12.05.2017 Views

E79514 Bliżej słowa zeszyt ćwiczeń

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

7


7


Wykorzystano materiał z publikacji Ewy Horwath <strong>Bliżej</strong> <strong>słowa</strong>. Zeszyt <strong>ćwiczeń</strong> dla klas I, II, III<br />

gimnazjum. Autorzy modyfikacji: Ewa Horwath, Grażyna Gawryłow, Joanna Opalińska,<br />

Dorota Plata, Grażyna Kiełb<br />

Zeszyt <strong>ćwiczeń</strong> w wersji testowej<br />

EGZEMPLARZ NIE DO SPRZEDAŻY<br />

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne<br />

Warszawa 2017<br />

Wydanie I<br />

ISBN 978-83-02-16761-4<br />

Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Anna Rogowska (redaktor koordynator),<br />

Magdalena Rokicka (redaktor merytoryczny)<br />

Redakcja techniczna: Iwona Białkowska<br />

Korekta językowa: Agnieszka Czerepowicka, Agnieszka Grzesiak-Kozina, Barbara Michalska,<br />

Rozalia Słodczyk, Anna Wlaźnik<br />

Projekt okładki i strony tytułowej: Ewa Pawińska<br />

Projekt graficzny: Ewa Pawińska<br />

Rysunki: Tadeusz Ambroszczak, Marek Regner, Wojciech Siwik, Marcin Strzembosz<br />

Fotoedycja: Natalia Marszałek<br />

Skład i łamanie: Shift_ENTER<br />

Źródła ilustracji i fotografii<br />

s. 21 (lipa) Wolfilser/Shutterstock.com; s. 26 (zdjęcie chorągwi Żywią y bronią) Mirosław Ciunowicz;<br />

s. 35 (drzwi gnieźnieńskie) Jan Morek, (kościół Mariacki w Krakowie) Krzysztof Slusarczyk/Shutterstock.com;<br />

s. 36 (pomnik Syrenki warszawskiej) ArturBogacki/Shutterstock.com, (rotunda Panoramy Racławickiej) Igor<br />

Straburzyński/WSiP; s. 50 (Sokrates) Louvre, Paris, France/The Bridgeman Art Library/PhotoPower; s. 52 (biegacze)<br />

Georgios Alexandris/Shutterstock.com; s. 53 (skoczek w dal) Carole Raddato/Wikipedia [licencja cc 2.0], (biegacze<br />

starożytni) The Bridgeman Art Library/PhotoPower; s. 54 (dyskobol) Jastrow/Wikipedia [public domain], (oszczepnik)<br />

Ingrid Geske/bpk/Antikensammlung, SMB/BE&W, (zapaśnicy) RMN/Musée du Louvre/Hervé Lewandowski/BE&W;<br />

(wąż) The Bridgeman Art Library/PhotoPower; s. 144 (jarmułka) Eduardo Ramirez Sanchez/Shutterstock.com, (tałes)<br />

Arkady Mazor/Shutterstock.com, (tefilin) david156/Shutterstock.com; s. 152 (cyrkiel) lrafael/Shutterstock.com, (globus)<br />

PHOTONONSTOP/Tiziou/Diomedia, (zwój papirusu) Ingram Publishing/ThETA, (maska komiczna) NatUlrich/Shutterstock.com,<br />

(lira) James Steidl/Shutterstock.com, (maska tragiczna) RMN/Musée du Louvre/Hervé Lewandowski/<br />

BE&W, (tabliczka i rylec) Piotr Ratajski/Overline/WSiP; s. 153 (kitara) Collection Roger-Viollet/East News, (aulos)<br />

Philippe Maillard/akg-images/East News<br />

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna<br />

00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96<br />

KRS 0000595068<br />

Tel.: 22 576 25 00<br />

Infolinia: 801 220 555<br />

www.wsip.pl<br />

Druk i oprawa: ArtDruk Zakład Poligraficzny Andrzej Łuniewski<br />

Wydrukowano na papierze<br />

produkcji SCA Graphic Sundsvall<br />

Publikacja, którą nabyłeś / nabyłaś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał / przestrzegała praw,<br />

jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie<br />

publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.<br />

A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.<br />

Szanujmy cudzą własność i prawo.<br />

Więcej na www.legalnakultura.pl<br />

Polska Izba Książki


.......................................................................................................................... 6<br />

I <br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

21<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

30<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

II <br />

<br />

42


III<br />

<br />

64<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

IV<br />

<br />

<br />

88<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

106<br />

V


VI<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

VII<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

163<br />

<br />

]166


16.<br />

Od mistrza do arcymistrza<br />

Wyraz podstawowy<br />

i pochodny<br />

1. Uzupełnij luki.<br />

a) Zapisz wyraz podstawowy dla podanej<br />

grupy wyrazów pochodnych.<br />

biegacz • bieżnia • wybiegać się •<br />

bieganie • biegówki • bieg •<br />

biegnący • zabiegany<br />

wyraz podstawowy –<br />

b) Wypisz z powyższej grupy wyraz, w którym w podstawie słowotwórczej zachodzi<br />

wymiana głosek.<br />

2. Uzupełnij luki.<br />

Od poniższych wyrazów podstawowych utwórz odpowiednie wyrazy pochodne.<br />

przymiotnik rodzaju męskiego<br />

medal –<br />

sława –<br />

nazwa przedmiotu<br />

ścigać się –<br />

nazwa wykonawcy czynności<br />

zwyciężać –<br />

rzeczownik nazywający czynność<br />

rywal –<br />

<br />

5. Po zapoznaniu się z podanym tekstem wypełnij tabelę informacjami na temat jednego<br />

z projektów realizowanych przez Fundację Anny Dymnej „Mimo wszystko”.<br />

Akademia Odnalezionych Nadziei to projekt Fundacji Anny Dymnej „Mimo<br />

wszystko” finansowany przez Darczyńcę, który pragnie zachować anonimowość.<br />

Podopieczni nazywają Go swoim Aniołem.<br />

Projektem obejmowane są osoby niepełnosprawne pragnące rozwijać swoje umiejętności<br />

i uzdolnienia, a nieposiadające do tego wystarczających środków. Służy on urzeczywistnianiu<br />

jednej z podstawowych idei przyświecających naszemu działaniu: wyrównywaniu<br />

szans pomiędzy osobami niepełno- i pełnosprawnymi w taki sposób, by te pierwsze<br />

mogły w pełni wykorzystywać swój intelektualny i twórczy potencjał.<br />

Nasze dotychczasowe kilkuletnie kontakty z osobami doświadczonymi przez los przekonały<br />

nas o tym, że w polskim społeczeństwie żyje wielu niezwykle wartościowych ludzi,<br />

którzy – z racji choroby bądź fizycznych niepełnosprawności i towarzyszącej im złej<br />

sytuacji materialnej – pozbawieni są możliwości rozwoju, a co za tym idzie – pełnego<br />

i efektywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Akademia Odnalezionych Nadziei ma<br />

wspierać takie osoby oraz zapobiegać ich społecznemu wykluczaniu.<br />

Dzięki Akademii Odnalezionych Nadziei finansowane są stypendia, zakup komputerów,<br />

innych pomocy naukowych, opłata czesnego w szkołach, na wyższych uczelniach – tego<br />

