WiT 11_2017 (27)_promo

ZMODERNIZOWANE CZOŁGI T-90M I T-80BWM ❙ ZAPAD-2017 ❙ RAKIETOWE KARAKURTY 

Wojsko 

i Technika 

CENA 9,90 zł 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

11/2017 

Listopad 

Wystawa 

AUSA 2017 

Sprawozdanie z największego 

przedsięwzięcia 

wystawienniczego branży 

zbrojeniowej w Stanach 

Zjednoczonych, będącego 

najlepszym miejscem 

do zapoznania się 

z aktualnymi trendami 

w sferze modernizacji 

technicznej US Army. 

str. 13 

Północnokoreański 

Hwaseong 14 

Przeprowadzone na przestrzeni 

ostatnich tygodni w KRLD próby 

rakietowe i test nuklearny 

wskazują, że reżim Kim Dzong 

Una dokonał przełomu 

technicznego umożliwiającego 

przeprowadzenie skutecznego 

ataku na większość swoich 

przeciwników. Czy świat 

ma już się bać? 

str. 40 

Październik 2017 • Wojsko i Technika 1

Ceny promocyjne prenumeraty obowiązują do 31 grudnia 2017 

Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej 

www.zbiam.pl lub wpłać należność na konto bankowe 

nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976 

Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis! 

Pewność otrzymania każdego numeru 

w niezmiennej cenie 

E-wydania dostępne są 

na naszej stronie oraz 

w kioskach internetowych 

Wojsko i Technika: 

cena detaliczna 9,90 zł 

Prenumerata roczna: 97,00 zł 

Lotnictwo Aviation 

International: 



Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: 

cena detaliczna 14,99 


Morze: 



Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

Sprawozdanie z największego 

przedsięwzięcia 

wystawienniczego branży 

zbrojeniowej w Stanach 

Zjednoczonych, będącego 

najlepszym miejscem 

do zapoznania się 

z aktualnymi trendami 

w sferze modernizacji 

technicznej US Army. 

Przeprowadzone na przestrzeni 

ostatnich tygodni w KRLD próby 

rakietowe i test nuklearny 

wskazują, że reżim Kim Dzong 

Una dokonał przełomu 

technicznego umożliwiającego 

przeprowadzenie skutecznego 

ataku na większość swoich 

przeciwników. Czy Świat 

ma już się bać? 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

Październik 2017 • Wojsko i Technika 1 

24 40 

Spis treści WiT Listopad 2017 

Warto być na Warsaw Security Forum! 

Ze Zbigniewem Pisarskim, Prezesem Fundacji im. Kazimierza 

Pułaskiego, rozmawia Kamil Ł. Mazurek str. 4 

2,5% PKB na obronność już w roku 2030 

Kamil Ł. Mazurek str. 5 

Nowości z armii świata 

Bartłomiej Kucharski, Adam M. Maciejewski, 

Łukasz Pacholski str. 6 

Polska otrzyma bezprecedensowy transfer technologii 

i niedoścignione możliwości dotyczące Patriota 

Z Johnem Bairdem, wiceprezesem ds. zintegrowanych 

systemów obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej na 

Polskę w Raytheon Integrated Defense Systems rozmawia 

Adam M. Maciejewski str. 12 

Wystawa AUSA 2017 

Robert Czulda str. 13 

T-90M – nowy czołg rosyjskiej armii 

Paweł Przeździecki str. 24 

Zapad-2017 

Marcin Gawęda str. 32 

Północnokoreański Hwaseong 14 – realne zagrożenie 

Tomasz Szulc str. 40 

Moździerz ANTOS – doskonały środek wsparcia 

Wojsk Obrony Terytorialnej 

Tomasz Wachowski str. 50 

Polska może być dla nas bardzo ważnym partnerem 

Z Jego Ekscelencją Ambasadorem Związku Australijskiego w 

Rzeczypospolitej Polskiej Paulem Wojciechowskim rozmawia 

Andrzej Kiński str. 54 

Sprzęt przeprawowy GDELS dla polskich saperów 

Zbigniew Borecki str. 56 

Szkol się tak, jakbyś walczył – taktyczne systemy 

symulacji pola walki Rheinmetalla 

Tomasz Wachowski str. 60 

Stokrotka – system obrony przed bezzałogowcami i nie tylko 

Bartłomiej Kucharski, współpraca Tomasz Wachowski str. 68 

Jastrząb – łowca bezzałogowców 

Zygmunt Rafał Trzaskowski str. 72 

Nowości z sił powietrznych świata 


Nadciąga rój – bojowe bezzałogowce firmy Kratos 

Maciej Szopa str. 78 

Centrum serwisowe wszystkich śmigłowców Sił Zbrojnych RP 

Z Marcinem Nocuniem, Prezesem Zarządu Wojskowych 

Zakładów Lotniczych Nr 1 S.A., rozmawiają 

Jerzy Gruszczyński i Maciej Szopa str. 84 

Piąta Anakonda wróciła do Brygady Lotnictwa MW 


Nowości z flot wojennych świata 

Marcin Chała, Tomasz Grotnik, Andrzej Nitka, 


Priorytetowe Karakurty 

Tomasz Grotnik 

str.94 

86 94 

Vol. III, nr 11 (27) 

LISTOPAD 2017, Nr 11. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

Wystawa 

AUSA 2017 

str. 13 

Spis treści 

WojskoCENA 9,90 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

ZMODERNIZOWANE CZOŁGI T-90M I T-80BWM ❙ ZAPAD-2017 ❙ RAKIETOWE KARAKURTY 

i Technika 

11/2017 

Listopad 

Północnokoreański 

Hwaseong 14 

Na okładce: Szkolenie poligonowe z wykorzystaniem 

60 mm ultralekkiego moździerza LRM vz. 99 

ANTOS. Fot. Works 11. 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Maciej Szopa 

maciej.szopa@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik – redaktor działu morskiego 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, 

Marcin Chała, Jarosław Ciślak, Robert Czulda, 

Maksymilian Dura, Miroslav Gyűrösi, 

Jerzy Gruszczyński, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Kamil Ł. Mazurek, 

Mateusz J. Multarzyński, Andrzej Nitka, 

Łukasz Pacholski, Krzysztof M. Płatek, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Anna Zakrzewska 

anna.zakrzewska@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 

Elżbieta Karczewska 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2017 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

str. 40 

www.zbiam.pl Listopad 2017 • Wojsko i Technika 3

Przemysł obronny 

Stryker ICVD (Infantry Carrier Vehicle Dragoon), czyli wóz M1296 ze zdalnie sterowaną wieżą Kongsberg MCT-30. 

Wystawa AUSA 2017 

Robert Czulda 

Tegoroczna wystawa 2017 Association 

of the United States Army Annual 

Meeting & Exposition, która odbyła się 

w dniach 9–11 października 

w Waszyngtonie, upłynęła 

pod znakiem rozbudowy 

i modernizacji armijnych jednostek 

obrony przeciwlotniczej oraz 

przeciwrakietowej krótkiego zasięgu. 

Istotne miejsce zajęły na niej 

także wielozadaniowe lądowe 

pojazdy bezzałogowe. 

Fotografie w artykule Robert Czulda. 

Bodaj najciekawsza była prezentacja zmiennowirnikowca 

Bell Helicopter V-280 Valor, 

a właściwie jego makiety w skali 1:1. Podczas 

AUSA 2017 potwierdzono, że wszystkie testy 

naziemne – w tym pracy silników – zakończyły się 

powodzeniem, a badania w locie (krótki zawis na 

uwięzi miał miejsce 8 października) są przewidziane 

na koniec roku. Najpierw jednak dokończone 

zostaną pozostałe próby naziemne, w tym systemów 

pokładowych, w zakładach Bell Helicopter 

w teksaskim Amarillo. Według producenta, V-280 

może osiągnąć wstępną gotowość produkcyjną 

ok. 2025–2026 r., a wstępną gotowość operacyjną 

ok. 2030 r., a więc na kilka lat przed terminami zakładanymi 

przez US Army. Bell Helicopter ujawnił, 

że cena jednostkowa V-280 ma mniej więcej odpowiadać 

cenie AH-64 Apache bez uzbrojenia, 

a więc ok. 35 mln USD. To połowa ceny V-22 

Osprey, przekonywał przedstawiciel koncernu. 

Konkurent grupy Bell Helicopter, zespół pod 

przewodnictwem Boeinga i Sikorskiego, na AUSA 

2017 nie wystawił makiety swego konkurenta 

Valora – SB-1 Defiant. Nie ujawniono także jego 

szacowanej ceny. Potwierdzono jednocześnie, że 

próby naziemne prototypu mają odbyć się w ciągu 

najbliższych kilku miesięcy. Oba projekty biorą 

udział w programie demonstratora technologii 

JMR-TD (Joint Multi-Role Technology Demonstrator). 

US Army planuje sprawdzić obie konstrukcje 

i dopiero na podstawie badań porównawczych 

doprecyzować wymagania do programu śmigłowca 

nowej generacji (Future Vertical Lift). Zamówienie 

US Army ma opiewać nawet na 2000 

maszyn, począwszy od lat 30., a program FLV 

miałby zostać zainicjowany w 2019 r. Zakończenie 

prac projektowych nad zwycięską konstrukcją 

przewidziano w 2025 r. 

Obrona przeciwlotnicza 

Dużo miejsca poświęcono koncepcji M-SHORAD 

(Maneuver SHORAD), a więc mobilnych systemów 

obrony przeciwlotniczej krótkiego zasięgu. 

