WiT 6_2017 promo

Z TOMASZEM SZATKOWSKIM O SPO ❙ DEFILADA W MOSKWIE ❙ SOD DO RAKA 

Wojsko 

i Technika 

6/2017 

Czerwiec 

CENA 9,90 zł 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

IDEF 2017 

W dniach 9–12 maja w Stambule 

odbyła się wystawa przemysłu 

obronnego IDEF. To najlepsze 

miejsce do zapoznania się 

z osiągnięciami szybko 

rozwijających swe kompetencje 

w tej sferze Turków i z pewnością 

jedna z najważniejszych 

tego typu imprez odbywających 

się na obrzeżach Europy. 

str. 36 

Super Hornet Block III 

konkurentem F-35? 

Opóźnienia i wzrost kosztów 

rozwoju samolotu F-35, a 

szczególnie jego morskiej wersji 

CTOL F-35C, dają Boeingowi 

szansę na sprzedaż kolejnych 

Super Hornetów do US Navy. 

Łącznikiem między maszynami 

generacji 4+ i 5 jest najnowszy 

Super Hornet Block III. 

str. 82

Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis! 

Pewność otrzymania każdego numeru w niezmiennej cenie 

Prenumeratę można zamówić na naszej 

stronie internetowej www.zbiam.pl 

lub wpłacając należność na konto bankowe 

nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976 

E-wydania dostępne są 

na naszej stronie oraz 

w kioskach internetowych 

Wojsko i Technika: 

cena detaliczna 9,90 zł 

Prenumerata roczna: 97,00 zł 

Lotnictwo Aviation 

International: 



Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: 

cena detaliczna 14,99 


Morze: 



Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

W dniach 9–12 maja w Stambule 

odbyła się wystawa przemysłu 

obronnego IDEF. To najlepsze 

miejsce do zapoznania się 

z osiągnięciami szybko 

rozwijających swe kompetencje 

w tej sferze Turków i z pewnością 

jedna z najważniejszych 

tego typu imprez odbywających 

się na obrzeżach Europy. 

Opóźnienia i wzrost kosztów 

rozwoju samolotu F-35, a 

szczególnie jego morskiej wersji 

CTOL F-35C, dają Boeingowi 

szansę na sprzedaż kolejnych 

Super Hornetów do US Navy. 

Łącznikiem między maszynami 

generacji 4+ i 5 jest najnowszy 

Super Hornet Block III. 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

20 30 

Vol. III, nr 6 (22) 

CZERWIEC 2017, Nr 6. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

Spis treści 

Z TOMASZEM SZATKOWSKIM O SPO ❙ DEFILADA W MOSKWIE ❙ SOD DO RAKA 

Wojsko 

i Technika 

6/2017 

Czerwiec 

CENA 9,90 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Spis treści WiT Czerwiec 2017 

Nasze plany wynikają z dokładnych i realistycznych wyliczeń 

Z Tomaszem Szatkowskim, podsekretarzem stanu 

w Ministerstwie Obrony Narodowej rozmawiają 

Andrzej Kiński, Jerzy Gruszczyński i Maciej Szopa str. 4 

Nowości z armii świata 

Bartłomiej Kucharski, Łukasz Pacholski str. 6 

Innowacyjne produkty HSW S.A. znajdą odbiorców 

w Polsce i na świecie 

Z Bernardem Cichockim, prezesem HSW S.A., 

rozmawia Andrzej Kiński str. 12 

Polska musi obronić się sama 

Robert Rochowicz str. 14 

Kurganiec-25 cz. II Transporter opancerzony 

Tomasz Szulc str. 20 

Defilady Zwycięstwa w Rosji i nie tylko 


IDEF-2017 

Miroslav Gyűrösi str. 36 

System Obserwacji Dookólnej z PCO S.A. 

Andrzej Kiński str. 46 

W mateczniku Patriota – wizyta w Raytheon IDS 

Adam M. Maciejewski str. 50 

IMI Systems w programie Homar – transfer technologii 

najnowocześniejszej broni 

Adam M. Maciejewski str. 52 

Defilada w Pjongjangu – nie tylko rakiety balistyczne 


MILEX-2017 – pierwsze wrażenia 

Miroslav Gyűrösi 

str.64 

Pro Defense po raz drugi 

Łukasz Pacholski str. 68 

Snajper 2017 

Maciej Szopa str. 74 

Nowości z sił powietrznych świata 


Air Fair 2017 – po raz ostatni w dotychczasowej odsłonie 


Super Hornet Block III konkurentem F-35? 

Maciej Szopa str. 82 

Zakupy uzbrojenia do Jastrzębi 


Nowości z flot wojennych świata 

Marcin Chała, Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski str. 88 

Algierskie fregaty „made in Germany” 

Andrzej Nitka str. 90 

Kormoran na ostatniej prostej 

Tomasz Grotnik str. 96 

58 90 

IDEF 2017 

str. 36 

Super Hornet Block III 

konkurentem F-35? 

Na okładce: Okręt podwodny Carrera typu Scorpène, 

druga z pary jednostek chilijskich. Były to pierwsze 

zbudowane okręty tej serii. 

Fot. DCNS/Navantia. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Maciej Szopa 

maciej.szopa@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik – redaktor działu morskiego 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, 

Marcin Chała, Jarosław Ciślak, Robert Czulda, 

Maksymilian Dura, Miroslav Gyűrösi, 

Jerzy Gruszczyński, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Mateusz J. Multarzyński, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Krzysztof M. Płatek, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Anna Zakrzewska 

anna.zakrzewska@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 

Elżbieta Karczewska 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2016 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

str. 82 

www.zbiam.pl Czerwiec 2017 • Wojsko i Technika 3

Polityka obronna 

Podsekretarz stanu w MON Tomasz Szatkowski prezentuje główne założenia „Koncepcji Obronnej RP”. 

Robert Rochowicz 

Po roku prac, 23 maja resort obrony 

narodowej przedstawił w Akademii Sztuki 

Wojennej w Rembertowie rezultaty pracy 

zespołu kierowanego przez podsekretarza 

stanu w tym ministerstwie, Tomasza 

Szatkowskiego. Zadaniem zespołu było 

opracowanie Strategicznego Przeglądu 

Obronnego A.D. 2017. Trzeba przyznać, 

że oprawa prezentacji jego jawnej wersji, 

zatytułowanej „Koncepcja Obronna RP”, 

była godna wagi, jaką obecne kierownictwo 

MON przykłada do tego dokumentu. 

Fotografie w artykule: 

MON, Robert Siemaszko/CO MON, 

Robert Rochowicz, Andrzej Kiński. 

WnXXI wieku to już trzeci strategiczny przegląd 

obronny (SPO). Pierwszy powstał w latach 

2004–2006, ale jego konkluzje nie zostały 

wprowadzone w życie. Drugi został stworzony, 

gdy szefem MON był Bogdan Klich, a jego wyniki zaprezentowano 

wiosną 2011 r. Także on przeszedł bez 

większego echa i szybko się zdezaktualizował. Dwa 

lata później powstał dodatkowo Strategiczny Przegląd 

Bezpieczeństwa Narodowego, jako dokument 

wyższego szczebla, opracowywany przez Biuro Bezpieczeństwa 

Narodowego na polecenie ówczesnego 

prezydenta Bronisława Komorowskiego. 

Wszystkie powyższe dokumenty podejmowały 

wiele aspektów określanych wspólnym i dość ogólnikowym 

mianem bezpieczeństwa narodowego. 