rodzaju działania edukacyjne, które osobom skrzywdzonym przez los pomagają stać się<br />

ludźmi aktywnymi zarówno w sferze zawodowej, jak i społecznej.<br />

www.mimowszystko.org<br />

Nazwa projektu<br />

Adresat projektu<br />

Sponsor<br />

<br />

w ramach projektu<br />

<br />

Oczekiwany efekt<br />

projektu<br />

52<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

105<br />

<br />

<br />

13.<br />

Biblio, ojczyzno moja…<br />

Stary Testament (fragment:<br />

)<br />

a) Wyjaśnij pochodzenie nazwy Biblia.<br />

Biblia –<br />

b) Przytocz inne określenia Biblii.<br />

Poetycka Arkadia<br />

6. Jan Kochanowski <br />

1. Wskaż poprawną definicję pojęcia apostrofa.<br />

Poetycka Arkadia<br />

A. Powtórzenie tego samego <strong>słowa</strong> lub zwrotu na początku zdania, wersu lub strofy.<br />

B. Przeciwstawienie polegające na łączeniu skontrastowanych znaczeń w jedną<br />

składniową całość.<br />

C. Bezpośredni uroczysty zwrot do adresata w utworze literackim.<br />

D. Zwrot używany dla zastąpienia określonego <strong>słowa</strong>, które z pewnych względów<br />

nie powinno być użyte bezpośrednio.<br />

2. Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />

Na podstawie informacji z podręcznika i innych dostępnych ci źródeł wypełnij<br />

tabelę.<br />

Stary Testament<br />

Nowy Testament<br />

Czas<br />

powstania<br />

Osoba mówiąca w wierszu to<br />

A. ptak wyśpiewujący wieczorne trele.<br />

B. pszczoła zachwalająca miejsce odpoczynku w sadzie.<br />

C. drzewo kuszące gościa cieniem w skwarny dzień.<br />

D. poeta ukazujący uroki życia wiejskiego.<br />

<br />

3. Przedstaw zalety drzewa ukazanego w utworze. Sformułuj slogan reklamowy,<br />

który mógłby zachęcić do odpoczynku w cieniu lipy.<br />

Zalety lipy:<br />

<br />

Autorzy<br />

Slogan:<br />

3. Scharakteryzuj język Biblii.<br />

Podkreśl wszystkie poprawne określenia.<br />

Język Biblii charakteryzuje się stylem uroczystym / pełnym prostoty / naukowym /<br />

podniosłym / pełnym powagi i patosu.<br />

42<br />

21<br />

Numer zadania


Kim jestem?<br />

<br />

1. <br />

<br />

Przedstaw się krótko.<br />

W sytuacji oficjalnej:<br />

W sytuacji nieoficjalnej:<br />

2.Co symbolizuje orzeł w kulturze i historii?<br />

Podkreśl odpowiednie pojęcia.<br />

przyjaźń • siła • władza • strach • zwycięstwo •<br />

niezdecydowanie • zaufanie • odwaga<br />

3.Zaznacz te określenia, które mogą charakteryzować orła – bohatera opowieści.<br />

dumny • ograniczony • majestatyczny • prozaiczny • silny •<br />

uległy • beztroski • przyziemny<br />

4.Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />

Opowiadanie o orle uświadamia, że<br />

marzenia utrudniają człowiekowi życie.<br />

człowiek musi żyć tylko tak, jak został wychowany.<br />

każdy człowiek ma prawo do odkrywania własnej wartości.<br />

7


5. Do podanych związków frazeologicznych dobierz odpowiednie znaczenia.<br />

Wypełnij luki.<br />

widzieć z dużej perspektywy, z oddalenia, dystansu • pobudzać, zachęcać do<br />

działania • rozwinąć swój talent i swoje umiejętności • doznawać uczucia<br />

swobody, radości, chęci działania • biec z radością, ochotą<br />

rozwinąć skrzydła –<br />

mieć skrzydła u ramion –<br />

dodać komuś skrzydeł –<br />

patrzeć na coś z lotu ptaka –<br />

pędzić jak na skrzydłach –<br />

6.Napisz, co tobie dodaje skrzydeł. Uzasadnij odpowiedź.<br />

8


2.<br />

<br />

<br />

1. Na podstawie wiersza Jana Twardowskiego Podziękowanie oceń prawdziwość każdego<br />

zdania.<br />

Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />

Osobą mówiącą jest każde stworzenie żyjące na Ziemi.<br />

prawda / fałsz<br />

Adresatem wypowiedzi lirycznej jest Bóg.<br />

prawda / fałsz<br />

Świat został opisany w utworze przede wszystkim za pomocą prawda / fałsz<br />

porównań.<br />

2. Na podstawie wiersza wypełnij luki w tabeli.<br />

Wymień elementy przyrody i wpisz towarzyszące im epitety.<br />

<br />

<br />

. <br />

.<br />

.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

3.Wskaż fragmenty wiersza, które są uzasadnieniem stwierdzenia, że utwór może<br />

być wezwaniem do akceptowania odmienności w świecie.<br />

„i ci co tak kochają że bronią błędów”<br />

„złoto co się godzi z każdym kolorem i nie przyjmuje cienia”<br />

„dzioby nie tylko krótkie albo długie / przecież gile mają grube a dudki krzywe”<br />

„tylko my chcemy być wciąż albo albo / i jesteśmy na złość stale w kratkę”<br />

9


Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />

Człowiek w kratkę oznacza człowieka<br />

przeciętnego, niczym się niewyróżniającego.<br />

mającego sprzeczne cechy, postępującego niekonsekwentnie, zmiennego.<br />

małowartościowego, odznaczającego się pospolitymi wadami.<br />

sprytnego, umiejącego sobie radzić w życiu.<br />

Wpisz pozytywne cechy człowieka i ich najbardziej oczywiste przeciwieństwa.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

6. Opisz swoje otoczenie, stosując różnorodne środki stylistyczne (np. epitet,<br />

porównanie, metafora, zdrobnienie) wzbogacające opis.<br />

10


3. <br />

<br />

<br />

Wyobraź sobie, że wiersz Józefa Barana jest przedstawiany na scenie. Nazwy<br />

obrazów widocznych w kolejnych odsłonach zapisz w odpowiednich lukach.<br />

ślub rodziców • pobłogosławienie młodej pary przez ojca • śmierć dziadka •<br />

pierwsze kroki brata • narodziny siostry • dojrzewanie osoby mówiącej w wierszu<br />

