Norman Davies - Avrupa Tarihi

Daha sonra savaşı lanetleyecek olan şair Stefan Zweig vatanperver kalabalıkların
gösterilerinden etkilenmişti. Ostend yakınlarında Le Coq'daki deniz
tatilini kısa kesmiş ve son Doğu Ekspıesiyle eve gelmişti. "Beni bir sokak lambası
direğine asabilirsiniz" diyordu Belçikalı bir arkadaşına, "eğer Almanlar
Belçika'ya yürürlerse." Daha sonra Alman askeri trenlerinin sınırdaki Herbesthal'a
gidişini izlemişti:
Dalıa önce hiç olmadığı kadar binler ve yüz binler barış zamanında hissetmeleri
gerekeni hissederek, birbirlerine ait olduklarını ve bir gücün onları günlük yaşamlarından
yukarı kaldırdığını hissettiler." 0
Zweig, Doğu Cephesine gitmekten korkuyordu. "Benim en büyük ihtirasım...
Fransa'da fetihte bulunmak" diye itiraf etmişti; "insanın sevgisi yüzünden terbiye
etmesi gereken Fransa." Daha sonra düşman kampında dostlarına genel
bir veda bastırmıştı: "Size karşı olan bu genel nefreti sulandırmaya çalışmayacağım,
bunu [nefreti] ben hissetmiyorum, (fakat bu nefret] zaferler ve kahramanlık
getiriyor." 131
Zweig, 3 Ağustos'ta Viyana'nın Westbahnhof'una ulaştığında, Lev Davidoviç
Broııştayn (Troçkı) ayrılmaktaydı, Arbeitcrcdtung'un bürolarında kendi
sosyalist meslektaşlarının karmaşasını, aynı gösterileri görmüştü ve hapse atılmak
konusunda uyarılmıştı. Derhal Zürih'e gitmek için trene bindi ve Savaj ve
Entcrnds^onal'i kaleme almaya başladı. Bu eserinde "milletlerin kendi kendilerini
yönetme hakkı" ve "Avrupa Birleşik Devletleri" gibi cümleler kullandı. 132
Lenin, bunun aksine Galiçya'da Zakopane yakınındaki Poratıin'deki sürgününde
bu kadar faal değildi. Alman Sosyal Demokratların muhalefetinin büyük
bir çatışmayı engelleyeceğinden emindi. Alman yoldaşlarını savaş lehinde
oy verdiğini duyduğunda şöyle bağırdığı söylenir "Bugünden itibaren bir sosyalist
değil, bir komünistim." 133 Krakov yakınlarında akademik yıl henüz sona
ermişti. Birçoğu yedek subay olan öğrenciler alaylarına katılmaya gidiyorlardı.
Bazıları İmparaLor-Kra) için savaşmaya, bazıları Kaiser, bazıları da Çar için...
St. Petersburg'da II. Nikola'nın sarayı önceki günlerin mukadder kararını
hazmetmeye çalışmaktaydı. Çar görünüşe göre savaş bakanına danışmadan
Perşembe günü 17/30 Temmuzda geııel seferberlik ilan etmişti. Sonraki Alman
ültimatomuna yanıt verilmemişti. St. Petersburg Almanya'nın savaş ilanını
Cumartesi günü duymuş ve Pazar günü de karşılık vermişti. Pazartesi 21
Temmuz/3 Ağustos, bu nedenle genel savaştaki ilk gündü. Sabah saat yedide
askeri sansür uygulanmaya başladı. Gazeteler "milletin açıklanan bilgilerin
kıtlığım mazur görmeleri, çünkü bunu askeri zorunluluğun gerekli kıldığını
söylüyorlardı." 134 O gün Çar Moskova'yı ziyaret etti ve büyük Kremlin Sarayında
bir konuşma yapu. Majesteleri, Rusya'nın Athos Dağıyla en eski bağlarına
şahit olan ikonaya sahip Azize Iveron Kilisesi'nde dua etmeye gitti.
Rusya'daki iyimserler umutlarını, 1914'ün başlarında yürürlüğe konulan
ve amacı aynı zamanda imparatorluk ordusunun seferberlik süresini on sekiz
güne indirmek olan Bol'shaya Voennaya Programma'ya (Büyük Askeri Prog-