Jutro pójdę w świat

4

KLASA 5 – ZAGADNIENIA PRZEWIDZIANE DO REALIZACJI
Lektury obowiązkowe z podstawy programowej
I. Krasicki, wybrane bajki
C.S. Lewis,
A. Mickiewicz(fragmenty: zwyczaje i obyczaje)
F. Molnar,
Wybrane mity greckie
, , , , , ,
Biblia
-
Wybrane wiersze
Lektury uzupełniające z podstawy programowej
F.H. Burnett,
L. Carroll,
H. Sienkiewicz,
M.Twain,
L.M. Montgomery,
Inne utwory literackie i ne
przez nauczyciela.
Kształcenie literackie i kulturowe
powtórzenie
narracja pierwszoosobowa i trzecioosobowa
Kształcenie językowe
, ,
konstrukcje z
scenariusz
komiks
okolicznik
synonimy
sytuacja komunikacyjna
Tworzenie wypowiedzi
cytaty
Formy wypowiedzi
literackiej i rzeczywistej), plan twórczy tekstu, e-mail, SMS
Samokształcenie
selekcja i krytyczna ocena informacji

4

Podręcznik w wersji testowej, nieprzeznaczony do sprzedaży, zgodny z treścią podręcznika przesłanego
do MEN w celu uzyskania dopuszczenia do użytku szkolnego zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2016 r.
Prawo oświatowe i Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie
podstaw programowych.
EGZEMPLARZ NIE DO SPRZEDAŻY
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Warszawa 2017
Wydanie I
ISBN 978-83-02-16744-7
Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Renata Krymska (redaktor koordynator), Maryla Marczyk
(redaktor merytoryczny)
Redakcja językowa: Olga Gorczyca-Popławska, Renata Bronikowska
Redakcja techniczna: Iwona Białkowska
Projekt okładki: Hanna Michalska-Baran
Projekt graficzny: Anna Wielbut
Opracowanie graficzne: Aleksandra Majewska, Barbara Scharf, Anna Wielbut
Fotoedycja: Natalia Marszałek
Skład i łamanie: Shift_Enter
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna
00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96
KRS: 0000595068
Tel. 22 576 25 00
Infolinia: 801 220 555
www.wsip.pl
Druk i oprawa: DROGOWIEC-PL Sp. z o.o., Kielce
Publikacja, którą nabyłeś / nabyłaś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał / przestrzegała praw,
jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie
publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.
Szanujmy cudzą własność i prawo.
Więcej na www.legalnakultura.pl
Polska Izba Książki

Sztuka na co dzień. Portret
Natalia Usenko, Wiersz na pocieszenie 14
Wers 15
Krótko o sobie – Astrid Lindgren, Pippi Pończoszanka (fragment);
Jan Brzechwa, Akademia pana Kleksa (fragment);
Joanna Olech, Dynastia Miziołków (fragment) 16
10 wskazówek… Przedstawiam siebie i innych 17
Dane osobowe 18
Życzenia 19
Czy wiesz, że… imiona i nazwiska 19
Zakręty ortografii. Wielka litera: pisownia imion, nazwisk
i nazw geograficznych. Agnieszka Frączek, Drobnostka 20
Znajomi, ale nieznajomi 22
Komunikacja 22
Kraina języka. W świecie znaków. 23
Kraina języka. Głoska, litera, sylaba 25
Małgorzata Strzałkowska, Abecadło 28
Spis alfabetyczny 30
Czy wiesz, że… alfabet 30
Jean-Jacques Sempé, René Goscinny, Tajemny szyfr
(fragment książki Mikołajek i inne chłopaki) 31
Akapit 32
Kraina języka. Części mowy 33
Grzegorz Kasdepke, Syn Nima 35
Synonimy 36
Rodzaje słowników 37
Sprawdzian nr 1 40
3

Sztuka na co dzień. Plakat
Terence Blacker, Nowa pani (fragment książki Magi Mag robi szum) 44
Plan utworu 47
Zakręty ortografii. Ó – u. Agnieszka Frączek, O kozie na mrozie;
Smoczy apetyt 48
Kraina języka. Rzeczownik 51
Joanna Olech, Dynastia Miziołków (fragment) 55
Narrator 56
Jan Twardowski, W klasie 57
Jan Brzechwa, Znaki przestankowe 58
Zasady stosowania znaków interpunkcyjnych 59
Frances Hodgson Burnett, Lekcja francuskiego (fragment
książki Mała księżniczka) 60
Świat przedstawiony 63
Główny bohater 64
Warto obejrzeć (ekranizacje lektur) 65
Czy wiesz, że… Mała księżniczka 65
Kraina języka. Przymiotnik 66
Agnieszka Frączek, Obibok 70
Rym 70
Carlo Collodi, Pinokio (fragment) 71
Dialog 74
Czy wiesz, że… ośle uszy 74
Plakaty teatralne 75
Adaptacja 75
Ekranizacja 75
Ulubione przedmioty 76
10 wskazówek… dla opisującego przedmiot 78
Plan opisu książki / piłki 79
Opis 79
Sprawdzian nr 2 80
4

Sztuka na co dzień. Rzeźba, płaskorzeźba
Władysław Bełza, Katechizm polskiego dziecka 84
Historyczne wizerunki Orła Białego 85
Opis godła 85
Marian Orłoń, O Lechu i białym orle 86
Czy wiesz, że… Gniezno 87
Szlak Piastowski 88
Czy wiesz, że… Szlak Piastowski 88
Kraina języka. Odmiana przez przypadki 89
Co wiem o rzeczowniku? 93
Co wiem o przymiotniku? 93
Jak długo w sercach naszych – pieśń anonimowa 94
Zwrotka (strofa) 95
Refren 95
Zakręty ortografii. Pisownia przymiotników złożonych. 96
Agnieszka Frączek, Barwne ptaszki
Hymn państwowy Rzeczpospolitej Polskiej:
Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego 98
Hymn 99
Oś czasu – Mazurek Dąbrowskiego 100
Roksana Jędrzejewska-Wróbel, Pamięć 102
Jerzy Ficowski, O ptakach i ojczyźnie 105
Kraina języka. Czasownik 107
Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (fragmenty Zachód słońca,
Obłoki) 111
Porównanie literackie 113
Ojczyste krajobrazy 114
Opis krajobrazu 114
Sprawdzian nr 3
117
5

