Waray - The Philippine Revolution Web Central
Waray - The Philippine Revolution Web Central
Waray - The Philippine Revolution Web Central
Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
Editoryal<br />
Mga landaw hini<br />
nga isyu...<br />
Pahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas<br />
Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo<br />
ANG <strong>Waray</strong> nga Edisyon<br />
Tuig XLII Num. 20<br />
Oktubre 21, 2011<br />
www.philippinerevolution.net<br />
Baratunon han GPH an utro<br />
nga pagkapakyas han erestorya<br />
U tro<br />
na liwat nga mapakyas an nakatalaan<br />
kunta nga paglunsad han pormal nga<br />
erestorya pankamurayawan giutan han National<br />
Democratic Front of the <strong>Philippine</strong>s (NDFP)<br />
ngan Gobyerno han Pilipinas (GPH) ha Oktubre<br />
31-Nobyembre 12 ha Oslo, Norway. Tungod ini kay<br />
utro nga napakyas an GPH nga tumanon an mga<br />
obligasyon hini ilarum han Oslo Joint Statements<br />
han Enero ngan Pebrero 2011 nga hayawan an<br />
kadam-an kundiman ngatanan han 17 nga detenido<br />
nga konsultant han NDFP nga protektado<br />
han JASIG.<br />
Katatapos la han GPH magsaad hadton Setyembre<br />
nga tumanon ini nga obligasyon antes<br />
mag-Oktubre 10. Para ini matagan pa hin higayon<br />
an magkaluyo nga gapil nga mangandam para ha<br />
ira pagpartisipar ha negosasyon pankamurayawan<br />
ha Oslo.<br />
Ginbul-iwan paman ini nga panaad han mga<br />
representante han GPH atubangan han opisyal<br />
nga representante han gobyerno han Norway nga<br />
nagseserbe nga tagapag-giutan ha erestorya<br />
pankamurayawan. Kundi haros<br />
duha ka-semana na an nakalabay<br />
tikang ha igintalaan nga<br />
dedlayn nga panaad nga<br />
paghayaw waray pa gihapon pitad<br />
an GPH para ini ipatuman. Lugod<br />
nagmatig-a an GPH ngan an AFP<br />
nga waray ini katin nga mga detenido<br />
politikal ngan puros mga detenido<br />
nga may-ada kriminal nga kaso<br />
an gintutudlok han NDFP. Mismo<br />
an pinuno han negotiating panel<br />
han GPH an nagsesering nga diri<br />
makalaum an NDFP nga may-ada<br />
mahahayawan pa nga konsultant hini.<br />
Karuyag kunta han NDFP nga<br />
Italyano nga padi,<br />
biktima han Oplan<br />
Bayanihan PAYPAY 2<br />
maipadayon na an pakikipag-negosasyon ha GPH<br />
para resolbahon an mga gamot han armado nga<br />
banggaay ngan makabug-os hin mga kasarabutan<br />
hiunong ha mga batakan nga reporma ha katilingban,<br />
ekonomiya ngan politika para mailatag an<br />
dalan ngadto ha makatadungan ngan panmaihaan<br />
nga kamurayawan ha Pilipinas. Kundi ginhimo na<br />
nga imposible han GPH nga madayon pa ini ha<br />
Oktubre 31.<br />
Suklanan han sinseridad han NDFP nga ipadayon<br />
an erestoya pankamurayawan an iginpapakita<br />
hini nga pagpasensya nga maghulat hin<br />
bisan pira ka-panahon para tumanon han GPH an<br />
mga obligasyon hini. Ha sugbong han GPH mabutang<br />
an bug-at han pagbaton ngan kaarawdan<br />
kun kay ano nga nahiooktaba an pormal nga<br />
