>о</strong>вать<br />

н<strong>о</strong>вые в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ления пр<strong>о</strong>блем,<br />

и д<strong>о</strong>биваться т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда-т<strong>о</strong> казал<strong>о</strong>сь не<strong>о</strong>существимым.<br />

Нам п<strong>о</strong>д силу в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>тить в жизнь<br />

наши надежды.<br />

Учитывая эт<strong>о</strong>т шир<strong>о</strong>кий к<strong>о</strong>нтекст, <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong><br />

затем выдвигает два фундаментальных в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>са:<br />

кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным пл<strong>о</strong>дами пр<strong>о</strong>гресса<br />

в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, а также<br />

п<strong>о</strong>чему и как эт<strong>о</strong> случил<strong>о</strong>сь. В нем п<strong>о</strong>дчеркивается,<br />

чт<strong>о</strong> бедные, с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тчужденные и<br />

<strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленные сл<strong>о</strong>и населения, включая этнические<br />

меньшинства, к<strong>о</strong>ренные нар<strong>о</strong>ды, беженцев<br />

и мигрант<strong>о</strong>в, – <strong>о</strong>бделены б<strong>о</strong>льше других.<br />

Препятствия на пути к все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти включают<br />

в себя, в частн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сть и неравенств<strong>о</strong>,<br />

дискриминацию и <strong>о</strong>тчуждение, с<strong>о</strong>циальные<br />

н<strong>о</strong>рмы и ценн<strong>о</strong>сти, а также предрассудки<br />

и нетерпим<strong>о</strong>сть. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>е четк<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>пределяются взаим<strong>о</strong>усиливающие гендерные<br />

барьеры, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые лишают женщин в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей,<br />

прав и п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чий, не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димых для п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценн<strong>о</strong>й<br />

реализации жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенциала.<br />

Чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>беспечить чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие всем<br />

и кажд<strong>о</strong>му, <strong>о</strong>тмечается в <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>е, мал<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>пределить характер и причины <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти<br />

тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенными. Для решения<br />

пр<strong>о</strong>блем, мешающих сделать чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие все<strong>о</strong>бщим, не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> выдвинуть на<br />

передний план нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые аспекты перспективн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>да к структуре и <strong>о</strong>ценке чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития. Например, ключев<strong>о</strong>е значение<br />

для чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития тех, кт<strong>о</strong> в наст<strong>о</strong>ящее<br />

время <strong>о</strong>бделен, имеют права и защищенн<strong>о</strong>сть<br />

чел<strong>о</strong>века, г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с и авт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия, к<strong>о</strong>ллективный<br />

чел<strong>о</strong>веческий п<strong>о</strong>тенциал и взаим<strong>о</strong>зависим<strong>о</strong>сть<br />

альтернатив выб<strong>о</strong>ра. Анал<strong>о</strong>гичным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, для<br />

<strong>о</strong>ценки чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и <strong>о</strong>беспечения<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы ег<strong>о</strong> пл<strong>о</strong>дами м<strong>о</strong>г в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваться<br />

каждый, не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> учитывать качеств<strong>о</strong> результат<strong>о</strong>в<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, а не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

их к<strong>о</strong>личеств<strong>о</strong>, вых<strong>о</strong>дить за рамки средних п<strong>о</strong>казателей<br />

и пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дить дезагрегир<strong>о</strong>вание статистических<br />

данных (в частн<strong>о</strong>сти, п<strong>о</strong> гендерн<strong>о</strong>му<br />

признаку).<br />

В <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>е наст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дчеркивается, чт<strong>о</strong><br />

в целях заб<strong>о</strong>ты <strong>о</strong> тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенными,<br />

следует применять четырехзвенную п<strong>о</strong>литическую<br />

стратегию: <strong>о</strong>существлять универсальные<br />

п<strong>о</strong>литические мер<strong>о</strong>приятия (например, не<br />

пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> р<strong>о</strong>ст, а инклюзивный р<strong>о</strong>ст) для <strong>о</strong>хвата<br />

тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>казались <strong>о</strong>бделены, п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong><br />

в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>щать в жизнь меры в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении групп<br />

с <strong>о</strong>с<strong>о</strong>быми п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стями (например, инвалид<strong>о</strong>в),<br />

придавать жизнест<strong>о</strong>йк<strong>о</strong>сть чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му<br />

развитию и расширять права и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти<br />

<strong>о</strong>ставшихся <strong>о</strong>бделенными.<br />

<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> справедлив<strong>о</strong> признаёт, чт<strong>о</strong> наци<strong>о</strong>нальные<br />

п<strong>о</strong>литические меры д<strong>о</strong>лжны д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лняться<br />

действиями на гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне. Он затрагивает<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы, связанные с мандат<strong>о</strong>м, управленческими<br />

структурами и раб<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й гл<strong>о</strong>бальных<br />

институт<strong>о</strong>в. Авт<strong>о</strong>ры <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а привлекают наше<br />

внимание к т<strong>о</strong>му факту, чт<strong>о</strong> х<strong>о</strong>тя мы и привыкли<br />

к жарким дебатам и тупик<strong>о</strong>вым ситуациям на<br />

наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>м, реги<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>м и гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>м<br />

ур<strong>о</strong>внях, за гул<strong>о</strong>м всег<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рмируется<br />

к<strong>о</strong>нсенсус п<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гим гл<strong>о</strong>бальным пр<strong>о</strong>блемам,<br />

<strong>о</strong>беспечивая уст<strong>о</strong>йчивый мир для будущих<br />

Резюме | iii


п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лений. Свидетельств<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> служит судьб<strong>о</strong>н<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>е<br />

Парижск<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>глашение п<strong>о</strong> изменению<br />

климата, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е недавн<strong>о</strong> вступил<strong>о</strong> в силу. Т<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда-т<strong>о</strong> считал<strong>о</strong>сь немыслимым, сег<strong>о</strong>дня<br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> <strong>о</strong>казаться неудержимым.<br />

<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> служит д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнением к П<strong>о</strong>вестке дня<br />

2030, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку <strong>о</strong>н разделяет с ней принцип<br />

все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти и с<strong>о</strong>сред<strong>о</strong>т<strong>о</strong>чивает внимание на<br />

таких фундаментальных <strong>о</strong>бластях, как устранение<br />

крайней нищеты, ликвидация г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>да и<br />

выдвижение на передний план ключев<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>блемы<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сти. К<strong>о</strong>нцепция чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития и П<strong>о</strong>вестка дня 2030 м<strong>о</strong>гут н<strong>о</strong>сить<br />

взаим<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ддерживающий характер, с<strong>о</strong>действуя<br />

взаимн<strong>о</strong>му разъяснению, исследуя т<strong>о</strong>, как<br />

индикат<strong>о</strong>ры чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и п<strong>о</strong>казатели<br />

Целей в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнять друг друга и являться друг<br />

для друга м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>й платф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong>й инф<strong>о</strong>рмаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>-пр<strong>о</strong>пагандистск<strong>о</strong>й<br />

раб<strong>о</strong>ты.<br />

У нас есть все <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания надеяться, чт<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

в сфере чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дня кажется пр<strong>о</strong>блем<strong>о</strong>й,<br />

завтра м<strong>о</strong>жет быть пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лен<strong>о</strong>. Миру предст<strong>о</strong>ит<br />

менее чем за 15 лет <strong>о</strong>существить эту смелую пр<strong>о</strong>грамму<br />

действий, направленную на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы<br />

никт<strong>о</strong> не <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным. Критически<br />

важн<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>леть дисбаланс в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, н<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>ль же важн<strong>о</strong> <strong>о</strong>беспечить<br />

не менее, а т<strong>о</strong> и б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>кие в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти<br />

для будущих п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лений. Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие<br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть стабильным, уст<strong>о</strong>йчивым и<br />

<strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащать жизнь кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> так, чт<strong>о</strong>бы на нашей<br />

планете все люди имели в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть жить в<br />

мире и пр<strong>о</strong>цветании.<br />

Хелен Кларк<br />

Администрат<strong>о</strong>р<br />

Пр<strong>о</strong>граммы развития Организации<br />

Объединенных Наций<br />

iv | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


Выражение признательн<strong>о</strong>сти<br />

«<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> <strong>2016</strong>»<br />

представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й пл<strong>о</strong>д усилий Отдела п<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong><br />

(ОДЧР) Пр<strong>о</strong>граммы развития Организации<br />

Объединенных Наций (ПРООН).<br />

С<strong>о</strong>держащиеся в <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>е выв<strong>о</strong>ды, анализ и<br />

п<strong>о</strong>литические рек<strong>о</strong>мендации принадлежат исключительн<strong>о</strong><br />

ОДЧР и не м<strong>о</strong>гут быть приписаны<br />

ПРООН или ее Исп<strong>о</strong>лнительн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>вету. Генеральная<br />

Ассамблея ООН <strong>о</strong>фициальн<strong>о</strong> признала<br />

«<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>» «результат<strong>о</strong>м<br />

независим<strong>о</strong>г<strong>о</strong> аналитическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> исслед<strong>о</strong>вания»,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е «является важным средств<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong>вышения <strong>о</strong>свед<strong>о</strong>мленн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м<br />

измерении развития в<strong>о</strong> всем мире».<br />

Мы мн<strong>о</strong>гим <strong>о</strong>бязаны лауреату Н<strong>о</strong>белевск<strong>о</strong>й<br />

премии пр<strong>о</strong>фесс<strong>о</strong>ру Амартии Сену за ег<strong>о</strong> непрерывный<br />

в<strong>о</strong><strong>о</strong>душевляющий интеллектуальный<br />

вклад, рук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> и внимание. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

вклад в п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вку <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а внесли целый ряд<br />

выдающихся личн<strong>о</strong>стей и <strong>о</strong>рганизаций. Мы<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>дарны за авт<strong>о</strong>рские вставки,<br />

пред<strong>о</strong>ставленные пр<strong>о</strong>фесс<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м Дэн<strong>о</strong>м Ариэли<br />

(пр<strong>о</strong>фесс<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м псих<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии и п<strong>о</strong>веденческ<strong>о</strong>й<br />

эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мики Университета Дьюка, лауреат<strong>о</strong>м стипендии<br />

им. Джеймса Б. Дьюка), Кэр<strong>о</strong>л Беллами,<br />

председателем с<strong>о</strong>вета управляющих Гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

ф<strong>о</strong>нда для раб<strong>о</strong>ты с населением и усиления ег<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>тивляем<strong>о</strong>сти и бывшег<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>лнительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

директ<strong>о</strong>ра Детск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>нда ООН), Мирн<strong>о</strong>й<br />

Каннингем Кейн (никарагуанк<strong>о</strong>й, представительницей<br />

нар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>сти мискит<strong>о</strong>, активистк<strong>о</strong>й<br />

движения за права к<strong>о</strong>ренных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в и бывшим<br />

председателем П<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ф<strong>о</strong>рума ООН<br />

п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сам к<strong>о</strong>ренных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в), Олафур<strong>о</strong>м<br />

Элиасс<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м (худ<strong>о</strong>жник<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вателем пр<strong>о</strong>екта<br />

«С<strong>о</strong>лнышк<strong>о</strong>»), Мелинд<strong>о</strong>й Гейтс (с<strong>о</strong>председателем<br />

Ф<strong>о</strong>нда Билла и Мелинды Гейтс), д-р<strong>о</strong>м<br />

Ангел<strong>о</strong>й Меркель (канцлер<strong>о</strong>м Федеративн<strong>о</strong>й<br />

Республики Германии) и Хуан<strong>о</strong>м Мануэлем<br />

Сант<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м (президент<strong>о</strong>м К<strong>о</strong>лумбии и лауреат<strong>о</strong>м<br />

Н<strong>о</strong>белевск<strong>о</strong>й премии мира за <strong>2016</strong> г.). Ос<strong>о</strong>бую<br />

благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>сть мы выражаем Мартину Сантьяг<strong>о</strong><br />

и представительству ПРООН в К<strong>о</strong>лумбии,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с<strong>о</strong>действ<strong>о</strong>вали п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке авт<strong>о</strong>рск<strong>о</strong>й<br />

вставки президента Сант<strong>о</strong>са.<br />

Мы также признательны за вклад следующих<br />

авт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в: П<strong>о</strong>ла Ананда, Айеши Бану, Стефании<br />

Гриффит-Дж<strong>о</strong>нс, Дж<strong>о</strong>ванни Андреа К<strong>о</strong>миа, Флави<strong>о</strong><br />

К<strong>о</strong>мима, Петера Лунденб<strong>о</strong>рга, Мануэля М<strong>о</strong>нтеса,<br />

Сиддикура Османи, Энрике Перуцц<strong>о</strong>тти,<br />

Р<strong>о</strong>берта П<strong>о</strong>лина, Диег<strong>о</strong> Санчеса-Анк<strong>о</strong>чеа, Анурадхи<br />

Сет, Франсес Стюарт, Фл<strong>о</strong>ренсии Т<strong>о</strong>рче,<br />

Хулианы Мартинес Франз<strong>о</strong>ни и Ирен Хан.<br />

Мы благ<strong>о</strong>дарны за аналитические к<strong>о</strong>мментарии,<br />

представленные Оскар<strong>о</strong>м А. Г<strong>о</strong>мес<strong>о</strong>м,<br />

Сачик<strong>о</strong> Г. Камид<strong>о</strong>хз<strong>о</strong>н<strong>о</strong> и Ак<strong>о</strong> Мур<strong>о</strong> из Научн<strong>о</strong>-исслед<strong>о</strong>вательск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

института Яп<strong>о</strong>нск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

агентства междунар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>трудничества;<br />

Мар<strong>о</strong>й Симане из Межсект<strong>о</strong>ральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

центра Кабинета министр<strong>о</strong>в Латвии;<br />

и <strong>о</strong>рганизацией гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщества HOPE<br />

XXL. Два центра ПРООН п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сам гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>литики – в Сеуле, п<strong>о</strong> партнерствам<br />

в <strong>о</strong>бласти мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, и в Найр<strong>о</strong>би, п<strong>о</strong><br />

уст<strong>о</strong>йчивым эк<strong>о</strong>системам и <strong>о</strong>пустыниванию –<br />

представили дискусси<strong>о</strong>нные к<strong>о</strong>мментарии<br />

к <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>у, и мы признательны Г<strong>о</strong>варту Балажу<br />

и Анне-Гертрауде Юпнер.<br />

Чрезвычайн<strong>о</strong> ценные мнения и рук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дящие<br />

указания были п<strong>о</strong>лучены <strong>о</strong>т К<strong>о</strong>нсультативн<strong>о</strong>й<br />

группы видных деятелей: Олу Айякайе, Ричарда<br />

Дж<strong>о</strong>лли, Кави Канбура, Магдалены Сепульведа<br />

Карм<strong>о</strong>на, Ясуси Кацумы, Дж<strong>о</strong>ванни Андреа<br />

К<strong>о</strong>рниа, Эллы Либан<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й, Джастина Ифу Линя,<br />

Летисии Мерин<strong>о</strong>, С<strong>о</strong>литы М<strong>о</strong>нс<strong>о</strong>д, Оналенны<br />

Ду Сел<strong>о</strong>лване, Франсес Стюарт, Гебы Хандусса<br />

и Дианы Элс<strong>о</strong>н.<br />

Нам также х<strong>о</strong>тел<strong>о</strong>сь бы п<strong>о</strong>благ<strong>о</strong>дарить член<strong>о</strong>в<br />

Статистическ<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нсультативн<strong>о</strong>й группы<br />

<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а: Лайзу Грейс С. Берсалес, Паскуаля<br />

Герстенфельда, Джанет Г<strong>о</strong>рник, К<strong>о</strong>эна Деканка,<br />

Энрик<strong>о</strong> Дж<strong>о</strong>ваннини, Р<strong>о</strong>берта Киркпатрика,<br />

Джайю Кришнакумар, Микаэлу Сайсану, Хайшань<br />

Фу, Джеральда Хаберк<strong>о</strong>рна и Альбину<br />

Чува – за пред<strong>о</strong>ставление экспертн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нсультир<strong>о</strong>вания<br />

п<strong>о</strong> мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гиям и альтернативам<br />

выб<strong>о</strong>ра данных, связанных с расчет<strong>о</strong>м индекс<strong>о</strong>в<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, включенных в <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>.<br />

С<strong>о</strong>ставные индексы и другие статистические<br />

ресурсы, исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванные в <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>е, <strong>о</strong>пираются<br />

на знания и <strong>о</strong>пыт ведущих междунар<strong>о</strong>дных<br />

п<strong>о</strong>ставщик<strong>о</strong>в статистических данных в св<strong>о</strong>их<br />

специализир<strong>о</strong>ванных <strong>о</strong>бластях, и мы выражаем<br />

им св<strong>о</strong>ю признательн<strong>о</strong>сть за пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжающееся<br />

к<strong>о</strong>ллективн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>трудничеств<strong>о</strong> с ОДЧР. Для <strong>о</strong>беспечения<br />

т<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>сти и ясн<strong>о</strong>сти статистическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

анализа авт<strong>о</strong>ры <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а п<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались результатами<br />

<strong>о</strong>бсуждения статистических в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в<br />

с Гизел<strong>о</strong>й Р<strong>о</strong>блес Агилар, Сабин<strong>о</strong>й Алкире, Кеннет<strong>о</strong>м<br />

Хартген<strong>о</strong>м, Ник<strong>о</strong>ля Фазелем и в<strong>о</strong>зглавляем<strong>о</strong>й<br />

им групп<strong>о</strong>й в Управлении Верх<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>миссара ООН п<strong>о</strong> правам чел<strong>о</strong>века.<br />

К<strong>о</strong>нсультации, с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>явшиеся в пр<strong>о</strong>цессе п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вки<br />

<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а, <strong>о</strong>пирались на щедрую п<strong>о</strong>ддержку<br />

с<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны мн<strong>о</strong>гих учреждений и специалист<strong>о</strong>в,<br />

п<strong>о</strong>лный перечень к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мы, к с<strong>о</strong>жалению, не<br />

м<strong>о</strong>жем здесь привести, ввиду <strong>о</strong>тсутствия места<br />

(спис<strong>о</strong>к участник<strong>о</strong>в и партнер<strong>о</strong>в см. в Интернете<br />

п<strong>о</strong> адресу: http://hdr.undp.org/2015-report/<br />

consultations). Официальные к<strong>о</strong>нсультации<br />

заинтерес<strong>о</strong>ванных ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились в пери<strong>о</strong>д<br />

Резюме | v


с апреля п<strong>о</strong> сентябрь <strong>2016</strong> г. Женеве, Париже,<br />

Стамбуле, Найр<strong>о</strong>би, Сингапуре и Панаме. За<br />

<strong>о</strong>рганизацию этих к<strong>о</strong>нсультаций мы благ<strong>о</strong>дарны<br />

представительству ПРООН в Женеве, Организации<br />

эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>трудничества и развития,<br />

а также реги<strong>о</strong>нальным сервисным центрам<br />

и центрам гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>литики ПРООН и,<br />

в частн<strong>о</strong>сти, Ребекке Ариас, Максу Эверест-Филлипсу,<br />

Анне-Гертрауде Юпнер, Алексису<br />

Лаффиттану, Марк<strong>о</strong>су Нетт<strong>о</strong> и Марии Луизе<br />

Сильва. Также пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дились не<strong>о</strong>фициальные<br />

к<strong>о</strong>нсультации в кулуарах презентации «<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а<br />

<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> 2015» в Б<strong>о</strong>нне, Вене,<br />

Дакке, К<strong>о</strong>л<strong>о</strong>мб<strong>о</strong>, Л<strong>о</strong>нд<strong>о</strong>не, Маниле, Пекине, Рейкьявике<br />

и Хельсинки. Выражаем б<strong>о</strong>льшую признательн<strong>о</strong>сть<br />

партнерским <strong>о</strong>рганизациям, в т<strong>о</strong>м<br />

числе реги<strong>о</strong>нальным бюр<strong>о</strong> и стран<strong>о</strong>вым <strong>о</strong>фисам<br />

ПРООН, за вклад, п<strong>о</strong>ддержку и с<strong>о</strong>действие.<br />

Ос<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й признательн<strong>о</strong>сти заслуживают к<strong>о</strong>ллеги<br />

из ПРООН, вх<strong>о</strong>дившие в с<strong>о</strong>став Группы<br />

читателей <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а: Мандип Дхаливал, Прива<br />

Гаджрадж, Дж<strong>о</strong>рдж Р<strong>о</strong>нальд Грей, Анна-Гертрауда<br />

Юпнер, Шейла Марни, Ай<strong>о</strong>деле Одус<strong>о</strong>ла,<br />

Тхангавель Паланивель, Сара Пул, Мунир<br />

Табет, Клер Ван дер Верен и Клаудия Винай.<br />

П<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>е рецензир<strong>о</strong>вание <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а был<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>веден<strong>о</strong> Патрик<strong>о</strong>м Кёлерс<strong>о</strong>м, Лусиан<strong>о</strong>й<br />

Мермет и Ник<strong>о</strong>лас<strong>о</strong>м Р<strong>о</strong>сселини, а их с<strong>о</strong>веты<br />

с благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>стью приняты.<br />

Бывшие к<strong>о</strong>ллеги п<strong>о</strong> ПРООН и друзья<br />

<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а, в т<strong>о</strong>м числе М<strong>о</strong>эс Д<strong>о</strong>раид, Терри Маккинли<br />

Сарасватхи Мен<strong>о</strong>н, Сиддикур Османи,<br />

Стефан<strong>о</strong> Петтинат<strong>о</strong>, Дэвид Стюарт и Сакик<strong>о</strong><br />

Фукуда-Парр, любезн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>гласились пр<strong>о</strong>вести<br />

с нами день и п<strong>о</strong>делиться св<strong>о</strong>ими бесценными<br />

наблюдениями, взглядами и <strong>о</strong>пыт<strong>о</strong>м.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, мы в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались связанными<br />

с <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong><strong>о</strong>м выступлениями в дискуссиях и<br />

предл<strong>о</strong>жениями Саамаха Абдаллаха, Гельмута К.<br />

Анхейера, Мишель Бреслауэр, К<strong>о</strong>смаса Гитты,<br />

Р<strong>о</strong>нальда Менд<strong>о</strong>сы, Эухении Писа-Л<strong>о</strong>пес, Джулии<br />

Раавад, Дианы С<strong>о</strong>йер и Оливера Шванка.<br />

Х<strong>о</strong>тим п<strong>о</strong>благ<strong>о</strong>дарить представителей <strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>сти,<br />

принявших участие в <strong>о</strong>нлайн-<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сах<br />

п<strong>о</strong> тематике <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а на нашем веб-сайте.<br />

В п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вку д<strong>о</strong>клада внесли вклад ряд<br />

талантливых м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дых людей, в частн<strong>о</strong>сти,<br />

стажеры: М<strong>о</strong>хаммад Таймур Мустафа, Абедин<br />

Рафик, Херемиас Р<strong>о</strong>хас, Эллен Су, Вейджье<br />

Тан, Према Шарма и Даниэль Х<strong>о</strong> Тан Яу. Они<br />

заслуживают признания за св<strong>о</strong>ю преданн<strong>о</strong>сть<br />

и внесенный вклад.<br />

Мы благ<strong>о</strong>дарны выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>фесси<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>манде технических редакт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в из фирмы<br />

Сommunications Development Incorporated, в<strong>о</strong>зглавляем<strong>о</strong>й<br />

Брюс<strong>о</strong>м Р<strong>о</strong>сс-Ларс<strong>о</strong>н<strong>о</strong>м, в с<strong>о</strong>ставе:<br />

Дж<strong>о</strong> Кап<strong>о</strong>ни<strong>о</strong>, Иайк Крумплар, Крист<strong>о</strong>фер<br />

Тр<strong>о</strong>тт и Элен Уилс<strong>о</strong>н, а также верстальщикам<br />

Джерри Куинну и Phoenix Design Aid.<br />

Наиб<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>кую личную благ<strong>о</strong>дарн<strong>о</strong>сть я,<br />

как всегда, выражаю Администрат<strong>о</strong>ру ПРООН<br />

Хелен Кларк за ее лидерств<strong>о</strong> и шир<strong>о</strong>ту мышления,<br />

а также за ее преданн<strong>о</strong>сть делу чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития и надежную п<strong>о</strong>ддержку нашей<br />

раб<strong>о</strong>ты. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, я признателен всему к<strong>о</strong>ллективу<br />

ПРООН за преданн<strong>о</strong>сть и приверженн<strong>о</strong>сть<br />

изданию <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствует<br />

дальнейшему пр<strong>о</strong>грессу чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

Селим Джахан<br />

Директ<strong>о</strong>р<br />

Отдел п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м<br />

<strong>развитии</strong><br />

vi | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


С<strong>о</strong>держание «<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> <strong>2016</strong>»<br />

Предисл<strong>о</strong>вие<br />

Выражение признательн<strong>о</strong>сти<br />

Резюме<br />

ГЛАВА 1<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие: д<strong>о</strong>стижения, пр<strong>о</strong>блемы и надежды<br />

Д<strong>о</strong>стигнутые нами успехи<br />

Пр<strong>о</strong>блемы, с к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми мы сталкиваемся<br />

Наши надежды<br />

К<strong>о</strong>нцепция чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и П<strong>о</strong>вестка дня 2030<br />

ГЛАВА 2<br />

Все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть: <strong>о</strong>т принцип<strong>о</strong>в к практике<br />

Импульс п<strong>о</strong>ступательн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> движения к все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти<br />

За рамками средних значений: исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание семейства индекс<strong>о</strong>в<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

Взгляд на <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленные группы населения<br />

Динамика <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельным п<strong>о</strong>казателям чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

Препятствия на пути к все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти<br />

Разрушение препятствий<br />

ГЛАВА 3<br />

Охватить всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>: в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии анализа и <strong>о</strong>ценки<br />

Какие аспекты следует пр<strong>о</strong>анализир<strong>о</strong>вать<br />

Как <strong>о</strong>тследить, <strong>о</strong>хватывает ли пр<strong>о</strong>гресс чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития всех<br />

и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

ГЛАВА 4<br />

Заб<strong>о</strong>та <strong>о</strong> тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным: варианты наци<strong>о</strong>нальных<br />

п<strong>о</strong>литических мер<strong>о</strong>приятий<br />

Охват тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным, с исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванием все<strong>о</strong>бщих<br />

п<strong>о</strong>литических мер<strong>о</strong>приятий<br />

П<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>существление мер в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении групп<br />

с <strong>о</strong>с<strong>о</strong>быми п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стями<br />

Как сделать чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие жизнест<strong>о</strong>йким<br />

Расширение прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным<br />

Заключение<br />

ГЛАВА 5<br />

Пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание гл<strong>о</strong>бальных институт<strong>о</strong>в<br />

Структурные пр<strong>о</strong>блемы гл<strong>о</strong>бальных институт<strong>о</strong>в<br />

Варианты институци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й реф<strong>о</strong>рмы<br />

Заключение<br />

ГЛАВА 6<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>: глядя вперед<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>: пр<strong>о</strong>грамма действий<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>: к<strong>о</strong>нцептуальные аспекты<br />

будущей раб<strong>о</strong>ты<br />

Заключение<br />

Примечания<br />

Библи<strong>о</strong>графия<br />

СТАТИСТИЧЕСКОЕ ПРИЛОЖЕНИЕ<br />

Рук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дств<strong>о</strong> для читателей<br />

Статистические таблицы<br />

1. Индекс чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и ег<strong>о</strong> к<strong>о</strong>мп<strong>о</strong>ненты<br />

2. Тенденции в <strong>о</strong>бласти ИЧР, 1990–2015<br />

3. Индекс чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванный с учет<strong>о</strong>м неравенства<br />

4. Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

5. Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> неравенства<br />

6. Индекс мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>й бедн<strong>о</strong>сти: развивающиеся страны<br />

7. Тенденции в <strong>о</strong>бласти нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>населения<br />

8. Результаты в <strong>о</strong>бласти зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вья<br />

9. Д<strong>о</strong>стижения в <strong>о</strong>бласти <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания<br />

10. Наци<strong>о</strong>нальный д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>д и с<strong>о</strong>став ресурс<strong>о</strong>в<br />

11. Труд и занят<strong>о</strong>сть<br />

12. Без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сть людей<br />

13. Междунар<strong>о</strong>дная интеграция<br />

14. Д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнительные индикат<strong>о</strong>ры: в<strong>о</strong>сприятие благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия<br />

15. Статус д<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в <strong>о</strong>б <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных правах чел<strong>о</strong>века<br />

Табл<strong>о</strong> п<strong>о</strong>казателей чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

1. Гендерный разрыв в течение жизни<br />

2. Уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>е развитие<br />

Реги<strong>о</strong>ны<br />

Ист<strong>о</strong>чники статистическ<strong>о</strong>й инф<strong>о</strong>рмации<br />

Резюме | vii


Инф<strong>о</strong>графика 1. Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

Нынешнее и будущие п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ления<br />

Сам<strong>о</strong><strong>о</strong>пределение<br />

Х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шее<br />

зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вье<br />

Д<strong>о</strong>ступ<br />

к знаниям<br />

Д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>инств<strong>о</strong><br />

П<strong>о</strong>тенциал<br />

и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти<br />

для всех индивид<strong>о</strong>в<br />

Права<br />

чел<strong>о</strong>века<br />

Отсутствие<br />

дискриминации<br />

Д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>йный<br />

ур<strong>о</strong>вень<br />

жизни<br />

Без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сть<br />

людей


Резюме<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

За п<strong>о</strong>следнюю четверть века мир изменился, а вместе с ним – пр<strong>о</strong>блемы и задачи в <strong>о</strong>бласти развития. В<strong>о</strong>зникли н<strong>о</strong>вые страны,<br />

и сег<strong>о</strong>дня на нашей планете пр<strong>о</strong>живает б<strong>о</strong>лее семи миллиард<strong>о</strong>в людей, четверть из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых – м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дежь 1 . Изменился и ге<strong>о</strong>п<strong>о</strong>литический<br />

сценарий: развивающиеся страны стан<strong>о</strong>вятся крупн<strong>о</strong>й эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>й и п<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>й сил<strong>о</strong>й. Гл<strong>о</strong>бализация <strong>о</strong>бъединила нар<strong>о</strong>ды,<br />

рынки и труд, а цифр<strong>о</strong>вая рев<strong>о</strong>люция изменила жизнь людей.<br />

За п<strong>о</strong>следние 25 лет д<strong>о</strong>стигнут значительный<br />

пр<strong>о</strong>гресс в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

Люди стали жить д<strong>о</strong>льше, б<strong>о</strong>льшее числ<strong>о</strong> детей<br />

п<strong>о</strong>сещают шк<strong>о</strong>лу, и б<strong>о</strong>льше людей имеют д<strong>о</strong>ступ<br />

к <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вным с<strong>о</strong>циальным услугам 2 . П<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жительную<br />

р<strong>о</strong>ль в эт<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>цессе сыграли Декларация<br />

тысячелетия и сф<strong>о</strong>рмулир<strong>о</strong>ванные в ней Цели<br />

развития тысячелетия – гл<strong>о</strong>бальные <strong>о</strong>бязательства,<br />

принятые на рубеже века и направленные<br />

на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы в течение 15 лет п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчить с <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вными<br />

видами чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти.<br />

Тем не менее чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие неравн<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>,<br />

и <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сть людей пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжает<br />

существ<strong>о</strong>вать. Пр<strong>о</strong>гресс<strong>о</strong>м не <strong>о</strong>хвачены целые<br />

группы, <strong>о</strong>бщины, с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщества, и люди <strong>о</strong>стаются<br />

<strong>о</strong>бделенными. Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из них д<strong>о</strong>стигли лишь<br />

баз<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, а другие<br />

лишены даже эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в<strong>о</strong>зникли н<strong>о</strong>вые<br />

трудн<strong>о</strong>сти в <strong>о</strong>бласти развития, варьирующиеся <strong>о</strong>т<br />

неравенства д<strong>о</strong> изменения климата, <strong>о</strong>т эпидемий<br />

д<strong>о</strong> безрассудн<strong>о</strong>й миграции, <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>нфликт<strong>о</strong>в д<strong>о</strong><br />

экстремизма с применением насилия.<br />

«<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> <strong>2016</strong>»<br />

п<strong>о</strong>священ т<strong>о</strong>му, как <strong>о</strong>беспечить чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> – сег<strong>о</strong>дня и в будущем<br />

(см. инф<strong>о</strong>графику в начале главы). Он<br />

начинается с <strong>о</strong>тчета <strong>о</strong> д<strong>о</strong>стижениях, трудн<strong>о</strong>стях<br />

и надеждах, связываемых с чел<strong>о</strong>веческим развитием,<br />

и дает представление <strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, в как<strong>о</strong>м<br />

направлении желает двигаться чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong>.<br />

Ег<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нцепция <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вывается и базируется на<br />

П<strong>о</strong>вестке дня в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

на пери<strong>о</strong>д д<strong>о</strong> 2030 г<strong>о</strong>да, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая была <strong>о</strong>д<strong>о</strong>брена<br />

в пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>м г<strong>о</strong>ду 193-мя г<strong>о</strong>сударствами – членами<br />

Организации Объединенных Наций и на<br />

17-ти Целях в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые мир <strong>о</strong>бязуется д<strong>о</strong>стичь 3 .<br />

В <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>е исследуется, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался не <strong>о</strong>хваченным<br />

пр<strong>о</strong>гресс<strong>о</strong>м в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, и п<strong>о</strong>чему эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>. В нем<br />

указывается, чт<strong>о</strong> для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>беспечить<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, мал<strong>о</strong><br />

выявить характер и мест<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение различных<br />

вид<strong>о</strong>в <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> выдвинуть<br />

на передний план нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые аспекты перспективн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>да к структуре и <strong>о</strong>ценке чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития. В <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>е также выявлены<br />

мер<strong>о</strong>приятия и ключевые стратегии наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>литики, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лят д<strong>о</strong>стигнуть баз<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

ур<strong>о</strong>вня чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития кажд<strong>о</strong>му<br />

чел<strong>о</strong>веку, а также с<strong>о</strong>хранить и защитить эти<br />

д<strong>о</strong>стижения. Касаясь структурных пр<strong>о</strong>блем нынешней<br />

гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>й системы, д<strong>о</strong>клад предлагает<br />

варианты институци<strong>о</strong>нальных реф<strong>о</strong>рм.<br />

Осн<strong>о</strong>вные идеи<br />

В д<strong>о</strong>кладе выдвинуты пять <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных тезис<strong>о</strong>в:<br />

• Ключ<strong>о</strong>м к чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му развитию является<br />

все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть; чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех<br />

и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стижим<strong>о</strong>.<br />

• Разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные группы населения п<strong>о</strong>-прежнему<br />

страдают <strong>о</strong>т <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных вид<strong>о</strong>в <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти<br />

и сталкиваются с<strong>о</strong> значительными<br />

препятствиями при их пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лении.<br />

• К<strong>о</strong>нцепция «чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития для всех<br />

и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>» призывает пересм<strong>о</strong>треть нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

аспекты анализа и <strong>о</strong>ценки.<br />

• Существуют различные варианты п<strong>о</strong>литических<br />

мер<strong>о</strong>приятий, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые, в случае их внедрения,<br />

будут сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>беспечению<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

• Реф<strong>о</strong>рма гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> управления, предп<strong>о</strong>лагающая<br />

б<strong>о</strong>лее справедливые мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нние<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения, п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>существлению чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

В центре к<strong>о</strong>нцепции<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития –<br />

