Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
7
7
Wykorzystano materiał z publikacji Ewy Horwath <strong>Bliżej</strong> <strong>słowa</strong>. Zeszyt <strong>ćwiczeń</strong> dla klas I, II, III<br />
gimnazjum. Autorzy modyfikacji: Ewa Horwath, Grażyna Gawryłow, Joanna Opalińska,<br />
Dorota Plata, Grażyna Kiełb<br />
Zeszyt <strong>ćwiczeń</strong> w wersji testowej<br />
EGZEMPLARZ NIE DO SPRZEDAŻY<br />
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne<br />
Warszawa 2017<br />
Wydanie I<br />
ISBN 978-83-02-16761-4<br />
Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Anna Rogowska (redaktor koordynator),<br />
Magdalena Rokicka (redaktor merytoryczny)<br />
Redakcja techniczna: Iwona Białkowska<br />
Korekta językowa: Agnieszka Czerepowicka, Agnieszka Grzesiak-Kozina, Barbara Michalska,<br />
Rozalia Słodczyk, Anna Wlaźnik<br />
Projekt okładki i strony tytułowej: Ewa Pawińska<br />
Projekt graficzny: Ewa Pawińska<br />
Rysunki: Tadeusz Ambroszczak, Marek Regner, Wojciech Siwik, Marcin Strzembosz<br />
Fotoedycja: Natalia Marszałek<br />
Skład i łamanie: Shift_ENTER<br />
Źródła ilustracji i fotografii<br />
s. 21 (lipa) Wolfilser/Shutterstock.com; s. 26 (zdjęcie chorągwi Żywią y bronią) Mirosław Ciunowicz;<br />
s. 35 (drzwi gnieźnieńskie) Jan Morek, (kościół Mariacki w Krakowie) Krzysztof Slusarczyk/Shutterstock.com;<br />
s. 36 (pomnik Syrenki warszawskiej) ArturBogacki/Shutterstock.com, (rotunda Panoramy Racławickiej) Igor<br />
Straburzyński/WSiP; s. 50 (Sokrates) Louvre, Paris, France/The Bridgeman Art Library/PhotoPower; s. 52 (biegacze)<br />
Georgios Alexandris/Shutterstock.com; s. 53 (skoczek w dal) Carole Raddato/Wikipedia [licencja cc 2.0], (biegacze<br />
starożytni) The Bridgeman Art Library/PhotoPower; s. 54 (dyskobol) Jastrow/Wikipedia [public domain], (oszczepnik)<br />
Ingrid Geske/bpk/Antikensammlung, SMB/BE&W, (zapaśnicy) RMN/Musée du Louvre/Hervé Lewandowski/BE&W;<br />
(wąż) The Bridgeman Art Library/PhotoPower; s. 144 (jarmułka) Eduardo Ramirez Sanchez/Shutterstock.com, (tałes)<br />
Arkady Mazor/Shutterstock.com, (tefilin) david156/Shutterstock.com; s. 152 (cyrkiel) lrafael/Shutterstock.com, (globus)<br />
PHOTONONSTOP/Tiziou/Diomedia, (zwój papirusu) Ingram Publishing/ThETA, (maska komiczna) NatUlrich/Shutterstock.com,<br />
(lira) James Steidl/Shutterstock.com, (maska tragiczna) RMN/Musée du Louvre/Hervé Lewandowski/<br />
BE&W, (tabliczka i rylec) Piotr Ratajski/Overline/WSiP; s. 153 (kitara) Collection Roger-Viollet/East News, (aulos)<br />
Philippe Maillard/akg-images/East News<br />
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna<br />
00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96<br />
KRS 0000595068<br />
Tel.: 22 576 25 00<br />
Infolinia: 801 220 555<br />
www.wsip.pl<br />
Druk i oprawa: ArtDruk Zakład Poligraficzny Andrzej Łuniewski<br />
Wydrukowano na papierze<br />
produkcji SCA Graphic Sundsvall<br />
Publikacja, którą nabyłeś / nabyłaś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał / przestrzegała praw,<br />
jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie<br />
publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.<br />
A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.<br />
Szanujmy cudzą własność i prawo.<br />
Więcej na www.legalnakultura.pl<br />
Polska Izba Książki
.......................................................................................................................... 6<br />
I <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
21<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
30<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
II <br />
<br />
42
III<br />
<br />
64<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
IV<br />
<br />
<br />
88<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
106<br />
V
VI<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
VII<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
163<br />
<br />
]166
16.<br />
Od mistrza do arcymistrza<br />
Wyraz podstawowy<br />
i pochodny<br />
1. Uzupełnij luki.<br />
a) Zapisz wyraz podstawowy dla podanej<br />
grupy wyrazów pochodnych.<br />
biegacz • bieżnia • wybiegać się •<br />
bieganie • biegówki • bieg •<br />
biegnący • zabiegany<br />
wyraz podstawowy –<br />
b) Wypisz z powyższej grupy wyraz, w którym w podstawie słowotwórczej zachodzi<br />
wymiana głosek.<br />
2. Uzupełnij luki.<br />
Od poniższych wyrazów podstawowych utwórz odpowiednie wyrazy pochodne.<br />
przymiotnik rodzaju męskiego<br />
medal –<br />
sława –<br />
nazwa przedmiotu<br />
ścigać się –<br />
nazwa wykonawcy czynności<br />
zwyciężać –<br />
rzeczownik nazywający czynność<br />
rywal –<br />
<br />
5. Po zapoznaniu się z podanym tekstem wypełnij tabelę informacjami na temat jednego<br />
z projektów realizowanych przez Fundację Anny Dymnej „Mimo wszystko”.<br />
Akademia Odnalezionych Nadziei to projekt Fundacji Anny Dymnej „Mimo<br />
wszystko” finansowany przez Darczyńcę, który pragnie zachować anonimowość.<br />
Podopieczni nazywają Go swoim Aniołem.<br />
Projektem obejmowane są osoby niepełnosprawne pragnące rozwijać swoje umiejętności<br />
i uzdolnienia, a nieposiadające do tego wystarczających środków. Służy on urzeczywistnianiu<br />
jednej z podstawowych idei przyświecających naszemu działaniu: wyrównywaniu<br />
szans pomiędzy osobami niepełno- i pełnosprawnymi w taki sposób, by te pierwsze<br />
mogły w pełni wykorzystywać swój intelektualny i twórczy potencjał.<br />
Nasze dotychczasowe kilkuletnie kontakty z osobami doświadczonymi przez los przekonały<br />
nas o tym, że w polskim społeczeństwie żyje wielu niezwykle wartościowych ludzi,<br />
którzy – z racji choroby bądź fizycznych niepełnosprawności i towarzyszącej im złej<br />
sytuacji materialnej – pozbawieni są możliwości rozwoju, a co za tym idzie – pełnego<br />
i efektywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Akademia Odnalezionych Nadziei ma<br />
wspierać takie osoby oraz zapobiegać ich społecznemu wykluczaniu.<br />
Dzięki Akademii Odnalezionych Nadziei finansowane są stypendia, zakup komputerów,<br />
innych pomocy naukowych, opłata czesnego w szkołach, na wyższych uczelniach – tego<br />
rodzaju działania edukacyjne, które osobom skrzywdzonym przez los pomagają stać się<br />
