Norman Davies - Avrupa Tarihi

"Postmodernizm", sort yıllarda, "tarihçilerin geçmiş üzerinde çalışmaları" konusundaki
araştırmalara öncelik verenlerin tümü için bir eğlence haline gelmiştir.
Bu tutum, iki Fransız "guru"su, Foucault ve Derrida'nın etkisiyle oluşan
hem tarihsel bilginin kabul edilmiş kurallarına, düzenine hem de
geleneksel metodolojinin ilkelerine saldıran bir modadır. Posımodernist yaklaşım
bir yandan edebiyat alanındaki yapısalcılık karşıtlarının, edebi metnin
"anlamını" bozmaya çalışmalarında olduğu gibi, belgesel kaynak malzemelerinin
değerini yok etmeye çalışmakta; bir yandan da enformasyonun her parçasının
arkasında gizlenip pusuya yattığı düşünülen "olayların tiranlıgı" ve "otoriter
ideolojiler"! ihbar etmektedirler. Daha ileri giderek, geçmiş gerçekle ilgili
bütün açıklamaların "zorla yapıldığını" kabul etmektedirler. Ve bu "zorla yapma"
iddiasını tezgahlayanlara, "insan değerlerine saldırı" üzerinde duran bülün
tarihçiler dahildir. Karşıtlarının gözündeyse bu mantık, tarihi "tarihçinin
zevkine" indirgemiş; kendi gündemleri içinde politize olmuş radikallerin aracı
haline getirmiştir. Tanımlanmış verilere tepeden bakarak bir şeyler bilmenin,
hiçbir şey bilmemekten daha tehlikeli olduğunu ima etmektedir. 2 "*
Bütün bunların dışında, postmodernizm fenomeni, çözdüğünden daha
fazla sorun yaratmıştır. Aşırı yandaşları, olsa olsa fıkra anlatmak yerine mizah
analizleri üzerine bilimsel kitaplar yazan ciddi görünümlü akademisyenlere
benzetilebilirler. Geleneksel liberal tarihyazıcılıgını "modernist" olarak tanımlamanın
yerinde olup olmadığı merak edilebilir. Bütünün ve parçanın saygınlığıyla
alay etmek her zaman çok güzeldir; ama bu, sonuçta sadece Derrida'nın
küçük düşmesine yol açmaktadır. Sorun, sadece yapı-karşıtlarının, kendi teknikleriyle
yıkılması öncesindeki bir zaman sorunudur. "Tanrının Ölümü"nden
ve "İnsanın Ölümü"nden kurtulduk. "Tarihin Ölümü"nden... ve postmodernizmin
ölümünden de kuşkusuz kurtulacağız," 25
Yine büyütme sorununa dönersek... Tarihin uzun dönemler boyunca gelişimini
kayda geçiren bir metin, belli bir aşama veya belli bir anla ilgili bütün
özellikleri koordine eden panoramadan farklı olarak düzenlenmiş olmalıdır.
Birincisi, yani kronolojik yaklaşım, oluştukları ilk anda atıpik oldukları halde
sonradan önem kazanacak yenilikçi olay ve hareketler üzerinde durmalıdır.
İkincisi olan senkronik yaklaşım ise, yenilikçi ile geleneksel olanı ve bunların
etkileşimlerini birleştirmelidir. Burada ilk risk anakronizm (tarih hatası) ise,
ikincisi de hareketsizliktir.
Modern Avrupa'nın başlangıcı, bu sorunlar için bir laboratuvar işlevi görmüştür.
Hümanizmin, Protestanlığın, kapitalizmin, bilimin, ulus-devletin kökeninin
keşfedilmesi işi bir kez tarihçilerin eline geçince; Avrupa, ortaçağ pagan
dünyası unsurlarının nasıl ayakta kaTıp geliştiklerini kesin bir doğrulukla
kanıtlayan uzmanların dikkatini de çekmiştir. Zeki tarihçinin, bir yolunu bulup
bu ikisi arasında bir denge kurması gerekir. Örneğin, 16. yüzyılı tanımlarken
yalnızca cadılar, simyacılar, periler hakkında yazmak kadar; yalnızca Luther,
Copernicus veya İngiliz Parlamentosunun doğuşu hakkında yazmak da
yanlış yönlendirmedir. Kapsayıcı tarih, uzmanların görüşünü dikkate almalı,
ama aynı şekilde, onların giderek azalan ilgilerinin üzerine çıkabilmek için de
bir yol bulmalıdır.