erestorya.<br />
Ha kapakyasan nga tumanon an mga obligasyon<br />
hini, iginpapakita han GPH nga diri ini interesado<br />
nga ipadayon an pakikipag-negosasyon<br />
ha NDFP.<br />
Ka Roger,<br />
ginpasidunggan ngan<br />
ginsaluduhan<br />
PAYPAY 5<br />
Meyor Dano ngan<br />
6 POW, ginhayawan na<br />
PAYPAY 9
Puros la ini pagyinawyaw hiunong ha erestorya<br />
pankamurayawan kundi waray naman ini iginpapakita<br />
nga kaseryusohan ha aktuwal nga<br />
pakikipag-negosasyon para resolbahon an mga<br />
batakan nga problema han katawhan nga asya an<br />
gamot han narabunos nga gerra sibil ha nasud.<br />
Nagawas nga mahinungdanon la an erestorya<br />
pankamurayawan para ha GPH kun magseserbe ini<br />
ha pasipikasyon ngan pagpasurender ha armado<br />
nga rebolusyunaryo nga kagiusan. Ha sugad, gingagamit<br />
la ini nga rayan-dayan para tahuban an<br />
kabangisan han Oplan Bayanihan, usa nga brutal<br />
nga kontra-rebolusyunaryo nga kampanya nga<br />
gindisensyo han US imperyalismo. An sarabihon<br />
nga kamurayawan han Oplan Bayanihan waray iba<br />
kundi pagpahuyo ha nagugutom nga katawhan,<br />
tinalumpigos ngan ginhihikawan hin hustisya.<br />
Andam an rebolusyunaryo nga kagiusan nga<br />
atubangon ini nga mapan-owat nga palisiya han<br />
GPH. Determinado ini nga katinan an mga<br />
batakan nga demanda han katawhan Pilipino para<br />
ha pankatilingban nga hustisya ngan nasyunal<br />
nga katalwasan, ha natad han erestorya pankamurayawan<br />
ngan ha natad han mga panmasa nga<br />
pakigbisog ngan armado nga pag-ato.<br />
An krisis han naghahadi nga sistema han<br />
dagko nga agaron maytuna ngan komprador padayon<br />
nga nagtitikagrabe ngan nagsusungo ha<br />
kangalas ngan pag-ato han katawhan Pilipino.<br />
Atubangan han ginkakaatubang nga sobra nga<br />
kakurian ngan pag-antos, dugang nga nagpupursige<br />
an katawhan Pilipino nga hasugon an dalan<br />
han rebolusyonaryo nga pakigbisog para atuhan<br />
an panhihibang han mga naghahadi nga klase<br />
ngan ira mga imperyalista nga amo.<br />
Mahidayon man an negosasyon pankamurayawan<br />
o diri, padayon nga masulong an rebolusyunaryo nga<br />
kagiusan para ig-undong an tinuod, makatadungan<br />
ngan panmaihaan nga kamurayawan. ~<br />
ANG<br />
Tuig XLII Num. 20 Oktubre 21, 2011<br />
Igin-gagawas an Ang Bayan ha yinaknan<br />
nga Pilipino, Bisaya, Iloko, Hiligaynon,<br />
<strong>Waray</strong> ngan Ingles.<br />
Mahihimo ini nga i-download tikang<br />
ha <strong>Philippine</strong> <strong>Revolution</strong> <strong>Web</strong> <strong>Central</strong><br />
nga makikita ha:<br />
www.philippinerevolution.org<br />
Nakarawat an Ang Bayan hin mga<br />
kontribusyon ha porma hin mga artikulo<br />
ngan balita. Gin-aaghat liwat an<br />
mga mambarasa nga magpaabot hin<br />
mga suson ngan rekomendasyon ha<br />
ikauuswag han aton pahayagan. Maaabot<br />
kami pinaagi han mga email ha:<br />
angbayan@yahoo.com<br />
Gin-uunod<br />
Editoryal: Baratunon han GPH<br />
an pagkadelatar han erestorya 1<br />
