Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
O ANA ADANMIŞ<br />
okunmasını imkansız hale getirdiğini öne sürüyorum.<br />
Resmin açık olabileceği deneyim alanını genişletmeye<br />
çalışanların -ki bunlara yüzyılın sonlarına doğru Empresyonistler de<br />
katıldı- yol açtığı kriz, 20. yüzyılda da sürdü. Ancak krizin koşulları<br />
tersine döndü. Gerçekten de gelenek parçalanıyordu. Ancak, Bilinçaltı'nın<br />
resme sokulması dışında, Avrupalı ressamların çoğunun<br />
yararlandığı deneyim alanı, şaşırtıcı ölçüde değişmez kaldı. Bunun sonucunda<br />
söz konusu dönemde üretilen ciddi sanatın büyük bölümünde<br />
ya çeşitli yalıtlanma deneyimleri ya da resmin kendisinin dar deneyim<br />
ajanı işlendi. İkinci yaklaşım resim üzerine resmi, soyut sanatı<br />
doğurdu.<br />
Geleneğin parçalanmasından kaynaklanan potansiyel özgürlüğün<br />
kullanılmamasının nedenlerinden biri, ressamların süregiden eğitim<br />
biçimleriyle ilgili olabilir. Akademilerde ve sanat okullarında ressamlar,<br />
ilk olarak parçalanmakta olan o toplumsal uzlaşımları öğreniyorlardı.<br />
Bunun nedeni, öğretilebilecek başka bir profesyonel bilgiler<br />
bütününün mevcut olmayışıydı. Aynı şey, bugün de az çok geçerlidir.<br />
Bunun dışında bir profesyonellik mevcut değildir.<br />
Bu yakınlarda, kendini muzaffer görmek için yeterli zemini bulan<br />
birleşik kapitalizm, soyut sanatı benimsemeye başladı. Bu benimsemenin<br />
hiç de zor olmadığı görülüyor. Estetik gücün şemaları, ekonomik<br />
gücün amblemleri olmaya uygun düşüyordu. Bu süreçte, yaşanan<br />
deneyimin hemen tümü imgenin dışında bırakılmıştır. Böylece soyut<br />
sanatın aşırı ucu, bir sonsöz olarak, profesyonel sanatın özgün sorunsalını<br />
gösterir: gerçekte seçilmiş, son derece daraltılmış bir deneyim<br />
alanıyla ilgilenen, oysa evrensel olduğunu öne süren bir sanat.<br />
Geleneksel sanat üzerine buna benzer bir değerlendirme (kuşkusuz<br />
bu değerlendirme yalnızca kısmidir, başka durumlarda söylenecek başka<br />
şeyler vardır) ilkel sanatla ilgili soruları yanıtlamakta bize yardımcı<br />
olabilir.<br />
tık ilkel sanatçılar 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıktılar.<br />
Bunların ortaya çıkışları, profesyonel sanatın üzerinde toplumsal uzlaşıma<br />
varılmış amaçlarını ilk kez sorgulamasından sonra gerçekleşti.<br />
Kötü şöhretli Salon des Refuses 1863'te açıldı. Kuşkusuz onların or-<br />
18
Change language