ludźmi aktywnymi zarówno w sferze zawodowej, jak i społecznej.<br />
www.mimowszystko.org<br />
Nazwa projektu<br />
Adresat projektu<br />
Sponsor<br />
<br />
w ramach projektu<br />
<br />
Oczekiwany efekt<br />
projektu<br />
52<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
105<br />
<br />
<br />
13.<br />
Biblio, ojczyzno moja…<br />
Stary Testament (fragment:<br />
)<br />
a) Wyjaśnij pochodzenie nazwy Biblia.<br />
Biblia –<br />
b) Przytocz inne określenia Biblii.<br />
Poetycka Arkadia<br />
6. Jan Kochanowski <br />
1. Wskaż poprawną definicję pojęcia apostrofa.<br />
Poetycka Arkadia<br />
A. Powtórzenie tego samego <strong>słowa</strong> lub zwrotu na początku zdania, wersu lub strofy.<br />
B. Przeciwstawienie polegające na łączeniu skontrastowanych znaczeń w jedną<br />
składniową całość.<br />
C. Bezpośredni uroczysty zwrot do adresata w utworze literackim.<br />
D. Zwrot używany dla zastąpienia określonego <strong>słowa</strong>, które z pewnych względów<br />
nie powinno być użyte bezpośrednio.<br />
2. Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />
Na podstawie informacji z podręcznika i innych dostępnych ci źródeł wypełnij<br />
tabelę.<br />
Stary Testament<br />
Nowy Testament<br />
Czas<br />
powstania<br />
Osoba mówiąca w wierszu to<br />
A. ptak wyśpiewujący wieczorne trele.<br />
B. pszczoła zachwalająca miejsce odpoczynku w sadzie.<br />
C. drzewo kuszące gościa cieniem w skwarny dzień.<br />
D. poeta ukazujący uroki życia wiejskiego.<br />
<br />
3. Przedstaw zalety drzewa ukazanego w utworze. Sformułuj slogan reklamowy,<br />
który mógłby zachęcić do odpoczynku w cieniu lipy.<br />
Zalety lipy:<br />
<br />
Autorzy<br />
Slogan:<br />
3. Scharakteryzuj język Biblii.<br />
Podkreśl wszystkie poprawne określenia.<br />
Język Biblii charakteryzuje się stylem uroczystym / pełnym prostoty / naukowym /<br />
podniosłym / pełnym powagi i patosu.<br />
42<br />
21<br />
Numer zadania
Kim jestem?<br />
<br />
1. <br />
<br />
Przedstaw się krótko.<br />
W sytuacji oficjalnej:<br />
W sytuacji nieoficjalnej:<br />
2.Co symbolizuje orzeł w kulturze i historii?<br />
Podkreśl odpowiednie pojęcia.<br />
przyjaźń • siła • władza • strach • zwycięstwo •<br />
niezdecydowanie • zaufanie • odwaga<br />
3.Zaznacz te określenia, które mogą charakteryzować orła – bohatera opowieści.<br />
dumny • ograniczony • majestatyczny • prozaiczny • silny •<br />
uległy • beztroski • przyziemny<br />
4.Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />
Opowiadanie o orle uświadamia, że<br />
marzenia utrudniają człowiekowi życie.<br />
człowiek musi żyć tylko tak, jak został wychowany.<br />
każdy człowiek ma prawo do odkrywania własnej wartości.<br />
7
5. Do podanych związków frazeologicznych dobierz odpowiednie znaczenia.<br />
Wypełnij luki.<br />
widzieć z dużej perspektywy, z oddalenia, dystansu • pobudzać, zachęcać do<br />
działania • rozwinąć swój talent i swoje umiejętności • doznawać uczucia<br />
swobody, radości, chęci działania • biec z radością, ochotą<br />
rozwinąć skrzydła –<br />
mieć skrzydła u ramion –<br />
dodać komuś skrzydeł –<br />
patrzeć na coś z lotu ptaka –<br />
pędzić jak na skrzydłach –<br />
6.Napisz, co tobie dodaje skrzydeł. Uzasadnij odpowiedź.<br />
8
2.<br />
<br />
<br />
1. Na podstawie wiersza Jana Twardowskiego Podziękowanie oceń prawdziwość każdego<br />
zdania.<br />
Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />
Osobą mówiącą jest każde stworzenie żyjące na Ziemi.<br />
prawda / fałsz<br />
Adresatem wypowiedzi lirycznej jest Bóg.<br />
prawda / fałsz<br />
Świat został opisany w utworze przede wszystkim za pomocą prawda / fałsz<br />
porównań.<br />
2. Na podstawie wiersza wypełnij luki w tabeli.<br />
Wymień elementy przyrody i wpisz towarzyszące im epitety.<br />
<br />
<br />
. <br />
.<br />
.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
3.Wskaż fragmenty wiersza, które są uzasadnieniem stwierdzenia, że utwór może<br />
być wezwaniem do akceptowania odmienności w świecie.<br />
„i ci co tak kochają że bronią błędów”<br />
„złoto co się godzi z każdym kolorem i nie przyjmuje cienia”<br />
„dzioby nie tylko krótkie albo długie / przecież gile mają grube a dudki krzywe”<br />
„tylko my chcemy być wciąż albo albo / i jesteśmy na złość stale w kratkę”<br />
9
Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />
Człowiek w kratkę oznacza człowieka<br />
przeciętnego, niczym się niewyróżniającego.<br />
mającego sprzeczne cechy, postępującego niekonsekwentnie, zmiennego.<br />
małowartościowego, odznaczającego się pospolitymi wadami.<br />
sprytnego, umiejącego sobie radzić w życiu.<br />
Wpisz pozytywne cechy człowieka i ich najbardziej oczywiste przeciwieństwa.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
6. Opisz swoje otoczenie, stosując różnorodne środki stylistyczne (np. epitet,<br />
porównanie, metafora, zdrobnienie) wzbogacające opis.<br />
10
3. <br />
<br />
<br />
Wyobraź sobie, że wiersz Józefa Barana jest przedstawiany na scenie. Nazwy<br />
obrazów widocznych w kolejnych odsłonach zapisz w odpowiednich lukach.<br />
ślub rodziców • pobłogosławienie młodej pary przez ojca • śmierć dziadka •<br />
pierwsze kroki brata • narodziny siostry • dojrzewanie osoby mówiącej w wierszu<br />
Odsłona I –<br />
Odsłona II –<br />
Odsłona III –<br />
Odsłona IV –<br />
Odsłona V –<br />
Odsłona VI –<br />
Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />
Osoba mówiąca w wierszu ceni przede wszystkim<br />
patriotyzm.<br />
honor.<br />
tradycję.<br />
przyjaźń.<br />
Wskaż wszystkie poprawne odpowiedzi.<br />
Jakie funkcje pełni powtarzający się w wierszu wyraz kurtyna?<br />
Wskazuje kolejne etapy życia rodziny.<br />
Służy tylko urozmaiceniu wiersza.<br />
Jest tylko ozdobnikiem.<br />
Symbolizuje zapomnienie o przykrych wydarzeniach.<br />
Podkreśla powtarzalność ludzkich doświadczeń.<br />
Symbolizuje upływ czasu.<br />
11
Oceń prawdziwość każdego zdania.<br />
Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />
Zmieniające się sceny mogą przypominać oglądanie albumu<br />
ze zdjęciami.<br />
Tempo następujących po sobie scen jest wolne, jednostajne.<br />
Dla matki miniony czas był krótki jak jeden dzień.<br />