Sztuka na co dzień. Architektura
Adam Asnyk, Baśń tęczowa (fragment) 122
Warto przeczytać (baśnie) 123
Clive Staples Lewis, Poza murami gimnazjum (fragment
książki Srebrne krzesło) 124
Świat rzeczywisty 130
Świat wyobrażony 131
Świat przedstawiony – prawdopodobny (realistyczny)
i nieprawdopodobny (fantastyczny) 132
Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce 133
Baśń 141
Kilka słów o… baśniach 141
Kraina języka. Formy czasów 142
Co wiem o czasowniku? 145
Hans Christian Andersen, Słowik 146
Kilka słów o… Hansie Christianie Andersenie 156
Joanna Kulmowa, List do Andersena 157
Zakręty ortografii. Rz – ż. Agnieszka Frączek, Malarz i… dworzec?;
Kapryśna waga 158
Małgorzata Strzałkowska, Miasteczko 161
Zdrobnienie 161
Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (fragment) 162
Tomasz Lew Leśniak i Rafał Skarżycki, Tymek i Mistrz.
Król kłopotów (fragment) 164
Czy wiesz, że… komiks 166
Kraina języka. Przysłówek 167
Co wiem o przysłówku? 168
Wanda Chotomska, Kopciuszek 169
Inscenizacja 170
5 wskazówek… dla piszącego zaproszenie 171
Zaproszenie 172
Jan Brzechwa, Na wyspach Bergamutach 173
Kilka słów o... Janie Brzechwie 174
Sprawdzian nr 4 175
6

Sztuka na co dzień. Paleta barw
Maria Konopnicka, Tam, w moim kraju… 180
Cecylia Niewiadomska, Piast 181
Legenda 185
Czy wiesz, że… legendy w kronikach 186
Zakręty ortografii. H – ch. Agnieszka Frączek, Druh drużynowy;
Jak duch 187
Ewa Szelburg-Zarembina, Warszawa, stolica Polski 191
Podanie 193
Warto przeczytać (legendy i podania) 193
Kraina języka. Części mowy. Podsumowanie 194
Stefania M. Posadzowa, Stopka królowej Jadwigi 196
Maria Krüger, Głowy wawelskie 199
Adam Mickiewicz, Pani Twardowska 202
Rytm 208
Kilka słów o… Adamie Mickiewiczu 210
Oś czasu – Adam Mickiewicz 210
Legendarne potwory 212
Pantomima 213
Bank przerażających słówek 213
Opis postaci fantastycznej 213
Kraina języka. Wypowiedzenie. Rodzaje wypowiedzeń 214
Artur Oppman, Złota kaczka 217
Na tropach polskich legend 222
Sprawdzian nr 5 225
7

Sztuka na co dzień. Portret zbiorowy
Małgorzata Kondej, Ciocia Alusia nie zaśnie
bez smoczka… (fragment książki Sejf z milionem w środku,
czyli bestseller III b) 230
Czy wiesz, że... wyrazy określające pokrewieństwo 235
Julian Tuwim, Spóźniony słowik 236
Kilka słów o… Julianie Tuwimie 237
Kraina języka. Zdania i równoważniki zdań 238
Joanna Kulmowa, Mamy mamę 241
Tove Jansson, Opowiadanie o niewidzialnym dziecku
(fragment książki Opowiadania z Doliny Muminków) 242
Bank serdecznych słówek 248
Opowiadanie 248
10 wskazówek… dla piszącego opowiadanie 249
Zakręty ortografii. Formy czasu przeszłego czasowników: wziąć
(wziąłem), zacząć (zaczęłam). Agnieszka Frączek, Dziwny kot 250
Anna Onichimowska, Krzysztofa Pączka droga do sławy (fragment) 252
Adam Mickiewicz, Powrót taty 255
Kraina języka. Podmiot i orzeczenie 259
Astrid Lindgren, Bracia Lwie Serce (fragment) 262
Sprawdzian nr 6 268
Sztuka na co dzień. Malarstwo pastelowe
Małgorzata Kondej, Napiszę list o III b, ale na pewno nie sama
(fragment książki Sejf z milionem w środku, czyli bestseller III b) 272
10 wskazówek… dla piszącego list 276
Budowa listu 277
List 278
Czy wiesz, że… listy 278
8

Kraina języka. Określenia. Grupa podmiotu i grupa orzeczenia 279
Anatol Stern, O tym, co jest najpiękniejsze na świecie 284
Przysłowie 288
Bank przyjacielskich słówek 289
Zakręty ortografii. Wielka litera w tytułach i nazwach świąt. 290
Agnieszka Frączek, Trudne sąsiedztwo
Ignacy Krasicki, Przyjaciele 292
Maria Terlikowska, Ziółko 294
Monolog 295
Kraina języka. Wypowiedzenie i jego części. Podsumowanie 296
Astrid Lindgren, Ronja, córka zbójnika (fragment) 299
Kilka słów o… Astrid Lindgren 303
Warto przeczytać (książki Astrid Lindgren) 303
Sprawdzian nr 7 304
1 listopada – Wszystkich Świętych 308
11 listopada – Święto Niepodległości 309
25 grudnia – Boże Narodzenie 310
6 stycznia – Święto Trzech Króli 311
1 marca – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 312
Marzec–kwiecień – Wielkanoc 313
3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja 314
Indeks zagadnień literackich i kulturowych 315
Indeks zagadnień gramatycznych 317
9

amitaj
ks. Jan Twardowski
Ryczą w klasie dokazują
najgrzeczniejszych kotem szczują
ryczą biją się po łapie
chcą położyć się na mapie
na przyrodzie lepsza draka 1
wypchanego szczypią ptaka
nogi skaczą skrzypią ławki
kogoś biorą za nogawki
piszczą wyją głośno chrapią
książkę do religii drapią.
Nagle sfrunął anioł biały
mówi – lubię te kawały.
1
draka – awantura, heca.
• portretj koleank • mieie wszystkie
lb kole zawki. prae na tabliy
ostaraj si jak najwierniej irozpoznajie
odda ey wyld sportretowany.
portretowanej osoby. razie wtpliwoi
odpisz si zty alenie zapytajie portreistów
tytj swojej pray. koo przedstawili.
tanisaw yspiaski
• Jeli do waszej
klasy przybyli nowi
zniowie serdeznie
i przywitajie
iprzypnijie
mienite bki
przy i portreta.
13
1.
2.
3.
zamieszanie ● orzdek ● aaan ● zam ● niead ● spokój
● rozardiasz ● ad ● niepokój
4.
5.
6.
7.
57
trony dziaowe
Teksty literakie
3.
Bank
n k
Bank n k
● n kan a
nn n n ak n
● n a n an a
● kaa
na n ka a a a
k
● k n na a n n
k k k a a
4.
5.
Opowiadanie – forma wypowiedzi, która przedstawia
powiązane ze sobą wydarzenia ułożone w takiej kolejności,
w jakiej one zachodziły. W opowiadaniu najczęściej jest
używany czas przeszły.
W tej formie wypowiedzi ważne są czasowniki i ich
określenia oraz wyrazy określające następstwo czasowe.
Temat opowiadania może nawiązywać do wydarzeń
wymyślonych, znanych z tekstów literackich lub z własnych
doświadczeń.
6.
WZÓR
4.
● sp
● ozwiniie
ksza
tworzywo
kolor
powierznia
ozdoby
ksika
pika
● akozenie
Rakieta do tenisa
Rakieta do tenisa toas i odas kadeo tenin
a od ok
e kstat i ieko s dostosoane do oi ietnoi
i ost a ktk k i do d ok k Rk
konano astik odoneo na sts i deenia a nai
oiono one ki eon koo a ase do saeo
nai Rakiet nia a naek na e
d dostae na odin nie ostaae si ni e
tdie ado i o est odna i ekka iki nie
oie de ost e tenisa
248
amki apamitaj
zy wiesz e banki sówek
raktyzne inormaje
79

