Vezire gelenekler gereği emir verildi ve mektup ona teslim edildikten sonra bu taraftan onunla beraber elçiler mektupla birlikte ve birçok değerli hediye ile Muğan çölünden gökler ve Kayser ihtişamında saraya yolcu ettiler. O devletin büyükleri mektubun birinci ve ikinci maddelerini kabul etmeyip şeriat ve mülkiye özürleri getirdiler. Musul valisi Mustafa Paşa iki uzman din âlimiyle beraber hazreti aziz tutmak için Nadiri sarayına gönderildi. Kandahar işi menşuru sonuna yaklaştığında ve o semt işleri bitmek üzere olduğunda Hediv’in yüce sarayına dâhil oldular. “Sonra Biz, resullerimizi artarda (arası kesilmeksizin) gönderdik.” 1363 Hükmüne uyarak iki taraf arasındaki dostluğu derinleştirmek için tekrar elçiler mektupla beraber büyük devlete taraf gönderdi. Cihangirin Hindistan’dan dönüşünden sonra getirdiği ganimetlerden iki Lek 1364 Şahsavar 1365 mücevheri ve on dört muhteşem büyük fil dostluk nişanesi olarak hediye gönderdi. Öyle filler gönderdi ki seslendikleri zaman aslan, burunları ejderha, heykelleri yürüyen dağ ve felek bellerinde otura bilecek kadar yüksek olmuştular. Mavi göklerin yıldızlarını burunlarına alacak kadar muazzam ve heykel ile hortumları yer ve göklerde saman yolunu gösterirdi. Çanlarının sesi güzel avaz gibi kulaklar okşayıp ve bağırtıları feleğin kulağını sağır ederdi. Üzerlerindeki aynaların parlaklığı güneşin parlaklığını paslandırırdı. Buluttur onda rüzgâr, Hamun 1366 ’da rüzgâr / Çöldür onda dağ, dağdır çölde Bu filler, fil koruyucularıyla birlikte Kayser 1367 hazretleri huzurlarına hediye edilerek tekrar kelamlarını ve yorumlarını öğrenmek istedi. 1363 MU'MİNÛN Suresi 44.Ayete işaret ediyor. 1364 Muhtemelen ölçüt miyarıdır ancak tam ne anlama geldiğine dair kesin bir şey bulunamadı. 1365 Muhtemelen bir tür mücevherdir ancak tam nasıl bir şey olduğuna dair kesin bir şey bulunamadı. 1366 İran’ın İsfahan kenti yakınlarında göl adıdır. 1367 Maksat Osmanlı devleti sultanıdır. 342
Osmanî devleti büyükleri bu geliş gidişleri oyun zan edip fakat bu meseleyi netleştirmek için istifte ettiler. O memleketin yüksek mertebeli efendileri “Biz kuvvetli ve çok büyük savaş gücü sahibiyiz.” 1368 Diyerek sulh rüknünün temeli olan beşinci mezhebi kabul etmediler. “Allah kimseyi gücünün yettiğinden başkasıyla mükellef kılmaz.” 1369 Özrüyle “siz, gerçekten büyük söz söylüyorsunuz.” 1370 Teşebbüs ettiler. İnat sebebiyle o konuları kabul etmekten imtina ettiler ve bir birleriyle çeşitli toplantılarda istişare ettikten sonra yok cevabını ortaya sundular. İskender ihtişamında Rum padişahı o fetvanı kabul edip husumetin uzamasına hüccet oldu ve müftüleri susturmak için iki saygın hâkimi âlimlerin cevabını kapsayan bir mektupla ve kabul etmemelerini söylemek için elçi olarak gönderdi. Elçiler “Derbend” bölgesinde muazzamın huzuruna yetiştiler ve korkuyla özür dileyerek “Oysa bu (açıklamalar), nefretlerinden başka bir şeyi artırmadı.” 