prawda / fałsz<br />
prawda / fałsz<br />
prawda / fałsz<br />
Wskaż poprawną odpowiedź.<br />
Która myśl najtrafniej oddaje sens wiersza Józefa Barana Sztuka dom?<br />
„Teatr – to aktywna refleksja człowieka nad samym sobą”. (Novalis)<br />
„Teatr to nie życie – nie swoich miejsc zajmować nie wolno”.<br />
(Leonard Drzewiecki)<br />
„Świat jest teatrem, aktorami ludzie, którzy kolejno wchodzą i znikają”.<br />
(William Szekspir)<br />
„Z życiem jak ze sztuką w teatrze: ważne nie jak długo trwa, ale jak zagrana”.<br />
(Seneka Młodszy)<br />
Objaśnij frazeologizmy zebrane w tabeli. Obok każdego związku frazeologicznego<br />
wpisz odpowiednie wyjaśnienie jego znaczenia.<br />
zadeklarować w czymś swój udział • mieć znaczny, duży wpływ na coś •<br />
zachować pozory, udawać coś, zwykle w sposób nieudolny •<br />
przejąć czyjś sposób postępowania, zachowania •<br />
zachować się niepoważnie, nieadekwatnie do sytuacji<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
.<br />
12
Wyjaśnij znaczenie poniższych związków wyrazowych w odniesieniu do życia<br />
człowieka.<br />
dramat rodzinny –<br />
komedia ludzka –<br />
Ułóż w imieniu dzieci życzenia okolicznościowe dla rodziców z wiersza Józefa<br />
Barana. Okazją jest dwudziesta piąta rocznica ślubu.<br />
13
Zaprojektuj dwie kartki programu teatralnego ze spektaklu przedstawiającego<br />
losy twojej rodziny.<br />
Tytuł sztuki:<br />
Sztuka przedstawia historię<br />
Reżyseria:<br />
Występują:<br />
W pierwszym akcie<br />
W kolejnych aktach<br />
14
4.<br />
<br />
<br />
<br />
Zapisz, jaką częścią mowy są wyrazy w podanych związkach.<br />
teatr jednego aktora<br />
–<br />
gorąco go oklaskiwali<br />
–<br />
och, tyle emocji<br />
–<br />
nie schodzi z afisza<br />
–<br />
dobry, ale nie genialny<br />
–<br />
Wskaż poprawne dokończenia zdań.<br />
Deklinacja to odmiana wyrazów przez<br />
przypadki.<br />
osoby.<br />
liczby.<br />
rodzaj.<br />
Koniugacji podlegają<br />
przysłówki.<br />
przymiotniki.<br />
rzeczowniki.<br />
czasowniki.<br />
Podkreśl w podanych cytatach wyrazy, które mają tematy oboczne.<br />
Życie bez prób nie jest warte tego, aby je przeżyć.<br />
Życie każdego człowieka musi być nieprzerwaną wędrówką ku świętości.<br />
Życie jest jak zwierciadło: uśmiechnij się do niego, a stanie się zachwycające, spójrz w nie<br />
z gniewem, a stanie się okrutne.<br />
Na żadnym zegarze nie znajdziesz wskazówek do życia.<br />
Darem życia jest możliwość zachwytu.<br />
15
Określ formę gramatyczną podkreślonych wyrazów.<br />
W życiu nie chodzi [ ] o posiadanie [ ] samych dobrych kart,<br />
ale o umiejętne granie tymi, które już masz [ ] w ręku [ ].<br />
Życie jest marzeniem [ ] dla mądrych, grą dla głupców [ ], komedią<br />
dla bogatych i tragedią dla biednych.<br />
Ten, kto żył [ ] w pełni, nie nosi w sobie strachu [ ] przed śmiercią.<br />
Nigdy nie będziesz naprawdę żył, jeśli wciąż będziesz szukał [<br />
[ ] życia.<br />
] znaczenia<br />
Dopisz w cytatach ze sztuk Williama Szekspira brakujące końcówki wyrazów.<br />
Czymże jest nazwa? To, co zowiem róż<br />
Pod inn nazw równie by pachniało.<br />
Kto umi lepiej poskromić złośnic , niech zawiadomi całą okolic .<br />
Są rzeczy na niebie i na ziem , o których się nie śniło filozof .<br />
Reszta jest milczeni .<br />
Wpisz brakujące litery. Tam, gdzie to możliwe, podaj formy wyrazów, które podpowiadają,<br />
jaki jest poprawny zapis (np. wzór – bo wzorze).<br />
Upi r w ope e<br />
– du teatru w Pary u<br />
Wiecz r trzech kr li –<br />
mist ostwo w two eniu intryg<br />
16
5.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. Wskaż cechy charakterystyczne streszczenia. Zaznacz wszystkie właściwe<br />
elementy.<br />
Ocena bohaterów.<br />
Wybór najważniejszych wydarzeń.<br />
Dialogi.<br />
Krótka i zwięzła relacja o wydarzeniach.<br />
Stosowanie uogólnień.<br />
Szczegółowa relacja z wydarzeń.<br />
Brak komentarzy odautorskich.<br />
2.Wskaż poprawne odpowiedzi.<br />
Którego zdania nie można umieścić w streszczeniu fragmentu powieści Janiny Porazińskiej?<br />
Do Kochanowskich przybył podkanclerzy koronny Jan Zamoyski.<br />
Dorota wyszła do kuchni omówić szczegóły obiadu.<br />
Kochanowski postąpił rozsądnie, odmawiając przyjęcia kasztelanii.<br />
Kochanowskiemu nie zależało na zaszczytach.<br />
Jak uzasadnisz swoją odpowiedź?<br />
Wskazane zdanie jest niezgodne z treścią utworu Porazińskiej.<br />
Wskazane zdanie zawiera opinię piszącego.<br />
Wskazane zdanie zawiera zbyt szczegółowe informacje.<br />
Wskazane zdanie dotyczy drugoplanowego bohatera.<br />
17
3.Jan Kochanowski zastanawia się, jaką podjąć decyzję.<br />
Wpisz podane sformułowania do odpowiednich rubryk tabeli.<br />
honor dla rodziny • mniej czasu na pisanie • dodatkowe źródło dochodów •<br />
możliwość zasiadania w radzie senackiej • osłabienie więzi z najbliższymi •<br />
prowadzenie intensywnego, urozmaiconego życia •<br />
rezygnacja z życia rodzinnego • częste przebywanie z dala od domu •<br />
obracanie się w towarzystwie dostojnych osobistości<br />
<br />
<br />
<br />
4.Na podstawie fraszki Na dom w Czarnolesie uzupełnij notatkę.<br />
W lukach zapisz odpowiednie <strong>słowa</strong>.<br />
Osoba mówiąca, czyli<br />
,<br />
zwraca się<br />
do adresata, którym jest<br />
<br />
18
Na podstawie fraszki Na dom w Czarnolesie zaznacz wszystkie poprawne dokończenia<br />
zdań.<br />
Najważniejsza wartość ceniona przez osobę mówiącą to<br />
bogactwo.<br />
zaszczyty.<br />
dom rodzinny.<br />
praca.<br />
Osoba mówiąca prosi o<br />
pieniądze.<br />
zdrowie.<br />
czyste sumienie.<br />
sławę.<br />
pogodną starość.<br />
długie życie.<br />
ludzką życzliwość.<br />
6.Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />
Zastosowanie apostrof we fraszce Na dom w Czarnolesie nadaje utworowi charakter<br />
smutny.<br />
melancholijny.<br />
tajemniczy.<br />
modlitewny.<br />
7. Elementy wnętrza domu, sprzęty mogą mieć przenośne znaczenia.<br />
Rozpoznaj przenośne znaczenia narysowanych przedmiotów.<br />
Zapisz przy rysunkach odpowiednie określenia, wybrane spośród podanych.<br />
spotkanie • miłość rodzinna • ochrona • nadzieja •<br />
otwarcie na świat • granica między domem a światem • wspólnota •<br />