расширение св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д для кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> существа<br />

К<strong>о</strong>нцепция чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития п<strong>о</strong>священа<br />

расширению св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, с тем<br />

чт<strong>о</strong>бы кажд<strong>о</strong>е чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е существ<strong>о</strong> м<strong>о</strong>гл<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваться в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стями выб<strong>о</strong>ра, представляющими<br />

для нег<strong>о</strong>/нее ценн<strong>о</strong>сть. У этих св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д<br />

есть два фундаментальных аспекта: св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>да<br />

благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия, представленная наб<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м функций<br />

и п<strong>о</strong>тенциальными в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стями, и св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>да<br />

субъектн<strong>о</strong>сти, представленная г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с<strong>о</strong>м и авт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мией<br />

(рис. 1).<br />

• Функции – эт<strong>о</strong> различные действия и с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>гут <strong>о</strong>бладать ценн<strong>о</strong>стью<br />

Ключ<strong>о</strong>м<br />

к чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му<br />

развитию является<br />

все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть;<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие<br />

для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>стижим<strong>о</strong><br />

Резюме | 1


РИСУНОК 1<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие: аналитическая схема<br />

П<strong>о</strong>тенциальные в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти<br />

Функции<br />

Действия и с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния,<br />

представляющие<br />

ценн<strong>о</strong>сть<br />

для чел<strong>о</strong>века<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие<br />

Наб<strong>о</strong>р<br />

с<strong>о</strong>четаний функций,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>гут быть<br />

д<strong>о</strong>стигнуты<br />

Субъектн<strong>о</strong>сть,<br />

нацеленная на т<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong>бы делать и д<strong>о</strong>стигать т<strong>о</strong>,<br />

чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>ставляет ценн<strong>о</strong>сть<br />

для чел<strong>о</strong>века<br />

Г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с и авт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия<br />

Ист<strong>о</strong>чник: Отдел п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>.<br />

Осн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й уп<strong>о</strong>р<br />

в структурн<strong>о</strong>й схеме<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития сделан<br />

на б<strong>о</strong>гатств<strong>о</strong><br />

чел<strong>о</strong>веческих жизней,<br />

а не на б<strong>о</strong>гатств<strong>о</strong><br />

эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мики<br />

с т<strong>о</strong>чки зрения т<strong>о</strong>й или ин<strong>о</strong>й личн<strong>о</strong>сти, такие<br />

как счастье, п<strong>о</strong>лучение п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> питания<br />

и <strong>о</strong>бладание х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шим зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вьем, а также сам<strong>о</strong>уважение<br />

и участие в жизни <strong>о</strong>бщества.<br />

• П<strong>о</strong>тенциальные в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти представляют<br />

с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й различные наб<strong>о</strong>ры функций (действий<br />

и с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яний), к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые личн<strong>о</strong>сть м<strong>о</strong>жет д<strong>о</strong>стигнуть.<br />

• Субъектн<strong>о</strong>сть – эт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>, чтό личн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong>льна делать<br />

и д<strong>о</strong>стигать, стремясь к каким-либ<strong>о</strong> целям<br />

или ценн<strong>о</strong>стям, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>на считает для себя<br />

важными.<br />

Оба вида св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong> не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димы для<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

В перв<strong>о</strong>м выпуске «<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м<br />

<strong>развитии</strong>», вышедшем в 1990 г., чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие был<strong>о</strong> представлен<strong>о</strong> как антр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>центрический<br />

п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>д к развитию (вставка 1) 4 . Структурная<br />

схема чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития смещала<br />

дискурс <strong>о</strong> <strong>развитии</strong> с д<strong>о</strong>стижения материальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

из<strong>о</strong>билия к п<strong>о</strong>вышению благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия людей,<br />

с максимизации д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>да к п<strong>о</strong>вышению чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>тенциала, с <strong>о</strong>птимизации р<strong>о</strong>ста к расширению<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д. Осн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й уп<strong>о</strong>р в ней был сделан<br />

на б<strong>о</strong>гатств<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческих жизней, а не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong><br />

на б<strong>о</strong>гатств<strong>о</strong> эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мик, чт<strong>о</strong> вел<strong>о</strong> к смене <strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>в<br />

при рассм<strong>о</strong>трении результат<strong>о</strong>в развития<br />

(вставка 2).<br />

ВСТАВКА 1<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие: к<strong>о</strong>мплексный п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>д<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие – эт<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цесс расширения в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> выб<strong>о</strong>ра. Н<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие – эт<strong>о</strong><br />

также и цель, т<strong>о</strong> есть <strong>о</strong>н<strong>о</strong> является <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> и пр<strong>о</strong>цесс<strong>о</strong>м,<br />

и результат<strong>о</strong>м. Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие п<strong>о</strong>дразумевает, чт<strong>о</strong><br />

люди <strong>о</strong>бязаны влиять на пр<strong>о</strong>цессы, ф<strong>о</strong>рмирующие их жизнь.<br />

В<strong>о</strong> всем эт<strong>о</strong>м эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мический р<strong>о</strong>ст является важным средств<strong>о</strong>м<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, н<strong>о</strong> не к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>й целью.<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие – эт<strong>о</strong> развитие людей п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенциала, <strong>о</strong>существляем<strong>о</strong>е<br />

людьми (путем активн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> участия в пр<strong>о</strong>цессах, ф<strong>о</strong>рмирующих<br />

их жизнь) и для людей (путем улучшения их жизни). Эта к<strong>о</strong>нцепция<br />

шире, чем другие п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>ды, такие как п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>д с т<strong>о</strong>чки<br />

зрения чел<strong>о</strong>веческих ресурс<strong>о</strong>в, п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>д с т<strong>о</strong>чки зрения <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных<br />

п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стей и п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>д с т<strong>о</strong>чки зрения благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия людей.<br />

Ист<strong>о</strong>чник: Отдел п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>.<br />

2 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


ВСТАВКА 2<br />

Измерение чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

С<strong>о</strong>ставн<strong>о</strong>й Индекс чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития (ИЧР) <strong>о</strong>бъединяет<br />

три баз<strong>о</strong>вых измерения чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития. Ожидаемая<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть жизни при р<strong>о</strong>ждении <strong>о</strong>тражает сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть<br />

вести д<strong>о</strong>лгую и счастливую жизнь. Средняя пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть<br />

<strong>о</strong>бучения и <strong>о</strong>жидаемая пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>бучения <strong>о</strong>тражают<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>владевать знаниями, а вал<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й наци<strong>о</strong>нальный<br />

д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>д на душу населения <strong>о</strong>тражает сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть д<strong>о</strong>стигнуть<br />

д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня жизни.<br />

Для б<strong>о</strong>лее к<strong>о</strong>мплексн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> измерения чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

в <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>е <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> также представлены еще<br />

четыре с<strong>о</strong>ставных индекса. ИЧР, ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванный с учет<strong>о</strong>м<br />

неравенства, вн<strong>о</strong>сит п<strong>о</strong>правку в ИЧР с учет<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вня неравенства.<br />

Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития с<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ставляет значения ИЧР для мужчин<br />

и женщин. Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> неравенства п<strong>о</strong>казывает степень<br />

расширения прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей женщин, а Индекс мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>й<br />

бедн<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>тражает измерения бедн<strong>о</strong>сти, не связанные с д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м.<br />

Ист<strong>о</strong>чник: Отдел п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, структурная схема чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития являлась аналитическим фундамент<strong>о</strong>м<br />

для Декларации тысячелетия и Целей развития<br />

тысячелетия – фиксир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong> ср<strong>о</strong>кам наб<strong>о</strong>ра<br />

целей и задач в <strong>о</strong>бласти развития, с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

в 2000 г. 189-ю главами г<strong>о</strong>сударств и правительств,<br />

и призванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> снизить к 2015 г. баз<strong>о</strong>вый<br />

ур<strong>о</strong>вень бедн<strong>о</strong>сти. Она также сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вала<br />

П<strong>о</strong>вестку дня в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития на<br />

пери<strong>о</strong>д д<strong>о</strong> 2030 г. и Цели в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, и <strong>о</strong>казала влияние на них.<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех<br />

и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стижим<strong>о</strong><br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть является центральным<br />

элемент<strong>о</strong>м чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong><br />

быть и м<strong>о</strong>жет быть <strong>о</strong>беспечен<strong>о</strong> для кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Обнадеживающим факт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении<br />

является нак<strong>о</strong>пленный п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жительный <strong>о</strong>пыт.<br />

К 2015 г. миру удал<strong>о</strong>сь решить нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

пр<strong>о</strong>блемы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые 25 лет назад казались пугающими<br />

и неразрешимыми. Даже несм<strong>о</strong>тря на<br />

т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> население мира в<strong>о</strong>зр<strong>о</strong>сл<strong>о</strong> на 2 млрд чел. –<br />

с 5,3 млрд в 1990 г. д<strong>о</strong> 7,3 млрд в 2015 г., – б<strong>о</strong>лее<br />

1 млрд чел. избежал<strong>о</strong> крайней нищеты, 2,1 млрд<br />

п<strong>о</strong>лучили д<strong>о</strong>ступ к улучшенным средствам<br />

канализации, а свыше 2,6 млрд – к улучшенным<br />

ист<strong>о</strong>чникам питьев<strong>о</strong>й в<strong>о</strong>ды 5 .<br />

В пери<strong>о</strong>д с 1990 п<strong>о</strong> 2015 г. детская смертн<strong>о</strong>сть<br />

в в<strong>о</strong>зрасте д<strong>о</strong> 5 лет в странах мира с<strong>о</strong>кратилась<br />

б<strong>о</strong>лее чем вдв<strong>о</strong>е – с 91 д<strong>о</strong> 43 на 1 тыс. детей,<br />

р<strong>о</strong>дившихся живыми. В пери<strong>о</strong>д с 2000 д<strong>о</strong> 2015 г.<br />

снизилась распр<strong>о</strong>страненн<strong>о</strong>сть ВИЧ, малярии и<br />

туберкулеза. В <strong>2016</strong> г. д<strong>о</strong>ля мест в парламентах<br />

стран мира, занимаемых женщинами, в<strong>о</strong>зр<strong>о</strong>сла<br />

д<strong>о</strong> 23% – на шесть пр<strong>о</strong>центных пункт<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> сравнению<br />

с предыдущим десятилетием. Гл<strong>о</strong>бальный<br />

чистый п<strong>о</strong>казатель <strong>о</strong>безлесения упал с 7,3 млн га<br />

в г<strong>о</strong>д в 1990-х гг. д<strong>о</strong> 3,3 млн в 2010–2015 гг. 6<br />

Н<strong>о</strong>, несм<strong>о</strong>тря на весь эт<strong>о</strong>т п<strong>о</strong>хвальный пр<strong>о</strong>гресс,<br />

мир п<strong>о</strong>-прежнему сталкивается с<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гими<br />

сл<strong>о</strong>жными пр<strong>о</strong>блемами развития. Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из<br />

них н<strong>о</strong>сят затяжн<strong>о</strong>й характер (<strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сть),<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые углубляются (неравенств<strong>о</strong>), а нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

в<strong>о</strong>зникают (экстремизм с пр<strong>о</strong>явлением<br />

насилия). Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые н<strong>о</strong>сят гл<strong>о</strong>бальный (гендерн<strong>о</strong>е<br />

неравенств<strong>о</strong>), нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые реги<strong>о</strong>нальный<br />

(нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>к в<strong>о</strong>ды), а нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые – л<strong>о</strong>кальный<br />

характер (стихийные бедствия). Б<strong>о</strong>льшинств<strong>о</strong><br />

взаимн<strong>о</strong> усиливают друг друга: изменение климата<br />

снижает пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льственную без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сть;<br />

стремительная урбанизация ведет к маргинализации<br />

г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дск<strong>о</strong>й бедн<strong>о</strong>ты. Вне зависим<strong>о</strong>сти <strong>о</strong>т<br />

св<strong>о</strong>их масштаб<strong>о</strong>в, эти выз<strong>о</strong>вы <strong>о</strong>казывают <strong>о</strong>трицательн<strong>о</strong>е<br />

в<strong>о</strong>здействие на благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучие людей.<br />

И все же, несм<strong>о</strong>тря на все эти выз<strong>о</strong>вы, т<strong>о</strong>, чег<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>стигл<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> за 25 лет, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет надеяться<br />

на в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть фундаментальных перемен.<br />

Фактически, нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из впечатляющих<br />

изменений пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шли в реги<strong>о</strong>нах или <strong>о</strong>бластях,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые прежде <strong>о</strong>тставали. В странах мира люди<br />

все сильнее влияют на пр<strong>о</strong>цессы, ф<strong>о</strong>рмирующие<br />

их жизнь. Из<strong>о</strong>бретательн<strong>о</strong>сть и тв<strong>о</strong>рчеств<strong>о</strong><br />

людей привели к техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическим рев<strong>о</strong>люциям<br />

и в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>тили их в приемы и мет<strong>о</strong>ды нашег<strong>о</strong> труда,<br />

мышления и п<strong>о</strong>ведения.<br />

В наст<strong>о</strong>ящее время ведущими направлениями<br />

люб<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дискурса п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>блемам развития являются<br />

гендерн<strong>о</strong>е равенств<strong>о</strong> и расширение прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей<br />

женщин. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, нельзя <strong>о</strong>трицать, чт<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> для диал<strong>о</strong>га и дискуссий п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сам,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые ранее считались запретными – таким<br />

как сексуальная <strong>о</strong>риентация, дискриминация,<br />

испытываемая лесбиянками, геями, бисексуалами,<br />

трансгендерами и интерсексуалами, калечащие<br />

<strong>о</strong>перации на женских п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вых <strong>о</strong>рганах и женск<strong>о</strong>е<br />

<strong>о</strong>брезание, – медленн<strong>о</strong> расширяется с намерением<br />

к<strong>о</strong>нструктивн<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>леть эти пр<strong>о</strong>блемы.<br />

Растет п<strong>о</strong>нимание пр<strong>о</strong>блемы уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сти.<br />

Важнейшими примерами эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> являются П<strong>о</strong>вестка<br />

дня на пери<strong>о</strong>д д<strong>о</strong> 2030 г. (П<strong>о</strong>вестка дня<br />

2030) и Парижск<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>глашение <strong>о</strong>б изменении<br />

климата. Они также п<strong>о</strong>казывают, чт<strong>о</strong> в шуме<br />

дебат<strong>о</strong>в и т<strong>о</strong>лк<strong>о</strong>тне тупик<strong>о</strong>вых ситуаций п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong><br />

вырабатывается всемирный к<strong>о</strong>нсенсус п<strong>о</strong><br />

мн<strong>о</strong>гим гл<strong>о</strong>бальным пр<strong>о</strong>блемам, <strong>о</strong>беспечивая<br />

уст<strong>о</strong>йчивый мир для будущих п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лений.<br />

Все эти мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бещающие с<strong>о</strong>бытия п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют<br />

миру надеяться, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к вещей м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> изме-<br />

Д<strong>о</strong>стижения<br />

чел<strong>о</strong>вечества за 25 лет<br />

п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют надеяться<br />

на в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть<br />

фундаментальных<br />

перемен. Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

из впечатляющих<br />

изменений пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шли<br />

в реги<strong>о</strong>нах или<br />

<strong>о</strong>бластях, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

прежде <strong>о</strong>тставали<br />

Резюме | 3


Жизненн<strong>о</strong> важн<strong>о</strong><br />

пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>леть <strong>о</strong>тставание<br />

в различных <strong>о</strong>бластях<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, н<strong>о</strong> не менее<br />

важн<strong>о</strong> <strong>о</strong>беспечить,<br />

чт<strong>о</strong>бы будущие<br />

п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ления <strong>о</strong>бладали<br />

такими же, а т<strong>о</strong> и<br />

б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>кими<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стями<br />

нить и чт<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны. Меньше<br />

чем за 15 лет миру предст<strong>о</strong>ит <strong>о</strong>существить вд<strong>о</strong>хн<strong>о</strong>вляющую<br />

пр<strong>о</strong>грамму действий, в результате к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

никт<strong>о</strong> не <strong>о</strong>станется <strong>о</strong>бделенным. Жизненн<strong>о</strong> важн<strong>о</strong><br />

пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>леть <strong>о</strong>тставание в различных <strong>о</strong>бластях чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, н<strong>о</strong> не менее важн<strong>о</strong> <strong>о</strong>беспечить,<br />

чт<strong>о</strong>бы будущие п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ления <strong>о</strong>бладали такими же,<br />

а т<strong>о</strong> и б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>кими в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стями.<br />

Осуществление П<strong>о</strong>вестки дня на пери<strong>о</strong>д д<strong>о</strong><br />

2030 г. – критически важный шаг в направлении<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы кажд<strong>о</strong>й чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>й жизни была<br />

пред<strong>о</strong>ставлена в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть в п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й мере<br />

раскрыть св<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>тенциал. Фактически, между<br />

структурн<strong>о</strong>й схем<strong>о</strong>й чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и<br />

П<strong>о</strong>вестк<strong>о</strong>й дня 2030 существуют три <strong>о</strong>бщих аналитических<br />

связующих звена (рис. 2):<br />

• В <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их этих д<strong>о</strong>кумент<strong>о</strong>в лежит к<strong>о</strong>нцепция<br />

все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти: в структурн<strong>о</strong>й схеме<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития акцент сделан на<br />

п<strong>о</strong>вышении ур<strong>о</strong>вня св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д для кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

существа, а в П<strong>о</strong>вестке дня 2030 –<br />

на т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы никт<strong>о</strong> не <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным.<br />

• В центре внимания <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их д<strong>о</strong>кумент<strong>о</strong>в – <strong>о</strong>дни<br />

и те же фундаментальные задачи: иск<strong>о</strong>ренить<br />

крайнюю нищету, п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчить с г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong>кратить<br />

неравенств<strong>о</strong>, <strong>о</strong>беспечить гендерн<strong>о</strong>е<br />

равенств<strong>о</strong> и т. д.<br />

РИСУНОК 2<br />

• Ключевым принцип<strong>о</strong>м <strong>о</strong>б<strong>о</strong>их д<strong>о</strong>кумент<strong>о</strong>в<br />

является уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сть.<br />

Связи между структурн<strong>о</strong>й схем<strong>о</strong>й чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, П<strong>о</strong>вестк<strong>о</strong>й дня 2030 и Целями<br />

в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития взаимн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ддерживают<br />

друг друга в трех <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях. В<strong>о</strong>-первых,<br />

из П<strong>о</strong>вестки дня 2030 м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> увидеть, какие из<br />

аналитических элемент<strong>о</strong>в структурн<strong>о</strong>й схемы чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития укрепляют ее к<strong>о</strong>нцептуальную<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву. Анал<strong>о</strong>гичным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, структурная<br />

схема чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития м<strong>о</strong>жет пр<strong>о</strong>анализир<strong>о</strong>вать<br />

<strong>о</strong>писательную часть П<strong>о</strong>вестки дня 2030<br />

и рассм<strong>о</strong>треть элементы, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бные ее <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гатить.<br />

В<strong>о</strong>-вт<strong>о</strong>рых, в индикат<strong>о</strong>рах Целей в <strong>о</strong>бласти<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать<br />

п<strong>о</strong>казатели чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития при <strong>о</strong>ценке<br />

пр<strong>о</strong>гресса в д<strong>о</strong>стижении Целей в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития. Анал<strong>о</strong>гичным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, структурная<br />

схема чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бна<br />

д<strong>о</strong>бавить к индикат<strong>о</strong>рам Целей в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнительные п<strong>о</strong>казатели.<br />

В-третьих, <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>ы <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong><br />

м<strong>о</strong>гут быть чрезвычайн<strong>о</strong> м<strong>о</strong>щным инструмент<strong>о</strong>м<br />

пр<strong>о</strong>паганды П<strong>о</strong>вестки дня 2030 и Целей в <strong>о</strong>бласти<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, а Цели в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития м<strong>о</strong>гут в предст<strong>о</strong>ящие г<strong>о</strong>ды стать х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>шей<br />

платф<strong>о</strong>рм<strong>о</strong>й для привлечения б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>-<br />

Аналитические связи между структурн<strong>о</strong>й схем<strong>о</strong>й чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и П<strong>о</strong>вестк<strong>о</strong>й дня 2030<br />

[за счет структурн<strong>о</strong>й схемы чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития]<br />

Парадигма<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

Пр<strong>о</strong>анализир<strong>о</strong>вать текст П<strong>о</strong>вестки дня 2030 и найти элементы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>гут быть <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащены<br />

Уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сть<br />

Ключев<strong>о</strong>й принцип<br />

Общие <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти<br />

Сфера <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> внимания<br />

Ликвидация крайней нищеты и г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>да<br />

П<strong>о</strong>вестка дня<br />

2030 и ЦУР<br />

Прав<strong>о</strong> кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>века на св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды<br />

Принцип все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти<br />

Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать аналитические элементы структурн<strong>о</strong>й схемы чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

Чт<strong>о</strong>бы никт<strong>о</strong> не <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным<br />

для усиления к<strong>о</strong>нцептуальн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вы [П<strong>о</strong>вестки дня]<br />

Ист<strong>о</strong>чник: Отдел п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>.<br />

4 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


к<strong>о</strong>г<strong>о</strong> внимания к структурн<strong>о</strong>й схеме чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития и <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>ам <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>.<br />

В т<strong>о</strong> же время <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вные виды<br />

<strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong><br />

распр<strong>о</strong>странены среди<br />

различных групп населения<br />

Среди населения мира каждый девятый страдает<br />

<strong>о</strong>т г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>да, а каждый третий – <strong>о</strong>т неуд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

питания 7 . Ок<strong>о</strong>л<strong>о</strong> 15 млн девушек вых<strong>о</strong>дят<br />

замуж в в<strong>о</strong>зрасте м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>же 18 лет – такие свадьбы<br />

пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>дят примерн<strong>о</strong> каждые две секунды 8 .<br />

В странах мира ежедневн<strong>о</strong> 18 млн чел. умирают<br />

<strong>о</strong>т загрязнения в<strong>о</strong>здуха 9 , а ежег<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> 2 млн чел.<br />

заражаются ВИЧ-инфекцией 10 . В среднем каждую<br />

минуту 24 чел. п<strong>о</strong>двергаются принудительн<strong>о</strong>му<br />

перемещению с<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> места жительства 11 .<br />

Эти <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вные виды <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти распр<strong>о</strong>странены<br />

среди различных групп населения.<br />

Женщины и девушки, представители этнических<br />

меньшинств и к<strong>о</strong>ренных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, инвалиды,<br />

мигранты – все <strong>о</strong>ни являются <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленными п<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вным измерениям чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

В<strong>о</strong> всех реги<strong>о</strong>нах у женщин б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>кая <strong>о</strong>жидаемая<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть жизни при р<strong>о</strong>ждении,<br />

чем у мужчин, а в б<strong>о</strong>льшинстве реги<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в <strong>о</strong>жидаемая<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>бучения <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>ва для<br />

дев<strong>о</strong>чек и мальчик<strong>о</strong>в. Тем не менее в<strong>о</strong> всех реги<strong>о</strong>нах<br />

у женщин значение Индекса чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития (ИЧР) в среднем ниже, чем у мужчин.<br />

Наиб<strong>о</strong>льшая разница наблюдается в Южн<strong>о</strong>й<br />

Азии, где женский ИЧР на 20% ниже мужск<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

О наличии групп<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти свидетельствуют<br />

данные п<strong>о</strong> Непалу. Сам<strong>о</strong>е выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>е<br />

значение ИЧР – у брахман<strong>о</strong>в и чхетри (0,538), за<br />

ними идут джанаджати (0,482), далиты (0,434)<br />

и мусульмане (0,422). Наиб<strong>о</strong>лее значительны<br />

различия в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые имеют ярк<strong>о</strong><br />

выраженн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>ср<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>здействие на чел<strong>о</strong>веческий<br />

п<strong>о</strong>тенциал 12 .<br />

Отставание п<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вным п<strong>о</strong>казателям чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития среди различных групп населения<br />

с<strong>о</strong>храняется также в связи с дискриминацией.<br />

Ос<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й дискриминации в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей<br />

п<strong>о</strong>двергаются женщины, чт<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дит<br />

к результатам, ставящим их в неблаг<strong>о</strong>приятн<strong>о</strong>е<br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение (рис. 3). В<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих <strong>о</strong>бществах женщинам<br />

не п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляется владеть пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дительными<br />

активами, такими как прав<strong>о</strong> на землю и имуществ<strong>о</strong>.<br />

В результате в развивающихся странах лишь<br />

10–20% землевладельцев – женщины 13 .<br />

Этнические меньшинства и другие группы населения<br />

не д<strong>о</strong>пускаются к п<strong>о</strong>лучению <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания,<br />

труд<strong>о</strong>устр<strong>о</strong>йству и занятию административных<br />

и п<strong>о</strong>литических п<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>в, чт<strong>о</strong> прив<strong>о</strong>дит к бедн<strong>о</strong>сти<br />

и б<strong>о</strong>лее выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>сти стать жертвами преступлений,<br />

включая т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>влю людьми. В 2012 г.<br />

в<strong>о</strong> Вьетнаме 51% этнических меньшинств жили<br />

в усл<strong>о</strong>виях мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>й бедн<strong>о</strong>сти (для сравнения,<br />

среди нар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>стей кинь и х<strong>о</strong>а, представителей<br />

этническ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшинства, – лишь 17%) 14 .<br />

Также б<strong>о</strong>лее 370 млн чел., <strong>о</strong>пределяющих св<strong>о</strong>й<br />

статус в качестве представителей к<strong>о</strong>ренных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в,<br />

в 70 странах мира п<strong>о</strong>двергаются дискриминации<br />

и не имеют д<strong>о</strong>ступа к юридическим структурам,<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию на р<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м языке, а также<br />

лишены права на земельные, в<strong>о</strong>дные, лесные<br />

ресурсы и интеллектуальную с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>сть 15 .<br />

П<strong>о</strong> <strong>о</strong>ценкам, свыше 1 млрд чел. имеют ту или<br />

иную ф<strong>о</strong>рму инвалидн<strong>о</strong>сти и в б<strong>о</strong>льшинстве<br />

<strong>о</strong>бществ <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сятся к самым <strong>о</strong>тчужденным сл<strong>о</strong>ям<br />

населения. Они п<strong>о</strong>двергаются стигматизации,<br />

дискриминации, испытывают <strong>о</strong>граничения<br />

в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении физическ<strong>о</strong>й и виртуальн<strong>о</strong>й среды<br />

жизнедеятельн<strong>о</strong>сти 16 .<br />

Сег<strong>о</strong>дня 244 млн людей живут за пределами<br />

св<strong>о</strong>их стран пр<strong>о</strong>исх<strong>о</strong>ждения 17 . Мн<strong>о</strong>гие из них являются<br />

эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическими беженцами, надеющимися<br />

п<strong>о</strong>высить св<strong>о</strong>й ур<strong>о</strong>вень жизни и п<strong>о</strong>сылать<br />

деньги д<strong>о</strong>м<strong>о</strong>й. Н<strong>о</strong> целый ряд мигрант<strong>о</strong>в в странах<br />

мира, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> 65 млн принудительн<strong>о</strong> перемещенных<br />

лиц, сталкиваются с экстремальными усл<strong>о</strong>виями<br />

– <strong>о</strong>тсутствием раб<strong>о</strong>ты, д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>да и д<strong>о</strong>ступа<br />

к медицинск<strong>о</strong>му <strong>о</strong>бслуживанию и с<strong>о</strong>циальным<br />

услугам, за исключением гуманитарн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи<br />

в экстренных ситуациях. В принимающих странах<br />

<strong>о</strong>ни зачастую сталкиваются с притеснениями,<br />

враждебн<strong>о</strong>стью и насилием.<br />

В сфере <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти людей наблюдается<br />

св<strong>о</strong>я динамика. Пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ление п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>га низк<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

ур<strong>о</strong>вня чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития не <strong>о</strong>бязательн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>беспечивает защиту людей <strong>о</strong>т в<strong>о</strong>зникающих и<br />

будущих угр<strong>о</strong>з. Даже там, где люди п<strong>о</strong>льзуются<br />

б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>кими в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стями выб<strong>о</strong>ра, чем<br />

раньше, стабильн<strong>о</strong>сть этих в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей м<strong>о</strong>жет<br />

быть п<strong>о</strong>ставлена п<strong>о</strong>д угр<strong>о</strong>зу.<br />

Эпидемии, насилие, изменение климата и прир<strong>о</strong>дные<br />

катастр<strong>о</strong>фы сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны быстр<strong>о</strong> п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>рвать<br />

пр<strong>о</strong>гресс для тех, к<strong>о</strong>му удал<strong>о</strong>сь вырваться из<br />

нищеты. Они м<strong>о</strong>гут также с<strong>о</strong>действ<strong>о</strong>вать нак<strong>о</strong>плению<br />

н<strong>о</strong>вых вид<strong>о</strong>в <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти. Милли<strong>о</strong>ны<br />

людей п<strong>о</strong> всему миру, вынужденные вести натуральн<strong>о</strong>е<br />

х<strong>о</strong>зяйств<strong>о</strong> на деградир<strong>о</strong>ванных п<strong>о</strong>чвах,<br />

п<strong>о</strong>двергаются риску климатически <strong>о</strong>бусл<strong>о</strong>вленных<br />

прир<strong>о</strong>дных катастр<strong>о</strong>ф, засух и связанн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с ними<br />

<strong>о</strong>тсутствия пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льственн<strong>о</strong>й без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сти.<br />

Обезд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сть нынешних п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лений людей<br />

м<strong>о</strong>жет распр<strong>о</strong>страниться и на следующее п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ление.<br />

Ур<strong>о</strong>вень <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания, зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вья и д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>да<br />

р<strong>о</strong>дителей сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен в значительн<strong>о</strong>й степени влиять<br />

на в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>ткрывающиеся перед их детьми.<br />

На пути все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong><br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжают с<strong>о</strong>храняться<br />

значительные препятствия<br />

Д<strong>о</strong>ступ к группам населения, <strong>о</strong>стающимся<br />

в плену <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти, м<strong>о</strong>жет быть в наиб<strong>о</strong>льшей<br />

степени затруднен – в ге<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>м,<br />

В сфере<br />

<strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти<br />

людей наблюдается<br />

динамика.<br />

Пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ление п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>га<br />

низк<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

не <strong>о</strong>бязательн<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>беспечивает защиту<br />

людей <strong>о</strong>т в<strong>о</strong>зникающих<br />

и будущих угр<strong>о</strong>з<br />

Резюме | 5


РИСУНОК 3<br />

Дискриминация женщин в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей<br />

Т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> в 18 странах<br />

Прав<strong>о</strong>вые преп<strong>о</strong>ны<br />

<strong>о</strong>тсутствуют<br />

В 100 странах<br />

Определенные виды<br />

пр<strong>о</strong>фесси<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й<br />

деятельн<strong>о</strong>сти<br />

не д<strong>о</strong>пускаются<br />

из-за п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

принадлежн<strong>о</strong>сти<br />

(страны)<br />

100<br />

193<br />

В 32 странах<br />

Пр<strong>о</strong>цедура<br />

п<strong>о</strong>лучения пасп<strong>о</strong>рта<br />

<strong>о</strong>тличается <strong>о</strong>т п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>й<br />

пр<strong>о</strong>цедуры для мужчин<br />

Дискриминация<br />

женщин<br />

в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей<br />

Б<strong>о</strong>лее чем в 150 странах<br />

Узак<strong>о</strong>ненная дискриминация<br />

В 18 странах<br />

Для труд<strong>о</strong>устр<strong>о</strong>йства<br />

требуется с<strong>о</strong>гласие<br />

мужа<br />

Ист<strong>о</strong>чник: Отдел п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>.<br />

Реализация<br />

на практике все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong><br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жна,<br />

<strong>о</strong>днак<strong>о</strong> в первую<br />

<strong>о</strong>чередь не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong><br />

пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>леть ключевые<br />

барьеры и ф<strong>о</strong>рмы<br />

<strong>о</strong>тчуждения<br />

п<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>м, с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>м и эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях. Нагр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>ждение препятствий<br />

м<strong>о</strong>жет п<strong>о</strong>треб<strong>о</strong>вать б<strong>о</strong>лее значительных бюджетн<strong>о</strong>-нал<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вых<br />

ресурс<strong>о</strong>в и <strong>о</strong>казания п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи<br />

в целях развития, стабильных техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гических<br />

д<strong>о</strong>стижений и б<strong>о</strong>лее надежных данных для м<strong>о</strong>нит<strong>о</strong>ринга<br />

и <strong>о</strong>ценки.<br />

Однак<strong>о</strong> нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из препятствий, такие как<br />

в<strong>о</strong>пиющее насилие, дискриминаци<strong>о</strong>нные зак<strong>о</strong>ны,<br />

неравн<strong>о</strong>правные с<strong>о</strong>циальные н<strong>о</strong>рмы, дисбалансы<br />

в п<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>м участии и несправедлив<strong>о</strong>е распределение<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей, глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong> к<strong>о</strong>ренятся<br />

в с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>литических <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>стях и <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях.<br />

Их пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ление п<strong>о</strong>требует п<strong>о</strong>ставить<br />

в<strong>о</strong> главу угла в индивидуальных и к<strong>о</strong>ллективных<br />

альтернативах выб<strong>о</strong>ра чутк<strong>о</strong>сть, т<strong>о</strong>лерантн<strong>о</strong>сть<br />

и м<strong>о</strong>ральную приверженн<strong>о</strong>сть гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>й справедлив<strong>о</strong>сти<br />

и уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сти. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы<br />

люди рассматривали себя как часть спл<strong>о</strong>ченн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цел<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, а не раск<strong>о</strong>л<strong>о</strong>тую карту к<strong>о</strong>нкурирующих<br />

групп и интерес<strong>о</strong>в.<br />

Движение в ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития требует <strong>о</strong>с<strong>о</strong>знания и <strong>о</strong>смысления факт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<br />

и динамики маргинализации групп, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая<br />

неизбежн<strong>о</strong> различается в разных странах<br />

и реги<strong>о</strong>нах. Реализация на практике все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong><br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жна, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong> в первую<br />

<strong>о</strong>чередь не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>леть ключевые<br />

барьеры и ф<strong>о</strong>рмы исключенн<strong>о</strong>сти (рис. 4).<br />

Независим<strong>о</strong> <strong>о</strong>т т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, намеренн<strong>о</strong> или ненамеренн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>вершается исключение, <strong>о</strong>н<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет прив<strong>о</strong>дить<br />

к <strong>о</strong>дним и тем же результатам: нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

будут <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>лены б<strong>о</strong>льше, чем другие, и не все<br />

люди будут п<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваться равными в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стями<br />

для п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й реализации св<strong>о</strong>ег<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенциала.<br />

Групп<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е неравенств<strong>о</strong> <strong>о</strong>тражает различия,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые н<strong>о</strong>сят с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong> ск<strong>о</strong>нструир<strong>о</strong>ванный и<br />

уст<strong>о</strong>йчивый характер, п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>му чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни с<strong>о</strong>ставляют<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву для неравн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ступа к результатам,<br />

<strong>о</strong>бладающим ценн<strong>о</strong>стью, и <strong>о</strong>граниченным ресурсам.<br />

С<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, измерения и механизмы<br />

исключенн<strong>о</strong>сти т<strong>о</strong>же динамичны, так же как и<br />

6 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


РИСУНОК 4<br />

Препятствия на пути все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти<br />

