SKENDER BUCPAPAJ

SKËNDER BUÇPAPAJ
JUBILEU I SHIUT
TË ÇMENDUR
poezi
Onufri

Redaktore
Elida Buçpapaj
© Autori, 2017
ISBN 978-9928-226-80-4
PRINTED AND BOUND IN ALBANIA BY ONUFRI
Rr. “Konferenca e Pezës”, Nr. 71, Kodi Postar 1027, Tiranë;
Tel & Fax 00355 42 220 017 / 270 399
www.onufri.com; E-mail: info@onufri.com
4

JUBILEU I SHIUT
TË ÇMENDUR

MBI MALIN E HEKURAVE DIKUR
Isha unë dhe ishin ato, tridhjetë e tri, sa tridhjetë e tri
brinjët e mia
Unë rruzulli i tyre, ato tridhjetë e tri palët e këmishave të
ajrit që e veshin rruzullin
Evat e mia vilnin mollë, bënin dashuri me mua, lindnin
dhe rritnin fëmijë, djepat nuk ishin asnjëherë bosh mbi
Malin e Hekurave
Bënin dashuri me mua dhe klithnin, rritnin fëmijë dhe
këndonin ninulla, vilnin mollë dhe qeshnin hareshëm
Klithmat e tyre, ninullat e tyre, qeshjet e tyre më parë i
merrnin yjet dhe më pastaj i merrja unë dhe planeti në
formë jehonash yjore
Yjet i kishim aq pranë, yjet nuk shuheshin kurrë, ditëve i
ulnin fitilat e llambave të tyre, netëve i ngrinin fitilat e
llambave të tyre me vaj hyjnor
Yjet atëherë ishin hyje, një hyll, shumë hyje, dhe hyjnisht
kundronin bukurinë e planetit tim, deheshin me
bukurinë time dhe të Evave të mia
Unë, parahënësi i parë, me djemtë e mi, djemtë e djemve
të mi, djemtë e djemve të djemve të djemve të
djemeve të djemve, ngarkonim varkat me mollë dhe i
7

zbarkonim në Shkëlzen, në Pashtrik, në Shar, në Korab,
në Tomorr, në Apenine, në Arafat, në Ararat, në Himalaje,
në Kilimanxharo, në Kordiljere, në Ande, me një fjalë në
tridhjetë e tri vargmalet dhe grumbujt malorë që kishte
atëherë planeti
Dhe merrnim qershi nga Shkëlzeni, arra nga Pashtriku,
boronica nga Shari, ftonj nga Korabi, verë nga Tomorri,
gështenja nga Apeninet, hurma nga Arafati, kafe nga
Ararati, mango nga Himalajt, banane nga Kilimanxharo,
kivi nga Kordiljeret, avokado nga Andet
Pjesën tjetër të kohës unë hidhja me shkrim mendimet e mia
në pergamenin e syve të Evave, parahënëseve të para
Ashtu fjalë pas fjale, fjali pas fjalie, kryeradhë pas kryeradhe,
fletë pas flete, krijoheshin palimpsestet e pafundme të
mendimeve të mia
Ose vetëm çlodhesha, vetëm meditoja duke lexuar mendimet
e mia të mëparshme, apo thjesht mahnitesha duke parë si
më përfshinin në kornizat rrethore të irisëve të tyre mua të
tërin në shkallë të kushedisatë zvogëlimi, unë asnjëherë, në
fakt, nuk e kam matur
Ato mendime të miat, të hedhura atëbotë, me shkrim,
përcillen nëpër breznitë e të gjitha Evave me sy të shkruar
Nganjëherë na merrnin me vetë delfinët poshtë ujërave, na
thoshin: a nuk mërziten duke parë pejzazhet yjore vetëm
nëpëmjet lentes së hollë të ajrit, a nuk provoni t’i shikoni
ato nëpërmjet lentes së trashë të ujërave?
8

