Norman Davies - Avrupa Tarihi

Çok daha alçak gönüllü cinsleri nesneler genellikle ilginç yazıtlar taşımakladır.
Vazolarda \e çömleklerde imalat işaretleri vardır. Kıl üzerine bir ad veya bir duyuru
basmak için yapılmış melal mühürler yaygın olarak kullanılmışın - . Bir gözlükçüniın
camlarından yapılmış tın tür mühürlerin tam bir serisi, Reıms'de bulunmuşun - :
I) CAU.ISKST l-'RAGIS ADASPRITYDI
D(ecimi) Gali Sesıti) |s| l'rag(ıs) ad asprıiudi(nem)
{Decimus Gallius Sesi tıs'un Kiiçiik öğrenciler için Göz Banyosu) 3
Roma edebiyatı, askeri ve daha geniş ölçekte dar kafalı bir toplumun genelgeçer
ahlakına meydan okumak için çok daha çekici bir unsurdur. Roma aydınlarının,
özellikle boş zamanı bol olan geç Cumhuriyet ve erken imparatorluk
dönemi aristokrasisi arasında açıkça müşterileri vardır. Ama nedense, Yunan
benzerleri gibi ortama doğal bir şekilde uyum sağlayamamışlardır. Edebiyatın
karmaşık dünyasıyla Roma'nın genellikle sert dünyası arasında daima bir gerilim
vardır. Bu gerilim, Latin edebiyatının neden geç geliştiğini ve neden Cato
gibi, onu yoz Yunan alışkanlıklarının katıksız bir taklitçisi olarak görenlerin
düşmanca lavnyla karşılaştığını da çok iyi açıklayabilir. Dramatik komedinin
neden ithal edilen ilk tarz olduğunu ve neden taşlamanın (hicvin), Romalıların
dürüstçe kendilerine ait olduğunu söyleyebildikleri tek tür olduğunu da
açıklayabilir. Latin repertuvartnın otuz kadar ustasından sadece Vergilius, Horatiııs,
Ovidius ve Cicero dünya çapında tanınmıştır. Ama Roma yaşamının
lüksünden, oburluğundan ve zalimliğinden irkilen herkes, kendi çevrelerine
karşı çok güçlü tepkiler gösteren duyarlı ruhlara, Caıullus'un enfes lirik şiirlerine,
juvenalis'in akla durgunluk veren zekâsına, Martialis'in nükteli şiirlerine
de ilgi duymalıdır.
İlk Romalı yazarlar Yunanca yazmıştır. Homeros'u Latinceye çeviren Livius
Andronicus (yaklaşık MÖ 284-204), Tarenıum'un MÖ 272'de yağmalamasından
sonra Ronıa'ya getirilen eğitimli Yunanlı bir köledir. Yüksek Latin edebiyatı
MÖ üçüncü yüzyılın ikinci yarısında Cn. Naevius'un (ölümü, yaklaşık
MÖ 200), T. Maccius Plautus'un (yaklaşık MÖ 254-184), P. Terentius Afer'in
(doğumu, MÖ 185) oyunlarıyla ortaya çıkmıştır. Bu üç yazar, Yunan komedilerinin
parlak uyarlamalarını yapmışlar; onlarla birlikle tiyatro Roma kültürünün
önemli kurumlarından biri haline gelmiştir. Latin şiiri, edebiyatta ilk yenilikçilerden
Q. Ennius (MÖ 239-169) ile başlar. Trajediyi başlatmış, hiciv
sanatını uygulamış, sonraki birçok şair için temel şiir ölçüsünü sağlayan aksanlı,
allı ayaklı LaLin mısrasını (hcxametcr) oluşturmuştur.
Hitabet (güzel konuşma) sanatı, Roma yaşamında, Yunan'da olduğu gibi
önemli bir role sahiptir. En büyük uygulayıcısı M. Tullius Cicero (MÖ 106-
43), Latin düzyazısı için her zaman örnek alınan parlak bir üslupla konuşmuş
ve yazmıştır. Bir "yeni adam", Cicero, MÖ 63 yılında en yüksek makam olan