WiT 5_2018 promo

JĄDROWY GUZIK PREZYDENTA TRUMPA ❙ POJAZDY RODZINY BMP-3 ❙ NOWE MYŚLIWCE DLA CHORWACJI I SŁOWACJI 

Wojsko 

i Technika 

5/2018 

Maj 

CENA 12,99 zł 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Rakietowe 

uderzenie w Syrię 

W nocy 14 kwietnia Stany 

Zjednoczone, Francja i Wielka 

Brytania w skoordynowany sposób 

zaatakowały Syrię rakietowymi 

pociskami manewrującymi. 

Atakujący i zaatakowani mają 

sprzeczne opinie, czy atak ten 

był sukcesem, czy też 

spektakularnym blamażem. 

str. 22 

ILA 2018, czyli Europa 

ponad wszystko 

Tegoroczny salon lotniczy ILA Berlin 

Air Show stanowił starcie dwóch 

potęg gospodarczo-militarnych świata 

zachodniego – Unii Europejskiej 

i Stanów Zjednoczonych. Obie są 

zainteresowane dostarczeniem 

Berlinowi nowych typów uzbrojenia 

w ramach programów modernizacji 

technicznej Luftwaffe. 

str. 84

Nie trać czasu, Zamów PRENUMERATĘ już dziś 

Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej 

www.zbiam.pl lub wpłać należność na konto bankowe 

nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976 

Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis! 

Pewność otrzymania każdego numeru 

w niezmiennej cenie 

E-wydania dostępne są 

na naszej stronie oraz 

w kioskach internetowych 

Wojsko i Technika: 

cena detaliczna 12,99 zł 

Prenumerata roczna: 130,00 zł 

Lotnictwo Aviation 

International: 



Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: 

cena detaliczna 14,99 


Morze: 



Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

W nocy 14 kwietnia Stany 

Zjednoczone, Francja i Wielka 



pociskami manewrującymi. 

Atakujący i zaatakowani mają 

sprzeczne opinie, czy atak ten 

był sukcesem, czy też 

spektakularnym blamażem. 

Tegoroczny salon lotniczy ILA Berlin 

Air Show stanowił starcie dwóch 

potęg gospodarczo-militarnych świata 




Berlinowi nowych typów uzbrojenia 

w ramach programów modernizacji 

technicznej Luftwaffe. 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

Spis treści 

Spis treści WiT Maj 2018 

14 46 

Vol. IV, nr 6 (33) 

MAJ 2018, Nr 5. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

JĄDROWY GUZIK PREZYDENTA TRUMPA 

Wojsko 

❙ POJAZDY RODZINY BMP-3 ❙ NOWE MYŚLIWCE DLA CHORWACJI I SŁOWACJI 

i Technika 

5/2018 

Maj 

CENA 12,99 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Rakietowe 

uderzenie w Syrię 

str. 22 

ILA 2018, czyli Europa 

ponad wszystko 

str. 84 

Nowości z armii świata 

Jarosław Brach, Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, 

Łukasz Pacholski str. 4 

Produkty Law Enforcement Rheinmetall Defence z oferty 

Griffin Group Defence w Zielonce 

Tomasz Wachowski str. 58 

Na okładce: Przedseryjne śmigłowce Sikorsky 

CH-53K King Stallion w komplecie. 

 

Fot. Lockheed Martin. 

Spełniamy marzenia budowniczych Zakładów Południowych 

Z Bernardem Cichockim rozmawia Andrzej Kiński str. 10 

Kluczowe umowy w ramach pierwszego etapu Wisły 

podpiszemy do końca roku 

Z Johnem Bairdem rozmawiają Andrzej Kiński 

i Adam M. Maciejewski str. 12 

Jądrowy guzik prezydenta Trumpa cz. 1 

Adam M. Maciejewski str. 14 

Rakietowe uderzenie w Syrię 

Adam M. Maciejewski str. 22 

Ewolucja rodziny pojazdów BMP-3 cz. 1 

Tomasz Szulc str. 30 

Rosomaki-WRT w komplecie 

Andrzej Kiński str. 38 

Samobieżna armatohaubica Eva w nowej odsłonie 

Miroslav Gyűrösi str. 42 

Państwa bałtyckie przed i po 2014 r. cz. 2 

Maciej Szopa str. 46 

Military Leaders i inne oferty pracy dla byłych wojskowych 

w Amazon 

Z Gillian Russell rozmawia Maciej Szopa str. 55 

„Talent ważniejszy niż reguły” – konferencja w Dowództwie 

Wojsk Obrony Terytorialnej 

Kamil Ł. Mazurek str. 56 

Ku koordynacji i spójności w planowaniu obronnym UE 

Kamil Ł. Mazurek str. 60 

AUSA Global Force 2018 – o przyszłości US Army 

Bartłomiej Kucharski str. 64 

Nowości z sił powietrznych świata 


Baraki dla chorwackiego lotnictwa 


Słowacja poszukuje następców MiG-ów-29 

Michal J. Stolár, Martin Stolár str. 78 

ILA 2018, czyli Europa ponad wszystko 


Nowości z flot wojennych świata 

Marcin Chała, Tomasz Grotnik, Andrzej Nitka, 


Orka z Paryża 

Tomasz Grotnik str. 92 

National Shipbuilding Strategy. Próba wyjścia brytyjskiego 

przemysłu stoczniowego na otwarte wody rynków eksportowych 

Antoni Pieńkos 

str.96 

78 92 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Maciej Szopa 

maciej.szopa@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik – redaktor działu morskiego 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Kamil Ł. Mazurek 

kamil.mazurek@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, 

Marcin Chała, Jarosław Ciślak, Robert Czulda, 

Maksymilian Dura, Miroslav Gyűrösi, 

Jerzy Gruszczyński, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Mateusz J. Multarzyński, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Krzysztof M. Płatek, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Anna Zakrzewska 

anna.zakrzewska@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 

Elżbieta Karczewska 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2018 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

www.zbiam.pl Maj 2018 • Wojsko i Technika 3

Siły zbrojne 

Jądrowy guzik prezydenta Trumpa cz. 1 


W trakcie retorycznej wymiany 

dyplomatycznych uprzejmości na linii 

Pjongjang–Waszyngton prezydent Stanów 

Zjednoczonych Donald Trump z dumą 

ogłosił, że choć przywódca Koreańskiej 

Republiki Ludowo-Demokratycznej Kim 

Dzong Un ma już dostęp do „atomowego 

guzika”, to taki guzik prezydenta Stanów 

Zjednoczonych jest znacznie większy. 

Nikt nie wątpił w zapewnienia prezydenta 

Trumpa. Jednak po niedawnej prezentacji 

analogicznego instrumentu przez 

prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira 

Putina (WiT 4/2017), guzik prezydenta 

Stanów Zjednoczonych wydał się leciwy 

i już bez takiej mocy, jak parę dekad temu. 

Fotografie w artykule: DoD (PO2 Dominique A. Pineiro, 

Gerry Winey, PH1 Anderson), Lockheed Martin, 

NNSA, USAF (Joe Davila, SSGT Adam R. Wooten, 

SSGT Bob Simons, SSGT Roidan Carlson, 

A1C Kristoffer Kaubisch). 

Stany Zjednoczone i Federacja Rosyjska są 

dwoma największymi mocarstwami nuklearnymi. 

Obydwa państwa dysponują nie tylko 

tysiącami głowic termojądrowych, ale też pełną 

gamą strategicznych środków ich przenoszenia. Zarówno 

w przypadku Rosji, jak i Stanów Zjednoczonych 

systemy przenoszenia są pogrupowane według 

koncepcji tzw. triady jądrowej, czyli nosicieli 

powietrznych, lądowych i morskich. W praktyce odpowiednio 

oznacza to bomby lub pociski manewrujące 

zrzucane lub odpalane z bombowców (część 

lotnicza triady), pociski manewrujące lub balistyczne 

odpalane z wyrzutni lądowych – stacjonarnych lub 

ruchomych (lądowa) oraz pociski manewrujące odpalane 

z okrętów nawodnych lub podwodnych i balistyczne 

z podwodnych (morska). Podział jest dość 

arbitralny i różni się w szczegółach w przypadku Rosji 

i Stanów Zjednoczonych. Jednak bez względu na 

różnice techniczne, wszystkie środki przenoszenia 

broni jądrowej obu państw można pogrupować 

według tego schematu. Żadne inne państwo dysponujące 

bronią jądrową, poza Chińską Republiką 

Ludową i w mniejszym stopniu Indiami, nie ma ambicji, 

aby do tego stopnia rozbudowywać swoje siły 

jądrowe. 

Doktor Strangelove pół wieku 

później 

Przedstawienie pełnego potencjału nuklearnego 

Stanów Zjednoczonych jest trudne. Głównie ze 

względu na złożoność zagadnienia i tajemnicę wojskową. 

Trzeba uwzględnić nie tylko oficjalnie publikowane 

dane, ale też programy zbrojeniowe, które 

Start pocisku balistycznego Minuteman III z Vandenberg Air Force Base w Kalifornii. Tamtejsze pojedyncze stanowiska 

startowe mają status testowych i nie są traktowane jako bojowe. Minuteman III ma trzystopniowy napęd na paliwo stałe 

i masę startową ok. 35 t. 

wpływają na nuklearną równowagę między mocarstwami, 

system obustronnych umów rozbrojeniowych 

(który od czasów prezydentury George’a 

W. Busha szybko eroduje), jak również głoszoną 

doktrynę ewentualnego użycia broni jądrowej. 

W przypadku Stanów Zjednoczonych broń jądrowa 

jest podzielona między dwa rodzaje sił zbrojnych 

– US Air Force (USAF) i US Navy (USN). Pierwszy 

z nich trzyma pieczę nad lądową i lotniczą częścią 

triady, a USN nad morską. 