Dhe ne zbrisnim atje, mbeteshim të hutuar, duke kundruar
lart, gati harronim të dilnim sipër ujërave përsëri
E vërteta është se yjet ishin aq pranë, ishin aq të mëdhenj dhe
qiejt ishin aq të ngushtë, si korridore
Zogjtë që fluturonin më shumë se të tjerët, shkonin shpesh
aq lart sa harronin të ktheheshin
Atëherë nuk kishte zogj që nuk e harrojnë kurrë folenë, nuk
kishte kurrë zogj shtegtarë që ikin në vjeshtë e kthehen në
pranverë
Kishte zogj që ikin dhe ktheheshin dikur, kishte zogj që
ktheheshin kushedi kur, kishte zogj që nuk ktheheshin
kurrë
Atëherë njësi matëse e kohës ishin netët, nuk ishin ditët
Një natë prej netësh a një kohë prej kohësh, Evat, duke vjelë
mollë, ishin ankuar më shumë se herët e tjera pse netët
janë aq të gjata dhe ditët aq të shkurtra aq të papërfillshme
Shpesh, kur bënin dashuri me mua gjithë natën, vetëm
mëngjeseve i zinte gjumi dhe zgjoheshin pasi përsëri
kishte rënë nata dhe ato kishin mall për të parë ditë me sy,
Ndonëse nata si gjithnjë vinte e bukur deri në magji, ato ishin
ankuar pse të mos jenë ditët më të gjata, pse planeti ynë të
mos ketë ditë aq sa ka natë
9

Lart ishin dëgjuar ankimet e tyre dhe, nga brinja e
tridhjetetretë e Tokës, u krijua për herë të parë Hëna
Askush nuk e pa si ndodhi, krijuesi vuri gjithçka në
gjumë gjatë krjimit të Hënës
Dhe prej atëherë filloi të thuhej jo një natë prej netësh,
por një ditë prej ditësh, netët, pra, filluan të jenë pjesë
e ditëve
Ditët dhe netët filluan të tkurreshin dhe bymeheshin
duke i dhënë e duke i marrë hapësirë njëra-tjetrës
Yjet, përfshirë Tokën, filluan të tkurren, papushim të
tkurren, ndërsa qiejt filluan të bymehen, papushim të
bymehen
Hëna filloi të luante me ujërat, i tërhiqte ato nga brigjet,
pastaj i lëshonte edhe përtej tyre
Përplasja e tyre krijoi erën, era filloi të luajë me retë,
retë filluan të luajnë me shira, shirat me ylberë, me
vetëtima dhe bubullima
Dielli, prej atëherë na i mbajti fshehur yjet, prej atëherë
vetëm në mungesë të tij do të na shfaqeshin yjet
Hëna bënte të llastuarën tashmë, nga nata në natë do të
dilte me profile të plota, me profile të paplota, ose do
të mungonte fare
10

Falë saj tashmë filluan të bëhen të përveçme ditët, filluan
të lindnin javët, muajt, vitet dhe shekujt
Evat e mia vazhdonin të bënin dashuri me mua, të
lindnin e të rritnin fëmijë pas-hënës, të bënin plazh,
disa nën Diell, disa të tjera nën Hënë, pjesën tjetër të
kohës kryesisht të vilnin mollë
Mollët kishin pak a shumë formën e zemrës sime. Dhe sa
herë ato preknin mollët, aq të lehta dhe aq të bukura
prekjet e tyre në mollë sa asnjë fllad tjetër në botë, unë
ledhatohesha në zemrën time
Në çdo pemë molle kishte nga një gjarpër të bukur
dhe fjalëmbël që fliste me Evat e mia që ato të mos
mërziten kurrë duke vjelë mollë
Ato vilnin mollë dhe nganjëherë hanin mollë, kafshonin
aq ëmbël e aq butë, si të ishin duke kafshuar në
zemrën time
Njëra nga pemët e mollëve kishte vetëm një kokërr mollë,
më e kuqe se të gjitha të tjerat, krejtësisht si zemra ime
Ajo pulsonte bashkë me zemrën time, Evat duke
kundruar atë mollë ashtu mund ta kundronin zemrën
time dhe ta shihnin veten e tyre në zemrën time sa
herë të donin dhe sa kohë të donin
Ato mund ta preknin zemrën time, mund të nuhatnin
aromat e saj që nuk ishin asnjëherë të njëjta dhe që
ishin secila më gjallëruese se tjera
11