Zajmowały się sprawami demograficznymi, migracyjnymi, 

rosnącym zagrożeniem terrorystycznym 

i zasobami energetycznymi. Wojna w Europie na 

Polska musi obronić się sama 

skalę i podobieństwo konfliktu światowego sprzed Wszystko od nowa 

kilkudziesięciu lat była z ich punktu widzenia niemal Powstanie od podstaw takiego dokumentu, jak 

wykluczona, a spory regionalne w pobliżu naszych nowy strategiczny przegląd obronny (dalej 

granic uważano co prawda za możliwe, ale niezagrażające 

bezpośrednio naszej suwerenności. 

przedników, wydawało się sprawą oczywistą. De- 

SPO-2017), wobec tak szerokiej krytyki działań po- 

Podstawy bezpieczeństwa opierano w tych dokumentach 

na naszym członkostwie w Sojuszu Pół- 

szef resortu obrony ogłosił w maju 2016 r., na ubiecyzję 

o uruchomieniu prac nad nową edycją SPO 

nocnoatlantyckim i Unii Europejskiej, a gwarantem głorocznej odprawie kierowniczej kadry Sił Zbrojnych 

RP. Prace zespołu pod przewodnictwem wice- 

nienaruszalności granic były oczywiście Siły Zbrojne 

RP, dla których cyklicznie opracowywano – nigdy min. Tomasza Szatkowskiego faktycznie ruszyły zaś 

w pełni niezrealizowane – programy modernizacji w lipcu 2016 r. Gotowy dokument trafił na biurko 

technicznej. Przypomnijmy tylko, że od 2009 r. min. Antoniego Macierewicza nie w marcu tego 

w pełni zawodowa armia liczyła 100 000 żołnierzy, roku, jak pierwotnie zakładano, lecz niemal dwa miesiące 

później. Ponieważ całość jest niejawna, na po- 

a dodatkowe 20 000 „bagnetów” miały zapewniać 

Narodowe Siły Rezerwowe. Ponadto 1 stycznia 2014 r. trzeby opinii publicznej przygotowano wspomnianą 

wprowadzono reformę systemu kierowania i dowodzenia, 

w której założono ograniczenie roli Sztabu Treść SPO-2017 to rezultat pracy pięciu zespołów, 

„Koncepcję Obronną RP”. 

Generalnego WP, likwidując samodzielne dowództwa 

rodzajów sił zbrojnych, a w zamian tworząc Do- 

❚ Zespół Badawczy nr 1 – Środowisko Bezpieczeń- 

z których każdy otrzymał inny obszar tematyczny: 

wództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych i Dowództwo 

Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych. ❚ Zespół Badawczy nr 2 – Podsystem kierowania 

stwa RP, 

Zarówno wymienione dokumenty, redukcja stanów 

liczebnych i sprzętu oraz reforma systemu do- 

❚ Zespól Badawczy nr 3 – Zdolności operacyjne Sił 

obroną narodową, 

wodzenia były przedmiotem nieustającej krytyki, Zbrojnych RP, 

wówczas opozycyjnego, Prawa i Sprawiedliwości. ❚ Zespół Badawczy nr 4 – Pozamilitarne przygotowania 

obronne, 

W 2015 r. partia ta szła do wyborów prezydenckich 

i parlamentarnych m.in. z hasłem szeroko zakrojonych 

zmian w Siłach Zbrojnych RP. Krytykowano nego. 

❚ Zespół Badawczy nr 5 – Proces planowania obron- 

zwłaszcza reformę systemu dowodzenia i nadal poświęcanie 

zbyt dużej uwagi możliwościom działania jennej, zgromadzeni zaskoczeni raczej nie byli. Ogło- 

Tym, co usłyszeli w sali kinowej Akademii Sztuki Wo- 

jednostek Wojska Polskiego poza granicami naszego szono bowiem, powtarzając już wcześniejsze tezy, 

kraju, a nie skupianie się na tworzeniu silnego systemu 

obrony terytorium Polski. 

czyniono w kwestii przygotowania SZ RP do 

że niemal wszystko, co przez ostatnie ćwierć wieku 

obrony 

14 Wojsko i Technika • Czerwiec 2017 

www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Transporter opancerzony Kurganiec w konfiguracji „defiladowej”. 

Kurganiec-25 cz. II Transporter opancerzony 

Tomasz Szulc 

Związek Radziecki był prekursorem 

w dziedzinie budowy bojowych wozów 

piechoty. Były to jednak zawsze wąsko 

specjalizowane pojazdy, których 

początkowo niemal nie wykorzystywano 

jako punkt wyjścia dla wozów o innym 

przeznaczeniu. Dopiero w przypadku 

BMP-3 z połowy lat 80. planowano 

stworzenie na jego bazie licznej 

rodziny pojazdów bojowych 

i zabezpieczenia działań, 

ale przez wiele lat nie było wśród nich 

transportera opancerzonego. 

Dopiero w 2016 r. zademonstrowano prototyp 

takiej konstrukcji – BT-3F, której 

przyszłość jest jednak bardzo niepewna. 

Taką postawę dość łatwo wytłumaczyć. Jeszcze 

kilkanaście lat temu transporter opancerzony był 

postrzegany jako pojazd stosunkowo prosty i tani, 

natomiast bojowy wóz piechoty był konstrukcją 

znacznie droższą i bardziej skomplikowaną. 

A transporter powstały na jego bazie dotknęłyby 

z tego tytułu liczne ograniczenia – tak techniczne, 

jak i komercyjne. Obecnie od transporterów 

opancerzonych wymaga się znacznie więcej i od 

bwp często różnią się tylko słabszym uzbrojeniem 

oraz uboższym wyposażeniem. Nic dziwnego zatem, 

że w rodzinie platformy gąsienicowej Kurganiec-25, 

oprócz bojowego wozu piechoty (opisanego 

w WiT 5/2017), znalazł się także transporter 

opancerzony (BTR). 

Ilustracje w artykule: Wiktor Druszlakow, 

Witalij Kuzmin, Alieksandr Karpienko, 

OAO Kurganmasz, CNII Buriewiestnik, Internet. 

Bojowy wóz piechoty Kurganiec-25 w konfiguracji seryjnej – dobrze widoczna odmienna od wozów „defiladowych” 

architektura górnej płyty pancerza przedniego. 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 

Defilady Zwycięstwa w Rosji i nie tylko 

Polarny przeciwlotniczy Pancyr-SA zadebiutował na moskiewskiej defiladzie z okazji Dnia Zwycięstwa. 

Tomasz Szulc 

Rosjanie niezwykle poważnie traktują 

święto 9 maja. Po pierwsze, Wielka 

Wojna Ojczyźniana dotknęła wszystkich 

– nie było zapewne w ZSRR rodziny, 

w której ktoś z jej członków nie walczył 

na froncie lub która w wyniku 

tej wojny nie ucierpiała. Na dodatek 

Armia Czerwona walnie przyczyniła się 

do uwolnienia Europy i świata od tyranii 

nazistów, z czego Rosjanie są niezwykle 

dumni. W wyniku wojny Związek 

Radziecki awansował też z pozycji wielkiego, 

ale biednego kraju, do grona mocarstw, 

a wkrótce stał się supermocarstwem, 

o czym trudno było komukolwiek w Rosji 

nawet marzyć. Także obecnie, choć nie ma 

już Związku Radzieckiego, od którego 

Rosja jest pod każdym względem słabsza, 

to Dzień Zwycięstwa pozwala Rosjanom 

czuć się obywatelami wielkiego 

i potężnego państwa. 

Władza na Kremlu jest świadoma tych 

nastrojów i umiejętnie je podbudowuje, 

a jednym z najskuteczniejszych instrumentów 

tej polityki są defilady, organizowane 

nie tylko w Moskwie, ale i w innych rosyjskich miastach 

(w tym roku było ich 28). Defilady są z tej 

okazji planowane także w niektórych byłych republikach 

radzieckich, choć np. w Kazachstanie jest 

to 7 maja – formalnie dzień utworzenia nowych sił 

zbrojnych tego kraju. 

Najbardziej widowiskowe defilady są organizowane 

w Moskwie w „okrągłe” rocznice zwycięstwa, 

czyli co pięć lat, ale i tegorocznej nie można 

nazwać nieciekawą. Więcej nowości należy 

wprawdzie oczekiwać w 2020 r., ale sprzęt defilujący 

w tym roku dobrano z pewnością w sposób 

nieprzypadkowy. 

Moskwa 

Na Placu Czerwonym pojawiły się akcenty syryjskie, 

choć – wbrew wcześniejszym pogłoskom – nie zdecydowano 

się na prezentację wozów bojowych 

w pustynnych barwach. Nie przemalowano także 

śmigłowców, co jeszcze miesiąc temu uznawano 

niemal za pewnik. W defiladzie wzięły natomiast 

udział, pierwszy raz w historii, pojazdy Policji Wojskowej, 

powołanej do życia w marcu 2015 r., które 

można regularnie oglądać na zdjęciach z ulic syryjskich 

miast. Były to opancerzone wozy z rodziny 

Tajfun i lżejsze Tigry. 

