Andrews’ Deri Hastalıkları Klinik Dermatoloji

302 MANTARLARIN VE MAYALARIN NEDEN OLDUĞU HASTALIKLAR
Genellikle, enfeksiyon T. rubrum, T. mentagrophytes veya M.
canis tarafından yapılır. Domuz çiftçiliği yapanlarda Microsporum
nanum tarafından yapılan yüz mantarı tanımlanmıştır.
Eğer fungal folikülit varsa oral tedavi gereklidir. Eğer hiç folikülit
yoksa, enfeksiyon genellikle topikal tedaviye iyi cevap
verir. Oral ajanlar yaygın enfeksiyonlar için uygundur.
TINEA KORPORIS (TINEA CORPORIS,
TINEA CIRCINATA, TİNEA SİRSİNATA)
Tinea korporis, saçlı deriyi, sakalı, yüzü, elleri, ayakları ve kasığı
tutanlar haricindeki tüm yüzeyel dermatofit enfeksiyonlarını
kapsar. Bu mantar hastalığı formu, bir veya daha çok yuvarlak,
keskin kenarlı, hafifçe eritemli, kuru, kepekli, genellikle hipopigmente
yamalar ile karakterizedir. Genellikle ilerleyen kepekli
bir sınır bulunur (Resim 15-3). Merkezin progresif olarak temizlenmesi
annüler dış kenarları oluşturur (ringworm ismi buradan
gelir). Lezyonlar büyüyerek bir kaç santimetre çapındaki
halkaları oluşturabilir. Bazı durumlarda sık halkalar ve polisiklik
lezyonlar iç içe geçmiş örnekler oluşturabilir. Yaygın tinea
korporis edinsel immun yetmezlik sendromunun (AIDS) erken
belirtisi olabilir ya da topikal kortikosteroidler, kalsinörin inhibitörlerinin
kullanımına bağımlı olabilir.
Herhangi bir dermatofit neden olabilmekle birlikte ABD'de
T. rubrum, M. canis ve T. mentagrophytes en sık nedenlerdir. Çok
sayıdaki küçük lezyonlar genellikle M. canis taşıyan bir ev hayvanı
ile temasla olabilir. Tıpkı Güneydoğu Asya bambu farelerindeki
granuler zoofilik T. mentagrophytes gibi diğer zoonotik
mantarlar, yaygın aşırı enflamatuar tinea korporis epidemileri
yapabilir.
Güreşçiler için tinea gladiyatorum yaygın bir problemdir.
Pensilvanya'da 1998-1999 güreş sezonu boyunca katılan takımların
% 85'inde en az bir mantar hastalığı tanısı alan güreşçi vardı.
Bunların % 97'si koruyucu önlemler almışlardı. Bu takımların
üçte biri bir güreşçilerinin enfeksiyon yüzünden maç kaçırdığını
bildirmiştir. Rakipler, aletler ve minderler enfeksiyon için
potansiyel kaynaklardır.
Tanı
Tanı deri kazıntılarının mikroskop altında incelenmesinde mantarın
görülmesi ile nisbeten kolay konulur. Ek olarak deri kazıntıları
uygun bir ortamda kültürü yapılabilir. Mantarın kültürdeki
büyümesi bir veya iki hafta içinde belirgin hale gelir. Çoğu
durumda bunun çıplak gözle ve mikroskobik incelenmesi cinsi
belirlemeye yarar. Kronik tedaviye dirençli bir dermatozun biyopsisi
genellikle tinea incognito’yu ortaya çıkarır.
Tinea korporise benzeyen diğer hastalıklar ise; pitriyazis rozea,
impetigo, nummüler dermatit, sekonder ve tersiyer sifiliz,
seboreik dermatit ve psoriasistir. Bunlar KOH incelemesi ve kültür
ile ayrılır.
Tedavi
Fungal follikülit bulunmayan lokalize hastalık, yerel tedavi ile
iyileştirilebilir. Sulkonazol (Exelderm), oksikonazol (Oxistat),
mikonazol (Monistat krem ve losyon veya Micatin krem), klotrimazol
(Lotrimin veya Mycelex krem), ekonazol (Spectazole),
naftifin (Naftin), ketokonazol (Nizoral), siklopiroks olamin
(Loprox), terbinafin (Lamisil) ve butenafin (Mentax) bulunabilen
ilaçlardır ve etkilidirler. Tedavilerin çoğu günde iki kez kullanılarak
2 ile 4 hafta arasındadır. Ekonazol, ketokonazol, oksikonazol
ve terbinafin günde bir kez kullanılabilir. Terbinafin ile
tedavi süresi 1 haftaya indirilebilir. Potent bir kortikosteroid ile
kombine preparatlar (klotrimazol/betametazon gibi) sıklıkla
yaygın tinea ve fungal follikülit yapabilir. Kullanımından sakınılmalıdır.
Geniş hastalık ya da fungal follikülit sistemik antifungal tedavi
gerektirir. Tinea corporis T. tonsurans, T. mentagrophytes veya
T. rubrum sonucu olduğunda, griseofulvin, terbinafin, itrakonazol
ve flukonazol'lerin hepsi etkilidir. Yeni antifungaller ile
daha kısa tedavi süreleri mümkündür. M. canis için terbinafin
tedavisi tipik olarak daha yüksek dozlar ve daha uzun tedavi
süreleri gerektirir.
Griseofulvin'in ultra-mikronize formları 500 – 1000 mg/gün
dozlarından 4 ile 6 haftada etkili olabilir. Griseofulvin kullanan
hastaların yaklaşık % 10'u bulantı ve başağrısı geliştirebilir. Bu
semptomlar genellikle dozun geçici düşürülmesine yanıt verir.
Griseofulvin'in absorpsiyonu tam süt ve dondurma ile verildiğinde
artar. Çocuklarda etkili kan seviyeleri 10 ile 20
mg/kg/gün dozlarında ortaya çıkar ama sıklıkla daha yüksek
dozlar gerekir. Terbinafin 250 mg/gün 1 – 2 hafta; itrakonazol
200 mg/gün 1 hafta; flukonazol 150 mg haftada bir 4 hafta, erişkinlerdeki
etkili dozlardır.
Resim 15-3
Tinea korporis
Tinea Korporis'in Diğer Formları
Fungal Folikülit (Majocchi Granülomu) ve Tinea
Incognito Tüysüz deride arada sırada, gözlenen karbonküle
veya keriona benzeyen derin bir tinea sirsinata püstüler tipi
oluşur. Bu lezyon tipi tutulan alandaki tüyleri enfekte eden
sıklıkla T. rubrum veya T. mentagrophytes'in neden olduğu fungal
follikülittir. Sınırlı, anüler, kabarık, kabuklu ve batak gibi granülomdur.
Foliküller yapışkan pürülan bir madde ile doludur.
Bunlar en sık bacakların önünde veya bileklerde görülür. Lezyonlar
genellikle oklüzyon, traş ve topikal kortikosteroid kullanılan
alanlarda oluşur. İmmünosuprese hastalarda lezyonlar derin
ve nodüler olabilir. Sıklıkla hastalar hem topikal kortikosteroidlerin
hemde antifungal ajanların kulanıldığı çifte yaklaşımı