jedność • bezpieczeństwo<br />
19
8.Wyjaśnij znaczenie przysłowia: Gość w dom, Bóg w dom.<br />
20
6. <br />
<br />
<br />
1.Wskaż poprawną definicję pojęcia apostrofa.<br />
Powtórzenie tego samego <strong>słowa</strong> lub zwrotu na początku zdania, wersu lub strofy.<br />
Przeciwstawienie polegające na łączeniu skontrastowanych znaczeń w jedną<br />
składniową całość.<br />
Bezpośredni uroczysty zwrot do adresata w utworze literackim.<br />
Zwrot używany dla zastąpienia określonego <strong>słowa</strong>, które z pewnych względów<br />
nie powinno być użyte bezpośrednio.<br />
2.Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />
Osoba mówiąca w wierszu to<br />
ptak wyśpiewujący wieczorne trele.<br />
pszczoła zachwalająca miejsce odpoczynku w sadzie.<br />
drzewo kuszące gościa cieniem w skwarny dzień.<br />
poeta ukazujący uroki życia wiejskiego.<br />
3. Przedstaw zalety drzewa ukazanego w utworze. Sformułuj slogan reklamowy,<br />
który mógłby zachęcić do odpoczynku w cieniu lipy.<br />
:<br />
<br />
21
4.Zapoznaj się z poniższą notatką i porównaj ją z tekstem poetyckim pod względem<br />
treści, języka (zastosowane środki językowe) i formy (wiersz a proza).<br />
Lipa (łac. „tilia”) – długowieczne drzewo z rodziny lipowatych, o gęstej, szerokiej koronie,<br />
sercowatych liściach i wonnych kwiatach, występujące w kilku gatunkach w strefie<br />
umiarkowanej półkuli północnej; w Polsce jako domieszka; w lasach całego kraju dziko<br />
rośnie lipa drobnolistna i szerokolistna; inne gatunki (np. lipa węgierska lub lipa amerykańska)<br />
sadzone jako ozdobne; drewno miękkie, lekkie, używane m.in. w meblarstwie,<br />
snycerstwie i do wyrobu instrumentów muzycznych; kwiaty miododajne, są surowcem<br />
farmaceutycznym.<br />
Określ nastrój fraszki.<br />
Wybierz z ramki kilka najlepszych, według ciebie, określeń i uzasadnij swój wybór.<br />
melancholijny • optymistyczny • pesymistyczny • wesoły • nostalgiczny •<br />
refleksyjny • radosny • uroczysty • posępny • spokojny • sielski • beztroski<br />
6.W imieniu Jana Kochanowskiego napisz zaproszenie do przyjaciela poety na niedzielne<br />
spotkanie w ogrodzie. Spróbuj je napisać w stylu epoki.<br />
22<br />
7.Sformułuj pytania, jakie zadałbyś / zadałabyś Janowi Kochanowskiemu, gdybyś<br />
spotkał / spotkała go we współczesnych czasach.
7. <br />
1.Wypisz z podanego tekstu nazwy wszystkich eksponatów znajdujących się w muzeum<br />
w Będominie i ułóż je w kolejności alfabetycznej.<br />
W Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie zgromadzono pamiątki po Józefie Wybickim,<br />
różne elementy wyposażenia dworu z przełomu XVIII i XIX wieku (meble, dywany,<br />
obrazy, kilimy), broń (szable, pistolety), biżuterię patriotyczną z okresu powstań narodowych,<br />
a także pamiątkowe medale, telegramy, karty pocztowe. Znajdują się tam również<br />
dokumenty dotyczące historii „Mazurka Dąbrowskiego”, kilka wersji tego utworu, dzieła<br />
literackie i plastyczne inspirowane „Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech”. W muzeum<br />
można zobaczyć dawne śpiewniki z nutami polskich hymnów, a także najstarsze<br />
płyty gramofonowe z nagraniami polskich pieśni patriotycznych.<br />
Ułóż chronologicznie pieśni, które pełniły funkcję hymnu narodowego, i dobierz do<br />
nich nazwiska autorów.<br />
Wpisz w odpowiednie rubryki tabeli tytuły oraz autorów pieśni. Skorzystaj z podpowiedzi<br />
zamieszczonych w pierwszej i ostatniej kolumnie.<br />
Pieśni patriotyczne:<br />
Boże, coś Polskę • Rota • Marsz Pierwszej Brygady • Bogurodzica •<br />
Warszawianka • Hymn do miłości ojczyzny • Z dymem pożarów<br />
23
Autorzy pieśni:<br />
Ignacy Krasicki • Kornel Ujejski • anonim • Alojzy Feliński •<br />
Andrzej Hałaciński oraz Tadeusz Biernacki • Maria Konopnicka •<br />
Casimir Delavigne (czytaj: kazimir delawiń)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
a) Policz, z ilu sylab składają się przytoczone wersy.<br />
Zaznacz przy każdym wersie właściwą liczbę.<br />
„Święta miłości kochanej ojczyzny, 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13<br />
Czują cię tylko umysły poczciwe!” 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13<br />
„Oto dziś dzień krwi i chwały, 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13<br />
Oby dniem wskrzeszenia był!” 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13<br />
b) Podkreśl trzysylabowe rzeczowniki, które określają nastrój tych pieśni.<br />
tragizm • powaga • groza • podniosłość • smutek • beztroska<br />
24
Uzupełnij luki.<br />
Wypisz z każdego wersu pieśni Z dymem pożarów litery oznaczające spółgłoski<br />
dźwięczne (w takiej kolejności, w jakiej występują w tekście).<br />
„Z dymem pożarów, z kurzem krwi bratniej,<br />
Do Ciebie, Panie, bije ten głos,<br />
Skarga to straszna, jęk to ostatni,<br />
Od takich modłów bieleje włos”.<br />
Jakie głoski nosowe występują w podanym fragmencie Roty?<br />
Uzupełnij tabelę. Wpisz przy każdej informacji odpowiedni numer wersu.<br />
„Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród.<br />
Nie damy pogrześć mowy.<br />
Polski my naród, polski lud,<br />
Królewski szczep piastowy.<br />
Nie damy, by nas zniemczył wróg.<br />
Tak nam dopomóż Bóg!<br />
Tak nam dopomóż Bóg!”<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Przeczytaj pierwszą zwrotkę Bogurodzicy i oceń prawdziwość poniższych zdań.<br />
Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />
„Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja,<br />
U twego syna Gospodzina matko zwolena, Maryja!<br />
Zyszczy nam, spuści nam”.<br />
Wszystkie spółgłoski miękkie w podanym cytacie są oznaczone<br />
za pomocą litery i.<br />
Ostatni wers zawiera dwie spółgłoski miękkie.<br />
W wyrazach w pierwszym wersie litera i jest tylko znakiem<br />
miękkości poprzedzającej ją spółgłoski.<br />
prawda / fałsz<br />
prawda / fałsz<br />
prawda / fałsz<br />
25
Zastanów się nad funkcją litery i w zapisanych kursywą (pochyłym drukiem) fragmentach<br />
zdań.<br />
Wpisz wszystkie wyrazy ilustrujące różne<br />
funkcje litery i w odpowiednie rubryki tabeli.<br />
Insurekcja to inaczej powstanie.<br />
Żywią y bronią – takie hasło było wypisane na<br />
chorągwi nadanej Regimentowi Grenadierów<br />