Zadebiutowały także czołgi T-72B3 w nowej 

odmianie, wyróżniającej się wzmocnionym opancerzeniem 

dodatkowym. To oczywiście efekt doświadczeń 

z Syrii, gdzie wozy bojowe są atakowane 

pociskami kumulacyjnymi nie tylko z przodu, 

Fotografie w artykule: jeśli nie zaznaczono inaczej, 

Wiktor Druszlakow. 

Urał Tajfun to tańszy i wolny od importowanych komponentów opancerzony samochód transportowy nowej generacji. 

Przynależności do Policji Wojskowej dowodzą „koguty” na dachu i kolor beretu żołnierza w jego włazie. 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Dominującym eksponatem stoiska Otokara był czołg podstwowy Altay AHT z bogatym pakietem wyposażenia dodatkowego, optymalizującym go do działań w środowisku zurbanizowanym. 


Organizatorzy, uczestnicy i goście 

tegorocznej wystawy IDEF zdecydowanie 

mogą zaliczyć to przedsięwzięcie do 

udanych. To oczywiście nie tylko zasługa 

organizatorów czy zainteresowania 

lokalnym rynkiem światowych 

potentatów, ale przede wszystkim 

rosnącej atrakcyjności propozycji 

tureckiego przemysłu obronnego 

dla kontrahentów z całego świata. 

Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi. 

Międzynarodowa wystawa przemysłu obronnego 

IDEF, która w tym roku została 

zorganizowana po raz trzynasty, odbyła 

się w dniach 9–12 maja na terenie centrum wystawienniczo-kongresowego 

TÜYAP w dzielnicy 

Büyükçekmece Stambułu, największego miasta Turcji, 

położonego na dwóch kontynentach – w Europie 

i Azji. Formalnym organizatorem IDEF-u jest 

minister obrony narodowej Turcji, współpracujący 

w tym zakresie z Fundacją Sił Zbrojnych Turcji, zaś 

operatorem centrum TÜYAP. Honorowym patronem 

przedsięwzięcia był prezydent Turcji Recep 

Tayyip Erdoğan. 

Według potargowego sprawozdania organizatorów, 

w wystawie IDEF-2017 wzięło udział 818 

wystawców, a podczas czterech dni jej trwania 

odwiedziło ją 135 delegacji z 74 krajów świata. Organizatorzy 

skrupulatnie wyliczyli, że w składzie 

tych delegacji było dwóch prezydentów, 30 szefów 

resortów, 15 sekretarzy stanu i 16 wiceministrów, 

sześciu szefów sztabów generalnych i pięciu 

ich zastępców, 10 dowódców rodzajów sił 

zbrojnych, a także wielu cywilnych i wojskowych 

urzędników organów ds. zakupów sprzętu wojskowego. 

Mieli oni okazję zapoznać się z mnóstwem nowości, 

w tym światowymi premierami, które 

oprócz tureckich przedsiębiorstw, zaprezentowały 

także czołowe firmy z całego świata. W tej relacji 

skupiamy się jednak na propozycjach tureckiego 

przemysłu obronnego i placówek naukowo-badawczych. 

Było ich tak wiele, że składający się 

z dwóch części artykuł w akceptowalnej objętości 

pozwala w zasadzie wyłącznie na zasygnalizowanie 

postępów kluczowych programów prowadzonych 

od kilku lat i przedstawienie wybranych 

nowości. 

Nowości na gąsienicach i kołach 

Opracowywany przez turecki przemysł czołg podstawowy 

Altay dziś już nie jest „gorącą” nowością 

– jego makietę na IDEF-ie pokazano w 2011 r., w kolejnych 

latach na wystawie pokazano także jego 

kolejne prototypy, w tym – w 2015 r. – reprezentujące 

standard bliski seryjnemu. W tym roku grupa przemysłowa 

Otokar wystawiła piąty prototyp Altaya, 

skonfigurowany w odmianie do działań w środowisku 

miejskim, oferowanej Siłom Zbrojnym Turcji. 

Wariant, oznaczony Altay AHT (tur. Asimetrik Harp 

Tankı), ma odpowiadać na wyzwania związane 

z działaniami w konfliktach asymetrycznych, wymuszające 

m.in. położenie nacisku na ochronę 

wozu przed zagrożeniami ze wszystkich kierunków 

(przeciwpancerne pociski kierowane, pociski 

granatników przeciwpancernych, miny i IED) i zapewnienie 

załodze świadomości sytuacyjnej 

w promieniu 360° wokół wozu. W związku z kompleksem 

zagrożeń, które mogą dziś spotkać czołg 

podstawowy w pełnoskalowym, ale także hybrydowym 

lub asymetrycznym konflikcie, Altay AHT 

został wyposażony w pasywne opancerzenie 

kompozytowe, uzupełnione w najbardziej newralgicznych 

obszarach kadłuba i wieży modułami 

opancerzenia reaktywnego, a w przypadku tylnej 

części wieży – w której nie ma stanowisk załogi – 

a także tylnej części podwozia, dodatkową osłonę 

tworzą panele tzw. pancerza listwowego. W skład 

nowego wyposażenia weszły m.in.: lemiesz, system 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

System Obserwacji Dookólnej z PCO S.A. 

Zaprezentowany na MSPO 2016 prototypowy moździerz samobieżny M120G Rak z zamontowanymi na wieży modułami z kamerami telewizyjnymi i termowizyjnymi 

Systemu Obserwacji Dookólnej. 

Andrzej Kiński 

Jeszcze w tym roku do jednostek 

trafią pierwsze moździerze samobieżne 

M120K Rak wyposażone w System 

Obserwacji Dookólnej, którego seryjną 

produkcję uruchomiło niedawno 

warszawskie PCO S.A. To pierwszy 

zaawansowany system zwiększający 

świadomość sytuacyjną załóg wozów 

bojowych wprowadzony do użycia 

w Siłach Zbrojnych RP, wpisujący się 

w aktualne trendy dotyczące urządzeń 

optoelektronicznych pojazdów 

wojskowych, wynikające m.in. 

z doświadczeń konfliktów 

asymetrycznych. 

Fotografie w artykule: PCO S.A., Andrzej Kiński. 

Premiera Systemu Obserwacji Dookólnej 

(SOD) miała miejsce podczas ubiegłorocznego 

Międzynarodowego Salonu Przemysłu 

Obronnego – prototypowe urządzenie zamontowane 

zostało na prototypowym moździerzu 

M120G na podwoziu gąsienicowym. Nieco przyćmiły 

ją wówczas inne nowości prezentowane 

przez firmy Polskiej Grupy Zbrojeniowej, a także 

i fakt, że system był „gorącą” nowością, o pracach 

nad którą wcześniej producent publicznie nie informował. 

Wynikało to m.in. z niezwykle napiętego 

harmonogramu prac. A system ten zasługuje 

na uwagę, choćby z tego powodu, że SOD jest 

obecnie jednym z nielicznych systemów tej klasy 

na świecie wprowadzonych do seryjnej produkcji 

i pierwszym, który wejdzie do wyposażenia Wojska 

Polskiego. Jest też doskonałym przykładem 

dużej elastyczności PCO S.A., któremu – gdy pojawiło 

się konkretne zapotrzebowanie – w ciągu 

nieco ponad roku udało się pokonać drogę od 

projektu znajdującego się na niezbyt zaawansowanym 

etapie realizacji do gotowego do produkcji 

wyrobu, mającego za sobą pomyślne próby 

i zakwalifikowanego przez użytkownika. Oczywiście, 

nie byłoby to możliwe, gdyby na przestrzeni 

ostatniej dekady warszawska spółka stopniowo 

nie zdobywała nowych kompetencji, m.in. realizując 

tzw. Program Termowizyjny, a także nie nabierała 

doświadczeń podczas dwóch wcześniejszych 

projektów związanych z poprawą świadomości 

sytuacyjnej załóg wozów bojowych. 