Jak przyznano na AUSA 2017, US Army nie ma 

obecnie nowoczesnych systemów zapewniających 

osłonę przed zagrożeniami z powietrza, mogących 

towarzyszyć przemieszczającym się oddziałom. 

Aktualnie jedynym wykorzystywanym 

systemem tej kategorii jest Boeing AN/TWQ-1 

Avenger z wyrzutniami pocisków Raytheon FIM-92 

Stinger na podwoziu HMMWV, który ma zostać 

www.zbiam.pl Listopad 2017 • Wojsko i Technika 13

Wozy bojowe 

T-90M – nowy czołg rosyjskiej armii 

Paweł Przeździecki 

9 września, w przeddzień Dnia Czołgisty, 

na poligonie Ługa położonym 

niedaleko Sankt Petersburga, odbył się 

pierwszy publiczny pokaz nowej wersji 

czołgu podstawowego T-90. Pierwszy 

egzemplarz zmodernizowanego pojazdu, 

który otrzymał oznaczenie T-90M, 

wziął udział w jednym z epizodów 

ćwiczenia Zapad-2017. Wkrótce wozy 

takie trafić mają w większej ilości 

do liniowych jednostek Wojsk Lądowych 

Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. 

Fotografie w artykule: UWZ, UKBTM, MO FR, Urząd 

Prezydenta FR, I.W. Borodulin, Władimir Zamjatin, 

Decoder/otvaga2004.ru 

Nowa odmiana „dziewięćdziesiątki” – T-90M – od czoła prezentuje się bardzo efektownie. Dobrze widoczne moduły 

pancerza reaktywnego Rielikt i głowice przyrządów obserwacyjno-celowniczych systemu kierowania ogniem Kalina. 

Nieco wcześniej, w ostatnim tygodniu sierpnia, 

podczas moskiewskiego forum Armija-2017 

(patrz WiT 10/2017) Ministerstwo 

Obrony Federacji Rosyjskiej zawarło kilka umów 

z producentem czołgów, korporacją UrałWagonZawod 

(UWZ). Na mocy jednej z nich Wojska Lądowe 

SZ FR mają otrzymać liczbę wozów pozwalających 

na uzbrojenie batalionu pancernego, a dostawy 

mają rozpocząć się już w przyszłym roku. Zamówienie 

T-90M to kolejny etap konsekwentnie realizowanego 

programu modernizacji rosyjskich czołgów, 

znajdujących się od lat w służbie liniowej, którego 

symbolem jest masowa modernizacja wozów T-72B 

do standardu B3 (patrz WiT 8/2017), choć w tym 

przypadku chodzi najprawdopodobniej o zakup 

fabrycznie nowych wozów. Na początku roku pojawiła 

się informacja o planach zmodernizowania do 

nowego standardu wszystkich czołgów T-90 służących 

w SZ FR, czyli. ok. 400 wozów. Możliwa jest 

również produkcja nowych wozów. 

Nowy czołg powstał w ramach projektu badawczo-rozwojowego 

o kryptonimie Proryw-3 i stanowi 

wariant rozwojowy T-90/T-90A. Najważniejszym 

założeniem była znacząca poprawa głównych parametrów 

decydujących o wartości bojowej czołgu, 

tzn. siły ognia, przeżywalności i charakterystyk 

trakcyjnych. Wyposażenie elektroniczne miało pozwalać 

na działanie w środowisku sieciocentrycznym 

i korzystanie z przewag, jakie daje szybka wymiana 

informacji taktycznej. 

Pierwszy wizerunek T-90M ujawniono w styczniu 

2017 r. Potwierdził, że czołg jest bardzo zbliżony 

do T-90AM (oznaczenie eksportowe T-90MS), 

opracowanego w ramach projektu Proryw-2 pod 

koniec pierwszej dekady XXI wieku. O ile jednak 

tamten wóz, wobec braku zainteresowania rosyjskiego 

wojska, rozwijany był w odmianie eksportowej, 

to T-90M powstał dla SZ FR. W omawianym 

czołgu zastosowano wiele rozwiązań nieużywanych 

wcześniej na „dziewięćdziesiątkach”, lecz 

znanych wcześniej m.in. z różnych propozycji 

modernizacyjnych. 

Anatomia T-90M i przeżywalność 

Najbardziej zauważalnym i istotnym punktem 

modernizacji jest nowa wieża. Ma ona konstrukcję 

spawaną i sześciokątny narys. Od wieży zastosowanej 

w T-90A/T-90S różni się m.in. układem 

otworów do wyprowadzenia głowic urządzeń 

celowniczych, obecnością niszy i płaską tylną 

ścianą zamiast dotychczas stosowanej giętej. Zrezygnowano 

z obrotowej wieżyczki dowódcy, zastępując 

ją stałym wieńcem z peryskopami. Do 

tylnej ściany wieży przytwierdzony został pojemny 

zasobnik, w którym przewożona jest m.in. 

część jednostki ognia. 

Od momentu ujawnienia pierwszych informacji 

na temat projektu Proryw-3 spekulowano, że T-90M 

otrzyma nową osłonę reaktywną Małachit. Ze 

zdjęć skompletowanego czołgu wynika, że zdecydowano 

się jednak na zastosowanie pancerza Rielikt. 

W przedniej strefie, rozciągającej się na ok. 35° 

na lewo i prawo od płaszczyzny wzdłużnej wieży, 

pancerz zasadniczy czołgu ekranują ciężkie moduły 

Rielikta. Kasety umieszczono również na powierzchni 

stropu. Wewnątrz znajdują się komórki 

reaktywne 2S23. Ponadto, na ścianach bocznych 

wieży, w miejscu chronionym przez stosunkowo 

cienkie płyty stalowe, zawieszono pudełkowate 

moduły, zawierające wkłady 2S24. Podobne rozwiązanie 

zaprezentowano niedawno na najnowszej 

odmianie T-73B3. Moduły zostały zakryte lekką 

blaszaną obudową. 

Komórki Rielikta mają identyczne wymiary jak 

poprzednik, Kontakt-5, lecz zastosowano w nich 

inną kompozycję materiału wybuchowego. 

Główna różnica polega na użyciu nowych ciężkich 

kaset, odsuniętych od pancerza zasadniczego. 

Ich zewnętrzne ściany zostały wykonane 

z grubych na ok. 20 mm arkuszy stalowych. Zachowany 

odstęp między kasetą a pancerzem 

czołgu sprawia, że na trafiający penetrator oddziałują 

obie płyty, a nie – jak w przypadku Kontakta-5 

– tylko zewnętrzna ścianka. Płyta wewnętrzna, 

po detonacji komórki poruszająca się 

w kierunku pojazdu, napiera na penetrator lub 

strumień kumulacyjny dłużej. Co więcej, z uwagi 

na asymetrię procesu formowania krateru w silnie 

pochylonych arkuszach, na pocisk oddziałuje 

mniej naruszona krawędź przestrzeliny. Ocenia 

24 Wojsko i Technika • Listopad 2017 

www.zbiam.pl

Siły zbrojne 

Klucz bombowców Su-34 biorących udział w ćwiczeniach Zapad-2017 w efektownym ujęciu w trakcie odpalania pułapek termicznych. 

Zapad-2017 

Marcin Gawęda 

Ćwiczenia strategiczne Zapad, odbywające 

się cyklicznie co cztery lata – ostatnio 

w 2009 i 2013 r. – każdorazowo traktowane 

były przez Federację Rosyjską jako element 

wojny informacyjnej z NATO, chociaż nigdy 

nie budziły aż tylu kontrowersji, 

co w tym roku. Pomijając kwestie 

polityczno-propagandowe, Zapad-2017 

miały być zwieńczeniem cyklu letnich 

ćwiczeń i sprawdzeniem stopnia 

interoperacyjności białorusko-rosyjskiej 

w ramach bilateralnej 

tzw. Regionalnej Grupy Wojsk. 

Fotografie w artykule: MO FR, 

Urząd Prezydenta FR, Internet. 

Scenariusz ćwiczeń zakładał agresję z terenów 

Polski i państw bałtyckich, czyli z rejonów 

fikcyjnych państw Wejsznorii, Besbarii 

i Lubenii, z których to terenów przeniknęły 

na teren Białorusi siły wroga. Państwa Związkowe 

– Białoruś i Rosja – przystąpiły do zbrojnej likwidacji 

agresorów. Formalnie ćwiczenia rozgrywano 

w dwóch etapach. Pierwszy zakładał 

powstrzymanie przeciwnika na głównych kierunkach 

ataku, jego osłabienie przez siły własne 

i zatrzymanie ofensywy. Etap drugi związany był 

z podciągnięciem własnych sił głównych (Zachodniej 

Grupy Wojsk SZ FR) i wielką kontrofensywą 

na umownym froncie o szerokości ok. 

600 km, która miała doprowadzić do likwidacji 

broniących się już wówczas sił przeciwnika. 

Zgodnie z praktyką ostatnich lat, przeciwnikiem 

ćwiczących wojsk były tzw. nielegalne formacje 

zbrojne i ugrupowania terrorystyczne, co 

jednakże jest czystą teorią, bowiem „grupy terrorystyczne” 

miały dysponować umownymi 

zdolnościami wojsk regularnych, w tym np. 

komponentem powietrznym, który „wymuszał” 

zaangażowanie dużych sił własnej obrony przeciwlotniczej. 