Jednak broń nuklearna Stanów Zjednoczonych 

to tylko w części domena Departamentu Obrony. 

Można powiedzieć, że Pentagon odpowiada 

głównie za środki przenoszenia i systemy dowodzenia. 

Jednak konstruowanie i produkcja ładunków 

termojądrowych oraz materiałów rozszczepialnych 

do nich leży w gestii Departamentu 

Energii (Department of Energy, DOE), w tym 

wchodzącej w jego skład Narodowej Administracji 

Bezpieczeństwa Jądrowego (National Nuclear 

Security Administration, NNSA), czyli instytucji odpowiadającej 

za wojskowe wykorzystanie osiągnięć 

fizyki jądrowej. Tym samym do budowy 

i utrzymania amerykańskiego arsenału jądrowego 

obecnie są zaangażowane następujące ośrodki 

DOE i NSSA: Savannah River Site (k. Aiken, Karolina 

Południowa), Y-12 National Security Complex (Oak 

Ridge, Tennessee), Oak Ridge National Laboratory 

(Oak Ridge, Tennessee), Kansas City Plant (Kansas 

City, Missouri), Pantex (k. Amarillo, Teksas), Waste 

Isolation Pilot Plant (k. Carlsbad, Nowy Meksyk), 

Los Alamos National Laboratory (Los Alamos, 

Nowy Meksyk), Sandia National Laboratories 

(Albuquerque, Nowy Meksyk), Nevada National 

Security Site (k. Las Vegas, Nevada) i Lawrence Livermore 

National Laboratory (Livermore, Kalifornia). 

Dobrą okazją do wglądu w stan zbrojeń nuklearnych 

Stanów Zjednoczonych dał na początku tego 

roku dokument Nucear Posture Review (NPR 2018). 

Opublikowany w lutym, powstawał od stycznia 

14 Wojsko i Technika • Maj 2018 

www.zbiam.pl

Konflikty 


14 kwietnia między godziną 03.42 a 05.10 

czasu syryjskiego (02.42–04.10 polskiego) 

Stany Zjednoczone, Francja i Wielka 



pociskami manewrującymi. W zasadzie 

jest to jedyna cząstka tej historii, 

co do której nie ma rozbieżności 

między napadającymi, napadniętymi 

i obserwatorami. W tym ostatnim gronie 

należy przede wszystkim wymienić 

państwa zaangażowane w obronę Syrii, 

czyli Rosję i Iran. Co do całej reszty, 

to każda ze stron przedstawia własną 

wersję wydarzeń, acz nie każda podpiera 

swoje twierdzenia dowodami. 

Ich weryfikacja to jeszcze inna sprawa. 

Podobnie jak wiarygodność 

zaangażowanych stron – w niektórych 

przypadkach tak znikoma, że zmieściłaby 

się w fiolce, którą swego czasu 

Colin Powell potrząsał na posiedzeniu 

Rady Bezpieczeństwa Organizacji 

Narodów Zjednoczonych. 

Ilustracje w artykule: Armée de l’air (Christophe Kelsen), 

Ministère des Armées, Ministerstwo Obrony FR, 

US DoD, USAF (TSgt Lynette Hoke/A1C Cary Smith), 

USN (LTJG Matthew Daniels/MC3 Kallysta Castillo), 

Internet. 

Nie będziemy w artykule poruszać kwestii 

broni chemicznej i jej użycia podczas wojny 

w Syrii, której prawdziwe lub domniemane 

stosowanie przez Syryjską Armię Arabską 

służy Stanom Zjednoczonym za pretekst do atakowania 

syryjskiego wojska bez rezolucji ONZ czy 

wypowiedzenia wojny. Tak było i tym razem, gdy 

do jej użycia miało jakoby dojść w Dumie. Pozostaje 

tylko powtórzyć słowa prezydenta Chińskiej 

Republiki Ludowej Xi Jinpinga, który w rozmowach 

telefonicznych z brytyjską premier Theresą 

May i prezydentem Turcji Recepem Tayyipem 

Erdoğanem przypomniał, że sprawę ataków 

chemicznych powinno wyjaśnić bezstronne 

międzynarodowe dochodzenie. Tymczasem 

atak 14 kwietnia utrudnił dostęp do Dumy i opóźnił 

pracę inspektorów z Organizacji ds. Zakazu 

Broni Chemicznej (ang. OPCW – Organisation for 

the Prohibition of Chemical Weapons). 

Atak 

Pierwsza rozbieżność, choć drobna, dotyczy liczby 

użytych skrzydlatych pocisków manewrujących. 

A musiała być ona duża, biorąc pod uwagę, ile nosicieli 

zaangażowano do ich odpalenia. O ile atak na 

lotnisko wojskowe Szajrat (właściwie Asz-Sza’irat) 

Rakietowe uderzenie w Syrię 

Krążownik rakietowy USS Monterey (CG 61) typu Ticonderoga odpala pocisk Tomahawk z wyrzutni dziobowej w nocy 

14 kwietnia 2018 r. 

w kwietniu ubiegłego roku wykonały dwa niszczyciele 

rakietowe typu Arleigh Burke (USS Ross 

i USS Porter), odpalając 60 pocisków Tomahawk, to 

teraz tylko do odpalania Tomahawków Stany 

Zjednoczone zaangażowały niszczyciel, krążownik 

i okręt podwodny o napędzie jądrowym. A prócz 

tego były jeszcze samoloty odpalające pociski 

JASSM. Za oficjalny komunikat Waszyngtonu może 

uchodzić oświadczenie sekretarza obrony Jamesa 

Mattiza dla amerykańskich mediów, który tego samego 

dnia poinformował, że tym razem użyto dwa 

razy więcej pocisków niż przed rokiem, co daje 

~120 sztuk. Oficjalnie francuskie i brytyjskie resorty 

obrony podały, że użyły odpowiednio czternastu 

i ośmiu pocisków. Jednak okazało się, że liczby te 

najwyraźniej dotyczyły pocisków, które planowano 

odpalić, a nie odpalono. A i to nie jest pewne. Zestawienie 

sił i środków użytych wg Departamentu 

Obrony Stanów Zjednoczonych do zaatakowania 

Syrii zawiera poniższa tabela. 

Łącznie daje to 105 pocisków rakietowych. Uzupełnijmy, 

że cztery brytyjskie samoloty Tornado, 

każdy z dwoma pociskami, wystartowały z bazy 

Akrotiri na Cyprze, więc dystans do strefy odpalenia 

był raczej niewielki. Zarówno pociski francuskie, 

jak i brytyjskie miały wlecieć w syryjską przestrzeń 

powietrzną od strony Libanu. Pozycje ogniowe 

amerykańskich okrętów nawodnych nie dziwią. 

Układy nawigacyjne Tomahawków wymagają 

(najwyraźniej nadal) pokonania dużego dystansu 

nad dokładnie skartowanym terenem i w miarę 

urozmaiconym. Rok temu do celu doleciało tylko 

ok. 23 z 60 wystrzelonych Tomahawków (leciały 

znad wschodniego Morza Śródziemnego via Izrael 

i nad południową Syrią) przy braku przeciwdziałania 

obrony przeciwlotniczej, a teraz też widać, 

że problem z tamtymi pociskami nie leżał 

tylko po stronie ich resursów. Tym razem z Morza 

Śródziemnego odpalał je tylko okręt podwodny. 

Użyte obecnie Tomahawki najprawdopodobniej 

Siły użyte do ataku na Syrię 14 kwietnia 2018 r. wg Pentagonu 

Nosiciel Przynależność Pociski Miejsce odpalenia 

krążownik typu Ticonderoga Stany Zjednoczone 30 Tomahawków Morze Czerwone 

USS Monterey (CG 61) 

niszczyciel typu Arleigh Burke Stany Zjednoczone 7 Tomahawków Morze Czerwone 

USS Laboon (DDG 58) 

niszczyciel typu Arleigh Burke Stany Zjednoczone 23 Tomahawki Zatoka Perska 

USS Higgins (DDG 76) 

okręt podwodny typu Virginia Stany Zjednoczone 6 Tomahawków Morze Śródziemne 

USS John Warner (SSN 785) 

2 B-1B Stany Zjednoczone 19 AGM-158A JASSM znad wschodniej Syrii 

5 Rafale Francja 9 SCALP EG Morze Śródziemne 

fregata typu FREMM D653 Francja 3 MdCN Morze Śródziemne 

Languedoc 

4 Tornado GR.4A Wielka Brytania 8 Storm Shadow Morze Śródziemne 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Ewolucja rodziny pojazdów BMP-3 cz. 1 

Tomasz Szulc 

Wszystkie cechy nowego wozu bojowego 

są kompromisem między wymaganiami 

użytkownika, konstrukcyjno-technologicznymi 

możliwościami jego twórców 

i oczywiście budżetem. Wymagania 

użytkownika ulegają stopniowym zmianom 

– są wynikiem ewolucji doktryny wojennej, 

a także analiz przebiegu toczących się 

konfliktów i obserwacji nowych konstrukcji 

zagranicznych. Możliwości konstrukcyjno- 

-technologiczne zwykle rosną stopniowo, 

choć czasami zdarza się ich skokowy wzrost. 

Oceniając sprzęt bojowy należy pamiętać 

o tych wyznacznikach jego kształtu 

i możliwości. 

Fotografie w artykule: Tomasz Szulc, Witalij Kuzmin, 

Kurganmasz, MO Federacji Rosyjskiej, Internet. 

