yatı ve bulut damlası gibi Sendan 1183 ’da esersiz buldu. O cenabın emrini kabul etmekten uzak durdu ve temeli göklerde olan dergâha buse vurmaktan imtina etti. Bir oğlunu birkaç devlet büyüğü ile tezvir yüzünden ve engellemek için felek temelli saraya gönderdi ve mamul bahaneler ileri sürerek konuşarak zırh giymeğe meşgul olup hile ipine sarıldı. Fakat tahayyül palmiyeleri nedamet hurmasından başka bir semer vermedi. “İnsanlar, amenna demekle bırakılacaklarını mı sandılar?” 1184 Zeki Hediv 1185 o tenlerin girişi ile batınlarında pinhan niyeti anladı ve onların Orgubi 1186 vatlarını dinlemedi. Haber verildi, nazarda alınmıştır ki senin evladın arzı lazım gibi rehin olarak inci Nigar, mücevher ayak mülazım olsun ve Sent eyaleti iyilik bularak sana tefviz edilsin. “Ve lâkin ben, sizi cahillik eden bir kavim olarak görüyorum.” 1187 Pazarlayıcı zihniyette bahane ve hile malın değeri olmadığı ve alevli mumun kepenek raksından perva etmeğinden dolayı ordunun hareket etmesine emir verildi. Hudayar Han hile yollarını kapalı olduğunu görünce bu hile talih ufkundan necat talihin doğmayacağını anladı. Sent Allah Abat’ın bütün hane ve imaretlerine “Onların kalplerine korku verdi. Evlerini kendi elleriyle ve müminlerin elleriyle harap ediyorlar” 1188 fehvasında olduğu gibi viran edip yaktı ve ahalini esir yahut helak olma korkusundan hareket ettirdi. O diyar hanelerine mal, kumaş ve hiçbir şeyden eser bırakmadılar. “Böylece sabahleyin onların meskenlerinden başka hiçbir 1183 Tam ne anlama gele bileceği bulunamadı. Dehhuda Sözlüğünde nde demircilerin kullandı bir alet olarak geçiyor. Fakat cümle metni ile uyuşmamaktadır. Ancak Özel isim olduğu için orijinal haliyle yazıldı. 1184 ANKEBÛT Suresi, 2.Ayete işaret ediyor. 1185 Nadir Şah. 1186 Arap hikâyelerinde boş vaat vermenin simge simi olmuştur. (Bkz: D.S). 1187 HÛD Suresi, 29.Ayete işaret ediyor. 1188 HAŞR Suresi, 2.Ayete işaret ediyor. 298
şey görünmez oldu.” 1189 Sent denizinden geçti, bayır çölde vaki olan ve en sağlam kale hesap edilen öyle ki çevresinde hiçbir bitki ve su bulunmayan Ömer Kent kalesine sığındı. Şekarpur havalisinde padişah gemileri işletti ve denizleri içine alan o nehir sahilinde “Denizde akıp giden, dağlar gibi (yüksek) inşa edilmiş büyük gemiler O’nundur.” 1190 Atlarla birlikte dalgalı dalgaları geçmek için gemilere bindiler. Hızlı, hafif, suda geçen rüzgâra urgan, toprağa bağlı ateş yiyen yani gemiye binip denizden Serser 1191 rüzgârı gibi geçtiler. “Sizin için gemilerden ve hayvanlardan bineceğiniz şeyler kıldı.” 