Odsłona I –<br />

Odsłona II –<br />

Odsłona III –<br />

Odsłona IV –<br />

Odsłona V –<br />

Odsłona VI –<br />

Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />

Osoba mówiąca w wierszu ceni przede wszystkim<br />

patriotyzm.<br />

honor.<br />

tradycję.<br />

przyjaźń.<br />

Wskaż wszystkie poprawne odpowiedzi.<br />

Jakie funkcje pełni powtarzający się w wierszu wyraz kurtyna?<br />

Wskazuje kolejne etapy życia rodziny.<br />

Służy tylko urozmaiceniu wiersza.<br />

Jest tylko ozdobnikiem.<br />

Symbolizuje zapomnienie o przykrych wydarzeniach.<br />

Podkreśla powtarzalność ludzkich doświadczeń.<br />

Symbolizuje upływ czasu.<br />

11


Oceń prawdziwość każdego zdania.<br />

Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />

Zmieniające się sceny mogą przypominać oglądanie albumu<br />

ze zdjęciami.<br />

Tempo następujących po sobie scen jest wolne, jednostajne.<br />

Dla matki miniony czas był krótki jak jeden dzień.<br />

prawda / fałsz<br />

prawda / fałsz<br />

prawda / fałsz<br />

Wskaż poprawną odpowiedź.<br />

Która myśl najtrafniej oddaje sens wiersza Józefa Barana Sztuka dom?<br />

„Teatr – to aktywna refleksja człowieka nad samym sobą”. (Novalis)<br />

„Teatr to nie życie – nie swoich miejsc zajmować nie wolno”.<br />

(Leonard Drzewiecki)<br />

„Świat jest teatrem, aktorami ludzie, którzy kolejno wchodzą i znikają”.<br />

(William Szekspir)<br />

„Z życiem jak ze sztuką w teatrze: ważne nie jak długo trwa, ale jak zagrana”.<br />

(Seneka Młodszy)<br />

Objaśnij frazeologizmy zebrane w tabeli. Obok każdego związku frazeologicznego<br />

wpisz odpowiednie wyjaśnienie jego znaczenia.<br />

zadeklarować w czymś swój udział • mieć znaczny, duży wpływ na coś •<br />

zachować pozory, udawać coś, zwykle w sposób nieudolny •<br />

przejąć czyjś sposób postępowania, zachowania •<br />

zachować się niepoważnie, nieadekwatnie do sytuacji<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

.<br />

12


Wyjaśnij znaczenie poniższych związków wyrazowych w odniesieniu do życia<br />

człowieka.<br />

dramat rodzinny –<br />

komedia ludzka –<br />

Ułóż w imieniu dzieci życzenia okolicznościowe dla rodziców z wiersza Józefa<br />

Barana. Okazją jest dwudziesta piąta rocznica ślubu.<br />

13


Zaprojektuj dwie kartki programu teatralnego ze spektaklu przedstawiającego<br />

losy twojej rodziny.<br />

Tytuł sztuki:<br />

Sztuka przedstawia historię<br />

Reżyseria:<br />

Występują:<br />

W pierwszym akcie<br />

W kolejnych aktach<br />

14


4.<br />

<br />

<br />

<br />

Zapisz, jaką częścią mowy są wyrazy w podanych związkach.<br />

teatr jednego aktora<br />

–<br />

gorąco go oklaskiwali<br />

–<br />

och, tyle emocji<br />

–<br />

nie schodzi z afisza<br />

–<br />

dobry, ale nie genialny<br />

–<br />

Wskaż poprawne dokończenia zdań.<br />

Deklinacja to odmiana wyrazów przez<br />

przypadki.<br />

osoby.<br />

liczby.<br />

rodzaj.<br />

Koniugacji podlegają<br />

przysłówki.<br />

przymiotniki.<br />

rzeczowniki.<br />

czasowniki.<br />

Podkreśl w podanych cytatach wyrazy, które mają tematy oboczne.<br />

Życie bez prób nie jest warte tego, aby je przeżyć.<br />

Życie każdego człowieka musi być nieprzerwaną wędrówką ku świętości.<br />

Życie jest jak zwierciadło: uśmiechnij się do niego, a stanie się zachwycające, spójrz w nie<br />

z gniewem, a stanie się okrutne.<br />

Na żadnym zegarze nie znajdziesz wskazówek do życia.<br />

Darem życia jest możliwość zachwytu.<br />

15


Określ formę gramatyczną podkreślonych wyrazów.<br />

W życiu nie chodzi [ ] o posiadanie [ ] samych dobrych kart,<br />

ale o umiejętne granie tymi, które już masz [ ] w ręku [ ].<br />

Życie jest marzeniem [ ] dla mądrych, grą dla głupców [ ], komedią<br />

dla bogatych i tragedią dla biednych.<br />

Ten, kto żył [ ] w pełni, nie nosi w sobie strachu [ ] przed śmiercią.<br />

Nigdy nie będziesz naprawdę żył, jeśli wciąż będziesz szukał [<br />

[ ] życia.<br />

] znaczenia<br />

Dopisz w cytatach ze sztuk Williama Szekspira brakujące końcówki wyrazów.<br />

Czymże jest nazwa? To, co zowiem róż<br />

Pod inn nazw równie by pachniało.<br />

Kto umi lepiej poskromić złośnic , niech zawiadomi całą okolic .<br />

Są rzeczy na niebie i na ziem , o których się nie śniło filozof .<br />

Reszta jest milczeni .<br />

Wpisz brakujące litery. Tam, gdzie to możliwe, podaj formy wyrazów, które podpowiadają,<br />

jaki jest poprawny zapis (np. wzór – bo wzorze).<br />

Upi r w ope e<br />

– du teatru w Pary u<br />

Wiecz r trzech kr li –<br />

mist ostwo w two eniu intryg<br />

16


5.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

1. Wskaż cechy charakterystyczne streszczenia. Zaznacz wszystkie właściwe<br />

elementy.<br />

Ocena bohaterów.<br />

Wybór najważniejszych wydarzeń.<br />

Dialogi.<br />

Krótka i zwięzła relacja o wydarzeniach.<br />

Stosowanie uogólnień.<br />

Szczegółowa relacja z wydarzeń.<br />

Brak komentarzy odautorskich.<br />

2.Wskaż poprawne odpowiedzi.<br />

Którego zdania nie można umieścić w streszczeniu fragmentu powieści Janiny Porazińskiej?<br />

Do Kochanowskich przybył podkanclerzy koronny Jan Zamoyski.<br />

Dorota wyszła do kuchni omówić szczegóły obiadu.<br />

Kochanowski postąpił rozsądnie, odmawiając przyjęcia kasztelanii.<br />

Kochanowskiemu nie zależało na zaszczytach.<br />

Jak uzasadnisz swoją odpowiedź?<br />

Wskazane zdanie jest niezgodne z treścią utworu Porazińskiej.<br />

Wskazane zdanie zawiera opinię piszącego.<br />

Wskazane zdanie zawiera zbyt szczegółowe informacje.<br />

Wskazane zdanie dotyczy drugoplanowego bohatera.<br />

17


3.Jan Kochanowski zastanawia się, jaką podjąć decyzję.<br />

Wpisz podane sformułowania do odpowiednich rubryk tabeli.<br />

honor dla rodziny • mniej czasu na pisanie • dodatkowe źródło dochodów •<br />

możliwość zasiadania w radzie senackiej • osłabienie więzi z najbliższymi •<br />

prowadzenie intensywnego, urozmaiconego życia •<br />

rezygnacja z życia rodzinnego • częste przebywanie z dala od domu •<br />

obracanie się w towarzystwie dostojnych osobistości<br />

<br />

<br />

<br />

4.Na podstawie fraszki Na dom w Czarnolesie uzupełnij notatkę.<br />

W lukach zapisz odpowiednie <strong>słowa</strong>.<br />

Osoba mówiąca, czyli<br />

,<br />

zwraca się<br />

do adresata, którym jest<br />

<br />

18


Na podstawie fraszki Na dom w Czarnolesie zaznacz wszystkie poprawne dokończenia<br />

