Norman Davies - Avrupa Tarihi

Dahası birçok Avrupa devleti, hükümdarın ülkeyi oluşturan bölgelerin
her birinde değişik bir sistem uygulamak zorunda kaldığı kümeler şeklinde bir
arada bulunmaya devam ediyordu. Prusya kralları bir taraftan imparatorluk tebasından
oldukları Berlin'de kendilerini bir yöne doğru ayarlarken, diğer taraftan
tamamıyla bağımsız oldukları Königsberg'de başka, Minden ya da Neuchâtel
gibi mülklerindeyse dalıa başka bir yönde davranıyorlardı. Habsburglar
imparatorlukta sözde mevki sahibi, Prag ya da Viyana'da despot ve
1713 ten sonra Brüksel'de anayasal monarklar olabiliyorlardı. Britanya kralları,
evlerinde meşruti monark, sömürgelerde despot olabiliyorlardı.
Ayrıca zaman içinde önemli değişimler söz konusu oldu. Örneğin, ingiltere
Cromwell'in yönetiminde cumhuriyetçi bir idare altındayken, Stuartların
yeniden başa geçmesinden sonra monarşik idareye dönmüş ve 1688-
1689'un "Kansız Devrimi"nden sonraysa, büyük hayranlık duyulan merkezci
konumuna geri dönmüştür. On yedinci yüzyılın sonlarında hem İsveç hem
de Danimarka monarşileri mutlakıyetçiliğe yönelmede hızla başı çekerken,
on sekizinci yüzyılda İsveç "Hats" ve "Caps"leri lam tersi bir idareye doğru
hızla ilerlemekteydiler. Jan Sobieski'nin yönetimindeki (1674-1696) Polonya-Litvanya
arıstokratik demokrasinin kurallarına göre yönetilmekteydi.
1717'den sonraysa sadece Rusya'nın himayesi altında işleyebildi. Çarlar Rusya'da
pervasız otokratlar gibi hareket ederlerken, Polonya'da "Altın Özgürlük"ün
savunucuları gibi bir tavır takınıyorlardı. Yüzeysel görünümler ve basit
sınıflandırmalar aldatıcıdır.
Özellikle mutlakıyet ihtiyatla incelenmelidir. Mutlakıyet kendi isteklerini
uygulamada hiçbir kurumsal engel tanımayan çarların ve sultanların otokrasisinden
daha az bir şeydi. Ancak o, bazı monarkların Prusya örneğini izlemelerine
ve işbirliği içinde olacakları sanılan bazı kurumları kendilerine zorla boyun
eğdirmelerine imkân tanıyan otoriter ruhtan da fazla bir şeydi. Kökleri
açık bir şekilde, mücadele halindeki monarşilerin, eyaletlerin ve aynı zamanda
soyluluğun korunan ayrıcalıklarıyla savaşmak zorunda kaldıkları feodal dönemin
sonlarında ve Roma Kilisesinin doğrudan siyasal denetimden uzak kaldığı
Katolik dünyasına uzanmaktaydı. Protestan ya da Ortodoks dünyasının koşullarına
genellikle uymuyordu. Değişik devrelerde Fransa, İspanya, Avusturya
ve Portekiz tam anlamıyla mutlakıyet kavramı içine girdiler. Birçok neden yüzünden
Britanya, Prusya, Polonya-Litvanya ve Rusya'daysa bu gerçekleşmedi.
Mutlakıyetin uygulanabilir yönetim gerçekliklerinden daha çok bir ideale
dayandığı belirtilmelidir. Ortaçağın son dönemlerinden kalma aşırı ademi
merkeziyetçi kurumlara bir çare olarak ortaya çıkan siyasal fikir ve kabullerin
etkisi altındaydı. Mutlakıyet, çoğu zaman asker ve din adamlarının dışında diyetler,
özerk eyaletler ve belediye beratlarıyla otoriteleri azaltılan diğerlerinin
"kısıtlı gücüne" karşılık, belirli monarkların "kişisel güçlerinden" biraz daha
fazlasının yerine geçmekteydi. Çok kolay tanımlanamıyordu ve sıklıkla filozofların
ayrıntılı argümanlarından çok, saray mensuplarının düzdükleri methiyelerde
haklı çıkartılmaktaydı. Mutlakıyet bir Bossuet ya da bir Boileau gibi
bunlardan pek çoğuna sahipti, ancak sadece bir tek Hobbes vardı. Mutlakıyet