Na początku lat 60. w ZSRR opracowano 

pierwszy na świecie bojowy wóz piechoty 

BMP-1. Formalnie był to nadal transporter 

opancerzony dla drużyny piechoty, ale 

bardzo silnie uzbrojony i dysponujący co najmniej 

równymi możliwościami trakcyjnymi w terenie, 

jak ówczesne czołgi średnie. Na dodatek pojazd 

był pływający i umożliwiał desantowi prowadzenie 

ognia z jego wnętrza. Warto pamiętać, że 

w owym czasie najbardziej popularnymi gąsienicowymi 

transporterami opancerzonymi na świecie 

były: amerykański M113, brytyjski FV432 Trojan, 

francuski AMX-13 VTT i niemiecki SPz lang HS 30 

– żaden z nich nie był pojazdem pływającym, żaden 

nie dysponował wyrzutnią przeciwpancernych 

pocisków kierowanych itd. BMP-1 

(Obiekt 765 sp 1) został przyjęty na uzbrojenie 

w 1965 r., a w 1967 r. w Kurgańskich Zakładach 

Przemysłu Maszynowego uruchomiono jego masową 

produkcję na potrzeby Armii Radzieckiej 

i na eksport (w latach 1966–1967 produkowany 

był, w stosunkowo niedużej liczbie, także w Czelabińskiej 

Fabryce Traktorów). W 1980 r. pojawił się 

w wojskach BMP-2 (Obiekt 675) – kombinacja nieznacznie 

zmodyfikowanego kadłuba BMP-1 późnych 

serii z nową, dwuosobową większą wieżą 

i zmienionym, silniejszym uzbrojeniem. 

W 1987 r. do służby wszedł zupełnie nowy 

i znacząco odmienny bojowy wóz piechoty – 

BMP-3 (Obiekt 688M). Pod wieloma względami 

bardziej przypominał powstałe nieco później bojowe 

wozy desantu BMD-1/-2 (Obiekt 915/916) niż 

BMP-1/-2. Miał silnik z tyłu kadłuba, przedział desantowy 

w części centralnej i trzy stanowiska (kierowcy 

i dwóch strzelców) z przodu. Wóz otrzymał 

rekordowo silne uzbrojenie: 100 mm armatę 

BMP-3 w pierwszej konfiguracji seryjnej z laserowym dalmierzem KDT-2 nad łożem armaty. 

BMP-3 w chwili swego wejścia do linii był wyjątkowym w swej klasie wozem bojowym – miał bardzo silne uzbrojenie: 

100 mm armatę 2A70 zdolną do odpalania ppk, sprzężoną z 30 mm armatą automatyczną 2A72 i 7,62 mm km PKT, 

miał doskonałe charakterystyki trakcyjne, pływał i był – jak na ówczesne standardy – relatywnie dobrze opancerzony. 

średniociśnieniową 2A70 zdolną do odpalania 

ppk 9M117 systemu 9K116-3 Basnja, sprzężoną 

z 30 mm armatą automatyczną 2A72 i 7,62 mm 

karabinem maszynowym PKT. Wóz był doskonale 

wyważony, na tyle lekki by pływać i relatywnie 

dobrze opancerzony (kadłub wykonano z balistycznego 

stopu aluminium). 

Ceną za nową jakość BMP-3 był ciasny i niefunkcjonalny 

przedział desantowy, którego główną 

wadą było znaczące utrudnienie wsiadania 

i wysiadania desantu w porównaniu z BMP-1/-2, 

choć żołnierze mogli go opuszczać przez ukształtowaną 

w rodzaj korytarza przestrzeń nad silnikiem, 

osłoniętą dodatkowo odchylanymi na boki 

skrzydłami włazu. Najwyraźniej funkcja wsparcia 

ogniowego zdominowała funkcję transportową 

– BMP-3 był mniej podobny do transportera niż 

BMP-1/-2. Można byłoby go wręcz nazwać lekkim 

czołgiem z możliwością przewożenia desantu. 

Wóz powstawał zgodnie z wymaganiami Ministerstwa 

Obrony ZSRR i doskonale wpisywał się 

w ofensywną doktrynę pełnoskalowego konfliktu 

z silnie uzbrojonym przeciwnikiem. Tymczasem 

doświadczenia wojny w Afganistanie wskazywały 

na potrzebę zapewnienia nowemu 

wozowi bojowemu innych cech: odporności na 

ostrzał ze wszystkich kierunków, odporności na 

wybuchy min oraz podwyższonego komfortu dla 

załogi i desantu podczas długich misji patrolowych 

i eskortowych. Z czasem okazało się, że 

konflikty podobne do afgańskiego i nazwane 

później asymetrycznymi stały się normą, a „wojna 

totalna” między równorzędnymi przeciwnikami 

była coraz mniej prawdopodobna. Z tych powodów 

po 1991 r. rosyjscy wojskowi gwałtownie 

stracili entuzjazm dla BMP-3. Nie bez znaczenia 

była także wysoka cena nowego wozu i bardzo 


www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe 

Andrzej Kiński 

Pod koniec ubiegłego roku zakłady 

Rosomak S.A. z Siemianowic Śląskich, 

należące do Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A., 

bez rozgłosu zakończyły dostawy 

kolejnej wersji specjalistycznej kołowych 

transporterów opancerzonych rodziny 

Rosomak – Wozów Rozpoznania 

Technicznego. To pierwszy z zasadniczych 

elementów systemu wsparcia technicznego 

dla pododdziałów Rosomaków, który trafił 

do eksploatacji w wojsku. W najbliższych 

latach uzupełnią go kolejne dwa, także 

powstające w Rosomak S.A. – Ciężkie 

Kołowe Pojazdy Ewakuacji i Ratownictwa 

Technicznego oraz Wozy Pomocy 

Technicznej. 

Ilustracje w artykule: Rosomak S.A., Andrzej Kiński. 

Dostawę zrealizowano przed terminem, 

ponieważ umowa między Inspektoratem 

Uzbrojenia i Rosomak S.A., zawarta 

20 czerwca 2014 r., zakładała budowę i przeprowadzenie 

badań kwalifikacyjnych drugiego prototypu 

(w ramach kontynuacji pracy rozwojowej z lat 

2009–2012), przygotowanie dokumentacji technicznej 

na wykonanie i odbiór partii próbnej, a także 

dostawę w sumie 33 wozów, zakończenie etapu 

badawczo-rozwojowego do końca 2015 r., zaś dostawy 

wozów seryjnych w latach 2016–2018. Wartość 

zamówienia opiewała na 233,5 mln PLN brutto, 

ale w tej wartości nie ujęto kosztów zakupu 

Rosomaków w wersji bazowej, które pochodziły 

z zasobów SZ RP i zostały wcześniej dostarczone 

(w większości wyprodukowane w 2012 r.). Meandry 

rozwoju Rosomaka-WRT zostały szczegółowo 

omówione w artykule w WiT 12/2016. 

Produkcja seryjna i dostawy 

Spośród wspomnianych 33 wozów, 31 to pojazdy 

seryjne, a dwa to egzemplarze produkcyjne zbudowane 

na podstawie Dokumentacji Technicznej 

Wyrobu w ramach partii próbnej (pierwszy 

Rosomaki-WRT w komplecie 

Pierwsze Rosomaki-WRT przekazano wojsku pod koniec 2016 r., a w 2017 r. wzięły udział po raz pierwszy 

w szkoleniach poligonowych w składzie macierzystych pododdziałów. Na zdjęciu pojazd 12. Brygady Zmechanizowanej 

podczas ćwiczeń na poligonie Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych Drawsko. Na drugim planie inny 

wóz specjalistyczny na bazie KTO Rosomak – WEM. 

powstał z przebudowy prototypu, poddawanego 

kolejnym modyfikacjom, natomiast drugi został 

zbudowany od podstaw i przeszedł rozszerzone 

komisyjne badania zdawczo-odbiorcze). 

Dostawy pojazdów do jednostek, w których pośredniczyły 

Rejonowe Warsztaty Techniczne z Jastrzębia 

4. Rejonowej Bazy Logistycznej z Wrocławia, 

rozpoczęły się w ostatnich dniach grudnia 

2016 r. (partia 17 pojazdów przekazanych 27 grudnia 

2016 r.), były kontynuowane w 2017 r. (pięć wozów 

31 sierpnia, cztery 22 września) i formalnie zakończyły 

się 29 listopada 2017 r., kiedy producent 

przekazał ostatnią partię siedmiu pojazdów. Zgodnie 

z etatem każda kompania pojazdów rodziny 

Rosomak powinna dysponować jednym takim pojazdem. 

Dziś Rosomaki-WRT są wykorzystywane 

przez pododdziały 12. Brygady Zmechanizowanej 

im. gen. broni Józefa Hallera ze Szczecina i 17. Wielkopolskiej 

Brygady Zmechanizowanej im. gen. broni 

Józefa Dowbora-Muśnickiego z Międzyrzecza, 

pozostałe są wykorzystywane w szkoleniu i doskonaleniu 

kwalifikacji żołnierzy Wojsk Lądowych. 

Poza egzemplarzami partii próbnej, które przejęto 

wcześniej (2009 i 2014 r.), 31 kolejnych pojazdów 

bazowych przeznaczonych pod zabudowę wersji 

specjalnej wzięto z ośrodków składowania sprzętu 

w 2015 i 2016 r. Na etapie przygotowań do rozpoczęcia 

kompletacji wozów seryjnych podjęto decyzję, 

że w Rosomak S.A. powstaną pojazdy partii 

próbnej i trzy kolejne wozy seryjne, zaś pozostałe 

w Zakładach Mechanicznych Bumar-Łabędy S.A. 

we współpracy z Ośrodkiem Badawczo-Rozwojowym 

Urządzeń Mechanicznych OBRUM Sp. z o.o. 

z Gliwic, którego specjaliści, na bazie dokumentacji 

technicznej opracowanej w Rosomak S.A., przygotowali 

wykonawczą dokumentację technologiczną, 

niezbędną do uruchomienia produkcji seryjnej. 