Krakowskich podczas powstania z 1794 roku.<br />
Ludzie wolni są braćmi – taki napis widniał na<br />
szlifach żołnierzy Legionów Polskich we Włoszech.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Uzupełnij luki, aby utworzyć właściwy wyraz.<br />
Do podanych głosek dopisz kolejno: spółgłoskę nosową twardą, spółgłoskę ustną<br />
miękką oznaczoną trzema literami oraz spółgłoskę miękką niemającą twardego odpowiednika.<br />
a e a<br />
26
23. <br />
<br />
<br />
<br />
Na podstawie poniższych wyjaśnień nazwij zasady, których zastosowanie umożliwia<br />
mówiącemu szybsze osiągnięcie celu perswazyjnego.<br />
Wpisz w każdą rubrykę tabeli odpowiednie określenie wybrane z podanych.<br />
sympatii • wzajemności • konsekwencji • autorytetu •<br />
wyjątkowości • społecznego dowodu słuszności<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
71
Jakie środki językowe wykorzystano w poniższych hasłach reklamowych?<br />
Wpisz w każdą rubrykę tabeli odpowiednie hasło wybrane z podanych. Dopisz<br />
własne przykłady.<br />
Twoje pięć minut (danie błyskawiczne) • Ociec, prać? (proszek do prania) •<br />
Wypasione chrupnięcie – baton w sam raz dla wyluzowanych •<br />
Czy wiesz, dlaczego Polacy najczęściej wybierają ten syrop? •<br />
Gdzie ceny tną, tam ludzie lecą<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
72
Do jakich wartości odwołują się podane hasła reklamowe?<br />
Wpisz w każdą rubrykę tabeli odpowiedni wyraz lub związek wyrazowy wybrany<br />
z podanych.<br />
luksus • wygoda • nowoczesność • przystępna cena • tradycja •<br />
autorytety • natura<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
73
Podaj przymiotniki, których synonimami są poniższe określenia.<br />
Wpisz w każdą lukę odpowiedni wyraz.<br />
– niezwykły, rzadki, niepowszedni, nieprzeciętny, osobliwy,<br />
nadzwyczajny, niecodzienny, niespotykany, niezrównany, niepowtarzalny, unikatowy<br />
– interesujący, pociągający, przyciągający, nęcący, wabiący,<br />
korzystny, fascynujący, modny, wystrzałowy<br />
– innowacyjny, niekonwencjonalny, nietradycyjny, nowatorski,<br />
odkrywczy, oryginalny, pionierski, prekursorski, odmienny, zmieniony, nieznany<br />
Przekształć poniższe wypowiedzi w zwięzłe reklamy.<br />
Zapisz swoje teksty reklamowe.<br />
Ten krem przywraca naturalne nawilżenie skóry i chroni ją przed szkodliwym<br />
wpływem środowiska. To prawdziwy cud natury, bo właśnie ona była dla nas natchnieniem,<br />
kiedy tworzyliśmy ten preparat. Teraz luksus jest w zasięgu twojej ręki,<br />
bo ustaliliśmy niewiarygodnie niską cenę.<br />
Gra „Limes” proponuje zupełnie nowy styl walki i wywołuje niesamowite przeżycia.<br />
Nasza firma, działająca na rynku już od 20 lat, wyprodukowała doskonały<br />
produkt , któremu nikt się nie oprze. Wkraczamy w przyszłość.<br />
74
Na czym polega manipulacja językowa zastosowana w poniższych wypowiedziach<br />
reklamowych?<br />
Wpisz pod każdą wypowiedzią odpowiednią informację wybraną z podanych.<br />
odwoływanie się do uczuć i wartości; wykorzystywanie słów pozytywnie się<br />
kojarzących<br />
•<br />
bezpośredni zwrot do odbiorcy<br />
•<br />
wykorzystanie słów zawierających wyraźną ocenę; użycie trybu rozkazującego<br />
•<br />
użycie stylu naukowego; powoływanie się na autorytety<br />
•<br />
odwoływanie się do tradycji i natury; powoływanie się na badania naukowe<br />
To, co przeczuwaliśmy od prawie stu lat, właśnie zostało naukowo udowodnione: produkty<br />
pełnoziarniste to jeden z najzdrowszych rodzajów pożywienia.<br />
Spójrz… jest elegancki i komfortowy. Coś pięknego!<br />
Stworzyliśmy go dla Ciebie. Drugiego takiego nie znajdziesz!<br />
Próchnica jest w Polsce poważnym problemem społecznym. Instytut Medyczny poleca<br />
pastę XCV. 90% dentystów używa właśnie jej.<br />
„Nie umie jeszcze mówić, ale wiem, że jest szczęśliwe”. Krem BBB – pielęgnacja pełna<br />
miłości.<br />
75
24. <br />
<br />
<br />
Uzupełnij notatkę.<br />
Wpisz w luki po trzy wyrazy bliskoznaczne do przymiotników użytych w poniższych<br />
wyrażeniach.<br />
<br />
<br />
Oceń prawdziwość każdego zdania.<br />
Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />
Bohaterowie poznanego fragmentu powieści nie poznają<br />
prawda / fałsz<br />
rzeczywistości, w której się znaleźli.<br />
Każda z postaci po otwarciu drzwi swego pokoju trafia<br />
prawda / fałsz<br />
do parku z alejami.<br />
Bohaterowie kontaktują się w przestrzeni wirtualnej i realnej. prawda / fałsz<br />
Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />
W wirtualnej rozmowie bohaterów pojawiają się znaki „xxx”, gdyż<br />
A. bohaterowie chcą zachować anonimowość.<br />
B. rozmowa toczy się pod czyjąś kontrolą.<br />
C. system komputerowy odrzuca niezrozumiałe <strong>słowa</strong>.<br />
76
Pseudonimy bohaterów kojarzą się z różnymi dziedzinami życia.<br />
Wpisz do tabeli te pseudonimy, które nawiązują do literatury, i podaj ich źródło.<br />
<br />
<br />
Wyjaśnij znaczenie łacińskiej inskrypcji z katedry.<br />
„Labirynt przedstawia świat, w którym żyjemy – szeroki u wejścia, ale wąski u wyjścia.<br />
Ten, kto zagubił się w rozkoszach tego świata i na kim ciążą jego grzechy, może na<br />
nowo odnaleźć doktrynę życia jedynie wielkim wysiłkiem”.<br />
Uzupełnij zdania.<br />
Życie człowieka można porównać do labiryntu, gdyż<br />
Labirynt ten jest szeroki u wejścia, co oznacza, że<br />
Zwężanie się labiryntu u wyjścia symbolizuje<br />
77
Uzupełnij luki w poniższym tekście.<br />
Zastąp podkreślone fragmenty wyrazami używanymi w komunikacji internetowej.<br />
Wczoraj śledziłem w Internecie ciekawą dyskusję na temat filmów fantasy. Uczestnicy<br />
rozmowy (<br />
) byli bardzo zaangażowani. Włączyłem się do dyskusji<br />
i wysłałem wiadomość (<br />
) na forum. Musiałem przy okazji<br />
wymyślić sobie jakiś pseudonim (<br />
), gdyż po raz pierwszy dyskutowałem<br />
w sieci. Świetnie się bawiłem. Rozmowa była fascynująca i – co ważne –<br />
wszyscy przestrzegali zasad dyskusji internetowych ( ).<br />
Wyrazem jakich emocji lub nastrojów są poniższe emotikony?<br />
Wpisz odpowiednie objaśnienia obok podanych znaków.<br />
uśmiech z przymrużeniem oka, ironia • niezdecydowanie, sceptycyzm •<br />