1371 Sebep olacakları özürden daha açık bir şekilde bazı imalarla mektup içindekileri arz ettiler. “onlar, evvelkilerin söylediklerinin aynısını söylediler.” 1372 Sözlerin yumuşaklığında Osmani Devleti büyüklerinin düşmanlık ve küfürleri aşikar olunca cihangir Hediv’in sakin yüzü gazaplandı ve kızgınlık siması rengini değiştirerek mektuba ok gibi gözlerle gazaplı nazar etti. Simasındaki hırs ve kin alın levhasında Çini Ayna gibi inkıbaz bulup göründü. İki dudağı hırstan çekildi / oysa hırstan olmuş gülüş zan edildi 1368 NEML Suresi 33.Ayete işaret ediyor. 1369 BAKARA Suresi 286.Ayete işaret ediyor. 1370 İSRÂ Suresi 40.Ayete işaret ediyor. 1371 İSRÂ Suresi 41.Ayete işaret ediyor. 1372 MU'MİNÛN Suresi 81.Ayete işaret ediyor. 343
T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL
3
ÖNSÖZ Dürre-i Nadiri kitabı, 17
KISALTMALAR a.g.e. a.g.m. Bkz. Adı
İÇİNDEKİLER Sayfa Meşhet Teshi
İÇİNDEKİLER Sayfa V. BÖLÜM: E
kitap yazılışında kullandığı
saldırılarında zaferler elde ede
ordu ile Şiravan’a yürüdü, bu
Mehdi Han Astarabadi ve Hazin Lahij
oldu. 13 Bu tarih yazımı etkisind
yaptığı konuşmalarda konuşma m
) Dürre-i Nadiri Kitabının İran
olayları anlattıktan sonra Kuran
Nadir Şah’ın mensup olduğu boy
dinler kafasına bir yumruk olsun v
düşmanlık ve nefrete el yazmış
“Afgan istilasının haberi münt
İsfahan’dan Fars eyaletine geçt
valiliğini Bistun Han Avşar’a v
Zülfikar Han’ı tahtan indirip F
Padişah ordusu askerleri nehirden
haberi keledekileri sevindirdi ve b
Köprülüzade kalabalık orduyla V
düşerek şan direkleri eğildi. A
meclisinde, oyların ateşini ölç
için yola çıktı ve ilk aşamada
Rıza Kulu Mirza da Belh’ten o me
mallar çalındı, yakılıp dağı
mermilerine hedef oldu. Hive halkı
İlbars Han diğer sapmış aşiret
oturtmak için Takı Han’ı deniz
Cabbare tarafından Hovele Araplar
her defa inkâr ediyordu. Ancak mü
yolundan Horasan’a yolcu oldu. Na
korkusundan çember vurmuş yılan
nefesi aldılar. … “Fetih Abat
taşı, onun yüzünün aşkına k
Gümüşü yarattı kaynadıktan so
ömür ve gamdan ve karanlıktan uz
usta muharrirlikle, ilimcilice, Onu
Müşkülpesent düşüncesinin ust
içecek (bal) çıkar.” 98 Cinasl
Büyük İskender 113 , ihsan meyha
küçük bir köpük eğer hayal ö
Hünersizlikle ne zamana kadar hün
derinliğinde pinhan etmedi. Seçki
amberini ki halis miskten ele gelmi
Sanat bile güneş yüzünü örter
eliğlikte kısır sanır. Ebu Temm
Bir cismim var Mecnun cismi gibi ta
İbnisina 213 onun Sina dağı gibi
zaman hesaba gelmez ve Fahir 223 on
Bu durumda söz sahipleri ve elleri
ettiler. “Onların göğüslerind
Vesselam. Allah’a şükürler ols
gösterdiler. Yeryüzünde türetti
Aslında savaş sazını bütün in
Hain hanlar kadıncasına feleğin
damına düştüler. Ahu gözlüler
Zırhlılar zırhı terk edip zırh
ise kutsuzları güçlü ve büyük