Нетерпим<strong>о</strong>сть<br />

и исключенн<strong>о</strong>сть<br />

Дискриминаци<strong>о</strong>нные<br />

зак<strong>о</strong>ны<br />

С<strong>о</strong>циальные н<strong>о</strong>рмы<br />

Насилие<br />

Уз<strong>о</strong>сть<br />

сам<strong>о</strong>идентификации<br />

Наци<strong>о</strong>нализм<br />

П<strong>о</strong>литика<br />

идентичн<strong>о</strong>сти<br />

Препятствия<br />

на пути все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти<br />

Ущемление прав<br />

или исключенн<strong>о</strong>сть<br />

Неравенств<strong>о</strong><br />

Отсутствие г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>са<br />

Узурпация<br />

институт<strong>о</strong>в элитами<br />

Преимущества<br />

для 1% населения<br />

Отсутствие<br />

плюрализма<br />

Ист<strong>о</strong>чник: Отдел п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>.<br />

характеристики, исп<strong>о</strong>льзуемые теми или иными<br />

группами в качестве критерия исключенн<strong>о</strong>сти.<br />

Для увек<strong>о</strong>вечения различий между группами<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти прав<strong>о</strong>вых и<br />

п<strong>о</strong>литических институт<strong>о</strong>в – или зл<strong>о</strong>уп<strong>о</strong>треблять<br />

этими в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стями. Наиб<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>чевидным<br />

пример<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> являются права с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщества<br />

лесбиян<strong>о</strong>к, геев, бисексуал<strong>о</strong>в, трансгендер<strong>о</strong>в и<br />

интерсексуал<strong>о</strong>в в 73 странах и на пяти террит<strong>о</strong>риях,<br />

где п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вые акты между лицами <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>ла запрещены 18 . В других случаях зак<strong>о</strong>ны<br />

н<strong>о</strong>сят дискриминаци<strong>о</strong>нный характер, так как не<br />

д<strong>о</strong>пускают д<strong>о</strong>ступа тех или иных групп к услугам<br />

или в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стям.<br />

Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с<strong>о</strong>циальные н<strong>о</strong>рмы м<strong>о</strong>гут сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вать<br />

гарм<strong>о</strong>ничн<strong>о</strong>му с<strong>о</strong>существ<strong>о</strong>ванию людей<br />

в <strong>о</strong>бществе, т<strong>о</strong>гда как другие м<strong>о</strong>гут быть дискриминаци<strong>о</strong>нными,<br />

п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>чными или с<strong>о</strong>действующими<br />

исключенн<strong>о</strong>сти. В<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих странах с<strong>о</strong>циальные<br />

н<strong>о</strong>рмы <strong>о</strong>граничивают в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти и диапаз<strong>о</strong>н<br />

выб<strong>о</strong>ра для женщин и девушек, на д<strong>о</strong>лю к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых,<br />

как правил<strong>о</strong>, прих<strong>о</strong>дится 3 / 4<br />

всег<strong>о</strong> <strong>о</strong>бъема не<strong>о</strong>плачиваем<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>машнег<strong>о</strong> труда п<strong>о</strong> ух<strong>о</strong>ду 19 . Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

м<strong>о</strong>жет не п<strong>о</strong><strong>о</strong>щряться п<strong>о</strong>сещение женщинами кафе<br />

и рест<strong>о</strong>ран<strong>о</strong>в, а в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых случаях считается<br />

неприличным п<strong>о</strong>явление женщин в <strong>о</strong>бщественных<br />

местах без с<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ждения мужчины 20 .<br />

В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>, наиб<strong>о</strong>лее ярк<strong>о</strong> выраженными и<br />

радикальными механизмами исключенн<strong>о</strong>сти<br />

являются унижение и насилие. Их м<strong>о</strong>тивы включают<br />

в себя к<strong>о</strong>нс<strong>о</strong>лидацию п<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>й власти,<br />

защиту благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия элит, к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>ль за распределением<br />

ресурс<strong>о</strong>в, захват террит<strong>о</strong>рий и ресурс<strong>о</strong>в<br />

и <strong>о</strong>казание предп<strong>о</strong>чтения иде<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гиям на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве<br />

прев<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дства как<strong>о</strong>й-либ<strong>о</strong> <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й идентичн<strong>о</strong>сти<br />

и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наб<strong>о</strong>ра ценн<strong>о</strong>стей.<br />

Один пр<strong>о</strong>цент населения мира владеет 46-ю пр<strong>о</strong>центами<br />

мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> б<strong>о</strong>гатства 21 . Неравенств<strong>о</strong> д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>да<br />

влияет на неравенств<strong>о</strong> в других аспектах благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия,<br />

и на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т. Учитывая нынешнее неравенств<strong>о</strong>,<br />

исключенные группы нах<strong>о</strong>дятся в слаб<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>зиции,<br />

чт<strong>о</strong>бы инициир<strong>о</strong>вать пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания институт<strong>о</strong>в.<br />

Им не хватает субъектн<strong>о</strong>сти и г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>са и, таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м,<br />

<strong>о</strong>ни не <strong>о</strong>бладают д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чным п<strong>о</strong>литическим<br />

вес<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы влиять на п<strong>о</strong>литику и зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>дательств<strong>о</strong><br />

традици<strong>о</strong>нными средствами.<br />

В эп<strong>о</strong>ху, к<strong>о</strong>гда велением времени стан<strong>о</strong>вятся<br />

гл<strong>о</strong>бальные действия и с<strong>о</strong>трудничеств<strong>о</strong>, сфера<br />

пр<strong>о</strong>явления сам<strong>о</strong>идентичн<strong>о</strong>сти сужается. С<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>литические<br />

движения, связанные<br />

с идентичн<strong>о</strong>стью, будь т<strong>о</strong> наци<strong>о</strong>налистические<br />

или этн<strong>о</strong>п<strong>о</strong>литические, п<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, усиливаются.<br />

Одним из н<strong>о</strong>вейших пример<strong>о</strong>в <strong>о</strong>бращения<br />

к наци<strong>о</strong>нализму в усл<strong>о</strong>виях, к<strong>о</strong>гда индивиды чув-<br />

Неравенств<strong>о</strong> д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>да<br />

влияет на неравенств<strong>о</strong><br />

в других аспектах<br />

благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия,<br />

и на<strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>т<br />

Резюме | 7


Г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с и авт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия как<br />

элементы св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды<br />

субъектн<strong>о</strong>сти и<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия<br />

являются<br />

не<strong>о</strong>тъемлем<strong>о</strong>й<br />

частью чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

ствуют св<strong>о</strong>ю <strong>о</strong>тчужденн<strong>о</strong>сть в меняющемся мире,<br />

является «брекзит».<br />

Нетерпим<strong>о</strong>сть к другим в<strong>о</strong> всех ее ф<strong>о</strong>рмах –<br />

прав<strong>о</strong>вых, с<strong>о</strong>циальных или в ф<strong>о</strong>рме насилия –<br />

пр<strong>о</strong>тив<strong>о</strong>речит чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му развитию и принципам<br />

все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти.<br />

К<strong>о</strong>нцепция чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

призывает пересм<strong>о</strong>треть<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые аспекты анализа<br />

К<strong>о</strong>нцепция чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития предусматривает<br />

расширение диапаз<strong>о</strong>на выб<strong>о</strong>ра, <strong>о</strong>пределяющег<strong>о</strong>,<br />

кт<strong>о</strong> мы и чт<strong>о</strong> мы делаем. В <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве<br />

так<strong>о</strong>г<strong>о</strong> выб<strong>о</strong>ра лежит ряд факт<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в: уважение<br />

прав чел<strong>о</strong>века; шир<strong>о</strong>кий диапаз<strong>о</strong>н вариант<strong>о</strong>в<br />

выб<strong>о</strong>ра; с<strong>о</strong>циальные н<strong>о</strong>рмы и с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>знавательные<br />

<strong>о</strong>граничения, влияющие на выб<strong>о</strong>р;<br />

субъектн<strong>о</strong>сть, <strong>о</strong>существляемая – индивидуальн<strong>о</strong><br />

или в с<strong>о</strong>ставе группы – при ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вании альтернатив<br />

выб<strong>о</strong>ра; и механизмы урегулир<strong>о</strong>вания<br />

к<strong>о</strong>нкурирующих притязаний такими сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бами,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые являются справедливыми и с<strong>о</strong>действуют<br />

реализации чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенциала.<br />

Структурная схема чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет систематически сф<strong>о</strong>рмулир<strong>о</strong>вать эти<br />

идеи и сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бна м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong> <strong>о</strong>светить взаим<strong>о</strong>действие<br />

между различными факт<strong>о</strong>рами, ставящими<br />

индивид<strong>о</strong>в и группы в неблаг<strong>о</strong>приятные усл<strong>о</strong>вия<br />

в различных к<strong>о</strong>нтекстах.<br />

Права чел<strong>о</strong>века – эт<strong>о</strong> краеуг<strong>о</strong>льный камень<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, ег<strong>о</strong> фундамент. П<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>д<br />

с т<strong>о</strong>чки зрения прав чел<strong>о</strong>века предлагает п<strong>о</strong>лезные<br />

аспекты для анализа чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

Н<strong>о</strong>сители <strong>о</strong>бязательств п<strong>о</strong>ддерживают чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие и п<strong>о</strong>вышают ег<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вень; <strong>о</strong>ни несут<br />

<strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>сть за пр<strong>о</strong>махи с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й системы<br />

в реализации чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития. Эта т<strong>о</strong>чка<br />

зрения не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> вых<strong>о</strong>дит за рамки минимальных<br />

притязаний в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, н<strong>о</strong><br />

и м<strong>о</strong>жет служить м<strong>о</strong>щным инструмент<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>иска<br />

средств для исправления ситуации.<br />

В п<strong>о</strong>нятии без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сти чел<strong>о</strong>века д<strong>о</strong>лжен<br />

делаться акцент на углубленн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>нимании в<strong>о</strong>здействия<br />

угр<strong>о</strong>з, риск<strong>о</strong>в и кризис<strong>о</strong>в на с<strong>о</strong>вместные<br />

действия в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и на<br />

структуры без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сти людей. Задачи с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят<br />

в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>беспечить равн<strong>о</strong>весие между п<strong>о</strong>буждаем<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>трясениями реакцией на гл<strong>о</strong>бальные<br />

угр<strong>о</strong>зы и развитием культуры пр<strong>о</strong>филактических<br />

мер<strong>о</strong>приятий.<br />

Г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с и авт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мия как элементы св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды субъектн<strong>о</strong>сти<br />

и св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия являются не<strong>о</strong>тъемлем<strong>о</strong>й<br />

частью чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития. Св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>да<br />

с<strong>о</strong>вершать <strong>о</strong>бдуманные действия, участв<strong>о</strong>вать<br />

в <strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>й дискуссии и быть субъектами<br />

ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания св<strong>о</strong>ей жизни и <strong>о</strong>кружающей среды<br />

имеет принципиальн<strong>о</strong>е значение в к<strong>о</strong>нцепции<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. На<br />

пр<strong>о</strong>тяжении мн<strong>о</strong>гих лет <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й акцент в структурн<strong>о</strong>й<br />

схеме чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития делался на<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>де благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия. Однак<strong>о</strong> в пр<strong>о</strong>цессе д<strong>о</strong>стижения<br />

благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия в<strong>о</strong>зникает не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сть<br />

делать акцент на св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>де субъектн<strong>о</strong>сти.<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие зависит <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>действия<br />

не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дам индивид<strong>о</strong>в, н<strong>о</strong> и св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дам<br />

групп и к<strong>о</strong>ллектив<strong>о</strong>в. Для самых маргинализир<strong>о</strong>ванных<br />

и наиб<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленных людей<br />

к<strong>о</strong>ллективная субъектн<strong>о</strong>сть сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бна <strong>о</strong>бладать<br />

г<strong>о</strong>разд<strong>о</strong> б<strong>о</strong>льшей властью, чем субъектн<strong>о</strong>сть индивидуальная.<br />

Индивид вряд ли д<strong>о</strong>стигнет мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

в <strong>о</strong>дин<strong>о</strong>чку, а власть м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>существляться<br />

т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м к<strong>о</strong>ллективных действий.<br />

Идентичн<strong>о</strong>сть влияет на субъектн<strong>о</strong>сть и авт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мию.<br />

Люди <strong>о</strong>бладают гражданск<strong>о</strong>й св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й<br />

выбирать св<strong>о</strong>и идентичн<strong>о</strong>сти – важн<strong>о</strong>й гражданск<strong>о</strong>й<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рую не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> признавать,<br />

<strong>о</strong>ценивать и защищать. Каждый индивид заслуживает<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>бладать альтернативами<br />

выб<strong>о</strong>ра между различными идентичн<strong>о</strong>стями,<br />

<strong>о</strong>бладающими для нег<strong>о</strong> ценн<strong>о</strong>стью. Признание<br />

таких альтернатив и уважение к ним являются<br />

предп<strong>о</strong>сылк<strong>о</strong>й мирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>существ<strong>о</strong>вания в мультиэтнических<br />

и мультикультурных <strong>о</strong>бществах.<br />

Три факт<strong>о</strong>ра, связанных с идентичн<strong>о</strong>стью,<br />

влекут за с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>следствия для все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития. В<strong>о</strong>-первых, для маргинализир<strong>о</strong>ванных<br />

людей пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>явления<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразных идентичн<strong>о</strong>стей в значительн<strong>о</strong>й<br />

мере <strong>о</strong>граничен<strong>о</strong>, так чт<strong>о</strong> для них м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>тсутств<strong>о</strong>вать<br />

св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>да выб<strong>о</strong>ра идентичн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>бладающей<br />

для них ценн<strong>о</strong>стью. В<strong>о</strong>-вт<strong>о</strong>рых, различные<br />

группы к<strong>о</strong>нкурируют между с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й за <strong>о</strong>граниченные<br />

ресурсы и п<strong>о</strong>литик<strong>о</strong>-эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическую власть,<br />

причем <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленные и маргинализир<strong>о</strong>ванные<br />

<strong>о</strong>казываются в пр<strong>о</strong>игрыше. В-третьих, наст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>е<br />

треб<strong>о</strong>вание иметь единую не<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>римую<br />

идентичн<strong>о</strong>сть, а также <strong>о</strong>тказ <strong>о</strong>т аргументир<strong>о</strong>вания<br />

и альтернативн<strong>о</strong>сти при выб<strong>о</strong>ре идентичн<strong>о</strong>стей<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бен привести к экстремизму<br />

и насилию, и тем самым п<strong>о</strong>ставить п<strong>о</strong>д угр<strong>о</strong>зу<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие. В б<strong>о</strong>льшинстве случаев<br />

<strong>о</strong>бщественные ценн<strong>о</strong>сти и н<strong>о</strong>рмы идут пр<strong>о</strong>тив<br />

наиб<strong>о</strong>лее <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленных; при эт<strong>о</strong>м предп<strong>о</strong>чтения<br />

зачастую бывают сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ваны с<strong>о</strong>циальными<br />

традициями привилегий и суб<strong>о</strong>рдинации. Однак<strong>о</strong><br />

смена ценн<strong>о</strong>стей и н<strong>о</strong>рм сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бна пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вать<br />

эт<strong>о</strong> предубеждение пр<strong>о</strong>тив <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленных.<br />

Личные св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды взаим<strong>о</strong>зависимы, и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бная<br />

взаим<strong>о</strong>зависим<strong>о</strong>сть м<strong>о</strong>жет ин<strong>о</strong>гда н<strong>о</strong>сить взаим<strong>о</strong>усиливающий<br />

характер. Например, раб<strong>о</strong>тник,<br />

п<strong>о</strong>льзующийся св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й <strong>о</strong>зеленять св<strong>о</strong>е раб<strong>о</strong>чее<br />

мест<strong>о</strong>, м<strong>о</strong>жет сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вать св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>де ег<strong>о</strong> к<strong>о</strong>ллег<br />

дышать чистым в<strong>о</strong>здух<strong>о</strong>м. Н<strong>о</strong> личная св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>да<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет также вступать в ст<strong>о</strong>лкн<strong>о</strong>вение<br />

с личн<strong>о</strong>й св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й других. Б<strong>о</strong>гатый чел<strong>о</strong>век<br />

в<strong>о</strong>лен п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ить себе мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>этажный д<strong>о</strong>м, н<strong>о</strong> эт<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>жет лишить ег<strong>о</strong> неимущег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>седа с<strong>о</strong>лнечн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

света и свежег<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здуха.<br />

Ограничение личн<strong>о</strong>й св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды других не<br />

<strong>о</strong>бязательн<strong>о</strong> является намеренным следствием<br />

8 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


<strong>о</strong>существления личн<strong>о</strong>й св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, н<strong>о</strong> нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

действия, п<strong>о</strong>пирающие личную св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ду<br />

других, м<strong>о</strong>гут с<strong>о</strong>вершаться умышленн<strong>о</strong>. Б<strong>о</strong>гатые и<br />

м<strong>о</strong>гущественные группы м<strong>о</strong>гут пытаться урéзать<br />

личную св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ду других. Эт<strong>о</strong> нах<strong>о</strong>дит <strong>о</strong>тражение<br />

в предп<strong>о</strong>чтении, <strong>о</strong>тдаваем<strong>о</strong>м зажит<strong>о</strong>чным сл<strong>о</strong>ям<br />

при выб<strong>о</strong>ре альтернатив п<strong>о</strong>литических мер<strong>о</strong>приятий<br />

в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>миках, в т<strong>о</strong>м, как п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ена<br />

прав<strong>о</strong>вая система, и в т<strong>о</strong>м, как функци<strong>о</strong>нируют<br />

институты. В<strong>о</strong> всех <strong>о</strong>бществах прих<strong>о</strong>дится идти<br />

на к<strong>о</strong>мпр<strong>о</strong>миссы и п<strong>о</strong>сле аргументир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й<br />

дискуссии динамичн<strong>о</strong> <strong>о</strong>пределять принципы<br />

решения в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в в пр<strong>о</strong>цессе п<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ения и стан<strong>о</strong>вления<br />

б<strong>о</strong>лее справедлив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщества.<br />

Уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>е развитие – эт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й<br />

справедлив<strong>о</strong>сти. Он имеет <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шение к межп<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ленческ<strong>о</strong>й<br />

справедлив<strong>о</strong>сти – личным св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дам<br />

будущих и нынешних п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лений. Тем самым<br />

структурная схема чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития рассматривает<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сть как факт<strong>о</strong>р распределительн<strong>о</strong>й<br />

справедлив<strong>о</strong>сти, как внутри п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лений,<br />

так и между ними.<br />

Д<strong>о</strong>йти д<strong>о</strong> всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гут<br />

к<strong>о</strong>нкретные аспекты <strong>о</strong>ценки<br />

Специалисты-практики в <strong>о</strong>бласти развития,<br />

в принципе, с<strong>о</strong>гласны с тем, чт<strong>о</strong> для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы<br />

дать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть всем людям п<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваться<br />

пл<strong>о</strong>дами пр<strong>о</strong>гресса в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дима разбивка статистических<br />

данных п<strong>о</strong> таким параметрам, как реги<strong>о</strong>н, п<strong>о</strong>л,<br />

г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д/сел<strong>о</strong>, с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>-эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мический статус,<br />

рас<strong>о</strong>вая и этническая принадлежн<strong>о</strong>сть. Н<strong>о</strong> им<br />

не вп<strong>о</strong>лне п<strong>о</strong>нятн<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>беспечить д<strong>о</strong>ступн<strong>о</strong>сть<br />

таких данных. Трудн<strong>о</strong> <strong>о</strong>пределить, какие линии<br />

разбивки не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димы для выявления неравенства<br />

п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нкретным измерениям, если д<strong>о</strong><br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мы не п<strong>о</strong>лучим нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е представление<br />

<strong>о</strong> т<strong>о</strong>м, как пр<strong>о</strong>текают пр<strong>о</strong>цессы <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ливания<br />

и маргинализации в <strong>о</strong>бществе. Ограничить<br />

исключенн<strong>о</strong>сть и <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сть сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бна<br />

с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>литическая и культурная чувствительн<strong>о</strong>сть.<br />

Разбивка статистических данных п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лу<br />

имеет принципиальн<strong>о</strong>е значение для <strong>о</strong>существления<br />

гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> равенства и расширения прав<br />

и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей женщин. В<strong>о</strong>т п<strong>о</strong>чему П<strong>о</strong>вестка<br />

дня 2030, в частн<strong>о</strong>сти Цель 5 в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, п<strong>о</strong>священная <strong>о</strong>беспечению<br />

гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> равенства и расширению прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей<br />

всех женщин и дев<strong>о</strong>чек, ф<strong>о</strong>кусируется<br />

на задачах, <strong>о</strong>блегчающих п<strong>о</strong>лучение данных<br />

с разбивк<strong>о</strong>й п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>лу.<br />

Даже несм<strong>о</strong>тря на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>да субъектн<strong>о</strong>сти<br />

является не<strong>о</strong>тъемлем<strong>о</strong>й частью чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, структурная схема чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития традици<strong>о</strong>нн<strong>о</strong> акцентир<strong>о</strong>вала<br />

внимание не ст<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> на субъектн<strong>о</strong>сти, ск<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

на благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучии. Пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> взгляните на ИЧР. Н<strong>о</strong><br />

субъектн<strong>о</strong>сть – п<strong>о</strong>казатель, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый, п<strong>о</strong> существу,<br />

труднее измерить, чем благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучие.<br />

Связь между св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия и св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й<br />

субъектн<strong>о</strong>сти в цел<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жительна. Она<br />

п<strong>о</strong>ддерживает тезис, с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>му эти два<br />

аспекта чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития в цел<strong>о</strong>м д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лняют<br />

друг друга, н<strong>о</strong> не нах<strong>о</strong>дятся в прям<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>рреляции.<br />

Другими сл<strong>о</strong>вами, в <strong>о</strong>бществах м<strong>о</strong>жет быть<br />

д<strong>о</strong>стигнут выс<strong>о</strong>кий средний ур<strong>о</strong>вень п<strong>о</strong>тенциала<br />

или благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия, н<strong>о</strong> не д<strong>о</strong>стигнута субъектн<strong>о</strong>сть<br />

(выражаемая п<strong>о</strong>казателями г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>са и авт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мии).<br />

Другие измерители чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия,<br />

такие как Индекс с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>гресса 22 ,<br />

Всемирный индекс счастья 23 и Индекс лучшей<br />

жизни 24 , м<strong>о</strong>гут с п<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>й исслед<strong>о</strong>вать, распр<strong>о</strong>страняется<br />

ли благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучие на всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые страны также п<strong>о</strong>ддерживают субъективные<br />

измерители благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия или счастья,<br />

такие как бутанский Индекс вал<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

счастья 25 .<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> также п<strong>о</strong>дразумевать сб<strong>о</strong>р и представление<br />

статистических данных с инн<strong>о</strong>ваци<strong>о</strong>нных<br />

т<strong>о</strong>чек зрения, например, в реальн<strong>о</strong>м времени или<br />

в ф<strong>о</strong>рме дашб<strong>о</strong>рда. К<strong>о</strong>нцепция дашб<strong>о</strong>рда п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет<br />

п<strong>о</strong>казать в таблице с цвет<strong>о</strong>вым к<strong>о</strong>дир<strong>о</strong>ванием<br />

ур<strong>о</strong>вни и пр<strong>о</strong>гресс п<strong>о</strong> различным индикат<strong>о</strong>рам<br />

развития. Она, таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, м<strong>о</strong>жет быть<br />

эффективн<strong>о</strong>й при <strong>о</strong>ценке благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия людей.<br />

Она д<strong>о</strong>лжна также п<strong>о</strong>дразумевать инклюзивный<br />

пр<strong>о</strong>цесс привлечения б<strong>о</strong>льшег<strong>о</strong> числа людей для<br />

нак<strong>о</strong>пления и распр<strong>о</strong>странения инф<strong>о</strong>рмации<br />

с исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванием н<strong>о</strong>вых техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гий.<br />

В 2013 г. учрежденная Генеральным секретарем<br />

ООН Группа видных деятелей выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

ур<strong>о</strong>вня п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>вестке дня в <strong>о</strong>бласти развития<br />

призвала к рев<strong>о</strong>люции в сфере данных <strong>о</strong>б уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>м<br />

<strong>развитии</strong>, включая <strong>о</strong>существление н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

междунар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й инициативы, направленн<strong>о</strong>й на<br />

п<strong>о</strong>вышение качества инф<strong>о</strong>рмации и статистических<br />

данных, д<strong>о</strong>ступных гражданам 26 . П<strong>о</strong>нятие<br />

«б<strong>о</strong>льших данных» <strong>о</strong>писывает крупные <strong>о</strong>бъемы<br />

инф<strong>о</strong>рмации – как структурир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й, так и не<br />

структурир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й, – сб<strong>о</strong>р к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>существляется<br />

различными <strong>о</strong>рганизациями с исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванием<br />

с<strong>о</strong>временных техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гий, и к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>гут<br />

придать н<strong>о</strong>вые перспективы исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванию<br />

традици<strong>о</strong>нных данных и статистики.<br />

Уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>е развитие –<br />

эт<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й<br />

справедлив<strong>о</strong>сти<br />

Резюме | 9


РИСУНОК 5<br />

Общенаци<strong>о</strong>нальные п<strong>о</strong>литические меры заб<strong>о</strong>ты <strong>о</strong> тех,<br />

кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным: четырехзвенная стратегия<br />

В<strong>о</strong>здействие<br />

на п<strong>о</strong>тенциал<br />

на пр<strong>о</strong>тяжении<br />

жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

цикла<br />

М<strong>о</strong>билизация<br />

ресурс<strong>о</strong>в<br />

на решение<br />

при<strong>о</strong>ритетных<br />

задач<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

С<strong>о</strong>действие<br />

с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й<br />

защите<br />

Б<strong>о</strong>рьба<br />

с эпидемиями,<br />

п<strong>о</strong>трясениями<br />

и рисками<br />

Расширение<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей<br />

для женщин<br />

Охват тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным: исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание все<strong>о</strong>бщих п<strong>о</strong>литических мер<br />

Заб<strong>о</strong>та <strong>о</strong> тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался<br />

<strong>о</strong>бделенным: варианты<br />

<strong>о</strong>бщенаци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>литики<br />

Б<strong>о</strong>рьба<br />

пр<strong>о</strong>тив насилия<br />

и <strong>о</strong>беспечение<br />

защищенн<strong>о</strong>сти<br />

людей<br />

Осуществление<br />

инклюзивн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

р<strong>о</strong>ста<br />

П<strong>о</strong>ддержание<br />

благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия<br />

людей<br />

в п<strong>о</strong>слек<strong>о</strong>нфликтных<br />

ситуациях<br />

Осуществление мер в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении групп<br />

с <strong>о</strong>с<strong>о</strong>быми п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стями<br />

Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание<br />

механизма<br />

кв<strong>о</strong>тир<strong>о</strong>вания<br />

С<strong>о</strong>действие<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му<br />

развитию<br />

маргинализир<strong>о</strong>ванных<br />

групп<br />

Б<strong>о</strong>рьба<br />

с изменением<br />

климата<br />

П<strong>о</strong>ддержка<br />

прав<br />

чел<strong>о</strong>века<br />

Обеспечение<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти<br />

Расширение прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным<br />

Обеспечение<br />

д<strong>о</strong>ступа<br />

к прав<strong>о</strong>судию<br />

С<strong>о</strong>действие<br />

инклюзии<br />

Придание жизнест<strong>о</strong>йк<strong>о</strong>сти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му развитию


Ключевые варианты<br />

п<strong>о</strong>литических мер<strong>о</strong>приятий<br />

Охват тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенными:<br />

применение все<strong>о</strong>бщих п<strong>о</strong>литических мер<br />

С<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующая пере<strong>о</strong>риентация все<strong>о</strong>бщих<br />

п<strong>о</strong>литических мер<strong>о</strong>приятий сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бна с<strong>о</strong>кратить<br />

дефицит чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития среди тех, кт<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным. При эт<strong>о</strong>м не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> придать<br />

р<strong>о</strong>сту инклюзивный характер, расширять<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти для женщин, внедрять к<strong>о</strong>нцепцию<br />

раскрытия п<strong>о</strong>тенциала в течение жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

цикла и м<strong>о</strong>билиз<strong>о</strong>вать ресурсы на решение при<strong>о</strong>ритетных<br />

задач чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

Стремление к инклюзивн<strong>о</strong>му р<strong>о</strong>сту<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие <strong>о</strong>хватывал<strong>о</strong><br />

всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, р<strong>о</strong>ст д<strong>о</strong>лжен быть инклюзивным<br />

и <strong>о</strong>пираться на четыре взаим<strong>о</strong>п<strong>о</strong>ддерживающих<br />

стержня: р<strong>о</strong>ст, ведущий к занят<strong>о</strong>сти, усиление финанс<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

инклюзии, инвестир<strong>о</strong>вание в при<strong>о</strong>ритетные<br />

направления чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и <strong>о</strong>существление<br />

выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>эффективных мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>направленных<br />

мер вмешательства (беспр<strong>о</strong>игрышных стратегий).<br />

Осн<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>й акцент в стратегии р<strong>о</strong>ста, ведущег<strong>о</strong><br />

к занят<strong>о</strong>сти, д<strong>о</strong>лжен быть сделан на такие мер<strong>о</strong>приятия,<br />

как устранение препятствий для развития,<br />

<strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> на занят<strong>о</strong>сть, разраб<strong>о</strong>тка<br />

и внедрение н<strong>о</strong>рмативн<strong>о</strong>-прав<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й базы, <strong>о</strong>блегчающей<br />

регулир<strong>о</strong>вание труда в неф<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>м<br />

сект<strong>о</strong>ре, укрепление связей между крупными, мелкими<br />

и средними предприятиями, <strong>о</strong>риентация на<br />

сект<strong>о</strong>ра, где живут и трудятся неимущие, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong><br />

в сельских рай<strong>о</strong>нах, и с<strong>о</strong>вершенств<strong>о</strong>вание распределения<br />

г<strong>о</strong>сударственных расх<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в между капитал<strong>о</strong>м<br />

и труд<strong>о</strong>м с целью с<strong>о</strong>здания раб<strong>о</strong>чих мест.<br />

Четырехзвенная к<strong>о</strong>нцепция наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>литики<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бна <strong>о</strong>беспечить, чт<strong>о</strong>бы чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие <strong>о</strong>хватывал<strong>о</strong> всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> (рис. 5).<br />

В<strong>о</strong>-первых, <strong>о</strong>хват тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным,<br />

требует все<strong>о</strong>бщих п<strong>о</strong>литических мер<strong>о</strong>приятий,<br />

н<strong>о</strong> на практике все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть в п<strong>о</strong>литике трудн<strong>о</strong>д<strong>о</strong>стижима.<br />

Например, страна м<strong>о</strong>жет быть<br />

привержена делу <strong>о</strong>беспечения все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> <strong>о</strong>хвата<br />

населения медицинск<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью, <strong>о</strong>днак<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдаленн<strong>о</strong>сть<br />

населенных пункт<strong>о</strong>в и ге<strong>о</strong>графическ<strong>о</strong>е<br />

мест<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение террит<strong>о</strong>рий м<strong>о</strong>гут привести<br />

к т<strong>о</strong>му, чт<strong>о</strong> медицинские центры будут д<strong>о</strong>ступны<br />

не для всех рай<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, все<strong>о</strong>бщую<br />

п<strong>о</strong>литику в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong><br />

пере<strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>вать, с тем чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>хватить<br />

ее мер<strong>о</strong>приятиями тех, кт<strong>о</strong> не был ими <strong>о</strong>хвачен.<br />

В<strong>о</strong>-вт<strong>о</strong>рых, даже при с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующей все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сти<br />

п<strong>о</strong>литики различные группы населения<br />

имеют <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бые п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сти и требуют<br />

специальных мер<strong>о</strong>приятий. Их п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жение различается,<br />

и п<strong>о</strong>литические мер<strong>о</strong>приятия д<strong>о</strong>лжны<br />

быть чувствительными к их мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразным<br />

п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стям. Например, для инвалид<strong>о</strong>в требуются<br />

специальные меры в <strong>о</strong>бласти труда, м<strong>о</strong>бильн<strong>о</strong>сти<br />

и участия в <strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>й жизни.<br />

В-третьих, д<strong>о</strong>стижение <strong>о</strong>пределенн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития не <strong>о</strong>значает стабильн<strong>о</strong>сти<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня. В усл<strong>о</strong>виях п<strong>о</strong>трясений и<br />

уязвим<strong>о</strong>сти пр<strong>о</strong>гресс чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

м<strong>о</strong>жет замедлиться или даже <strong>о</strong>братиться вспять,<br />

и п<strong>о</strong>следствия эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> будут <strong>о</strong>щущать те, кт<strong>о</strong> с<strong>о</strong>всем<br />

недавн<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лел п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г баз<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития или еще не д<strong>о</strong>стиг эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

ур<strong>о</strong>вня. След<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие<br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть жизнест<strong>о</strong>йким.<br />

В-четвертых, <strong>о</strong>хват тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенными,<br />

требует также расширения их прав и<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей, с тем чт<strong>о</strong>бы в случае если п<strong>о</strong>литические<br />

меры и <strong>о</strong>существляющие их с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующие<br />

<strong>о</strong>рганизации не д<strong>о</strong>стигают цели, эти группы<br />

населения м<strong>о</strong>гли бы в<strong>о</strong>звысить св<strong>о</strong>й г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с, п<strong>о</strong>треб<strong>о</strong>вать<br />

<strong>о</strong>существления св<strong>о</strong>их прав и прибегнуть<br />

к механизмам п<strong>о</strong>лучения к<strong>о</strong>мпенсации.<br />

В гл<strong>о</strong>бализир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м мире наци<strong>о</strong>нальные<br />

п<strong>о</strong>литические мер<strong>о</strong>приятия, направленные на<br />

все<strong>о</strong>бщее <strong>о</strong>существление чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития,<br />

д<strong>о</strong>лжны д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лняться гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>й систем<strong>о</strong>й,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая является справедлив<strong>о</strong>й и <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащает<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие.<br />

П<strong>о</strong>высить финанс<strong>о</strong>вую инклюзию неимущих м<strong>о</strong>жет<br />

ряд мер, таких как расширение банк<strong>о</strong>вских услуг<br />

для <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленных и маргинализир<strong>о</strong>ванных групп<br />

населения, упр<strong>о</strong>щение пр<strong>о</strong>цедур и применение<br />

с<strong>о</strong>временных техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гий для с<strong>о</strong>действия финанс<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

инклюзии. В странах Африки к югу <strong>о</strong>т Сахары<br />

м<strong>о</strong>бильные банк<strong>о</strong>вские счета имеет 12% взр<strong>о</strong>сл<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

населения (в странах мира в среднем – 2%) 27 .<br />

Инвестиции, <strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>ванные на при<strong>о</strong>ритетные<br />

направления чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития,<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны пред<strong>о</strong>ставить <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленным и маргинализир<strong>о</strong>ванным<br />

группам населения дешевые, н<strong>о</strong><br />

выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>эффективные услуги и инфраструктуру.<br />

Эффективный д<strong>о</strong>ступ неимущих сл<strong>о</strong>ев населения<br />

к услугам требует д<strong>о</strong>ступн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong> затратам,<br />

присп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бляем<strong>о</strong>сти к культурным практикам.<br />

В Никарагуа для м<strong>о</strong>нит<strong>о</strong>ринга с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вья<br />