znazenie zada
raia za
Rzeczownik
1.
2.
●
●
●
●
●
zwierzta ● osoby ● przedmioty ● roliny ● zjawiska przyrody
Rzeczownik to odmienna część mowy.
Rzeczowniki nazywają osoby, przedmioty, zwierzęta, rośliny
i zjawiska przyrody.
Rzeczownik w formie podstawowej odpowiada na pytania:
kto? (np. lekarz) lub co? (np. komputer, róża, słoń, śnieg).
3.
T
z
Malarz i... dworzec?
nieszka rzek
Kiedyś w marcu pewien malarz
bury dworzec ujrzał z dala.
Włożył w mig malarski strój,
chwycił pędzel, z farbą słój
i po dworcu marzec cały
biegał niczym oszalały...
Pędzlem machał w dół i w górę –
w górze namalował chmurę,
w dole pasy dwa startowe...
Wreszcie westchnął: – Uff. Gotowe!
Rz piszemy:
• gdy w innych formach wyrazu lub wyrazach pokrewnych
wymienia się na r:
murze – mur, orzeł – orli;
• po literach oznaczających spółgłoski: p, b, t, d, k, g, ch, j, w:
drzwi, krzew, wrzesień;
WYJĄTKI: pszczoła, Pszczyna, pszenica, kształt,
wszędzie, wszystko oraz formy przymiotników
zakończone na -szy: większy, lepszy;
• w zakończeniach rzeczowników oznaczających osoby:
-arz, -erz: kucharz, harcerz;
• w wyrazach z rz niewymiennym: korzeń, porządek,
burza.
51
158
raina jzyka
akrty ortoraii
ia anai
Sprawdzian nr 4
aia dpwidzi zapiwa wzzi
rzezytaj wanie ba zamieszzon wpodrznik
na strona .
najd wtekie odpowiedzi na pytania iwykonaj poleenia
od . do .
rzy kadym poleeni tylko jedna odpowied
jest poprawna. ska j.
Zadanie 1. ród esarski by niezwyky
A.
B.
C.
D.
Zadanie 2. esarz dowiedzia si o sowik
A.
B.
C.
D.
Zadanie 3. owik piewa tak
A.
B.
C.
D.
175
odsmowania rozdziaów
312
1 III
marzec
Marz aorczw 1
sowa por. tanisaw abrioek rot “
na melodi pieni Szara piechota ()
Maszerują cicho niby cienie
poprzez lasy, góry i pola.
Niejednemu wyrwie się westchnienie,
Idą naprzód – taka ich dola.
[...]
Choć twardą im była germańska 2 dłoń,
Do boju ich parła ochota
I zawsze zwycięstwo musiało ich być,
Bo to jest ,,Zapory” piechota.
Teraz za drugiego okupanta 3
Jeszcze nam nie oschła jedna krew.
Po zdradziecku sięga nam do gardła,
Na tajgi Sybiru chce nas wieźć.
Pomylił się Stalin, pomylił się kat,
A z nim ta zdziczała hołota;
Za Katyń, za Zamek, za Sybir, za krew
Zapłaci ,,Zapory” piechota
●
fragmenty, zdjęcie z 1946 roku
1 Zaporczycy – nere r rawe
au ara erna
eutwe, ar
acenu wn watwe wac
w wtanu antuntcn
w atach – na uecne.
awa ch nera t.
2 eraa – neeca uaca
w atach –.
3 pierwszy okupant – ec, drugi
okupant – weca a waa
untw utanwna rec
w ce wne watwe e
e t r ece eana
weu aw, tan rwca
, at ece arwana
ch cerw, ae w une
ce wene.
arodow zie amici
oierz lc
artki z kalendarza

Katechizm polskiego dziecka
adysaw Beza
– Kto ty jesteś?
– Polak mały.
– Jaki znak twój?
– Orzeł biały.
– Gdzie ty mieszkasz?
– Między swemi.
– W jakim kraju?
– W polskiej ziemi.
– Czem ta ziemia?
– Mą ojczyzną.
– Czem 1 zdobyta?
– Krwią i blizną.
– Czy ją kochasz?
– Kocham szczerze.
– A w co wierzysz?
– W Polskę wierzę.
– Coś ty dla niej?
– Wdzięczne dziecię.
– Coś jej winien?
– Oddać życie.
1 czem – czym.
1.
2.
3.
4.
5.
84

6.
7.
8.
9. 10 wskazówek... dla
se zed
yld:
Barwy:
szek zsae skzda zakzw dzó
e sz wa zwóa waw.
ae ezee z dzó sz za ka
zewe le az.
raenie k d ws
sl swa wl adwe d.
10.
11.
12.
13.
85

ech iiam orle
arian ro
Strudzona była drużyna Lecha. Ile to już dni wędrówki mieli za sobą? Ile
przebytych brodów 1 rzecznych? Ile zwierzyny padło pod strzałami z łuków
i ostrzami oszczepów? Ile ognisk rozpalono po drodze? Któż to zliczy? Szli
tak, by znaleźć miejsce na założenie grodu 2 , by znaleźć ziemię, na którą sprowadzą
żony i dzieci, aby osiąść tu na zawsze.
Odpoczywali właśnie po kolejnym męczącym dniu wędrówki. Część
wojów 3 legła w cieniu rozłożystych dębów, część poiła strudzone konie, część
przygotowywała jadło na wieczerzę. […] Lech stał na skraju puszczy i pogrążony
w myślach wodził wzrokiem po rozciągającej się przed nim równinie.
Może wspominał braci: Czecha i Rusa, z którymi rozstał się niedawno? Oni
również poszli szukać sposobnego 4 miejsca na osiedlenie. A może rozważał,
czyby nie osiąść właśnie tu, na tej równinie, na skraju puszczy? Przecież puszcza
w zwierzynę bogata, ziemia zda się urodzaj zapowiadać, a jeziora rybę
wszelaką obiecują. Ale ziemi, na której mają się rodzić ich dzieci i wnuki, nie
wybiera się pochopnie. To jest ziemia na zawsze. Może więc są ziemie piękniejsze,
bogatsze, bezpieczniejsze? […]
Nagle nieznany ptak pojawił się nad głową Lecha. Połyskiwał bielą szeroko
rozpostartych skrzydeł. Potem zatoczył łuk nad wiekowym dębem rosnącym
na skraju puszczy, na niewielkim wzgórzu. Lech, zaciekawiony ptakiem i jego
dziwnym lotem, zbliżył się do drzewa i ujrzał na nim gniazdo wielkie i wychylające
się z niego główki białych piskląt. Białopióry ptak przysiadł na skraju
gniazda i troskliwie je karmił.
Ożywił się nagle Lech, rozchmurzyło się jego czoło i gromkim głosem
wojów do siebie przywołał. A gdy przy nim stanęli, powiedział:
– Tu zostaniemy. Tu będzie nasze gniazdo. A ten biały ptak, karmiący pisklęta
– naszym znakiem. A gród, który tu zbudujemy, Gniezdnem nazwiemy. […]
1 bród – mece, ze rzea et yta mna rzeraw na ru rze.
2 gród – awna aa rnna rzezaca wtane mata.
3 wojowie – wrenweczne ce rycerze, wwncy.
4 sposobny – ny, wen.
86