Analiza obciążenia poszczególnych firm wówczas 

realizowanymi i spodziewanymi zamówieniami 

wykazała, że zdolności wytwórcze zakładów z Łabęd, 

do momentu rozpoczęcia procesu modernizacji 

czołgów Leopard 2A4 do standardu PL, nie 

będą w pełni wykorzystane, stąd szczególnie 

w 2016 i 2017 r., za celowe uznano przeniesienie tam 

części prac związanych z zadaniami wykonywanymi 

przez dwie pozostałe firmy „śląskiej grupy pancernej”, 

a wynikających z samodzielnie podpisanych 

przez nie umów. Tak stało się m.in. 

Rosomak-WRT w konfiguracji seryjnej z wysięgnikiem hydraulicznym 017T-2 w położeniu 

roboczym – widok ogólny. 

Ten sam, w pełni ukompletowany, wóz od tyłu. Widoczne kliny stabilizujące, zamocowane 

w czasie transportu do tylnej płyty kadłuba. 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Samobieżna armatohaubica Eva w nowej odsłonie 

155 mm armatohaubica samobieżna na podwoziu samochodu ciężarowego Eva 8×8 w położeniu bojowym. Kabina nośnika jest opancerzona. Po lewej stronie lufy widoczny 

jest blok optoelektroniczny Safran CM3 MR do prowadzenia ognia na wprost, po prawej antena stacji radiolokacyjnej do pomiaru prędkości początkowej pocisku. 

Miroslav Gyűrösi 

Najmłodszym dzieckiem słowackiej spółki 

Konštrukta-Defence a.s. z Dubnicy nad 

Váhom, należącej do grupy przemysłowej 

DMD Group, jest nowy 155 mm samobieżny 

system artyleryjski Eva z lufą o długości 

52 kalibrów, wykorzystujący podwozie 

samochodu ciężarowego wysokiej 

ładowności i mobilności. 

Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi. 

Powstanie działa w takim układzie konstrukcyjnym 

właśnie w tej firmie nie 

jest oczywiście przypadkiem, bowiem 

w Konštrukcie-Defence a.s. na przestrzeni kilkudziesięciu 

lat skonstruowano liczną rodzinę samobieżnych 

lufowych systemów artyleryjskich 

według wymagań najpierw armii czechosłowackiej, 

a potem słowackiej, a także odbiorców zagranicznych. 

Chlubna historia 

Zapoczątkowała ją, jeszcze na początku lat 70., niezwykle 

udana – w latach swego powstania wręcz 

rewolucyjna – 152 mm haubicoarmata DANA 

(Dělo automobilní nabíjené automaticky), którą 

w 1977 r. przyjęto do uzbrojenia Czechosłowackiej 

Armii Ludowej jako 152 mm SkKH vz. 77. Poza ówczesną 

Czechosłowacją (410, z dwoma prototypami) 

Dany w latach 80. zakupiły także: Związek Sowiecki 

(126), Polska (111) i Libia (25–27). W 1989 r. 

Závody ťažkého strojárstva (ZTS) Dubnica nad 

Váhom opuściło ostatnie, 672. seryjne działo tego 

typu. DANA została wyposażona w działo z lufą 

o długości 36,5 kalibrów i z komorą nabojową 

o objętości 12,5 l, a jej maksymalna donośność wynosi 

20 km. Nośnikiem było specjalne podwozie 

w układzie 8×8, bazujące na samochodzie ciężarowym 

Tatra T815. Zautomatyzowany system ładowania 

pocisków i ładunków miotających zapewniał 

szybkostrzelność 4 strz./min. Pod koniec lat 80. 

zaawansowane były próby prototypu następcy 

Dany – samobieżnej armatohaubicy Ondava, także 

na kołowym podwoziu. Zachowała ona standardowy 

w Układzie Warszawskim kaliber 152 mm, ale 

długość lufy zwiększono do 47 kalibrów, zaś objętość 

komory nabojowej do 19,7 l, dzięki czemu donośność 

wzrosła do 32 km (amunicja z gazogeneratorem). 

Zmiana sytuacji politycznej, a potem 

rozpad bloku socjalistycznego, Układu Warszawskiego, 

a wreszcie i Czechosłowacji, skłoniły konstruktorów 

do przekonstruowania systemu i dostosowania 

go do strzelania standardową w NATO 

amunicją kal. 155 mm. W ten sposób powstała samobieżna 

armatohaubica Zuzana, którą pod oznaczeniem 

155 mm ShKH vz. 2000 wprowadzono do 

uzbrojenia Armii Republiki Słowackiej (dziś Siły 

Zbrojne Republiki Słowackiej), która używa 16 dział. 

W Zuzanie wykorzystano system artyleryjski kal. 

155 mm, z lufą o długości 45 kalibrów i komorą nabojową 

o objętości 23 l. Jej maksymalny zasięg 

przy wykorzystaniu amunicji z gazogeneratorem 

wynosi 39 km. Na początku XXI w. 12 Zuzan kupiła 

Grecja, która rozlokowała je na Cyprze. Łącznie powstało 

28 seryjnych dział tego typu. 

W reakcji na zapytania potencjalnych kontrahentów 

zagranicznych, na bazie systemu Zuzana 

powstał także prototyp 155 mm armatohaubicy 

samobieżnej Himalaya, z przekonstruowaną wieżą 

zamontowaną na zmodyfikowanym gąsienicowym 

podwoziu czołgu T-72M1. 

Czas nie stoi jednak w miejscu, a ewolucja 

techniki i technologii stawia przed nowymi wyzwaniami 

także przemysł obronny. Kolejnym 

ogniwem w rozwoju systemów artyleryjskich 

z Konštrukty-Defence stało się działo Zuzana-2. 

Zachowano w nim oczywiście kal. 155 mm, komorę 

nabojową o objętości 23 l, ale zgodnie z zapisami 

porozumienia JBMoU zastosowano nową 

lufę o długości 52 kalibrów. Ze względu na wzrost 

masy całego systemu użyto w nim nową odmianę 

podwozia w układzie 8×8 z jednoosobową 


www.zbiam.pl

Siły zbrojne 

Żołnierze łotewskiej piechoty wspierani przez zakupiony w Wielkiej Brytanii transporter gąsienicowy rodziny CVR(T). Jeden z żołnierzy jest uzbrojony w granatnik przeciwpancerny 

Carl Gustaf M2. 

Maciej Szopa 

Trzy kraje bałtyckie to obecnie jedyni 

członkowie Sojuszu Północnoatlantyckiego 

znajdujący się na dawnym terytorium 

Związku Sowieckiego, którego do 1991 r. 

były częścią. Natomiast obecnie graniczą 

z Federacją Rosyjską, politycznie 

skonfliktowaną z NATO, niewahającą się 

przed użyciem agresji militarnej 

jako narzędzia swej polityki. 

Z tego powodu sytuacja militarna Litwy, 

Łotwy i Estonii jest skomplikowana 

i potencjalnie skrajnie niekorzystna. 

W poprzedniej części artykułu 

przedstawiliśmy ewolucję sił zbrojnych 

Estonii. Teraz czas na Łotwę i Litwę. 

Fotografie w artykule: Fot. MO Łotwy, MON Litwy, 

US Army Europe, Kecko. 

Państwa bałtyckie 

przed i po 2014 r. cz. 2 

Litwa i Łotwa to państwa większe od Estonii 

(patrz WiT 4/2018), stąd też dysponujące 

większym potencjałem gospodarczym, ludnościowym, 

a w przypadku Litwy także militarnym. 

Również i one podjęły w ostatnim okresie 

konkretne działania zmierzające do wzmocnienia 

swych sił zbrojnych, tak poprzez wzrost wydatków, 

jak i konkretne zakupy nowego sprzętu. 

Łotwa 

Łotwa liczy obecnie 1,95 mln mieszkańców. Do 

2008 r. pełna mobilizacja na wypadek wojny miała 

zapewnić na Łotwie powołanie pod broń 

32 300 ludzi, a w tej chwili mówi się już o 50 000. 

Podstawę Narodowych Sił Zbrojnych Łotwy 

(Latvijas Nacionālie bruņotie spēki) stanowią wojska 

lądowe – Sauszemes spēki – liczące w czasie 

pokoju 5600 żołnierzy zawodowych, mogących 

liczyć w razie potrzeby na wsparcie ok. 9000 

członków Gwardii Narodowej (Zemessardze) 

i 3000 rezerwistów. Ludzie ci mogą zostać powołani 

w bardzo szybkim trybie i doprowadzić do 

pełnego stanu jedyny łotewski związek taktyczny 

– brygadę piechoty. Dysponuje ona trzema batalionami 

bojowymi: piechoty zmechanizowanej, 

piechoty i wsparcia, a także batalionem logistycznym. 

Do tego dochodzą trzy brygady Gwardii 

Narodowej, liczące łącznie 18 batalionów piechoty, 

trzy bataliony logistyczne (po jednym na brygadę), 

batalion inżynieryjny, batalion OPL, batalion 

obrony przed bronią masowego rażenia 

i dywizjon artylerii. 

Stosunkowo liczna, choć bez większego znaczenia 

w przypadku konfliktu, jest marynarka 

wojenna – Jūras spēki – dysponująca 11 patrolowcami 

(pięcioma nowej budowy typu Skrunda 

i sześcioma, przejętymi od Szwecji i Finlandii, 

typu KBV), pięcioma niszczycielami min typu Tripartite 

i okrętem pomocniczym. Jej zadania są 

podobne, jak w przypadku marynarki estońskiej. 

