Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Ders Notları<br />
Öğr. Gör. Ali YAYLA<br />
üsleri vermesinden ve ulaşım kolaylıklarının istenmesinden yanaydılar.<br />
Sonuçta da, önce İngiltere’nin Türkiye’den hava alanlarını<br />
kullanılmasını istemesine, yılın sonlarına doğru da savaşa katılması<br />
için girişimde bulunulmasına karar verildi. İngiltere Dışişleri Bakanı<br />
Eden, bu durumu Türk Dışişleri Bakanı Numan Menemencioğlu<br />
ile 5-6 Kasım 1943’te, Kahire’de buluşarak ona bildirdi ve yıl<br />
sonuna kadar Türkiye’nin savaşa katılmasını istedi. Fakat bu istek<br />
Türkiye tarafından kabul edilmedi.<br />
Kahire’deki bu toplantıdan sonra, İngiltere’nin Türkiye üzerindeki<br />
baskısı daha da ağırlaştı. Nitekim Kasım 1943’te yapılan Tahran<br />
Konferansı’nda, Churchill, Türkiye’nin savaşa katılmasında ısrar<br />
etti. Stalin ise, gerekirse Türkiye’nin zorla savaşa sokulmasını istedi.<br />
Tahran Konferansı dönüşünde Roosevelt ve Churchill, bu konuyu<br />
görüşmek üzere, İsmet İnönü’yü Kahire’ye davet ettiler. İsmet<br />
İnönü, bu davetin Tahran Konferansı kararları üzerine değil de,<br />
Türkiye’nin ortak davaya hizmet edebilmesi için en iyi yöntemin<br />
serbestçe ve önceden alman kararlara dayanmadan tartışılması<br />
ortamını yaratacaksa geleceğini bildirdi. Bu konuda gerekli güvence<br />
verilince de İnönü daveti kabul etti.<br />
Bunun üzerine İnönü, Roosevelt ve Churchill arasında, 4-6 Aralık<br />
1943’te, İkinci Kahire Konferansı yapıldı. Müttefikler, bu defa Türkiye<br />
üzerinde savaşa girmesi için çok ağır baskıda bulundular.<br />
Konferans sonunda İnönü prensip olarak savaşa katılmaya razı<br />
oldu. Ancak bu, Türk ordusuna gerekli silâh ve donatımın verilmesi<br />
koşuluna bağlı olacaktı. Bu istek Churchill tarafından kabul<br />
edildi.<br />
Türk-İngiliz askeri heyetleri arasında, 1944 yılı başlarında Ankara’da<br />
yardım konusu görüşülmeye başlandı. Ancak kesin bir sonuç<br />
alınamadı ve görüşmeler 3 Şubat 1944’de kesildi. Bunun sonucu<br />
olarak İngiltere 2 Mart’ta, Amerika Birleşik Devletleri ise 1<br />
Nisan’da Türkiye’ye yaptıkları yardıma son verdiler. Böylece Türkiye<br />
ile İngiltere ve Amerika arasındaki ilişkilerde gergin bir hava<br />
doğdu. Bütün bu baskılara rağmen Türkiye, savaşa katılmama kararında<br />
ısrar etti.<br />
1944 yılı ilkbaharında savaş kesin bir dönüm noktasına gelmiş görünüyordu.<br />
İngiltere, Normandiya cephesinin açılmasından sonra,<br />
Türkiye’nin Müttefiklere karşı daha belirli bir işbirliği ve yardım<br />
davranışına girmesi zamanının geldiği düşüncesinde idi. Bu işbirli-<br />
Sayfa 139 / 174
Change language