Norman Davies - Avrupa Tarihi

lisyonlar zafere ulaştı; savaş sonrası eğitim, medya ve tarih kitaplarına egemen
olan yorumlar da onların yorumlarıydı. Yenilen ulusların temsilcilerinin kendi
özel savaş suçlarını itiraf etmeye zorlandıkları 1918'den sonra, bu "Mütlefik
yorumuna" ilk defa resmi bir inanıhrhk verilmişti. Bu durum 1945'te kendisini
özel olarak düşmanın savaş suçlarını yargılamak için görevlendiren bir
Müttefik mahkemesi kurulduğunda daha da sağlamlaştırılmıştı. Müttefikleri
aynı araç ve standartlarla yargılayacak hiçbir kamu girişimi politik olarak olanaklı
değildi. Resmi savaş müzeleri Lambeht'ten Moskova ve Washington'a kadar
kötülüklere ve kahramanlığa ilişkin tek yanlı görüşü sergilemeye devanı
etti. Kaybedenlerin ele geçirilen arşivleri bütün korkunç ayrıntılarına kadar
ulaşılabilir durumdaydı; kazanan tarafın anahtar konumdaki arşivleriyse sıkı
bir şekilde kilitliydi. Adil ve nesnel bir bilançonun çıkartılması için elli yıl
sonrası bite hâla çok erkendi.
Yorum cephesındeyse, bazı tarihçilerin "Avrupa iç savaşının" birliği üzerinde
düşünmeye başlamalarından önce aradan birçok yıl geçmişti, tki Dünya
Savaşını yaşamış insanlar sık sık görülen kopukluklardan etkilenmişlerdi.
1914-1918 yılları arasındaki "askerlerin savaşının", 1939-1945 arasındaki
"halkların savaşından" çok farklı olduğu düşünülüyordu. Komünizm ile faşizm
arasındaki kan davasına katılmış herkes iki hareketi benzer karşıtlar olarak
düşünmeye yüreklendirildi. Şimdi gerçekten ne olduğunu bilmenin avantajıyla
birbirini izleyen çatışmaların dinamik bir sürecin parçasını oluşturdukları
gittikçe daha açık hale geliyor; İki Dünya Savaşı da aynı oyunun değişik
perdeleriydi. Her şeyden önemlisi, İkinci Dünya Savaşının esas katılımcılarının,
birincisinin sona erdirilmemiş sorunu tarafından yaratılmalarıdır. Avrupa
devletleri 1914'te askeri çatışmaya girerek, içinden bir değil iki devrimci hareket
çıkacak kargaşayı serbest bıraktılar; bunların birisi 1945'te ezildi, diğeri ise
1989-1991 yıllarının dramatik olaylarında çöküşe terk edildi (Bkz. Bölüm XII).
Önce Alman yayılmacılığı, sonra ikiz komünizm ve faşizm canavarlarıyla
karşılaşan demokratik Avrupa Güçleri, ilk olarak 1917-1918 ve ikinci olarak
da 1941 -1945'te varlıklarını sadece ABD'yi çağırarak devam ettirebildiler.
1945'ten sonra şişmiş Sovyet İmparatorluğunun meydan okuyuşuna karşı koyabilmek
için büyük oranda Amerikan kasına dayandılar. Avrupa halkları, Almanya'nın
yeniden birleştiği ve Sovyet imparatorluğunun bir çöküş içinde olduğu
19901ı yıllarda, 1914'ün o güze! yazında sert bir şekilde kesilmiş olan
doğal gelişme süreçlerine yeniden başlayabildiler.
Bu nedenle, 1914 ile 1945 arası dönem, bu senaryoda, uzun süren on dokuzuncu
yüzyıl sonu barışıyla, hâlâ devam eden "Soğuk Savaş"ın uzun barışı,
dönemini dolduran Avrupa sorunlarının dönemi gibi görünmektedir. Kıta yüzeyinin
yavaş yavaş kayması ve bir depremler dönemiyle sonuçlanmasına benzetilebilir.
Bu sorunlar, ilk önce 1914-1918'in askeri depremlerinin, dört imparatorluğun
çöküşünün, Rusya'da komünist devrimle yarım düzine yeni egemen
devletin ortaya çıkışının, iki savaş arası dönemde silahlı ateşkesin varlığının,
İtalya, Almanya ve İspanya'da faşistlerin iktidarı ele geçirmesinin ve ikinci