Od KDN-1 do SOD-a 

W 2006 r., w związku z potrzebą doposażenia kołowych 

transporterów opancerzonych Rosomak, mających 

wesprzeć Polski Kontyngent Wojskowy w ramach 

misji NATO ISAF w Afganistanie, w PCO S.A. 

powstał system KDN-1 Nyks, przeznaczony do obserwacji 

bocznych stref pojazdu przez żołnierzy 

desantu i dowódcę pojazdu, w bazowej odmianie 

dysponujących niezwykle ograniczonymi możliwościami 

wykrycia ewentualnego zagrożenia (np. 

strzelca z granatnikiem przeciwpancernym) w pobliżu 

pojazdu. W skład systemu wchodziły dwa 

zespoły dzienno-nocnych kamer, zamontowane 

na krawędziach płyty stropowej pojazdu, mniej 

więcej pośrodku przedziału desantowego i monitory 

do wyświetlania obrazu z nich (dwa 10-calowe 

w przedziale desantowym i także 10-calowy, 

wielofunkcyjny terminal na stanowisku dowódcy 

pojazdu w wieży). Każdy z zespołów kamer miał 

tory dzienny (telewizyjny) i nocny (LLLTV), zapewniające 

zasięg obserwacji w dzień ok. 230 m i ok. 

150 m w nocy. Kamery były stałoogniskowe i zapewniały 

pole widzenia w poziomie 53° i 41° 

w pionie. Obraz w standardzie CCIR był monochromatyczny. 

Choć rozwiązanie było doraźne i opracowane 

w rekordowym tempie, dobrze sprawdziło się 

w afgańskich warunkach. Doświadczenia konfliktów 

asymetrycznych, a szczególnie działań w terenie 

zurbanizowanym, wykazały, że systemy obserwacyjne 

zwiększające świadomość sytuacyjną 

załogi – najlepiej zapewniające obserwację w promieniu 

360°, niezależne od typowych przyrządów 

obserwacyjno-celowniczych – są coraz ważniejszym 

elementem wyposażenia wozów bojowych 

i pojazdów wojskowych. Dostępność coraz doskonalszych 

kamer telewizyjnych, termowizyjnych, 

rozwój metod obróbki i syntezy obrazu pozwalały 

na upowszechnienie tego typu systemów oraz poprawę 

ich funkcjonalności – np. wyświetlanie ujednoliconego 

obrazu panoramicznego na pojedynczym 

monitorze, czy nawet nakładanie (fuzja) 

obrazu telewizyjnego i termowizyjnego. W tym 

właśnie kierunku podążyli konstruktorzy PCO S.A., 

którzy w 2010 r. rozpoczęli prace nad kolejnym systemem 

poprawiającym świadomość sytuacyjną, 

tym razem znacznie bardziej zaawansowanym. 

W 2011 r. podczas kieleckiego MSPO zaprezentowany 

został modelowy Termalno-Telewizyjny 

System Wizualizacji TTSW-1, uhonorowany wówczas 


www.zbiam.pl

Artyleria 

IMI Systems w programie Homar 

– transfer technologii najnowocześniejszej broni 

Adam M. Maciejewski 

Izraelska spółka IMI Systems 

zintensyfikowała swoje starania 

o zwycięstwo w programie Homar. 

Z jednej strony połączyła swe siły 

z inną izraelską spółką, czyli Israel 

Aerospace Industries. Natomiast z drugiej 

wystąpiła z ofertą pełnego transferu 

technologii rakietowych, jednocześnie 

przedstawiając perspektywy na znacznie 

szerszą współpracę z polskim przemysłem 

obronnym w zakresie szeregu systemów 

uzbrojenia, które są potrzebne 

Siłom Zbrojnym RP, a dziś 

nie występują w ich arsenale. 

Ilustracje w artykule: IMI Systems. 

Odpalenie pocisku Extra z demonstracyjnej wyrzutni systemu Lynx. IMI Systems wykorzystał jako jej podwozie ciężarówkę 

Mercedes Actros 6×6 i rekomenduje stosowanie właśnie pojazdów w takiej konfiguracji układu jezdnego. 

Okazją do szczegółowego poznania oferty, 

a także zaplecza badawczo-rozwojowego 

i produkcyjnego IMI Systems (do 

2015 r. znanego jako Israel Military Industries) była 

wizyta przedstawicieli polskich mediów w dwóch 

ośrodkach spółki – siedzibie głównej w Ramat 

ha-Szaron, gdzie ulokowane są też zakłady oddziałów 

Wojsk Lądowych i Amunicji Rakietowej 

i Artyleryjskiej, a także w zakładach tego ostatniego 

w Giwon. Oprócz prezentacji multimedialnych, 

można było obejrzeć „na żywo” m.in.: pociski 

i wyrzutnie (8×8 i 6×6) systemu Lynx, linie 

produkcyjne i rozwojowe pocisków rakietowych 

Extra i Predator Hawk (w tym symulacyjne stanowisko 

testowe), lufownię armat czołgowych 120 mm, 

linię produkcyjną amunicji czołgowej 120 mm 

typu M339, linię produkcyjną ładunków i materiałów 

miotających oraz zakład produkcji i elaboracji 

kompozytowego stałego paliwa rakietowego. 

Program merytoryczny zamykała prezentacja 

przedstawicieli Israel Aerospace Industries (IAI) 

dotycząca zarówno samej spółki, jak i pocisku rakietowego 

LORA, oferowanego razem z systemem 

Lynx. 

Założona jeszcze w 1933 r. (i do 1948 r. działająca 

w konspiracji) spółka IMI Systems jest drugim 

największym – po IAI – izraelskim przedsiębiorstwem 

zbrojeniowym. Zarazem jest częścią przemysłu 

obronnego Izraela, który rocznie wytwarza 

3% PKB i 15% wartości eksportu, zatrudniając 

5% pracującej ludności. Do 1990 r. IMI podlegało 

Ministerstwu Obrony Izraela. Obecnie zysk operacyjny 

(EBITDA) wynosi 25 mln USD, roczny wzrost 

sprzedaży to 10–15%, a portfel zamówień 2 mld USD. 

Ponad 50% przychodów stanowi eksport do 

80 krajów na świecie. 

System Lynx i pocisk LORA 

– najnowocześniejsze w swojej klasie 

Biorąc pod uwagę możliwości bojowe i charakterystyki 

taktyczno-techniczne nie są to stwierdzenia 

na wyrost. A już z pewnością z punktu 

widzenia zachodnich systemów rakietowych, 

a w znacznej mierze także rosyjskich i chińskich. 

Szczegółowy opis systemów Lynx i LORA opublikowaliśmy 

w WiT 1/2015, zatem teraz skupimy się 

na wybranych i nowych aspektach oferty. 

IMI Systems oferuje w programie Homar 56 wyrzutni 

systemu Lynx (54+2 dodatkowe/szkolne), 

czyli brygada rakietowa składałaby się z trzech 

dywizjonów liczących po trzy baterie, każda 

z sześcioma wyrzutniami. Zasadnicza jednostka 

ogniowa brygady liczyłaby 50 pocisków IAI LORA 

(co spełnia wymóg oferowania gotowego i eksploatowanego 

liniowo operacyjno-taktycznego 

pocisku „ziemia–ziemia”), 50 pocisków IMI Predator 

Hawk i 840 IMI Extra. 

Autonomiczna wyrzutnia Homara miałaby zostać 

osadzona na ciężarówce Jelcza w układzie 

6×6. IMI dostarczał wyrzutnie Lynxa także na nośnikach 

8×8 (eksportowe Kamazy i Oshkosh HEMTT), 

jednak w opinii IMI ciężarówka 6×6 jest lepsza, bo 

bardziej manewrowa. Z tego powodu Lynxy dla IDF 

będą montowane właśnie na samochodach ciężarowych 

6×6 (zapewne RMMV, jednak potwierdzenia 

tej informacji przedstawiciele IMI odmówili). 

Wyrzutnię systemu Lynx zaprojektowano z myślą 

o pociskach o długości maksymalnie 6 m, stąd 

nie ma problemów z ustawieniem na wyrzutni 

pojemników transportowo-startowych z pociskami 

Predator Hawk czy LORA. Zaletą Lynxa jest 

możliwość założenia na tej samej wyrzutni dwóch 

pojemników – każdy z innym typem pocisków, 

np. 4×Extra+2×Predator Hawk. Lynxa-Homara można 

byłoby uzbroić w dowolny, pasujący gabarytowo 

i masowo, pocisk rakietowy – nie tylko IMI 

Systems (czy LORA-ę), przykładem mogą być integracje 

wyrzutni rakiet 122 i 220 mm u dotychczasowych 

użytkowników Lynxa. 