Italyano nga padi, biktima han OpB2<br />
Pagtalapas ha mga katungod<br />
han mga minoriya 3<br />
Lakbayan ha Northcentral Mindanao 4<br />
Ka Roger, ginpasidunggan 5<br />
COPD, sugad kabangis han RSOT 7<br />
19 sundalo, patay ha Ilocos Sur 9<br />
Meyor Dano ug 6 POW, ginhayawan 10<br />
Pagmimina ha Cagayan Valley 10<br />
Armado nga proteksyon ha minahan 11<br />
Cheaper Medicines Act, ginluto han US 12<br />
Paggios kontra-kapitalismo 13<br />
Balita 14<br />
Iginpupublikar an Ang Bayan duha kabeses kada bulan<br />
han Komite Sentral han Partido Komunista han Pilipinas<br />
Italyano nga padi,<br />
biktima han Oplan<br />
Bayanihan<br />
N akiusa<br />
an Partido Komunista han Pilipinas<br />
ha hugot nga pagkondenar ha brutal<br />
nga pagpatay ha kontra-mina nga<br />
Italyano nga padi ng hi Fr. Fausto Tenorio, 59<br />
anyos an pangedaron. Kaupod ha mga<br />
nagkondenar ha pagpatay hira Rubi del Mundo,<br />
tagapagyakan han National Democratic<br />
Front ha Southern Mindanao Region ngan Mohagher<br />
Iqbal, tagapagyakan han Moro Islamic<br />
Liberation Front ngan pinuno han peace panel<br />
hini. Sumala kan del Mundo, an 6 th ID an<br />
utok han panmatay. Igindugang ni Iqbal nga<br />
nakakarawat hira hin impormasyon nga usa<br />
nga paramilitar nga grupo ilarum han AFP an<br />
kriminal.<br />
Ginpatay hi Fr. Tentorio hadton Oktubre 17,<br />
dapit alas-7:30 han aga, ha sakob han iya<br />
parokya ha Arakan Valley, North Cotabato.<br />
Sumala ha nakatestigos ha makangingirhat nga<br />
krimen, nasakay pala an Italyano nga padi ha iya<br />
van han duokan hiya han usa nga lalaki nga<br />
nakasul-ot hin helmet ngan pagpusilon tubtub<br />
mamatay. Napulo ka-beses hiya nga ginpusil<br />
gamit an usa nga pistola nga may-ada silencer.<br />
Duha nga bala an nakaigo ha iya ulo. Pagkatapos<br />
han madugo nga insidente ginikan an kriminal<br />
pahirayo ha eksena ngan inangkas ha naghuhulat<br />
nga motorsiklo nga gindrayban han usa pa<br />
nga diri liwat nakilal-an nga lalaki.<br />
Tulo ka-bulan antes an panmusil, nagsarang<br />
ha palibot han kombento an mga ahente nga<br />
militar nga nagpopostura nga mga nagbabaligya<br />
hin isda. Haros adlaw-adlaw nira<br />
nga gintiktikan hi Fr. Tentorio<br />
kundi tigda hira nga nawara had-<br />
ton adlaw nga ginpatay an padi.<br />
Nagpinakiana liwat an mga sundalo<br />
han 57 th IB hadton Oktubre ha<br />
iya cellphone number. Hadton<br />
2006, ginlanat han militar an<br />
iginlansar nga medical mission ni<br />
Fr. Tentorio ha akusasyon nga<br />
nag-aataman hiya hin samaran<br />
nga mga Pula nga mangaraway.<br />
Ginkondenar an pagpatay kan<br />
Fr. Tentorio han iba-iba nga mga<br />
grupo nga relihiyoso, mga lokal<br />
nga residente, mga tag-undong<br />
han kalibungan ngan grupo nga<br />
nag-uundong ha tawhanon nga<br />
2 ANG BAYAN Oktubre 21, 2011
katungod. Usa nga piket-rali<br />
an iginlansar han mga kaapi<br />
han Hustisya ha opisina han<br />
Department of Justice (DoJ)<br />
ha Manila hini nga Oktubre<br />
18. Nagdagkot liwat hin mga<br />