1.
2.
3.
: ekwa s szz ka e zwl z
4.
5.
☛ Gniezno leży na jednej
z najciekawszych tras turystycznych
w Polsce, zwanej Szlakiem
Piastowskim. Szlak wiedzie przez
Wielkopolskę oraz Kujawy – tereny,
gdzie osiedlali się nasi najdawniejsi
przodkowie – i upamiętnia czasy
panowania władców z dynastii
Piastów. Od niej wywodzi się nazwa
szlaku, na którym można obejrzeć
najcenniejsze pomniki początków
państwa polskiego. Są wśród nich
ruiny kaplicy na wyspie Ostrów
Lednicki; zapewne tam miał miejsce
chrzest Polski w 966 roku. Warto
zwiedzić katedrę w Gnieźnie,
zwaną Matką Polskich Katedr,
gdzie przypuszczalnie koronowano
Bolesława Chrobrego na pierwszego
króla Polski. Niedaleko Gniezna,
w Biskupinie, znajduje się najstarsza
niezno
katedra
w Polsce osada warowna, wzniesiona
2800 lat temu. W tamtejszym muzeum
organizowane są ciekawe festyny
archeologiczne. W Kruszwicy, tuż
nad jeziorem Gopło, zachowała
się legendarna Mysia Wieża,
a w Poznaniu można obejrzeć katedrę,
w której pochowano pierwszych
historycznych władców Polski –
Mieszka I i Bolesława Chrobrego.
87

Szlak Piastowski
3
1
2
1
3
yspa strów edniki
2
obiedziska kansen iniatr
strów edniki riny
kapliy rzielnej
rszwia ysia iea
☛ Jeśli trudno komuś dotrzeć
do wszystkich miejsc na Szlaku
Piastowskim, może się wybrać
do Pobiedzisk koło Poznania.
Wzniesiono tam jedyny w Polsce
Skansen Miniatur. 35 makiet
najważniejszych zabytków
Wielkopolski wiernie oddaje
wygląd prawdziwych budowli.
Tyle tylko, że są dwadzieścia razy
mniejsze. Dlatego, niestety, nie
można ich zwiedzać w środku.
88

Kraia zka
diana przez przpadki
1.
idy dotd nie widziaam
takieo drzewa.
podziwem przyldalimy
si wraz zbratem tem
drzew.
otoraowaam
drzewo ipokazaam zdjie
wszkole.
Tym drzewem jest
synny db Bartek.
Rzeczowniki i przymiotniki zmieniają swoje formy
w zależności od tego, z jakimi wyrazami łączą się w zdaniu.
Mówimy, że występują w różnych przypadkach.
O powstaniu Gniezna opowiada piękna legenda.
Wkrótce poznamy inną piękną legendę.
Forma przymiotnika (przypadek, liczba i rodzaj) zależy
od formy rzeczownika, który jest określany przez ten
przymiotnik.
legendy (jakie?) → piękne
89

Kraia zka
2.
● dziewzyne ● ksik ● polijanta ● ilmy ● zwierztami
● odwaneo ● ezotyznymi ● przyrodnize
● iekaw ● szzpej
3.
4.
do o
o oo
o
o o
zór Kto
d
o
od
odo oo
o!
90

W języku polskim wyróżniamy siedem przypadków. Łatwo je
rozpoznać przez postawienie odpowiedniego pytania.
Nazwa
przypadka
Skrót Pytanie Przykład
mianownik M.
dopełniacz D.
celownik C.
biernik B.
narzędnik N.
miejscownik Ms.
wołacz W.
kto? co?
(jest)
kogo? czego?
(nie ma)
komu? czemu?
(się przyglądam)
kogo? co?
(lubię)
kim? czym?
(się interesuję)
o kim? o czym?
(mówię)
(zwrot do kogoś
lub czegoś)
ciekawa książka
ciekawej książki
ciekawej książce
ciekawą książkę
ciekawą książką
o ciekawej książce
ciekawa książko
5. d odod o
: o d odd arka
Koo odd
ory kolea do do
oreo opa o o od od
od smtnem arkowi o o
od oo dzielneo kole
o dobrym przyjaielem
o odzielnym ark
91

Kraia zka
6. d odod o
od o o o
od d o
o o d o
d o do d
o o do do o
d o
d o
Rzeczowniki i przymiotniki odmieniamy przez przypadki
również w liczbie mnogiej.
Nazwa
przypadka
mianownik
dopełniacz
celownik
biernik
narzędnik
miejscownik
wołacz
kto? co?
(jest)
Pytanie
kogo? czego?
(nie ma)
komu? czemu?
(się przyglądam)
kogo? co?
(lubię)
kim? czym?
(się interesuję)
o kim? o czym?
(mówię)
(zwrot do kogoś
lub czegoś)
Przykład
ciekawe książki
ciekawych książek
ciekawym książkom
ciekawe książki
ciekawymi książkami
o ciekawych książkach
ciekawe książki
92

7. dod d o o o
dobry przyjaiel od o
od
to jest dobry przyjaiel dobrzy przyjaiele
i brak
powierzysz tajemni
najbardziej enisz
tnie przebywasz
mi opowiesz
(oam do iebie do was)
dobry przyjaieldobrzy przyjaiele
we zezwk
● zezownik to odmienna z mowy. azywa osoby przedmioty
roliny zwierzta zjawiska przyrody.
● ormie podstawowej odpowiada na pytania kto o
● Kady rzezownik ma okrelony rodzaj (mski eski lb nijaki).
● zezownik odmienia si przez lizby iprzypadki które s
zalene od jeo nkji wzdani.
we zk
● rzymiotnik to odmienna z mowy. ajziej peni nkj
okrelenia rzezownika. krela ey iwaiwoi osób rolin
zwierzt irzezy sy te do i oeny.
● dpowiada na pytania jaki jaka jakie
● rzymiotnik odmienia si przez rodzaje lizby iprzypadki.
orma przymiotnika jest taka sama jak orma okrelaneo przez nieo
rzezownika.
93

ak dgo wsercach aszch
zyka isowa twóry nieznani
Jak długo w sercach naszych
choć kropla polskiej krwi,
jak długo w sercach naszych
Ojczysta miłość tkwi,
stać będzie kraj nasz cały,
stać będzie Piastów gród 1 ,
zwycięży Orzeł Biały,
zwycięży polski lud.
Jak długo na Wawelu
brzmi Zygmuntowski dzwon 2 ,
jak długo z gór karpackich 3
rozbrzmiewa polski ton,
stać będzie kraj nasz cały,
stać będzie Piastów gród,
zwycięży Orzeł Biały,
zwycięży polski lud.
Jak długo Wisła wody
na Bałtyk będzie słać,
jak długo polskie grody
nad Wisłą będą stać,
stać będzie kraj nasz cały,
stać będzie Piastów gród,
zwycięży Orzeł Biały,
zwycięży polski lud.
1
Piastów gród – atwe, e mat..
2
Zygmuntowski dzwon – zwn ymunt zatery na aweu wrawe.
3
góry karpackie – araty atry nawyzym amem wacuchu arat.
94