Siły powietrzne – Gaisa spēki – dysponują jedynie 

czterema śmigłowcami transportowymi Mi-17 

i komponentem naziemnej obrony przeciwlotniczej 

z trzema bateriami pocisków bliskiego zasięgu 

(18 wyrzutni RBS 70). 

Narodowe Siły Zbrojne Łotwy są więc skromne 

nawet w porównaniu z estońskimi, co nie dziwi 

biorąc pod uwagę, że Łotwa była do dziś tą z tych 

trzech republik nadbałtyckich, która wydawała 

najmniej na obronność. W 1993 r. jej budżet na te 

cele wyniósł równowartość 81,6 mln USD, 

o 20 mln więcej niż estoński, ale już w 1996 r. odnotowano 

tam po raz pierwszy drastyczny spadek 

wydatków, który utrzymywał się przez trzy 

lata i budżet z 1995 r. (92,4 mln USD) udało się 

przekroczyć dopiero w 1999 r. kwotą 97 mln USD. 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 

Produkty Law Enforcement Rheinmetall Defence 

z oferty Griffin Group Defence w Zielonce 

Tomasz Wachowski 

19 kwietnia na poligonie 

w podwarszawskiej Zielonce odbyła się, 

zorganizowana przez Griffin Group S.A. 

Defence Sp.k., prezentacja amunicji 

i wyrobów pirotechnicznych grupy 

Rheinmetall Defence dla przedstawicieli 

służb ochrony porządku publicznego, 

ale także Sił Zbrojnych RP, 

w tym jednostek specjalnych. 

Fotografie w artykule: Andrzej Kiński, 

Marcin Górka/MGPR. 

Griffin jest od wielu lat dystrybutorem różnorodnych 

produktów Rheinmetall Defence, 

w tym także zaliczanych do kategorii 

pirotechniki specjalnej i amunicji specjalnego 

przeznaczenia. Chociaż są wśród tych wyrobów 

takie, których wyłącznym odbiorcą są Siły Zbrojne 

RP, np. amunicja do okrętowych wyrzutni celów 

pozornych, to przeważają te, których używać 

mogą w ramach swych zadań oraz szkolenia 

żołnierze, ale także funkcjonariusze różnych 

służb ochrony porządku publicznego. Właśnie 

wyrobom kategorii Law Enforcement (dosłownie 

egzekwowanie prawa) poświęcona była prezentacja, 

zorganizowana na terenie Wojskowego Instytutu 

Technicznego Uzbrojenia, która obejmowała 

część multimedialną i pokaz poligonowy. 

Rheinmetall Defence znany jest przede wszystkim 

jako producent i globalny dostawca uzbrojenia 

i wyposażenia oraz amunicji dla sił zbrojnych, 

niemniej kompetencje w sferze amunicji oraz 

Detonacja granatu EhGr 08 z modułem z ładunkiem kumulacyjnym (Cutting Charge Module). 

wyrobów pirotechnicznych dla wojska pozwoliły 

niemieckiemu koncernowi także na rozwinięcie 

biznesu produktów dla służb ochrony porządku 

publicznego, z których wiele może zostać wykorzystanych 

także przez siły zbrojne – np. jednostki 

specjalne, a w przypadku innych mogą zostać 

użyte w procesie szkolenia. Z kolei środki pozoracji 

pola walki, zadymiania czy oświetlające mają 

uniwersalne zastosowanie. W ofercie Rheinmetalla 

dla służb porządku publicznego znajdują się 

także: pojazdy i ich osłony balistyczne, indywidualne 

środki ochrony, środki detekcji i analizy skażeń, 

rozwiązania ze sfery cyberbezpieczeństwa, 

a także środki neutralizacji bezzałogowców. 

Rheinmetall jest w przypadku amunicji specjalnego 

przeznaczenia i środków pirotechnicznych 

jednym z liderów światowego rynku, a Wojsko 

Polskie i formacje podległe innym resortom siłowym 

są od lat użytkownikami jego produktów. 

Kwietniowy pokaz służył nie tylko przypomnieniu 

bogatej oferty krajowego dystrybutora, ale był 

także okazją do przedstawienia nowych linii produktowych 

i wyrobów. 

Generalnie prezentacja dotyczyła czterech 

zasadniczych grup wyrobów: amunicji LV do 

40×46 mm granatników jednostrzałowych 

i wyrzutni, granatów hukowo-błyskowych, granatów 

bojowych oraz pirotechniki specjalnej 

(środki sygnalizacji, zadymiania i oświetlające). 

W kategorii 40 mm amunicji granatnikowej 

linia wyrobów obejmuje m.in.: granaty detonujące 

o zredukowanym do minimum efekcie 

6-hukowy ręczny granat hukowo-błyskowy… 

…i efekty jego użycia. 

Skalowalny granat ręczny EhGr 08 może zostać skompletowany 

z od 1 do 3 modułów „zwykłych”, do których 

dołączyć można moduł z ładunkiem kumulacyjnym 

(Cutting Charge Module). 


www.zbiam.pl

Polityka obronna 

Kamil Ł. Mazurek 

Zaprezentowana w czerwcu 2016 r. 

Strategia Globalna Unii Europejskiej 

wzywa państwa członkowskie 

do stopniowej synchronizacji i wzajemnej 

adaptacji narodowych systemów 

planowania obronnego oraz działań 

w zakresie rozwoju zdolności obronnych. 

Celem jest wzrost strategicznej 

konwergencji między państwami UE 

i promowanie współpracy w obszarze 

obronności. Przekuwając słowa z poziomu 

dokumentu natury strategicznej 

na poziom operacyjny, europejscy 

decydenci zdecydowali się 

na uruchomienie kolejnego, obok stałej 

współpracy strukturalnej (Permanent 

Structured Cooperation, PESCO, więcej 

w WiT 2/2018) i Europejskiego Funduszu 

Obronnego (European Defence Fund, 

więcej w WiT 1/2018), mechanizmu 

wzmacniania bezpieczeństwa na Starym 

Kontynencie, znanego pod nazwą 

skoordynowanego corocznego przeglądu 

w zakresie obronności (Coordinated 

Annual Review on Defence, CARD). 

Ku koordynacji i spójności 

w planowaniu obronnym UE 

NATO-wski proces planowania obronnego jest uważany za wzór tego rodzaju wspólnych działań, choć sam w sobie 

ma istotne ograniczenia i nie sposób go zaimplementować na potrzeby Unii Europejskiej. Na zdjęciu stara siedziba 

Sojuszu, z której obecnie trwa przeprowadzka do nowego kompleksu. 

Fotografie w artykule: Rada Europejska, 

Europejska Partia Ludowa, MSZ Norwegii, 

US Army Europe, European Air Transport Command. 

Ostatnie dwa lata (a szczególnie 2017 r.) 

były dla Unii Europejskiej czasem przygotowywania 

nowych, poważnych inicjatyw 

w zakresie Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa 

i Obrony (WPBiO), która jeszcze niedawno 

miała drugo-, jeśli nie trzeciorzędne znaczenie 

w politykach realizowanych przez Unię. Agresywna 

postawa Rosji wobec sąsiadów i szeroko pojętych 

państw Zachodu, wybór Donalda Trumpa na 

prezydenta Stanów Zjednoczonych, a zwłaszcza 

referendum w Wielkiej Brytanii dotyczące wyjścia 

tego państwa z UE spowodowały, że sama Wspólnota 

i jej państwa członkowskie zmuszone zostały 

do ożywienia idei wspólnej polityki obronnej. Chociaż 

trudno obecnie mówić o istnieniu takowej, 

rozpoczęte w ubiegłym roku procesy stałej współpracy 

strukturalnej i okna badań Europejskiego 

Funduszu Obronnego, wskazują na nowy początek 

europejskiej obronności. Obok dwóch powyższych 

inicjatyw, decydenci polityczni UE, zupełnie 

słusznie, dążą do zmierzenia się z jedną z głównych 

przeszkód na drodze do szerszej współpracy zbrojeniowej 

na Starym Kontynencie, tj. różnic w cyklach 

planowania obronnego. Właśnie by rozwiązać 

ten problem postanowiono stworzyć CARD, 

czyli trzeci i ostatni z nowo utworzonych mechanizmów 

wzmacniania obronności UE. 

Mimo iż CARD ma swoje źródła w Strategii Globalnej 

UE, zaprezentowanej w czerwcu 2016 r., 

w praktyce aż do maja 2017 r. trwały prace w Europejskiej 

Agencji Obrony (European Defence 

Agency, EDA), we współpracy z szeregiem innych 

instytucji nad sformułowaniem dokumentu koncepcyjnego 

CARD. Wtedy to Rada UE zaaprobowała 

ustanowienie nowego mechanizmu i zdecydowano 

o jego próbnym wdrożeniu we wrześniu 

ubiegłego roku, z założeniem, że owa próba 

zakończy się po nieco ponad roku, tj. tej jesieni. 

Ów test ma m.in. dać czas państwom członkowskim 

UE na prawno-administracyjne zaadaptowanie 

się do nowej inicjatywy, bez zasłaniania się 

własną niewiedzą. 

Posiedzenie Rady Sterującej Europejskiej Agencji Obrony. EDA jest kluczową instytucją w zakresie prowadzenia 

działań związanych z CARD. 

Koordynacja planowania obronnego 

w Europie – NATO i UE 

Zanim omówimy nowy mechanizm, warto wspomnieć 

o obecnym planowaniu obronnym na poziomie 

NATO i UE. W przypadku Sojuszu Północnoatlantyckiego 

skupia się on na wkładzie państw 

członkowskich w kolektywną obronę i odbywa się 

w czteroletnich cyklach. Ambicją NATO jest, aby 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 

AUSA Global Force 2018 – o przyszłości US Army 

Być może tak będzie wyglądał czołg na bazie NGCV, następca Abramsa. 