W ćwiczeniach Zapad-2017 oficjalnie zaangażowano 

ok. 12 700 żołnierzy (7200 białoruskich 

i 5500 rosyjskich, przy czym na terytorium Białorusi 

ok. 3000), 70 samolotów i śmigłowców, 680 

wozów bojowych (w tym 250 czołgów), 200 jednostek 

artylerii (lufowej i rakietowej oraz moździerzy) 

i 10 okrętów bojowych. Liczby te są 

rzecz jasna umowne i de facto nieweryfikowalne, 

przykładowo tylko w jednym epizodzie, 

w operacji powietrznodesantowej na poligonie 

Ługa niedaleko Sankt Petersburga, udział wzięło 

– według danych oficjalnych – 50 samolotów 

i 30 śmigłowców. 

Problem z oceną skali przedsięwzięcia szkoleniowego 

polega m.in. także na tym, że nie można 

w sposób wyraźny odznaczyć, jaka aktywność 

wojskowa była elementem ćwiczeń Zapad-2017, 

a jaka innych, realizowanych równolegle przez 

siły zbrojne Federacji Rosyjskiej i Republiki Białorusi. 

Trzeba bowiem zaznaczyć, że Zapad-2017 

w sensie wojskowym był tylko częścią – regionalnie 

bardzo ważną – niemal nieprzerwanie prowadzonych 

na terenie całej Federacji Rosyjskiej ćwiczeń 

i szkoleń. Przykładowo poligon Kapustin Jar 

w obwodzie astrachańskim nijak miał się do oficjalnego 

zakresu ćwiczeń Zapad-2017, tymczasem 

odbywające się na nim strzelania rakietowe, 

w tym z wykorzystaniem pocisków odpalanych 

przez system Iskander-M, uznawane były za element 

szkoleniowy w ramach Zapad-2017. O tym, 

że sytuacja na terenie Białorusi jest „płynna” i wydzielanie 

sił oraz środków na Zapad-2017 jest nieco 

sztuczne, świadczy też fakt, że 25 września, już 

po zakończeniu manewrów, do Mińska przybyły 

rosyjskie jednostki powietrznodesantowe. Rozpoczęły 

się wówczas dwustronne ćwiczenia białorusko-rosyjskich 

wojsk desantowych i specjalnych, 

które trwały do 8 października. Warto 

dodać, że szkolenia tego typu odbywały się także 

przed rozpoczęciem ćwiczeń Zapad-2017, jako 

element przygotowawczy do zasadniczego 

przedsięwzięcia. 

Tym, co wyróżniało Zapad-2017 od ćwiczeń 

w innych okręgach wojskowych SZ FR było wprowadzenie 

rosyjskich wojsk na terytorium Białorusi, 

przy czym równie wielka – jeśli nie większa – aktywność 

poligonowa miała miejsce na terenie 

Rosji. W ćwiczeniach, poza wojskami regularnymi, 

uczestniczył także białoruski komponent wojsk 

terytorialnych, a ze strony rosyjskiej grupy operacyjne 

innych resortów siłowych: Ministerstwa 

Spraw Wewnętrznych, Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych, 

Federalnej Służby Bezpieczeństwa 

i Rosgwardii – niedawno powołanej z Wojsk Wewnętrznych 

MSW. 

Zgodnie z planem, ćwiczenia Zapad-2017 poprzedzały 

ćwiczenia dowództw, wojsk tyłowych 

i logistycznych, trwające w dniach 21–25 sierpnia. 

Miały one charakter bilateralnego szkolenia 


www.zbiam.pl

Broń rakietowa 

Tomasz Szulc 

Koreańska Republika Ludowo- 

-Demokratyczna robi rekordowe 

i niepokojąco szybkie postępy w dziedzinie 

budowy rakiet balistycznych. Inżynierowie 

z kraju latającego konia Chollima zajmują się 

wprawdzie techniką rakietową już 

co najmniej 40 lat, ale przez pierwszych 

30 raczej nie mieli się czym chwalić, 

gdyż udało się im tylko nieznacznie 

poprawić osiągi jednego typu pocisków 

„ziemia–ziemia”, czyli starych radzieckich 

8K14, popularnych Scudów. 

Nie mieli żadnych osiągnięć w dziedzinie 

innych klas rakiet. Powtarzane 

przez północnokoreańskie media 

groźby wobec sąsiadów i Stanów 

Zjednoczonych brzmiały w tym 

kontekście zupełnie 

nieprzekonywająco. 

Fotografie w artykule: KCNA, US DoD, Internet. 

Północnokoreański Hwaseong 14 

– realne zagrożenie 

Zupełnie nieoczekiwanie, około pięciu lat ZSRR. O ile Federacja Rosyjska tylko przez stosunkowo 

krótki czas (do końca lat 90.) osłabiła kontro- 

temu sytuacja zaczęła się szybko zmieniać. 

Koreańczycy z Północy chwalili się lę nad przepływem wielu kluczowych technologii 

militarnych, to byłe republiki do dziś są w tej 

przed światem kolejnymi udanymi próbami nowych 

rakiet, co potwierdzały źródła wywiadowcze 

Republiki Korei, Japonii i USA. Testowano jednak bardzo zróżnicowane. W niektórych nie- 

kwestii nadal bardzo „liberalne”. Ich zasoby są 

głównie pociski „ziemia–ziemia”, ale też pociski mal nie było przemysłu zbrojeniowego, a jedynie 

przeciwokrętowe i przeciwlotnicze. Nie było przy magazyny uzbrojenia, w innych funkcjonowały 

tym wątpliwości, że postęp dokonuje się w dużej zakłady-kooperanci, produkujące wyłącznie poszczególne 

podzespoły, a w innych zakłady mon- 

mierze za sprawą intensyfikacji kontaktów międzynarodowych. 

Od dawna było wiadomo, że tażu końcowego, wymagające dostaw ze wszystkich 

stron wielkiego niegdyś państwa. Tylko 

KRLD usiłuje kupować za granicą kompletne pociski 

różnych klas i ich wyrzutnie, a także stara się w jednej byłej republice projektowano i produkowano 

niemal kompletne pociski różnych klas. 

zdobyć dostęp do technologii rakietowych, a nawet 

próbuje nakłonić do współpracy zagranicznych 

inżynierów. Oczywistymi obszarami pół- 

głównym obiektem zainteresowania północno- 

Wiele wskazuje na to, że to właśnie ten kraj był 

nocnokoreańskich poszukiwań były i są kraje koreańskich służb specjalnych (o czym dalej). 

trzeciego świata, które kupowały, często bez realnej 

potrzeby, nowoczesną broń w ZSRR, choć pewne wręcz kluczowa, jest reakcja władz Chiń- 

Dla świata i KRLD nadzwyczaj istotna, a za- 

często nie były w stanie zapewnić jej należytej skiej Republiki Ludowej na północnokoreańskie 

obsługi. Drugi obszar, to kraje byłego bloku testy rakiet i ładunków jądrowych, przeprowadzane 

wbrew kolejnym rezolucjom Organizacji 

wschodniego, choć część z nich, szczególnie po 

wejściu do zachodnich struktur (NATO i Unia Europejska), 

zadbała o kontrolę nad przepływem bie z 29 sierpnia ostrzegły one świat przed po- 

Narodów Zjednoczonych. Niezwłocznie po pró- 

takich materiałów i informacji. Najbardziej obiecujący 

był i po części nadal jest obszar byłego KRLD, a następnego dnia, już ustami 

dejmowaniem zdecydowanych kroków wobec 

ministra 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Moździerz ANTOS – doskonały środek 

wsparcia Wojsk Obrony Terytorialnej 

Tomasz Wachowski 

Ultralekki moździerz LRM vz. 99 ANTOS 

to broń dobrze znana polskim żołnierzom 

i ciesząca się ich doskonałą opinią. 

Od 2010 r. Antosy są używane przez 

pododdziały bojowe jednostek Wojsk 

Specjalnych Sił Zbrojnych RP. Stały się 

cennym środkiem wsparcia polskich 

„specjalsów” także podczas akcji 

bojowych realizowanych w ramach 

misji ekspedycyjnych. 

W 2016 r. moździerze tego typu 

trafiły również do jednostek 

aeromobilnych, a duże zainteresowanie 

nimi – ze względu na niewielkie rozmiary 

i masę, bogaty zestaw amunicji, 

łatwość użycia oraz prostotę szkolenia 

– przejawiają także Wojska 

Obrony Terytorialnej. 

Fotografie w artykule: Andrzej Kiński, Works 11. 

Katowicka firma Works 11, będąca wyłącznym 

przedstawicielem czeskiego producenta 

moździerzy rodziny ANTOS w Polsce, 

tylko w tym roku zawarła dwie umowy na 

dostawy kolejnych partii tych moździerzy, a pod 

koniec roku liczba Antosów dostarczonych SZ RP 

przekroczy 200. Od niedawna moździerze te są 

produkowane w Polsce, choć ich zasadnicze zespoły 

pochodzą jeszcze z importu, niemniej 

– w przypadku uzyskania większych zamówień 

– realne jest zwiększenie stopnia ich polonizacji 

i uruchomienie wytwarzania w naszym kraju także 

kluczowych elementów, w tym lufy – taką 

propozycję złożono Hucie Stalowa Wola S.A. 