1. doo od o o
d o
2. do o
od o o
o
Zwrotka (zwana także strofą) to układ wersów najczęściej
powiązanych rymami. Układ ten powtarza się w wierszu lub
pieśni co najmniej dwa razy. Zwrotki są na ogół oddzielane
przerwami.
Refren – fragment tekstu i melodii powtarzający się po każdej
zwrotce pieśni.
3. o o o o
o
4. o o o o
o d o d do
5. o o o od o o
doo
6. o o o d
o do d
o d o Kartka z kalendarza
7. d d o
o o o
o oo
oo
o o
95

akrt ortograii
iownia przionikw zoonc
arwe ptaszki
nieszka rzek
Mam dwa kanarki – dziewczynkę, Świrkę
i jej tatusia, zwę go Ćwir-Ćwirkiem.
Żółtozielone ma tatuś piórka,
żółto-zielona jest jego córka.
Czym więc się różnią?
Barwą!
Dlaczego?
Przecież tłumaczę, drogi kolego:
Żółtozielony jest on, a ona
jest calusieńka żółto-zielona.
1. o
od
oo o d
o oo
● iemny odie róoweo
● brzowy ióty
● sozysty odie zieleni
● zielony izerwony
● srebrny odie biaeo
2. o oo:
szawa wa
esee le saaa
w.
96

Przymiotniki złożone z dwóch członów o jednakowo ważnym
znaczeniu piszemy z łącznikiem, czyli kreseczką w środku:
biało-czerwona flaga, słownik polsko-angielski.
(Uwaga! Kreseczkę możemy zastąpić słówkiem i).
Przymiotniki złożone z dwu członów o nierównorzędnym
znaczeniu piszemy łącznie. W tych przymiotnikach główne
znaczenie zawiera drugi człon, a pierwszy je uściśla:
jasnoniebieski szalik, dalekowschodni kraj.
3. Zap po oa:
a o a: o o
o o a od o
a ad Zo
poo podpa p o
o aa oa a a
odo o oo a
4. oo pdo a poaa a aa
97

m pastwow zeczpospolite Polskie
Mazrek rowskiego 1
owa Józe ybiki () 2
elodia ldowa 3
Jeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła 4 ,
Szablą odbierzemy.
Marsz, marsz Dąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski.
Za twoim przewodem 5
Złączym się z narodem.
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami.
Dał nam przykład Bonaparte 6 ,
Jak zwyciężać mamy.
Marsz, marsz...
1 browski – enera an enry rw, w ru utwrzy eny e
we zech. ch ceem y zyane rzez neec utracne tateczne
w ru wwynu rzrw nanych rzez , ruy utr.
2 Józef Wybicki – arz ty, we atrta, wracwn
en. .. rwe. cu ru wmece e nema czyta re
wezech uy wa en enw ch we zech, znane z nazw
azure rwe.
3 ea hymnu et wzrwana na me mazura, czne e taca narwe,
mne w weu wr zachty.
4 nawzane trzech rzrw nanych w atach , , .
5 twm rzywztwem.
6 Bonaparte – aen naarte, zwyc cearz rancuzw rzychyny utwrzenu
enw ch.
98

Jak Czarniecki 7 do Poznania
Po szwedzkim zaborze 8 ,
Dla ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze.
Marsz, marsz...
Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany –
Słuchaj jeno 9 , pono 10 nasi
Biją w tarabany 11 .
Marsz, marsz...
7 Czarniecki – tean zarnec,
hetman, rzywca w ch cza
wa ze zwec w weu.
8 szwedzki zabór – zace ch zem rzez
zwec, ta zwany t zwez.
9 jeno – ty.
10 pono – n, n.
11 taraban – uy en uywany awne
wwu wyana tatu czamarzu.
1. a oooa oa o d d
oa o a d a aoa
2. o da p a o
o p : a ao po
ap d a
3. o aa a oa a Zap
aa o a
Hymn – podniosły utwór poetycki lub uroczysta pieśń
pochwalna. Dawniej hymn miał najczęściej charakter religijny
i sławił Boga lub bóstwo, obecnie jest to na ogół podniosła pieśń
patriotyczna. Hymn narodowy sławi państwo, naród i wyraża
poczucie wspólnoty jego członków. Hymn szkolny lub harcerski
jest wyrazem jedności uczniów danej szkoły czy organizacji.
4. a poda o a oa oa poda
ppa a d a oooa poa
azek wske ap oa a a
5. oa o a a opod odod oa
do oo Zap doad da odaa
podo p o
6. pad d ad
aodoo a o oad da adoo
99

XVIII wiek XIX wiek
Polska pod zaorami
1797
tworzenie eionów olski we
osze
owstanie
1795
Trzei rozbiór olski
trata niepodleoi
apa olski
XVIII wiek
29 XI 1830
yb powstania
listopadoweo
21 X 1831
Klska powstania poztek
ielkiej miraji
ranie olski przed
rozbiorami
zabór rosyjski
zabór prski
zabór astriaki
Jlisz Kossak
100
rament rkopis
eionów
olski we osze
Józea ybikieo

XX wiek
22 I1863
yb powstania
styznioweo
Polska pod zaorami
1864
Klska powstania wyroki
mieri zsyki na yberi
ndr zokres
powstania
styznioweo
10 lat
11 XI 1918
dzyskanie
niepodleoi
przez olsk
zabla
paradna
zXIX wiek
rtr rotter
Józe isdski
twóra eionów
olski w r.
(zob. s. )
101