Każda wyrzutnia ma własny terminal systemu 

dowodzenia C4I, z układem nawigacji bezwładnościowej 

i satelitarnej (stąd mowa o autonomiczności 

wyrzutni). Procedura przedstartowa 

jest prosta, podobnie jak obsługa terminala, 

o czym autor sam mógł się przekonać. System 

dowodzenia Lynxa jest zintegrowany, wykorzystujący 

dane zbierane z latających (kosmicznych), 

naziemnych czy morskich systemów rozpoznawczych. 

Można z nim integrować kolejne źródła 

danych (np. polskie systemy pasywnego rozpoznania 

radioelektronicznego, stacje radiolokacyjne, 

bezzałogowce itp.) – jest to system o otwartej 

architekturze (tzw. open API). Ideą jest zapewnienie 

nie tylko precyzji ustalania koordynat celów 

z dokładnością ok. 10 m, ale także quasi-rzeczywistego 

czasu reakcji ogniowej. 

Lynx jest systemem sprawdzonym bojowo, wliczając 

w to pociski Extra. Na obecną chwilę wielkość 

produkcji i dostaw pocisków Extra liczona 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 

Czołg Songun-915 z dodatkowym opancerzeniem na wieży. 

Tomasz Szulc 

Defilada w Pjongjangu z okazji 

105. rocznicy urodzin założyciela 

panującej w Koreańskiej Republice 

Ludowo-Demokratycznej dynastii 

– Kim Il-songa, która odbyła się 

15 kwietnia br., stała się kolejną 

okazją do demonstracji siły reżimu 

Kim Dzong Una. Po ulicach stolicy 

Północnej Korei przejechały liczne nowe 

wyrzutnie rakiet balistycznych 

– od operacyjno-taktycznych 

do międzykontynentalnych 

(szerzej w WiT 5/2017), ale także 

wiele innych nowych systemów 

uzbrojenia bądź nieprezentowanych 

wcześniej wersji już znanych. 

Fotografie w artykule: KCNA, Internet. 

Wyrzutnia pocisków przeciwokrętowych – wydłużonych radzieckich 3M24 Uran-2. 

Defilada w Pjongjangu 

– nie tylko rakiety balistyczne 

Nowością wśród systemów rakietowych, 

aczkolwiek z pociskiem o niebalistycznej 

trajektorii lotu, była nowa wyrzutnia rakiet 

przeciwokrętowych. Dotąd Koreańczycy z Północy 

wielokrotnie pokazywali bardzo staromodne 

samobieżne wyrzutnie szynowe i odpalane z nich 

pociski skrzydlate, bazujące na konstrukcji radzieckiej 

rakiety przeciwokrętowej P-15 z końca lat 50. 

Tym razem pokazano nową wyrzutnię gąsienicową 

z czterema cylindrycznymi pojemnikami 

w barwach Marynarki Wojennej Koreańskiej Armii 

Ludowej. Nośnikiem jest ten sam pojazd, jaki zastosowano 

w charakterze nośnika „koreańskich 

DF-11” i lądowych wyrzutni balistycznych rakiet 

Pukguksong-2. Z kolei pojemniki są znane z pokładów 

nowych koreańskich kutrów rakietowych, 

a umieszczone w nich pociski są zgodnie uznawane 

za rosyjskie 3M24 systemu Uran. W rzeczywistości 

koreańskie rakiety są dłuższe od rosyjskich, 

zapewne wskutek zastosowania większego zbiornika 

paliwa silnika marszowego. Ich pojemniki są 

także dłuższe i zapewne mają nieco większą średnicę 

z racji bardziej prymitywnej technologii wykonania. 

O ile pojemniki powstały zapewne 

w KRLD, to pociski raczej zmodyfikowano na zlecenie 

Koreańczyków w Rosji, najprawdopodobniej 

w czasach jelcynowskiej smuty, czyli w połowie 

lat 90. Sami Rosjanie osiągnęli znaczącą 

poprawę zasięgu swoich rakiet tej rodziny dzięki 

zastosowaniu nowego silnika marszowego i zmodyfikowanego 

składu paliwa, a nie wskutek powiększenia 

jego zapasu i wydłużenia kadłuba. 

Ponieważ na wyrzutni nie ma żadnych elementów 

układu wykrywania celów i naprowadzania, 

można założyć, że kolumna z anteną stacji radiolokacyjnej 

zostanie zamontowana na oddzielnym 

pojeździe. Można też domniemywać, że gdyby 

taki pojazd był już gotowy, to pokazano by go 

podczas defilady. 

Kolejną rakietową nowinką, dosłownie najmniejszego 

kalibru, była zmodernizowana wyrzutnia 

zestawu Strieła-10. Już kilka lat temu pojawiły się 

fotografie północnokoreańskich wyrzutni z zamontowanymi, 

nieco zmienionymi, pojemnikami 


www.zbiam.pl


MILEX-2017 – pierwsze wrażenia 

Jeden z przedseryjnych pojazdów opancerzonych Kajman podczas prezentacji dynamicznej na lotnisku Minsk-1. 


Stolica Republiki Białorusi gościła w 

dniach 20–22 maja ósmą 

Międzynarodową Wystawę Uzbrojenia i 

Techniki Wojskowej MILEX-2017. Jak 

zwykle, nie zabrakło na niej premier i 

ciekawych eksponatów, przede 

wszystkim będących efektami prac 

lokalnego przemysłu obronnego. 

Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi. 

Zajmowanie miejsc w Kajmanie umożliwia para drzwi w bocznych ścianach kadłuba. 

Przedsięwzięcie, zorganizowane przy współpracy: 

Urzędu Prezydenta Republiki Białorusi, 

Państwowej Rady Wojskowo-Przemysłowej 

RB, Ministerstwa Obrony RB i Narodowego 

Centrum Wystawienniczego BelExpo, daje unikatową 

możliwość bezpośredniego zapoznania się 

w bardzo szerokim zakresie z rezultatami projektów 

przemysłu obronnego wschodniego sąsiada 

Polski, tak na potrzeby własnego resortu obrony, 

jak i kontrahentów zagranicznych. Choć w nazwie 

wystawy znajduje się człon „międzynarodowa”, 

faktycznie priorytetowym celem jest zaprezentowanie 

własnych osiągnięć. Spośród wystawców 

zagranicznych najwięcej, co nie może dziwić, było 

firm i placówek naukowo-badawczych z Federacji 

Rosyjskiej, a innych można było dosłownie policzyć 

na palcach obu dłoni. Według oficjalnych 

danych organizatorów, w tegorocznym MILEX-ie 

wzięło udział 100 wystawców z Białorusi, 62 z Rosji 

i ośmiu z pięciu innych krajów Europy oraz Azji 

(ChRL – 3, Kazachstan – 1, Niemcy – 1, Słowacja – 1, 

Ukraina – 2). Nowością tegorocznej wystawy było 

to, że odbywała się w dwóch oddalonych od siebie 

lokalizacjach. Pierwszą, główną, był kompleks kulturalno-sportowy 

MKSK Minsk-Arena, gdzie po raz 

pierwszy wystawa odbyła się przed trzema laty, 

a drugim teren lotniska Minsk-1. Powierzchnia hali 

MKSK Minsk-Arena zajęta przez ekspozycję to 

7040 m², a przestrzeń otwarta wokół niej, gdzie 

zgromadzono większe eksponaty i stoiska niektórych 

wystawców 6330 m². Na lotnisku wykorzystany 

został otwarty teren o powierzchni 10 318 m². 

Łącznie wyeksponowano aż 400 egzemplarzy 

uzbrojenia i sprzętu wojskowego. MILEX-2017 odwiedziło 

47 oficjalnych delegacji na różnym 

szczeblu z 30 państw, wśród których nie zabrakło 

ministrów obrony, szefów sztabu generalnego 

i wiceministrów odpowiedzialnych za przemysł 

obronny oraz zakupy. W czasie trzech dni wystawy 

przez jej ekspozycje przewinęło się 55 000 

zwiedzających, z czego 15 000 profesjonalnych. 