cariyelerle yatırdılar ve Sürhap
Geçmiş Söylenilenlerin Tekmilind
denizden ateşin toplarla Reşt 320
Gücüne güç katmak amacıyla ve
Kuşku Edilemeyecek Tanrı’nın T
Çin padişahı onun karşısında
Ne zaman güldü, altın yağdı De
(üzerindeki toprağın gidip), onu
Şiir: Sözle büyüklerin yerine o
Onun tarafından şah Tahmasp’a g
Şiirini savaş borusuna üfleyip,
Bu yağmurdan önceki yıldırımı
Padişahlık ayinine uygun bir şek
uluttur.” 417 Cümlesi gibi çöl
kendilerine kıvırdılar. Eşref b
Kudretinde Şüphe Edilmeyenin Kahr
düşmanın bedbaht simasındaki El
azapla helâk edildi.” 463 İpekt
Urmiye ve Tebriz Fethi Hakkında
Şafak vakti gelince, hava aydınla
Rumiye ordusundan kalan eşya, meta
Onlar, korkak bir kavimdir (toplulu
olsun. “beni nerde arasan bulursu
Şedit Hasımın Husumetinde, Kısa
Büyük ve Yüce Allah’ın Lütf
keramet süsleyiciliği dördüncü
arka perdesinde gözbebeği ile kuc
Ayetelkürsi 577 okurdu. Meratülsi
Kumar 594 ı utlar canına ateş sa
Neşeli Harat’ın Teshiri Ve Abda
ihata eden (saran, kaplayan) bir at
kılıçlarla kanlı yaptılar. San
sizinle beraberiz.” 657 Oldular.
Şah Tahmasp Hazretlerinin İrvan
Şah Tahmasp muntazam saflarını,
arzlarıyla geri döndüler ve Asta
gitmeği istediler bu sebepten zır
tutardı.” 685 Sonra keçi postun
ağlarından getirilen hurma yapra
her uçan vahşi oldu ve haya tohum
kılıçtan geçirip kol kanatları
Tendeki zırh ve sinedeki yürek ya
eliyle vurarak onları devirdi (kı
Size bir gün varsa bize de bir gü
Nar gibi memeleri olan kızlar, kes
Cihanları alarak düşmanları yen
Netice de o gece pehlivanların atl
zaman.” 773 Mısdakı göründü.
Mehmet Han Beluç’un İsyanı ve
Mehmet Han bu hali görünce hayret
cezası.” 797 Nedamet biriktirici
Suehay Han gizli hain sırrını a
Toplar mermilerin darbesinden hisar
simasını açtığı zaman mum gib
istedi. Şerif dergâhı öpmekle s
Mülkaferin Malik-ül Mülk’ün T
şenlik Şimşadı 849 boy atıp ha
yedi-beyza 865 çıkarttılar. Musi
dallar kocalıp çiçekler açtıla
oynaşına geçti. Kısa ağaçlar
Rabbil Âlem’inin Teyidi İle Kan
temelinin toprağa burun sürtmesi
Başarılı Hediv 929 Perşembe ak
hisarda hazır olanlar felek medar
Mirza’nın şefkatine bıraktı.
Zulmet ve Nuru Yaratanın Takdiri
Yeşilliği bayındırından bakan
Gül ve reyhanlar kubbesidir perded
selâm verin” 1001 ret cevap vere
Küçük bağış ve azimetler haki
haşiyeleri ve yakınları kılıç
padişahın tutum ve oyunu değişt
sonra Kernal’ın on Kuruhi’sind
Mehmet Şah da onlara yardım amac
korkusundan, parlak güneş çarkta
esti. Yıldırımlar devran hadisel
güneş aynasından paslansınlar.
kapısında karşıladı. Edep, lü
Özellikle tavus tahtının işlenm
Şah Cihan Abat Katliamı ve Alçak
Tahkik etmeden, muti ve asi nazarda
“Bugün size kınama (suçlama) y
huzurundan yıldızlar encümeni ol
393
ısrarıyla Nadir padişah olmuş v
SUMMARY Nadir Shah ruled as Shah of
Kevserani, Vecih, (1992 M.), Osmanl