Por nuk mund ta kafshonin zemrën time, nuk mund
ta hanin zemrën time, sepse pastaj nuk mund ta
kundronin më, nuk mund ta preknin më, nuk mund ta
ledhatonin më, nuk mund ta shihnin veten atje kurrë
më
Gjarpri që ruante pemën e mollës nuk kishte ditë që
nuk u dërdëlliste: pse nuk e provoni një herë mollën e
ndaluar, pse për ju të ketë gjëra të ndaluara, pse ju të
keni për sytë tuaj vetëm Adamin, pse të mos ketë në
sytë tuaj gjithçka u takon atyre për të pasur
Sa të jetë kjo kokërr molle në këtë pemë, sytë tuaj do të
jenë gjithmonë të ngopur, kur të mos jetë kjo kokërr
molle në këtë pemë, sytë tuaj dhe mendja juaj do të
jenë të hapur për të parë gjithçka që ju nuk e keni parë
deri sot
Unë ndjeva shtrëngim në zemër atë ditë dhe po vrapoja
drejt mollës së ndaluar, kur pashë si ato e kafshonin
me radhë, njëra prej tyre ma lëshoi edhe mua në fyt
njërën prej atyre kafshatave
Unë desha ta qortoja gjarprin, por ai nuk m’u përgjigj
kurrë,
Deri atë ditë njeriu fliste me gjithkënd dhe me gjithçka,
prej asaj dite njerëzit do të flisnin vetëm me njëri
tjetrin
12

Me gjarpërinjtë e prishëm besën që kishim pasur dhe
lidhëm një besë të re, një besë të re që ua mundësonte të
shlyenin mëkatin e gjarprit të Mollës së Ndaluar
Një ditë ende pa aguar diçka si gjëmë, si hata, po fanitej
në horizont, një si mjegullnajë i mbulonte qiejt, e
vranësonte Tokën
Qiejve po u ndërrohet kripi i kresë, thanë Evat, nga të
kaltër, po bëhen gri, ashtu si foshnjave iu ndërron nga i
zi në biond
Qiejt, thanë ato, po ndërrojnë moshë, nga foshnjëria qiejt
po hyjnë në fëmijëri
Mjegullnaja u afrua deri aty ku prekte në atmosferë
dihatjen e Evave
Pastaj u rikthye përsëri te qiejt, u davarit, u tret dhe
gjithçka u kthjell
Të nesërmen në agim u përsërit e njëjta orvatje, por edhe
ajo u zmbraps, tashmë nga ngrohtësia e Tokës dhe nga
afshi i Ujit të Madh
Ditën e tretë mjegullnaja ia behu më e vendosur se më
parë, e thërrmuar në fjolla. Po flokojnë qiejt, thanë Evat
Ishin fjolla të bardha si ‘o’-të që dalin nga gojët e Evave,
në kulmet e kënaqësive të tyre më të thella, duke
përfunduar në ‘oh’
13

Ku ‘h’-të përpiheshin lart nëpër fytnajat e humnerave të
hyllive
Ndërsa ‘o’-të zbrisnin poshtë për të zbardhur Tokën
Pastaj era i merrte, i ngrinte lart, i zbriste dhe i bënte
vrundull, ‘o’-të holloheshin, dërmoheshin dhe
shndërroheshin në kristale, asnjëri si tjetri
Për të përfunduar në Tokë
Evat e mia filluan të bënin plazh mbi borën që e zbardhte
vazhdimisht rruzullin
Ato që ishin bronzuar nën diell, u zbardhën përnjëherësh
Ndërsa ato që ishin bronzuar nën Hënë, mbeten të
bronzuara përgjithmonë
Në ditët, javët, muajt që vinin rrotull nesh u shfaqën male
gjigante akulli, grumbuj-grumbuj, ato shkapeteshin
mes tyre, përhapeshin, mblidheshin dhe udhëtonin të
gjitha drejt Veriut
Duke ikur linin pas ylberë të mëdhenj, ylberë 360
gradësh, si sy të braktisur
Uji i Madh filloi të shpërbëhet në ujëra më të mëdha dhe
në ujëra më të vogla
Qiejt, më të mëdhenj apo më të vegjël, ikin përpjetë të
trembur nga ujërat
14

Ujërat, më të mëdhatë dhe më të voglat, tashti ikin
teposhtë të trembura nga qiejt
Duke u larguar nga Mali i Hekurave, ujërat tumireshin
me ne ‘mirë vafshi’, ‘mirëmbetshi’, nostalgji të reja
zinin fill
Largoheshin me peizazhet e tyre dhe frymët e tyre
nënujore
Prapa tyre jepnin shpirt koralet dhe nga vdekja e tyre
merrnin jetë pyjet, livadhet, kullotat, faunat, të butat
dhe të egrat
Kurrë më varkat nuk do të ankoroheshin në Malin e
Hekurave, moli në Malin e Hekurave do të mbetej
vetëm për vetëm me qiejt
Kështu mori fund foshnjëria e Tokës dhe e njerëzimit,
kështu hynë në moshën e re Toka dhe njerëzimi
15

