Norman Davies - Avrupa Tarihi

Dıvıw ct !>:J;\IMI Golııııuııış ve Bııfıınlesmış Avrupa. 1945-1991 J189
sonraki eylemlerinden çıkarıılabilir. Çözümlemelerinin çoğu Percsuoika (1989)
kitabında açık biçimde ifade edilmiştir. Kitap bir özürler kataloguydu. Sovyet
silah deposunun genişlemesi daha geniş bir güvence vaat etmiyordu. Askeri
harcamalar yurttaşların yaşam standartlarındaki herhangi bir gelişmeyi olanaksızlasın
acak düzeylere ulaşmış durumdaydı. Uygulanan harcama modellerine
Sovyet ekonomisi arlık daha fazla dayanamayacaktı. Komünist planlama
yöntemleri başarısız olmuşlu ve Batı ile olan teknoloji boşluğu her geçen gün
daha da artıyordu. Parıi çürümüş ve moralsiz durumdaydı; gençlik komünist
ideolojiye arkasını dönüyordu, yurttaşlar tutulmayan sözlere karşı tahammülsüz
olmuşlardı. Sovyet toplumu ilgisizlik tarafından kuşatılmıştı. Sovyet dış
politikası düzensizlik içindeydi. Diğer bülün devrimci mücadeleler gibi Afganistan'daki
savaş da dipsiz bir kuyuydu; Doğu Avrupa üzerindeki Sovyet egemenliği
hiçbir yarar sağlamıyordu. Gorbaçev'in stratejisi, üzerinde eski düzenin
sağlam bir biçimde geliştiği Soğuk Savaş ikliminin korku ve nefretini
yatıştırmak ve havayı yumuşattıktan sonrada ustalık isleyen iç reformu başlatmaktı.
Dış ccphc başarısı çok parlaktı, ABD ve Balı Almanya'ya yapiıgı gezilerde
bir fatih gibi karşılanmıştı. Gorbinıania sürüyordu. Başkan Reagaıı'ı Batılı
ülkelerde geleneksel komünizm karşıtı eylem ve politikalara verdiği desteğe
karşın Moskova'da konuk etmeye aşırı bir istek gösteriyordu.
Gorbaçev'in iç politikası tüm dünyada bilinen gösterişli iki program sözcüğüyle
özetlenmışıir. Pcrcstroifea, "yeniden yapılanma", pazar kurallarının
ekonomik yönetime uygulanmasını, politik yaşamda ise Parti'niıı tarafsızlığını
anlatıyordu. Glüsııosf haıalı biçimde "açıklık" olarak çevrilmiştir. Sözcük aslında
"kamuya açık olma" anlamına geliyordu ve "sessizlik" ya da "tabu"nun
karşıtı olarak kullanılan sıandarı Rusça sözcüktü. Başlangıçta varlıkları o zamana
kadar kabul edilmeyen sorunlara çözümler önermek içiıı Partili yoldaşlar
için hazırlanmıştı. Gorbaçev teşvik edici bir tartışmayı başlattı; bu tartışmanın
yapılması için gereken şeyse görüş açıklanmasına ceza vcrilmcmcsiydi.
Böylece önce Parıi, sonra medya ve son olarak da halk konuşmaya başladı.
Sovyet yurıiaşları yaşamları boyunca ilk kez sansür ile polisin kendilerine karşı
kullanılmadığım gördüler. Birazcık gecikme ile öngörülmeyen, sınırsız ve
durdurulamaz bir tanışma seli içinde glasnost açıklığa dönüştü. Bu sel içindeki
en güçlü akınıı hemen hemen her yerde komünizmin karalanmasıydı.
Genel Sekreter Gorbaçev kısa bir süre sonra kendisini tuhaf bir konumda
bııldu. Batı daki liberal ününe karşın o sistemi iıısancıllaştırmak ve yeniden
canlandırmak isleyen inançlı bir komüııisıli. "Demokrasi" nin değil "denıokratiklcşmc"niıı
savunucusuydu. Önceleri Bıejncv'ın yaptığı gibi kendisine devlet
başkanı -sanki Amerika Başkanı nın eşitiymiş gibi- görevinin verilmesini
sağladı. Ancak hiç bir zanıaıı seçmenlerin karşısına çıkmadı ve seçilmeden geldiği
Parti liderliği görevini bırakmayı asla düşünmedi. Altı yıl boyunca yaptığı
relormlar bu nedenle yarını ya da çeyrek önlemler olmanın ötesine geçemedi.
Dikkatle seçilmiş temsilcilerden oluşan yeni biı kongre ile Parti merkez organlarına
ilaveler yapıt; ancak özgür seçimler düzenlenmedi. Butun ekonomik
alanlarda serbest piyasa ile sürekli olarak oynadı ama daha radikal düzenleme-