zdań.<br />

Najważniejsza wartość ceniona przez osobę mówiącą to<br />

bogactwo.<br />

zaszczyty.<br />

dom rodzinny.<br />

praca.<br />

Osoba mówiąca prosi o<br />

pieniądze.<br />

zdrowie.<br />

czyste sumienie.<br />

sławę.<br />

pogodną starość.<br />

długie życie.<br />

ludzką życzliwość.<br />

6.Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />

Zastosowanie apostrof we fraszce Na dom w Czarnolesie nadaje utworowi charakter<br />

smutny.<br />

melancholijny.<br />

tajemniczy.<br />

modlitewny.<br />

7. Elementy wnętrza domu, sprzęty mogą mieć przenośne znaczenia.<br />

Rozpoznaj przenośne znaczenia narysowanych przedmiotów.<br />

Zapisz przy rysunkach odpowiednie określenia, wybrane spośród podanych.<br />

spotkanie • miłość rodzinna • ochrona • nadzieja •<br />

otwarcie na świat • granica między domem a światem • wspólnota •<br />

jedność • bezpieczeństwo<br />

19


8.Wyjaśnij znaczenie przysłowia: Gość w dom, Bóg w dom.<br />

20


6. <br />

<br />

<br />

1.Wskaż poprawną definicję pojęcia apostrofa.<br />

Powtórzenie tego samego <strong>słowa</strong> lub zwrotu na początku zdania, wersu lub strofy.<br />

Przeciwstawienie polegające na łączeniu skontrastowanych znaczeń w jedną<br />

składniową całość.<br />

Bezpośredni uroczysty zwrot do adresata w utworze literackim.<br />

Zwrot używany dla zastąpienia określonego <strong>słowa</strong>, które z pewnych względów<br />

nie powinno być użyte bezpośrednio.<br />

2.Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />

Osoba mówiąca w wierszu to<br />

ptak wyśpiewujący wieczorne trele.<br />

pszczoła zachwalająca miejsce odpoczynku w sadzie.<br />

drzewo kuszące gościa cieniem w skwarny dzień.<br />

poeta ukazujący uroki życia wiejskiego.<br />

3. Przedstaw zalety drzewa ukazanego w utworze. Sformułuj slogan reklamowy,<br />

który mógłby zachęcić do odpoczynku w cieniu lipy.<br />

:<br />

<br />

21


4.Zapoznaj się z poniższą notatką i porównaj ją z tekstem poetyckim pod względem<br />

treści, języka (zastosowane środki językowe) i formy (wiersz a proza).<br />

Lipa (łac. „tilia”) – długowieczne drzewo z rodziny lipowatych, o gęstej, szerokiej koronie,<br />

sercowatych liściach i wonnych kwiatach, występujące w kilku gatunkach w strefie<br />

umiarkowanej półkuli północnej; w Polsce jako domieszka; w lasach całego kraju dziko<br />

rośnie lipa drobnolistna i szerokolistna; inne gatunki (np. lipa węgierska lub lipa amerykańska)<br />

sadzone jako ozdobne; drewno miękkie, lekkie, używane m.in. w meblarstwie,<br />

snycerstwie i do wyrobu instrumentów muzycznych; kwiaty miododajne, są surowcem<br />

farmaceutycznym.<br />

Określ nastrój fraszki.<br />

Wybierz z ramki kilka najlepszych, według ciebie, określeń i uzasadnij swój wybór.<br />

melancholijny • optymistyczny • pesymistyczny • wesoły • nostalgiczny •<br />

refleksyjny • radosny • uroczysty • posępny • spokojny • sielski • beztroski<br />

6.W imieniu Jana Kochanowskiego napisz zaproszenie do przyjaciela poety na niedzielne<br />

spotkanie w ogrodzie. Spróbuj je napisać w stylu epoki.<br />

22<br />

7.Sformułuj pytania, jakie zadałbyś / zadałabyś Janowi Kochanowskiemu, gdybyś<br />

spotkał / spotkała go we współczesnych czasach.


7. <br />

1.Wypisz z podanego tekstu nazwy wszystkich eksponatów znajdujących się w muzeum<br />

w Będominie i ułóż je w kolejności alfabetycznej.<br />

W Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie zgromadzono pamiątki po Józefie Wybickim,<br />

różne elementy wyposażenia dworu z przełomu XVIII i XIX wieku (meble, dywany,<br />

obrazy, kilimy), broń (szable, pistolety), biżuterię patriotyczną z okresu powstań narodowych,<br />

a także pamiątkowe medale, telegramy, karty pocztowe. Znajdują się tam również<br />

dokumenty dotyczące historii „Mazurka Dąbrowskiego”, kilka wersji tego utworu, dzieła<br />

literackie i plastyczne inspirowane „Pieśnią Legionów Polskich we Włoszech”. W muzeum<br />

można zobaczyć dawne śpiewniki z nutami polskich hymnów, a także najstarsze<br />

płyty gramofonowe z nagraniami polskich pieśni patriotycznych.<br />

Ułóż chronologicznie pieśni, które pełniły funkcję hymnu narodowego, i dobierz do<br />

nich nazwiska autorów.<br />

Wpisz w odpowiednie rubryki tabeli tytuły oraz autorów pieśni. Skorzystaj z podpowiedzi<br />

zamieszczonych w pierwszej i ostatniej kolumnie.<br />

Pieśni patriotyczne:<br />

Boże, coś Polskę • Rota • Marsz Pierwszej Brygady • Bogurodzica •<br />

Warszawianka • Hymn do miłości ojczyzny • Z dymem pożarów<br />

23


Autorzy pieśni:<br />

Ignacy Krasicki • Kornel Ujejski • anonim • Alojzy Feliński •<br />

Andrzej Hałaciński oraz Tadeusz Biernacki • Maria Konopnicka •<br />

Casimir Delavigne (czytaj: kazimir delawiń)<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

a) Policz, z ilu sylab składają się przytoczone wersy.<br />

Zaznacz przy każdym wersie właściwą liczbę.<br />

„Święta miłości kochanej ojczyzny, 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13<br />

Czują cię tylko umysły poczciwe!” 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13<br />

„Oto dziś dzień krwi i chwały, 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13<br />

Oby dniem wskrzeszenia był!” 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12 / 13<br />

b) Podkreśl trzysylabowe rzeczowniki, które określają nastrój tych pieśni.<br />

tragizm • powaga • groza • podniosłość • smutek • beztroska<br />

24


Uzupełnij luki.<br />

Wypisz z każdego wersu pieśni Z dymem pożarów litery oznaczające spółgłoski<br />

dźwięczne (w takiej kolejności, w jakiej występują w tekście).<br />

„Z dymem pożarów, z kurzem krwi bratniej,<br />

Do Ciebie, Panie, bije ten głos,<br />

Skarga to straszna, jęk to ostatni,<br />

Od takich modłów bieleje włos”.<br />

Jakie głoski nosowe występują w podanym fragmencie Roty?<br />

Uzupełnij tabelę. Wpisz przy każdej informacji odpowiedni numer wersu.<br />

„Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród.<br />

Nie damy pogrześć mowy.<br />

Polski my naród, polski lud,<br />

Królewski szczep piastowy.<br />

Nie damy, by nas zniemczył wróg.<br />

Tak nam dopomóż Bóg!<br />

Tak nam dopomóż Bóg!”<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Przeczytaj pierwszą zwrotkę Bogurodzicy i oceń prawdziwość poniższych zdań.<br />

Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />

„Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja,<br />

U twego syna Gospodzina matko zwolena, Maryja!<br />

Zyszczy nam, spuści nam”.<br />

Wszystkie spółgłoski miękkie w podanym cytacie są oznaczone<br />

za pomocą litery i.<br />

Ostatni wers zawiera dwie spółgłoski miękkie.<br />

W wyrazach w pierwszym wersie litera i jest tylko znakiem<br />

miękkości poprzedzającej ją spółgłoski.<br />

prawda / fałsz<br />

prawda / fałsz<br />

prawda / fałsz<br />

25


Zastanów się nad funkcją litery i w zapisanych kursywą (pochyłym drukiem) fragmentach<br />

zdań.<br />

Wpisz wszystkie wyrazy ilustrujące różne<br />

funkcje litery i w odpowiednie rubryki tabeli.<br />

Insurekcja to inaczej powstanie.<br />

Żywią y bronią – takie hasło było wypisane na<br />

chorągwi nadanej Regimentowi Grenadierów<br />

Krakowskich podczas powstania z 1794 roku.<br />

Ludzie wolni są braćmi – taki napis widniał na<br />

szlifach żołnierzy Legionów Polskich we Włoszech.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Uzupełnij luki, aby utworzyć właściwy wyraz.<br />

Do podanych głosek dopisz kolejno: spółgłoskę nosową twardą, spółgłoskę ustną<br />

miękką oznaczoną trzema literami oraz spółgłoskę miękką niemającą twardego odpowiednika.<br />

a e a<br />

26


23. <br />

<br />

<br />

<br />

Na podstawie poniższych wyjaśnień nazwij zasady, których zastosowanie umożliwia<br />

mówiącemu szybsze osiągnięcie celu perswazyjnego.<br />

Wpisz w każdą rubrykę tabeli odpowiednie określenie wybrane z podanych.<br />

sympatii • wzajemności • konsekwencji • autorytetu •<br />

wyjątkowości • społecznego dowodu słuszności<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

71


Jakie środki językowe wykorzystano w poniższych hasłach reklamowych?<br />

Wpisz w każdą rubrykę tabeli odpowiednie hasło wybrane z podanych. Dopisz<br />

własne przykłady.<br />

Twoje pięć minut (danie błyskawiczne) • Ociec, prać? (proszek do prania) •<br />

Wypasione chrupnięcie – baton w sam raz dla wyluzowanych •<br />

Czy wiesz, dlaczego Polacy najczęściej wybierają ten syrop? •<br />

Gdzie ceny tną, tam ludzie lecą<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

72


Do jakich wartości odwołują się podane hasła reklamowe?<br />

Wpisz w każdą rubrykę tabeli odpowiedni wyraz lub związek wyrazowy wybrany<br />

z podanych.<br />

luksus • wygoda • nowoczesność • przystępna cena • tradycja •<br />

autorytety • natura<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

73


Podaj przymiotniki, których synonimami są poniższe określenia.<br />

Wpisz w każdą lukę odpowiedni wyraz.<br />

– niezwykły, rzadki, niepowszedni, nieprzeciętny, osobliwy,<br />

nadzwyczajny, niecodzienny, niespotykany, niezrównany, niepowtarzalny, unikatowy<br />

– interesujący, pociągający, przyciągający, nęcący, wabiący,<br />

korzystny, fascynujący, modny, wystrzałowy<br />

– innowacyjny, niekonwencjonalny, nietradycyjny, nowatorski,<br />

odkrywczy, oryginalny, pionierski, prekursorski, odmienny, zmieniony, nieznany<br />

Przekształć poniższe wypowiedzi w zwięzłe reklamy.<br />

Zapisz swoje teksty reklamowe.<br />

Ten krem przywraca naturalne nawilżenie skóry i chroni ją przed szkodliwym<br />

wpływem środowiska. To prawdziwy cud natury, bo właśnie ona była dla nas natchnieniem,<br />

kiedy tworzyliśmy ten preparat. Teraz luksus jest w zasięgu twojej ręki,<br />

bo ustaliliśmy niewiarygodnie niską cenę.<br />

Gra „Limes” proponuje zupełnie nowy styl walki i wywołuje niesamowite przeżycia.<br />

Nasza firma, działająca na rynku już od 20 lat, wyprodukowała doskonały<br />

produkt , któremu nikt się nie oprze. Wkraczamy w przyszłość.<br />

74


Na czym polega manipulacja językowa zastosowana w poniższych wypowiedziach<br />

reklamowych?<br />

Wpisz pod każdą wypowiedzią odpowiednią informację wybraną z podanych.<br />

odwoływanie się do uczuć i wartości; wykorzystywanie słów pozytywnie się<br />

kojarzących<br />

•<br />

bezpośredni zwrot do odbiorcy<br />

•<br />

wykorzystanie słów zawierających wyraźną ocenę; użycie trybu rozkazującego<br />

•<br />

użycie stylu naukowego; powoływanie się na autorytety<br />

•<br />

odwoływanie się do tradycji i natury; powoływanie się na badania naukowe<br />

To, co przeczuwaliśmy od prawie stu lat, właśnie zostało naukowo udowodnione: produkty<br />

pełnoziarniste to jeden z najzdrowszych rodzajów pożywienia.<br />

Spójrz… jest elegancki i komfortowy. Coś pięknego!<br />

Stworzyliśmy go dla Ciebie. Drugiego takiego nie znajdziesz!<br />

Próchnica jest w Polsce poważnym problemem społecznym. Instytut Medyczny poleca<br />

pastę XCV. 90% dentystów używa właśnie jej.<br />

„Nie umie jeszcze mówić, ale wiem, że jest szczęśliwe”. Krem BBB – pielęgnacja pełna<br />

miłości.<br />

75


24. <br />

<br />

<br />

Uzupełnij notatkę.<br />

Wpisz w luki po trzy wyrazy bliskoznaczne do przymiotników użytych w poniższych<br />

wyrażeniach.<br />

<br />

<br />

Oceń prawdziwość każdego zdania.<br />

Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />

Bohaterowie poznanego fragmentu powieści nie poznają<br />

prawda / fałsz<br />

rzeczywistości, w której się znaleźli.<br />

Każda z postaci po otwarciu drzwi swego pokoju trafia<br />

prawda / fałsz<br />

do parku z alejami.<br />

Bohaterowie kontaktują się w przestrzeni wirtualnej i realnej. prawda / fałsz<br />

Wskaż poprawne dokończenie zdania.<br />

W wirtualnej rozmowie bohaterów pojawiają się znaki „xxx”, gdyż<br />

A. bohaterowie chcą zachować anonimowość.<br />

B. rozmowa toczy się pod czyjąś kontrolą.<br />

C. system komputerowy odrzuca niezrozumiałe <strong>słowa</strong>.<br />

76


Pseudonimy bohaterów kojarzą się z różnymi dziedzinami życia.<br />

Wpisz do tabeli te pseudonimy, które nawiązują do literatury, i podaj ich źródło.<br />

