ULI403U-TÜRK DIŞ POLİTİKASI I-12V4-8-pdf_kitap
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
5. Ünite - Demokrat Parti Dönemi Türk D›fl Politikas› (1950-1960)<br />
133<br />
<strong>TÜRK</strong>‹YE - ABD ‹L‹fiK‹LER‹ VE <strong>TÜRK</strong>‹YE’N‹N NATO’YA<br />
G‹R‹fi SÜREC‹<br />
<br />
AMAÇ<br />
2<br />
Türkiye-ABD iliflkilerini ve Türkiye’nin NATO’ya girifl sürecini takip<br />
edebilmek.<br />
Türkiye - ABD ‹liflkilerinin Genel Hatlar›<br />
Türkiye - ABD iliflkilerinin bir anlamda yeniden flekillenen uluslararas› güç dengeleri<br />
ve Sovyetler Birli¤i’nin Türkiye üzerindeki bask›lar› üzerinden geliflti¤i söylenebilir.<br />
Bu dönemde Türkiye, Sovyetler Birli¤i’ne karfl› koyabilecek güç olarak<br />
ABD’yi görmüfl ve ABD ile bir ittifak içinde olman›n Türkiye’nin yarar›na olaca¤›<br />
hesab›n› yapm›flt›r. Öbür taraftan, Türkiye’de hükümet de muhalefet de uluslararas›<br />
konjonktürde devam eden bloklaflma sürecinin d›fl›nda kal›namayaca¤›na inanm›flt›r.<br />
Tercih ise Sovyetler Birli¤i karfl›s›nda ABD’nin içinde bulundu¤u blok yönünde<br />
gerçekleflmifltir.<br />
II. Dünya Savafl› sonras› ABD ile Sovyetler Birli¤i aras›nda baflgösteren So¤uk<br />
Savafl ve bununla birlikte oluflan güç da¤›l›m› ABD’yi endiflelendirmifl, yay›lan “komünizm<br />
tehlikesine” karfl› önlemler almaya itmifltir. Bu kapsamda ABD Baflkan›<br />
Harry S. Truman, 12 Mart 1947’de Truman Doktrini ad› verilen stratejisini öne sürmüfl<br />
ve Marshall Plan› çerçevesinde Sovyetler Birli¤i ve komünizm tehdidi alt›nda<br />
oldu¤u varsay›lan 16 ülkeye ekonomik ve askerî yard›m öngörmüfltür.<br />
Gerek Sovyetler Birli¤i’nin tehdidini savurmak gerekse öngörülen yard›m plan›ndan<br />
faydalanmak amac›yla Türkiye, ABD ile iliflkilerini s›cak tutmay› ve bu ülkeye<br />
yak›n durmay› avantajl› bir tercih olarak görmüfltür. Türkiye’nin ABD’nin yan›nda<br />
Bat› Bloku içerisinde yer almas›n›n sebepleri yaln›zca bunlar de¤ildir. Türkiye,<br />
Osmanl›dan bu yana Bat›’ya yak›n durmay› hem ülkenin kurtuluflu hem de<br />
modernleflmesi bak›m›nda tarihsel, siyasi bir de¤er olarak görmüfltür. Çünkü Modern<br />
Türkiye’nin oluflumu bir anlamda Bat› Medeniyeti’nin yollar› üzerinden geçiyordu<br />
(Sönmezo¤lu, 2006:29).<br />
‹flte yukar›da bahsedilen saiklerle Türkiye 1949’da ABD öncülü¤ünde kurulan<br />
NATO’ya 1950 y›l›nda üyelik için baflvurmufl, bu örgüte girebilmesi yo¤un çaba ve<br />
özverilerle ancak 1952 y›l›nda gerçekleflmifltir. Türkiye’nin Yunanistan ile birlikte<br />
NATO üyesi oldu¤u 1952’den sonraki süreç, bütünüyle ABD ekseninde ve do¤al<br />
olarak da Sovyetler Birli¤i’nden uzak durararak yürümüfltür.<br />
Türkiye’nin NATO’ya Girifli<br />
Kuzey Atlantik Antlaflmas› Örgütü (North Atlantic Treaty Organization - NATO),<br />
ABD’nin liderli¤iyle, Truman Doktrini’nin devam› niteli¤inde Sovyetler Birli¤i’ni<br />
çevreleme politikas› ve bu kapsamda Bat› Avrupa’n›n savunmas› amac›yla fiubat<br />
1949’da kurulmufltur. Örgütün kurulufl anlaflmas› flu flekildedir:<br />
KUZEY ATLANT‹K ANTLAfiMASI<br />
Washington DC, 4 Nisan 1949<br />
Bu Antlaflma’n›n Taraflar›, Birleflmifl Milletler Yasas›’n›n amaçlar› ve ilkelerine<br />
olan inançlar›n› ve bütün halklar ve bütün hükûmetlerle bar›fl içinde bir arada<br />
yaflama arzular›n› teyid ederler.<br />
Demokrasi, bireysel özgürlük ve hukukun üstünlü¤ü ilkeleri temelinde bütün<br />
halklar›n özgürlüklerini, ortak miraslar›n› ve uygarl›klar›n› korumakta<br />
kararl›d›rlar.
Change language