QYTETI BREGQIELLOR
Qytet bregqiellor
Është qyteti i vendlindjes sime
Është qytet i vetes
Rrugët që dalin nga qyteti
Shkojnë vetëm në yje
Rrugët që vijnë në qytet
Vijnë vetëm nga yjet
Sa dalin nga qyteti
Rrugët bëhen me flatra
Nuk i kap dot
As syri i njerëzve
As syri i zogjve
Sa kthehen në qytet
Rrugët bëhen me zhgoje
Prej rrënjësh të drurëve
Sa të vjen t’i marrësh këmbët e tua përdore
Që të mos ia lëndosh rrugët
Është qytet vetëm i vetes
Netëve mbi çatitë e tij rrinë zgjuar yjet
Poshtë çative të tij flenë zogjtë
Ditëve mbi çatitë e tij rrinë zgjuar zogjtë
Poshtë çative të tij flenë yjet
16

Njerëzit këtu janë gjysmazogj
E gjysmayje
Qyteti është gjysmatokë
E gysmaqiell
Nuk dihet cili cunam qiellor e la këtu
Dhe a lindi ai para meje apo linda unë para tij
17

Skënder Buçpapaj e përfshin të gjithë leksikun e gjuhës
shqipe, në mënyrën më elegante supreme, mjeshtër i metaforave
dhe asosacioneve, mjeshtër i figurave të kuptimit e
shqiptimit poetik, mjeshtër i kontrasteve, duket se i ka
shterur HAJKU të gjitha ME fjalët VETËTIMA
e kësaj jete, asnjë objekt i kësaj bote
s’ka mbetur jashtë orbitës së poetit pa u përmendur, emër
për emër, gjithë universi është brenda, universi i natyrës
dhe Një universi vetëtimë i shpirtit kalli të me njeriut, shkrepëse sa vjen vetëtimat një moment e tjerakur
duket Një se bubullimë vargjet i shkruan i mbyti në subkoshienca fyt bubullimat e poetit e tjera në një
dëlir Ranë e jerm qafë niçean, më qafë shumë të vdekura afër cakut nga e kufirit dëshpërimi ku poeti vë
në dyshim vetveten a është njeriu apo është vetë Zoti.
Një vetëtimë mori në thua tek tjetra ELIDA BUÇPAPAJ
Tjetra pas tjerës një pas një
Me Në figuracionin një efekt e domino freskët, të pafund pasur dhe origjinal kjo poezi
arrin gjithnjë të na befasojë.
Një re, si një vajzë bardhoshe SULEJMAN MATO
Luante litarthi me një vetëtimë
Poezia Sapo e Buçpapajt e pashë, m’u dëshmon zhduk për sysh qëndrueshmërinë e tij por
edhe për tërë atë energjinë, të cilën rrallë mund ta ketë
gjithkush Një vetëtimë për bërë fluturon ndërlidhjen nga syri në i mes majtë unit në syrin dhe jetës, e djathtë
e aq Një më tjetër tepër, vetëtimë kur kemi fluturon parasysh nga se asnjëherë syri i djathtë nuk jetohet në syrin e majtë
pa begatinë Sytë e mi: e filozofisë qiej që nuk së jetës. bëjnë armëpushim as në gjumin e
SEJDI BERISHA përjetshëm.
Skënder Nata shtrigë Buçpapaj kallogre shkruan në frymën moderne, sado që
ngjarjet Pa shtiza na duken dhe pa krejt bosht reale, me emra të njohur, me
toponime I thur vetes të njohura, triko me ato i vetëtima janë nënshtruar një frymëzimi
karakteristik,
Marr një vetëtimë veçantë
dhe
dhe
lidh
një dore
këpucën
të sigurt
e majtë
artistike.
Prof. Dr. XHAVIT ALIÇKAJ
Marr një tjetër vetëtimë dhe lidh këpucën e djathtë
Nuk jam as në qiell, as në tokë
Skënder Buçpapaj është poet i lindur!
PETRO MEJDI
ISBN 978-9928-226-80-8
9 789928 226808
www.Onufri.com
18
Çmimi 700 lekë / 5 Euro