<br />

<br />

Wyjaśnij znaczenie łacińskiej inskrypcji z katedry.<br />

„Labirynt przedstawia świat, w którym żyjemy – szeroki u wejścia, ale wąski u wyjścia.<br />

Ten, kto zagubił się w rozkoszach tego świata i na kim ciążą jego grzechy, może na<br />

nowo odnaleźć doktrynę życia jedynie wielkim wysiłkiem”.<br />

Uzupełnij zdania.<br />

Życie człowieka można porównać do labiryntu, gdyż<br />

Labirynt ten jest szeroki u wejścia, co oznacza, że<br />

Zwężanie się labiryntu u wyjścia symbolizuje<br />

77


Uzupełnij luki w poniższym tekście.<br />

Zastąp podkreślone fragmenty wyrazami używanymi w komunikacji internetowej.<br />

Wczoraj śledziłem w Internecie ciekawą dyskusję na temat filmów fantasy. Uczestnicy<br />

rozmowy (<br />

) byli bardzo zaangażowani. Włączyłem się do dyskusji<br />

i wysłałem wiadomość (<br />

) na forum. Musiałem przy okazji<br />

wymyślić sobie jakiś pseudonim (<br />

), gdyż po raz pierwszy dyskutowałem<br />

w sieci. Świetnie się bawiłem. Rozmowa była fascynująca i – co ważne –<br />

wszyscy przestrzegali zasad dyskusji internetowych ( ).<br />

Wyrazem jakich emocji lub nastrojów są poniższe emotikony?<br />

Wpisz odpowiednie objaśnienia obok podanych znaków.<br />

uśmiech z przymrużeniem oka, ironia • niezdecydowanie, sceptycyzm •<br />

radość, śmiech • rozczarowanie, smutek, zmartwienie • pokazanie języka, żart •<br />

drwina, sarkazm (he, he…) • zdziwienie, niespodzianka •<br />

szeroki uśmiech, rozbawienie<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

:O<br />

:><br />

78


25. <br />

<br />

Uzupełnij tekst.<br />

Wpisz w luki skrótowce podkreślonych nazw.<br />

W zeszłym miesiącu moja babcia zachorowała na grypę i nie mogła pójść na pocztę,<br />

żeby opłacić rachunki. Pomyślałem, że to dobry moment na zmiany. Utworzyłem<br />

dla babci konto internetowe w Powszechnej Kasie Oszczędności Banku Polskim<br />

. Teraz babcia nie musi stać w długich kolejkach. Jednym kliknięciem<br />

płaci czynsz Krakowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej<br />

oraz rachunek za gaz z Karpackiej Spółki Gazownictwa<br />

. Równie<br />

szybko wpłaca darowiznę na konto Polskiej Akcji Humanitarnej .<br />

Babcia przekonała się do Internetu, twierdzi nawet, że zaoszczędzony czas poświęci na<br />

pisanie własnego bloga! Kto by pomyślał?<br />

Uzupełnij tekst.<br />

Wpisz w lukę obok każdego skrótowca pełną nazwę instytucji w odpowiedniej formie<br />

gramatycznej.<br />

Namawiasz babcię do kupna nowego telefonu komórkowego. Chcesz, żeby miała bezpłatne<br />

połączenia z tobą. Babcia korzysta z sieci telefonii komórkowej Era, a ty z usług<br />

TP (<br />

). Operatorem<br />

sieci Era jest PTC ( ),<br />

spółka publiczna notowana na GPW (<br />

).<br />

Giełda Papierów Wartościowych • Telekomunikacja Polska •<br />

Polska Telefonia Cyfrowa<br />

79


Uzupełnij tabelę.<br />

Wpisz we właściwe komórki tabeli typ podanych skrótowców oraz ich wymowę.<br />

<br />

UJ<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

AWF<br />

<br />

<br />

<br />

Do jakich instytucji udają się wymienione osoby? Znaczenie nieznanych ci skrótowców<br />

sprawdź we właściwym słowniku.<br />

Wpisz w luki odpowiednie formy skrótowców wybranych z ramki.<br />

PCK • MSWiA • NIK • MKOl • PWST •<br />

ZAiKS • MEN<br />

minister edukacji udaje się do<br />

policjant – do<br />

piosenkarz – do<br />

student aktorstwa – do<br />

pracownik organizacji charytatywnej – do<br />

urzędnik wydziału skarbowego – do<br />

sportowiec – do<br />

80


Uzupełnij tekst.<br />

Wpisz w odpowiednie luki właściwe formy skrótowców nazw podanych poniżej.<br />

Pamiętaj o zasadach ortograficznych.<br />

Biuro Ochrony Rządu • Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego •<br />

Naczelna Organizacja Techniczna • Unidentified Flying Object<br />

(niezidentyfikowany obiekt latający) • Bayerische Motoren Werke<br />

(niemiecka firma produkująca samochody; tu konkretny samochód) •<br />

First Person Shooter (rodzaj komputerowej gry akcji)<br />

Piesi patrzyli ze zdziwieniem na czarne<br />

, które ze świstem opon zatrzymało<br />

się przed budynkiem<br />

. Z samochodu wysiadł niepozorny<br />

mężczyzna. Natychmiast otoczyli go oficerowie<br />

. Przechodnie byli tak<br />

zdziwieni, jakby zobaczyli<br />

. Okazało się, że zatrzymany to informatyk<br />

projektujący gry komputerowe. W jego najnowszej grze<br />

– w której<br />

gracz steruje postacią, patrząc jej oczami – celem ataku miał być ważny polityk. Informacje<br />

o grze przekazali pracownicy<br />

i pechowego projektanta potraktowano<br />

jak terrorystę.<br />

Do każdego z poniższych zdań dopasuj poprawną formę orzeczenia.<br />

Pod każdym zdaniem podkreśl odpowiedni wyraz.<br />

ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych)<br />

pieniądze na konta emerytów.<br />

przesłało • przesłał • obie formy<br />

W tym roku WOŚP (Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy)<br />

pieniędzy niż w roku poprzednim.<br />

więcej<br />

zebrała • zebrał • obie formy<br />

PKP (Polskie Koleje Państwowe)<br />

informację o zmianie rozkładu jazdy.<br />

podało • podały • obie formy<br />

81


26.<br />

<br />

<br />

<br />

Zgromadź słownictwo związane z wyrazem bohater.<br />

Uzupełnij luki w notatce.<br />

Bohater to<br />

1) człowiek, który<br />

2) główna postać<br />

bohater (jaki?) bohater (czego?) wyrazy bliskoznaczne<br />

wojenny,<br />

narodu,<br />

Spider-man to bohater, który prowadzi podwójne życie.<br />

Przyporządkuj podane cechy do każdej ze stron jego osobowości i uzupełnij tabelę.<br />

stanowczy • nieśmiały • zamknięty w sobie • bezkompromisowy •<br />

spokojny • nieustępliwy • samotny • mól książkowy • odważny •<br />

inteligentny • sprytny<br />

<br />

<br />

<br />

82


Spider-man to bohater kultury popularnej.<br />

Wskaż wszystkie określenia, które charakteryzują ten rodzaj kultury.<br />

A. Zmusza do refleksji nad ważnymi zagadnieniami życiowymi.<br />

B. Jest przeznaczona dla masowego odbiorcy.<br />

C. Odznacza się wysoką wartością artystyczną.<br />

D. Odwołuje się do gustów niewymagającego odbiorcy.<br />

E. Obejmuje produkty nieskomplikowane, łatwe w odbiorze.<br />

Postaci komiksowych superbohaterów są konstruowane według określonego<br />

schematu.<br />

Przyporządkuj do każdego elementu odpowiednie wydarzenie z życia Spider-mana<br />

i wpisz je we właściwą komórkę tabeli.<br />

obietnica Spider-mana • odrzucenie nieśmiałego Petera przez rówieśników •<br />

uwielbienie przez tłumy • ugryzienie przez radioaktywnego pająka •<br />

występowanie w obronie słabszych • nabycie niezwykłych umiejętności<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