Moździerze LRM vz. 99 ANTOS są od 2010 r. użytkowane przez Siły Zbrojne RP. Poza pododdziałami bojowymi 

Wojsk Specjalnych, od niedawna wykorzystywane są przez żołnierzy wojsk aeromobilnych, a duże zainteresowanie 

przejawiają nimi Wojska Obrony Terytorialnej. 

Moździerz dla „specjalsów” i spadochroniarzy 

Moździerz ANTOS powstał w drugiej połowie 

lat 90. w czeskim Wojskowym Instytucie Technicznym 

Uzbrojenia i Amunicji (Vojenský technický 

ústav výzbroje a munice, VTÚVM) ze Slavičína. 

Opracowano go w związku z zapotrzebowaniem 

Sił Zbrojnych Republiki Czeskiej na lekki moździerz 

o standardowym w NATO kalibrze 60,7 mm, przeznaczony 

dla pododdziałów specjalnych i aeromobilnych, 

stąd muszący cechować się niewielkimi 

rozmiarami i masą (długość poniżej 1 metra, 

masa w położeniu bojowym ok. 5 kg), krótkim 

czasem osiągnięcia gotowości do strzelania, dużą 

poręcznością, prostotą konstrukcji oraz użycia. 

Duże znaczenie miano położyć na redukcję oddziaływania 

ciśnienia, fali dźwiękowej i siły odrzutu 

powstających podczas wystrzału na strzelca, 

a także efektów dymno-świetlnych mogących 

zdemaskować stanowisko ogniowe. Minimalna 

donośność broni miała być mniejsza niż 100 m, 

zaś maksymalna przekraczać 1000 m (ogień półpośredni, 

z bezpośrednią widocznością celu). 

W związku ze swym zasadniczym przeznaczeniem 

moździerz miał zostać przystosowany do desantowania 

na spadochronie wraz ze strzelcem, a nie 

tylko w zasobniku. W dalszej kolejności broń miała 

wejść do zestawu wyposażenia wozów bojowych 

Moździerz ANTOS wraz z zestawem amunicji (od lewej): nabój ćwiczebny Masa Antosa niewiele przekracza 5 kg, a długość to nieco ponad 90 cm. 

PRACT, treningowy JUMP, oświetalający ILL, dymny SMK, odłamkowy HEF 

i termobaryczny HEI. 


www.zbiam.pl

Sprzęt inżynieryjny 

Prom złożony z sześciu amfibii M3 (British Army i Bundeswehry) przewożący transportery rozpoznawcze US Army M1127 RV Stryker podczas ćwiczeń Anakonda 16. 

Zbigniew Borecki 

Wiosną ubiegłego roku Inspektorat 

Uzbrojenia MON ogłosił rozpoczęcie 

analizy rynku, która ma doprowadzić 

do zakupu nowych środków 

przeprawowych, mających zastąpić 

obecny park pontonowy PP-64 Wstęga. 

Naprzeciw potrzebom polskich saperów 

wychodzi koncern General Dynamics 

European Land Systems – producent 

najnowocześniejszych rozwiązań tego 

typu, czyli parku pontonowego IRB 

i amfibijnego promu M3. 

Ilustracje w artykule: Bundeswehr (Dominic King/ 

/Marco Dorow/Jana Neumann), MON, GDELS, 

Master Sgt. Denice Rankin/US Air Force, 

US Army (Master Sgt. Michel Sauret/ Spc. Kevin 

Wang/Spc. Reese Von Rogatsz), Spc. Donald 

E. Williams/US Army National Guard, US Marine 

Corps (Cpl. Justin T. Updegraff/Cpl. Drew Tech), 

Adam M. Maciejewski. 

Jednostki inżynieryjne Wojska Polskiego są nadal 

wyposażone w parki pontonowe PP-64 

Wstęga. Sprzęt ten został skonstruowany 

w latach 60., jest przestarzały technicznie i wyeksploatowany, 

a jego nośność nie pozwala na przeprawianie 

większości nowoczesnego sprzętu 

Wojsk Lądowych, w tym 155 mm armatohaubic 

Krab czy czołgów Leopard 2, a nawet PT-91 Twardy. 

PP-64 nie może także zabezpieczać działań sojuszników 

na terenie Polski. Na dodatek, nie dość, 

że przestarzała, to Wstęga jest bardzo trudna 

w eksploatacji. Dla przykładu, postawienie 100 m 

mostu PP-64 wymaga ok. 100 osób obsługi i aż 54 

pojazdów. Tymczasem nowoczesny most pontonowy 

General Dynamics European Land Systems 

(GDELS) IRB rozstawi 46 żołnierzy, korzystających 

z 24 samochodów ciężarowych. W przypadku 

Sprzęt przeprawowy GDELS 

dla polskich saperów 

awangardowego promu amfibijnego M3 jest to 

tylko osiem samobieżnych pojazdów… Zresztą 

IRB i M3 to nie jedyny sprzęt przeprawowy GDELS, 

którym może zainteresować się Wojsko Polskie. 

Poza tym koncern jest gotowy nawiązać współpracę 

przemysłową z Polską Grupą Zbrojeniową 

S.A., dzięki czemu możliwa byłaby polonizacja 

wyrobów GDELS i jego wspólne dostawy sprzętu 

dla Sił Zbrojnych RP. 

IRB – nowa Wstęga 

IRB (Improved Ribbon Bridge – Udoskonalony 

Most Pontonowy) to następca używanych przez 

dekady w US Army i US Marine Corps parków 

pontonowych typu SRB (Standard Ribbon Bridge) 

i FSB (Floating Support Bridge). O ironio, SRB zwany 

potocznie w US Army Ribbon Bridge (ribbon – 

pol. wstęga), to amerykańska kopia z lat 70. sowieckiego 

parku pontonowego PMP. Zatem jego 

konstrukcyjny rodowód jest taki sam, co PP-64 

Wstęga. Główną różnicą było zastosowanie przez 

Amerykanów stopów aluminium zamiast stali 

w konstrukcji SRB. 

Doświadczenia z eksploatacji SRB pozwoliły inżynierom 

GDELS skonstruować pod koniec XX w. 

nowy park pontonowy, czyli IRB. Wraz z jednostkami 

US Army i US Marine Corps IRB przeszły 

chrzest bojowy podczas inwazji Iraku w 2003 r. 

Zasadnicze zmiany w konstrukcji IRB dotyczyły: 

zwiększenia nośności parku pontonowego, tak aby 

odpowiadała stale rosnącej masie amerykańskich 

pancernych wozów bojowych, zwiększenia niezawodności 

i łatwości użycia parku, zredukowania 

liczebności obsługi, obniżenia masy oraz tzw. 

śladu logistycznego. Jednocześnie IRB musiał 

pozostać interoperacyjny ze starszym SRB. Udowodniły 

to m.in. ćwiczenia Anakonda 16, gdy jednostki 

inżynieryjne US Army i Bundeswehry z IRB 

współdziałały z duńskimi saperami, którzy dysponowali 

SRB. 

Dane taktyczno-techniczne IRB 

Szerokość użyteczna jezdni [m]: 

– nośność MLC 20T/14W 

– nośność MLC 80T/96W 

Prędkość prądu wody 

(maks.) [m/s] 

Czas budowy [min]: 

– 100 m mostu 

– promu 

Wymagana liczba sprzętu 

pływającego na 100 m 

mostu: 

Donośność przy ładunku 

pełnym* [m] 

Minimalna głębokość 

wody [m] 

Maksymalna wysokość 

brzegu od poziomu 

wody [m] 

6,75 

4,50 

3,15 

ok. 30÷45 

ok. 15 

6 kutrów 

(1 na 2–3 pontony) 

13 pontonów 

pływających 

2 pontony brzegowe 

(załadowcze) 

200÷1230 

0,70 

2,35 


www.zbiam.pl

Szkolenie wojsk 


W grudniu 2015 r. Inspektorat Uzbrojenia 

rozpoczął procedurę przetargową, 

mającą wyłonić dostawcę taktycznych 

systemów symulacji pola walki, które 

umożliwić mają szkolenie rzeczywiste 

oraz konstruktywne pododdziałów 

Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych. 

To z pewnością wyraz zrozumienia 

kierownictwa Ministerstwa Obrony 

Narodowej i dowództwa Sił Zbrojnych RP 

dla znaczenia w procesie szkolenia wojsk 

najnowocześniejszych metod i środków 

w rzeczywistym środowisku 

i warunkach polowych. 

Ilustracje w artykule: Rheinmetall Defence, BMVg. 

Żołnierze Bundeswehry podczas szkolenia na terenie Gefechtsübungszentrum Heer w Letzlingen. Na karabinkach 

G36 założone mają laserowe urządzenia symulacji strzelań 1W (SALT), zaś na hełmach i oporządzeniu czujniki 

„trafień” i sygnalizatory. 

Szkol się tak, jakbyś walczył – taktyczne 

systemy symulacji pola walki Rheinmetalla 

Efektem postępowania ma być dostawa 

trzech, wzajemnie się uzupełniających, systemów 

symulacji pola walki: 

❚ jednego kompleksowego systemu symulacji 

pola walki (KSSPW) do szkolenia wzmocnionego 

batalionu; 

❚ czterech zestawów laserowych symulatorów 

strzelań (LSS) do montażu na sprzęcie znajdującym 

się w wyposażeniu Wojsk Pancernych 

i Zmechanizowanych, do szkolenia na szczeblu 

wzmocnionej kompanii; 

❚ pięciu symulatorów taktycznych współczesnego 

pola walki (STWPW) dla Wojsk Pancernych 

i Zmechanizowanych. 

