CBGER booklet red

30
ĐÈO MÃ PHỤC MA PHUC PASS
Đèo Mã Phục với các khúc uốn quanh co trên địa hình karst-kiến tạo
The majestic Ma Phuc Pass winds on karst-tectonic topography
Basalt cầu gối dọc đứt gãy Cao Bằng-Tiên Yên
Pillow basalt along the Cao Bang-Tien Yen
ĐÈO MÃ PHỤC
Đèo Mã Phục thuộc xóm Cao Xuyên, xã Quốc Toản, huyện Trà Lĩnh.
Dài hơn 3,5km ở độ cao 700m trên mực nước biển qua 7 tầng dốc,
đây là một trong những con đèo đẹp nhất Cao Bằng. Đèo uốn lượn
quanh co giữa hai dãy núi đá vôi cao trong khi dưới chân đèo có
một điểm di sản địa chất độc đáo. Tại đây, ở chỗ ếp xúc với đá vôi
(màu trắng) có thể thấy một loại đá khác màu xanh đen hình cầu,
còn gọi là bazan cầu gối.
Khoảng 260 triệu năm trước khu vực này có nhiều núi lửa hoạt
động ngầm dưới biển. Dung nham núi lửa phun lên trong nước biển
bị nguội đột ngột tạo thành các cầu gối xếp chồng lên nhau (dung
nham cầu gối). Kích cỡ và màu sắc của các cầu gối thay đổi tùy
thuộc vào thành phần của dung nham (bazơ, trung nh hay axit).
Đa phần ta thường thấy các cầu gối nhỏ (đường kính dưới 1m),
thành phần bazơ màu xanh đen, vì thế loại đá này được gọi là bazan
cầu gối.
Ngày nay, một lượng lớn các núi lửa hoạt động ngầm dưới biển nằm
gần các khu vực kiến tạo ch cực, như các sống núi giữa đại dương.
Mặc dù chúng hầu hết nằm sâu dưới đáy đại dương (phun ra dung
nham bazơ), một số cũng tồn tại ở vùng biển nông (dung nham có
nh axit hơn). Những núi lửa này có thể phun dung nham dưới
nước và phun tro bụi, bom núi lửa và các loại khí... vào khí quyển.
Ước nh hiện nay trên toàn thế giới có đến hơn một triệu núi lửa
đang hoạt động ngầm dưới biển.
Bên cạnh giá trị đặc biệt về địa chất, đèo Mã Phục còn là một điểm
di sản phi vật thể. Tích xưa kể rằng, giữa thế kỷ 11 thủ lĩnh người
Tày là Nùng Trí Cao đã lãnh đạo nhân dân địa phương chống lại nhà
Tống ở phía bắc. Trong một lần tuần tra biên giới trở về, đến địa
phận xã Quốc Toản, huyện Trà Lĩnh ngày nay, gặp con đèo cao
quanh co, dốc đứng án ngữ trước mặt, ngựa của Nùng Trí Cao bị
khuỵu chân không thể đi ếp được nữa. Từ đó dãy núi được đặt tên
là Án Lại và con đèo được đặt tên là Mã Phục (ngựa quỳ).
MA PHUC PASS
Ma Phuc pass is located in Cao Xuyen village, Quoc Toan commune,
Tra Linh district. More than 3.5km long at an altude of 700m asl,
the pass has seven steps and is considered one of the most
beauful passes in Cao Bang. The pass winds between two high
limestone mountain ranges and constutes, at its boom, an
exceponal geosite. Here, in contact with the limestone (white
rock) can be seen a blackish green rock with rounded shape - the
so-called pillow basalt.
In this area, many submarine volcanoes were acve c.260 million
years ago. Erupted under sea water the lava cooled down very
quickly to result in rounded, stacked pillows (pillow lava). The size
and colour of the pillows vary depending on lava composion
(basic, intermediate or acidic). More than oen one sees blackish
green, small-sized (commonly up to one metre in diameter) pillows
of basic composion, which rock is, therefore, also called pillow
basalt.
Today, a large number of submarine volcanoes are located near
areas of tectonic plate movement, known as mid-ocean ridges.
Although most submarine volcanoes are located in deep oceans
(erupng basic lava), some also exist in shallower water (more
acidic in composion), and these can discharge, in addion to lava
under water, also ash, bomb and gases etc. into the atmosphere
during erupons. The total number of submarine volcanoes is
esmated to be over 1 million.
Besides the exceponal geological interest Ma Phuc pass is also a
place of intangible heritage. According to legend, in the 11th
century, a leader of the Nung people named Nung Tri Cao led the
local people to fight against the Song army from the north. Once
returning from a patrol along the border, at Quoc Toan commune
of the present day Tra Linh district, he faced this high, winding and
steep pass, and his horse was crippled and could not move on. The
mountain was since named An Lai, literally meaning to stop, and
the pass was named Ma Phuc, literally meaning a kneeling horse.