radość, śmiech • rozczarowanie, smutek, zmartwienie • pokazanie języka, żart •<br />
drwina, sarkazm (he, he…) • zdziwienie, niespodzianka •<br />
szeroki uśmiech, rozbawienie<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
:O<br />
:><br />
78
25. <br />
<br />
Uzupełnij tekst.<br />
Wpisz w luki skrótowce podkreślonych nazw.<br />
W zeszłym miesiącu moja babcia zachorowała na grypę i nie mogła pójść na pocztę,<br />
żeby opłacić rachunki. Pomyślałem, że to dobry moment na zmiany. Utworzyłem<br />
dla babci konto internetowe w Powszechnej Kasie Oszczędności Banku Polskim<br />
. Teraz babcia nie musi stać w długich kolejkach. Jednym kliknięciem<br />
płaci czynsz Krakowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej<br />
oraz rachunek za gaz z Karpackiej Spółki Gazownictwa<br />
. Równie<br />
szybko wpłaca darowiznę na konto Polskiej Akcji Humanitarnej .<br />
Babcia przekonała się do Internetu, twierdzi nawet, że zaoszczędzony czas poświęci na<br />
pisanie własnego bloga! Kto by pomyślał?<br />
Uzupełnij tekst.<br />
Wpisz w lukę obok każdego skrótowca pełną nazwę instytucji w odpowiedniej formie<br />
gramatycznej.<br />
Namawiasz babcię do kupna nowego telefonu komórkowego. Chcesz, żeby miała bezpłatne<br />
połączenia z tobą. Babcia korzysta z sieci telefonii komórkowej Era, a ty z usług<br />
TP (<br />
). Operatorem<br />
sieci Era jest PTC ( ),<br />
spółka publiczna notowana na GPW (<br />
).<br />
Giełda Papierów Wartościowych • Telekomunikacja Polska •<br />
Polska Telefonia Cyfrowa<br />
79
Uzupełnij tabelę.<br />
Wpisz we właściwe komórki tabeli typ podanych skrótowców oraz ich wymowę.<br />
<br />
UJ<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
AWF<br />
<br />
<br />
<br />
Do jakich instytucji udają się wymienione osoby? Znaczenie nieznanych ci skrótowców<br />
sprawdź we właściwym słowniku.<br />
Wpisz w luki odpowiednie formy skrótowców wybranych z ramki.<br />
PCK • MSWiA • NIK • MKOl • PWST •<br />
ZAiKS • MEN<br />
minister edukacji udaje się do<br />
policjant – do<br />
piosenkarz – do<br />
student aktorstwa – do<br />
pracownik organizacji charytatywnej – do<br />
urzędnik wydziału skarbowego – do<br />
sportowiec – do<br />
80
Uzupełnij tekst.<br />
Wpisz w odpowiednie luki właściwe formy skrótowców nazw podanych poniżej.<br />
Pamiętaj o zasadach ortograficznych.<br />
Biuro Ochrony Rządu • Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego •<br />
Naczelna Organizacja Techniczna • Unidentified Flying Object<br />
(niezidentyfikowany obiekt latający) • Bayerische Motoren Werke<br />
(niemiecka firma produkująca samochody; tu konkretny samochód) •<br />
First Person Shooter (rodzaj komputerowej gry akcji)<br />
Piesi patrzyli ze zdziwieniem na czarne<br />
, które ze świstem opon zatrzymało<br />
się przed budynkiem<br />
. Z samochodu wysiadł niepozorny<br />
mężczyzna. Natychmiast otoczyli go oficerowie<br />
. Przechodnie byli tak<br />
zdziwieni, jakby zobaczyli<br />
. Okazało się, że zatrzymany to informatyk<br />
projektujący gry komputerowe. W jego najnowszej grze<br />
– w której<br />
gracz steruje postacią, patrząc jej oczami – celem ataku miał być ważny polityk. Informacje<br />
o grze przekazali pracownicy<br />
i pechowego projektanta potraktowano<br />
jak terrorystę.<br />
Do każdego z poniższych zdań dopasuj poprawną formę orzeczenia.<br />
Pod każdym zdaniem podkreśl odpowiedni wyraz.<br />
ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych)<br />
pieniądze na konta emerytów.<br />
przesłało • przesłał • obie formy<br />
W tym roku WOŚP (Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy)<br />
pieniędzy niż w roku poprzednim.<br />
więcej<br />
zebrała • zebrał • obie formy<br />
PKP (Polskie Koleje Państwowe)<br />
informację o zmianie rozkładu jazdy.<br />
podało • podały • obie formy<br />
81
26.<br />
<br />
<br />
<br />
Zgromadź słownictwo związane z wyrazem bohater.<br />
Uzupełnij luki w notatce.<br />
Bohater to<br />
1) człowiek, który<br />
2) główna postać<br />
bohater (jaki?) bohater (czego?) wyrazy bliskoznaczne<br />
wojenny,<br />
narodu,<br />
Spider-man to bohater, który prowadzi podwójne życie.<br />
Przyporządkuj podane cechy do każdej ze stron jego osobowości i uzupełnij tabelę.<br />
stanowczy • nieśmiały • zamknięty w sobie • bezkompromisowy •<br />
spokojny • nieustępliwy • samotny • mól książkowy • odważny •<br />
inteligentny • sprytny<br />
<br />
<br />
<br />
82
Spider-man to bohater kultury popularnej.<br />
Wskaż wszystkie określenia, które charakteryzują ten rodzaj kultury.<br />
A. Zmusza do refleksji nad ważnymi zagadnieniami życiowymi.<br />
B. Jest przeznaczona dla masowego odbiorcy.<br />
C. Odznacza się wysoką wartością artystyczną.<br />
D. Odwołuje się do gustów niewymagającego odbiorcy.<br />
E. Obejmuje produkty nieskomplikowane, łatwe w odbiorze.<br />
Postaci komiksowych superbohaterów są konstruowane według określonego<br />
schematu.<br />
Przyporządkuj do każdego elementu odpowiednie wydarzenie z życia Spider-mana<br />
i wpisz je we właściwą komórkę tabeli.<br />
obietnica Spider-mana • odrzucenie nieśmiałego Petera przez rówieśników •<br />
uwielbienie przez tłumy • ugryzienie przez radioaktywnego pająka •<br />
występowanie w obronie słabszych • nabycie niezwykłych umiejętności<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
83
Jakie wypowiedzi pojawiają się w poniższych formach graficznych?<br />
Wpisz terminy z ramki w odpowiednie luki.<br />
myśli postaci • narracja • dłuższe refleksje bohatera • wypowiedzi postaci<br />
Wskaż wszystkie poprawne odpowiedzi.<br />
Jaką funkcję w poznanym fragmencie komiksu pełnią litery i napisy, które nie są ujęte<br />
w ramki?<br />
A. Informują o miejscu akcji.<br />
B. Zawierają komentarze narratora.<br />
C. Współtworzą scenerię zdarzeń.<br />
D. Ujawniają uczucia bohaterów.<br />
84<br />
Oceń prawdziwość każdego zdania.<br />
Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />
Bohaterowie fragmentu komiksu posługują się językiem<br />
prawda / fałsz<br />
potocznym.<br />
Nieregularny układ rysunków na planszy (stronie) wprowadza prawda / fałsz<br />
nastrój spokoju.<br />
Przerwy między poszczególnymi obrazkami sugerują<br />
prawda / fałsz<br />
odstępy czasowe oddzielające kolejne sceny.