будущих мам исп<strong>о</strong>льзуются п<strong>о</strong>ртативные<br />

ультрас<strong>о</strong>н<strong>о</strong>графы, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> перев<strong>о</strong>зить<br />

на вел<strong>о</strong>сипеде 28 . В сельских рай<strong>о</strong>нах женщины<br />

и девушки крайне не<strong>о</strong>х<strong>о</strong>тн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>сещают центры<br />

матери и ребенка, так как в этих медицинских<br />

учреждениях раб<strong>о</strong>тают т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> врачи-мужчины.<br />

Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые инвестиции в при<strong>о</strong>ритетные направления<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития прин<strong>о</strong>сят пр<strong>о</strong>чные<br />

и мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные результаты. Приведем в качестве<br />

примера пр<strong>о</strong>грамму п<strong>о</strong> <strong>о</strong>рганизации питания<br />

детей в шк<strong>о</strong>ле, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая дает мн<strong>о</strong>жеств<strong>о</strong> п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жительных<br />

результат<strong>о</strong>в: <strong>о</strong>на <strong>о</strong>беспечивает с<strong>о</strong>циальную<br />

защиту, п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гая р<strong>о</strong>дителям давать св<strong>о</strong>им детям<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание и защищать их пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льственную<br />

без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сть в<strong>о</strong> времена кризиса; <strong>о</strong>беспечивает<br />

Для т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чт<strong>о</strong>бы<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие <strong>о</strong>хватывал<strong>о</strong><br />

всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>,<br />

р<strong>о</strong>ст д<strong>о</strong>лжен быть<br />

инклюзивным<br />

Резюме | 11


В усл<strong>о</strong>виях, к<strong>о</strong>гда<br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вина чел<strong>о</strong>вечества<br />

не <strong>о</strong>хвачена<br />

д<strong>о</strong>стижениями<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, эт<strong>о</strong> развитие<br />

не н<strong>о</strong>сит все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong><br />

характера<br />

детей питанием, п<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку в бедных странах<br />

шк<strong>о</strong>льные завтраки и <strong>о</strong>беды зачастую являются<br />

единственным регулярным и выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>кал<strong>о</strong>рийным<br />

вид<strong>о</strong>м питания; и представляет с<strong>о</strong>б<strong>о</strong>й м<strong>о</strong>щный<br />

стимул, п<strong>о</strong>буждающий р<strong>о</strong>дителей <strong>о</strong>тправлять детей<br />

в шк<strong>о</strong>лу, а самих детей – пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжать <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание.<br />

Об этих преимуществах свидетельствует <strong>о</strong>пыт<br />

Б<strong>о</strong>тсваны, Ганы, Каб<strong>о</strong>-Верде, Кении, К<strong>о</strong>т-д’Ивуар,<br />

Мали, Намибии, Нигерии и Южн<strong>о</strong>й Африки 29 .<br />

Еще <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й сфер<strong>о</strong>й для инвестиций является<br />

сельская инфраструктура, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ги и<br />

электр<strong>о</strong>снабжение. Стр<strong>о</strong>ительств<strong>о</strong> д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г в сельск<strong>о</strong>й<br />

местн<strong>о</strong>сти снижает трансп<strong>о</strong>ртные расх<strong>о</strong>ды,<br />

связывает сельских фермер<strong>о</strong>в с рынками, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет<br />

раб<strong>о</strong>тникам передвигаться б<strong>о</strong>лее св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong> и<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствует д<strong>о</strong>ступу к шк<strong>о</strong>лам и п<strong>о</strong>ликлиникам.<br />

Электрификация сельских <strong>о</strong>бщин в Гватемале и<br />

Южн<strong>о</strong>й Африке п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гает п<strong>о</strong>высить занят<strong>о</strong>сть<br />

среди маргинализир<strong>о</strong>ванных групп населения 30 .<br />

П<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гает вернуть <strong>о</strong>бделенные группы населения<br />

в пр<strong>о</strong>цесс р<strong>о</strong>ста и перераспределение актив<strong>о</strong>в.<br />

Чел<strong>о</strong>веческий капитал – эт<strong>о</strong> факт<strong>о</strong>р пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства,<br />

в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м различия в <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>м<br />

ур<strong>о</strong>вне не п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляют неимущим включиться<br />

в выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дительный пр<strong>о</strong>цесс р<strong>о</strong>ста.<br />

Дем<strong>о</strong>кратизация <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> высшег<strong>о</strong>,<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бна принести п<strong>о</strong>льзу представителям<br />

бедных сл<strong>о</strong>ев населения.<br />

Анал<strong>о</strong>гичным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразные результаты<br />

в сфере развития м<strong>о</strong>жет принести <strong>о</strong>рганизация<br />

с<strong>о</strong>бственных пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дств на местн<strong>о</strong>м<br />

ур<strong>о</strong>вне. Пред<strong>о</strong>ставление местным <strong>о</strong>рганам власти<br />

сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong>сти в разраб<strong>о</strong>тке и внедрении<br />

план<strong>о</strong>в местн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> <strong>о</strong>тразить<br />

в себе чест<strong>о</strong>любивые п<strong>о</strong>мыслы местных <strong>о</strong>бщин.<br />

Децентрализация нал<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в т<strong>о</strong>же м<strong>о</strong>жет наделить<br />

местные <strong>о</strong>рганы власти правами п<strong>о</strong> сб<strong>о</strong>ру с<strong>о</strong>бственных<br />

д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в и уменьшить их зависим<strong>о</strong>сть <strong>о</strong>т<br />

субсидий, выделяемых центральным правительств<strong>о</strong>м.<br />

Н<strong>о</strong>, <strong>о</strong>беспечивая чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие<br />

<strong>о</strong>бделенных сл<strong>о</strong>ев населения, к<strong>о</strong>нцепция при<strong>о</strong>ритетн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рения местных п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стей<br />

также требует участия населения и п<strong>о</strong>вышения<br />

п<strong>о</strong>тенциала местн<strong>о</strong>й администрации.<br />

Расширение в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей женщин<br />

Гендерн<strong>о</strong>е равенств<strong>о</strong> и расширение прав и<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей женщин являются <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>в<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лагающими<br />

измерениями чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

В усл<strong>о</strong>виях, к<strong>о</strong>гда п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вина чел<strong>о</strong>вечества не <strong>о</strong>хвачена<br />

д<strong>о</strong>стижениями чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, эт<strong>о</strong><br />

развитие не н<strong>о</strong>сит все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> характера.<br />

Инвестир<strong>о</strong>вание в девушек и женщин прин<strong>о</strong>сит<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>мерные преимущества: например, если<br />

бы все девушки в развивающихся странах имели<br />

среднее <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, т<strong>о</strong> детская смертн<strong>о</strong>сть<br />

с<strong>о</strong>кратилась бы вдв<strong>о</strong>е 31 . Женщины также нуждаются<br />

в п<strong>о</strong>ддержке, чт<strong>о</strong>бы пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжать св<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание,<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в сферах естественных наук,<br />

технических, инженерных дисциплин и математики,<br />

в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых <strong>о</strong>жидается значительный спр<strong>о</strong>с<br />

на выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>квалифицир<strong>о</strong>ванную раб<strong>о</strong>чую силу.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, женщины <strong>о</strong>бязаны с<strong>о</strong>вмещать <strong>о</strong>плачиваемый<br />

труд вне д<strong>о</strong>ма с не<strong>о</strong>плачиваемым д<strong>о</strong>машним<br />

труд<strong>о</strong>м п<strong>о</strong> ух<strong>о</strong>ду, а также гарм<strong>о</strong>ничн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>четать<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дительные и репр<strong>о</strong>дуктивные функции.<br />

Гибкий труд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й расп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к, расширение альтернативных<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей п<strong>о</strong> ух<strong>о</strong>ду, включая детские<br />

сады, шк<strong>о</strong>лы пр<strong>о</strong>дленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> дня, д<strong>о</strong>ма для престарелых<br />

и другие в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи п<strong>о</strong> д<strong>о</strong>му на<br />

д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>ср<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь женщинам<br />

расширить диапаз<strong>о</strong>н в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей выб<strong>о</strong>ра.<br />

Меры п<strong>о</strong> п<strong>о</strong><strong>о</strong>щрению предпринимательск<strong>о</strong>й<br />

деятельн<strong>о</strong>сти женщин включают в себя с<strong>о</strong>здание<br />

н<strong>о</strong>рмативн<strong>о</strong>-прав<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й базы, устраняющей препятствия<br />

для владения земельными уг<strong>о</strong>дьями –<br />

жизненн<strong>о</strong> важным средств<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства,<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в сельск<strong>о</strong>м х<strong>о</strong>зяйстве. Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м,<br />

земельные п<strong>о</strong>литика, зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>дательств<strong>о</strong> и администрир<strong>о</strong>вание<br />

д<strong>о</strong>лжны быть изменены, и эти<br />

изменения не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> неукл<strong>о</strong>нн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дить<br />

в жизнь, чт<strong>о</strong>бы учитывать интересы женщин.<br />

«Стеклянный п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>л<strong>о</strong>к», х<strong>о</strong>тя и треснул в<strong>о</strong><br />

мн<strong>о</strong>гих местах, н<strong>о</strong> все еще <strong>о</strong>тнюдь не разрушен.<br />

Гендерные треб<strong>о</strong>вания к <strong>о</strong>тб<strong>о</strong>ру и найму кадр<strong>о</strong>в,<br />

и механизмы стимулир<strong>о</strong>вания, направленные<br />

на удержание раб<strong>о</strong>тник<strong>о</strong>в, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны расширить<br />

представительств<strong>о</strong> женщин в г<strong>о</strong>сударственн<strong>о</strong>м и<br />

частн<strong>о</strong>м сект<strong>о</strong>рах. Критерии назначения мужчин и<br />

женщин на рук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дящие д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong>сти высшег<strong>о</strong> звена<br />

д<strong>о</strong>лжны быть <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>выми и <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вываться на<br />

равн<strong>о</strong>м в<strong>о</strong>знаграждении за равный труд. Наставничеств<strong>о</strong>,<br />

тренинг и с<strong>о</strong>действие пр<strong>о</strong>фесси<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>му<br />

р<strong>о</strong>сту сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны расширить права и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти<br />

женщин на раб<strong>о</strong>чем месте благ<strong>о</strong>даря исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванию<br />

преуспевших женщин-рук<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дителей как примеры<br />

для п<strong>о</strong>дражания и в качестве п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>вителей.<br />

Раскрытие п<strong>о</strong>тенциала<br />

в течение жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цикла<br />

Чт<strong>о</strong>бы п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му развитию <strong>о</strong>хватить<br />

тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным, не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong><br />

рассматривать ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вание чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>тенциала через призму жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> цикла, так<br />

как на разных этапах св<strong>о</strong>ей жизни люди сталкиваются<br />

с различными видами уязвим<strong>о</strong>сти.<br />

Вер<strong>о</strong>ятн<strong>о</strong>сть закрепления результат<strong>о</strong>в чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития будет выше, если все дети см<strong>о</strong>гут<br />

<strong>о</strong>владеть знаниями и навыками, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующими<br />

тем в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стям, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые <strong>о</strong>ткрываются<br />

перед м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дежью, приступающей к труд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

деятельн<strong>о</strong>сти. Значительн<strong>о</strong>е внимание с п<strong>о</strong>лным<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванием уделяется с<strong>о</strong>зданию не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димых<br />

предп<strong>о</strong>сыл<strong>о</strong>к, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляющих всем детям, где бы<br />

<strong>о</strong>ни ни жили, пр<strong>о</strong>йти п<strong>о</strong>лный курс <strong>о</strong>бучения<br />

в шк<strong>о</strong>ле, включая д<strong>о</strong>шк<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание. П<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>ценке Всемирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> банка, каждый д<strong>о</strong>ллар, затраченный<br />

на д<strong>о</strong>шк<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>е <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание, прин<strong>о</strong>сит<br />

<strong>о</strong>бществу п<strong>о</strong>льзу, превышающую перв<strong>о</strong>начальн<strong>о</strong>е<br />

вл<strong>о</strong>жение в 6–17 раз, в виде б<strong>о</strong>лее зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вых<br />

12 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


РИСУНОК 6<br />

П<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сти в знаниях и навыках в XXI веке<br />

Мет<strong>о</strong>ды мышления<br />

Инструменты труда<br />

Мет<strong>о</strong>ды раб<strong>о</strong>ты<br />

Навыки, не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димые<br />

для жизни<br />

Креативн<strong>о</strong>сть<br />

Критическ<strong>о</strong>е мышление<br />

Решение пр<strong>о</strong>блем<br />

Принятие решений<br />

Обучение<br />

Инф<strong>о</strong>рмаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ммуникаци<strong>о</strong>нные<br />

техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии (ИКТ)<br />

Инф<strong>о</strong>рмаци<strong>о</strong>нная<br />

грам<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>сть<br />

К<strong>о</strong>ммуникативн<strong>о</strong>сть<br />

К<strong>о</strong>ллаб<strong>о</strong>ративн<strong>о</strong>сть<br />

Гражданская п<strong>о</strong>зиция<br />

Жизнь и пр<strong>о</strong>фесси<strong>о</strong>нальная<br />

деятельн<strong>о</strong>сть<br />

Личная и с<strong>о</strong>циальная<br />

<strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>сть<br />

Ист<strong>о</strong>чник: Отдел п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>.<br />

и пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дительных кадр<strong>о</strong>в 32 . В Гане в наст<strong>о</strong>ящее<br />

время курс д<strong>о</strong>шк<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания занимает<br />

два г<strong>о</strong>да. В Китае решается в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с <strong>о</strong>б <strong>о</strong>хвате д<strong>о</strong>шк<strong>о</strong>льными<br />

учреждениями всех малышей 33 .<br />

Расширение прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дежи<br />

требует действий как на п<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>м, так и на<br />

эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>м фр<strong>о</strong>нте. На п<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>м фр<strong>о</strong>нте<br />

не менее чем в 30 странах в т<strong>о</strong>й или ин<strong>о</strong>й ф<strong>о</strong>рме существует<br />

детск<strong>о</strong>-юн<strong>о</strong>шеская парламентская структура,<br />

на <strong>о</strong>бщенаци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне либ<strong>о</strong> в г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дах,<br />

деревнях или шк<strong>о</strong>лах 34 . Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, мнения<br />

м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дежи благ<strong>о</strong>даря различным ф<strong>о</strong>рмам участия –<br />

в р<strong>о</strong>ли к<strong>о</strong>нсультанта, привлекаем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong> инициативе<br />

правительства, члена м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дежн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> парламента и<br />

участника дискуссии за круглым ст<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м – интегрируются<br />

в пр<strong>о</strong>цесс принятия решений.<br />

На эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>м фр<strong>о</strong>нте не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здавать<br />

н<strong>о</strong>вые в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти для м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дежи и г<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вить<br />

м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дежь, владеющую не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димыми навыками,<br />

к исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванию не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димых в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей.<br />

К 2020 г. изменятся б<strong>о</strong>лее 1 / 3<br />

знаний и навык<strong>о</strong>в,<br />

важных для сег<strong>о</strong>дняшней труд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти 35 .<br />

Таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>владение навыками, не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димыми<br />

для XXI века, д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> стать частью пр<strong>о</strong>цесса<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания в течение жизни, нацеленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> на<br />

четыре К: критическ<strong>о</strong>е мышление, к<strong>о</strong>ллаб<strong>о</strong>ративн<strong>о</strong>сть,<br />

креативн<strong>о</strong>сть и к<strong>о</strong>ммуникативн<strong>о</strong>сть (рис. 6).<br />

Для п<strong>о</strong>жилых и нем<strong>о</strong>щных ключевые мер<strong>о</strong>приятия<br />

включают в себя внедрение с<strong>о</strong>четания г<strong>о</strong>сударственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

и частн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ух<strong>о</strong>да за престарелыми,<br />

усиление с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й защиты п<strong>о</strong>жилых людей<br />

благ<strong>о</strong>даря выплате баз<strong>о</strong>вых с<strong>о</strong>циальных пенсий<br />

за счет взн<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в предприятий (как в Бразилии) 36<br />

и с<strong>о</strong>здание в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей для труд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й деятельн<strong>о</strong>сти<br />

п<strong>о</strong>жилых там, где <strong>о</strong>ни м<strong>о</strong>гут прин<strong>о</strong>сить<br />

п<strong>о</strong>льзу, включая <strong>о</strong>бучение детей, труд п<strong>о</strong> ух<strong>о</strong>ду<br />

и в<strong>о</strong>л<strong>о</strong>нтерскую деятельн<strong>о</strong>сть.<br />

М<strong>о</strong>билизация ресурс<strong>о</strong>в<br />

на решение при<strong>о</strong>ритетных задач<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

Варианты м<strong>о</strong>билизации ресурс<strong>о</strong>в на решение<br />

при<strong>о</strong>ритетных задач чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития варьируются<br />

<strong>о</strong>т с<strong>о</strong>здания бюджетн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>странства д<strong>о</strong><br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в финансир<strong>о</strong>вания б<strong>о</strong>рьбы<br />

с изменением климата и <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>кращения субсидий,<br />

невыг<strong>о</strong>дных для бедных сл<strong>о</strong>ев населения, д<strong>о</strong> эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мически<br />

эффективн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания ресурс<strong>о</strong>в.<br />

Бюджетн<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>странств<strong>о</strong> включает в себя<br />

четыре элемента: <strong>о</strong>фициальную п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щь в целях<br />

развития, внутренние д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ды, финансир<strong>о</strong>вание<br />

дефицита (п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м внутренних и внешних<br />

заимств<strong>о</strong>ваний) и варьир<strong>о</strong>вание при<strong>о</strong>ритетных<br />

задач в <strong>о</strong>бласти эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>й эффективн<strong>о</strong>сти и<br />

расх<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в. Выб<strong>о</strong>р элемента, с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дятся расширение или перестр<strong>о</strong>йка бюджетн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>странства, зависят главным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>т <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>стей страны. В 2009 г. Гана рассматривала<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть улучшения сб<strong>о</strong>ра д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<br />

с целью п<strong>о</strong>вышения <strong>о</strong>бъема средств, выделяемых<br />

на здрав<strong>о</strong><strong>о</strong>хранение, даже несм<strong>о</strong>тря на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> д<strong>о</strong>ля<br />

с<strong>о</strong>в<strong>о</strong>купн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> г<strong>о</strong>сударственн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> бюджета, ассигнуемая<br />

на здрав<strong>о</strong><strong>о</strong>хранение, <strong>о</strong>сталась неизменн<strong>о</strong>й 37 .<br />

К<strong>о</strong>нс<strong>о</strong>лидация и <strong>о</strong>птимизация денежных перев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны превратить их в ист<strong>о</strong>чник финансир<strong>о</strong>вания<br />

при<strong>о</strong>ритетных задач чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

В странах, где п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки денежных перев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<br />

велики, таких как Бангладеш, И<strong>о</strong>рдания и Филиппины,<br />

м<strong>о</strong>гут быть с<strong>о</strong>зданы банки денежных перев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в.<br />

П<strong>о</strong> с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>ванию с принимающими странами<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> внедрять пр<strong>о</strong>стые и пр<strong>о</strong>зрачные прав<strong>о</strong>вые<br />

механизмы <strong>о</strong>тправки денежных перев<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в.<br />

В наименее развитых странах, где <strong>о</strong>бъем выбр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в<br />

незначителен, финансир<strong>о</strong>вание мер п<strong>о</strong> б<strong>о</strong>рьбе<br />

с изменением климата м<strong>о</strong>жет распр<strong>о</strong>страняться на<br />

ист<strong>о</strong>чники средств к существ<strong>о</strong>ванию, уст<strong>о</strong>йчивые<br />

к изменению климата, с<strong>о</strong>вершенств<strong>о</strong>вание систем<br />

в<strong>о</strong>д<strong>о</strong>снабжения и канализации и <strong>о</strong>беспечение пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льственн<strong>о</strong>й<br />

без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сти. Эти инвестиции<br />

вых<strong>о</strong>дят за рамки пр<strong>о</strong>грамм адаптации к изменению<br />

климата в узк<strong>о</strong>м смысле и в б<strong>о</strong>льшей степени<br />

<strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>ваны на д<strong>о</strong>стижение целей в <strong>о</strong>бласти<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития путем п<strong>о</strong>вышения д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>ср<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сти эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мик и <strong>о</strong>бществ<br />

к п<strong>о</strong>следствиям изменения климата.<br />

Прекращение субсидир<strong>о</strong>вания иск<strong>о</strong>паем<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

т<strong>о</strong>плива п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет высв<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дить ресурсы для<br />

решения задач чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, а п<strong>о</strong>вышение<br />

эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>й эффективн<strong>о</strong>сти исп<strong>о</strong>ль-<br />

Варианты м<strong>о</strong>билизации<br />

ресурс<strong>о</strong>в на решение<br />

при<strong>о</strong>ритетных задач<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития варьируются<br />

<strong>о</strong>т с<strong>о</strong>здания<br />

бюджетн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>странства<br />

д<strong>о</strong> исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания<br />

мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в<br />

финансир<strong>о</strong>вания<br />

б<strong>о</strong>рьбы с изменением<br />

климата<br />

и <strong>о</strong>т с<strong>о</strong>кращения<br />

субсидий, невыг<strong>о</strong>дных<br />

для бедных<br />

сл<strong>о</strong>ев населения,<br />

д<strong>о</strong> эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мически<br />

эффективн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания<br />

ресурс<strong>о</strong>в<br />

Резюме | 13


Маргинализир<strong>о</strong>ванные<br />

группы населения<br />

зачастую сталкиваются<br />

с <strong>о</strong>дними и теми же<br />

<strong>о</strong>граничениями, такими<br />

как дискриминация.<br />

Н<strong>о</strong> у кажд<strong>о</strong>й из этих<br />

групп есть св<strong>о</strong>и<br />

специфические<br />

п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сти, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

д<strong>о</strong>лжны быть<br />

уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рены, если<br />

мы х<strong>о</strong>тим, чт<strong>о</strong>бы<br />

<strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались<br />

пл<strong>о</strong>дами пр<strong>о</strong>гресса в<br />

<strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

з<strong>о</strong>вания ресурс<strong>о</strong>в эквивалентн<strong>о</strong> привлечению<br />

д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнительных ресурс<strong>о</strong>в. Например, благ<strong>о</strong>даря<br />

телемедицине м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> пред<strong>о</strong>ставить пациентам,<br />

Осуществление мер в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении групп<br />

населения с <strong>о</strong>с<strong>о</strong>быми п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стями<br />

П<strong>о</strong>ск<strong>о</strong>льку нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые с<strong>о</strong>циальные группы (этнические<br />

меньшинства, к<strong>о</strong>ренные нар<strong>о</strong>ды, инвалиды)<br />

сталкиваются с систематическ<strong>о</strong>й дискриминацией<br />

и, след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong>, <strong>о</strong>стаются <strong>о</strong>бделенными,<br />

применительн<strong>о</strong> к ним не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димы к<strong>о</strong>нкретные<br />

меры, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляли бы им д<strong>о</strong>стигать равных<br />

результат<strong>о</strong>в в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание системы преференций<br />

Система преференций зарек<strong>о</strong>менд<strong>о</strong>вала себя как<br />

важн<strong>о</strong>е средств<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ления уст<strong>о</strong>йчивых групп<strong>о</strong>вых<br />

диспр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рций и дискриминации групп<br />

населения. Она м<strong>о</strong>жет принимать ф<strong>о</strong>рму устан<strong>о</strong>вления<br />

кв<strong>о</strong>т для этнических меньшинств в высших<br />

учебных заведениях или предп<strong>о</strong>чтительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пред<strong>о</strong>ставления предпринимателям-женщинам<br />

субсидий п<strong>о</strong> кредитам через банк<strong>о</strong>вскую систему.<br />

Система преференций сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вала изменению<br />

к лучшему ситуации с представительств<strong>о</strong>м<br />

женщин в парламенте. П<strong>о</strong>сле принятия в 1995 г.<br />

на Четверт<strong>о</strong>й всемирн<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>нференции ООН<br />

Пекинск<strong>о</strong>й декларации и Платф<strong>о</strong>рмы действий в<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых странах были устан<strong>о</strong>влены гендерные<br />

кв<strong>о</strong>ты для п<strong>о</strong>вышения д<strong>о</strong>ли мест, занимаемых<br />

женщинами, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>беспечил<strong>о</strong> женщинам кредит<br />

д<strong>о</strong>верия и с<strong>о</strong>здал<strong>о</strong> для них стимулы балл<strong>о</strong>тир<strong>о</strong>ваться<br />

на выб<strong>о</strong>рные д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong>сти и п<strong>о</strong>беждать. Ярким<br />

пример<strong>о</strong>м эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> м<strong>о</strong>жет служить Руанда, где<br />

в Палате депутат<strong>о</strong>в женщины с<strong>о</strong>ставляют 64% 38 .<br />

С<strong>о</strong>действие чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му<br />

развитию маргинализир<strong>о</strong>ванных<br />

групп населения<br />

Несм<strong>о</strong>тря на мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразие идентичн<strong>о</strong>стей и<br />

п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стей, маргинализир<strong>о</strong>ванные группы<br />

населения, такие как этнические меньшинства,<br />

к<strong>о</strong>ренные нар<strong>о</strong>ды, лесбиянки, геи, бисексуалы,<br />

трансгендеры и интерсексуалы; а также лица, инфицир<strong>о</strong>ванные<br />

ВИЧ/СПИД<strong>о</strong>м, зачастую сталкиваются<br />

с <strong>о</strong>дними и теми же <strong>о</strong>граничениями,<br />

такими как дискриминация, с<strong>о</strong>циальная стигматизация<br />

и риск причинения вреда. Н<strong>о</strong> у кажд<strong>о</strong>й<br />

из этих групп есть св<strong>о</strong>и специфические п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>сти,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые д<strong>о</strong>лжны быть уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рены,<br />

если мы х<strong>о</strong>тим, чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>ни п<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вались пл<strong>о</strong>дами<br />

пр<strong>о</strong>гресса в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

Для нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых уязвимых групп, таких как<br />

этнические меньшинства или инвалиды, нед<strong>о</strong>пущение<br />

дискриминации и другие права гарантир<strong>о</strong>ваны<br />

к<strong>о</strong>нституцией и другими зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>дательными<br />

актами. Анал<strong>о</strong>гичным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, специальные<br />

п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>дательства м<strong>о</strong>гут действ<strong>о</strong>вать<br />

независим<strong>о</strong> <strong>о</strong>т их мест<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения, наилучшие<br />

медицинские к<strong>о</strong>нсультации и лечение, и снизить<br />

себест<strong>о</strong>им<strong>о</strong>сть пред<strong>о</strong>ставления услуг.<br />

в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении к<strong>о</strong>ренных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в (как эт<strong>о</strong> сделан<strong>о</strong><br />

в Канаде и Н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й Зеландии 39 ). Однак<strong>о</strong> в<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гих<br />

случаях эффективные механизмы применения<br />

зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>дательства и <strong>о</strong>беспечения юридическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

равенства <strong>о</strong>тсутствуют. Наци<strong>о</strong>нальные прав<strong>о</strong>защитные<br />

к<strong>о</strong>миссии или к<strong>о</strong>миссии п<strong>о</strong> делам<br />

к<strong>о</strong>нкретных групп м<strong>о</strong>гут курир<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>беспечение<br />

прав этих групп населения и следить за тем,<br />

чт<strong>о</strong>бы эти права не нарушались. Чт<strong>о</strong> касается<br />

пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ления дискриминации и зл<strong>о</strong>уп<strong>о</strong>треблений<br />

в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении член<strong>о</strong>в с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщества лесбиян<strong>о</strong>к, геев,<br />

бисексуал<strong>о</strong>в, трансгендер<strong>о</strong>в и интерсексуал<strong>о</strong>в и,<br />

т<strong>о</strong> <strong>о</strong>н<strong>о</strong> требует с<strong>о</strong>здания н<strong>о</strong>рмативн<strong>о</strong>-прав<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

базы, сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>й защитить их права чел<strong>о</strong>века.<br />

Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> <strong>о</strong>беспечивать участие <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленных<br />

групп населения в пр<strong>о</strong>цессах, ф<strong>о</strong>рмирующих<br />

их жизнь. Средств<strong>о</strong>м для выражения их <strong>о</strong>заб<strong>о</strong>ченн<strong>о</strong>сти<br />

является, например, устан<strong>о</strong>вление кв<strong>о</strong>т для<br />

этнических меньшинств или кв<strong>о</strong>т на представительств<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>ренных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в в парламенте. У нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых<br />

к<strong>о</strong>ренных нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в есть св<strong>о</strong>и парламенты или<br />

с<strong>о</strong>веты, являющиеся к<strong>о</strong>нсультативными <strong>о</strong>рганами.<br />

Наиб<strong>о</strong>лее д<strong>о</strong>лгая ист<strong>о</strong>рия представительства к<strong>о</strong>ренных<br />

нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в в наци<strong>о</strong>нальных зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>дательных<br />

учреждениях существует в Н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й Зеландии 40 .<br />

Для инвалид<strong>о</strong>в инклюзия и <strong>о</strong>беспечение<br />

д<strong>о</strong>ступн<strong>о</strong>й среды жизненн<strong>о</strong> важны для расширения<br />

их прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляющег<strong>о</strong> жить<br />

сам<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ятельн<strong>о</strong>, раб<strong>о</strong>тать п<strong>о</strong> найму и вн<strong>о</strong>сить<br />

вклад в жизнь <strong>о</strong>бщества. Для развития из знаний<br />

и умений не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> <strong>о</strong>существление к<strong>о</strong>нкретных<br />

инициатив п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дственн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>бучению.<br />

Улучшение д<strong>о</strong>ступа к пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дственным ресурсам,<br />

таким как финанс<strong>о</strong>вые средства для <strong>о</strong>рганизации<br />

сам<strong>о</strong>занят<strong>о</strong>сти, и пред<strong>о</strong>ставление инф<strong>о</strong>рмации п<strong>о</strong><br />

м<strong>о</strong>бильным средствам связи сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бны п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь им<br />

стать сам<strong>о</strong>занятыми. С<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующая инфраструктура,<br />

в т<strong>о</strong>м числе техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическая, м<strong>о</strong>жет дать<br />

в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть инвалиду активн<strong>о</strong> передвигаться.<br />

Мигранты и беженцы в принимающих странах<br />

уязвимы, и не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димы <strong>о</strong>бщенаци<strong>о</strong>нальные действия,<br />

учитывающие н<strong>о</strong>вые <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>сти миграции<br />

и ее эв<strong>о</strong>люцию. В странах следует принимать<br />

зак<strong>о</strong>ны, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые п<strong>о</strong>вышали бы защищенн<strong>о</strong>сть<br />

беженцев, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> женщин и детей, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые<br />

с<strong>о</strong>ставляют значительную часть эт<strong>о</strong>й группы населения<br />

и наиб<strong>о</strong>лее уязвимы. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы<br />

страны транзита и страны назначения выделяли<br />

значительные <strong>о</strong>бщественные блага на питание<br />

перемещенных лиц, в частн<strong>о</strong>сти, беженцев-детей,<br />

учащихся в шк<strong>о</strong>ле. С<strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны, страны<br />

назначения д<strong>о</strong>лжны разрабатывать временные<br />

мер<strong>о</strong>приятия в <strong>о</strong>бласти труд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>литики и<br />

труд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й расп<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к для беженцев.<br />

14 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


Сделать чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие жизнест<strong>о</strong>йким<br />

Нередк<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>гресс в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития пр<strong>о</strong>букс<strong>о</strong>вывает, а ег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стижения<br />

сх<strong>о</strong>дят на нет п<strong>о</strong>д угр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>трясений, таких<br />

как гл<strong>о</strong>бальные эпидемии, изменение климата,<br />

стихийные бедствия, насилие и к<strong>о</strong>нфликты. При<br />

эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вными жертвами являются уязвимые<br />

и маргинализир<strong>о</strong>ванные сл<strong>о</strong>и населения.<br />

Б<strong>о</strong>рьба с эпидемиями,<br />

п<strong>о</strong>трясениями и рисками<br />

Значительный пр<strong>о</strong>гресс д<strong>о</strong>стигнут в распр<strong>о</strong>странении<br />

антиретр<strong>о</strong>вирусн<strong>о</strong>й терапии, н<strong>о</strong> для<br />

18-ти млн ВИЧ-инфицир<strong>о</strong>ванных <strong>о</strong>на п<strong>о</strong>-прежнему<br />

нед<strong>о</strong>ступна 41 . Среди групп наиб<strong>о</strong>льшег<strong>о</strong><br />

риска – м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дые женщины, п<strong>о</strong>двергающиеся<br />

гендерн<strong>о</strong>му насилию и имеющие <strong>о</strong>граниченный<br />

д<strong>о</strong>ступ к инф<strong>о</strong>рмации и медик<strong>о</strong>-санитарн<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи, а также заключенные, раб<strong>о</strong>тники индустрии<br />

секса, нарк<strong>о</strong>маны и трансгендеры. Тем<br />

не менее д<strong>о</strong>стигнуты успехи в снижении заб<strong>о</strong>леваем<strong>о</strong>сти<br />

среди женщин и детей и расширении<br />

их д<strong>о</strong>ступа к лечению.<br />

В нашем мире, где всё взаим<strong>о</strong>связан<strong>о</strong>, <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й из<br />

при<strong>о</strong>ритетных задач стал<strong>о</strong> <strong>о</strong>беспечение г<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вн<strong>о</strong>сти<br />

к в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жным кризисам в <strong>о</strong>бласти здрав<strong>о</strong><strong>о</strong>хранения.<br />

Ярким пример<strong>о</strong>м в эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении является<br />

недавняя эпидемия вируса Зика. Страны<br />

реагир<strong>о</strong>вали на распр<strong>о</strong>странение эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> вируса<br />

п<strong>о</strong>-разн<strong>о</strong>му. В странах, где передача вируса пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжается,<br />

таких как Д<strong>о</strong>миниканская Республика,<br />

К<strong>о</strong>лумбия, Эквад<strong>о</strong>р и Ямайка, женщинам<br />

рек<strong>о</strong>менд<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> п<strong>о</strong>временить с беременн<strong>о</strong>стью 42 .<br />

В Бразилии выведена н<strong>о</strong>вая п<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да к<strong>о</strong>мар<strong>о</strong>в,<br />

с п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й пытаются б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ться с вирус<strong>о</strong>м<br />

Зика; а для санитарн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>свещения населения<br />

<strong>о</strong> мет<strong>о</strong>дах б<strong>о</strong>рьбы с к<strong>о</strong>марами и рисках,<br />

связанных с вирус<strong>о</strong>м, п<strong>о</strong> всей стране направлены<br />

в<strong>о</strong>енн<strong>о</strong>служащие 43 .<br />

Недавн<strong>о</strong> Всемирная <strong>о</strong>рганизация здрав<strong>о</strong><strong>о</strong>хранения<br />

с<strong>о</strong>вместн<strong>о</strong> с б<strong>о</strong>лее чем 60-ю партнерами<br />

разраб<strong>о</strong>тала н<strong>о</strong>вую редакцию стратегическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

плана <strong>о</strong>тветных действий, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м делается акцент<br />

на исслед<strong>о</strong>вания, выявление, пр<strong>о</strong>филактику,<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щь и п<strong>о</strong>ддержку 44 .<br />

«Встраивание» жизнест<strong>о</strong>йк<strong>о</strong>сти к прир<strong>о</strong>дным<br />