Akredytowanych zostało 167 przedstawicieli mediów. 


www.zbiam.pl


Na Pro Defense 2017 odbyła się publiczna premiera spolonizowanego samochodu Ford Ranger, jak się okazuje jedynego kandydata w programie Mustang. 

Pro Defense po raz drugi 

Łukasz Pacholski 

W dniach 1–4 czerwca w Ostródzie 

odbyły się, po raz drugi, 

Targi Proobronne Pro Defense, 

które w zamyśle organizatorów 

mają stać się ważnym wydarzeniem 

na wystawienniczej mapie Polski. 

Z całą pewnością głównym tematem 

Pro Defense jest nowy rodzaj 

sił zbrojnych – Wojska Obrony 

Terytorialnej, do służby w których 

potencjalnymi ochotnikami są m.in. 

uczniowie klas o profilu mundurowym, 

licznie obecni w Ostródzie. 

Fotografie w artykule: Łukasz Pacholski, 

Andrzej Kiński. 

Obok oferty przemysłu, przede wszystkim 

firm skupionych w Polskiej Grupie Zbrojeniowej 

S.A., atrakcją Pro Defense były stoiska 

poszczególnych rodzajów Sił Zbrojnych RP, 

szkół wojskowych i ośrodków szkolenia, traktujących 

obecność w Ostródzie jako możliwość prezentacji 

oraz zainteresowania potencjalnych kandydatów 

do służby zawodowej. Oczywiście, 

trudno było ściągnąć do centrum wystawienniczego 

Mazury Expo okręt wojenny czy samolot, dlatego 

oferta Marynarki Wojennej i Sił Powietrznych 

była nieco uboższa. Po raz kolejny bardzo ciekawą 

prezentację miały Wojska Specjalne. Można było 

zapoznać się z wozem minoodpornym M-ATV, pojazdem 

HMMWV czy zestawem BSP Boeing Scan 

Eagle – ten ostatni prezentowany był niemal w pełnym 

ukompletowaniu. Obok BSP pokazano wyrzutnię 

i „chwytak” oraz szkolno-treningowy model 

układu kierowania. Smaczku całości dodawał 

fakt, że prezentowane elementy zestawu niedawno 

wróciły z misji w Iraku, gdzie wykorzystywano 

je do celów „doradczo-szkoleniowych”. Wyrzutnia 

miała na sobie nieusunięte uszkodzenia od odłamków 

pocisku moździerzowego. Pozostałe eksponaty 

lotnicze pochodziły z zakładów w Świdniku 

i Lotnictwa Wojsk Lądowych, w tym z 41. Bazy Lotnictwa 

Szkolnego, czyli śmigłowce W-3PL Głuszec 

i SW-4 Puszczyk. 

Wśród innych, wojskowych, ciekawostek można 

odnotować obecność zestawów składających się 

z szosowych ciągników siodłowych Mercedes Actros 

1841LS z naczepami do przewozu paliw CN 33 

z 1. Pomorskiej Brygady Logistycznej czy też samochodów 

opancerzonych Szop na podwoziu Forda 

F-550 i wielozadaniowych czterokołowców Polaris 

RZR-900E Żandarmerii Wojskowej. 

Znacznie ciekawiej było na stoiskach firm oferujących 

swoje wyroby WP, ze szczególnym 

uwzględnieniem WOT. W pierwszej kolejności należy 

odnotować publiczną premierę spolonizowanego 

i zmilitaryzowanego samochodu wielozadaniowego 

Ford Ranger, przygotowanego siłami 

Wojskowych Zakładów Motoryzacyjnych S.A. z Poznania. 

Jak się okazało, konstrukcja ta jest jedyną 

zaoferowaną Inspektoratowi Uzbrojenia w programie 

zakupu samochodów ciężarowo-osobowych 

wysokiej mobilności Mustang. Termin składania 

ofert upłynął 24 maja, a poza PGZ S.A. i WZM S.A., nikt 

ze sporego grona zainteresowanych nie podjął ryzyka 

walki o zamówienie. W pierwszym etapie programu 

zaplanowano kupić 882 Mustangi (w tym 41 

w wersji opancerzonej). 

W wersji prezentowanej w Ostródzie pikap 

Forda otrzymał wysokoprężny, 5-cylindrowy silnik 

rzędowy 3.2 TDCi Duratorq o mocy 147,2 kW/200 KM 

z sześciobiegową automatyczną skrzynią przekładniową. 

Ranger ma ładowność 1000 kg i w zależności 

od wersji może zabrać od dwóch do dziewięciu 

żołnierzy. Samochód ma długość 5359 mm 

i szerokość 1849 mm. Egzemplarz prezentowany 

w Ostródzie był skonfigurowany w odmianie z długą 

kabiną z pięcioma miejscami. 


www.zbiam.pl


Air Fair 2017 – po raz ostatni 

w dotychczasowej odsłonie 

Łukasz Pacholski 

W dniach 26–27 maja na terenach Wojskowych 

Zakładów Lotniczych nr 2 S.A. 

w Bydgoszczy odbyła się, po raz 

jedenasty, międzynarodowa wystawa 

Air Fair – Wszystko dla lotnictwa. Blisko 

stu wystawców zaprezentowało na niej 

swoje propozycje, przede wszystkim 

związane z szeroko pojętą sferą 

lotnictwa, w wielu przypadkach 

na potrzeby wojska. 

Fotografie w artykule: Łukasz Pacholski. 

Znpunktu widzenia czytelników WiT z całą 

pewnością największe zainteresowanie 

mogą budzić nowości związane z modernizacją 

techniczną Sił Zbrojnych RP. Zresztą Ministerstwo 

Obrony Narodowej, którego najważniejszym, 

obecnym na wystawie, przedstawicielem był wiceminister 

Bartosz Kownacki, wykorzystało rangę Air 

Fair m.in. do rozstrzygnięcia konkursu na nazwy własne 

pięciu samolotów do przewozu VIP-ów, podpisania 

listu intencyjnego pomiędzy WZL nr 2 S.A. 

i firmą Gulfstream czy porozumienia w sprawie budowy 

bezzałogowych statków latających, mających 

powstawać w spółkach Polskiej Grupy Zbrojeniowej 

S.A. Swoje propozycje dla lotnictwa wojskowego 

przedstawił także przemysł zagraniczny – np. 

Saab i Israel Aerospace Industries, które chcą zainteresować 

polskich decydentów swoimi produktami 

w segmencie morskich maszyn patrolowych i wielozadaniowych 

samolotów MRTT. 

Zacznijmy od wydarzeń związanych z samolotami 

dla VIP-ów. Jak wspomniano, podczas Air 

Fair 2017 poinformowano o wynikach, ogłoszonego 

przez MON 16 maja, konkursu na nazwy 

Koncern IAI przywiózł do Bydgoszczy makietę bojowego BSP Harop. 

własne dla pięciu samolotów przeznaczonych do 

przewozu VIP. Jak poinformował Bartosz Kownacki, 

odzewem było nadesłanie blisko 1500 propozycji, 

po analizie których komisja konkursowa 

zdecydowała, że samoloty Gulfstream G550 będą 

nazwane Książę Józef Poniatowski i Generał Kazimierz 

Pułaski. Symboliczne jest, że drugi z patronów zapisał 

się zarówno w historii Polski, jak i Stanów Zjednoczonymi, 

a dodatkowo zginął w 1779 r. w bitwie 

pod Savannah (stan Georgia), a więc miejscu, gdzie 

dziś mieści się centrum montażu samolotów G550. 

W przypadku samolotów Boeing 737/BBJ2 wybrano 

następujących patronów: Józefa Piłsudskiego 

(maszyna mająca zostać przejęta w listopadzie), 

Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. 

Można powiedzieć, że rozpoczęto już „końcowe 

odliczanie” do dostawy pierwszego G550, 

który do 1. Bazy Lotnictwa Transportowego ma 

trafić już pod koniec czerwca. Do kraju powróciła 

już grupa techników i personelu pokładowego, 

która przeszła szkolenie w Stanach Zjednoczonych, 

natomiast same maszyny (koniec maja) nadal 

przebywały w centrum obsługowym w Appleton. 

