WiTH_S_3_2017_short

Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński
Brytyjskie
wojska pancerne
1939-1945
Brytyjczycy wystawili do działań w Europie Zachodniej trzy dywizje pancerne, najczęściej
przydzielane po jednej do trzech korpusów brytyjskiej 2. Armii – VIII, XII i XXX Korpusu.
Była to 7. DPanc całkowicie wyposażona w czołgi Cromwell oraz 11. DPanc
i DPanc Gwardii na czołgach Sherman. Poza wymienionymi w składzie wojsk brytyjskich
walczyły też samodzielne brygady, wyposażone w czołgi Churchill i Sherman.
3
Cała brytyjska 21. GA miała w istocie do dyspozycji
sześć dywizji pancernych. Trzy wymienione
brytyjskie (7. DPanc, 11. DPanc i DPanc Gwardii)
weszły w skład brytyjskiej 2. Armii, natomiast kanadyjska
1. Armia miała do dyspozycji dwie (polska 1. DPanc
i kanadyjska 4. DPanc). Specjalna 79. DPanc, wystawiająca
specjalistyczny sprzęt szturmowo-inżynieryjny dla
wzmocnienia zgrupowań uderzeniowych obu armii,
pozostała do dyspozycji dowództwa 21. Grupy Armii.
Dodatkowo 21. GA miała do dyspozycji osiem samodzielnych
brygad pancernych. Jedna z nich (27. BPanc
na czołgach Sherman) wskutek strat, których nie było jak
uzupełnić, została rozwiązana 29 lipca 1944 r., walczyła
więc tylko niecałe dwa miesiące. Spośród pozostałych
kanadyjska 2. BPanc oraz brytyjskie: 4., 8. i 33. BPanc
były wyposażone w czołgi Sherman, natomiast 6. BCz
Gwardii, 31. i 34. BCz – w czołgi Churchill. Etatowo każdy
z trzech batalionów czołgów brygady pancernej
(zarówno samodzielnej, jak i brygady pancernej dywizji
pancernej) miał trzy kompanie (szwadrony) po cztery
plutony po cztery czołgi, trzy czołgi w dowództwie
kompanii (19 czołgów w kompanii) i cztery czołgi w dowództwie
batalionu (61 czołgów średnich w batalionie
i 11 czołgów lekkich w kompanii rozpoznawczej, razem
72). Natomiast w brygadach Churchilli były tylko 3 czołgi
w plutonie, co dawało 15 w kompanii i 49 w batalionie
+ 11 czołgów lekkich – razem 60.
Brytyjskie wojska lądujące na plażach Normandii
niemal od początku miały wsparcie czołgów. Na plaży
„Sword” lądowała brytyjska 3. Dywizja Piechoty w składzie
trzech brygad, a jej wsparciem była 27. BPanc (gen.
bryg. George Erroll Prior-Palmer), wyposażona w czołgi
Sherman DD, dostosowane do pływania. 27. BPanc
wysadziła na plaży trzy bataliony: 13 th /18 th Royal Hussars
(Queen Mary’s Own), 1 st East Riding Yeomanry i Staffordshire
Yeomanry. 34 czołgi Sherman DD z 13 th /18 th Royal
Hussars zostało wysadzone do morza w odległości
4,5 km od plaży. 27 z nich dotarło do plaży i wspierało
pierwszą fazę desantu piechurów z 8. Brygady 3. DP. Pozostałe
czołgi brygady wysadzono na plażę z okrętów
desantowych, w kolejnych falach lądujących wojsk.
Pierwszą brygadą 3. DP, która ruszyła w głąb lądu, była
lądująca później 185. Brygada Piechoty, której wsparcia
udzieliły „zwykłe” Shermany ze Staffordshire Yeomanry.
Czołgi z tego batalionu, mając na pancerzach desant
piechurów z 2 nd Battalion, King’s Shropshire Light Infantry
ze 185. BP, wyruszyły jako pierwsze w kierunku wsi
Beuville na drodze do Caen. Kolejne bataliony brygady
były wspierane przez działa samobieżne Achilles (amerykański
niszczyciel czołgów M10 uzbrojony w brytyjską
armatę 17-funtową kal. 76,2 mm) z organicznego
dywizjonu przeciwpancernego 3. DP – 20 th Anti-Tank
Regiment, Royal Artillery. Wkrótce wspomniane brytyjskie
jednostki starły się z 22. Pułkiem Pancernym
niemieckiej 21. DPanc – 40 Pz IV, wsparte kilkoma
zdobycznymi Somua S.35 w niemieckiej służbie. Brytyjskie
czołgi i samobieżne działa przeciwpancerne
zadały Niemcom znaczne straty: niemieckie raporty
potwierdzają utratę 54 czołgów ze 124 posiadanych
w 21. DPanc, ale ponad połowę zniszczyły wspierające
brytyjskie wojska samoloty myśliwsko-bombowe
Typhoon. W drugiej fali brytyjskiego ataku posuwała
się 9. Brygada Piechoty 3. DP, wspierana przez batalion
1 st East Riding Yeomanry z czołgami Sherman DD.
Po wyłamaniu się z plaż Normandii 27. BPanc wspierała
natarcie na Caen, które zostało zdobyte dopiero 9 lipca
1944 r. Czołgi brygady udzielały wsparcia spadochroniarzom
z 6. Dywizji Powietrznodesantowej, a później
piechurom z 51. DP Highland.
Na plaży „Gold” lądowała brytyjska 50. Dywizja
Piechoty (Northumbrian w składzie trzech BP, a dodatkowo
samodzielna wówczas 56. Brygada Piechoty.
Wsparcia udzielały im czołgi z dwóch batalionów specjalnej
79. DPanc: Westminster Dragoons wyposażonych
w czołgi Sherman-Crab do trałowania min oraz
141 st Royal Tank Regiment (The Buffs) z czołgami-miotaczami
ognia Churchill Crocodile. Dodatkowo lądowały
też dwie kompanie z 6 th Assault Regiment, wyposażone
w czołgi saperskie z ciężkim moździerzem do niszczenia
umocnień Churchill AVRE. Poza jednostkami 79. DPanc
na plaży tej lądowały dwa bataliony czołgów Sherman
DD z samodzielnej 8. BPanc: 4 th /7 th Royal Dragoon
Guards i Nottinghamshire Yeomanry. Wkrótce do brygady
wrócił też należący do niej batalion 13 th /18 th Royal
Hussars, czasowo przekazany do składu 27. BPanc.
Na „kanadyjskiej” plaży „Juno” lądowała kanadyjska
3. Dywizja Piechoty, a wsparcia udzieliła jej kanadyjska
2. BPanc z trzema batalionami czołgów Sherman V DD:
6 th Armoured Regiment (1 st Hussars), 10 th Armoured
Regiment (The Fort Garry Horse) i 27 th Armoured Regiment
(The Sherbrooke Fusilier Regiment). W nawiasach
podano używane niekiedy poprzednie nazwy wspomnianych
batalionów, z okresu przed przeformowaniem
w bataliony czołgów. Każdy z batalionów wspierał
brygadę piechoty kanadyjskiej 3. DP. W czasie kolejnych
walk 6 th Armoured Regiment dostał się 11 czerwca
20