1192 Teyit olup zuhur bulundu. Hızlı ve çabuk koşan atlar; Ondadır tavus nazı, güvercin yürüyüşü / şahinin hızla göğe kalkışı, kartalın inişi Ahu geri dönüşü, deve kuşu koşuşu / kurt sertliği, yılanın hızlı kaçışı Orman aslan saldırısı, tilki saklanışı / kuş bakışı, karga imtinası Urgan büklümü, çakmak iki oluşu / odun alevlenmesi, hızla sabahın gelişi Kuyruğun götürüp giden deve gidişi / Şekrak 1193 kıvraklığı, serabın pırıltısı Rüzgârın sert esişi, devekuşu ayak basması / yağmur yağışı, bulutların açılışı Sıcak kırbaçlarla ayağa kalktılar ve hızla otuz Ferseng 1194 dere, tepe ve düz yerleri bir gece gündüzde geçtiler. Sabah geldiğinde kale çevresine ulaşmışlardır. Hudayar Han “Fakat onu (azabı) vadilerine doğru yönelen bulutu gördükleri 1189 AHKÂF Suresi, 25.Ayete işaret ediyor. 1190 RAHMÂN Suresi, 24.Ayete işaret ediyor. 1191 Şiddetle esen rüzgâr adıdır. (Bkz: D.S). 1192 ZUHRÛF Suresi, 12.Ayete işaret ediyor. 1193 Kırmızı, siyah, beyaz ve yeşil renklerinden oluşan kuş türüdür. (BKZ: D.S). 1194 Eski mesafe ölçüt miyarıdır. 299
T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL
3
ÖNSÖZ Dürre-i Nadiri kitabı, 17
KISALTMALAR a.g.e. a.g.m. Bkz. Adı
İÇİNDEKİLER Sayfa Meşhet Teshi
İÇİNDEKİLER Sayfa V. BÖLÜM: E
kitap yazılışında kullandığı
saldırılarında zaferler elde ede
ordu ile Şiravan’a yürüdü, bu
Mehdi Han Astarabadi ve Hazin Lahij
oldu. 13 Bu tarih yazımı etkisind
yaptığı konuşmalarda konuşma m
) Dürre-i Nadiri Kitabının İran
olayları anlattıktan sonra Kuran
Nadir Şah’ın mensup olduğu boy
dinler kafasına bir yumruk olsun v
düşmanlık ve nefrete el yazmış
“Afgan istilasının haberi münt
İsfahan’dan Fars eyaletine geçt
valiliğini Bistun Han Avşar’a v
Zülfikar Han’ı tahtan indirip F
Padişah ordusu askerleri nehirden
haberi keledekileri sevindirdi ve b
Köprülüzade kalabalık orduyla V
düşerek şan direkleri eğildi. A
meclisinde, oyların ateşini ölç
için yola çıktı ve ilk aşamada
Rıza Kulu Mirza da Belh’ten o me
mallar çalındı, yakılıp dağı
mermilerine hedef oldu. Hive halkı
İlbars Han diğer sapmış aşiret
oturtmak için Takı Han’ı deniz
Cabbare tarafından Hovele Araplar
her defa inkâr ediyordu. Ancak mü
yolundan Horasan’a yolcu oldu. Na
korkusundan çember vurmuş yılan
nefesi aldılar. … “Fetih Abat
taşı, onun yüzünün aşkına k
Gümüşü yarattı kaynadıktan so
ömür ve gamdan ve karanlıktan uz
usta muharrirlikle, ilimcilice, Onu
Müşkülpesent düşüncesinin ust
içecek (bal) çıkar.” 98 Cinasl
Büyük İskender 113 , ihsan meyha
küçük bir köpük eğer hayal ö
Hünersizlikle ne zamana kadar hün
derinliğinde pinhan etmedi. Seçki
amberini ki halis miskten ele gelmi
Sanat bile güneş yüzünü örter
eliğlikte kısır sanır. Ebu Temm
Bir cismim var Mecnun cismi gibi ta
İbnisina 213 onun Sina dağı gibi
zaman hesaba gelmez ve Fahir 223 on
Bu durumda söz sahipleri ve elleri
ettiler. “Onların göğüslerind
Vesselam. Allah’a şükürler ols
gösterdiler. Yeryüzünde türetti
Aslında savaş sazını bütün in
Hain hanlar kadıncasına feleğin
damına düştüler. Ahu gözlüler
Zırhlılar zırhı terk edip zırh