Kolejnym wydarzeniem podczas Air Fair 2017, 

związanym z polskimi G550, było podpisanie listu 

intencyjnego między WZL nr 2 S.A. i Gulfstreamem 

w sprawie umieszczenia w Bydgoszczy centrum 

serwisowego obu zakupionych maszyn. Według 

deklaracji prezesa bydgoskich zakładów Leszka 

Walczaka umowa w tej sprawie między oboma 

podmiotami może być podpisana jeszcze w tym 

roku, po przeprowadzeniu niezbędnych certyfikacji 

i szkoleń pracowników bydgoskiej firmy. Oczywiście 

z punktu widzenia WZL nr 2 S.A. serwisowanie 

jedynie dwóch samolotów jest nieopłacalne. 

Jednak zdobyte i potwierdzone przez Gulfstreama 

zdolności powinny otworzyć drogę do kolejnych 

zleceń na obsługę G550, przede wszystkim od 

podmiotów z rynku komercyjnego, na którym rodzina 

tych maszyn jest bardzo popularna. 

System neutralizacji BSP SAND z grudziądzkich WZU S.A. 

ITWL zaprezentował system pomiarowy Maus V przeznaczony 

do badań nieniszczących struktur statków powietrznych. 

Seryjny router komunikacyjny do systemu Patriot opracowany 

i wyprodukowany w zakładach Teldat. 


www.zbiam.pl

Samoloty bojowe 

Super Hornet Block III konkurentem F-35? 

Wizja F/A-18F (XT) Block III. Nowy Super Hornet to typowy myśliwiec generacji 4,5, ale wiele elementów jego wyposażenia odpowiadać ma maszynom 5. generacji. 

Maciej Szopa 

Począwszy od listopada ubiegłego roku 

i zwycięstwa w wyborach prezydenckich 

w Stanach Zjednoczonych 

Donalda Trumpa, coraz gorętsza jest 

dyskusja o możliwości rezygnacji 

przez Stany Zjednoczone z zakupów 

myśliwców Lockheed Martin F-35 

na rzecz najnowszej wersji Boeinga 

F/A-18E/F Super Hornet. Są to jednak 

doniesienia całkowicie wyrwane 

z kontekstu i niemające wiele wspólnego 

z rzeczywistością. Z kontynuowania 

programu F-35 Amerykanie z całą 

pewnością nie zrezygnują, a w całej 

sprawie nie chodzi o wszystkie wersje 

Lightninga II, ale jedynie o morską CTOL 

– F-35C. Także w jej przypadku w grę 

nie wchodzi zaprzestanie jej rozwoju, 

ale raczej uzupełnienie sprawdzoną 

konstrukcją obecnych stanów 

lotnictwa US Navy i danie nieco 

„wytchnienia” na dopracowanie 

tej odmiany myśliwca 5. generacji. 

Ilustracje w artykule: Boeing, 

Lockheed Martin, Raytheon. 

Program wielozadaniowej maszyny Lockheed 

Martin F-35 Lightning II, w ramach którego 

powstają trzy, poważnie różniące się od siebie, 

warianty tego myśliwca, pokonuje kolejne 

bariery w rozwoju (patrz WiT 5/2017), ale nie da się 

zaprzeczyć, że jego opóźnienie rośnie, podobnie 

jak i koszty. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu 

miesięcy „ostrze krytyki” mierzy w morski wariant 

konwencjonalnego startu i lądowania (CTOL) 

F-35C, przeznaczony do operowania z pokładów 

dużych lotniskowców. Wersja ta, z oczywistych 

względów, przeznaczona wyłącznie dla US Navy 

i – w mniejszym stopniu – US Marine Corps, notuje 

obecnie największe opóźnienia w procesie rozwoju. 

To wyjątkowo niefortunne z punktu widzenia 

produkującego myśliwiec koncernu Lockheed 

Martin, jako że jego lokalna konkurencja dysponuje 

bardzo zaawansowaną alternatywą właśnie dla 

F-35C. Mowa o najnowszej wersji wielozadaniowej 

maszyny generacji 4+ F/A-18E/F Super Hornet, 

od kilku lat rozwijanej na własny koszt przez Boeinga. 

Ekonomiczne rozwiązanie 

W przeciwieństwie do F-35C, Super Hornet nie powstał 

jako projekt rewolucyjny, ale jest wynikiem 

trwającej przez ponad pięć dekad ewolucji. 

Jego pradzieje sięgają jeszcze 1965 r. i projektu 

Northrop P-530, który przekształcił się w YF-17 Cobra 

– konkurenta YF-16 Viper w programie LWF. Jego 

powiększona wersja trafiła u schyłku lat 80. do 

US Navy i USMC jako McDonnell Douglas F/A-18A/B 

Hornet. Samolot ten powstał jako tańsza, wielozadaniowa 

maszyna pokładowa, stanowiąca uzupełnienie 

wyspecjalizowanych ciężkich myśliwców 

pokładowych Grumman F-14A Tomcat, których 

główną rolą było zwalczanie sowieckich pocisków 

przeciwokrętowych dalekiego zasięgu i ich powietrznych 

nosicieli, a potem także przechwytywanie 

samolotów wroga i wywalczenie lokalnej 

przewagi w powietrzu. Hornety, które przejęły 

w amerykańskim lotnictwie morskim zadania maszyn 

A-4 Skyhawk, A-7 Corsair i F-4 Phantom II były 

stale doskonalone (wersja C/D z końca lat 80.) i stały 

się prawdziwymi „końmi roboczymi” lotnictwa pokładowego, 

trafiły także do wyposażenia lotnictw 

kilku sojuszników Stanów Zjednoczonych z całego 

świata. McDonnell Douglas jeszcze w latach 

80. usiłował zainteresować US Navy powiększoną 

wersją F-18 – z przedłużonym kadłubem i większymi 

skrzydłami. Był to tzw. Hornet 2000, nazywany 

potem Hornetem II, który ostatecznie wyewoluował 

w Super Horneta. W obliczu cięcia kosztów i restrukturyzacji 

po zakończeniu zimnej wojny, US Navy 

ostatecznie zdecydowała się na zakup tych maszyn, 

zamiast planowanego wcześniej, znacznie 

droższego, trudnowykrywalnego samolotu uderzeniowego 

powstającego w ramach programu 

Advanced Tactical Aircraft (ATA) A-12 Avenger II zwycięskiego 

konsorcjum McDonnel Douglas i General 

Dynamics. Nie osiągnął on nawet stadium rozpoczęcia 

budowy prototypu w chwili skasowania całego 

programu w 1991 r. Będący ewolucją Horneta 

F/A-18E/F Super Hornet miał w perspektywie zastąpić 

„zbyt drogie” w opinii księgowych i „oparte na 

technice lat 60.” Tomcaty. Produkcję tych ostatnich 

zakończono w 1991 r., a w następnym zamknięto 

program ich następcy – Navy Tactical Fighter 

(NATF), który miał być morskim wariantem myśliwca 

F-22, a zatem maszyną 5. generacji. Zastąpienie 

tych wszystkich konstrukcji wielozadaniowym 

Super Hornetem od początku wywoływało liczne 

kontrowersje. W latach 90. wskazywano, że to maszyna 

jeszcze niesprawdzona, która może nie poradzić 

sobie z zadaniem ochrony zespołów floty 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Algierskie fregaty „made in Germany” 

Wejście do służby dwóch nowoczesnych fregat typu MEKO A-200AN stanowi widomy przejaw skokowego wzrostu potencjału algierskiej floty, która już teraz jest jedną 

z najsilniejszych zarówno wśród państw arabskich, jak i w Afryce. 

Andrzej Nitka 

Algierska Republika Ludowo- 

Demokratyczna, największe państwo 

w Afryce, dzięki stałym dochodom 

czerpanym z eksportu surowców 

energetycznych, głównie ropy naftowej 

i gazu ziemnego, systematycznie 

inwestuje w rozwój sił zbrojnych, 

w tym marynarki wojennej. Działania 

te są napędzane zarówno położeniem 

w niespokojnym, szczególnie 

ostatnio, rejonie świata, jak i sytuacją 

wewnętrzną, która do szczególnie 

stabilnych też nie należy. 

Fotografie w artykule: 

Andrzej Nitka, Merzoug Gharbaz/Wikipedia, 

Marcosto/Wikipedia, SA Navy, Atlas Elektronik. 