Systemy STWPW, poprzez wykorzystanie symulacji 

komputerowej, przeznaczone miałyby 

być do organizacji i realizacji ćwiczeń, szkoleń 

i planowania działań taktycznych (szkolenie 

konstruktywne). Zlokalizowane miałyby być 

w obiektach szkoleniowych 10. BKPanc, 12., 15., 

17. brygad zmechanizowanych i 21. Brygady 

Strzelców Podhalańskich. Mają być one kompatybilne 

z już wykorzystywanym w SZ RP „sztabowymi” 

systemami symulacji, np. z systemem 

JCATS (Joint Conflict and Tactical Simulation). 

Urządzenia wchodzące w skład KSSPW i LSS 

instalowane miałyby być na wybranym uzbrojeniu 

i sprzęcie wojskowym. Mają zapewnić 

praktyczną weryfikację zaplanowanych ćwiczeń 

taktycznych – do szczebla batalionu 

– w rzeczywistych warunkach terenowych i atmosferycznych. 

Towarzyszące im systemy 

miałyby pozwolić na: zarządzanie przydzielonymi 

symulowanymi środkami bojowymi, wzajemną 

komunikację, doskonalenie umiejętności 

w zakresie kierowania ogniem podczas 

wykonywania zadań ogniowych, symulację rażenia 

celu i ocenę trafienia celu, zobrazowanie 

sytuacji i archiwizację rezultatów. Systemy 

KSSPW i LSS miałyby zostać wyposażone 

w oprogramowanie zawierające narzędzia 

wspomagające ćwiczący sztab (dowództwo, 

zespół) w wypracowaniu decyzji oraz ocenę 

przeprowadzonego ćwiczenia. 

KSSPW ulokowany miałby zostać na terenie 

Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych Drawsko, zaś 

zestawy LSS w ośrodkach szkolenia poligonowego 

w Orzyszu, Wędrzynie, Żaganiu i Nowej Dębie. 

Łącznie przedmiotem zamówienia ma być ok. 

1300 urządzeń laserowych, które miałyby zostać 

przystosowane m.in. do montażu na: czołgach Leopard 

2 i PT-91/T-72, bojowych wozach piechoty 

BWP-1, kołowych wozach bojowych i transporterach 

opancerzonych Rosomak, 122 mm haubicoarmatach 

samobieżnych 2S1 Goździk, 98 i 60 mm 

moździerzach, wyrzutniach ppk Spike-LR, przenośnych 

przeciwlotniczych zestawach rakietowych 

Nadajnik laserowy systemu 1W (SALT) zamontowany na 5,56 mm karabinku 

STM556. 

W skład indywidualnego zestawu wyposażenia ćwiczącego żołnierza wchodzi także wyświetlacz/panel 

stanu – czy jest w pełni gotów do walki, „obezwładniony”, „ranny” lub „zabity”. 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Wieloprowadnicowy zestaw rakietowy ZRN-01 Stokrotka to wspólne dzieło polskich i ukraińskich przedsiębiorstw przemysłu obronnego. Na obecnym etapie potencjalnym 

kontrahentem są Siły Zbrojne Ukrainy, ale może on znaleźć także odbiorców w wielu innych krajach. 

Bartłomiej Kucharski, współpraca 


Jednym z największych wyzwań 

konfliktów zbrojnych XXI w. jest 

znalezienie skutecznych i efektywnych 

kosztowo środków walki z coraz 

powszechniejszymi bezzałogowymi 

systemami powietrznymi. Są one 

wykorzystywane nie tylko do zadań 

rozpoznawczych, ale także misji 

uderzeniowych – z wykorzystaniem 

podwieszonego uzbrojenia bądź 

samobójczych. Wraz ze skalą 

zastosowania latających bezzałogowców, 

maleje także ich cena i wzrasta 

dostępność. Propozycję odpowiedzi 

na pytanie – jak walczyć 

z bezzałogowcami – zaprezentowała 

na tegorocznym MSPO WB Group 

wraz z ukraińskim 

UkrOboronPromem. 

Fotografie w artykule: Miroslav Gyűrösi, 

Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski. 

Stokrotka – system obrony 

przed bezzałogowcami i nie tylko 

Współczesne konflikty pokazują, że paradoksalnie 

większym zagrożeniem od 

bezzałogowców klasy MALE, a więc 

dużych maszyn takich typów jak MQ-1 Predator 

czy MQ-9 Reaper, są znacznie mniejsze i tańsze 

aparaty, np. polskie DragonFly i Warmate. Mogą 

one bowiem pełnić, zależnie od zabieranego ładunku 

użytecznego, rolę środków rozpoznania, ale 

także „amunicji krążącej”. Modułowa konstrukcja 

i szybkowymienne głowice przeznaczone do różnych 

zadań i rażenia różnych celów sprawiają, że 

w pewnych warunkach te niewielkie, a więc trudne 

do wykrycia i trafienia, statki powietrzne mogą 

być śmiertelnie groźną bronią. Choćby w Syrii 

uczestnicy obu stron konfliktu wykorzystują zmodyfikowane 

komercyjne bezzałogowce, jakie dziś 

można kupić nawet w supermarkecie, do zrzucania 

niewielkich bomb zbudowanych na bazie 

ogólnie dostępnej amunicji i elementów aerodynamicznych 

poprawiających celność. 

Zwalczanie bezzałogowców 

Równolegle z rozpowszechnieniem powietrznych 

bezzałogowców wielu producentów uzbrojenia 

przystąpiło do opracowywania rozwiązań 

specjalnie przeznaczonych do ich neutralizacji 

(nie tylko fizycznej likwidacji). Wiele sił zbrojnych 

z całego świata ogłosiło zapotrzebowanie na tego 

typu rozwiązania (m.in. Inspektorat Uzbrojenia 

MON zainicjował w ubiegłym roku procedurę 

związaną z potencjalnym zakupem środków niekinetycznego 

zwalczania BSP). Na początku próbowano 

prostych adaptacji istniejącego uzbrojenia, 

ale w większości przypadków nie uzyskano oczekiwanej 

skuteczności, w każdym razie przy akceptowalnych 

kosztach „strzału”. Stąd też koncepcje 

różnorodnych urządzeń, często z pogranicza science-fiction, 

od początku pomyślanych do ochrony 

przed BSP, zaczęły trafiać na podatny grunt. 

Wśród nich rozróżnić można dwie podstawowe 

grupy środków – obezwładniające i niszczące. 

Środki obezwładniające to głównie różnorodne 

urządzenia zakłócające, w tym przenośne. Przede 

wszystkim oddziałują one na systemy nawigacji 

(orientacji) i łączności bezzałogowca, blokując je 

wiązką fal elektromagnetycznych o odpowiedniej 

modulacji i częstotliwości, co ma spowodować 

jego upadek na ziemię. Coraz więcej BSP, także 

komercyjnych, dysponuje jednak trybem zapamiętywania 

trasy i powrotu do miejsca startu, 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Jastrząb – łowca bezzałogowców 

Mobilna wersja systemu Jastrząb z dookólnym radarem na platformie samochodowej i operatorem wyposażonym w elektromagnetyczny neutralizator. 

Zygmunt Rafał Trzaskowski 

Bezzałogowe systemy powietrzne, 

do niedawna wykorzystywane tylko 

przez wojsko i innych użytkowników 

instytucjonalnych, w ostatnich latach 

wdarły się przebojem prawie 

do wszystkich sfer życia. Bezsprzecznie 

ich zastosowanie przynosi wiele korzyści 

w różnych sferach gospodarki, 

przedsiębiorczości, a nawet rozrywki. 

W rękach terrorystów i przestępców 

mogą jednak poczynić wiele szkód, 

czy stanowić zagrożenie dla zdrowia 

i życia ludzi. Stąd coraz większego 

znaczenia zaczynają nabierać systemy 

pozwalające zakłócić systemy ich sterowania 

i nawigacji, zmusić do lądowania 

we wskazanym miejscu, czy nawet 

umożliwiające ich zniszczenie. Także 

polscy konstruktorzy mogą pochwalić się 

osiągnięciami w tej dziedzinie, czego 

przykładem może być system Jastrząb 

firmy Hertz Systems. 

Ilustracje w artykule: Hertz Systems, 

Andrzej Kiński. 

Bezzałogowe systemy/statki powietrzne (BSP), 

zwane potocznie dronami, są coraz powszechniej 

wykorzystywane przez wojskowych 

i cywilów. Mnogość ich zastosowań wynika 

z coraz większej dostępności platform i zaawansowanego 

technicznie wyposażenia, które aparaty 

takie mogą zabrać na pokład. W najlżejszej i najtańszej 

konfiguracji są to kilkukilogramowe cztero- lub 

sześciowirnikowce z „modelarskim” systemem zdalnego 

sterowania, kontrolowane przez operatora. 

Maszyny bojowe, na przykład amerykański MQ-1 

Predator cechuje masa użyteczna około 1 tony i zasięg 

1000 km, a największe, latające na wysokości 

20 km, 10-tonowe platformy Global Hawk, mogą 

utrzymać się w powietrzu 36 godzin i przelecieć 

dystans 20 000 km. Dla prostszych konstrukcji istnieje 

wiele potencjalnych cywilnych zastosowań 

np. obserwacja z małych wysokości i za pomocą 

kamer dużej rozdzielczości, mogąca znaleźć zastosowanie 

w leśnictwie, rolnictwie i ochronie środowiska. 