Bartłomiej Kucharski 

W dniach 26–28 marca w Centrum 

von Brauna w Huntsville w Alabamie 

odbyło się sympozjum AUSA Global 

Force. Celem organizatora tej corocznej 

imprezy jest przedstawienie kierunków 

rozwoju US Army i koncepcji z tym 

związanych. W tym roku tematami 

przewodnimi były bezzałogowe 

pojazdy bojowe i artyleria. 

Ilustracje w artykule: BAE Systems, Concurrent 

Technologies, General Atomics, HK, US Army, 

Bartłomiej Kucharski, Internet. 

Istniejąca od 1950 r. AUSA (Association of the 

United States Army, Stowarzyszenie Wojsk Lądowych 

Stanów Zjednoczonych) jest organizacją 

pozarządową, mającą na celu udzielanie 

różnorakiego wsparcia US Army, skierowanego 

tak do żołnierzy, jak i pracowników cywilnych, 

a także polityków i przemysłu obronnego. 

Wśród celów statutowych wskazać można: działalność 

edukacyjną (znaczenie i kształt współczesnej 

wojny lądowej w kontekście zadań 

Wojsk Lądowych Stanów Zjednoczonych), informacyjną 

(rozpowszechnianie wiedzy o US Army) 

i łącznikową (pomiędzy US Army a resztą społeczeństwa 

i państwa amerykańskiego). 121 placówek, 

ulokowanych także poza granicami Stanów 

Zjednoczonych, przekazuje corocznie 5 mln 

USD na nagrody, stypendia i wsparcie dla żołnierzy 

oraz ich rodzin. Promowane przez organizację 

wartości to: innowacyjność, profesjonalizm, 

integralność, zdolność do reakcji, dążenie do 

doskonałości oraz komunikacji US Army i pozostałej 

części amerykańskiego społeczeństwa. 

AUSA Global Force jest jedną z okazji do rozpowszechniania 

takiej wiedzy, również na temat 

US Army, ze szczególnym uwzględnieniem kierunków 

rozwoju w odpowiedzi na stawiane 

przed jej żołnierzami zadania. Lokalizacja jest 

nieprzypadkowa – w pobliżu Huntsville znajduje 

się 909 oddziałów różnych przedsiębiorstw, 

biorących udział w programach obronnych wartych 

5,6 mld USD. Tematem tegorocznego 

przedsięwzięcia była „Modernizacja i wyposażenie 

amerykańskich wojsk lądowych dziś i jutro” 

(Modernizing and Equipping America’s Army for 

Today and Tomorrow). 

Duża Szóstka (i Jedynka) 

Przyszłość US Army jest silnie związana z tzw. Dużą 

Szóstką plus Jedynką (dosłownie Big 6+1). Jest to 

wyraźne nawiązanie do amerykańskiej Dużej Piątki 

(Big 5) z przełomu lat 70. i 80., w skład której wchodziły: 

nowy czołg (M1 Abrams), nowy bojowy wóz 

piechoty (M2 Bradley), nowy śmigłowiec wielozadaniowy 

(UH-60 Black Hawk), nowy śmigłowiec 

bojowy (AH-64 Apache) i rakietowy system przeciwlotniczy 

Patriot. Dziś Dużą Szóstkę tworzą: 

rodzina nowych śmigłowców (Future Vertical Lift), 

nowe wozy bojowe (zwłaszcza programy AMPV, 

NGCV/FT i MPF), obrona przeciwlotnicza, zarządzanie 

polem walki (zwłaszcza podczas misji zagranicznych, 

z uwzględnieniem walki elektronicznej 

i w cyberprzestrzeni) oraz systemy autonomiczne 

i zdalnie sterowane. Wszystkie one wspólnie mają 

współdziałać w ramach tzw. Wieloaspektowej Bitwy 

(Multi-Domain Battle), tj. wykorzystania połączonych 

sił manewrowych do stworzenia chwilowej 

przewagi w wielu rejonach w celu uchwycenia, 

utrzymania i wykorzystania inicjatywy. Gdzie 

w tym wszystkim jest wspomniana Jedynka? Pomimo 

postępu w rozwoju elektroniki, łączności, 

siły ognia, opancerzenia i mobilności, podstawą 

wojsk lądowych wciąż jest żołnierz: jego umiejętności, 

wyposażenie i morale. Są to główne obszary 

zainteresowania amerykańskich planistów i z nimi 

związane są najważniejsze programy modernizacyjne 

US Army, zarówno w nieco krótszej perspektywie, 

jak i bardzo odległej. Pomimo określenia 

„mapy drogowej” dla US Army przed kilkoma laty 

(np. Strategia Modernizacji Pojazdów Bojowych 

z 2014 r.), budowa samej „drogi” wciąż nie jest zakończona, 

o czym niżej. 

Aby skuteczniej zarządzać projektami Dużej 

Szóstki, 3 października 2017 r. US Army powołała 

nowe dowództwo o bardzo wymownej nazwie – 

Dowództwo Przyszłości (Future Command). Jest 

ono podzielone na sześć interdyscyplinarnych zespołów 

roboczych CFT (Cross Functional Team). 

Każdy z nich, pod komendą oficera w stopniu generała 

brygady (z doświadczeniem bojowym), ma 

w swoim składzie specjalistów z różnych dziedzin. 

Tworzenie zespołów miało zakończyć się po 120 

dniach, licząc od 9 października 2017 r. Dzięki CFT 

proces modernizacji amerykańskich wojsk lądowych 

ma postępować szybciej, być tańszy i bardziej 

elastyczny. Obecnie rola CFT jest ograniczona 

i sprowadza się do sporządzania swoistych „list życzeń”, 

które są kluczowe dla każdego z głównych 

obszarów modernizacji US Army. Mają także – co 

prawda obok tradycyjnych instytucji, jak TRADOC 


www.zbiam.pl

Samoloty bojowe 

Samoloty F-16C Barak Block 30 na jednym z lotnisk w Izraelu, wkrótce część z nich trafi do Chorwacji. Łącznie Chorwaci przejmą 10 jednomiejscowych F-16C i dwa F-16D, 

które po 2022 r. zastąpią w linii obecnie eksploatowane MiG-i-21. 

Baraki dla chorwackiego lotnictwa 

Łukasz Pacholski 

27 marca chorwacka Rada 

Bezpieczeństwa Narodowego 

zatwierdziła raport z oceną ofert 

złożonych Chorwacji przez państwa 

oferujące sprzedaż naddźwiękowych 

wielozadaniowych samolotów bojowych. 

Raport rekomendował zakup maszyn 

F-16C/D Barak z nadwyżek sprzętowych 

Hel HaAwir. Tym samym potwierdził 

– nieoficjalne dotąd – informacje, 

które wyciekały do mediów przez 

kilka tygodni przed tym 

wydarzeniem. 

Fotografie w artykule: Siły Obronne Izraela, 

MO Chorwacji, MO Chorwacji/Tomislav Brandt. 

Decyzja centralnego organu kierującego 

i nadzorującego sprawy bezpieczeństwa 

narodowego, w którym zasiadają m.in.: 

prezydent, ministrowie resortów strategicznych, 

szefowie agencji wywiadowczych, szef sztabu 

generalnego sił zbrojnych i przewodniczący parlamentu, 

otwiera drogę do podpisania umowy 

międzypaństwowej, która jeśli zostanie zawarta 

w tym roku, pozwoli na rozpoczęcie dostaw 

w 2020 r. To zaś umożliwi wycofanie z eksploatacji 

przestarzałych maszyn MiG-21 bisD/UMD, 

których ostatni remont na Ukrainie zakończył się 

skandalem (o czym dalej). Izraelska oferta, 

wsparta przez Stany Zjednoczone, pokonała 

w finałowym pojedynku Szwedów. Koncern 

Saab oferował Chorwatom fabrycznie nowe 

wielozadaniowe samoloty bojowe JAS 39C/D 

Gripen w najnowszej konfiguracji wyposażenia 

MS20. Tym samym Chorwacja stanie się kolejnym 

państwem Europy Centralnej, które zdecydowało 

się na zastąpienie sowieckiego sprzętu 

maszynami rodziny F-16 – dotychczas trafiły one 

do eksploatacji w Polsce (48 nowych F-16C/D 

Block 52+) i Rumunii (12 z nadwyżek sprzętowych 

Portugalii i Stanów Zjednoczonych). Wcześniej 

z rywalizacji odpadły oferty Grecji (używane 

F-16 nieznanej wersji) i Stanów Zjednoczonych 

(nowe F-16V Block 70/72) – obie nie spełniały wymagań 

zamawiającego. Co ciekawe, analiza wymagań 

strony chorwackiej spowodowała, że 

w rywalizacji nie wzięła udziału Republika Korei, 

której władze otrzymały zaproszenie do złożenia 

oferty opartej na samolocie KAI F/A-50 Golden 

Eagle. 

Decyzja odnośnie formalnego ogłoszenia wyboru 

zwycięzcy była odkładana od kilku tygodni, 

co było związane z procedurami – Chorwaci wymagali 

od Izraelczyków, aby uzyskali gwarancje 

administracji amerykańskiej odnośnie wsparcia 

logistycznego kupowanych samolotów. Zielone 

światło z Waszyngtonu pozwoliło na dopełnienie 

wszelkich formalności. 