Pami
oksana Jdrzejewskaróbel
Dzień zaczął się okropnie. Wszystko przez to, że gadałam
na lekcji. I to wtedy, gdy pani tłumaczyła, dlaczego
trzeba znać historię swojego kraju. A potem podeszła do
mojej ławki. Ta nasza pani to czasami naprawdę przesadza.
Czy musiała akurat at mnie pytać?! Przecież widziała, że nie chałam. Mogła zapytać Agatę, Agata zawsze uważa. Ale nie, stanęła nade mną.
słu-
– Powtórz, Marysiu, o czym powinniśmy pamiętać 11 listopada?
– Że nie idziemy tego dnia do szkoły – odpowiedziałam.
Wiedziałam, że to niezbyt mądra odpowiedź, ale nic innego nie przyszło
mi do głowy. Pani spojrzała na mnie takim wzrokiem, jakby chciała zrobić ze
mnie mrożonkę, i zadała mi dodatkową pracę domową! Miałam uporządkować
mogiłę nieznanego żołnierza – tę na końcu miasteczka, za apteką. Całe
szczęście, że Patrycja zlitowała się i poszła ze mną. Jak dobrze mieć przyjaciółkę!
Po lekcjach pani dała nam grabki i znicze. I poszłyśmy, chociaż wcale
nam się nie chciało. No bo co nas niby obchodzi jakiś żołnierz, na dodatek
nieznany! Na miejscu szybko zaczęłyśmy odgarniać z grobu zeschnięte liście.
Spieszyłyśmy się, bo za pół godziny miał być w telewizji mój ulubiony film.
– Ciekawe, skąd ten żołnierz się tu wziął, skoro nikt go nie znał – powiedziała
Patrycja, zdejmując z przekrzywionego krzyża pajęczynę.
– Zeskoczył z samolotu, na spadochronie – usłyszałyśmy nagle za plecami
i aż podskoczyłyśmy ze strachu.
Za nami, wsparty na parasolu, stał starszy pan. Przez te szeleszczące liście
w ogóle nie usłyszałyśmy, kiedy przyszedł.
– A skąd pan to wie? – zapytałam.
– Pamiętam – uśmiechnął się staruszek. – Pamiętam doskonale, chociaż to
było ponad 60 lat temu. W 1942 roku. Od trzech lat trwała wojna i Niemcy
panoszyli się w Polsce jak u siebie. Za byle co groziło rozstrzelanie. A tu naokoło,
w tych wszystkich lasach, ukrywali się partyzanci. Walczyli z Niemcami.
Byłem wtedy niewiele starszy od was. Nosiłem partyzantom mleko
do lasu. Tej nocy, jak zwykle, szedłem z mlekiem, kiedy nagle na niebie
102

pojawił się samolot. Wyskoczył z niego skoczek na spadochronie. I – zupeł-
nie niespodziewanie – wylądował tuż obok mnie. Zaplątał się jednak w ga-
łęzie. I
wtedy rozległy się strzały. Chłopak rzucił mi paczkę i kazał uciekać.
Wiedziałem, że muszę zanieść ją partyzantom. Biegnąc, słyszałem jeszcze,
jak Niemcy go zastrzelili. Na drugi dzień ludzie z miasteczka pochowali go
tutaj. Nie miał przy sobie dokumentów. Tak po prostu było bezpieczniej.
– To
on zginął przez jakąś paczkę? – zapytałam, przełykając ślinę.
– W
paczce były mapy. Mając je, partyzanci wysadzili tory, którymi Niemcy
wozili na front amunicję – powiedział staruszek. – Dzięki takim ludziom
jak on Polska jest teraz wolnym krajem. Cieszę się, że wy też o nim pamiętacie.
Kiedyś wszyscy dbali o tę mogiłę, aż zostałem tylko ja. Ale jestem coraz
starszy i coraz ciężej mi tu przychodzić. Teraz mogę odpocząć, a wy będziecie
pamiętały. Bo pamięć jest bardzo ważna. Bardzo, bardzo ważna…
– powtórzył staruszek.
Nie odezwałyśmy się. Było nam głupio powiedzieć,
że jesteśmy tu za karę. I że tak naprawdę o niczym nie miętamy. Zerknęłam na zegarek. Ten ciekawy film już się
zaczął, ale obie nie żałowałyśmy, że tu jesteśmy. Wiedzia-iałyśmy,
że przyjdziemy tu z całą klasą i opowiemy tę prawdziwą
historię. Bo teraz to była też nasza
pa-
historia.
1. o aao o opoada
2. a pa aa adaa a p
a odpod d da
3. Za a opoada a
4. od p ao daa o d
do po
5. pod pa opoadaa od oo da
opod apoa o
● aa dooa
● aa adaa
● poa
● daa odpod
● poa
● od a o
103

6. a oo poa do d o
oa poda o ao oa po ao o
o oa o pod o a
7. a po pa opo dod do podo
o o oo do
8. dpod a poda d a daa oa
oodo a podo aa o
9. Zapoa Kartk zkalendarza o podo
10. Zoa o podo o a o
o: oa paada da oa aa od
pa aa oa aa pa pa
paa o pd po pao
a ad po poa p Zapo a
od ad a oo oda o
104

ptakach ioczie
Jerzy iowski
Ile ptaków nad głową się kręci
świergoczącą czeredą 1 skrzydlatą!
Ile śpiewu na każdej gałązce!
Ile ptasiej radości! Jest lato.
Ale zanim chłody nastaną,
kiedy w liściach pożółkłych wiatr gwizdnie,
odlatują ptaki za morza
ku swej drugiej, cieplejszej ojczyźnie.
Więc dwa mają kraje ojczyste.
Gdzie jest ciepło, tam czują się swojsko.
To im milej świergotać nad Nilem,
to znów wolą poćwierkać nad Polską. […]
Ale ani dalekich krain,
ani skrzydeł im nie zazdroszczę.
Nam wystarczy jedna ojczyzna,
nam to niebo od innych jest droższe.
Chociaż wielu wygnały złe burze,
rozproszyły po świecie klęski,
kto daleko – ten wraca z daleka,
kto nie wraca z daleka – ten tęskni.
My z ojczyzną jesteśmy związani
na pogodę, na śnieżne zawieje.
My z ojczyzną płaczemy – gdy płacze,
a śmiejemy się – kiedy się śmieje.
1 czereda – rmaa.
105

Żywi chlebem jej ziemia serdeczna,
karmi słowem jej mowa żyzna.
Do widzenia, ptaki przelotne!
Ja zostaję.
Tu moja ojczyzna.
fragmenty
1. a oa aa poa d p oa a
a a o poda d a
dpod aad a poda
o o
2. a aad po oa oa o
o oa po o
3. oa da pa d oo dao
Zad odpod a o
4. a po o d o odpod a
a Z a a oa po oa
o
5. a a :
o pa d pa
a d
d oa pa ad o pod
o
6. od o o o oa oa aa
7. a a pa a o a
8. ap a o oa po: a o oa
a Zao aa: lska wa k lszzz
zk zs
106

Kraia zka
zaownik
1. od a da po oo ado a
a ada o ao p a. b.
a. o o ea ewa wa skaz az
b. o d s
zaa s sa
da aoaa ao oo d d
p a o doda pad
2. od o ao o p p odda
aoaa poda p o
Czasownik to odmienna część mowy, która nazywa
czynności (pije, sprząta) i stany (kwitnie, topi się) osób,
zwierząt i rzeczy.
o robi
o si znim dzieje
pi
bawi si
107