Takie aparaty wypełniają lukę pozostawioną 

przez satelity (rzadkie przeloty, pokrywa chmur 

przeszkadzająca w prowadzeniu obserwacji) i samoloty 

(drogie usługi, planowanie z dużym wyprzedzeniem). 

Inne zastosowanie bezzałogowców 

to sytuacje kryzysowe, w których wspomagają one 

nie tylko ocenę szybko zmieniającej się sytuacji 

w terenie poprzez obserwację w czasie rzeczywistym, 

ale mogą wspierać też systemy łączności lub 

dostarczać niewielkie przesyłki do służb kryzysowych 

lub do potrzebujących. Stąd już tylko krok do 

systemów budowanych w ramach technologii podwójnego 

zastosowania, np. dla potrzeb zapewnienia 

bezpieczeństwa imprez masowych poprzez 

monitoring z powietrza, ochrony obiektów 

wojskowych i cywilnych o szczególnym znaczeniu, 

patrolowania obszarów przygranicznych. Typowo 

wojskowe zastosowania to obserwacja 

pola walki, ale także agresywne użycie w charakterze 

nosicieli uzbrojenia lub do ataków „samobójczych”. 

Łączna wartość światowego przemysłu 

BSP oceniana była w 2015 r. na 3,3 mld USD 

i zgodnie z przewidywaniami ma wzrosnąć do 

90 mld USD w 2025 r. W Polsce mówimy o rynku 

wartym obecnie ponad 200 mln PLN. 

To, co z punktu widzenia sił zbrojnych i służb 

ochrony porządku publicznego jest uważane za 

znakomite narzędzie wsparcia ich działań, może 

stać się wielkim zagrożeniem, gdy jest wykorzystywane 

przez przeciwnika lub osoby nieuprawnione. 

BSP mogą stać się źródłem zagrożeń wywołanych 

przez trzy kręgi użytkowników: amatorów 

próbujących zastosować je do nietypowych celów, 

na ogół z pogwałceniem przepisów prawnych; 

grupy przestępcze, które wykorzystują je, by 

pokonać bariery, które bez ich pomocy byłyby nie 

do pokonania, np. mury więzień czy granice; terrorystów, 

dla których bezzałogowce są łatwo dostępnym 

i tanim środkiem ataków bombowych. 

Kilka przykładów z ostatnich miesięcy i lat pokazuje 

powagę sytuacji i zakres zagrożenia. 

W wojnie z Daesz w Syrii i Iraku siły rządowe 

wiele razy były celem ataków z powietrza, w których 

prymitywne bezzałogowce terrorystów 

zrzucały granaty lub własnej konstrukcji bomby 

na ich pozycje i pojazdy. Tak było, na przykład, 

podczas walk o odbicie Mosulu. 

Służby policyjne i więzienne Wielkiej Brytanii 

powołały specjalną wspólną jednostkę antydronową, 

która ma przeciwdziałać bardzo już rozwiniętemu 

procederowi przemytu narkotyków i telefonów 

komórkowych do więzień. Wymierzono 

surowe kary kilku złapanym organizatorom takiego 

przemytu. Podobne zjawisko występuje we Francji. 

Ostatnio bezzałogowiec dostarczył przesyłkę 

do więzienia w Valence na południu Francji. Służbom 

więziennym udało się przejąć aparat, ale 

przesyłka dotarła wcześniej do adresata. Był to 

czwarty tego typu incydent we Francji w krótkim 

czasie. Władze obawiają się, że po narkotykach i telefonach 

przyjdzie kolej na przemyt broni i materiałów 

wybuchowych, mogących być bardzo pomocnymi 

podczas prób ucieczki z więzień. 

Lotniska i otaczająca je przestrzeń powietrzna 

stanowią obszar szczególnie wrażliwy na niekontrolowane 

loty bezzałogowców. Dwa zdarzenia 

opisane przez prasę ilustrują dobitnie, jak niewiele 

brakuje niekiedy do katastrofy. Na jednym z najbardziej 

ruchliwych lotnisk, JFK w Nowym Jorku, już 

kilka razy zaobserwowano bezzałogowce w strefie 


www.zbiam.pl

Systemy bezzałogowe 

Wizja bojowych bezzałogowców XQ-222 Valkyrie dominujących na polu walki przyszłości. Do jakości i zaawansowanych rozwiązań technicznych dołączyła liczebność… 

Nadciąga rój – bojowe bezzałogowce firmy Kratos 

Maciej Szopa 

Od lat mówi się o wojnach przyszłości, 

w których w powietrzu walkę będą 

toczyły roje bezzałogowych statków 

powietrznych, kontrolowane z ziemi 

bądź z pokładów załogowych myśliwców 

tworzących jądro ich „roju”, albo 

– o zgrozo – działające autonomicznie. 

Ten czas właśnie nadchodzi. W czerwcu 

na paryskim salonie lotniczym 

zaprezentowano koncepcje dwóch 

rodzajów takich maszyn, stworzonych 

przez działającą na zlecenie 

Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych 

firmę Kratos Defence & Security 

Solutions Inc. z San Diego 

w Kalifornii. 

Ilustracje w artykule: Kratos, USAF. 

Nie są to bynajmniej tylko komputerowe 

„wizje artystyczne”, przedstawiające świat 

za kilkadziesiąt lat. 11 lipca 2016 roku Kratos 

Defence & Security Solutions Inc., po pokonaniu 

w rywalizacji siedmiu innych amerykańskich firm, 

otrzymała zlecenie na budowę demonstratora taniego 

bezzałogowego systemu uderzeniowego 

(Low-Cost Attritable Strike Unmanned Aerial System 

Demonstration – LCASD), który wpisuje się 

w szerzej zakrojoną inicjatywę opanowania rozwiązań 

technicznych umożliwiających budowę 

tanich samolotów (Low Cost Attritable Aircraft 

Technology – LCAAT). Zleceniodawcą było Laboratorium 

Badawcze Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych 

(Air Force Research Laboratory – AFRL), 

a firma otrzymała ze środków rządowych dofinansowanie 

w wysokości 7,3 mln USD na, wyceniony 

łącznie na 40,8 mln USD, projekt (pozostałe 

33,5 mln USD Kratos na tym etapie inwestuje ze 

środków własnych). Kwota ta dotyczyła jednak tylko, 

obliczanego na 2,5 roku prac, projektu wstępnego, 

który powinien zostać zakończony na przełomie 

2018 i 2019 r. Koszt dalszych prac, mających 

poskutkować powstaniem maszyn w konfiguracji 

do produkcji seryjnej, ocenia się dzisiaj w przybliżeniu 

na dalszych 100 mln USD i tym razem będą 

to już przede wszystkim środki rządowe. 

Założenia 

Program LCASD ma zaowocować opracowaniem 

maszyny o wysokiej prędkości maksymalnej, 

sięgającej niemal prędkości dźwięku, i o niewiele 

niższej przelotowej. Na razie ma to być 

„idealny skrzydłowy” załogowych myśliwców, 

w domyśle należących do US Air Force. Założono, 

że aparaty tego rodzaju będą wielorazowego 

użytku, ale ich cykl życia nie musi być długi. 

Z tego powodu, a także niskiego kosztu wytworzenia, 

będzie można „bez żalu” wysyłać je w niebezpieczne 

misje, w które dowództwo wahałoby 

się wysłać myśliwiec załogowy. Wśród innych 

założeń dotyczących LCASD znalazły się: zdolność 

do przenoszenia przynajmniej 250 kg 

uzbrojenia (w wewnętrznej komorze, co idzie 

w parze z wymogiem trudnowykrywalności dla 

radarów), promień operacyjny >2500 km, a także 

zdolność do operowania niezależnie od lotnisk. 

Co chyba jednak najważniejsze i najbardziej rewolucyjne, 

nowe maszyny mają charakteryzować 

się niespotykanie niską ceną. Miałaby się ona wahać 

od „poniżej 3 mln USD”, w przypadku zamówienia 

poniżej 100 egzemplarzy, do „poniżej 

2 mln USD” w przypadku zamówienia opiewającego 

na większą ich liczbę. Założenie to wydaje 

się dziś czymś wprost nieprawdopodobnym, biorąc 

pod uwagę, że w czasie całego dotychczasowego 

rozwoju lotnictwa bojowego cena statków 

powietrznych systematycznie rosła, osiągając 

w przypadku 4. i 5. generacji naddźwiękowych 

myśliwców wielozadaniowych niebotyczne sumy. 

Z tego powodu na samoloty wielozadaniowe 

zdolne do skutecznego operowania nad współczesnym 

polem walki może pozwolić sobie dzisiaj 

coraz mniej państw świata. Wiele z nich ma obecnie 

tylko symboliczną liczbę takich maszyn i nawet 

taka potęga jak Stany Zjednoczone musi się 

liczyć z tym, że będzie miała w przyszłości lotnictwo 

umożliwiające kontrolę jedynie wybranej 

części przestrzeni powietrznej w rejonie konfliktu. 

Tymczasem niewielka cena nowych bezzałogowców, 

o parametrach porównywalnych z myśliwcami 

odrzutowymi, miałaby odwrócić te 

niekorzystne trendy i zapewnić Amerykanom 

„wystarczającą” obecność we wszystkich wymaganych 

rejonach, a także wyrównanie przewagi 

liczebnej, jaką mogłyby mieć nad nimi współpracujące 

ze sobą siły powietrzne globalnych rywali 

(Chińskiej Republiki Ludowej i Federacji Rosyjskiej). 