Aby rozwiać wątpliwości, 2 kwietnia Ministerstwo 

Obrony Chorwacji upubliczniło część informacji 

dotyczących oferty izraelskiej. Umowa 

zostanie zawarta w ramach porozumienia międzyrządowego 

z pełnymi gwarancjami realizacji, 

a jej koszt wyniesie ok. 480 mln USD. Dwanaście 

maszyn reprezentuje standard Block 30, dziesięć 

jest jednomiejscowych, a dwie dwumiejscowe 

(dostarczone do Izraela jako fabrycznie nowe 

w latach 1986–1988 w ramach programu Peace 


www.zbiam.pl

Samoloty bojowe 

Słowacja poszukuje następców MiG-ów-29 

Dziś jedyne samoloty bojowe Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Republiki Słowackiej to tuzin myśliwców MiG-29, z których w pełni sprawnych jest 6–7. Na zdjęciu maszyna MiG-29AS 

z podwieszonymi czterema pociskami kierowanymi „powietrze–powietrze” R-73E i dwoma zbiornikami dodatkowymi o pojemności po 1150 litrów. 

Michal J. Stolár, Martin Stolár 

Siły Zbrojne Republiki Słowackiej 

w najbliższym okresie muszą przejść 

proces zasadniczych zmian i modernizacji 

uzbrojenia, aby były nadal zdolne pełnić 

zadania wynikające z członkostwa 

w Sojuszu Północnoatlantyckim. 

Po 25 latach zaniedbań resort obrony 

miałby doczekać się wreszcie wdrożenia 

nowych wozów bojowych, systemów 

artyleryjskich, trójwspółrzędnych stacji 

radiolokacyjnych kontroli obszaru 

powietrznego czy wreszcie nowych 

wielozadaniowych samolotów bojowych. 

Fotografie w artykule: Michal J. Stolár, Alexander Golz. 

1stycznia 1993 r., w dniu powstania Republiki 

Słowackiej i jej sił zbrojnych, na stanie Lotnictwa 

Wojskowego i Obrony Powietrznej było 

168 samolotów i 62 śmigłowce. Wśród samolotów 

było 114 maszyn bojowych: 70 MiG-ów-21 (13 MA, 

36 MF, 8 R, 11 UM i 2 US), 10 MiG-ów-29 (9 9.12A 

i 9.51), 21 Su-22 (18 M4K i 3 UM3K) oraz 13 Su-25 (12 K 

i UBK). W latach 1993–1995, w ramach kompensaty 

części długów Związku Sowieckiego, Federacja Rosyjska 

dostarczyła 12 kolejnych MiG-ów-29 (9.12A) 

i dwa MiG-i-29UB (9.51). 

Obecny stan parku samolotów 

bojowych słowackiego lotnictwa 

Po kolejnych reorganizacjach i redukcjach w 2018 r. 

na liście sprzętu Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Republiki 

Słowackiej (SP SZ RS) pozostało formalnie 

12 samolotów myśliwskich MiG-29 (10 MiG-29AS 

i dwa MiG-29UBS), w rezerwie technicznej pozostają 

trzy dalsze maszyny tego typu (dwa MiG-29A 

i MiG-29UB). Spośród tych samolotów w pełni 

sprawnych (a więc zdolnych do wykonywania lotów 

bojowych) pozostawało jedynie 6–7. Maszyny 

te w najbliższym czasie wymagają następców. 

Chociaż w okresie swej eksploatacji żadna nie przekroczyła 

określonego przez producenta resursu 

technicznego 2800 godzin lotu, to mają one już od 

24 do 29 lat. Pomimo przeprowadzenia zabiegów 

„odmładzających“ – zmian w zestawie systemów nawigacyjnych 

i urządzeń łącznościowych, a także modyfikacji 

środowiska informacyjnego poprawiających 

komfort pracy pilota – samoloty te nie przeszły żadnej 

poważnej modernizacji zwiększającej ich możliwości 

bojowe: systemowej zmiany awioniki, 

modernizacji stacji radiolokacyjnej czy systemów 

uzbrojenia. Faktycznie samoloty te nadal odpowiadają 

standardowi technicznemu lat 80. minionego 

stulecia, co oznacza brak możliwości skutecznej realizacji 

misji bojowych we współczesnym środowisku 

informacyjnym. Równocześnie bardzo wzrosły 

nakłady na wsparcie eksploatacji sprzętu i utrzymanie 

go w gotowości bojowej. Ministerstwo Obrony 

Republiki Słowackiej eksploatuje MiG-i-29 na bazie 

umowy serwisowej z rosyjską firmą RSK MiG (bez 

późniejszych aneksów, w pierwotnym brzmieniu, 

obowiązującą w okresie od 3 grudnia 2011 r. do 3 listopada 

2016 r., o wartości 88.884.000,00 EUR). Ocenia 

się, że roczne nakłady na wsparcie eksploatacji 


www.zbiam.pl

Przemysł lotniczy 

ILA 2018, czyli Europa ponad wszystko 

Sikorsky CH-53K King Stallion był prezentowany po raz pierwszy poza Stanami Zjednoczonymi, co pokazuje wagę, jaką amerykański producent przywiązuje do rywalizacji 

w Niemczech, mogącej mieć kluczowe znaczenie dla eksportowych sukcesów śmigłowca. 

Łukasz Pacholski 

Tegoroczny międzynarodowy 

salon lotniczy ILA Berlin Air Show 

stanowił starcie dwóch potęg 

gospodarczo-militarnych świata 




Berlinowi nowych typów uzbrojenia, 

co ma związek z realizowanymi 

i planowanymi programami modernizacji 

technicznej Bundeswehry. Jednym 

z głównych argumentów firm 

ze Starego Kontynentu był imperatyw 

wsparcia produktów „Made in EU”, 

ale nie we wszystkich przypadkach 

przemawia to do niemieckich 

decydentów. 

Fotografie w artykule: Łukasz Pacholski, 

Miroslav Gyűrösi, Andrzej Kiński, 

Airbus, Eurofighter, Boeing. 

Niemiecka Bundeswehra, po okresie redukcji 

i zastoju w pierwszej dekadzie wieku, 

zmienia się i reformuje. Stojąc przed wyzwaniami 

współczesnego i przyszłego pola walki, 

a także zaostrzeniem relacji NATO z Rosją (choć 

Niemcy mają na to nieco inne spojrzenie niż kilku 

ich sojuszników, choćby Polska i państwa nadbałtyckie), 

muszą inwestować w nowy sprzęt. Bardzo 

wyraźnie widać to w przypadku lotnictwa wojskowego, 

które w najbliższych latach czeka kilka programów 

generacyjnej wymiany statków powietrznych. 

Wśród najważniejszych jest wybór następcy 

samolotów bojowych Panavia Tornado IDS/ECR 

(planowane do wycofania do 2030 r.), a także ciężkich 

śmigłowców transportowych VFW-Sikorsky 

CH-53GS/GA/GE (planowane do wycofania do 

końca 2025 r.). Oba projekty były przewodnim wątkiem 

militarnej części salonu ILA 2018 i zostaną opisane 

poniżej. Dodatkowo, powyższą listę można 

rozszerzyć o kwestię interwencyjnego zakupu 

średnich samolotów transportowych Lockheed 

Martin C-130J Super Hercules, nowych wiropłatów 

dla jednostek ratowniczych czy wyboru następcy 

pokładowych śmigłowców Westland Sea Lynx 

Mk 88/88A. Nie należy także zapominać o międzynarodowej 

kooperacji, w postaci europejskiego 

zakupu samolotów Airbus A330MRTT (już 

w toku), a także o planowanej budowie następcy 

maszyn patrolowych bazowania lądowego 

czy samolotu bojowego nowej generacji FCAS 

(Future Combat Air System). Niemal wszystkie te 

wątki zostały zaakcentowane na tegorocznym 

salonie, który odbył się w dniach 25–29 kwietnia 

w obiektach Berlin ExpoCenter Airport na podberlińskim 

lotnisku Berlin-Brandenburg. W tej relacji 

skupimy się jednak na dwóch kluczowych 

i już procedowanych. 

Amerykańsko-amerykański pojedynek 

śmigłowcowy 

O ile w większości wspomnianych programów 

modernizacyjnych Luftwaffe może dojść do rywalizacji 

przemysłu europejskiego z amerykańskim, 

to wybór następcy śmigłowców CH-53G 

może być wyłącznie starciem dwóch amerykańskich 

gigantów – Lockheed Martina i Boeinga. 

Według deklaracji politycznych, projekt zakupu 

nowych wiropłatów kategorii ciężkiej/półciężkiej 

(w nomenklatorze amerykańskiej CH-47 Chinook 

jest bowiem klasyfikowany jako maszyna średnia) 

ma objąć 45–60 wiropłatów „z półki” i to wyprodukowanych 

za granicą. Biorąc pod uwagę harmonogram, 

a także dążenie do redukcji ryzyka 

projektu, Niemcy od dawna nie liczyli na opracowanie 

śmigłowca tej klasy przez koncern Airbus 

i zakładali pojedynek amerykańskich producentów, 

którzy jako jedyni na Zachodzie produkują 

tej klasy konstrukcje. Jeśli aktualny harmonogram 

postępowania zostanie dotrzymany, zaproszenie 

do składania ofert powinno zostać wystosowane 

do końca grudnia, a pierwsze śmigłowce miałyby 

zostać dostarczone w 2023 r. Wartość programu 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Suffren, czyli pierwsza Barracuda w hali stoczni Naval Group w Cherbourgu. Zdjęcie zostało ocenzurowane. Usunięto m.in. anteny boczne z kadłuba. 

Orka z Paryża 

Tomasz Grotnik 

Po szwedzkim i niemieckim oferencie 

w programie okrętu podwodnego 

nowego typu pod kryptonimem 

Orka, francuski koncern stoczniowy 

Naval Group przedstawił polskim 

dziennikarzom swoją propozycję dla 

Ministerstwa Obrony Narodowej. 