27. <br />
<br />
Wyobraź sobie, że organizujesz spotkanie uczestników forum internetowego.<br />
Sformułuj treść stosownego zaproszenia. Wykorzystaj poniższe informacje i zastosuj<br />
skróty podkreślonych wyrazów.<br />
Dane:<br />
czas spotkania:<br />
10 grudnia bieżącego roku o godzinie 17.00;<br />
miejsce:<br />
Nowe Miasto nad Pilicą, osiedle Dla Młodych, Dom Kultury imienia Konstantego<br />
Ildefonsa Gałczyńskiego, aleja Kasztanowa 45, sala numer 15;<br />
organizator:<br />
pełnomocnik Urzędu Miasta do spraw kultury magister Jerzy Dudziak.<br />
ZAPROSZENIE<br />
85
Przygotuj identyfikatory dla osób prowadzących zajęcia.<br />
Podkreśl poprawne skróty stopni i tytułów naukowych.<br />
major Łukasz Kisielewski<br />
mjr / mjr.<br />
doktor habilitowany Jan Kowalski<br />
dr hb. / dr hab.<br />
redaktor Ewa Piech<br />
rdk. / red.<br />
dyrektor Aldona Lenart<br />
dyr. / dyr<br />
generał Bartosz Stec<br />
gen. / gnr.<br />
profesor zwyczajny Marta Nowak<br />
prof. z. / prof. zw.<br />
kapitan Marek Kołodziejczyk<br />
kpt / kpt.<br />
Na podstawie zapisu skrótu wskaż zdanie, które mówi o kobiecie.<br />
A. Zdał egzamin u dr Zaręby.<br />
B. Zdał egzamin u dr. Zaręby.<br />
Co oznaczają skróty stosowane w podanych przykładach z różnych dziedzin życia?<br />
Zapisz w pełnym brzmieniu wyrazy zastąpione skrótami.<br />
nazwy instytucji lub stowarzyszeń<br />
oo. paulini<br />
spółka z o.o.<br />
medycyna (badania lekarskie)<br />
rtg.<br />
ekg.<br />
prawo<br />
k.c.<br />
k.k.<br />
86
Oceń prawdziwość zdania.<br />
Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />
Skróty wyrażeń: to jest; to znaczy zapisujemy bez kropki.<br />
prawda / fałsz<br />
Który zapis skrótu podkreślonych wyrazów jest poprawny?<br />
Podkreśl prawidłowe zapisy.<br />
piąty tom sagi o wiedźminie – piąty t. / piąty t<br />
waży ponad 5 ton – 5 t. / 5 t<br />
Na podstawie informacji z różnych źródeł odpowiedz na pytania.<br />
Zastosuj skróty podkreślonych wyrazów.<br />
Ile metrów wysokości ma wieża Eiffla?<br />
Ile kilometrów mierzy Rów Mariański?<br />
a) O jakie pierwiastki chemiczne chodzi?<br />
Zapisz ich nazwy i symbole.<br />
– pierwiastek stosowany do produkcji zapałek.<br />
– pierwiastek stosowany do produkcji świetlówek i (dawniej)<br />
termometrów.<br />
b) Jakie prawa fizyki zostały wyrażone za pomocą poniższych wzorów?<br />
Zapisz ich nazwy.<br />
a =<br />
F<br />
m<br />
p = F S<br />
[Pa = N<br />
m 2 ]<br />
87
2 8. <br />
<br />
<br />
Na podstawie mitycznej opowieści podaj informacje o Prometeuszu i o człowieku,<br />
którego stworzył.<br />
Uzupełnij tabelę.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Dokończ zdania, dopisując do każdego z nich po dwa określenia wybrane spośród<br />
podanych.<br />
siebie samego • rodziny • większych grup społecznych • całej ludzkości<br />
Prometeizm to postawa, która zakłada działanie dla dobra<br />
88<br />
i .
