Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

Epidermal Ekler (Andeksler)
9
Büyüyen
saç
Sebase
gland
Çomak
saç
Büyüyen
saç
Anajen Katajen Telojen Anajen
Resim 1-11 Kılın büyüme döngüsünün evreleri
lar, cerrahi veya kilo kaybı sebebiyle, anajenin erken sona ermesi
sonucu görülür.
Çeşitli ekzojen ve endojen fizyolojik faktörler, kıl döngüsünü
etkileyebilir. Telojenin uzamasının yanı sıra, çok sayıda saçın
anajen fazda durdurulduğu gebelik, bu faktörlere bir örnektir.
Doğumdan sonra normalden fazla uzamış telojen saçların dökülmesiyle,
telojen kaybı belirlenebilir. Aynı zamanda normalden
fazla uzamış anajen saçlar da, telojen faza girer. 3-5 ay sonra
daha yoğun bir effluvium göze çarpar. Alınan ilaçların kıl
matrikslerinin mitotik aktivitelerini etkiliyor olması dolayısıyla,
kemoterapi alan hastalarda, genellikle oldukça belirgin saç ve
kıl kayıpları olur. Sadece anajen kıllar etkilenir ve saçlı deri üzerinde
telojen saçlardan oluşan seyrek bir örtü kalır. Matriksin
yenilenmesiyle, anajen saçlar, katajen ve telojen fazlardan geçmek
zorunda kalmadan uzamaya devam edebilir. Saç papillası
ve bağ dokusu kılıfı gap junction’lar aracılığıyla birbirleriyle
bağlantı kurar. Bu bağlantılar saç döngüsünün düzenlenmesinde
önemli bir rol oynuyor olabilir.
Büyüyen anajen kıl, pigmente bir bulbus (Resim 1-12) ve bir
iç kök kılıfı (Resim 1-13) ile karakterizedir. Katajen kıllar, histolojik
incelemede, dış kök kılıfında çok sayıda apoptotik hücrelerin
saptanmasıyla tanınır (Resim 1-14). Telojen kılların, pürüzlü
bir alt sınıra sahip pigmentsiz bir bulbusu vardır. Club kılın kenarında
parlak kırmızı trikilemmal keratin varlığı, dikey H&E
kesitlerinde, alev püskürmesi görünümüne neden olur (Resim
1-15). Yeni anajen kıllar büyürken, eski telojen kıllar dökülür.
Beyaz ırka mensup insanların saçları yuvarlak; pubik kılları
ve sakalları ise ovaldir. Siyahi insanların ise saçları da ovaldir ve
bu özelliğe ek olarak, bulbusun hemen üzerindeki folikülün
kıvrımlı olması da, siyahi insanların saçlarının kıvırcık olmasına
sebep olur. Merkezi bir kanalı olan üçgen biçimli saçlar ise taranamayan
saçlardır.
Resim 1-12 Anajen bulbusun, matriks içerisindeki pigmenti
gösteren kesidi
Kıl rengi, melanizasyon derecesine ve kıl gövdesindeki melanozomların
dağılımına bağlıdır. Kıl bulbusundaki melanositler,
melanozom sentezler ve bunları bulbus matriksindeki keratinositlere
transfer eder. Siyahi insanlarda melanozomlar daha
büyüktür; beyaz insanların kıllarında ise membranla çevrili
kompleksler oluşturmuş, daha küçük melanozomlar bulunur.
Kızıl kıllar ise küresel melanozomlar ile karakterizedir. Kılların