UTAP-22 Mako 

Niska cena ma zostać osiągnięta dzięki zastosowaniu 

istniejących rozwiązań „z półki” i tutaj właśnie 

należy upatrywać źródeł potencjalnego 

sukcesu Kratosa. Firma specjalizuje się bowiem 


www.zbiam.pl

Lotnictwo morskie 

Łukasz Pacholski 

7 października wiceminister obrony 

narodowej Bartosz Kownacki 

poinformował, że do 44. Bazy 

Lotnictwa Morskiego w Darłowie 

przybył śmigłowiec ratowniczy 

W-3WARM Anakonda o numerze 

burtowym 0505, który jest ostatnim 

spośród pięciu wiropłatów, które 

przeszły rozległą modernizację 

w zakładach WSK PZL-Świdnik S.A. 

Fotografie w artykule: kpt. Mariusz Kalinowski/BLMW, 

Łukasz Pacholski, archiwum Mirosława Orzeszka, 

MO Kanady. 

Przylot śmigłowca do darłowskiej bazy oznacza 

zakończenie, szeroko zakrojonego, projektu 

gruntownej modernizacji i ujednolicenia 

wyposażenia pokładowego, pięciu spośród 

ośmiu, śmigłowców ratowniczych W-3 Anakonda, 

eksploatowanych przez lotnictwo morskie. Umowy 

pomiędzy WSK PZL-Świdnik S.A. i Inspektoratem 

Uzbrojenia, dotyczące przeprowadzenia remontów 

głównych oraz prac modernizacyjnych, 

podpisano w kwietniu 2014 r. Wówczas zakładano, 

że cała piątka powróci nad Bałtyk do końca 

kwietnia 2016 r., a koszt całego pakietu prac oszacowano 

na kwotę ok. 230 mln PLN brutto. Niestety, 

na przeszkodzie w terminowej realizacji umowy 

stanęły czynniki, które trudno było wówczas 

przewidzieć. Opóźnieniu uległ proces remontów 

i modernizacji, a później, podczas kolejnych lotów 

w ramach prób odbiorczych pierwszych maszyn, 

odnotowano wzmożone wibracje śmigłowca. 

Ostatecznie problemy udało się rozwiązać na 

początku bieżącego roku – pierwsza maszyna, 

o numerze 0209 wróciła na macierzyste lotnisko 

w połowie lutego, a w ciągu ośmiu kolejnych 

miesięcy do 43. BLM w Gdyni i 44. BLM w Darłowie 

przybyła ze Świdnika cała piątka (szerzej 

w WiT 3/2017). 

Operacyjny debiut zmodernizowanych śmigłowców 

W-3WA Anakonda miał miejsce 24 lipca 

br., kiedy maszyna należąca do 43. Bazy Lotnictwa 

Morskiego w Gdyni przeprowadziła akcję SAR 

polegającą na ewakuacji pracownika platformy 

wiertniczej w wyłącznej strefie ekonomicznej. Do 

końca października maszyny przeprowadziły kolejnych 

sześć akcji nad Morzem Bałtyckim. Obecnie 

spośród pięciu śmigłowców, trzy stacjonują 

w 43. Bazie Lotnictwa Morskiego w Gdyni 

Obok trzech W-3RM, które zmodernizowano do wersji W-3WARM, proces ten przeszły także dwa W-3T, które 

obecnie noszą oznaczenie W-3WA Anakonda i także służą do działań SAR nad Bałtykiem, pomimo braku 

pływaków pneumatycznych. 

W październiku do Darłowa powróciła Anakonda nr 0505, ostatnia z pięciu, których remont i modernizację zakontraktowano 

jeszcze w 2014 roku. 

Piąta Anakonda wróciła 

do Brygady Lotnictwa MW 

(nr 0209, 0304 i 0511), a pozostałe dwa w 44. Bazie 

Lotnictwa Morskiego w Darłowie (nr 0505 i 0506). 

Te ostatnie wspiera także pojedynczy Mi-14PŁ/R 

(nr 1009). 

Pomiędzy grudniem 2016 r. a sierpniem 2017 r. 

do zakładów WSK PZL-Świdnik S.A. trafiły trzy kolejne 

maszyny W-3WARM Anakonda, wyprodukowane 

w latach 1998–2002. Jest to związane z drugim 

etapem programu modernizacji i utrzymania 

lotnictwa SAR. Na mocy umowy podpisanej 

10 czerwca 2016 r. świdnickie zakłady przeprowadzą 

remonty główne, połączone z pełną unifikacją 

wyposażenia z wcześniej wyremontowanymi 

maszynami oraz doposażeniem w sprzęt specjalistyczny 

i ratowniczy. Według planów prace te 

mają zakończyć się na przełomie 2018 i 2019 r. 

Wówczas Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej 

będzie dysponować ujednoliconą flotą śmigłowców 

rodziny W-3, co ma ułatwić wsparcie ich eksploatacji, 

a także szkolenie personelu. 

Zewnętrzną cechą odróżniającą zmodernizowane 

maszyny jest nowy wzór malowania, w którym 

dominuje odcień szary. W nosowej części 

zainstalowano optoelektroniczną głowicę obserwacyjną 

FLIR Systems Star SAFIRE III, której obraz 

może być wyświetlany na dwóch ekranach w kabinie 

(o czym dalej), a także reflektor-szperacz SX-16 

amerykańskiej firmy Spectrolab. Na lewej burcie, 

na wysokości bocznych drzwi, zainstalowano 

wciągarkę o udźwigu 272 kg, w dolnej części kadłuba 

zmieniono konstrukcję stopni do kabiny 

ładunkowej, które w obecnej postaci mają ułatwiać 

pracę ratownika i operatora wciągarki. Na 


www.zbiam.pl

Lotnictwo morskie 

Śmigłowce rodziny W-3 Sokół/Anakonda polskiego lotnictwa morskiego 

Wersja 

Rok 

dostawy 

Numer 

seryjny 

Numer 

boczny 

Bałtyckim w niemal każdych warunkach atmosferycznych. 

Obecnie są to dwa Mi-14PŁ/R, które 

miały zostać wycofane w ciągu najbliższych 

miesięcy. Ostatecznie podjęto jednak decyzję 

o wydłużeniu okresu ich eksploatacji na kolejne 

cztery lata – stosowne prace weryfikacyjne rozpoczęły 

się już na pierwszym z dwóch egzemplarzy 

(1012), który trafił do Wojskowych Zakładów 

Lotniczych nr 1 S.A. w Łodzi. Według 

planów ma on spędzić tam około pół roku, a po 

jego powrocie do Darłowa analogiczną procedurę 

przejdzie 1009. 

Obecnie Inspektorat Uzbrojenia prowadzi 

przetarg w sprawie wyboru nawet ośmiu śmigłowców 

ZOP/SAR dla lotnictwa morskiego. 

W procedurze tej, opisanej szerzej w WiT 10/2017, 

bierze udział dwóch europejskich producentów 

śmigłowców tej klasy: Airbus Helicopters 

z H225M Caracal i Leonardo z AW101. Najprawdopodobniej 

decyzja o wyborze zwycięzcy zapadnie 

w drugiej połowie przyszłego roku, 

a śmigłowce powinny trafić do rąk polskich lotników 

pod koniec wydłużonego okresu służby 

Mi-14PŁ/R. Biorąc pod uwagę wieloletnie doświadczenia 

w realizacji zadań SAR, ale także 

Uwagi 

W-3T 1989 310209 0209 Zmodernizowany do standardu W-3WA, 

powrót do jednostki 21.02.2017 

W-3T 1989 310304 0304 Zmodernizowany do standardu W-3WA, 

powrót do jednostki 31.03.2017 

W-3RM 1992 390505 0505 Zmodernizowany do standardu 

W-3WARM, powrót do jednostki 

07.10.2017 

W-3RM 1992 390506 0506 Zmodernizowany do standardu 



W-3RM 1993 390511 0511 Zmodernizowany do standardu 



W-3WARM 

W-3WARM 

1998 

1999 

360813 

360815 

0813 

0815 

Remont i modernizacja w zakładach 

WSK PZL-Świdnik S.A., planowany 

powrót do służby na przełomie 

2018 i 2019 r. 

W-3WARM 2002 360906 0906 

w walce z okrętami nawodnymi i podwodnymi, 

idealnym kandydatem do roli następcy Mi-14 

wydaje się być właśnie AW101. 

n 

AW101 […] uważam taki śmigłowiec za jeden z najlepszych 

na świecie, a na pewno w Europie do działań morskich 

Z kpt. mar. rez. Mirosławem Orzeszkiem, lotnikiem z ponad 

30-letnim stażem, rozmawia Łukasz Pacholski. 

Panie kapitanie, przez wiele lat był Pan ratownikiem 

pokładowym, służącym w Brygadzie Lotnictwa 

MW. Czy mógłby Pan podzielić się z nami doświadczeniami, 

jakie zebrał Pan w czasie służby? 

Wywodzę się z rodziny z bogatymi tradycjami wojskowymi. 

Mój ojciec, bracia, moi krewni, wszyscy byli 

i są żołnierzami. Mnie przypadła zaszczytna służba 

w jednostkach specjalnych, a następnie w służbie 

ratowniczej Gdyńskiej Brygady Lotnictwa MW. Przesłużyłem 

ponad 32 lata w wojsku, z czego 26 lat 

w służbie ratowniczej w charakterze ratownika pokładowego. 