катастр<strong>о</strong>фам в п<strong>о</strong>литические мер<strong>о</strong>приятия и<br />

пр<strong>о</strong>граммы на всех ур<strong>о</strong>внях сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>кратить<br />

риск стихийных бедствий и уменьшить их в<strong>о</strong>здействие,<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> на бедные сл<strong>о</strong>и населения.<br />

Инн<strong>о</strong>ваци<strong>о</strong>нные пр<strong>о</strong>граммы с<strong>о</strong>ставляют <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ву<br />

Сендайск<strong>о</strong>й рам<strong>о</strong>чн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>граммы п<strong>о</strong> снижению<br />

риска бедствий, <strong>о</strong>д<strong>о</strong>бренн<strong>о</strong>й ООН п<strong>о</strong> результатам<br />

с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>явшейся в 2015 г. Третьей всемирн<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>нференции ООН п<strong>о</strong> уменьшению <strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сти<br />

стихийных бедствий.<br />

Б<strong>о</strong>рьба пр<strong>о</strong>тив насилия и<br />

<strong>о</strong>беспечение без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сти людей<br />

П<strong>о</strong>будительные причины насилия сл<strong>о</strong>жны и<br />

требуют к<strong>о</strong>мплексн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дх<strong>о</strong>да, включающег<strong>о</strong><br />

в себя с<strong>о</strong>действие верх<strong>о</strong>венству зак<strong>о</strong>на, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>е<br />

на справедлив<strong>о</strong>сти и п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>й нетерпим<strong>о</strong>сти<br />

к насилию; укрепление местных администраций,<br />

прав<strong>о</strong><strong>о</strong>хранительных структур на <strong>о</strong>бщинн<strong>о</strong>м<br />

ур<strong>о</strong>вне и перс<strong>о</strong>нала прав<strong>о</strong>применительных <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в<br />

в г<strong>о</strong>рячих т<strong>о</strong>чках насилия; а также развитие<br />

служб реагир<strong>о</strong>вания и п<strong>о</strong>ддержки для б<strong>о</strong>рьбы<br />

с насилием и <strong>о</strong>казания п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи ег<strong>о</strong> жертвам.<br />

Жизнесп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бные варианты п<strong>о</strong>литических<br />

мер<strong>о</strong>приятий с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>ят в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong>бы развивать выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>качественную<br />

инфраструктуру, с<strong>о</strong>вершенств<strong>о</strong>вать<br />

<strong>о</strong>бщественный трансп<strong>о</strong>рт в кримин<strong>о</strong>генных<br />

микр<strong>о</strong>рай<strong>о</strong>нах, улучшать жилищн<strong>о</strong>е стр<strong>о</strong>ительств<strong>о</strong><br />

в беднейших рай<strong>о</strong>нах крупных г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в и предлагать<br />

с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>-эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мические альтернативы<br />

насилию, в частн<strong>о</strong>сти, для м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дежи, в<strong>о</strong>влекая ее<br />

в пр<strong>о</strong>цессы укрепления с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й спл<strong>о</strong>ченн<strong>о</strong>сти.<br />

П<strong>о</strong>ддержание благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия людей<br />

в п<strong>о</strong>слек<strong>о</strong>нфликтных ситуациях<br />

На п<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>м фр<strong>о</strong>нте ключев<strong>о</strong>й задачей<br />

является пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание институт<strong>о</strong>в. Он<strong>о</strong> <strong>о</strong>беспечил<strong>о</strong><br />

бы без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сть людей п<strong>о</strong>средств<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>рганизации <strong>о</strong>храны <strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка на<br />

ур<strong>о</strong>вне <strong>о</strong>бщин, п<strong>о</strong>вышения <strong>о</strong>перативн<strong>о</strong>сти раб<strong>о</strong>ты<br />

г<strong>о</strong>сударственных <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в (в частн<strong>о</strong>сти, уск<strong>о</strong>рения<br />

рассм<strong>о</strong>трения дел) и интеграции бывших участник<strong>о</strong>в<br />

в<strong>о</strong><strong>о</strong>ружен ных ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ваний в мирную жизнь<br />

путем их раз<strong>о</strong>ружения и дем<strong>о</strong>билизации.<br />

На эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>м фр<strong>о</strong>нте ключев<strong>о</strong>е значение<br />

для перех<strong>о</strong>да <strong>о</strong>т <strong>о</strong>казания чрезвычайн<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи<br />

к развитию имеют реанимация баз<strong>о</strong>вых с<strong>о</strong>циальных<br />

услуг, п<strong>о</strong>ддержка мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>целевых раб<strong>о</strong>т в сект<strong>о</strong>ре<br />

здрав<strong>о</strong><strong>о</strong>хранения, инициир<strong>о</strong>вание пр<strong>о</strong>грамм<br />

<strong>о</strong>бщественных раб<strong>о</strong>т, а также разраб<strong>о</strong>тка и внедрение<br />

адресных пр<strong>о</strong>грамм на <strong>о</strong>бщинн<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне<br />

(такие как <strong>о</strong>рганизация временных шк<strong>о</strong>л, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляющих<br />

детям не терять д<strong>о</strong>ступа к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию).<br />

Б<strong>о</strong>рьба с изменением климата<br />

Изменение климата ставит п<strong>о</strong>д угр<strong>о</strong>зу жизни и<br />

ист<strong>о</strong>чники средств к существ<strong>о</strong>ванию бедных и маргинализир<strong>о</strong>ванных<br />

сл<strong>о</strong>ев населения и требует <strong>о</strong>существления<br />

трех перв<strong>о</strong><strong>о</strong>чередных п<strong>о</strong>литических<br />

мер. Устан<strong>о</strong>вление платы за углер<strong>о</strong>дные выбр<strong>о</strong>сы –<br />

в виде углер<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нал<strong>о</strong>га или систем т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>вли<br />

выбр<strong>о</strong>сами – м<strong>о</strong>гут сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вать снижению<br />

<strong>о</strong>бъема этих выбр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в и п<strong>о</strong>буждать инвест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в<br />

к выб<strong>о</strong>ру б<strong>о</strong>лее эк<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гически чистых альтернатив.<br />

Плату за выбр<strong>о</strong>сы применяют уже <strong>о</strong>к<strong>о</strong>л<strong>о</strong> 40 стран<br />

и б<strong>о</strong>лее 20 г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в, штат<strong>о</strong>в и пр<strong>о</strong>винций 45 .<br />

Нередк<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>гресс<br />

в <strong>о</strong>бласти<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

пр<strong>о</strong>букс<strong>о</strong>вывает, а ег<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>стижения сх<strong>о</strong>дят<br />

на нет п<strong>о</strong>д угр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>трясений. При эт<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вными жертвами<br />

являются уязвимые и<br />

маргинализир<strong>о</strong>ванные<br />

сл<strong>о</strong>и населения<br />

Резюме | 15


Людям д<strong>о</strong>лжны<br />

быть пред<strong>о</strong>ставлены<br />

права и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти<br />

благ<strong>о</strong>даря защите прав<br />

чел<strong>о</strong>века, <strong>о</strong>беспечению<br />

д<strong>о</strong>ступа к прав<strong>о</strong>судию,<br />

с<strong>о</strong>действию инклюзии<br />

и <strong>о</strong>беспечению<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти<br />

К<strong>о</strong>свенными видами платы за углер<strong>о</strong>дные<br />

выбр<strong>о</strong>сы являются нал<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бл<strong>о</strong>жение т<strong>о</strong>пливных<br />

ресурс<strong>о</strong>в, <strong>о</strong>тмена субсидий на иск<strong>о</strong>паемые виды<br />

т<strong>о</strong>плива и инк<strong>о</strong>рп<strong>о</strong>рир<strong>о</strong>вание зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>дательства<br />

<strong>о</strong> «с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й ст<strong>о</strong>им<strong>о</strong>сти углер<strong>о</strong>да». Благ<strong>о</strong>даря<br />

п<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>тказу <strong>о</strong>т субсидий на иск<strong>о</strong>паем<strong>о</strong>е<br />

т<strong>о</strong>плив<strong>о</strong> страны м<strong>о</strong>гут перераспределить св<strong>о</strong>и<br />

расх<strong>о</strong>ды, направив их туда, где их б<strong>о</strong>льше всег<strong>о</strong><br />

ждут и где <strong>о</strong>ни наиб<strong>о</strong>лее эффективны, включая<br />

адресную п<strong>о</strong>ддержку неимущих сл<strong>о</strong>ев населения.<br />

Оптимизация цен и субсидий касается лишь<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й из ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н уравнения. Г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>да быстр<strong>о</strong> растут,<br />

<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в развивающихся странах. Тщательн<strong>о</strong><br />

планируя трансп<strong>о</strong>ртные сети, землеп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание<br />

и стандарты в <strong>о</strong>бласти энерг<strong>о</strong>эффективн<strong>о</strong>сти,<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> избежать эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мических м<strong>о</strong>делей, идущих<br />

в<strong>о</strong> вред ресурс<strong>о</strong>сбережению. Эт<strong>о</strong> также п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лит<br />

расширить д<strong>о</strong>ступ бедных сл<strong>о</strong>ев населения к раб<strong>о</strong>чим<br />

местам и благ<strong>о</strong>приятным в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стям, и<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> снизить загрязнение в<strong>о</strong>здуха.<br />

Жизненн<strong>о</strong> важн<strong>о</strong>е значение имеют п<strong>о</strong>вышение<br />

энерг<strong>о</strong>эффективн<strong>о</strong>сти и исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание в<strong>о</strong>з<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>вляемых<br />

ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>в энергии. Инициатива<br />

«Уст<strong>о</strong>йчивая энергетика для всех» выдвигает три<br />

цели на пери<strong>о</strong>д д<strong>о</strong> 2030 г.: <strong>о</strong>беспечение все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>ступа к с<strong>о</strong>временным энергетическим услугам,<br />

увеличение в два раза п<strong>о</strong>казателя п<strong>о</strong>вышения<br />

энерг<strong>о</strong>эффективн<strong>о</strong>сти и увеличение вдв<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>ли<br />

в<strong>о</strong>з<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>вляемых ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>в энергии в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м<br />

энергетическ<strong>о</strong>м балансе. В наст<strong>о</strong>ящее время в<strong>о</strong><br />

мн<strong>о</strong>гих странах, развивающих децентрализ<strong>о</strong>ванные<br />

энергетические сети, в<strong>о</strong>з<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>вляемые энерг<strong>о</strong>ресурсы<br />

<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дятся дешевле или п<strong>о</strong> т<strong>о</strong>й же цене,<br />

чт<strong>о</strong> и энергия, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дится электр<strong>о</strong>станциями,<br />

раб<strong>о</strong>тающими на иск<strong>о</strong>паем<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>пливе 46 .<br />

Климат<strong>о</strong>сберегающие мет<strong>о</strong>ды ведения сельск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

х<strong>о</strong>зяйства п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гают фермерам п<strong>о</strong>вышать<br />

пр<strong>о</strong>дуктивн<strong>о</strong>сть и уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сть к в<strong>о</strong>здействию<br />

изменения климата, с<strong>о</strong>здавая п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>тители углер<strong>о</strong>да,<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые снижают <strong>о</strong>бъем нетт<strong>о</strong>-выбр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в.<br />

Леса, легкие планеты, т<strong>о</strong>же п<strong>о</strong>гл<strong>о</strong>щают углер<strong>о</strong>д и<br />

хранят ег<strong>о</strong> в п<strong>о</strong>чве, деревьях и зелен<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>кр<strong>о</strong>ве.<br />

Не менее важн<strong>о</strong> уделять внимание связи между<br />

бедн<strong>о</strong>стью и <strong>о</strong>кружающей сред<strong>о</strong>й, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая н<strong>о</strong>сит<br />

к<strong>о</strong>мплексный характер, н<strong>о</strong> жизненн<strong>о</strong> важна для<br />

маргинализир<strong>о</strong>ванных людей. Неимущие сл<strong>о</strong>и населения<br />

принимают на себя главный удар эк<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

ущерба, х<strong>о</strong>тя сами <strong>о</strong>ни редк<strong>о</strong> с<strong>о</strong>здают ег<strong>о</strong>.<br />

П<strong>о</strong>литика, защищающая <strong>о</strong>бщинные земли (например,<br />

леса, являющиеся <strong>о</strong>бщим д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янием), <strong>о</strong>беспечивающая<br />

с<strong>о</strong>блюдение гражданских и имущественных<br />

прав бедных сл<strong>о</strong>ев населения и пред<strong>о</strong>ставляющая<br />

им энергию из в<strong>о</strong>з<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>вляемых ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>в,<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вала бы улучшению би<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразия, <strong>о</strong>т к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong> зависит жизнь бедняк<strong>о</strong>в,<br />

и п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>лила бы <strong>о</strong>братить вспять нисх<strong>о</strong>дящую<br />

спираль <strong>о</strong>бнищания и эк<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ущерба.<br />

С<strong>о</strong>действие с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й защите<br />

Варианты п<strong>о</strong>литических мер п<strong>о</strong> расширению<br />

с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й защиты маргинализир<strong>о</strong>ванных групп<br />

населения включают в себя <strong>о</strong>существление пр<strong>о</strong>грамм<br />

с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й защиты, с<strong>о</strong>четание с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й<br />

защиты с с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствующими стратегиями труд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й<br />

деятельн<strong>о</strong>сти и пред<strong>о</strong>ставление гарантир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

баз<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>да.<br />

С<strong>о</strong>циальный минимум м<strong>о</strong>жет <strong>о</strong>беспечивать<br />

минимальную медицинскую п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щь, пенсии и<br />

другие с<strong>о</strong>циальные права для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. С<strong>о</strong>здание<br />

пр<strong>о</strong>граммы <strong>о</strong>бщественных раб<strong>о</strong>т сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>кратить бедн<strong>о</strong>сть благ<strong>о</strong>даря нак<strong>о</strong>плению д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>да,<br />

с<strong>о</strong>здать материальную инфраструктуру и защитить<br />

неимущие сл<strong>о</strong>и населения <strong>о</strong>т п<strong>о</strong>трясений. Одним<br />

из <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных пример<strong>о</strong>в эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является пр<strong>о</strong>грамма<br />

«В<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти занят<strong>о</strong>сти сельск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> населения<br />

для г<strong>о</strong>сударственных актив<strong>о</strong>в» в Бангладеш 47 .<br />

Еще <strong>о</strong>дним вариант<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>литики, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

применяется нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми странами (в частн<strong>о</strong>сти,<br />

Финляндией 48 ) в п<strong>о</strong>рядке эксперимента как инструмент<br />

с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й защиты, в частн<strong>о</strong>сти, применительн<strong>о</strong><br />

к <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленным группам населения,<br />

является выплата гражданам гарантир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

баз<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>да, не зависящег<strong>о</strong> <strong>о</strong>т рынка труда.<br />

Расширение прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным<br />

Если в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении маргинализир<strong>о</strong>ванных и уязвимых<br />

групп населения не применяются п<strong>о</strong>литические<br />

мер<strong>о</strong>приятия, и если институты не м<strong>о</strong>гут<br />

<strong>о</strong>беспечить, чт<strong>о</strong>бы не был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бделенных, д<strong>о</strong>лжны<br />

существ<strong>о</strong>вать инструменты и к<strong>о</strong>мпенсаци<strong>о</strong>нные<br />

механизмы, п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляющие людям претенд<strong>о</strong>вать на<br />

св<strong>о</strong>и права. Людям д<strong>о</strong>лжны быть пред<strong>о</strong>ставлены<br />

права и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти благ<strong>о</strong>даря защите прав чел<strong>о</strong>века,<br />

<strong>о</strong>беспечению д<strong>о</strong>ступа к прав<strong>о</strong>судию, с<strong>о</strong>действию<br />

инклюзии и <strong>о</strong>беспечению п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти.<br />

П<strong>о</strong>ддержка прав чел<strong>о</strong>века<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> требует<br />

наличия м<strong>о</strong>щных наци<strong>о</strong>нальных прав<strong>о</strong>защитных<br />

учреждений, <strong>о</strong>бладающих п<strong>о</strong>тенциал<strong>о</strong>м,<br />

мандат<strong>о</strong>м и в<strong>о</strong>лей для б<strong>о</strong>рьбы с дискриминацией<br />

и <strong>о</strong>беспечения защиты прав чел<strong>о</strong>века. К<strong>о</strong>миссии<br />

п<strong>о</strong> правам чел<strong>о</strong>века и институт <strong>о</strong>мбудсмена<br />

рассматривают жал<strong>о</strong>бы на нарушения прав чел<strong>о</strong>века,<br />

занимаются пр<strong>о</strong>свещением гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бщества и г<strong>о</strong>сударственных <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сам<br />

прав чел<strong>о</strong>века и ф<strong>о</strong>рмулируют рек<strong>о</strong>мендации<br />

в <strong>о</strong>бласти прав<strong>о</strong>вых реф<strong>о</strong>рм.<br />

Однак<strong>о</strong> <strong>о</strong>бязательства, принимаемые на себя<br />

г<strong>о</strong>сударствами, п<strong>о</strong> защите этих прав не<strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вы,<br />

наци<strong>о</strong>нальные учреждения <strong>о</strong>бладают не<strong>о</strong>динак<strong>о</strong>вым<br />

п<strong>о</strong>тенциал<strong>о</strong>м имплементации, а механизмы<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти ин<strong>о</strong>гда <strong>о</strong>тсутствуют. Независим<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>т институци<strong>о</strong>нальных нед<strong>о</strong>статк<strong>о</strong>в,<br />

признание развития в качестве <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из прав<br />

чел<strong>о</strong>века м<strong>о</strong>жет сыграть <strong>о</strong>пределяющую р<strong>о</strong>ль<br />

16 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


в уменьшении <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong> <strong>о</strong>тдельным ее<br />

измерениям и в нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых ситуациях.<br />

В нашем интегрир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м мире не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong><br />

расширить г<strong>о</strong>сударств<strong>о</strong>центричную м<strong>о</strong>дель<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>т четн<strong>о</strong>сти, распр<strong>о</strong>странив ее на <strong>о</strong>бязательства<br />

нег<strong>о</strong>сударственных игр<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в и на <strong>о</strong>бязательства<br />

г<strong>о</strong>сударства вне рам<strong>о</strong>к г<strong>о</strong>сударственных границ.<br />

Нев<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> <strong>о</strong>беспечивать права чел<strong>о</strong>века<br />

в<strong>о</strong> все<strong>о</strong>бщем масштабе без сл<strong>о</strong>жившихся внутриг<strong>о</strong>сударственных<br />

механизм<strong>о</strong>в и усиления междунар<strong>о</strong>дных<br />

действий.<br />

Обеспечение д<strong>о</strong>ступа к прав<strong>о</strong>судию<br />

Техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии и с<strong>о</strong>циальные СМИ сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствуют<br />

применению н<strong>о</strong>вых гл<strong>о</strong>бальных ф<strong>о</strong>рм<br />

и мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в <strong>о</strong>рганизации и к<strong>о</strong>ммуникации. Они<br />

м<strong>о</strong>билизуют активн<strong>о</strong>сть масс и п<strong>о</strong>буждают людей<br />

и с<strong>о</strong>циальные группы <strong>о</strong>звучивать св<strong>о</strong>и мнения,<br />

например, в ф<strong>о</strong>рме киберактивизма. П<strong>о</strong>вышение<br />

ур<strong>о</strong>вня и масштаб<strong>о</strong>в участия граждан<br />

в деятельн<strong>о</strong>сти г<strong>о</strong>сударственных учреждений<br />

включает в себя с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>е пр<strong>о</strong>свещение,<br />

развитие п<strong>о</strong>тенциала и п<strong>о</strong>литический<br />

диал<strong>о</strong>г.<br />

Обеспечение п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти<br />

Д<strong>о</strong>ступ к прав<strong>о</strong>судию – эт<strong>о</strong> сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>сть людей<br />

<strong>о</strong>бращаться за п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щью и д<strong>о</strong>биваться защиты<br />

св<strong>о</strong>их прав п<strong>о</strong> линии ф<strong>о</strong>рмальных и неф<strong>о</strong>рмальных<br />

судебных институт<strong>о</strong>в.<br />

Неимущие и <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленные сл<strong>о</strong>и населения<br />

сталкиваются с <strong>о</strong>гр<strong>о</strong>мными трудн<strong>о</strong>стями, начиная<br />

с <strong>о</strong>тсутствия прав<strong>о</strong>с<strong>о</strong>знания и прав<strong>о</strong>вых знаний,<br />

усугубляем<strong>о</strong>г<strong>о</strong> структурным и личным <strong>о</strong>тчуждением.<br />

Д<strong>о</strong>ступ бедняк<strong>о</strong>в к г<strong>о</strong>сударственным<br />

услугам <strong>о</strong>граничен, а сами эти услуги зачастую<br />

дόр<strong>о</strong>ги, гр<strong>о</strong>м<strong>о</strong>здки и не <strong>о</strong>бладают д<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чными<br />

ресурсами, перс<strong>о</strong>нал<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>б<strong>о</strong>руд<strong>о</strong>ванием. В <strong>о</strong>тдаленных<br />

рай<strong>о</strong>нах суды и п<strong>о</strong>лицейские участки<br />

м<strong>о</strong>гут <strong>о</strong>тсутств<strong>о</strong>вать, а юридические пр<strong>о</strong>цедуры<br />

зачастую нед<strong>о</strong>ступны п<strong>о</strong> цене для самых бедных.<br />

Чт<strong>о</strong> касается квазисудебных механизм<strong>о</strong>в, т<strong>о</strong> <strong>о</strong>ни<br />

т<strong>о</strong>же м<strong>о</strong>гут быть нед<strong>о</strong>ступны или даже вредны.<br />

Препятствия на пути к прав<strong>о</strong>судию, с к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми<br />

сталкиваются к<strong>о</strong>ренные нар<strong>о</strong>ды, рас<strong>о</strong>вые<br />

и этнические меньшинства, к<strong>о</strong>ренятся в их<br />

ист<strong>о</strong>рически п<strong>о</strong>дчиненн<strong>о</strong>м п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жении и в с<strong>о</strong>ци<strong>о</strong>п<strong>о</strong>литических<br />

системах, с<strong>о</strong>действующих укреплению<br />

предвзят<strong>о</strong>сти в н<strong>о</strong>рмативн<strong>о</strong>-прав<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й базе<br />

и судебн<strong>о</strong>й системе.<br />

С<strong>о</strong>действие инклюзии<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

требует включения всех в дискурс <strong>о</strong> <strong>развитии</strong> и<br />

пр<strong>о</strong>цесс развития.<br />

П<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сть занимает центральн<strong>о</strong>е мест<strong>о</strong><br />

в <strong>о</strong>беспечении <strong>о</strong>хвата чел<strong>о</strong>веческим развитием<br />

всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong> в защите прав исключенных<br />

групп населения.<br />

Важным инструмент<strong>о</strong>м <strong>о</strong>беспечения п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти<br />

с<strong>о</strong>циальных институт<strong>о</strong>в является прав<strong>о</strong><br />

на инф<strong>о</strong>рмацию. Начиная с 1990-х гг. б<strong>о</strong>лее чем<br />

в 50 странах применяются н<strong>о</strong>вые инструменты<br />

защиты права на инф<strong>о</strong>рмацию, зачастую благ<strong>о</strong>даря<br />

дем<strong>о</strong>кратическим пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ваниям и<br />

активн<strong>о</strong>му участию <strong>о</strong>рганизаций гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бщества в <strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>й жизни 49 .<br />

Прав<strong>о</strong> на инф<strong>о</strong>рмацию требует св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды<br />

исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вания эт<strong>о</strong>й инф<strong>о</strong>рмации для ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания<br />

<strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мнения, призыва к г<strong>о</strong>сударственным<br />

<strong>о</strong>рганам дать <strong>о</strong>тчет <strong>о</strong> св<strong>о</strong>ей деятельн<strong>о</strong>сти,<br />

участия в пр<strong>о</strong>цессе принятия решений и<br />

<strong>о</strong>существления права на св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ду выражения. Для<br />

<strong>о</strong>беспечения п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти все шире исп<strong>о</strong>льзуются<br />

инф<strong>о</strong>рмаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>-к<strong>о</strong>ммуникаци<strong>о</strong>нные<br />

техн<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии.<br />

Такие мер<strong>о</strong>приятия, предп<strong>о</strong>лагающие участие<br />

всех заинтерес<strong>о</strong>ванных ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н, как Обз<strong>о</strong>р<br />

структуры г<strong>о</strong>сударственных расх<strong>о</strong>д<strong>о</strong>в (ОСГР),<br />

карт<strong>о</strong>чки с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщений граждан, <strong>о</strong>цен<strong>о</strong>чные карт<strong>о</strong>чки,<br />

с<strong>о</strong>циальный аудит, а также м<strong>о</strong>нит<strong>о</strong>ринг на<br />

ур<strong>о</strong>вне <strong>о</strong>бщины, развивают <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения прям<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти между п<strong>о</strong>ставщиками и п<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вателями<br />

услуги.<br />

Реф<strong>о</strong>рмы гл<strong>о</strong>бальных институт<strong>о</strong>в и п<strong>о</strong>вышение<br />

справедлив<strong>о</strong>сти системы мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нних <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>гут <strong>о</strong>хватить чел<strong>о</strong>веческим развитием всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

Мы живем в гл<strong>о</strong>бализир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>м мире, где результаты<br />

в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития <strong>о</strong>пределяются<br />

не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> действиями на наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>м<br />

ур<strong>о</strong>вне, н<strong>о</strong> также структурами, с<strong>о</strong>бытиями<br />

и раб<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й на гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне. Нед<strong>о</strong>статки<br />

нынешней архитектуры гл<strong>о</strong>бальных систем<br />

служат ист<strong>о</strong>чник<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>блем для чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития на трех фр<strong>о</strong>нтах. Распределительные<br />

п<strong>о</strong>следствия несправедлив<strong>о</strong>й гл<strong>о</strong>бализации ведут<br />

к пр<strong>о</strong>грессу для нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых сегмент<strong>о</strong>в населения,<br />

<strong>о</strong>ставляя неимущих и уязвимых <strong>о</strong>бделенными.<br />

Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, гл<strong>о</strong>бализация делает тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался<br />

<strong>о</strong>бделенным, незащищенными в эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>м<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении. П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, люди страдают <strong>о</strong>т<br />

непрекращающихся к<strong>о</strong>нфликт<strong>о</strong>в. К<strong>о</strong>р<strong>о</strong>че г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ря,<br />

все эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дрывает и <strong>о</strong>граничивает наци<strong>о</strong>нальные<br />

усилия и выступает в качестве препятствия для<br />

<strong>о</strong>хвата чел<strong>о</strong>веческим развитием всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

Реф<strong>о</strong>рму гл<strong>о</strong>бальных институт<strong>о</strong>в не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong><br />

распр<strong>о</strong>странить на б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>кие <strong>о</strong>бласти регулир<strong>о</strong>вания<br />

гл<strong>о</strong>бальных рынк<strong>о</strong>в, управление<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нними институтами и укрепление<br />

Реф<strong>о</strong>рму гл<strong>о</strong>бальных<br />

институт<strong>о</strong>в<br />

не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong><br />

распр<strong>о</strong>странить<br />

на б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>кие<br />

<strong>о</strong>бласти регулир<strong>о</strong>вания<br />

гл<strong>о</strong>бальных<br />

рынк<strong>о</strong>в, управление<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нними<br />

институтами<br />

и укрепление<br />

гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бщества<br />

Резюме | 17


Настал<strong>о</strong> время<br />

дать <strong>о</strong>ценку<br />

представительн<strong>о</strong>сти,<br />

пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>сти и<br />

п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нних<br />

институт<strong>о</strong>в<br />

гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщества; при эт<strong>о</strong>м<br />

в кажд<strong>о</strong>й из этих <strong>о</strong>бластей д<strong>о</strong>лжны <strong>о</strong>тразиться<br />

к<strong>о</strong>нкретные действия.<br />

Стабилизация мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мики<br />

Реф<strong>о</strong>рмы д<strong>о</strong>лжны сф<strong>о</strong>кусир<strong>о</strong>ваться на регулир<strong>о</strong>вании<br />

валютных сдел<strong>о</strong>к и п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в капитала,<br />

а также на к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинации макр<strong>о</strong>эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>литики и регулир<strong>о</strong>вания. Одним из вариант<strong>о</strong>в<br />

эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> является мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ннее нал<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бл<strong>о</strong>жение<br />

трансграничных сдел<strong>о</strong>к, другим – исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание<br />

к<strong>о</strong>нкретными странами мер к<strong>о</strong>нтр<strong>о</strong>ля над<br />

капитал<strong>о</strong>м.<br />

Применение справедливых<br />

правил т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>вли и инвестиций<br />

Междунар<strong>о</strong>дная п<strong>о</strong>вестка дня д<strong>о</strong>лжна предусматривать<br />

устан<strong>о</strong>вление правил расширения<br />

т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>вли благами, услугами и знаниями, с<strong>о</strong>действующих<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му развитию Целям в <strong>о</strong>бласти<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития. Осн<strong>о</strong>вные реф<strong>о</strong>рмы<br />

п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>движению эт<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>вестки дня включают<br />

в себя завершение Д<strong>о</strong>хинск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> раунда Всемирн<strong>о</strong>й<br />

т<strong>о</strong>рг<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й <strong>о</strong>рганизации и реф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вание<br />

гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> режима прав интеллектуальн<strong>о</strong>й<br />

с<strong>о</strong>бственн<strong>о</strong>сти, с тем чт<strong>о</strong>бы <strong>о</strong>н сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бств<strong>о</strong>вал<br />

п<strong>о</strong>вышению ур<strong>о</strong>вня чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и<br />

реф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванию гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> режима защиты<br />

инвест<strong>о</strong>ра.<br />

Внедрение справедлив<strong>о</strong>й<br />

системы миграции<br />

Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>димы меры п<strong>о</strong> укреплению стратегий,<br />

<strong>о</strong>беспечивающих защиту прав и с<strong>о</strong>действие в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стям<br />

мигрант<strong>о</strong>в; с<strong>о</strong>зданию гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

механизма к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинации эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>й (д<strong>о</strong>бр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>льн<strong>о</strong>й)<br />

миграции; и <strong>о</strong>блегчению гарантир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

пред<strong>о</strong>ставления убежища принудительн<strong>о</strong><br />

перемещенным лицам. В сентябре <strong>2016</strong> г. Междунар<strong>о</strong>дная<br />

<strong>о</strong>рганизация п<strong>о</strong> миграции <strong>о</strong>фициальн<strong>о</strong><br />

вступила в систему <strong>о</strong>рганизаций ООН; <strong>о</strong>жидается,<br />

чт<strong>о</strong> ее раб<strong>о</strong>та и действия будут расширяться<br />

и развиваться.<br />

Обеспечение б<strong>о</strong>льшей<br />

справедлив<strong>о</strong>сти и легитимн<strong>о</strong>сти<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нних институт<strong>о</strong>в<br />

Настал<strong>о</strong> время дать <strong>о</strong>ценку представительн<strong>о</strong>сти,<br />

пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>сти и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нних<br />

институт<strong>о</strong>в. Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые варианты п<strong>о</strong>литических<br />

мер, направленных на пр<strong>о</strong>движение этих институт<strong>о</strong>в<br />

к б<strong>о</strong>льшей справедлив<strong>о</strong>сти и легитимн<strong>о</strong>сти,<br />

с<strong>о</strong>действуют усилению г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>са развивающихся<br />

стран в мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нних <strong>о</strong>рганизациях, п<strong>о</strong>вышению<br />

пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>сти при назначении глав этих <strong>о</strong>рганизаций<br />

и усилению к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинации их действий<br />

п<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стижению антр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>центричных целей.<br />

К<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинация нал<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в и финанс<strong>о</strong>вый<br />

м<strong>о</strong>нит<strong>о</strong>ринг в гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>м масштабе<br />

Перех<strong>о</strong>д к авт<strong>о</strong>матическ<strong>о</strong>му гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>бмену<br />

инф<strong>о</strong>рмацией (в частн<strong>о</strong>сти, к ведению гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

финанс<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> регистра) <strong>о</strong>блегчит раб<strong>о</strong>ту<br />

нал<strong>о</strong>г<strong>о</strong>вых и регулирующих <strong>о</strong>рган<strong>о</strong>в, пр<strong>о</strong>слеживая<br />

д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>ды и выявляя нелегальные финанс<strong>о</strong>вые<br />

п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ки, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые м<strong>о</strong>гут быть направлены на решение<br />

задач чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития. Эт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>требует<br />

п<strong>о</strong>вышения техническ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенциала стран<br />

в <strong>о</strong>бласти <strong>о</strong>браб<strong>о</strong>тки инф<strong>о</strong>рмации, а также применения<br />

активных п<strong>о</strong>литических мер пр<strong>о</strong>тив ух<strong>о</strong>да<br />

и укл<strong>о</strong>нения <strong>о</strong>т уплаты нал<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в, а также пр<strong>о</strong>тив<br />

нелегальных финанс<strong>о</strong>вых п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>к<strong>о</strong>в.<br />

Придание мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мике<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера<br />

Мер<strong>о</strong>приятия в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития на<br />

наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне д<strong>о</strong>лжны д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лняться гл<strong>о</strong>бальными<br />

действиями. П<strong>о</strong>ставить засл<strong>о</strong>н на пути<br />

гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тепления – задача вп<strong>о</strong>лне реальная.<br />

Ск<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинир<strong>о</strong>ванные меры, <strong>о</strong>существляемые в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м<br />

масштабе, х<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ш<strong>о</strong> зарек<strong>о</strong>менд<strong>о</strong>вали себя<br />

в пр<strong>о</strong>шл<strong>о</strong>м, например, шаги, призванные <strong>о</strong>стан<strong>о</strong>вить<br />

разрушение <strong>о</strong>з<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> сл<strong>о</strong>я в 1990-х гг.<br />

Для ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания п<strong>о</strong>ддержки с<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны<br />

различных заинтерес<strong>о</strong>ванных ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н (в т<strong>о</strong>м<br />

числе мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нних банк<strong>о</strong>в развития) важн<strong>о</strong><br />

пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжать инф<strong>о</strong>рмаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>-пр<strong>о</strong>пагандистскую<br />

раб<strong>о</strong>ту и <strong>о</strong>бмен мнениями на тему не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>сти<br />

б<strong>о</strong>рьбы с изменением климата и <strong>о</strong>храны<br />

<strong>о</strong>кружающей среды. Недавн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>зданный Н<strong>о</strong>вый<br />

банк развития недвусмысленн<strong>о</strong> заявил, чт<strong>о</strong> при<strong>о</strong>ритетными<br />

для нег<strong>о</strong> являются пр<strong>о</strong>екты в <strong>о</strong>бласти<br />

пр<strong>о</strong>изв<strong>о</strong>дства эк<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гически чист<strong>о</strong>й энергии.<br />

Обеспечение п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

финансир<strong>о</strong>вания мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нних<br />

<strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шений и с<strong>о</strong>трудничества<br />

Мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нние и реги<strong>о</strong>нальные банки развития<br />

м<strong>о</strong>гут внести б<strong>о</strong>лее значительный вклад<br />

в решение нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых пр<strong>о</strong>блем гл<strong>о</strong>бализации.<br />

Был<strong>о</strong> бы п<strong>о</strong>лезн<strong>о</strong> увеличить <strong>о</strong>бъем п<strong>о</strong>ступления<br />

средств на <strong>о</strong>фициальную п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щь в целях развития<br />

<strong>о</strong>т традици<strong>о</strong>нных д<strong>о</strong>н<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в, расширить<br />

участие развивающихся стран п<strong>о</strong> линии с<strong>о</strong>трудничества<br />