Kraia zka
3. Zpodao p do ao odpoada
a pa: o o ao odpoada
a pa: s z dzee
a po a o ooa a o
a a doda ado Za oo da
oo d aa o a po pod
po pdo o pd a
: a d p
4. Zpodao ooo p ao :
a. a a oa o
b. a a oa o
a o poaooo ppoad pd
a ad da oa a popa
oa p a a a
apopooa oa o ao aoao a
aod Zaao od do a
da o a dod pa odo oa oaa
o pa da
Czasownik przybiera formy:
• osobowe, które wskazują na wykonawcę czynności:
pomagam (ja), pomagamy (my)
• nieosobowe, które nie wskazują na wykonawcę
czynności: pomagać, pomagano.
5. a d aaa da
ap
popao da a
o a d:
a. a a
b. poada a o
Bardzo lbi wakaje bo mó
pywa kajakiem.
108

Forma osobowa czasownika zależy od tego, kto jest
wykonawcą czynności. Czasownik odmienia się przez
osoby i liczby:
liczba pojedyncza
1. osoba – ja gram
2. osoba – ty grasz
3. osoba – on (ona, ono) gra
liczba mnoga
1. osoba – my gramy
2. osoba – wy gracie
3. osoba – oni (one) grają
6. d p oo ao z s Zap oda
d o a
7. od o oa o ad da
o o adaa!
a p a o
o o po a
od od p a pa
o pa
8. a o ao a po a
oo Zap daa
9. a apa a
poo do oo o
p odpod
a
do Z o
ao a po
a poao
opoada
oa
Za a:
aek es
e ok
este ioi
a i od
ana ai si
isneandie
aa id na koek
sk ndian onesa
ainie od
e die se
odo aek
oek iek
ooa
aesie
109

10. oo o ao oa
ooo
o zaodzi a ao panje ad do Jestemy
dao od oa Idziemy p a szmi
ooo ad a oa d odo doodz
pod d o o a wyrszaj a a
niknie o a rozbyska ao a Zoa ma
o aa a a po traimy!
11. a pa pod
po o do o od po o do o
o aa o
o a p oop o a p oop
12. Z oa ooao p p ao a
o a p ao ao aa o
oa oa a
Bezokolicznik jest nieosobową formą czasownika
zakończoną na -ć (wziąć, gryźć, nieść) lub -c (biec, móc).
13. Zap a poda p poda
ooa
wpa ● wyin ● wzi ● pój ● siedzie ● y
do od
a pod o
a p o
o a pa
a a opo
d o poo
110

Pa adesz
dam ikiewiz
Ksiga pierwsza 1
Słońce ostatnich kresów nieba dochodziło,
Mniej silnie, ale szerzej niż we dnie świeciło,
Całe zaczerwienione, jak zdrowe oblicze
Gospodarza, gdy prace skończywszy rolnicze
Na spoczynek powraca; już krąg promienisty
Spuszcza się na wierzch boru i już pomrok mglisty,
Napełniając wierzchołki i gałęzie drzewa,
Cały las wiąże w jedno i jakoby zlewa;
I bór czernił się na kształt ogromnego gmachu,
Słońce nad nim czerwone jak pożar na dachu;
Wtem zapadło do głębi; jeszcze przez konary
Błysnęło, jako świeca przez okienic szpary,
I zgasło.
fragment
1 emat an aeuz
aa z wunatu
anych
werzem.
111

Ksiga trzecia
U nas dość głowę podnieść: ileż to widoków!
Ileż scen i obrazów z samej gry obłoków!
Bo każda chmura inna: na przykład jesienna
Pełznie jak żółw leniwa, ulewą brzemienna 1
I z nieba aż do ziemi spuszcza długie smugi
Jak rozwite warkocze, to są deszczu strugi;
Chmura z gradem jak balon szybko z wiatrem leci,
Krągła, ciemnobłękitna, w środku żółto świeci,
Szum wielki słychać wkoło. Nawet te codzienne,
Patrzcie Państwo, te białe chmurki, jak odmienne!
Zrazu jak stada dzikich gęsi lub łabędzi,
A z tyłu wiatr jak sokół do kupy je pędzi;
Ściskają się, grubieją, rosną, nowe dziwy!
Dostają krzywych karków, rozpuszają grzywy,
Wysuwają nóg rzędy i po niebios sklepie 2
Przelatują jak tabun rumaków po stepie:
Wszystkie białe jak srebro, zmieszały się – nagle
Z ich karków rosną maszty, z grzyw szerokie żagle,
Tabun zmienia się w okręt i wspaniale płynie
Cicho, z wolna, po niebios błękitnej równinie!
fragment
1 brzemienna – wznaczenu caa brzemi – car.
2 po niebios sklepie – tu eenu nea.
112

1. ada ao aa adesza daa a
2. da po o aa a o o
oo poa aod o a oa oa
d podo
● a ao a do o opodaa
● a a ooo a
o ad o a poa a da
● p oa
o ao a p o pa
3. d a aa adesza oda o
a jak a aooa od po oa
oa poda a
Porównanie literackie – podkreślenie pewnej cechy
opisywanego zjawiska (przedmiotu) przez wskazanie jego
podobieństwa do innego zjawiska (przedmiotu).
Zjawisko porównywane jak
zjawisko, do którego
się porównuje
słońce czerwone jak pożar na dachu
4. a o oda poaa opa pod aa
adesza odpod oa poda aa: dzaj
wa waj s zlaj sae zjawsk dzaaj
awa zaskakj zelka
5. o o poa a aa pod a: a d
oa a a
6. aad o po opa pod a
pa a a a a ad p po
o apoa o a a oa
poda a oa
7. o p a ao a
8. po oa o daa a o a o
a a Z o
113

czste kraoraz
1. aoao a da Za
2. aoa podo da daa o
d o o pod oo aa
3. p o d a a ooa :
● p ap o a p pa
opoo poa da
● paa ooo do op:
wstp sj
rozwiniie jak wlda swae ejse
zakozenie jake a e waee dlaze
● o op ao:
o: kajaz ejza widok aoaa
114

po op a óski wiose
po oa a d ik
iezwk
a oa poo aoa d
:
a iewsz laie lisko a di dalsz laie
woddali
oodk wle wi a ozoie
o awej lewej soie zok idz za z pod pzed
ook zpzod z wokó dookoa
ao: zajdje si widieje widzi doszea oa
zawa wóia si zwaa wa pzia wzok
zawa iepokoi posza
115

4. p aoa a o o oa oo
ap po aoa a aa
a d op ao a
oo o do o do
5. oa o adoo oo
ao a
● a doa
● p
● paaa a aodoa
● a oda
● ap o
izytówka olski
● poo od aa
● a da o
● aodo po
● ada poaa
● aa a
● p
● o a
6. Z popo a
poaa apoa a
a
7. o pda o o paa
apa odo a o
8. poad p dopoaa po
aod pd oa opad
o Za odpod o
ap a
oa d
116