Flota Algierii jest o tyle ciekawa, że stanowi 

konglomerat jednostek zachodnioeuropejskiej, 

sowieckiej i rosyjskiej, a nawet chińskiej 

proweniencji. Jest to wynik zapóźnienia technicznego 

tamtejszego przemysłu stoczniowego. Próby 

samodzielnej budowy okrętów, podjęte jeszcze 

w końcu lat 80., nie przyniosły zadowalających rezultatów. 

Za ten stan rzeczy zapewne odpowiadało 

zarówno niewielkie doświadczenie stoczni, jak 

również panująca w Algierii przez ostatnie dziesięciolecie 

XX wieku wojna domowa, które to czynniki 

powodowały, że potrzeba budowy nowych okrętów 

dla własnej floty schodziła na daleki plan. Wlokąca 

się produkcja trzech okrętów rakietowych typu 

Djebel Chenoua w stoczni ECRN w Mers-el-Kébir dowiodła, 

że jedynie współpraca zagraniczna może 

doprowadzić do modernizacji technicznej floty. 

Nowy wiek, nowe możliwości 

Wygaśnięcie na początku obecnego stulecia wojny 

domowej pozwoliło na poważne myślenie o inwestycjach 

w siły zbrojne. Modernizacja marynarki wojennej 

miała być prowadzona zarówno poprzez remonty 

okrętów znajdujących się w służbie, jak 

i zakup nowych. W pierwszej kolejności postanowiono 

przystąpić do remontów i modernizacji 

najbardziej wartościowych jednostek zbudowanych 

w ZSRS. Objęło to dwa okręty podwodne 

proj. 877EKM Pałtus, trzy fregaty proj. 1159T Jaguar 

i trzy korwety rakietowe proj. 1234E Owod-E, które 

w ostatnich latach sukcesywnie są unowocześniane 

w Rosji. 

Oczywiście, nie zaspokoiło to potrzeb Algierskiej 

Narodowej Marynarki Wojennej, która w celu realnego 

wzmocnienia musiała otrzymać nowe okręty. 

Konieczny był długoterminowy program rozwoju 

floty, który został zainicjowany na początku bieżącego 

wieku. Pierwszym krokiem w jego realizacji, 

w związku ze zwiększonym zapotrzebowaniem na 

wykwalifikowane kadry, było pozyskanie dużego 

okrętu szkolnego, mającego być wykorzystywanym 

do kształcenia morskiego nowych specjalistów. 

Kontrakt na budowę jednostki, która otrzymała 

nazwę La Soummam, zdobyła w 2002 r., 

będąca częścią koncernu China State Shipbuilding 

Corporation (CSSC), stocznia Hudong-Zhonghua 

w Szanghaju. Okręt, który wszedł do służby w 2006 r., 

został zbudowany według proj. T50A i stanowi 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Kormoran podczas prób morskich. Badania wstępne zakończono w kwietniu, a w czerwcu rozpoczęły się badania kwalifikacyjne. 

Kormoran na ostatniej prostej 

Tomasz Grotnik 

Dobiegły końca badania wstępne 

prototypowego niszczyciela min 

Kormoran projektu 258 Kormoran II, 

które trwały od jesieni minionego roku. 

Był to bardzo intensywny okres 

dla okrętu, stoczniowców i załogi. 

Ale to jeszcze nie koniec. Obecnie 

trwa faza decydująca – badania 

kwalifikacyjne. To ich wynik 

rozstrzygnie, czy okręt jest gotowy 

do rozpoczęcia służby 

pod biało-czerwoną banderą. 

Fotografie w artykule: Tomasz Grotnik, 

Remontowa Shipbuilding. 

Okręt budowany jest etapowo, przechodził 

próby stoczniowe w porcie i na morzu. 

Testowany był każdy z zamontowanych 

na jednostce systemów. Sprawdzano m.in. 

działanie systemów: dowodzenia, łączności, 

uzbrojenia i napędowego. Weryfikowano również 

funkcjonalność okrętu, przeprowadzając 

Kabina dowódcy okrętu. Ma on do dyspozycji urządzenia 

łączności, sejf, węzeł sanitarny i wygodną koję. Uwagę 

zwraca mały właz w drzwiach. Służy on do ewakuacji 

w razie pożaru i związanego z nim zadymienia. 

próby współpracy ze śmigłowcem i okrętami 

zaopatrującymi. Pracę badawczo-rozwojową, 

która obejmuje właśnie budowę prototypowego 

niszczyciela min, wykonuje konsorcjum 

stoczni Remontowa Shipbuilding S.A. w Gdańsku, 

będącej liderem i twórcą platformy, oraz 

OBR Centrum Techniki Morskiej S.A. w Gdyni, 

odpowiedzialnego za systemy walki, demagnetyzacji 

i stacje hydrolokacyjne. W skład konsorcjum 

wchodziła też Stocznia Marynarki Wojennej 

S.A. w upadłości likwidacyjnej w Gdyni, ale 

zakres jej zadań zakończył się na wstępnym etapie 

realizacji umowy. 

Tymczasem 5 i 6 listopada ub.r. okręt po raz 

pierwszy wyszedł w morze z minami. Na jego pokładzie 

rufowym, po lewej burcie, zamontowano 

tory o nowej konstrukcji – sztywnej i łatwo demontowalnej, 

w przeciwieństwie do stosowanych 

na starszych trałowcach i okrętach transportowo-minowych. 

Ułożono na nich po sztuce 

z każdego z czterech typów min morskich, używanych 

przez MW RP (denne MMD-2, MMD-1, 

kotwiczne OS i OD). Kormoran postawił je w wodach 

Zatoki Gdańskiej, skąd zostały podjęte przez 

trałowiec-niszczyciel min ORP Mewa. 

9 listopada dokonano pierwszej próby zaopatrywania 

w morzu (RAS, Replenishment At Sea), 

w której uczestniczył zbiornikowiec ORP Bałtyk. 

Podano wtedy linę nośną na stanowisko dziobowe. 

Kolejną próbę tego typu podjęto 7 grudnia. 

Tym razem „na sucho”, w Porcie Wojennym w Gdyni, 

z udziałem okrętu dowodzenia siłami obrony 

przeciwminowej ORP Kontradmirał X. Czernicki. 

Obie jednostki były zacumowane do jednego pirsu, 

po jego przeciwnych stronach, przez który podawano 

liny nośne do przekazywania ładunków 

stałych na śródokręcie niszczyciela min, jak również 

wąż paliwowy do stanowiska na jego dziobie. 

Nazajutrz oba okręty wyszły w morze, gdzie 

wykonano kolejną operację RAS – podania węża 

paliwowego z rufy Czernickiego (RAS Astern). 

Podobne operacje ćwiczono 13 grudnia 2016 r. 

Tego dnia ponownie współpracowano z Czernickim, 

zaś po raz pierwszy wykonano VERTREP (Vertical 

Replenishment), czyli przekazywanie ładunków ze 

śmigłowca w zawisie nad pokładem. Był nim Kaman 

SH-2G z 43. Bazy Lotnictwa Morskiego. Jego zadaniem 

było określenie prawidłowego profilu podejścia 

do zawisu nad jednostką oraz przećwiczenie 

podnoszenia i przekazywania ładunków na nią. 

Ponadto ukończono program prób dla wszystkich 

pojazdów podwodnych – autonomicznego 

Hugin 1000MR do rozpoznania i wstępnej lokalizacji 

obiektów minopodobnych oraz zdalnie kierowanych 

Morświn do transportu ładunków wybuchowych 

Toczek, Double Eagle Mk III z sonarem 

SHL-300 i jednorazowych Głuptak do niszczenia 

min w warunkach niebezpiecznych dla innych 

środków neutralizacji. Program prób obejmował 

sprawdzenie ich pełnej funkcjonalności, w tym 

współpracy z okrętowym systemem dowodzenia 

SCOT-M, opracowanym przez CTM. 

Między tymi wydarzeniami Kormoran wielokrotnie 

gościł na Poligonie Kontrolno-Pomiarowym 

MW w rejonie tzw. Formozy, jak również 

w basenie nr X Portu Wojennego w Gdyni. W tym 


www.zbiam.pl

WiT 6_2017 promo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template ?