83


Jakie wypowiedzi pojawiają się w poniższych formach graficznych?<br />

Wpisz terminy z ramki w odpowiednie luki.<br />

myśli postaci • narracja • dłuższe refleksje bohatera • wypowiedzi postaci<br />

Wskaż wszystkie poprawne odpowiedzi.<br />

Jaką funkcję w poznanym fragmencie komiksu pełnią litery i napisy, które nie są ujęte<br />

w ramki?<br />

A. Informują o miejscu akcji.<br />

B. Zawierają komentarze narratora.<br />

C. Współtworzą scenerię zdarzeń.<br />

D. Ujawniają uczucia bohaterów.<br />

84<br />

Oceń prawdziwość każdego zdania.<br />

Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />

Bohaterowie fragmentu komiksu posługują się językiem<br />

prawda / fałsz<br />

potocznym.<br />

Nieregularny układ rysunków na planszy (stronie) wprowadza prawda / fałsz<br />

nastrój spokoju.<br />

Przerwy między poszczególnymi obrazkami sugerują<br />

prawda / fałsz<br />

odstępy czasowe oddzielające kolejne sceny.


27. <br />

<br />

Wyobraź sobie, że organizujesz spotkanie uczestników forum internetowego.<br />

Sformułuj treść stosownego zaproszenia. Wykorzystaj poniższe informacje i zastosuj<br />

skróty podkreślonych wyrazów.<br />

Dane:<br />

czas spotkania:<br />

10 grudnia bieżącego roku o godzinie 17.00;<br />

miejsce:<br />

Nowe Miasto nad Pilicą, osiedle Dla Młodych, Dom Kultury imienia Konstantego<br />

Ildefonsa Gałczyńskiego, aleja Kasztanowa 45, sala numer 15;<br />

organizator:<br />

pełnomocnik Urzędu Miasta do spraw kultury magister Jerzy Dudziak.<br />

ZAPROSZENIE<br />

85


Przygotuj identyfikatory dla osób prowadzących zajęcia.<br />

Podkreśl poprawne skróty stopni i tytułów naukowych.<br />

major Łukasz Kisielewski<br />

mjr / mjr.<br />

doktor habilitowany Jan Kowalski<br />

dr hb. / dr hab.<br />

redaktor Ewa Piech<br />

rdk. / red.<br />

dyrektor Aldona Lenart<br />

dyr. / dyr<br />

generał Bartosz Stec<br />

gen. / gnr.<br />

profesor zwyczajny Marta Nowak<br />

prof. z. / prof. zw.<br />

kapitan Marek Kołodziejczyk<br />

kpt / kpt.<br />

Na podstawie zapisu skrótu wskaż zdanie, które mówi o kobiecie.<br />

A. Zdał egzamin u dr Zaręby.<br />

B. Zdał egzamin u dr. Zaręby.<br />

Co oznaczają skróty stosowane w podanych przykładach z różnych dziedzin życia?<br />

Zapisz w pełnym brzmieniu wyrazy zastąpione skrótami.<br />

nazwy instytucji lub stowarzyszeń<br />

oo. paulini<br />

spółka z o.o.<br />

medycyna (badania lekarskie)<br />

rtg.<br />

ekg.<br />

prawo<br />

k.c.<br />

k.k.<br />

86


Oceń prawdziwość zdania.<br />

Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />

Skróty wyrażeń: to jest; to znaczy zapisujemy bez kropki.<br />

prawda / fałsz<br />

Który zapis skrótu podkreślonych wyrazów jest poprawny?<br />

Podkreśl prawidłowe zapisy.<br />

piąty tom sagi o wiedźminie – piąty t. / piąty t<br />

waży ponad 5 ton – 5 t. / 5 t<br />

Na podstawie informacji z różnych źródeł odpowiedz na pytania.<br />

Zastosuj skróty podkreślonych wyrazów.<br />

Ile metrów wysokości ma wieża Eiffla?<br />

Ile kilometrów mierzy Rów Mariański?<br />

a) O jakie pierwiastki chemiczne chodzi?<br />

Zapisz ich nazwy i symbole.<br />

– pierwiastek stosowany do produkcji zapałek.<br />

– pierwiastek stosowany do produkcji świetlówek i (dawniej)<br />

termometrów.<br />

b) Jakie prawa fizyki zostały wyrażone za pomocą poniższych wzorów?<br />

Zapisz ich nazwy.<br />

a =<br />

F<br />

m<br />

p = F S<br />

[Pa = N<br />

m 2 ]<br />

87


2 8. <br />

<br />

<br />

Na podstawie mitycznej opowieści podaj informacje o Prometeuszu i o człowieku,<br />

którego stworzył.<br />

Uzupełnij tabelę.<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Dokończ zdania, dopisując do każdego z nich po dwa określenia wybrane spośród<br />

podanych.<br />

siebie samego • rodziny • większych grup społecznych • całej ludzkości<br />

Prometeizm to postawa, która zakłada działanie dla dobra<br />

88<br />

i .


skuteczność • bezinteresowność • ofiarność • dokładność<br />

Altruistą nazywamy człowieka, którego cechują<br />

i .<br />

filantrop • wielbiciel • amator • dobroczyńca<br />

Synonimami <strong>słowa</strong> altruista są wyrazy<br />

i .<br />

Opisz i porównaj Prometeuszów przedstawionych w utworach XX-wiecznych<br />

poetów (Kazimierza Wierzyńskiego Strofa o Prometeuszu, Zbigniewa Herberta Stary<br />

Prometeusz).<br />

89


29.<br />

<br />

Jan Twardowski Nie rozdzielaj<br />

1. Podaj przykłady słownictwa związanego z wyrazami miłość i samotność.<br />

Uzupełnij tabelę według wzoru.<br />

Wyrazy bliskoznaczne Zwroty<br />

uczucie,<br />

dozgonna,<br />

<br />

<br />

<br />

dokuczliwa,<br />

<br />

<br />

2. Przyporządkuj każdą zwrotkę wiersza Jana Twardowskiego Nie rozdzielaj do odpowiedniego<br />

miejsca na osi czasu. Zapisz w lukach numery zwrotek.<br />

przeszłość<br />

teraźniejszość<br />

przyszłość<br />

3. Napisz nazwę środka stylistycznego, za pomocą którego zostały przedstawione<br />

w wierszu Nie rozdzielaj miłość i samotność.<br />

4. Oceń prawdziwość zdań na temat wiersza Jana Twardowskiego Nie rozdzielaj.<br />

Podkreśl prawda, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub fałsz, jeśli jest fałszywe.<br />