skuteczność • bezinteresowność • ofiarność • dokładność<br />
Altruistą nazywamy człowieka, którego cechują<br />
i .<br />
filantrop • wielbiciel • amator • dobroczyńca<br />
Synonimami <strong>słowa</strong> altruista są wyrazy<br />
i .<br />
Opisz i porównaj Prometeuszów przedstawionych w utworach XX-wiecznych<br />
poetów (Kazimierza Wierzyńskiego Strofa o Prometeuszu, Zbigniewa Herberta Stary<br />
Prometeusz).<br />
89
29.<br />
<br />
Jan Twardowski Nie rozdzielaj<br />
1. Podaj przykłady słownictwa związanego z wyrazami miłość i samotność.<br />
Uzupełnij tabelę według wzoru.<br />
Wyrazy bliskoznaczne Zwroty<br />
uczucie,<br />
dozgonna,<br />
<br />
<br />
<br />
dokuczliwa,<br />
<br />
<br />
2. Przyporządkuj każdą zwrotkę wiersza Jana Twardowskiego Nie rozdzielaj do odpowiedniego<br />
miejsca na osi czasu. Zapisz w lukach numery zwrotek.<br />
przeszłość<br />
teraźniejszość<br />
przyszłość<br />
3. Napisz nazwę środka stylistycznego, za pomocą którego zostały przedstawione<br />
w wierszu Nie rozdzielaj miłość i samotność.<br />
4. Oceń prawdziwość zdań na temat wiersza Jana Twardowskiego Nie rozdzielaj.<br />
Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />
Osoba mówiąca kieruje swoją wypowiedź do adresata zbiorowego. prawda /fałsz<br />
W każdej zwrotce wiersza autor zastosował porównanie.<br />
prawda / fałsz<br />
Osoba mówiąca wyznaje w wierszu swoje uczucia.<br />
prawda / fałsz<br />
Fragment „wzięły się pod rękę jak siostry” wskazuje na<br />
prawda / fałsz<br />
podobieństwo miłości i samotności.<br />
90
3 3. <br />
Historię miłości silniejszej niż śmierć przedstawiają Dzieje Tristana i Izoldy.<br />
a) Podkreśl orzeczenia w tekście mówiącym o losach średniowiecznych bohaterów.<br />
Tristan był synem Riwalena i siostry króla Marka. Kiedy dorósł, postanowił udać się<br />
do Kornwalii i służyć wujowi. Pokonał irlandzkiego wojownika Morhołta, który przybył<br />
po haracz. Młody rycerz został jednak zraniony ostrzem zatrutej włóczni. Cierpiał<br />
straszliwie. Poprosił, aby spuszczono go w łodzi na morze. Dotarł do brzegów Irlandii.<br />
Cudowne ocalenie zawdzięczał matce Izoldy.<br />
b) Wskaż liczbę zdań pojedynczych w powyższym tekście, a dowiesz się, co oznacza<br />
imię Tristan.<br />
3 zdania pojedyncze – sentymentalny<br />
4 zdania pojedyncze – zakochany<br />
5 zdań pojedynczych – smutny<br />
W poniższym tekście odszukaj zdania pojedyncze rozwinięte i dopasuj je do wykresów.<br />
Następnie uzupełnij każdy wykres, wpisując w odpowiednie luki właściwe<br />
części zdania.<br />
Tristan powrócił do Kornwalii. Baronowie z dworu byli zazdrośni o wielkoduszność króla<br />
wobec siostrzeńca. Próbowali pozbyć się rywala. Nakłaniali króla Marka do ożenku.<br />
Ten się wymigał. Zadrwił z baronów. Stwierdził, że ożeni się tylko z właścicielką złotego<br />
włosa przyniesionego przez jaskółki. Na poszukiwanie jasnowłosej wyruszył Tristan.<br />
99
Do podanych zdań składowych dobierz uzupełnienia z ramki, tak aby powstały poprawne<br />
wypowiedzenia. Określ ich rodzaj.<br />
Wpisz w każdą lukę odpowiednie dokończenie zdania, a w każdy nawias W, jeśli powstało<br />
zdanie złożone współrzędnie, lub P, jeśli powstało zdanie złożone podrzędnie.<br />
ponieważ w walce stracił wiele sił. • ale irlandzki rycerz przypisał ten sukces sobie. •<br />
że włos należy do Izoldy z Irlandii. • więc królowa uwierzyła przybyszowi. •<br />
że jest prawdziwym zwycięzcą. • aby zdobyć rękę Izoldy dla króla Marka. •<br />
aby mógł wyjawić prawdę. • i zabrała go do zamku.<br />
100
( ) Tristan wiedział,<br />
( ) Wyruszył w drogę,<br />
( ) Pokonał smoka,<br />
( ) Tristan musiał udowodnić,<br />
( ) Nie było to łatwe,<br />
( ) Izolda znalazła osłabionego Tristana na bagnach<br />
( ) Ze spodni rannego wypadł smoczy język,<br />
( ) Wyleczyła go,<br />
Ile wypowiedzeń składowych zawierają poniższe zdania?<br />
Wpisz odpowiednią cyfrę w lukę obok każdego zdania.<br />
„Kiedy nadszedł czas oddania Izoldy rycerzom z Kornwalii, matka jej nazbierała<br />
ziół, kwiatów i korzeni, rozmieszała je w winie i uwarzyła silny napój”.<br />
„Dokończywszy go wedle przepisów sztuki czarnoksięskiej, zlała do bukłaczka<br />
i rzekła tajemnie do Brangien”.<br />
„Słuchaj, dziewko, masz udać się z Izoldą do kraju króla Marka”.<br />
„Miłujesz ją wierną miłością, weź tedy ten bukłaczek z winem i zapamiętaj te<br />
<strong>słowa</strong>”.<br />
„Ukryj go w taki sposób, aby go żadne oko nie ujrzało i żadne wargi się doń nie<br />
zbliżyły”.<br />
„Ale kiedy przyjdzie noc weselna i chwila, w której zostawia się małżonków samowtór<br />
ze sobą, wlejesz to wino nasycone ziołami do czaszy i podasz, aby wypróżnili<br />
ją wspólnie król Marek i królowa Izolda”.<br />
„Bacz jeno dobrze, dziewczyno, aby oni sami tylko mogli skosztować napoju”.<br />
„Taka jest bowiem jego moc: ci, którzy wypiją go razem, będą się miłowali wszystkimi<br />
zmysłami i wszystką myślą na zawsze, przez życie i po śmierci”.<br />
Opowiedz, co wydarzyło się na statku.<br />
Rozwiń podane zdania, dopisując do nich różne określenia lub wypowiedzenia<br />
składowe.<br />
101
Jeśli nie znasz historii Tristana i Izoldy, skorzystaj z utworu Josepha Bédiera Dzieje<br />
Tristana i Izoldy w tłumaczeniu Tadeusza Boya-Żeleńskiego.<br />
Wiatr ucichł. Dopłynęli do wyspy. Słońce paliło. Odczuwali pragnienie. Izolda<br />
znalazła bukłak. Wypili. Zakochali się.<br />
W podanym tekście brakuje przecinków.<br />
Wstaw je w odpowiednie miejsca.<br />
Poemat o dziejach Tristana i Izoldy powstał<br />
w okresie średniowiecza i był przekazywany<br />
ustnie. Kolejni nadworni śpiewacy<br />
zwani trubadurami przekształcali go poszerzali<br />
ozdabiali. Urywki historii które się<br />
zachowały byłyby niezrozumiałe dla czytelników<br />
gdyby ich nie opracował francuski<br />
pisarz Joseph Bédier. Zebrał on fragmenty<br />
i nadał im kształt opowieści pełnej przygód.<br />
Czytelnicy otrzymali wspaniały prezent.<br />
Tadeusz Boy-Żeleński napisał że legenda<br />
Tristana i Izoldy jest najpiękniejszym najgłębszym<br />
poematem o miłości jaki ludzkość<br />
kiedykolwiek wydała.<br />
102
7<br />
7<br />
<br />
<br />
Zeszyt<br />
lekturowy<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
swiat p edstawiony<br />
Gatunki<br />
literackie<br />
opowiadanie<br />
powieSC<br />
nowela<br />
bohate<br />
<br />
dramat<br />
epika<br />
na ato<br />
liryka<br />
7<br />
Rozprawka<br />
argumenty<br />
teza<br />
podanie<br />
recenzja<br />
ksia . ki<br />
p edstawienia<br />
wniosek<br />
pamietnik<br />
<br />
streszczenie<br />
wywiad<br />
epo ta .<br />
curriculum vitae