Dużo widziałem, niejedno przeżyłem, 

doświadczyłem scen grozy i niebezpieczeństwa, ratowałem 

ludzi z morza i ze statków, często dzieci, 

sam nie wiem, jak to się udawało. Wykonywałem 

swoją służbę z pasją i z pełnym zaangażowaniem. 

Poświęciłem „gwiazdki” i zaszczyty, by ratować ludzi, 

zdobyłem ogromne doświadczenie w odzyskiwaniu 

ludzi z morza i terenów trudno dostępnych. W momencie, 

kiedy mogłem wiedzę i doświadczenie 

oddać innym, a nie mogłem kontynuować misji 

z powodów administracyjno-prawnych – etatu, 

który zajmowałem – zabroniono mi latać. Na stanowisku 

szefa Zabezpieczenia Wysokościowo-Ratowniczego, 

szkoliłem również personel latający w radzeniu 

sobie w sytuacjach szczególnych nad 

morzem, ewakuacji z tonących śmigłowców, wykonywania 

ratowniczych skoków spadochronowych. 

Szkoliłem ratowników i lekarzy pokładowych w technikach 

podejmowania ludzi z pokładu śmigłowca 

oraz technikach alpinistycznych wykorzystywanych 

w ratownictwie z powietrza. Podczas służby zdobyłem 

uprawnienia instruktora spadochronowego klasy 

mistrzowskiej, płetwonurka ratownictwa II klasy, 

uprawnienia kierownika nurkowania oraz instruktora 

ratownika. To bardzo wiele, jak na jednego człowieka, 

ale służba w wojsku na stanowiskach związanych 

z ratowaniem ludzi wymaga poświęcenia i ciągłego 

samodoskonalenia zawodowego. 

Brałem udział w ponad 40 akcjach ratowniczych, 

które wszystkie pamiętam do dzisiaj, a także w ratowaniu 

ofiar powodzi w 1997 r. Ratowałem swoich 

świetnie wyszkolonych kolegów z jednostki sił specjalnych 

Formoza, którzy na Zalewie Wiślanym potrzebowali 

pomocy i szybkiego ratunku, w wodzie wyglądali 

jak każdy z nadzieją na pomoc z powietrza. Za 

akcje ratownicze odznaczony zostałem licznymi odznaczeniami 

i medalami, ale najbardziej czuję się zaszczycony 

odznaczeniem mnie „Krzyżem za Dzielność”, 

i to dwukrotnie, przez kolejnych Prezydentów RP. 

Jak ocieniłby Pan przydatność śmigłowców typu 

W-3RM Anakonda w działaniach SAR nad Morzem 

Bałtyckim? 

Moje oceny w odpowiedzi na zadane pytanie nie 

mogą i nie będą obiektywne, kierują mną pobudki 

emocjonalne – moje przeżycie i emocje. W-3RM Anakonda, 

kochane Sokoły z lat 90. – one robiły „potężną 

robotę”. To był cudowny sprzęt na tamte czasy. Nie 

było innego. Do tego dodajmy świetnie wyszkolonych 

pilotów, doskonałych techników, lekarzy i ratowników. 

Czasami występowała tak zwana „niemoc 

techniczna”, albo zdarzały się sytuacje, kiedy z przyczyn 

pogodowych czy technicznych śmigłowiec nie 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Uragan, czyli prototypowy okręt projektu 22800 tuż przed wodowaniem. Dobrze widoczne umiejscowienie pionowej wyrzutni pocisków kierowanych za nadbudówką mieszczącą 

anteny ścianowe systemu radiolokacyjnego. 

Tomasz Grotnik 

Wojenno-Morskoj Fłot Federacji 

Rosyjskiej wciąż eksploatuje 

12 małych okrętów rakietowych projektu 

1234.1 Owod i 25 dużych kutrów 

rakietowych trzech odmian projektu 

1241 Mołnija. Opracowywano je 

w latach 60. i 70. ubiegłego wieku, 

i choć najmłodsze z tych jednostek 

mają „tylko” po kilkanaście lat, 

to większość jest znacznie starsza 

– technicznie i moralnie, stąd 

konieczność ich zastąpienia stała się 

aż nader widoczna. Także 

ich zasadnicze systemy uzbrojenia, 

w tym najnowocześniejszy z nich 

– P-270 Moskit – nie stanowią już 

istotnego zagrożenia dla potencjalnego 

przeciwnika. 29 lipca bieżącego roku 

Rosjanie postawili kamień milowy 

na drodze modernizacji lekkich sił 

uderzeniowych WMF, wodując 

Uragana – prototypowy mały okręt 

rakietowy projektu 22800 Karakurt. 

Ilustracje w artykule: Pełła, balancer.ru, 

Tomasz Grotnik, Alieksandr Karpienko, 

Wojennyj Parad, Arsienał, Rosoboroneksport. 

Wspadku po ZSRS, rosyjskiej flocie pozostała 

znaczna liczba okrętów o wypornościach 

rzędu 500÷900 t, będących 

przedstawicielami różnych klas – jednostek rakietowych, 

małych przeciwpodwodnych, przeciwminowych 

czy patrolowych, klasyfikowanych wspólnie 

jako okręty nawodne III rangi (bliskiej strefy morskiej). 

Priorytetowe Karakurty 

Najwięcej typów, które trafiły do seryjnej, a czasem 

wielkoseryjnej produkcji, opracowało Centralne 

Morskie Biuro Konstrukcyjne Ałmaz. Nic dziwnego, 

że w obliczu potrzeby względnie taniej i szybkiej wymiany 

tego parku, wynikającej z trudnych czasów 

upadku gospodarczego Federacji Rosyjskiej, petersburski 

Ałmaz zaproponował koncepcję prowadzącą 

zarówno do redukcji czasu potrzebnego do przygotowania 

nowych wariantów projektu i budowy okrętów, 

jak również kosztów tych przedsięwzięć. 

Platforma bazowa 

Idea polegała na zaprojektowaniu „wspólnego kadłuba”, 

jako bazy dla jednostek różnego przeznaczenia. 

Wbrew pozorom, nie było to zupełnie 

nowe podejście do tych zagadnień w ZSRS i Rosji. 

CMKB Ałmaz, ale nie tylko, miało już na koncie 

konstrukcje, bazujące na wspólnych platformach. 

Można tu wspomnieć choćby kutry torpedowe 

proj. 183 i powstałe na ich kadłubach kutry rakietowe 

proj. 183R czy ścigacze ZOP proj. 199 lub 

kutry rakietowe proj. 205 Cunami i bazujące na 

nich dozorowce pogranicza proj. 205P Tarantul, 

albo inną parę – kutry rakietowe proj. 1241.1 Mołnija 

i małe okręty ZOP proj. 1241.2. Powstały one 

jednak w odmiennych realiach i współcześnie takie 

proste modyfikacje nie pozwalały na poszerzenie 

gamy klas okrętów opartych na wspólnych 

rozwiązaniach. 

Na przełomie wieków konieczne do przeprowadzenia 

były zabiegi na szerszą skalę, począwszy od 

etapu projektowania. Mimo trudności gospodarczych, 

rosyjskie biura konstrukcyjne zaczęły wdrażać 

cyfrowe oprogramowanie wspomagania projektowania 

– w przypadku Ałmaza najpierw był to 

AutoCAD, a potem Tribon. Z jego pomocą analiza 

licznych danych, ich gromadzenie w bazach i przetwarzanie, 

wydatnie skracało pracę inżynierów. 

Program pozwalał na modelowanie 3D brył kadłubów, 

obliczenia hydrostatyczne, ale co nie mniej 

ważne, umożliwiał wirtualne układanie instalacji, 

armatury, czy wyposażenia. Z takim narzędziem 

Ałmaz przystąpił do opracowywania platformy bazowej 

dla okrętu o wyporności około 500 t, zaś jednym 

ze wzorów poddanych analizie był duński 

system modułowy Standard Flex 300. 

W toku prac określono zasadnicze obszary, 

w których występowały problemy z unifikacją. 

Pierwszym był kształt podwodnej części kadłuba. 

Pełnotliwe (zaoblone) przekroje wrężnicowe, typowe 

dla jednostek poruszających się z małymi 

prędkościami, nie były optymalne dla okrętów 

szybkobieżnych, mających zwykle wręgi „ostre”, 

w kształcie litery V na dziobie, spłaszczające się ku 

rufie. Problem ten wiązał się z doborem siłowni. 

Wyniki analiz komputerowych poddawano badaniom 

modelowym na basenach testowych. Rozważano 

ponadto różne materiały konstrukcyjne 

– od stali okrętowej, przez stopy lekkie, do materiałów 

niemetalowych, co miało związek z koniecznością 

ograniczenia wartości pól fizycznych 

(głównie magnetycznego, ale też akustycznego) 

w przypadku wariantu przeciwminowego i wydłużenia 

czasu jego eksploatacji. Za optymalny 

uznano kompozyt na bazie włókna szklanego. 

Wreszcie, aby uzyskać efekt obniżenia kosztów 

produkcji i zwiększenia tempa budowy, niezbędna 

była standaryzacja wyposażenia ogólnookrętowego, 

jak również – w miarę możliwości – specjalnego 

i uzbrojenia, a ponadto zapewnienie ich 


www.zbiam.pl

WiT 11_2017 (27)_promo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template ?