Pomiędzy 17 a 19 kwietnia mogli oni 

dodatkowo zapoznać się z postępami 

prac nad jednostkami typu Barracuda 

dla Marine nationale w stoczni 

w Cherbourgu i sposobem 

serwisowania okrętów podwodnych 

w stoczni w Tulonie, a ponadto spotkać 

się z przedstawicielami Dyrekcji 

Generalnej ds. Uzbrojenia (DGA) 

paryskiego Ministerstwa Obrony 

i koncernu MBDA, produkującego 

uzbrojenie rakietowe. To ostatnie 

odróżniało francuski pokaz 

od prezentacji konkurencji. 

Fotografie w artykule: Naval Group, MBDA, 

Tomasz Grotnik, Marine nationale. 

Rzeczywiście, wszakże oferta Paryża jako jedyna 

łączy okręty i pociski manewrujące, 

których kilka dni przed wizytą polskich 

dziennikarzy we Francji użyto po raz pierwszy 

w warunkach bojowych przeciwko celom w Syrii. 

Potwierdzono w ten sposób ich dojrzałość operacyjną, 

choć przebieg tego wydarzenia sprowokował 

pewne kontrowersje, o których piszemy 

w tym samym numerze WiT. Niemniej ważnymi 

składnikami propozycji Naval Group są także 

transfer technologii produkcji okrętów i zapewnienie 

ciągłości szkolenia kadry Dywizjonu Okrętów 

Podwodnych po wycofaniu Kobbenów, czyli 

tzw. gap filler (wypełniacz). 

AIP zamiast reaktora 

Prezentację otworzyła wizyta w stoczni w normandzkim 

Cherbourgu. Zakład ten to dawny arsenał 

Marine nationale, podobnie zresztą jak inne 

stocznie koncernu. Do 1991 r. działały one pod 

szyldem DCAN (Direction Technique des Constructiones 

Navales) i były podporządkowane 

DGA. W tym roku zmieniono nazwę na DCN 

(Direction des Constructiones Navales), a dopiero 

w 2003 r. powstała spółka akcyjna z większościowym 

udziałem skarbu państwa, działająca na 

w pełni rynkowych zasadach, także za granicami 

Francji. W 2007 r., po wykupieniu aktywów w morskich 

częściach Thalesa i Armarisa, firma zmieniła 

nazwę na DCNS. W ubiegłym roku dokonano kolejnego 

„rebrandingu” i od tamtej pory spółka nazywa 

się Naval Group. Stocznia w Cherbourgu 

odpowiada za budowę serii sześciu wielozadaniowych 

okrętów podwodnych z napędem jądrowym 

typu Barracuda, mających zastąpić we francuskiej 

marynarce tę samą liczbę starych jednostek 

typu Rubis (w służbie 1983–1993). Obecnie w końcowej 

fazie wyposażania jest prototypowy Suffren, 

obok w zaawansowanym etapie budowy kadłuba 

stoi Duguay-Trouin, zaś zespoły Tourville`a są montowane 

w tej samej hali. Od razu nasuwa się pytanie, 

po co nam wiedza na temat jednostek atomowych 

powstających dla Marine nationale? Wbrew 

pozorom, nie jest ono bezpodstawne… 

Okrętem oferowanym Polsce jest Scorpène 2000, 

jednostka o napędzie konwencjonalnym, wyposażona 

dodatkowo w system napędowy AIP. W wariancie 

proponowanym Marynarce Wojennej RP 

będzie się różniła od znanych nam Scorpène zbudowanych 

lub powstających dla: Chile (2 okręty), 

Malezji (2), Indii (6) i Brazylii (4), z których pierwsze 

rozpoczęły służbę już ponad dekadę temu. Wersja 

dla naszej floty miałaby mieć za to sporo wspólnego 

właśnie z Barracudami, i to dlatego Francuzi 

w swoich – często u nas opacznie rozumianych – 

prezentacjach odwołują się do swojego programu 

okrętów klasy SSN. Chodzi tu o układ hydrodynamiczny, 

elementy systemu walki, w tym obserwacji 

technicznej, jak też uzbrojenie. 

„Nowy” Scorpène 2000 będzie miał rufowe stery 

zanurzenia w układzie „X”, co ma ograniczyć ich 

podatność na uszkodzenie w płytkich wodach. 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Niszczyciele typu 45 to przykład skomplikowanych okrętów o znikomym lub wręcz żadnym potencjale eksportowym. 

National Shipbuilding Strategy 

Próba wyjścia brytyjskiego przemysłu stoczniowego na otwarte wody rynków eksportowych 

Antoni Pieńkos 

Wielka Brytania jest powszechnie 

kojarzona jako państwo morskie, 

intensywnie korzystające ze swojego 

wyspiarskiego położenia, które 

wpływało i wpływa na sferę 

gospodarczą, a także na politykę 

bezpieczeństwa prowadzoną 

przez Londyn. Mniej więcej 

od końca XVII w. i wygranych wojen 

o supremację morsko-handlową 

z Holandią aż do wybuchu II wojny 

światowej Royal Navy panowała 

w sposób niepodzielny na morzach 

i oceanach świata. Chociaż 

czasy te bezpowrotnie minęły 

i kolejne dekady XX i XXI wieku 

wiązały się z ograniczeniami 

ilościowymi brytyjskich sił morskich, 

to jednak Królewska Marynarka 

nadal odgrywa ważną rolę 

w świadomości Brytyjczyków 

i musi zabezpieczać szeroką gamę 

interesów narodowych państwa, 

w tym stanowić o jego wciąż 

istotnych globalnych 

aspiracjach. 

Fotografie w artykule: BAE Systems, MoD, 

Tomasz Grotnik. 

Historia od drugiej połowy XX w. do chwili 

obecnej to jednak także utrata wiodącej 

roli floty pośród rodzajów sił zbrojnych 

Wielkiej Brytanii. Chociaż realizuje ona bardzo 

ważne zadania, jak: odstraszanie nuklearne, obrona 

przeciwrakietowa, projekcja siły czy ochrona 

terytoriów zamorskich i szlaków komunikacyjnych, 

to nie ma ona już w zakresie swoich potrzeb 

absolutnego pierwszeństwa przed British Army, 

a szczególnie Royal Air Force [Niemniej, choć 

Royal Navy jest najmniej licznym rodzajem brytyjskich 

sił zbrojnych, to w ostatniej dekadzie, dzięki 

budowie nowych lotniskowców i zakupie samolotów 

F-35B, nakłady na okręty i statki powietrzne 

dla Royal Navy parokrotnie przewyższają wydatki 

na sprzęt British Army – przyp. red.]. Ta refleksja jest 

istotna dla dalszych rozważań, ponieważ oznacza, 

że utrzymanie i budowa sił okrętowych w czasach 

ograniczeń budżetowych i szukania oszczędności 

musi mieć uzasadnienie ekonomiczne. Elementem 

takiego uzasadnienia ekonomicznego jest 

niewątpliwe przemysł stoczniowy, którego skuteczne 

działanie może przyczyniać się do relatywnie 

tańszego i szybszego realizowania programów 

okrętowych, a także co bardzo istotne, ma 

on dźwignię społeczną – tysiące etatów (sektor 

stoczniowy zatrudnia więcej pracowników niż lotniczy 

i lądowy razem wzięte), których utrzymanie 

zależy od zakupu nowych okrętów, potrafią działać 

na wyobraźnię polityków walczących o głosy 

w wyborach. To wszystko spowodowało, że we 

wrześniu 2017 r. brytyjskie Ministerstwo Obrony 

(MoD) zdecydowało się uporządkować tę sferę 

i opublikować dokument „National Shipbuilding 

Strategy: the Future of Naval Shipbuilding in the 

UK” i połączone z nim w pewnym stopniu wytyczne, 

dotyczące nowych fregat typu 31: „Request 

For Information (RFI) to support Type 31e (T31e) 

Market Testing”. Działania te były spowodowane 

także słabą pozycją, jaką na rynkach eksportowych 

zajmuje, działający prężnie na rynku krajowym, 

brytyjski przemysł stoczniowy. 

Różnice pomiędzy wojskowym i cywilnym 

budownictwem okrętowym 

Zanim jednak zostaną szerzej omówione wspomniane 

dokumenty, warto wspomnieć o wcześniejszej 

o ponad dekadę publikacji, zamówionej 

przez MoD w amerykańskim ośrodku analitycznym 

RAND Corporation, a mianowicie o opracowaniu 

„Differences Between Military and Commercial 

Shipbuilding: Implications for the United Kingdom’s 

Ministry of Defence”, którego głównym celem było 

właśnie zbadanie perspektyw brytyjskiego przemysłu 

stoczniowego na rynkach eksportowych. 

Takie założenie wynikało z coraz głębszego uzależnienia 

tego sektora gospodarki od zamówień ze 

strony rodzimego resortu obrony. Autorzy dokumentu 

dokonali następujących spostrzeżeń, które 

mają w istocie charakter mocno uniwersalny: 

- w okresie od końca lat 80. popyt na statki cywilne 

wzrastał, co pozwoliło odbudować się stoczniom 

we Francji, Holandii czy Niemczech, a brytyjskie 

niemal całkowicie wypadły z tej rywalizacji; 

- stworzenie w wyniku tego relacji: jeden dostawca 

(brytyjskie stocznie, których rząd nie chce pozbawić 

zamówień) – jeden klient (MoD), osłabia 

motywację do utrzymywania wysokich standardów, 

poszukiwania innowacji i dotrzymywania 

terminów; 


www.zbiam.pl

WiT 5_2018 promo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template ?