Юг – Юг и трехст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ннег<strong>о</strong> с<strong>о</strong>трудничества,<br />

и изучать инн<strong>о</strong>ваци<strong>о</strong>нные варианты<br />

финансир<strong>о</strong>вания.<br />

Защита без<strong>о</strong>пасн<strong>о</strong>сти людей<br />

в мир<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м масштабе<br />

С т<strong>о</strong>чки зрения чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития <strong>о</strong>казание<br />

п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>щи при чрезвычайных ситуациях и кризисах<br />

является м<strong>о</strong>ральным д<strong>о</strong>лг<strong>о</strong>м. В таких случаях<br />

предлагаемые решения включают в себя реструктуризацию<br />

нынешних механизм<strong>о</strong>в в направлении<br />

18 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


пр<strong>о</strong>филактических мер<strong>о</strong>приятий в д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнение<br />

к кратк<strong>о</strong>ср<strong>о</strong>чным мерам реагир<strong>о</strong>вания на п<strong>о</strong>трясения,<br />

выдвижение в качестве при<strong>о</strong>ритетн<strong>о</strong>й задачи<br />

пр<strong>о</strong>ведения п<strong>о</strong>левых <strong>о</strong>пераций, а также внутреннюю<br />

и внешнюю к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинацию мер<strong>о</strong>приятий<br />

с гражданским <strong>о</strong>бществ<strong>о</strong>м и частным сект<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м.<br />

С<strong>о</strong>действие б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>му и<br />

качественн<strong>о</strong>му участию гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщества<br />

Исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вание м<strong>о</strong>щн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенциала гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бщества требует расширения механизм<strong>о</strong>в<br />

участия эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщества в функци<strong>о</strong>нир<strong>о</strong>вании<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нних институт<strong>о</strong>в и в их инициативах<br />

в <strong>о</strong>бласти развития; п<strong>о</strong>вышения пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>сти<br />

и п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>тчетн<strong>о</strong>сти мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нних институт<strong>о</strong>в<br />

путем улучшения <strong>о</strong>братн<strong>о</strong>й связи с<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны<br />

<strong>о</strong>рганизаций гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>бщества и граждан;<br />

с<strong>о</strong>действия и п<strong>о</strong>ддержки сетей гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бщества, <strong>о</strong>риентир<strong>о</strong>ванных на такие<br />

группы, как женщины, м<strong>о</strong>л<strong>о</strong>дежь и этнические<br />

меньшинства; усиление св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>ка<br />

инф<strong>о</strong>рмации и знаний благ<strong>о</strong>даря активным механизмам<br />

пр<strong>о</strong>зрачн<strong>о</strong>сти; и защиты междунар<strong>о</strong>дных<br />

журналистских расслед<strong>о</strong>ваний.<br />

Пр<strong>о</strong>грамма действий<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> – эт<strong>о</strong><br />

не мечта, а <strong>о</strong>существимая цель. Мы м<strong>о</strong>жем <strong>о</strong>пираться<br />

на т<strong>о</strong>, чег<strong>о</strong> мы д<strong>о</strong>стигли, м<strong>о</strong>жем исслед<strong>о</strong>вать<br />

н<strong>о</strong>вые в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти решения пр<strong>о</strong>блем и<br />

м<strong>о</strong>жем д<strong>о</strong>стигнуть т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда-т<strong>о</strong> казал<strong>о</strong>сь<br />

нед<strong>о</strong>стижимым. А т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> сег<strong>о</strong>дня кажется серьезн<strong>о</strong>й<br />

пр<strong>о</strong>блем<strong>о</strong>й, м<strong>о</strong>жет быть пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лен<strong>о</strong> завтра.<br />

Наши надежды вп<strong>о</strong>лне д<strong>о</strong>стижимы. Президент<br />

К<strong>о</strong>лумбии Ег<strong>о</strong> прев<strong>о</strong>сх<strong>о</strong>дительств<strong>о</strong> Хуан Мануэль<br />

Сант<strong>о</strong>с, лауреат Н<strong>о</strong>белевск<strong>о</strong>й премии мира за<br />

<strong>2016</strong> г., недавн<strong>о</strong> заключивший с<strong>о</strong>глашение <strong>о</strong> мире<br />

в эт<strong>о</strong>й стране, п<strong>о</strong>дтверждает этим д<strong>о</strong>кумент<strong>о</strong>м<br />

надежду на д<strong>о</strong>стижения мира и пр<strong>о</strong>цветания в<strong>о</strong><br />

всем мире (см. авт<strong>о</strong>рскую вставку).<br />

П<strong>о</strong>вестка дня 2030 и Цели в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития – эт<strong>о</strong> критически важные шаги<br />

в направлении чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития для всех<br />

и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Опираясь на результаты анализа и<br />

сделанные выв<strong>о</strong>ды, авт<strong>о</strong>ры <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а предлагают<br />

пр<strong>о</strong>грамму действий из пяти пункт<strong>о</strong>в, призванную<br />

<strong>о</strong>беспечить чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех<br />

и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Эти действия <strong>о</strong>хватывают п<strong>о</strong>литические<br />

в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы и гл<strong>о</strong>бальные <strong>о</strong>бязательства.<br />

Выявить, кт<strong>о</strong> сталкивается<br />

с дефицит<strong>о</strong>м в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития, и <strong>о</strong>пределить, где<br />

нах<strong>о</strong>дятся эти люди<br />

Выявление тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался не<strong>о</strong>хваченным результатами<br />

пр<strong>о</strong>гресса в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития и <strong>о</strong>пределение их мест<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения<br />

важны для <strong>о</strong>существления п<strong>о</strong>лезн<strong>о</strong>й инф<strong>о</strong>рмаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>-пр<strong>о</strong>пагандистск<strong>о</strong>й<br />

раб<strong>о</strong>ты и эффективн<strong>о</strong>й<br />

разраб<strong>о</strong>тки п<strong>о</strong>литики. Эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>пределение<br />

мест<strong>о</strong>п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жения сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>м<strong>о</strong>чь активистам<br />

в <strong>о</strong>бласти развития треб<strong>о</strong>вать <strong>о</strong>т разраб<strong>о</strong>тчик<strong>о</strong>в<br />

п<strong>о</strong>литики и пр<strong>о</strong>грамм, чт<strong>о</strong>бы те ф<strong>о</strong>рмулир<strong>о</strong>вали<br />

и <strong>о</strong>существляли п<strong>о</strong>литические мер<strong>о</strong>приятия п<strong>о</strong><br />

п<strong>о</strong>вышению ур<strong>о</strong>вня благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия маргинализир<strong>о</strong>ванных<br />

и уязвимых сл<strong>о</strong>ев населения.<br />

П<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong> <strong>о</strong>существлять<br />

с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>ванный к<strong>о</strong>мплекс д<strong>о</strong>ступных<br />

вариант<strong>о</strong>в п<strong>о</strong>литических мер<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

требует мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>целев<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>мплекса вариант<strong>о</strong>в<br />

п<strong>о</strong>литики: все<strong>о</strong>бщих п<strong>о</strong>литических мер п<strong>о</strong> <strong>о</strong>хвату<br />

тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным, мер<strong>о</strong>приятий в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении<br />

лиц с<strong>о</strong> специальными п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стями,<br />

придания чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му развитию уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сти<br />

к п<strong>о</strong>трясениям и уязвим<strong>о</strong>стям и расширения<br />

прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей маргинализир<strong>о</strong>ванных<br />

и <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленных сл<strong>о</strong>ев населения.<br />

Ситуации в странах различаются, п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му варианты<br />

п<strong>о</strong>литических мер<strong>о</strong>приятий не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong><br />

разрабатывать с учет<strong>о</strong>м усл<strong>о</strong>вий кажд<strong>о</strong>й страны.<br />

В целях <strong>о</strong>беспечения с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>сти п<strong>о</strong>литики<br />

применительн<strong>о</strong> к кажд<strong>о</strong>й ситуации не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong><br />

задейств<strong>о</strong>вать б<strong>о</strong>льш<strong>о</strong>е числ<strong>о</strong> заинтерес<strong>о</strong>ванных<br />

ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>н, <strong>о</strong>существлять привязку к местным и реги<strong>о</strong>нальным<br />

усл<strong>о</strong>виям, а также г<strong>о</strong>риз<strong>о</strong>нтальную<br />

(п<strong>о</strong> сферам деятельн<strong>о</strong>сти) и вертикальную (для<br />

<strong>о</strong>беспечения с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>сти на междунар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>м<br />

и гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>внях) к<strong>о</strong><strong>о</strong>рдинацию.<br />

Устранить гендерный барьер<br />

Обеспечение гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> равенства и расширение<br />

прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей женщин имеют<br />

фундаментальн<strong>о</strong>е значение для чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития. Существует гендерный разрыв в сфере<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенциала, а также в <strong>о</strong>бласти в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей,<br />

и для п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>вины чел<strong>о</strong>вечества п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценная<br />

реализация п<strong>о</strong>тенциала п<strong>о</strong>-прежнему<br />

<strong>о</strong>существляется слишк<strong>о</strong>м медленными темпами.<br />

В 2015 г. п<strong>о</strong>рядка 80-ти лидер<strong>о</strong>в стран мира,<br />

с<strong>о</strong>бравшись на ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>м с<strong>о</strong>вещании<br />

в Нью-Й<strong>о</strong>рке, <strong>о</strong>бязались к 2030 г. п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчить<br />

с дискриминацией в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении женщин и<br />

предпринять к<strong>о</strong>нкретные и измеримые действия,<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бствующие быстрым переменам 50 .<br />

Пришл<strong>о</strong> время претв<strong>о</strong>рить в жизнь т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

был<strong>о</strong> <strong>о</strong>бещан<strong>о</strong> и с<strong>о</strong>глас<strong>о</strong>ван<strong>о</strong>.<br />

Осуществить Цели в <strong>о</strong>бласти<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития и другие<br />

гл<strong>о</strong>бальные с<strong>о</strong>глашения<br />

Цели в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития важны как<br />

сами п<strong>о</strong> себе, так и для все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития; П<strong>о</strong>вестка дня 2030 и структурная схема<br />

П<strong>о</strong>вестка дня 2030<br />

и Цели в <strong>о</strong>бласти<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития – эт<strong>о</strong><br />

критически важные<br />

шаги в направлении<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития для всех<br />

и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

Резюме | 19


чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития являются д<strong>о</strong>кументами,<br />

взаимн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ддерживающими друг друга. Б<strong>о</strong>лее<br />

т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, д<strong>о</strong>стижение Целей в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития – эт<strong>о</strong> важный шаг в направлении п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценн<strong>о</strong>й<br />

реализации чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>тенциала<br />

в жизни кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> существа.<br />

Ист<strong>о</strong>рическ<strong>о</strong>е Парижск<strong>о</strong>е с<strong>о</strong>глашение п<strong>о</strong> изменению<br />

климата впервые включил<strong>о</strong> развитые<br />

и развивающиеся страны в единую структуру,<br />

призвав всех их сделать всё <strong>о</strong>т них зависящее и<br />

п<strong>о</strong>дкрепить дел<strong>о</strong>м св<strong>о</strong>и <strong>о</strong>бязательства на ближайшие<br />

г<strong>о</strong>ды. На с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>явшейся в <strong>2016</strong> г. в ООН<br />

Встрече на высшем ур<strong>о</strong>вне п<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>блемам беженцев<br />

были приняты смелые <strong>о</strong>бязательства п<strong>о</strong><br />

решению в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в, ст<strong>о</strong>ящих перед беженцами<br />

и мигрантами, и п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вке к будущим выз<strong>о</strong>вам.<br />

Междунар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>е с<strong>о</strong><strong>о</strong>бществ<strong>о</strong>, наци<strong>о</strong>нальные<br />

правительства и все другие ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны <strong>о</strong>бязаны<br />

<strong>о</strong>беспечить, чт<strong>о</strong>бы эти д<strong>о</strong>г<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ренн<strong>о</strong>сти уважались,<br />

<strong>о</strong>существлялись и <strong>о</strong>тслеживались.<br />

Раб<strong>о</strong>тать над реф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ванием<br />

гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>й системы<br />

В п<strong>о</strong>вестке дня гл<strong>о</strong>бальных институци<strong>о</strong>нальных<br />

реф<strong>о</strong>рм не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> сделать акцент на гл<strong>о</strong>бальных<br />

рынках и их н<strong>о</strong>рмативн<strong>о</strong>-прав<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м регулир<strong>о</strong>вании,<br />

управлении мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нними институтами<br />

и укреплении гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> гражданск<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>бщества с целью пр<strong>о</strong>движения в направлении<br />

б<strong>о</strong>лее справедлив<strong>о</strong>й гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>й системы. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong><br />

энергичн<strong>о</strong> и п<strong>о</strong>след<strong>о</strong>вательн<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>пагандир<strong>о</strong>вать<br />

п<strong>о</strong>вестку дня реф<strong>о</strong>рмы. Решение<br />

эт<strong>о</strong>й задачи п<strong>о</strong>требует пр<strong>о</strong>ведения шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>й<br />

инф<strong>о</strong>рмаци<strong>о</strong>нн<strong>о</strong>-пр<strong>о</strong>пагандистск<strong>о</strong>й раб<strong>о</strong>ты,<br />

ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вания альянс<strong>о</strong>в между различными<br />

заинтерес<strong>о</strong>ванными ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>нами и пр<strong>о</strong>движения<br />

пр<strong>о</strong>грамм реф<strong>о</strong>рмы.<br />

* * *<br />

С т<strong>о</strong>чки зрения чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития мы<br />

х<strong>о</strong>тим мира, где все люди <strong>о</strong>бладают св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>д<strong>о</strong>й<br />

п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>ценн<strong>о</strong> реализ<strong>о</strong>вать св<strong>о</strong>й жизненный п<strong>о</strong>тенциал<br />

и д<strong>о</strong>стигать т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бладает для них<br />

ценн<strong>о</strong>стью. В к<strong>о</strong>нечн<strong>о</strong>м счете, развитие принадлежит<br />

людям, <strong>о</strong>существляется людьми и для<br />

людей. Люди д<strong>о</strong>лжны вступать в партнерские <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения<br />

друг с друг<strong>о</strong>м. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> <strong>о</strong>беспечить<br />

баланс между людьми и планет<strong>о</strong>й, а чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong><br />

д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> стремиться к миру и пр<strong>о</strong>цветанию. Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие требует признать, чт<strong>о</strong> каждая<br />

жизнь <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong> ценна и чт<strong>о</strong> начинать чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong> с тех, кт<strong>о</strong> в наименьшей<br />

степени п<strong>о</strong>льзуется ег<strong>о</strong> пл<strong>о</strong>дами.<br />

«<strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> <strong>2016</strong>»<br />

является интеллектуальным вклад<strong>о</strong>м в решение<br />

этих в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в. Мы убеждены в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

в случае их решения все мы с<strong>о</strong><strong>о</strong>бща придем<br />

к к<strong>о</strong>нцу пути и, <strong>о</strong>глянувшись назад, увидим, чт<strong>о</strong><br />

никт<strong>о</strong> не <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным.<br />

20 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


АВТОРСКАЯ ВСТАВКА<br />

Мир в К<strong>о</strong>лумбии – эт<strong>о</strong> также и мир в<strong>о</strong> всем мире<br />

Мы в К<strong>о</strong>лумбии б<strong>о</strong>лее, чем к<strong>о</strong>гда-либ<strong>о</strong>, настр<strong>о</strong>ены зак<strong>о</strong>нчить самый длительный –<br />

и единственный с<strong>о</strong>храняющийся в наст<strong>о</strong>ящее время в реги<strong>о</strong>не Северн<strong>о</strong>й и Южн<strong>о</strong>й<br />

Америки – внутренний в<strong>о</strong><strong>о</strong>руженный к<strong>о</strong>нфликт.<br />

К<strong>о</strong>лумбийцы раз<strong>о</strong>шлись в<strong>о</strong> мнениях п<strong>о</strong> п<strong>о</strong>в<strong>о</strong>ду с<strong>о</strong>глашения, д<strong>о</strong>стигнут<strong>о</strong>г<strong>о</strong> в результате<br />

перег<strong>о</strong>в<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в между правительств<strong>о</strong>м и партизанами ФАРК. П<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му мы предприняли<br />

усилия, чт<strong>о</strong>бы д<strong>о</strong>стичь н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> мирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>глашения, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е бы развеял<strong>о</strong> с<strong>о</strong>мнения и<br />

п<strong>о</strong>лучил<strong>о</strong> всенар<strong>о</strong>дную п<strong>о</strong>ддержку. П<strong>о</strong>чти <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> с этим мы <strong>о</strong>бъявили <strong>о</strong> начале<br />

мирных перег<strong>о</strong>в<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в с ЭЛН, п<strong>о</strong>следней действующей партизанск<strong>о</strong>й группир<strong>о</strong>вк<strong>о</strong>й. Мы надеемся,<br />

чт<strong>о</strong> эт<strong>о</strong> приведет к п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчанию в<strong>о</strong><strong>о</strong>руженн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нфликта в нашей стране.<br />

В<strong>о</strong>йна, пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжающаяся пять десятилетий, ст<strong>о</strong>ила К<strong>о</strong>лумбии <strong>о</strong>чень д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

и, нес<strong>о</strong>мненн<strong>о</strong>, нанесла ущерб перспективам страны. П<strong>о</strong> <strong>о</strong>ценке, с<strong>о</strong>держащейся в исслед<strong>о</strong>вании,<br />

пр<strong>о</strong>веденн<strong>о</strong>м Университет<strong>о</strong>м Л<strong>о</strong>с-Андес, д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>д д<strong>о</strong>м<strong>о</strong>х<strong>о</strong>зяйств, ставших<br />

жертв<strong>о</strong>й принудительн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> перемещения и насилия, снизился вдв<strong>о</strong>е. П<strong>о</strong>несенный<br />

ущерб еще б<strong>о</strong>лее значителен, если учесть, чт<strong>о</strong> эти люди, п<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, испытывают<br />

трудн<strong>о</strong>сти при в<strong>о</strong>звращении к н<strong>о</strong>рмальн<strong>о</strong>й жизни и п<strong>о</strong>двергаются риску <strong>о</strong>казаться в с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>янии<br />

хр<strong>о</strong>ническ<strong>о</strong>й нищеты.<br />

П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> в<strong>о</strong>здействия на нашу эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мику, наиб<strong>о</strong>льший ущерб <strong>о</strong>т в<strong>о</strong>йны прих<strong>о</strong>дится<br />

на 250 тыс., или б<strong>о</strong>лее т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, убитых и раненых, и их семьи, а также на 8 млн<br />

п<strong>о</strong>страдавших и внутренне перемещенных лиц. Каждая п<strong>о</strong>терянная жизнь, а также<br />

каждая личная и семейная трагедия, пережитая теми, кт<strong>о</strong> был затр<strong>о</strong>нут в<strong>о</strong><strong>о</strong>руженным<br />

к<strong>о</strong>нфликт<strong>о</strong>м и <strong>о</strong>стался в живых, нап<strong>о</strong>лняет нас ск<strong>о</strong>рбью и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>временн<strong>о</strong> усиливает<br />

нашу решим<strong>о</strong>сть.<br />

Мы с<strong>о</strong>гласны с дух<strong>о</strong>м <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый заключается<br />

в т<strong>о</strong>м, чт<strong>о</strong> вын<strong>о</strong>ся суждение <strong>о</strong> пр<strong>о</strong>цветании <strong>о</strong>бщества, следует в первую <strong>о</strong>чередь <strong>о</strong>ценить<br />

«б<strong>о</strong>гатств<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческих жизней», и лишь п<strong>о</strong>т<strong>о</strong>м – б<strong>о</strong>гатств<strong>о</strong> эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мики. В эт<strong>о</strong>м<br />

смысле мы п<strong>о</strong>нимаем, чт<strong>о</strong> мир – эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вная предп<strong>о</strong>сылка т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы сделать жизнь<br />

к<strong>о</strong>лумбийцев б<strong>о</strong>лее б<strong>о</strong>гат<strong>о</strong>й. Я имею в виду мир в б<strong>о</strong>лее шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м смысле, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый<br />

не <strong>о</strong>граничивается прекращением к<strong>о</strong>нфликта и прин<strong>о</strong>сит гарм<strong>о</strong>нию и благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучие.<br />

Мирная жизнь нед<strong>о</strong>ступна для семьи с нед<strong>о</strong>стат<strong>о</strong>чным д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>д<strong>о</strong>м, так же как и для<br />

семьи, не имеющей д<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>йн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> жилья или д<strong>о</strong>ступа к <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванию. В<strong>о</strong>т п<strong>о</strong>чему мы сделали<br />

акцент на с<strong>о</strong>действие эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>му р<strong>о</strong>сту, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый идет на п<strong>о</strong>льзу кажд<strong>о</strong>му<br />

и уменьшает с<strong>о</strong>циальные диспр<strong>о</strong>п<strong>о</strong>рции.<br />

Успехи, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых мы д<strong>о</strong>стигли к наст<strong>о</strong>ящему времени, с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствуют Целям<br />

в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, в д<strong>о</strong>стижении к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых К<strong>о</strong>лумбия приняла активн<strong>о</strong>е<br />

участие и над к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рыми начала раб<strong>о</strong>тать еще д<strong>о</strong> т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, как <strong>о</strong>ни были <strong>о</strong>д<strong>о</strong>брены Организацией<br />

Объединенных Наций. В сам<strong>о</strong>м деле, мы были перв<strong>о</strong>й стран<strong>о</strong>й, включившей<br />

эти цели в св<strong>о</strong>й План наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития.<br />

Благ<strong>о</strong>даря нашим заблаг<strong>о</strong>временным усилиям, мы сумели д<strong>о</strong>ср<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> в<strong>о</strong>сп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ваться<br />

пл<strong>о</strong>дами нашег<strong>о</strong> труда. Например, за п<strong>о</strong>следние пять лет мы с<strong>о</strong>кратили крайнюю<br />

нищету п<strong>о</strong>чти вдв<strong>о</strong>е – с 14, 4 д<strong>о</strong> 7,9% – весьма значительн<strong>о</strong>е д<strong>о</strong>стижение, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>зв<strong>о</strong>ляет<br />

нам рассматривать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть ее п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> иск<strong>о</strong>ренения к 2025 г., а т<strong>о</strong> и раньше.<br />

П<strong>о</strong>мим<strong>о</strong> цифр, эт<strong>о</strong>т прыж<strong>о</strong>к <strong>о</strong>значает, чт<strong>о</strong> милли<strong>о</strong>ны к<strong>о</strong>лумбийцев п<strong>о</strong>высили качеств<strong>о</strong><br />

св<strong>о</strong>ей жизни. Мы уверены в эт<strong>о</strong>м, так как в числе первых, наряду с традици<strong>о</strong>нными<br />

параметрами бедн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ванными на д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>де, мы стал исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>вать Индекс<br />

мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>й бедн<strong>о</strong>сти, <strong>о</strong>ценивающий другие переменные п<strong>о</strong>казатели, такие как д<strong>о</strong>ступ<br />

к г<strong>о</strong>сударственным услугам или тип здания, в к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>м пр<strong>о</strong>живает семья. Сег<strong>о</strong>дня,<br />

нес<strong>о</strong>мненн<strong>о</strong>, б<strong>о</strong>льшее числ<strong>о</strong> к<strong>о</strong>лумбийцев стали жить лучше.<br />

Мы также д<strong>о</strong>ср<strong>о</strong>чн<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигли успех<strong>о</strong>в в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении качества <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания – еще<br />

<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й Цели в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития. У нас не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> все дети и п<strong>о</strong>др<strong>о</strong>стки<br />

бесплатн<strong>о</strong> учатся в г<strong>о</strong>сударственных шк<strong>о</strong>лах; мы также увеличиваем <strong>о</strong>бъем учебных<br />

час<strong>о</strong>в и п<strong>о</strong>вышаем качеств<strong>о</strong> <strong>о</strong>бучения благ<strong>о</strong>даря <strong>о</strong>существлению различных пр<strong>о</strong>грамм<br />

и инициатив. В результате этих усилий значительн<strong>о</strong> п<strong>о</strong>высился средний балл экзаменаци<strong>о</strong>нных<br />

<strong>о</strong>цен<strong>о</strong>к, измеряющих знания и умения наших шк<strong>о</strong>льник<strong>о</strong>в.<br />

Учитывая перв<strong>о</strong>степенн<strong>о</strong>е внимание, уделяем<strong>о</strong>е нами мир<strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ительству, акцент,<br />

сделанный на <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вании, служит, п<strong>о</strong>-видим<strong>о</strong>му, наилучшим пример<strong>о</strong>м т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чег<strong>о</strong> мы<br />

м<strong>о</strong>жем д<strong>о</strong>стигнуть на эт<strong>о</strong>м н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>м этапе, <strong>о</strong>св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дившись <strong>о</strong>т бремени в<strong>о</strong><strong>о</strong>руженн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нфликта.<br />

Впервые за всю ист<strong>о</strong>рию расх<strong>о</strong>ды на <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание выше, чем расх<strong>о</strong>ды на <strong>о</strong>храну<br />

<strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> п<strong>о</strong>рядка и <strong>о</strong>б<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ну, чт<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>тветствует нашей цели стать к 2025 г.<br />

сам<strong>о</strong>й <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й стран<strong>о</strong>й в Латинск<strong>о</strong>й Америке.<br />

Мир, справедлив<strong>о</strong>сть и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание – в<strong>о</strong>т три сферы, д<strong>о</strong>ступа к к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым к<strong>о</strong>лумбийцы<br />

ист<strong>о</strong>рически были лишены. Мир, справедлив<strong>о</strong>сть и <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание – эт<strong>о</strong> три<br />

ст<strong>о</strong>лпа наших главных усилий в п<strong>о</strong>следние г<strong>о</strong>ды.<br />

Тем не менее, если мы х<strong>о</strong>тим д<strong>о</strong>стигнуть «чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития для всех<br />

и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>» т<strong>о</strong> наши усилия не м<strong>о</strong>гут на эт<strong>о</strong>м <strong>о</strong>станавливаться: изменение климата<br />

является величайшей угр<strong>о</strong>з<strong>о</strong>й, с как<strong>о</strong>й к<strong>о</strong>гда-либ<strong>о</strong> сталкивал<strong>о</strong>сь чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong>.<br />

В эт<strong>о</strong>м плане К<strong>о</strong>лумбия решила играть активную р<strong>о</strong>ль в б<strong>о</strong>рьбе с данным фен<strong>о</strong>мен<strong>о</strong>м.<br />

Являясь хранителями <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> из крупнейших реги<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в би<strong>о</strong>разн<strong>о</strong><strong>о</strong>бразия<br />

на планете, с исключительными лесами, в<strong>о</strong>дными ресурсами и пл<strong>о</strong>д<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дием п<strong>о</strong>чв,<br />

мы несем на себе к<strong>о</strong>л<strong>о</strong>ссальную <strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>сть и перед к<strong>о</strong>лумбийцами, и перед<br />

всем мир<strong>о</strong>м.<br />

К<strong>о</strong>нцепция «зелен<strong>о</strong>г<strong>о</strong> р<strong>о</strong>ста» является частью м<strong>о</strong>дели нашег<strong>о</strong> эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития и п<strong>о</strong>лучила распр<strong>о</strong>странение в<strong>о</strong> всех сект<strong>о</strong>рах эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мики. Мы убеждены, чт<strong>о</strong><br />

р<strong>о</strong>ст и эк<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гическая уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сть прекрасн<strong>о</strong> с<strong>о</strong>вместимы. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, д<strong>о</strong>казательств<strong>о</strong>м<br />

нашей решим<strong>о</strong>сти служат демаркация наших эк<strong>о</strong>систем «парам<strong>о</strong>с» (выс<strong>о</strong>к<strong>о</strong>г<strong>о</strong>рных<br />

вереск<strong>о</strong>вых луг<strong>о</strong>в) и декларация <strong>о</strong> введении <strong>о</strong>храняемых террит<strong>о</strong>рий – пл<strong>о</strong>щадь<br />

к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых д<strong>о</strong>лжна к 2018 г. д<strong>о</strong>стигнуть 19 млн га, чт<strong>о</strong> превышает пл<strong>о</strong>щадь Уругвая.<br />

В рамках Парижск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>глашения <strong>о</strong>б изменении климата К<strong>о</strong>лумбия выдвинула<br />

цель: с<strong>о</strong>кратить к 2030 г. пр<strong>о</strong>гн<strong>о</strong>зируемый <strong>о</strong>бъем выбр<strong>о</strong>с<strong>о</strong>в парник<strong>о</strong>вых газ<strong>о</strong>в на 20%.<br />

И мы уже начали предпринимать решительные действия п<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стижению эт<strong>о</strong>й амбици<strong>о</strong>зн<strong>о</strong>й<br />

цели: мы представили в К<strong>о</strong>нгресс зак<strong>о</strong>н<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>ект <strong>о</strong> введении углер<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> нал<strong>о</strong>га<br />

на различные виды т<strong>о</strong>плива. Мы станем перв<strong>о</strong>й латин<strong>о</strong>американск<strong>о</strong>й стран<strong>о</strong>й – и <strong>о</strong>дн<strong>о</strong>й<br />

из первых в мире, – к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рая применяет п<strong>о</strong>д<strong>о</strong>бную меру. Благ<strong>о</strong>даря т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>й<br />

инициативе мы надеемся вып<strong>о</strong>лнить на 50% наше <strong>о</strong>бязательств<strong>о</strong>, принят<strong>о</strong>е на Парижск<strong>о</strong>й<br />

к<strong>о</strong>нференции п<strong>о</strong> изменению климата.<br />

Мир – п<strong>о</strong>нимаемый, как я уп<strong>о</strong>минал д<strong>о</strong> эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, в шир<strong>о</strong>к<strong>о</strong>м смысле благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучия<br />

и гарм<strong>о</strong>нии, – <strong>о</strong>ткрывает дверь в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти существ<strong>о</strong>вания планеты, жизнесп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong>й<br />

для будущих п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>лений, жизнь к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых не будет п<strong>о</strong>ставлена п<strong>о</strong>д угр<strong>о</strong>зу гл<strong>о</strong>бальным<br />

п<strong>о</strong>теплением. Мы с г<strong>о</strong>рд<strong>о</strong>стью п<strong>о</strong>дчеркиваем, чт<strong>о</strong> эти усилия, в д<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лнение к <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчанию<br />

в<strong>о</strong><strong>о</strong>руженн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> к<strong>о</strong>нфликта, улучшению <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания и п<strong>о</strong>вышению с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й<br />

справедлив<strong>о</strong>сти, являются нашим вклад<strong>о</strong>м в <strong>о</strong>беспечение мира в<strong>о</strong> всем мире.<br />

С <strong>о</strong>к<strong>о</strong>нчанием к<strong>о</strong>нфликта люди из различных стран мира м<strong>о</strong>гут наслаждаться<br />

крас<strong>о</strong>тами прир<strong>о</strong>ды и туризм<strong>о</strong>м в К<strong>о</strong>лумбии; десятилетиями такая в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть была<br />

<strong>о</strong>граничена даже для самих к<strong>о</strong>лумбийцев. Кр<strong>о</strong>ме т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, ин<strong>о</strong>странные бизнесмены м<strong>о</strong>гут<br />

<strong>о</strong>ткрывать для себя н<strong>о</strong>вые в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти в <strong>о</strong>траслях и реги<strong>о</strong>нах, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые прежде были<br />

для них закрыты из-за насилия.<br />

В плане с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>й справедлив<strong>о</strong>сти мы укрепляем средний класс, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рый будет<br />

с<strong>о</strong>здавать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти для инвест<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в в п<strong>о</strong>исках н<strong>о</strong>вых рынк<strong>о</strong>в. А в усл<strong>о</strong>виях<br />

качественн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания мы г<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вим н<strong>о</strong>в<strong>о</strong>е п<strong>о</strong>к<strong>о</strong>ление, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е в будущем будет<br />

сп<strong>о</strong>с<strong>о</strong>бн<strong>о</strong> найти применение св<strong>о</strong>им знаниям и навыкам п<strong>о</strong>всюду в мире.<br />

«Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>» – эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бязательств<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е вых<strong>о</strong>дит<br />

за рамки нашей страны, и мы х<strong>о</strong>тим, чт<strong>о</strong>бы наш труд в<strong>о</strong>здейств<strong>о</strong>вал на жизнь<br />

граждан других стран и <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащал ее. Анал<strong>о</strong>гичным <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, мы чувствуем, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ддержка<br />

с<strong>о</strong> ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>ны междунар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщества <strong>о</strong>казала п<strong>о</strong>л<strong>о</strong>жительн<strong>о</strong>е в<strong>о</strong>здействие<br />

на к<strong>о</strong>лумбийцев. Мы убеждены, чт<strong>о</strong> в духе с<strong>о</strong>лидарн<strong>о</strong>сти и с<strong>о</strong>трудничества мы, к<strong>о</strong>лумбийцы<br />

и не к<strong>о</strong>лумбийцы, будем пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжать раб<strong>о</strong>тать вместе на благ<strong>о</strong> мира в К<strong>о</strong>лумбии<br />

и в<strong>о</strong> всем <strong>о</strong>стальн<strong>о</strong>м мире.<br />

Хуан Мануэль Сант<strong>о</strong>с<br />

Президент К<strong>о</strong>лумбии, Лауреат Н<strong>о</strong>белевск<strong>о</strong>й премии мира за <strong>2016</strong> г<strong>о</strong>д<br />

Резюме | 21


Индексы чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

Индекс<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития (ИЧР)<br />

ИЧР, ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванный<br />

с учет<strong>о</strong>м неравенства (ИЧРН)<br />

Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

неравенства<br />

Индекс мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>й<br />

бедн<strong>о</strong>сти a<br />

Значение<br />

Значение<br />

Общие п<strong>о</strong>тери<br />

(%)<br />

Разница<br />

в рейтингах п<strong>о</strong><br />

ИЧРН и ИЧР b Значение Группа c Значение Рейтинг<br />

Г<strong>о</strong>д и<br />

исслед<strong>о</strong>вание d<br />

Рейтинг п<strong>о</strong> ИЧР<br />

2015 2015 2015 2015 2015 2015 2015 2015 Значение 2006–2015<br />

СТРАНЫ С ОЧЕНЬ ВЫСОКИМ УРОВНЕМ ЧЕЛОВЕЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ<br />

1 Н<strong>о</strong>рвегия 0,949 0,898 5,4 0 0,993 1 0,053 6 .. ..<br />

2 Австралия 0,939 0,861 8,2 –1 0,978 1 0,120 24 .. ..<br />

2 Швейцария 0,939 0,859 8,6 –4 0,974 2 0,040 1 .. ..<br />

4 Германия 0,926 0,859 7,2 –1 0,964 2 0,066 9 .. ..<br />

5 Дания 0,925 0,858 7,2 –2 0,970 2 0,041 2 .. ..<br />

5 Сингапур 0,925 .. .. .. 0,985 1 0,068 11 .. ..<br />

7 Нидерланды 0,924 0,861 6,9 2 0,946 3 0,044 3 .. ..<br />

8 Ирландия 0,923 0,850 7,9 –2 0,976 1 0,127 26 .. ..<br />

9 Исландия 0,921 0,868 5,8 6 0,965 2 0,051 5 .. ..<br />

10 Канада 0,920 0,839 8,9 –2 0,983 1 0,098 18 .. ..<br />

10 США 0,920 0,796 13,5 –10 0,993 1 0,203 43 .. ..<br />

12 Г<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>нг, Китай (САР) 0,917 .. .. .. 0,964 2 .. .. .. ..<br />