Polskie znaki
odowanie rozdzia
Sprawdzian nr
aia odpowiedzi zapiwa wzezcie
rzezytaj wanie rament opowiei
zamieszzony wpodrznik na stronie .
najd wtekie odpowiedzi na pytania iwykonaj
poleenia od . do .
rzy kadym poleeni tylko jedna odpowied
jest poprawna. ska j.
Zadanie 1. Biaopióry ptak zatozy k nad
A. d o a a p
a
B. o d o a a poa
a
C. od d o a a p
a o
D. o d o a a p
a
Zadanie 2. Bród to
A. ap pp po a d
B. d a pa oa ppa
a d
C. o da o ao oa p
a d
D. d a pa a oa
ppa a d
117

Polskie znaki
Zadanie 3. e postanowi e znakiem jeo dryny
zostanie
A. a pa a pa
B. a pa a pa
C. a pa a pa
D. a pa poad pa
Zadanie 4. e mia
A. do ao aa a
B. d a a a
C. d a a a
D. a a a Za
Zadanie 5. Ile onisk rozpalia po drodze dryna
ea
A. ado do
B. ado ao
C. a a ad poo
D. o opaaa o
Zadanie 6. b na którym znajdowao si niazdo
by wiekowy to znazy e rós j
A. ad a
B. aa a
C. a a
D. a a
dpowiedzi na poleenia od . do . nie znajdziesz we ramenie
opowiei .
rzezytaj poleenia wanie ipodaj poprawne odpowiedzi.
118

Zadanie 7. odaj nazwy przypadków ipytania do ni
anastpnie odmie przez przypadki podany rzezownik
zprzymiotnikiem wlizbie pojedynzej imnoiej. rzerysj
podan tabel do zeszyt i zapisz w niej odpowiedzi.
Nazwy
przypadków
ytania
izba
pojedynza
izba
mnoa
pa
oa
p
o
Zadanie 8. odane zdania zpenij poetykimi okreleniami
tak aby powsta boaty w szzeóy i plastyzny opis.
podd do da a a ado
a o pa a pa
Zadanie 9. rzekszta tekst w taki sposób aby byo
wiadomo kto wykona zynnoi.
ado aaaaoo a pooao aa
poo pap popaao a p
Zadanie 10. orpj podane zasowniki.
pnkie a. zapisz te które maj orm osobow
w pnkie b. mie zasowniki nieosobowe.
zytam • zniknli • odwie • zdjto • nazylimy si
•zapa • moe • pia
Zadanie 11. d podany zasowników w ormie nieosobowej
twórz ormy osobowe. apisz je tak jakby pisa pisaa
o sobie.
znale • zapa • i • narysowa
119

Polskie znaki
Zadanie 12. przytozonym ramenie dama
ikiewiza wska porównania.
a oo a od
a pao a a od!
Za a ada d ad
a a o do p pd !
Zadanie 13. opasj pojia do objanie.
A. 1. o podo po o
o aa pao
B. 2. ad a poa a
poaa pa da a
C. poa 3. a od poaa po ad
o p
D. oa 4. poaa p opao pdo
aa oo p aa o podoa
do o pdo aa oo
Zadanie 14. pisz krajobraz który mó zobazy e w zasie
swojej wyprawy.
120

marzec kwiecie
ielkaoc
Joanna Klmowa
Kiedy radość nie może się w sercach pomieścić
Wypływa na ulicę falą rozkołysaną
woła dzwonami w każdej wsi i mieście
że Wielkanoc.
Że straże nie ustrzegły – że nigdy nie ustrzegą
Prawdy
co umknęła im o świcie.
Że nie będziemy bać się już nigdy niczego
bo jest po życiu Życie.
Dzwonią dzwonki hiacyntów
krokusów
sasanek.
Stado białych baranków po niebie się toczy.
A ze stołu spogląda najbielszy baranek
ludziom
w oczy.
Pierwsza niedziela
po wiosenne
peni Ksica
ielkaoc
313

ma
ita maowa trzenko 1
sowa ajnold odolski mzyka anonimowa
Witaj, majowa jutrzenko,
Świeć naszej polskiej krainie,
Uczcimy ciebie piosenką,
Która w całej Polsce słynie:
Witaj maj, piękny maj,
U Polaków błogi raj!
Witaj, dniu Trzeciego Maja,
który wolność nam zwiastujesz...
Pierzchła już ciemięzców 2 zgraja.
Polsko, dzisiaj tryumfujesz!
Wiwat maj, piękny maj,
U Polaków błogi raj!
[…]
1
jutrzenka – zrza ranna
wchze ca.
2
ciemizca – ten, t cemy,
n, uca wr.
3 V
wito arodowe rzeciego Maa
●
314

Indeks
zaadnie ierackic i krowc
aado o aa
adapaa ●
aap ●
aa ●
aa ●
aopo ●
a p ●
a ●
a ●
oa ●
da ooo ●
dao ●
aaa ●
●
o ●
oaa ●
da ●
●
aao pao ●
ooo ●
adaa ●
aao ●
op pdo ●
opoada ●
paa a ●
pa ●
paoa ●
paa ●
pa o ●
paoa ●
poda ●
pooa ●
poa a ●
po ●
po oo ●
pdaa ●
po ●
●
●
●
a ●
o a poo ●
o ooa ●
o a
oa ●
o a o ●
oa o oa
o ●
315

a pdao ●
a ●
a oao ●
a padopodo
aa ●
a padopodo
a ●
●
a oa o o
apo ●
oa ●
a ●
316

KLASA 6 – ZAGADNIENIA PRZEWIDZIANE DO REALIZACJI
Lektury obowiązkowe z podstawy programowej
A. Mickiewicz, (fragmenty: polowanie i koncert Wojskiego)
B. Prus,
J.R.R. Tolkien,
H. Sienkiewicz,
R. Kosik,
Wybrane wiersze
Lektury uzupełniające z podstawy programowej
S. Lem, (fragmenty)
K. May,
E. Niziurski,
A. Dumas,
J.R. Kipling,
Wybrane pozycje z serii oraz inne utwory literackie i teksty kultury wybrane przez nauczyciela.
Kształcenie literackie i kulturowe
Kształcenie językowe
rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne
pisownia z zaimkami
tekst informacyjny, publicystyczny lub reklamowy
innowacje semantyczne, neologizmy
Tworzenie wypowiedzi
Formy wypowiedzi
Samokształcenie

4
4
Zeszyt
lekturowy
swiat p edstawiony
dramat
Alego ia
bohate
lite acki
epika
liryka
4
Charakterystyka
e-mail
Opis list
.
przezyc
wewnet nych
opis przedmiotu
sprawozdanie
bohate
na ato
opowiadanie
dedykacja
oglos enie
NA DOBRY START
PORADNIK
NAUCZYCIELA
4