ise kutsuzları güçlü ve büyük
cariyelerle yatırdılar ve Sürhap
Geçmiş Söylenilenlerin Tekmilind
denizden ateşin toplarla Reşt 320
Gücüne güç katmak amacıyla ve
Kuşku Edilemeyecek Tanrı’nın T
Çin padişahı onun karşısında
Ne zaman güldü, altın yağdı De
(üzerindeki toprağın gidip), onu
Şiir: Sözle büyüklerin yerine o
Onun tarafından şah Tahmasp’a g
Şiirini savaş borusuna üfleyip,
Bu yağmurdan önceki yıldırımı
Padişahlık ayinine uygun bir şek
uluttur.” 417 Cümlesi gibi çöl
kendilerine kıvırdılar. Eşref b
Kudretinde Şüphe Edilmeyenin Kahr
düşmanın bedbaht simasındaki El
azapla helâk edildi.” 463 İpekt
Urmiye ve Tebriz Fethi Hakkında
Şafak vakti gelince, hava aydınla
Rumiye ordusundan kalan eşya, meta
Onlar, korkak bir kavimdir (toplulu
olsun. “beni nerde arasan bulursu
Şedit Hasımın Husumetinde, Kısa
Büyük ve Yüce Allah’ın Lütf
keramet süsleyiciliği dördüncü
arka perdesinde gözbebeği ile kuc
Ayetelkürsi 577 okurdu. Meratülsi
Kumar 594 ı utlar canına ateş sa
Neşeli Harat’ın Teshiri Ve Abda
ihata eden (saran, kaplayan) bir at
kılıçlarla kanlı yaptılar. San
sizinle beraberiz.” 657 Oldular.
Şah Tahmasp Hazretlerinin İrvan
Şah Tahmasp muntazam saflarını,
arzlarıyla geri döndüler ve Asta
gitmeği istediler bu sebepten zır
tutardı.” 685 Sonra keçi postun
ağlarından getirilen hurma yapra
her uçan vahşi oldu ve haya tohum
kılıçtan geçirip kol kanatları
Tendeki zırh ve sinedeki yürek ya
eliyle vurarak onları devirdi (kı
Size bir gün varsa bize de bir gü
Nar gibi memeleri olan kızlar, kes
Cihanları alarak düşmanları yen
Netice de o gece pehlivanların atl
zaman.” 773 Mısdakı göründü.
Mehmet Han Beluç’un İsyanı ve
Mehmet Han bu hali görünce hayret
cezası.” 797 Nedamet biriktirici
Suehay Han gizli hain sırrını a
Toplar mermilerin darbesinden hisar
simasını açtığı zaman mum gib
istedi. Şerif dergâhı öpmekle s
Mülkaferin Malik-ül Mülk’ün T
şenlik Şimşadı 849 boy atıp ha
yedi-beyza 865 çıkarttılar. Musi
dallar kocalıp çiçekler açtıla
oynaşına geçti. Kısa ağaçlar
Rabbil Âlem’inin Teyidi İle Kan
Nergis gibi kalın dallı Nergisler
Bey “O, Rabbine selim bir kalp il
esirge sözüyle hatalarına itiraf
15.Şaban 1421 gecesinde kazanın n
Üçüncü Asker Başı “Yeken Me
savaş meydanına gelip, tuzak kuru
aşına uzun müddet saltanat ış
kesmeği devlet güllüğü süsü
İranlılar ki onu rahmet ayeti gö
gayri hakiki sözlere cilve süs ve
ahşiş (ne) kötü bir bağıştı
gece ile gündüz talebinde karanl
dağıttılar. Mülk emlaki bayır
uldu. Rızık azalmış ve nadir bu
kalemde hüsün defterinde akide h
Kaza kahramanı onun başını ki b
Oysa isyan edip kendi haddini geçi
D E F Deken Ekdad Ferdevsi Delo Ekl
K M N Kordcan Menice Nekba Kotade M
T V Z Tac Vassaf Züldeccac Tahir H
389
391
393
ısrarıyla Nadir padişah olmuş v
SUMMARY Nadir Shah ruled as Shah of
Kevserani, Vecih, (1992 M.), Osmanl