13 Н<strong>о</strong>вая Зеландия 0,915 .. .. .. 0,963 2 0,158 34 .. ..<br />

14 Швеция 0,913 0,851 6,7 3 0,997 1 0,048 4 .. ..<br />

15 Лихтенштейн 0,912 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

16 С<strong>о</strong>единенн<strong>о</strong>е К<strong>о</strong>р<strong>о</strong>левств<strong>о</strong> 0,909 0,836 8,0 –1 0,964 2 0,131 28 .. ..<br />

17 Яп<strong>о</strong>ния 0,903 0,791 12,4 –8 0,970 2 0,116 21 .. ..<br />

18 К<strong>о</strong>рея (Республика) 0,901 0,753 16,4 –19 0,929 3 0,067 10 .. ..<br />

19 Израиль 0,899 0,778 13,5 –11 0,973 2 0,103 20 .. ..<br />

20 Люксембург 0,898 0,827 8,0 1 0,966 2 0,075 13 .. ..<br />

21 Франция 0,897 0,813 9,4 –1 0,988 1 0,102 19 .. ..<br />

22 Бельгия 0,896 0,821 8,3 2 0,978 1 0,073 12 .. ..<br />

23 Финляндия 0,895 0,843 5,8 9 1,000 1 0,056 8 .. ..<br />

24 Австрия 0,893 0,815 8,7 3 0,957 2 0,078 14 .. ..<br />

25 Сл<strong>о</strong>вения 0,890 0,838 5,9 9 1,003 1 0,053 6 .. ..<br />

26 Италия 0,887 0,784 11,5 –3 0,963 2 0,085 16 .. ..<br />

27 Испания 0,884 0,791 10,5 1 0,974 2 0,081 15 .. ..<br />

28 Чешская Республика 0,878 0,830 5,4 10 0,983 1 0,129 27 .. ..<br />

29 Греция 0,866 0,758 12,4 –6 0,957 2 0,119 23 .. ..<br />

30 Бруней-Даруссалам 0,865 .. .. .. 0,986 1 .. .. .. ..<br />

30 Эст<strong>о</strong>ния 0,865 0,788 8,9 3 1,032 2 0,131 28 .. ..<br />

32 Анд<strong>о</strong>рра 0,858 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

33 Кипр 0,856 0,762 10,9 –2 0,979 1 0,116 21 .. ..<br />

33 Мальта 0,856 0,786 8,1 3 0,923 4 0,217 44 .. ..<br />

33 Катар 0,856 .. .. .. 0,991 1 0,542 127 .. ..<br />

36 П<strong>о</strong>льша 0,855 0,774 9,5 2 1,006 1 0,137 30 .. ..<br />

37 Литва 0,848 0,759 10,5 0 1,032 2 0,121 25 .. ..<br />

38 Чили 0,847 0,692 18,2 –12 0,966 2 0,322 65 .. ..<br />

38 Сауд<strong>о</strong>вская Аравия 0,847 .. .. .. 0,882 5 0,257 50 .. ..<br />

40 Сл<strong>о</strong>вакия 0,845 0,793 6,1 12 0,991 1 0,179 39 .. ..<br />

41 П<strong>о</strong>ртугалия 0,843 0,755 10,4 1 0,980 1 0,091 17 .. ..<br />

42 Объединенные Арабские Эмираты 0,840 .. .. .. 0,972 2 0,232 46 .. ..<br />

43 Венгрия 0,836 0,771 7,8 6 0,988 1 0,252 49 .. ..<br />

44 Латвия 0,830 0,742 10,6 –1 1,025 2 0,191 41 .. ..<br />

45 Аргентина 0,827 0,698 15,6 –6 0,982 1 0,362 77 0,015 e 2005 N<br />

45 Х<strong>о</strong>рватия 0,827 0,752 9,1 2 0,997 1 0,141 31 .. ..<br />

47 Бахрейн 0,824 .. .. .. 0,970 2 0,233 48 .. ..<br />

48 Черн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>рия 0,807 0,736 8,8 1 0,955 2 0,156 33 0,002 2013 M<br />

49 Р<strong>о</strong>ссийская Федерация 0,804 0,725 9,8 1 1,016 1 0,271 52 .. ..<br />

50 Румыния 0,802 0,714 11,1 0 0,990 1 0,339 72 .. ..<br />

51 Кувейт 0,800 .. .. .. 0,972 2 0,335 70 .. ..<br />

СТРАНЫ С ВЫСОКИМ УРОВНЕМ ЧЕЛОВЕЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ<br />

52 Беларусь 0,796 0,745 6,4 6 1,021 1 0,144 32 0,001 2005 M<br />

52 Оман 0,796 .. .. .. 0,927 3 0,281 54 .. ..<br />

54 Барбад<strong>о</strong>с 0,795 .. .. .. 1,006 1 0,291 59 0,004 f 2012 M<br />

54 Уругвай 0,795 0,670 15,7 –7 1,017 1 0,284 55 .. ..<br />

56 Б<strong>о</strong>лгария 0,794 0,709 10,7 2 0,984 1 0,223 45 .. ..<br />

56 Казахстан 0,794 0,714 10,1 4 1,006 1 0,202 42 0,004 2010/2011 M<br />

58 Багамские Остр<strong>о</strong>ва 0,792 .. .. .. .. .. 0,362 77 .. ..<br />

59 Малайзия 0,789 .. .. .. .. .. 0,291 59 .. ..<br />

60 Палау 0,788 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

22 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


Индекс<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития (ИЧР)<br />

ИЧР, ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванный<br />

с учет<strong>о</strong>м неравенства (ИЧРН)<br />

Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

неравенства<br />

Индекс мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>й<br />

бедн<strong>о</strong>сти a<br />

Значение<br />

Значение<br />

Общие п<strong>о</strong>тери<br />

(%)<br />

Разница<br />

в рейтингах п<strong>о</strong><br />

ИЧРН и ИЧР b Значение Группа c Значение Рейтинг<br />

Г<strong>о</strong>д и<br />

исслед<strong>о</strong>вание d<br />

Рейтинг п<strong>о</strong> ИЧР<br />

2015 2015 2015 2015 2015 2015 2015 2015 Значение 2006–2015<br />

60 Панама 0,788 0,614 22,0 –19 0,997 1 0,457 100 .. ..<br />

62 Антигуа и Барбуда 0,786 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

63 Сейшельские Остр<strong>о</strong>ва 0,782 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

64 Маврикий 0,781 0,669 14,4 –4 0,954 2 0,380 82 .. ..<br />

65 Тринидад и Т<strong>о</strong>баг<strong>о</strong> 0,780 0,661 15,3 –5 1,004 1 0,324 67 0,007 g 2006 M<br />

66 К<strong>о</strong>ста-Рика 0,776 0,628 19,1 –9 0,969 2 0,308 63 .. ..<br />

66 Сербия 0,776 0,689 11,2 3 0,969 2 0,185 40 0,002 2014 M<br />

68 Куба 0,775 .. .. .. 0,946 3 0,304 62 .. ..<br />

69 Иран (Исламская Республика) 0,774 0,518 33,1 –40 0,862 5 0,509 118 .. ..<br />

70 Грузия 0,769 0,672 12,7 3 0,970 2 0,361 76 0,008 2005 M<br />

71 Турция 0,767 0,645 15,9 –3 0,908 4 0,328 69 .. ..<br />

71 Венесуэла (Б<strong>о</strong>ливарианская Республика) 0,767 0,618 19,4 –11 1,028 2 0,461 101 .. ..<br />

73 Шри-Ланка 0,766 0,678 11,6 8 0,934 3 0,386 87 .. ..<br />

74 Сент-Китс и Невис 0,765 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

75 Албания 0,764 0,661 13,5 4 0,959 2 0,267 51 0,005 2008/2009 D<br />

76 Ливан 0,763 0,603 21,0 –10 0,893 5 0,381 83 .. ..<br />

77 Мексика 0,762 0,587 22,9 –12 0,951 2 0,345 73 0,024 2012 N<br />

78 Азербайджан 0,759 0,659 13,2 5 0,940 3 0,326 68 0,009 2006 D<br />

79 Бразилия 0,754 0,561 25,6 –19 1,005 1 0,414 92 0,010 g,h 2014 N<br />

79 Гренада 0,754 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

81 Б<strong>о</strong>сния и Герцег<strong>о</strong>вина 0,750 0,650 13,3 6 0,923 4 0,158 34 0,006 f 2011/2012 M<br />

82 Бывшая Юг<strong>о</strong>славская Республика Макед<strong>о</strong>ния 0,748 0,623 16,7 1 0,947 3 0,160 36 0,007 f 2011 M<br />

83 Алжир 0,745 .. .. .. 0,854 5 0,429 94 .. ..<br />

84 Армения 0,743 0,674 9,3 15 0,993 1 0,293 61 0,002 2010 D<br />

84 Украина 0,743 0,690 7,2 18 1,000 1 0,284 55 0,001 g 2012 M<br />

86 И<strong>о</strong>рдания 0,741 0,619 16,5 3 0,864 5 0,478 111 0,004 2012 D<br />

87 Перу 0,740 0,580 21,6 –8 0,959 2 0,385 86 0,043 2012 D<br />

87 Таиланд 0,740 0,586 20,8 –5 1,001 1 0,366 79 0,004 2005/2006 M<br />

89 Эквад<strong>о</strong>р 0,739 0,587 20,5 –1 0,976 1 0,391 88 0,015 2013/2014 N<br />

90 Китай 0,738 .. .. .. 0,954 2 0,164 37 0,023 h 2012 N<br />

91 Фиджи 0,736 0,624 15,3 9 .. .. 0,358 75 .. ..<br />

92 М<strong>о</strong>нг<strong>о</strong>лия 0,735 0,639 13,0 13 1,026 2 0,278 53 0,047 f 2010 M<br />

92 Сент-Люсия 0,735 0,618 16,0 7 0,986 1 0,354 74 0,003 f,h 2012 M<br />

94 Ямайка 0,730 0,609 16,6 6 0,975 2 0,422 93 0,011 2012 N<br />

95 К<strong>о</strong>лумбия 0,727 0,548 24,6 –9 1,004 1 0,393 89 0,032 2010 D<br />

96 Д<strong>о</strong>миника 0,726 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

97 Суринам 0,725 0,551 24,0 –7 0,972 2 0,448 99 0,033 f 2010 M<br />

97 Тунис 0,725 0,562 22,5 –3 0,904 4 0,289 58 0,006 2011/2012 M<br />

99 Д<strong>о</strong>миниканская Республика 0,722 0,565 21,7 1 0,990 1 0,470 107 0,025 2013 D<br />

99 Сент-Винсент и Гренадины 0,722 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

101 Т<strong>о</strong>нга 0,721 .. .. .. 0,969 2 0,659 152 .. ..<br />

102 Ливия 0,716 .. .. .. 0,950 2 0,167 38 0,005 2007 P<br />

103 Белиз 0,706 0,546 22,7 –6 0,967 2 0,375 81 0,030 2011 M<br />

104 Сам<strong>о</strong>а 0,704 .. .. .. .. .. 0,439 97 .. ..<br />

105 Мальдивские Остр<strong>о</strong>ва 0,701 0,529 24,6 –9 0,937 3 0,312 64 0,008 2009 D<br />

105 Узбекистан 0,701 0,590 15,8 10 0,946 3 0,287 57 0,013 2006 M<br />

СТРАНЫ СО СРЕДНИМ УРОВНЕМ ЧЕЛОВЕЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ<br />

107 М<strong>о</strong>лд<strong>о</strong>ва (Республика) 0,699 0,628 10,2 21 1,010 1 0,232 46 0,004 2012 M<br />

108 Б<strong>о</strong>тсвана 0,698 0,433 37,9 –23 0,984 1 0,435 95 .. ..<br />

109 Габ<strong>о</strong>н 0,697 0,531 23,9 –3 0,923 4 0,542 127 0,073 2012 D<br />

110 Парагвай 0,693 0,524 24,3 –5 0,966 2 0,464 104 .. ..<br />

111 Египет 0,691 0,491 29,0 –10 0,884 5 0,565 135 0,016 i 2014 D<br />

111 Туркменистан 0,691 .. .. .. .. .. .. .. 0,011 2006 M<br />

113 Инд<strong>о</strong>незия 0,689 0,563 18,2 9 0,926 3 0,467 105 0,024 g 2012 D<br />

114 Палестина, Г<strong>о</strong>сударств<strong>о</strong> 0,684 0,581 15,1 13 0,867 5 .. .. 0,005 2014 M<br />

115 Вьетнам 0,683 0,562 17,8 9 1,010 1 0,337 71 0,016 g 2013/2014 M<br />

116 Филиппины 0,682 0,556 18,4 8 1,001 1 0,436 96 0,033 g,j 2013 D<br />

117 Сальвад<strong>о</strong>р 0,680 0,529 22,2 3 0,958 2 0,384 85 .. ..<br />

Резюме | 23


Индекс<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития (ИЧР)<br />

ИЧР, ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванный<br />

с учет<strong>о</strong>м неравенства (ИЧРН)<br />

Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

неравенства<br />

Индекс мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>й<br />

бедн<strong>о</strong>сти a<br />

Значение<br />

Значение<br />

Общие п<strong>о</strong>тери<br />

(%)<br />

Разница<br />

в рейтингах п<strong>о</strong><br />

ИЧРН и ИЧР b Значение Группа c Значение Рейтинг<br />

Г<strong>о</strong>д и<br />

исслед<strong>о</strong>вание d<br />

Рейтинг п<strong>о</strong> ИЧР<br />

2015 2015 2015 2015 2015 2015 2015 2015 Значение 2006–2015<br />

118 Б<strong>о</strong>ливия (Мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>е Г<strong>о</strong>сударств<strong>о</strong>) 0,674 0,478 29,0 –6 0,934 3 0,446 98 0,097 2008 D<br />

119 Южная Африка 0,666 0,435 34,7 –12 0,962 2 0,394 90 0,041 2012 N<br />

120 Кыргызстан 0,664 0,582 12,3 20 0,967 2 0,394 90 0,008 2014 M<br />

121 Ирак 0,649 0,505 22,3 1 0,804 5 0,525 123 0,052 2011 M<br />

122 Каб<strong>о</strong>-Верде 0,648 0,518 20,1 4 .. .. .. .. .. ..<br />

123 Мар<strong>о</strong>кк<strong>о</strong> 0,647 0,456 29,5 –2 0,826 5 0,494 113 0,069 2011 P<br />

124 Никарагуа 0,645 0,479 25,8 1 0,961 2 0,462 103 0,088 2011/2012 D<br />

125 Гватемала 0,640 0,450 29,6 –2 0,959 2 0,494 113 .. ..<br />

125 Намибия 0,640 0,415 35,2 –13 0,986 1 0,474 108 0,205 2013 D<br />

127 Гайана 0,638 0,518 18,8 10 0,943 3 0,508 117 0,031 2009 D<br />

127 Микр<strong>о</strong>незия (Федеративные Штаты) 0,638 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

129 Таджикистан 0,627 0,532 15,2 16 0,930 3 0,322 65 0,031 2012 D<br />

130 Г<strong>о</strong>ндурас 0,625 0,443 29,2 0 0,942 3 0,461 101 0,098 k 2011/2012 D<br />

131 Индия 0,624 0,454 27,2 4 0,819 5 0,530 125 0,282 2005/2006 D<br />

132 Бутан 0,607 0,428 29,4 –3 0,900 5 0,477 110 0,128 2010 M<br />

133 Тим<strong>о</strong>р-Лешти 0,605 0,416 31,2 –5 0,858 5 .. .. 0,322 2009/2010 D<br />

134 Вануату 0,597 0,494 17,2 12 .. .. .. .. 0,135 2007 M<br />

135 К<strong>о</strong>нг<strong>о</strong> 0,592 0,446 24,8 6 0,932 3 0,592 141 0,192 2011/2012 D<br />

135 Экват<strong>о</strong>риальная Гвинея 0,592 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

137 Кирибати 0,588 0,394 33,1 –7 .. .. .. .. .. ..<br />

138 Ла<strong>о</strong>сская Нар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>-Дем<strong>о</strong>кратическая<br />

0,586 0,427 27,1 1 0,924 4 0,468 106 0,186 2011/2012 M<br />

Республика<br />

139 Бангладеш 0,579 0,412 28,9 –2 0,927 3 0,520 119 0,188 2014 D<br />

139 Гана 0,579 0,391 32,5 –8 0,899 5 0,547 131 0,147 2014 D<br />

139 Замбия 0,579 0,373 35,6 –11 0,924 4 0,526 124 0,264 2013/2014 D<br />

142 Сан-Т<strong>о</strong>ме и Принсипи 0,574 0,432 24,7 7 0,907 4 0,524 122 0,217 2008/2009 D<br />

143 Камб<strong>о</strong>джа 0,563 0,436 22,5 11 0,892 5 0,479 112 0,150 2014 D<br />

144 Непал 0,558 0,407 27,0 2 0,925 4 0,497 115 0,116 2014 M<br />

145 Мьянма 0,556 .. .. .. .. .. 0,374 80 .. ..<br />

146 Кения 0,555 0,391 29,5 –1 0,919 4 0,565 135 0,166 2014 D<br />

147 Пакистан 0,550 0,380 30,9 –2 0,742 5 0,546 130 0,237 2012/2013 D<br />

СТРАНЫ С НИЗКИМ УРОВНЕМ ЧЕЛОВЕЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ<br />

148 Свазиленд 0,541 0,361 33,3 –5 0,853 5 0,566 137 0,113 2010 M<br />

149 Сирийская Арабская Республика 0,536 0,419 21,8 10 0,851 5 0,554 133 0,028 2009 P<br />

150 Анг<strong>о</strong>ла 0,533 0,336 37,0 –8 .. .. .. .. .. ..<br />

151 Танзания (Объединенная Республика) 0,531 0,396 25,4 7 0,937 3 0,544 129 0,335 2010 D<br />

152 Нигерия 0,527 0,328 37,8 –10 0,847 5 .. .. 0,279 2013 D<br />

153 Камерун 0,518 0,348 32,8 –1 0,853 5 0,568 138 0,260 2011 D<br />

154 Папуа - Н<strong>о</strong>вая Гвинея 0,516 .. .. .. .. .. 0,595 143 .. ..<br />

154 Зимбабве 0,516 0,369 28,5 2 0,927 3 0,540 126 0,128 2014 M<br />

156 С<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м<strong>о</strong>н<strong>о</strong>вы Остр<strong>о</strong>ва 0,515 0,392 23,8 9 .. .. .. .. .. ..<br />

157 Мавритания 0,513 0,347 32,4 1 0,818 5 0,626 147 0,291 2011 M<br />

158 Мадагаскар 0,512 0,374 27,0 7 0,948 3 .. .. 0,420 2008/2009 D<br />

159 Руанда 0,498 0,339 31,9 1 0,992 1 0,383 84 0,253 2014/2015 D<br />

160 К<strong>о</strong>м<strong>о</strong>рские Остр<strong>о</strong>ва 0,497 0,270 45,8 –18 0,817 5 .. .. 0,165 2012 D/M<br />

160 Лес<strong>о</strong>т<strong>о</strong> 0,497 0,320 35,6 –6 0,962 2 0,549 132 0,227 2009 D<br />

162 Сенегал 0,494 0,331 33,1 1 0,886 5 0,521 120 0,278 2014 D<br />

163 Гаити 0,493 0,298 39,6 –7 .. .. 0,593 142 0,242 2012 D<br />

163 Уганда 0,493 0,341 30,9 6 0,878 5 0,522 121 0,359 2011 D<br />

165 Судан 0,490 .. .. .. 0,839 5 0,575 140 0,290 2010 M<br />

166 Т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> 0,487 0,332 31,9 5 0,841 5 0,556 134 0,242 2013/2014 D<br />

167 Бенин 0,485 0,304 37,4 –3 0,858 5 0,613 144 0,343 2011/2012 D<br />

168 Йемен 0,482 0,320 33,7 0 0,737 5 0,767 159 0,200 2013 D<br />

169 Афганистан 0,479 0,327 31,8 3 0,609 5 0,667 154 0,293 f 2010/2011 M<br />

170 Малави 0,476 0,328 31,2 5 0,921 4 0,614 145 0,273 2013/2014 M<br />

171 К<strong>о</strong>т-д'Ивуар 0,474 0,294 37,8 –2 0,814 5 0,672 155 0,307 2011/2012 D<br />

172 Джибути 0,473 0,310 34,6 3 .. .. .. .. 0,127 2006 M<br />

173 Гамбия 0,452 .. .. .. 0,878 5 0,641 148 0,289 2013 D<br />

174 Эфи<strong>о</strong>пия 0,448 0,330 26,3 10 0,842 5 0,499 116 0,537 2011 D<br />

175 Мали 0,442 0,293 33,7 0 0,786 5 0,689 156 0,456 2012/2013 D<br />

176 К<strong>о</strong>нг<strong>о</strong> (Дем<strong>о</strong>кратическая Республика) 0,435 0,297 31,9 3 0,832 5 0,663 153 0,369 2013/2014 D<br />

177 Либерия 0,427 0,284 33,4 1 0,830 5 0,649 150 0,356 2013 D<br />

24 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


Индекс<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития (ИЧР)<br />

ИЧР, ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванный<br />

с учет<strong>о</strong>м неравенства (ИЧРН)<br />

Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития<br />

Индекс гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

неравенства<br />

Индекс мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>мерн<strong>о</strong>й<br />

бедн<strong>о</strong>сти a<br />

Значение<br />

Значение<br />

Общие п<strong>о</strong>тери<br />

(%)<br />

Разница<br />

в рейтингах п<strong>о</strong><br />

ИЧРН и ИЧР b Значение Группа c Значение Рейтинг<br />

Г<strong>о</strong>д и<br />

исслед<strong>о</strong>вание d<br />

Рейтинг п<strong>о</strong> ИЧР<br />

2015 2015 2015 2015 2015 2015 2015 2015 Значение 2006–2015<br />

178 Гвинея-Бисау 0,424 0,257 39,3 –5 .. .. .. .. 0,495 2006 M<br />

179 Эритрея 0,420 .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

179 Сьерра-Ле<strong>о</strong>не 0,420 0,262 37,8 –3 0,871 5 0,650 151 0,411 2013 D<br />

181 М<strong>о</strong>замбик 0,418 0,280 33,0 3 0,879 5 0,574 139 0,390 2011 D<br />

181 Южный Судан 0,418 .. .. .. .. .. .. .. 0,551 2010 M<br />

183 Гвинея 0,414 0,270 34,8 2 0,784 5 .. .. 0,425 2012 D/M<br />

184 Бурунди 0,404 0,276 31,5 4 0,919 4 0,474 108 0,442 2010 D<br />

185 Буркина-Фас<strong>о</strong> 0,402 0,267 33,6 2 0,874 5 0,615 146 0,508 2010 D<br />

186 Чад 0,396 0,238 39,9 –1 0,765 5 0,695 157 0,545 2010 M<br />

187 Нигер 0,353 0,253 28,3 1 0,732 5 0,695 157 0,584 2012 D<br />

188 Центральн<strong>о</strong>африканская Республика 0,352 0,199 43,5 0 0,776 5 0,648 149 0,424 2010 M<br />

ДРУГИЕ СТРАНЫ ИЛИ ТЕРРИТОРИИ<br />

К<strong>о</strong>рейская Нар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>-Дем<strong>о</strong>кратическая<br />

.. .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

Республика<br />

Маршалл<strong>о</strong>вы Остр<strong>о</strong>ва .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

М<strong>о</strong>нак<strong>о</strong> .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

Науру .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

Сан-Марин<strong>о</strong> .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

С<strong>о</strong>мали .. .. .. .. .. .. .. .. 0,500 2006 M<br />

Тувалу .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..<br />

Группы п<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вню чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

Очень выс<strong>о</strong>кий ур<strong>о</strong>вень чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> 0,892 0,793 11,1 — 0,980 — 0,174 — .. —<br />

развития<br />

Выс<strong>о</strong>кий ур<strong>о</strong>вень чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития 0,746 0,597 20,0 — 0,958 — 0,291 — .. —<br />

Средний ур<strong>о</strong>вень чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития 0,631 0,469 25,7 — 0,871 — 0,491 — .. —<br />

Низкий ур<strong>о</strong>вень чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития 0,497 0,337 32,3 — 0,849 — 0,590 — .. —<br />

Развивающиеся страны 0,668 0,499 25,2 — 0,913 — 0,469 — .. —<br />

Реги<strong>о</strong>ны<br />

Арабские г<strong>о</strong>сударства 0,687 0,498 27,5 — 0,856 — 0,535 — .. —<br />

В<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>чная Азия и Тих<strong>о</strong><strong>о</strong>кеанский реги<strong>о</strong>н 0,720 0,581 19,3 — 0,956 — 0,315 — .. —<br />

Евр<strong>о</strong>па и Центральная Азия 0,756 0,660 12,7 — 0,951 — 0,279 — .. —<br />

Латинская Америка и Карибский бассейн 0,751 0,575 23,4 — 0,981 — 0,390 — .. —<br />

Южная Азия 0,621 0,449 27,7 — 0,822 — 0,520 — .. —<br />

Африка к югу <strong>о</strong>т Сахары 0,523 0,355 32,2 — 0,877 — 0,572 — .. —<br />

Наименее развитые страны 0,508 0,356 30,0 — 0,874 — 0,555 — .. —<br />

Малые <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>вные развивающиеся<br />

г<strong>о</strong>сударства<br />

0,667 0,500 25,1 — .. — 0,463 — .. —<br />

Организация эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

с<strong>о</strong>трудничества и развития<br />

0,887 0,776 12,6 — 0,974 — 0,194 — .. —<br />

Мир в цел<strong>о</strong>м 0,717 0,557 22,3 — 0,938 — 0,443 — .. —<br />

ПРИМЕЧАНИЯ<br />

a Не п<strong>о</strong> всем странам д<strong>о</strong>ступны все индикат<strong>о</strong>ры,<br />

п<strong>о</strong>эт<strong>о</strong>му межстран<strong>о</strong>вые сравнения следует<br />

пр<strong>о</strong>в<strong>о</strong>дить с <strong>о</strong>ст<strong>о</strong>р<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стью. Там, где индикат<strong>о</strong>р<br />

<strong>о</strong>тсутствует, вес<strong>о</strong>вые к<strong>о</strong>эффициенты имеющихся<br />

индикат<strong>о</strong>р<strong>о</strong>в ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ваны в сумме д<strong>о</strong> 100%.<br />

П<strong>о</strong>др<strong>о</strong>бнее <strong>о</strong>б эт<strong>о</strong>м см. Техническ<strong>о</strong>е примечание 5<br />

в Интернете п<strong>о</strong> адресу: http://hdr.undp.org/.<br />

b Осн<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> на странах, п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым<br />

рассчитывался Индекс чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития,<br />

ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванный с учет<strong>о</strong>м неравенства.<br />

c Страны разбиты на пять групп с<strong>о</strong>гласн<strong>о</strong><br />

абс<strong>о</strong>лютн<strong>о</strong>му <strong>о</strong>ткл<strong>о</strong>нению значений ИЧР<br />

<strong>о</strong>т гендерн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> равенства.<br />

d D <strong>о</strong>значает, чт<strong>о</strong> данные взяты из пр<strong>о</strong>граммы<br />

Дем<strong>о</strong>графических <strong>о</strong>бслед<strong>о</strong>ваний и<br />

<strong>о</strong>бслед<strong>о</strong>ваний с<strong>о</strong>ст<strong>о</strong>яния зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вья населения,<br />

M – из Обслед<strong>о</strong>вания п<strong>о</strong> мн<strong>о</strong>гим п<strong>о</strong>казателям<br />

с применением гнезд<strong>о</strong>в<strong>о</strong>й выб<strong>о</strong>рки, P – из данных<br />

Всеарабск<strong>о</strong>г<strong>о</strong> исслед<strong>о</strong>вания нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>населения<br />

и зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вья семьи, N – из наци<strong>о</strong>нальных<br />

<strong>о</strong>бслед<strong>о</strong>ваний (перечень наци<strong>о</strong>нальных<br />

исслед<strong>о</strong>ваний см. в Интернете п<strong>о</strong> адресу:<br />

http://hdr.undp.org).<br />

e Отн<strong>о</strong>сится т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> к г<strong>о</strong>р<strong>о</strong>дским рай<strong>о</strong>нам.<br />

f Отсутствует п<strong>о</strong>казатель детск<strong>о</strong>й смертн<strong>о</strong>сти.<br />

g Отсутствуют п<strong>о</strong>казатели п<strong>о</strong> питанию.<br />

h Отсутствует п<strong>о</strong>казатель «п<strong>о</strong>л в д<strong>о</strong>ме».<br />

i Отсутствует п<strong>о</strong>казатель п<strong>о</strong> т<strong>о</strong>пливу для<br />

приг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вления пищи.<br />

j Отсутствует п<strong>о</strong>казатель п<strong>о</strong>сещаем<strong>о</strong>сти шк<strong>о</strong>лы.<br />

k Отсутствует п<strong>о</strong>казатель <strong>о</strong>беспеченн<strong>о</strong>сти<br />

электр<strong>о</strong>энергией.<br />

ОСНОВНЫЕ ИСТОЧНИКИ ДАННЫХ<br />

Ст<strong>о</strong>лбец 1: Расчеты ОДЧР на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве данных<br />

UNDESA (2015), UNESCO Institute for Statistics<br />

(<strong>2016</strong>), United Nations Statistics Division (<strong>2016</strong>),<br />

World Bank (<strong>2016</strong>), Barro and Lee (<strong>2016</strong>) и IMF (<strong>2016</strong>).<br />

Ст<strong>о</strong>лбец 2: Рассчитан<strong>о</strong> как среднее ге<strong>о</strong>метрическ<strong>о</strong>е<br />

значений индекса <strong>о</strong>жидаем<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжительн<strong>о</strong>сти<br />

жизни при р<strong>о</strong>ждении, ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

с учет<strong>о</strong>м неравенства, индекса <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания,<br />

ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с учет<strong>о</strong>м неравенства, и индекса<br />

д<strong>о</strong>х<strong>о</strong>да, ск<strong>о</strong>рректир<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с учет<strong>о</strong>м неравенства,<br />

с исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванием мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии, <strong>о</strong>писанн<strong>о</strong>й<br />

в Техническ<strong>о</strong>м примечании 2.<br />

Ст<strong>о</strong>лбец 3: Рассчитан<strong>о</strong> п<strong>о</strong> ИЧР и ИЧРН.<br />

Ст<strong>о</strong>лбец 4: Рассчитан<strong>о</strong> на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве ИЧРН<br />

и пересчитанных рейтинг<strong>о</strong>в п<strong>о</strong> ИЧР для стран,<br />

п<strong>о</strong> к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым рассчитывался ИЧРН.<br />

Ст<strong>о</strong>лбец 5: Расчеты ОДЧР на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве данных<br />

UNDESA (2015), UNESCO Institute for Statistics (<strong>2016</strong>),<br />

Barro and Lee (<strong>2016</strong>), World Bank (<strong>2016</strong>), ILO (<strong>2016</strong>)<br />

и IMF (<strong>2016</strong>).<br />

Ст<strong>о</strong>лбец 6: Рассчитан<strong>о</strong> на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве данных Ст<strong>о</strong>лбца 5.<br />

Ст<strong>о</strong>лбец 7: Расчеты ОДЧР на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве данных<br />

UN Maternal Mortality Estimation Group (<strong>2016</strong>),<br />

UNDESA (2015), IPU (<strong>2016</strong>), UNESCO Institute<br />

for Statistics (<strong>2016</strong>) и ILO (<strong>2016</strong>).<br />

Ст<strong>о</strong>лбец 8: Рассчитан<strong>о</strong> на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве данных Ст<strong>о</strong>лбца 7.<br />

Ст<strong>о</strong>лбцы 9 и 10: Расчеты ОДЧР на <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве<br />

данных <strong>о</strong>б <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти д<strong>о</strong>м<strong>о</strong>х<strong>о</strong>зяйств в <strong>о</strong>бласти<br />

<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания, зд<strong>о</strong>р<strong>о</strong>вья и жизненн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня<br />

из различных <strong>о</strong>бслед<strong>о</strong>ваний д<strong>о</strong>м<strong>о</strong>х<strong>о</strong>зяйств,<br />

перечисленных в Ст<strong>о</strong>лбце 10, с исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванием<br />

ус<strong>о</strong>вершенств<strong>о</strong>ванн<strong>о</strong>й мет<strong>о</strong>д<strong>о</strong>л<strong>о</strong>гии, <strong>о</strong>писанн<strong>о</strong>й<br />

в Техническ<strong>о</strong>м прил<strong>о</strong>жении 5 (available at at http://hdr.<br />

undp.org/sites/default/files/hdr<strong>2016</strong>_technical_notes.pdf)<br />

Резюме | 25


Примечания<br />

1 UNFPA 2014.<br />

2 United Nations 2015a.<br />

3 United Nations 2015b.<br />

4 UNDP 1990.<br />

5 United Nations 2015a.<br />

6 United Nations <strong>2016</strong>a.<br />

7 United Nations <strong>2016</strong>a.<br />

8 UNICEF 2013.<br />

9 IEA <strong>2016</strong>a.<br />

10 UNAIDS <strong>2016</strong>a.<br />

11 UNHCR <strong>2016</strong>.<br />

12 UNDP 2014.<br />

13 SIDA 2015.<br />

14 UNDP 2015a.<br />

15 UNDESA <strong>2016</strong>.<br />

16 WHO 2012.<br />

17 UNFPA 2015.<br />

18 ILGA <strong>2016</strong>.<br />

19 Charmes 2015.<br />

20 Abadeer 2015.<br />

21 Расчеты Отдела п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вки <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong><br />

с исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванием данных Milanovic (<strong>2016</strong>).<br />

22 Веб-сайт Индекса с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>гресса, разраб<strong>о</strong>танн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>рганизацией «Императив с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> пр<strong>о</strong>гресса»<br />

(www.socialprogressimperative.org/global-index/, дата д<strong>о</strong>ступа:<br />

12 декабря <strong>2016</strong> г.).<br />

23 Веб-сайт Всемирн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>клада <strong>о</strong> счастье, п<strong>о</strong>дг<strong>о</strong>т<strong>о</strong>вленн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

<strong>о</strong>рганизацией «Сеть решений в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития»<br />

(http://worldhappiness.report, дата д<strong>о</strong>ступа: 12 декабря <strong>2016</strong> г.).<br />

24 Веб-сайт Индекса лучшей жизни, разраб<strong>о</strong>танн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

Организацией эк<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мическ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> с<strong>о</strong>трудничества и развития<br />

(www.oecdbetterlifeindex.org, дата д<strong>о</strong>ступа: 12 декабря <strong>2016</strong> г.).<br />

25 Веб-сайт Индекса вал<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> счастья,<br />

разраб<strong>о</strong>танный Центр<strong>о</strong>м бутанских исслед<strong>о</strong>ваний и <strong>о</strong>рганизацией<br />

GNH Research (www.grossnationalhappiness.com/articles/,<br />

дата д<strong>о</strong>ступа: 12 декабря <strong>2016</strong> г.).<br />

26 В 2009 г. Генеральный секретарь ООН учредил инициативу<br />

«Гл<strong>о</strong>бальный пульс», призванную п<strong>о</strong>ставить «Б<strong>о</strong>льшие данные»<br />

как <strong>о</strong>бщественн<strong>о</strong>е благ<strong>о</strong> на службу уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>му развитию и<br />

гуманитарным акциям. В 2014 г. Статистическая к<strong>о</strong>миссия ООН<br />

