WiTH_S_3_2017_short

Sławomir Koper
W 1925 r. generał dywizji Kazimierz Sosnkowski został
dowódcą Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu. Nie wprowadzony
przez marszałka Piłsudskiego w przygotowania
do wojskowego zamachu stanu w Polsce, na wieść o nim
usiłował popełnić samobójstwo.
Inni pozostali do końca, a po zebraniu postanowili ukarać
sumiennego kolegę – udali się pod jego dom, gdzie
solidarnie go wygwizdali (według innej wersji urządzili
mu pod oknami koncert pieśni biesiadnych).
W 1910 r. Piłsudski został kierownikiem Związku
Strzeleckiego, a Sosnkowski jego zastępcą: Młody,
dopiero 25 lat – pisał Michał Sokolnicki – zwracał uwagę
swą powierzchownością i obejściem. Na trybunie
publicznej odznaczał się spokojem, miał miły, czasem
dźwięczny głos; przede wszystkim jednak przemówienia
jego cechowała logiczna prostota i zupełna jasność.
Nie porywał, ale przejmował umysły logiczną
ścisłością swych argumentów. Wkrótce stał się najbliższym
współpracownikiem Piłsudskiego, który obdarzał
go całkowitym zaufaniem.
Zdobyć zaufanie Komendanta nie było łatwo, ale
Sosnkowski w pełni na nie zasługiwał. Przejawiał cechy
charakteru przydatne w konspiracji i we współpracy
z podwładnymi.
Sosnkowski był osobowością barwną – zauważał
Bogusław Miedziński – wyróżniającą się wśród otoczenia
już od młodzieńczych czasów. Wyposażyła go natura
umysłem łączącym bystrość i ścisłość zarówno, a w dodatku
– rzecz nie małej wagi – fenomenalną pamięcią.
Miał rzadki dar w obcowaniu z ludźmi: świetnie formułował
myśli własne, a jednocześnie w lot i dogłębnie
chwytał myśl swego rozmówcy. Tym się tłumaczy, że już
pierwsze z nim zetknięcie pozostawiało trwałe wrażenie
i wpływ, nawet – u ludzi tej miary co Piłsudski – stało się
podstawą do powierzenia mu zadań odpowiedzialnych,
trudnych, przodowniczych.
Przyszły Marszałek wysoko cenił młodszego współpracownika,
a szczególnie jego energię i zdolności
organizacyjne. Zauważył jednak, że podwładny nie
ma zbyt silnego charakteru, z czym trudno się nie
zgodzić. Sosnkowski przejawiał zbyt dużą skłonność
do kompromisu i ustępliwości, co nie jest najlepszą
cechą dla męża stanu. Polityk powinien być elastyczny,
ale nie zawsze i nie za wszelką cenę.
Generał Kazimierz Sosnkowski.
Najsłynniejszy polski Szef
Kariera Kazimierza Sosnkowskiego od początku do końca była nietypowa. Współzałożyciel
Związku Walki Czynnej, najbliższy współpracownik Komendanta za czasów
Legionów internowany wraz z nim w Magdeburgu, szef sztabu armii polskiej,
minister w rządach przedmajowych. A następnie oficer, który w dniach przewrotu
nie potrafił pogodzić lojalności wobec Piłsudskiego z przysięgą wojskową. Człowiek,
który przegrał rywalizację ze Śmigłym po śmierci Piłsudskiego, a potem
zapisał piękną kartę we wrześniu 1939 r. I polityk, który zawsze był numerem dwa,
a przez zwykły przypadek nie został prezydentem Rzeczypospolitej.
Kazimierz Sosnkowski był z urodzenia warszawiakiem;
przyszedł na świat 19 listopada 1885 r. Pochodził
z rodziny szlacheckiej herbu Godziemba,
od lat jednak osiadłej w stolicy. W wieku 20 lat trafił
do Organizacji Bojowej PPS; ścigany przez Rosjan, przeniósł
się do Lwowa i to właśnie w jego mieszkaniu odbyło
się zebranie założycielskie Związku Walki Czynnej.
W spotkaniu wziął udział również Władysław Sikorski, ale
znużyły go dyskusje kolegów i powrócił do domu, aby
uczyć się do egzaminu (kończył studia na Politechnice).
Piłsudski był Komendantem, a jego szefem sztabu
Sosnkowski – i na wiele lat przylgnęło do niego określenie
„Szef”. Stanowisko to utrzymał podczas epopei Legionów,
stając się nieodłącznym cieniem Piłsudskiego,
a internowanie w Magdeburgu dodatkowo zbliżyło obu
panów. Jako zaufany oficer Marszałka był przed majem
1926 r. dwukrotnie ministrem spraw wojskowych.
Po wycofaniu się Piłsudskiego z polityki coś jednak
popsuło się w ich wzajemnych relacjach. Sosnkowski
przejawiał własną inicjatywę, a jego koncepcje
polityczne nie zawsze były zgodne z wolą Marszałka.
W rozmowach prywatnych wspominał nawet, że to nie
był już jego Piłsudski, z którym rozumiał się w pół słowa.
Do niemal otwartego konfliktu doszło, gdy wbrew woli
Komendanta nie podał się do dymisji ze stanowiska
ministra. Uważał, że będzie to ze szkodą dla kraju, a interesy
państwowe zawsze stawiał na pierwszym miejscu.
I to prawdopodobnie zadecydowało, że Piłsudski
nie wtajemniczył go w plany przewrotu. Potrzebował
wykonawców poleceń, ludzi nie zadających pytań,
Sosnkowski zaś był legalistą.
73