Osoba mówiąca kieruje swoją wypowiedź do adresata zbiorowego. prawda /fałsz<br />

W każdej zwrotce wiersza autor zastosował porównanie.<br />

prawda / fałsz<br />

Osoba mówiąca wyznaje w wierszu swoje uczucia.<br />

prawda / fałsz<br />

Fragment „wzięły się pod rękę jak siostry” wskazuje na<br />

prawda / fałsz<br />

podobieństwo miłości i samotności.<br />

90


3 3. <br />

Historię miłości silniejszej niż śmierć przedstawiają Dzieje Tristana i Izoldy.<br />

a) Podkreśl orzeczenia w tekście mówiącym o losach średniowiecznych bohaterów.<br />

Tristan był synem Riwalena i siostry króla Marka. Kiedy dorósł, postanowił udać się<br />

do Kornwalii i służyć wujowi. Pokonał irlandzkiego wojownika Morhołta, który przybył<br />

po haracz. Młody rycerz został jednak zraniony ostrzem zatrutej włóczni. Cierpiał<br />

straszliwie. Poprosił, aby spuszczono go w łodzi na morze. Dotarł do brzegów Irlandii.<br />

Cudowne ocalenie zawdzięczał matce Izoldy.<br />

b) Wskaż liczbę zdań pojedynczych w powyższym tekście, a dowiesz się, co oznacza<br />

imię Tristan.<br />

3 zdania pojedyncze – sentymentalny<br />

4 zdania pojedyncze – zakochany<br />

5 zdań pojedynczych – smutny<br />

W poniższym tekście odszukaj zdania pojedyncze rozwinięte i dopasuj je do wykresów.<br />

Następnie uzupełnij każdy wykres, wpisując w odpowiednie luki właściwe<br />

części zdania.<br />

Tristan powrócił do Kornwalii. Baronowie z dworu byli zazdrośni o wielkoduszność króla<br />

wobec siostrzeńca. Próbowali pozbyć się rywala. Nakłaniali króla Marka do ożenku.<br />

Ten się wymigał. Zadrwił z baronów. Stwierdził, że ożeni się tylko z właścicielką złotego<br />

włosa przyniesionego przez jaskółki. Na poszukiwanie jasnowłosej wyruszył Tristan.<br />

99


Do podanych zdań składowych dobierz uzupełnienia z ramki, tak aby powstały poprawne<br />

wypowiedzenia. Określ ich rodzaj.<br />

Wpisz w każdą lukę odpowiednie dokończenie zdania, a w każdy nawias W, jeśli powstało<br />

zdanie złożone współrzędnie, lub P, jeśli powstało zdanie złożone podrzędnie.<br />

ponieważ w walce stracił wiele sił. • ale irlandzki rycerz przypisał ten sukces sobie. •<br />

że włos należy do Izoldy z Irlandii. • więc królowa uwierzyła przybyszowi. •<br />

że jest prawdziwym zwycięzcą. • aby zdobyć rękę Izoldy dla króla Marka. •<br />

aby mógł wyjawić prawdę. • i zabrała go do zamku.<br />

100


( ) Tristan wiedział,<br />

( ) Wyruszył w drogę,<br />

( ) Pokonał smoka,<br />

( ) Tristan musiał udowodnić,<br />

( ) Nie było to łatwe,<br />

( ) Izolda znalazła osłabionego Tristana na bagnach<br />

( ) Ze spodni rannego wypadł smoczy język,<br />

( ) Wyleczyła go,<br />

Ile wypowiedzeń składowych zawierają poniższe zdania?<br />

Wpisz odpowiednią cyfrę w lukę obok każdego zdania.<br />

„Kiedy nadszedł czas oddania Izoldy rycerzom z Kornwalii, matka jej nazbierała<br />

ziół, kwiatów i korzeni, rozmieszała je w winie i uwarzyła silny napój”.<br />

„Dokończywszy go wedle przepisów sztuki czarnoksięskiej, zlała do bukłaczka<br />

i rzekła tajemnie do Brangien”.<br />

„Słuchaj, dziewko, masz udać się z Izoldą do kraju króla Marka”.<br />

„Miłujesz ją wierną miłością, weź tedy ten bukłaczek z winem i zapamiętaj te<br />

<strong>słowa</strong>”.<br />

„Ukryj go w taki sposób, aby go żadne oko nie ujrzało i żadne wargi się doń nie<br />

zbliżyły”.<br />

„Ale kiedy przyjdzie noc weselna i chwila, w której zostawia się małżonków samowtór<br />

ze sobą, wlejesz to wino nasycone ziołami do czaszy i podasz, aby wypróżnili<br />

ją wspólnie król Marek i królowa Izolda”.<br />

„Bacz jeno dobrze, dziewczyno, aby oni sami tylko mogli skosztować napoju”.<br />

„Taka jest bowiem jego moc: ci, którzy wypiją go razem, będą się miłowali wszystkimi<br />

zmysłami i wszystką myślą na zawsze, przez życie i po śmierci”.<br />

Opowiedz, co wydarzyło się na statku.<br />

Rozwiń podane zdania, dopisując do nich różne określenia lub wypowiedzenia<br />

składowe.<br />

101


Jeśli nie znasz historii Tristana i Izoldy, skorzystaj z utworu Josepha Bédiera Dzieje<br />

Tristana i Izoldy w tłumaczeniu Tadeusza Boya-Żeleńskiego.<br />

Wiatr ucichł. Dopłynęli do wyspy. Słońce paliło. Odczuwali pragnienie. Izolda<br />

znalazła bukłak. Wypili. Zakochali się.<br />

W podanym tekście brakuje przecinków.<br />

Wstaw je w odpowiednie miejsca.<br />

Poemat o dziejach Tristana i Izoldy powstał<br />

w okresie średniowiecza i był przekazywany<br />

ustnie. Kolejni nadworni śpiewacy<br />

zwani trubadurami przekształcali go poszerzali<br />

ozdabiali. Urywki historii które się<br />

zachowały byłyby niezrozumiałe dla czytelników<br />

gdyby ich nie opracował francuski<br />

pisarz Joseph Bédier. Zebrał on fragmenty<br />

i nadał im kształt opowieści pełnej przygód.<br />

Czytelnicy otrzymali wspaniały prezent.<br />

Tadeusz Boy-Żeleński napisał że legenda<br />

Tristana i Izoldy jest najpiękniejszym najgłębszym<br />

poematem o miłości jaki ludzkość<br />

kiedykolwiek wydała.<br />

102


7<br />

7<br />

<br />

<br />

Zeszyt<br />

lekturowy<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

swiat p edstawiony<br />

Gatunki<br />

literackie<br />

opowiadanie<br />

powieSC<br />

nowela<br />

bohate<br />

<br />

dramat<br />

epika<br />

na ato<br />

liryka<br />

7<br />

Rozprawka<br />

argumenty<br />

teza<br />

podanie<br />

recenzja<br />

ksia . ki<br />

p edstawienia<br />

wniosek<br />

pamietnik<br />

<br />

streszczenie<br />

wywiad<br />

epo ta .<br />

curriculum vitae

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!