с<strong>о</strong>здала Гл<strong>о</strong>бальную раб<strong>о</strong>чую группу п<strong>о</strong> Б<strong>о</strong>льшим данным.<br />

Силами правительств, к<strong>о</strong>рп<strong>о</strong>раций, ООН и междунар<strong>о</strong>дных<br />

финанс<strong>о</strong>вых учреждений, научных и нек<strong>о</strong>ммерческих<br />

<strong>о</strong>рганизаций сф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>ван<strong>о</strong> Гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>е партнерств<strong>о</strong> п<strong>о</strong> данным<br />

<strong>о</strong>б уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong>. Сег<strong>о</strong>дня в нег<strong>о</strong> вх<strong>о</strong>дят 150 член<strong>о</strong>в.<br />

27 Demirgüç-Kunt and others. 2014.<br />

28 Harris and William 2009.<br />

29 WFP <strong>2016</strong>.<br />

30 World Bank <strong>2016</strong>.<br />

31 UNESCO 2013.<br />

32 World Bank 2015a.<br />

33 The Economist <strong>2016</strong>.<br />

34 United Nations <strong>2016</strong>b.<br />

35 World Economic Forum <strong>2016</strong>.<br />

36 Cecchini and others. 2015.<br />

37 Cashin <strong>2016</strong>.<br />

38 UN Women <strong>2016</strong>.<br />

39 UNDESA <strong>2016</strong>.<br />

40 UNDESA <strong>2016</strong>.<br />

41 UNAIDS <strong>2016</strong>b.<br />

42 WHO <strong>2016</strong>.<br />

43 The Guardian <strong>2016</strong>.<br />

44 WHO <strong>2016</strong>.<br />

45 World Bank 2015b.<br />

46 World Bank 2015b.<br />

47 UNDP 2015b.<br />

48 Demos Helsinki <strong>2016</strong>.<br />

49 United Nations 2013.<br />

50 UN Women 2015.<br />

26 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


Литература<br />

Abadeer, A. 2015. Norms and Gender Discrimination in the Arab World.<br />

New York: Palgrave Macmillan.<br />

Barro, R.J., and J.-W. Lee. <strong>2016</strong>. Dataset of Educational Attainment,<br />

February <strong>2016</strong> Revision. www.barrolee.com. Accessed 8 June <strong>2016</strong>.<br />

Cashin, C. <strong>2016</strong>. Health Financing Policy: The Macroeconomic, Fiscal,<br />

and Public Finance Context. World Bank Studies. Washington, DC.<br />

http://elibrary.worldbank.org/doi/abs/10.1596/978-1-4648-0796-1.<br />

Accessed 7 November <strong>2016</strong>.<br />

Cecchini, S., F. Filgueira, R. Martínez and C. Rossel. 2015. Towards<br />

Universal Social Protection. Latin American Pathways and Policy Tools.<br />

Santiago, Chile: Economic Commission for Latin America and the<br />

Caribbean.<br />

Charmes, J. 2015. “Time Use Across the World: Findings of a World<br />

Compilation of Time Use Surveys.” HDRO Occasional Paper. www.hdr.<br />

undp.org/sites/default/files/charmes_hdr_2015_final.pdf. Accessed 27<br />

October <strong>2016</strong>.<br />

Demirgüç-Kunt, A., L.F. Klapper, D. Singer and P. Van Oudheusden. 2014.<br />

“The Global Findex Database 2014: Measuring Financial Inclusion around<br />

the World.” Policy Research Working Paper 7255. World Bank, Washington,<br />

DC. http://documents.worldbank.org/curated/en/187761468179367706/pdf/<br />

WPS7255.pdf. Accessed 21 December <strong>2016</strong>.<br />

Demos Helsinki. <strong>2016</strong>. “Thousands to Receive Basic Income in Finland:<br />

A Trial That Could Lead to the Greatest Societal Transformation of our<br />

Time.” Helsinki. www.demoshelsinki.fi/en/<br />

<strong>2016</strong>/08/30/thousands-to-receive-basic-income-in-finland-a-trial<br />

-that-could-lead-to-the-greatest-societal-transformation-of-our<br />

-time/. Accessed 7 November <strong>2016</strong>.<br />

The Economist. <strong>2016</strong>. “Early Childhood Development: Give Me a Child.”<br />

29 October.<br />

The Guardian. <strong>2016</strong>. “Brazil is ‘Badly Losing’ the Battle against Zika Virus,<br />

Says Health Minister.” 26 January. www.theguardian.com/world/<strong>2016</strong>/<br />

jan/26/brazil-zika-virus-health-minister-armed-forces<br />

-eradication. Accessed 30 November <strong>2016</strong>.<br />

Harris, R., and W. Marks. 2009. “Compact Ultrasound for Improving<br />

Maternal and Prenatal Care in Low-Resource Settings: Review of Potential<br />

Benefits, Implementation Challenges, and Public Health Issues.” Journal<br />

of Ultrasound Medicine 28: 1067–1076.<br />

IEA (International Energy Agency). <strong>2016</strong>. Energy and<br />

Air Pollution: World Energy Outlook Special Report. Paris.<br />

www.iea.org/publications/freepublications/publication/<br />

WorldEnergyOutlookSpecialReport<strong>2016</strong>EnergyandAirPollution.pdf.<br />

Accessed 23 August <strong>2016</strong>.<br />

ILGA (International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans, and Intersex<br />

Association). <strong>2016</strong>. “Sexual Orientation Laws in the World:<br />

Criminalisation.” Geneva. http://ilga.org/downloads/04_ILGA_<br />

WorldMap_ENGLISH_Crime_May<strong>2016</strong>.pdf. Accessed 26 October<br />

<strong>2016</strong>.<br />

ILO (International Labour Organization). <strong>2016</strong>. Key Indicators of the Labour<br />

Market: 9th edition. Geneva. www.ilo.org/kilm. Accessed 9 June <strong>2016</strong>.<br />

IMF (International Monetary Fund). <strong>2016</strong>. World Economic Outlook<br />

database. Washington, DC. www.imf.org/external/pubs/ft/weo/<strong>2016</strong>/02/.<br />

Accessed 10 October <strong>2016</strong>.<br />

IPU (Inter-Parliamentary Union). <strong>2016</strong>. Women in national parliaments.<br />

www.ipu.org/wmn-e/classif-arc.htm. Accessed 19 July <strong>2016</strong>.<br />

Milanović, B. <strong>2016</strong>. Global Inequality: A New Approach for the Age of<br />

Globalization. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University<br />

Press.<br />

SIDA (Swedish International Development Agency). 2015. Women<br />

and Land Rights. Stockholm. www.sida.se/English/contact-us/<br />

offices-in-sweden/?epieditmode=true. Accessed 26 October <strong>2016</strong>.<br />

UNAIDS (Joint United Nations Programme on HIV/AIDS). <strong>2016</strong>a. AIDS<br />

by the Numbers. Geneva. www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/<br />

AIDS-by-the-numbers-<strong>2016</strong>_en.pdf. Accessed 23 August <strong>2016</strong>.<br />

———. <strong>2016</strong>b. Global Aids Update <strong>2016</strong>. Geneva. www.unaids.org/sites/<br />

default/files/media_asset/global-AIDS-update-<strong>2016</strong>_en.pdf. Accessed<br />

25 August <strong>2016</strong>.<br />

UNDESA (United Nations Department of Economic and Social<br />

Affairs). 2015. World Population Prospects: The 2015 Revision.<br />

New York. https://esa.un.org/unpd/wpp/. Accessed 19 July <strong>2016</strong>.<br />

———. <strong>2016</strong>. Global Sustainable Development Report. https://<br />

sustainabledevelopment.un.org/content/documents/2328Global%20<br />

Sustainable%20development%20report%20<strong>2016</strong>%20(final).pdf.<br />

Accessed 1 November <strong>2016</strong>.<br />

UNDP (United Nations Development Programme). 1990. Human<br />

Development Report 1990: Concept and Measurement of Human<br />

Development. New York. http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr1990.<br />

Accessed 11 October <strong>2016</strong>.<br />

———. 2014. Beyond Geography, Unlocking Human Potential. Kathmandu.<br />

www.hdr.undp.org/sites/default/files/nepal_nhdr_<br />

2014-final.pdf. Accessed 26 October <strong>2016</strong>.<br />

———. 2015a. Growth that Works for All: Viet Nam Human Development<br />

Report 2015 on Inclusive Growth. Hanoi. www.hdr.undp.org/sites/default/<br />

files/nhdr_2015_e.pdf. Accessed 26 October <strong>2016</strong>.<br />

———. 2015b. <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>м <strong>развитии</strong> 2015: Труд в<strong>о</strong> имя<br />

чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития/Пер. с англ.; Пр<strong>о</strong>грамма развития ООН. М.,<br />

<strong>2016</strong>. http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_report_ru.pdf.<br />

Дата д<strong>о</strong>ступа: 11 <strong>о</strong>ктября <strong>2016</strong> г.<br />

UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural<br />

Organization). 2013. Education for All Global Monitoring Report—<br />

Girls’ Education—The Facts. Paris.<br />

UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural<br />

Organization) Institutes for Statistics. <strong>2016</strong>. Data Centre. http://data.<br />

uis.unesco.org. Accessed 10 June <strong>2016</strong>.<br />

UNFPA (United Nations Population Fund). 2014. State of World<br />

Population 2014: The Power of 1.8 Billion. New York. www.unfpa.<br />

org/sites/default/files/pub-pdf/EN-SWOP14-Report_FINAL-web.pdf.<br />

Accessed 20 October <strong>2016</strong>.<br />

———. 2015. Нар<strong>о</strong>д<strong>о</strong>население мира в 2015 г<strong>о</strong>ду. http://www.unfpa.org/<br />

sites/default/files/sowp/downloads/SWOP_2015_Russian_report_<br />

11_30_2015.pdf. Дата д<strong>о</strong>ступа: 26 <strong>о</strong>ктября <strong>2016</strong> г<br />

UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees). <strong>2016</strong>.<br />

Global Trends. Forced Displacement in 2015. Geneva. https://<br />

s3.amazonaws.com/unhcrsharedmedia/<strong>2016</strong>/<strong>2016</strong>-06-20-globaltrends/<strong>2016</strong>-06-14-Global-Trends-2015.pdf.<br />

Accessed 23 August <strong>2016</strong>.<br />

UNICEF (United Nations Children’s Fund). 2014. Ending Child<br />

Marriage: Progress and Prospects. New York. www.unicef.org/media/<br />

files/Child_Marriage_Report_7_17_LR..pdf. Accessed 23 August <strong>2016</strong><br />

United Nations. 2013. <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> Специальн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> д<strong>о</strong>кладчика п<strong>о</strong> в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>су<br />

<strong>о</strong> п<strong>о</strong><strong>о</strong>щрении и защите прав на св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ду убеждений и их св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>е<br />

выражение. Записка Генеральн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> секретаря. А/68/362. Нью-Й<strong>о</strong>рк.<br />

http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/68/362&referer=/<br />

english/&Lang=R. Дата д<strong>о</strong>ступа 7 н<strong>о</strong>ября <strong>2016</strong> г.<br />

———. 2015a. Цели развития тысячелетия: д<strong>о</strong>клад за 2015 г<strong>о</strong>д.<br />

Нью-Й<strong>о</strong>рк. http://www.un.org/ru/millenniumgoals/mdgreport2015.pdf.<br />

Дата д<strong>о</strong>ступа: 23 августа <strong>2016</strong> г.<br />

———. 2015b. Пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вание нашег<strong>о</strong> мира: П<strong>о</strong>вестка дня в <strong>о</strong>бласти<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития на пери<strong>о</strong>д д<strong>о</strong> 2030 г<strong>о</strong>да. Рез<strong>о</strong>люция, принятая<br />

Генеральн<strong>о</strong>й Ассамблеей 25 сентября 2015 г<strong>о</strong>да. Нью-Й<strong>о</strong>рк. http://<br />

www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/70/1&referer=/<br />

english/&Lang=R. Дата д<strong>о</strong>ступа: 11 <strong>о</strong>ктября <strong>2016</strong> г.<br />

Резюме | 27


———. <strong>2016</strong>. <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong> <strong>о</strong> Целях в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, <strong>2016</strong> г<strong>о</strong>д.<br />

Нью-Й<strong>о</strong>рк. http://unstats.un.org/sdgs/report/<strong>2016</strong>/The%20Sustainable%20<br />

Development%20Goals%20Report%20<strong>2016</strong>_Russian.pdf. Дата д<strong>о</strong>ступа:<br />

23 августа <strong>2016</strong> г.<br />

United Nations Statistics Division. <strong>2016</strong>. National Accounts Main<br />

Aggregates Database. http://unstats.un.org/unsd/snaama. Accessed<br />

15 October <strong>2016</strong>.<br />

UN Maternal Mortality Estimation Group (World Health Organization,<br />

United Nations Children’s Fund, United Nations Population Fund<br />

and World Bank). <strong>2016</strong>. Maternal mortality data. http://data.unicef.org/<br />

topic/maternal-health/maternal-mortality/. Accessed 28 April <strong>2016</strong>.<br />

UN Women (United Nations Entity for Gender Equality and the<br />

Empowerment of Women). 2015. “World Leaders Agree: We Must<br />

Close the Gender Gap: Historic Gathering Boosts Political Commitment<br />

for Women’s Empowerment at the Highest Levels.” Press reslease,<br />

27 September. New York. www.unwomen.org/en/news/stories/2015/9/<br />

press-release-global-leaders-meeting. Accessed 12 December <strong>2016</strong>.<br />

———. <strong>2016</strong>. “Facts and Figures: Leadership and Political Participation:<br />

Women in Parliaments.” www.unwomen.org/en/what-we-do/leadershipand-political-participation/facts-and-figures.<br />

Accessed 22 November<br />

<strong>2016</strong>.<br />

WEF (World Economic Forum). <strong>2016</strong>. The Future of Jobs. Employment,<br />

Skills and Workforce Strategy for the Fourth Industrial Revolution.<br />

Geneva. http://www3.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Jobs.pdf.<br />

Accessed 25 August <strong>2016</strong>.<br />

WFP (World Food Programme). <strong>2016</strong>. “School Meals.” Rome. www.wfp.<br />

org/school-meals. Accessed 7 November <strong>2016</strong>.<br />

WHO (World Health Organization). 2011. World Report on Disability.<br />

www.who.int/disabilities/world_report/2011/en/. Accessed 28 November<br />

<strong>2016</strong>.<br />

———. <strong>2016</strong>. “Zika Strategic Response Plan.” Geneva. http://apps.who.int/<br />

iris/bitstream/10665/246091/1/WHO-ZIKV-SRF-16.3-eng.pdf. Accessed<br />

12 December <strong>2016</strong>.<br />

World Bank. 2015a. “Boosting the Health of Toddlers’ Bodies and<br />

Brains Brings Multiple Benefits: But Too Often the Wrong Methods<br />

Are Used.” Washington, DC. www.worldbank.org/en/topic/<br />

earlychildhooddevelopment/overview. Accessed 7 November <strong>2016</strong>.<br />

———. 2015b. “5 Ways to Reduce the Drivers of Climate Change.”<br />

Washington, DC. www.worldbank.org/en/news/feature/2015/03/18/<br />

5-ways-reduce-drivers-climate-change?cid=CCG_TTccgEN_D_EXT.<br />

Accessed 7 November <strong>2016</strong>.<br />

———. <strong>2016</strong>a. Poverty and Shared Prosperity <strong>2016</strong>: Taking on Inequality.<br />

Washington DC. www.worldbank.org/en/publication/poverty-and-sharedprosperity.<br />

Accessed 22 November <strong>2016</strong>.<br />

———. <strong>2016</strong>b. World Development Indicators database. Washington, DC.<br />

http://data.worldbank.org. Accessed 14 October <strong>2016</strong>.<br />

28 | ДОКЛАД О ЧЕЛОВЕЧЕСКОМ РАЗВИТИИ <strong>2016</strong>


Рейтинг стран п<strong>о</strong> ИЧР за 2015 г<strong>о</strong>д<br />

Австралия 2<br />

Австрия 24<br />

Азербайджан 78<br />

Албания 75<br />

Алжир 83<br />

Анг<strong>о</strong>ла 150<br />

Анд<strong>о</strong>рра 32<br />

Антигуа и Барбуда 62<br />

Аргентина 45<br />

Армения 84<br />

Афганистан 169<br />

Багамские Остр<strong>о</strong>ва 58<br />

Бангладеш, 139<br />

Барбад<strong>о</strong>с 54<br />

Бахрейн 47<br />

Беларусь 52<br />

Белиз 103<br />

Бельгия 22<br />

Бенин 167<br />

Б<strong>о</strong>лгария 56<br />

Б<strong>о</strong>ливия (Мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>е Г<strong>о</strong>сударств<strong>о</strong>) 118<br />

Б<strong>о</strong>сния и Герцег<strong>о</strong>вина 81<br />

Б<strong>о</strong>тсвана 108<br />

Бразилия 79<br />

Бруней-Даруссалам 30<br />

Буркина-Фас<strong>о</strong> 185<br />

Бурунди 184<br />

Бутан 132<br />

Бывшая Юг<strong>о</strong>славская Республика Макед<strong>о</strong>ния 82<br />

Вануату 134<br />

Венгрия 43<br />

Венесуэла (Б<strong>о</strong>ливарианская Республика) 71<br />

Вьетнам 115<br />

Габ<strong>о</strong>н 109<br />

Гаити 163<br />

Гайана 127<br />

Гамбия 173<br />

Гана 139<br />

Гватемала 125<br />

Гвинея 183<br />

Гвинея-Бисау 178<br />

Германия 4<br />

Г<strong>о</strong>ндурас 130<br />

Г<strong>о</strong>нк<strong>о</strong>нг (Китай, САР) 12<br />

Гренада 79<br />

Греция 29<br />

Грузия 70<br />

Дания 5<br />

Джибути 172<br />

Д<strong>о</strong>миника 96<br />

Д<strong>о</strong>миниканская Республика 99<br />

Египет 111<br />

Замбия 139<br />

Зимбабве 154<br />

Израиль 19<br />

Индия 131<br />

Инд<strong>о</strong>незия 113<br />

И<strong>о</strong>рдания 86<br />

Ирак 121<br />

Иран (Исламская Республика) 69<br />

Ирландия 8<br />

Исландия 9<br />

Испания 27<br />

Италия 26<br />

Йемен 168<br />

Каб<strong>о</strong>-Верде 122<br />

Казахстан 56<br />

Камб<strong>о</strong>джа 143<br />

Камерун 153<br />

Канада 10<br />

Катар 33<br />

Кения 146<br />

Кипр 33<br />

Кирибати 137<br />

Китай 90<br />

К<strong>о</strong>лумбия 95<br />

К<strong>о</strong>м<strong>о</strong>рские Остр<strong>о</strong>ва 160<br />

К<strong>о</strong>нг<strong>о</strong> 135<br />

К<strong>о</strong>нг<strong>о</strong> (Дем<strong>о</strong>кратическая Республика) 176<br />

К<strong>о</strong>рея (Республика) 18<br />

К<strong>о</strong>ста-Рика 66<br />

К<strong>о</strong>т-д'Ивуар 171<br />

Куба 68<br />

Кувейт 51<br />

Кыргызстан 120<br />

Ла<strong>о</strong>сская Нар<strong>о</strong>дн<strong>о</strong>-Дем<strong>о</strong>кратическая Република 138<br />

Латвия 44<br />

Лес<strong>о</strong>т<strong>о</strong> 160<br />

Либерия 177<br />

Ливан 76<br />

Ливия 102<br />

Литва 37<br />

Лихтенштейн 15<br />

Люксембург 20<br />

Маврикий 64<br />

Мавритания 157<br />

Мадагаскар 158<br />

Малави 170<br />

Малайзия 59<br />

Мали 175<br />

Мальдивские <strong>о</strong>стр<strong>о</strong>ва 105<br />

Мальта 33<br />

Мар<strong>о</strong>кк<strong>о</strong> 123<br />

Мексика 77<br />

Микр<strong>о</strong>незия (Федеративные Штаты) 127<br />

М<strong>о</strong>замбик 181<br />

М<strong>о</strong>лд<strong>о</strong>ва (Республика) 107<br />

М<strong>о</strong>нг<strong>о</strong>лия 92<br />

Мьянма 145<br />

Намибия 125<br />

Непал 144<br />

Нигер 187<br />

Нигерия 152<br />

Нидерланды 7<br />

Никарагуа 124<br />

Н<strong>о</strong>вая Зеландия 13<br />

Н<strong>о</strong>рвегия 1<br />

Объединенные Арабские Эмираты 42<br />

Оман 52<br />

Пакистан 147<br />

Палау 60<br />

Палестина, Г<strong>о</strong>сударств<strong>о</strong> 114<br />

Панама 60<br />

Папуа – Н<strong>о</strong>вая Гвинея 154<br />

Парагвай 110<br />

Перу 87<br />

П<strong>о</strong>льша 36<br />

П<strong>о</strong>ртугалия 41<br />

Р<strong>о</strong>ссийская Федерация 49<br />

Руанда 159<br />

Румыния 50<br />

Сальвад<strong>о</strong>р 117<br />

Сам<strong>о</strong>а 104<br />

Сан-Т<strong>о</strong>ме и Принсипи 142<br />

Сауд<strong>о</strong>вская Аравия 38<br />

Свазиленд 148<br />

Сейшельские Остр<strong>о</strong>ва 63<br />

Сенегал 162<br />

Сент-Винсент и Гренадины 99<br />

Сент-Китс и Невис 74<br />

Сент-Люсия 92<br />

Сингапур 5<br />

Сирийская Арабская Республика 149<br />

Сл<strong>о</strong>вакия 40<br />

Сл<strong>о</strong>вения 25<br />

С<strong>о</strong>единенн<strong>о</strong>е К<strong>о</strong>р<strong>о</strong>левств<strong>о</strong> 16<br />

С<strong>о</strong>единенные Штаты Америки 10<br />

С<strong>о</strong>л<strong>о</strong>м<strong>о</strong>н<strong>о</strong>вы Остр<strong>о</strong>ва 156<br />

Судан 165<br />

Суринам 97<br />

Сьерра-Ле<strong>о</strong>не 179<br />

Таджикистан 129<br />

Таиланд 87<br />

Танзания (Объединенная Республика) 151<br />

Тим<strong>о</strong>р-Лешти 133<br />

Т<strong>о</strong>г<strong>о</strong> 166<br />

Т<strong>о</strong>нга 101<br />

Тринидад и Т<strong>о</strong>баг<strong>о</strong> 65<br />

Тунис 97<br />

Туркменистан 111<br />

Турция 71<br />

Уганда 163<br />

Узбекистан 105<br />

Украина 84<br />

Уругвай 54<br />

Фиджи 91<br />

Филиппины 116<br />

Финляндия 23<br />

Франция 21<br />

Х<strong>о</strong>рватия 45<br />

Центральн<strong>о</strong>африканская Республика 188<br />

Чад 186<br />

Черн<strong>о</strong>г<strong>о</strong>рия 48<br />

Чешская Республика 28<br />

Чили 38<br />

Швейцария 2<br />

Швеция 14<br />

Шри-Ланка 73<br />

Эквад<strong>о</strong>р 89<br />

Экват<strong>о</strong>риальная Гвинея 135<br />

Эритрея 179<br />

Эст<strong>о</strong>ния 30<br />

Эфи<strong>о</strong>пия 174<br />

Южная Африка 119<br />

Южный Судан 181<br />

Ямайка 94<br />

Яп<strong>о</strong>ния 17


United Nations Development Programme<br />

One United Nations Plaza<br />

New York, NY 10017<br />

www.undp.org<br />

В <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве к<strong>о</strong>нцепции чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития лежит все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть.<br />

Чел<strong>о</strong>веческие св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>ды д<strong>о</strong>лжны быть пред<strong>о</strong>ставлены<br />

всем людям – не нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рым, не б<strong>о</strong>льшинству, а всем, в кажд<strong>о</strong>м<br />

уг<strong>о</strong>лке нашей планеты, чт<strong>о</strong>бы дать в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сть кажд<strong>о</strong>му п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью<br />

реализ<strong>о</strong>вать св<strong>о</strong>й п<strong>о</strong>тенциал сег<strong>о</strong>дня и в будущем.<br />

Тем же дух<strong>о</strong>м – стремлением ник<strong>о</strong>г<strong>о</strong> не <strong>о</strong>ставить <strong>о</strong>бделенным –<br />

пр<strong>о</strong>низаны П<strong>о</strong>вестка дня 2030 и Цели в <strong>о</strong>бласти уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития. Не<strong>о</strong>бх<strong>о</strong>дим<strong>о</strong>, таким <strong>о</strong>браз<strong>о</strong>м, <strong>о</strong>беспечить чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е<br />

развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>.<br />

За п<strong>о</strong>следнюю четверть века в <strong>о</strong>бласти чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития<br />

пр<strong>о</strong>из<strong>о</strong>шел впечатляющий пр<strong>о</strong>гресс, <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гативший жизнь милли<strong>о</strong>н<strong>о</strong>в<br />

людей. Тем не менее, эт<strong>о</strong>т пр<strong>о</strong>гресс неравн<strong>о</strong>мерен. Им<br />

не <strong>о</strong>хвачены целые группы, <strong>о</strong>бщины и с<strong>о</strong><strong>о</strong>бщества. Нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые люди<br />

д<strong>о</strong>стигли лишь баз<strong>о</strong>в<strong>о</strong>г<strong>о</strong> ур<strong>о</strong>вня чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития, а другие<br />

лишены даже эт<strong>о</strong>г<strong>о</strong>. Обезд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сть наиб<strong>о</strong>лее глуб<strong>о</strong>ка среди<br />

людей, живущих в к<strong>о</strong>нкретных реги<strong>о</strong>нах или в к<strong>о</strong>нкретных усл<strong>о</strong>виях.<br />

На пути все<strong>о</strong>бщег<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития пр<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лжают <strong>о</strong>ставаться<br />

значительные препятствия, нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые из к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рых глуб<strong>о</strong>к<strong>о</strong><br />

к<strong>о</strong>ренятся в с<strong>о</strong>циальн<strong>о</strong>-п<strong>о</strong>литических <strong>о</strong>с<strong>о</strong>бенн<strong>о</strong>стях и <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шениях,<br />

таких как в<strong>о</strong>пиющее насилие, дискриминаци<strong>о</strong>нные зак<strong>о</strong>ны,<br />

неравн<strong>о</strong>правные с<strong>о</strong>циальные н<strong>о</strong>рмы, дисбалансы в п<strong>о</strong>литическ<strong>о</strong>м<br />

участии и несправедлив<strong>о</strong>е распределение в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей.<br />

Тем не менее, чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие требует не пр<strong>о</strong>ст<strong>о</strong> уд<strong>о</strong>влетв<strong>о</strong>рения<br />

<strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вных п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стей. Он<strong>о</strong> включает в себя г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>с<br />

и авт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мию – факт<strong>о</strong>ры, имеющие значение в динамичн<strong>о</strong>м мире<br />

и мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразных жизненных усл<strong>о</strong>виях. В <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>ве чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong><br />

развития лежат субъектн<strong>о</strong>сть, сам<strong>о</strong><strong>о</strong>пределение и св<strong>о</strong>б<strong>о</strong>да<br />

делать выб<strong>о</strong>р и ф<strong>о</strong>рмир<strong>о</strong>вать результаты.<br />

Идея чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong> требует пересм<strong>о</strong>треть<br />

нек<strong>о</strong>т<strong>о</strong>рые аспекты к<strong>о</strong>нцепции чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития:<br />

речь д<strong>о</strong>лжна идти <strong>о</strong> к<strong>о</strong>ллективн<strong>о</strong>м, а не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong>б индивидуальн<strong>о</strong>м<br />

п<strong>о</strong>тенциале, <strong>о</strong> г<strong>о</strong>л<strong>о</strong>се и авт<strong>о</strong>н<strong>о</strong>мии, а не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong> благ<strong>о</strong>п<strong>о</strong>лучии,<br />

и <strong>о</strong>б инклюзии, а не т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong> <strong>о</strong> мн<strong>о</strong>г<strong>о</strong><strong>о</strong>бразии. Она также<br />

требует сделать акцент на аспекты, не <strong>о</strong>граничивающиеся т<strong>о</strong>льк<strong>о</strong><br />

средними п<strong>о</strong>казателями и к<strong>о</strong>личественными д<strong>о</strong>стижениями.<br />

Заб<strong>о</strong>та <strong>о</strong> тех, кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным, требует применения<br />

четырехзвенн<strong>о</strong>й стратегии на наци<strong>о</strong>нальн<strong>о</strong>м ур<strong>о</strong>вне: <strong>о</strong>хвата тех,<br />

кт<strong>о</strong> <strong>о</strong>казались <strong>о</strong>бделены, с исп<strong>о</strong>льз<strong>о</strong>ванием все<strong>о</strong>бщих п<strong>о</strong>литических<br />

мер<strong>о</strong>приятий, <strong>о</strong>существления мер в <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шении групп<br />

с <strong>о</strong>с<strong>о</strong>быми п<strong>о</strong>требн<strong>о</strong>стями, придания чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>му развитию<br />

уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>г<strong>о</strong> характера и расширения прав и в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>стей групп<br />

населения, <strong>о</strong>ставшихся <strong>о</strong>бделенными. Общенаци<strong>о</strong>нальные п<strong>о</strong>литические<br />

мер<strong>о</strong>приятия д<strong>о</strong>лжны <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащаться действиями на гл<strong>о</strong>бальн<strong>о</strong>м<br />

ур<strong>о</strong>вне, затрагивающими в<strong>о</strong>пр<strong>о</strong>сы, связанные с мандат<strong>о</strong>м,<br />

управленческими структурами и раб<strong>о</strong>т<strong>о</strong>й гл<strong>о</strong>бальных институт<strong>о</strong>в.<br />

У нас есть все <strong>о</strong>сн<strong>о</strong>вания надеяться, чт<strong>о</strong> п<strong>о</strong>ряд<strong>о</strong>к вещей<br />

м<strong>о</strong>жн<strong>о</strong> изменить и чт<strong>о</strong> пре<strong>о</strong>браз<strong>о</strong>вания в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны. Т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong><br />

сег<strong>о</strong>дня кажется серьезн<strong>о</strong>й пр<strong>о</strong>блем<strong>о</strong>й, завтра м<strong>о</strong>жет быть пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>лен<strong>о</strong>.<br />

Меньше чем за 15 лет миру предст<strong>о</strong>ит <strong>о</strong>существить<br />

вд<strong>о</strong>хн<strong>о</strong>вляющую пр<strong>о</strong>грамму действий, в результате к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>й<br />

никт<strong>о</strong> не <strong>о</strong>станется <strong>о</strong>бделенным. Объединив наши сердца,<br />

разум и руки, мы будем стремиться к миру и пр<strong>о</strong>цветанию,<br />

вступать в партнерские <strong>о</strong>тн<strong>о</strong>шения друг с друг<strong>о</strong>м и искать равн<strong>о</strong>весия<br />

между людьми и планет<strong>о</strong>й. Д<strong>о</strong>стигнув этих целей, мы<br />

с<strong>о</strong><strong>о</strong>бща придем к к<strong>о</strong>нцу пути и, <strong>о</strong>глянувшись назад, увидим, чт<strong>о</strong><br />

никт<strong>о</strong> не <strong>о</strong>стался <strong>о</strong>бделенным.<br />

«Т<strong>о</strong>, чег<strong>о</strong> д<strong>о</strong>стигл<strong>о</strong> чел<strong>о</strong>вечеств<strong>о</strong> за п<strong>о</strong>следние 25 лет, дает нам надежду на т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>ренные перемены в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жны. Мы м<strong>о</strong>жем <strong>о</strong>пираться<br />

на уже д<strong>о</strong>стигнут<strong>о</strong>е, м<strong>о</strong>жем исслед<strong>о</strong>вать н<strong>о</strong>вые в<strong>о</strong>зм<strong>о</strong>жн<strong>о</strong>сти пре<strong>о</strong>д<strong>о</strong>ления пр<strong>о</strong>блем, и д<strong>о</strong>биваться т<strong>о</strong>г<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong> к<strong>о</strong>гда-т<strong>о</strong> казал<strong>о</strong>сь<br />

не<strong>о</strong>существимым. Нам п<strong>о</strong>д силу в<strong>о</strong>пл<strong>о</strong>тить в жизнь наши надежды».<br />

— Хелен Кларк, Администрат<strong>о</strong>р Пр<strong>о</strong>граммы развития Организации Объединенных Наций<br />

«Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие для всех и кажд<strong>о</strong>г<strong>о</strong>– эт<strong>о</strong> <strong>о</strong>бязательств<strong>о</strong>, к<strong>о</strong>т<strong>о</strong>р<strong>о</strong>е вых<strong>о</strong>дит за рамки нашей страны, и мы х<strong>о</strong>тим, чт<strong>о</strong>бы наш труд<br />

в<strong>о</strong>здейств<strong>о</strong>вал на жизнь граждан других стран и <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащал ее».<br />

— Хуан Мануэль Сант<strong>о</strong>с, президент К<strong>о</strong>лумбии, лауреат Н<strong>о</strong>белевск<strong>о</strong>й премии мира за <strong>2016</strong> г<strong>о</strong>д<br />

«Все мы несем <strong>о</strong>тветственн<strong>о</strong>сть за т<strong>о</strong>, чт<strong>о</strong>бы день за днем превращать уст<strong>о</strong>йчив<strong>о</strong>сть в ведущий принцип действий – как <strong>о</strong>тветственные<br />

п<strong>о</strong>литики и лица, принимающие решения в бизнесе и <strong>о</strong>бществе, как личн<strong>о</strong>сти, искренне заинтерес<strong>о</strong>ванные в будущем».<br />

— Д-р Ангела Меркель, канцлер Федеративн<strong>о</strong>й Республики Германии<br />

«П<strong>о</strong>лучить ясную картину бедн<strong>о</strong>сти и <strong>о</strong>безд<strong>о</strong>ленн<strong>о</strong>сти – эт<strong>о</strong> фундаментальный первый шаг к разраб<strong>о</strong>тке и внедрению б<strong>о</strong>лее эффективных<br />

п<strong>о</strong>литических мер<strong>о</strong>приятий и мер вмешательства, а также для б<strong>о</strong>лее адресн<strong>о</strong>г<strong>о</strong> размещения <strong>о</strong>граниченных ресурс<strong>о</strong>в там,<br />

где <strong>о</strong>ни <strong>о</strong>кажут наиб<strong>о</strong>льшее в<strong>о</strong>здействие».<br />

— Мелинда Гейтс, с<strong>о</strong>председатель «Ф<strong>о</strong>нда Билла и Мелинды Гейтс»<br />

«К<strong>о</strong>нцепция чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>г<strong>о</strong> развития <strong>о</strong>тражает все<strong>о</strong>бщн<strong>о</strong>сть: каждая жизнь <strong>о</strong>бладает ценн<strong>о</strong>стью, и каждая жизнь <strong>о</strong>динак<strong>о</strong>в<strong>о</strong> ценна.<br />

Чел<strong>о</strong>веческ<strong>о</strong>е развитие д<strong>о</strong>лжн<strong>о</strong> быть стабильным, уст<strong>о</strong>йчивым и <strong>о</strong>б<strong>о</strong>гащать каждую чел<strong>о</strong>веческую жизнь, чт<strong>о</strong>бы мы м<strong>о</strong>гли п<strong>о</strong>лн<strong>о</strong>стью<br />

реализ<strong>о</strong>вать наш жизненный п<strong>о</strong>тенциал».<br />

— Селим Джахан, ведущий авт<strong>о</strong>р <strong>Д<strong>о</strong>клад</strong>а

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!