kandila ha Quezon City Rotonda<br />
an Promotion of Church<br />
People's Response komo pakisubo.<br />
Usa nga fact-finding mission<br />
an hihimuon han Exodus<br />
for Justice and Peace. Natuod<br />
hira nga an pagpatay kan Fr.<br />
Tentorio kaparte han Oplan<br />
Bayanihan han gobyerno kun<br />
diin target an mga indibidwal<br />
nga hugot nga natipa ha palisiya<br />
hini ha pagmimina.<br />
Nagin aktibo hi Fr. Tentorio<br />
ha pagbulig ha mga residente<br />
han Kulaman Valley, Sultan Kudarat<br />
ha ira mga pakigbisog ha<br />
tinagdagko nga pagmimina.<br />
Aktibo liwat niya nga ginkondenar<br />
an papel han militar komo<br />
mga protektor han mga minahan.<br />
Igin-undong liwat niya<br />
an pakigbisog han mga minoriya<br />
nga Higaonon para ha<br />
ira ansestral nga katunaan.<br />
Unob na nga nakakarawat<br />
hi Fr. Tentorio hin mga tarhug<br />
nga papatayon hiya han<br />
Bagani Command, usa nga<br />
paramilitar nga grupo ilarum<br />
han 73 rd IB. Nakaiwas hiya ha<br />
syahan nga atentar nga pagpatay<br />
hadton 2003 ha bulig<br />
han mulupyo.<br />
Hi Fr. Tentorio an ikatulo<br />
nga misyonero han Pontifical<br />
Institute for Foreign Missions<br />
(PIME) nga ginpatay ha Mindanao.<br />
An syahan amo hi Fr.<br />
Tullio Favali nga ginpatay hadton<br />
Abril 11, 1985 ha Tulunan,<br />
North Cotabato han paramilitar<br />
nga grupo nga ginpamunuan ni<br />
Norberto Manero. An ikaduha<br />
amo hi Fr. Salvatore Carzedda<br />
nga ginpatay han mga lalaki<br />
nga nakasakay ha motorsiklo<br />
hadton Marso 20, 1992 ha<br />
Zamboanga City. ~<br />
ANG BAYAN Oktubre 21, 2011<br />
PANHIHIBANG HAN PASISTA NGA ESTADO<br />
Mga nasyunal nga minoriya,<br />
biktima han rehimen Aquino<br />
Sakob hin 16 ka-bulan nga pangatungdanan ni Aquino, inabot<br />
siyam nga lider-minoriya an ginpatay han mga pwersa han estado.<br />
Yukut-yukot nga minoriya nga mulupyo an napiritan pagebakwet<br />
ha ira tagsa nga mga komunidad tungod ha grabe nga militarisasyon<br />
ngan pangangabuso. Damo ha ira an nahiagum hin harasment,<br />
iligal nga pangangaresto ngan pangangastigo.<br />
Pinakaurhi ha mga kaso han<br />
panmatay an pagpatay kan Rabenio<br />
Sungit, usa nga lider han mga<br />
Palaw'an tikang ha Quezon,<br />
Palawan. Hadton Setyembre, ginpusil<br />
hi Sungit han duha nga<br />
nakamotorsiklo nga lalaki ha<br />
merkado han Quezon ha nasering<br />
nga probinsya. Antes ini, agsub<br />
"bisitahon" han mga sundalo han<br />
<strong>Philippine</strong> Marines an balay han<br />
mga Sungit para ipakiana kun<br />
nakain ngan kun ano an ginhihimo<br />
niya. Ikaduha na nga membro<br />
han pamilya Sungit hi Rabenio<br />
nga ginpatay han mga pwersa han<br />
estado. Hadton 2005 ginpatay liwat<br />
han mga armado nga kaway<br />
han reaksyon an iya bugto nga hi<br />
Abelino.<br />
Hilaba an kasaysayan han pagato<br />
han pamilya Sungit ha<br />
tinagdagko nga pagmimina ngan<br />
para ha mga katungod han mga<br />
Mabangis nga militarisasyon<br />
ha San Fernando, Bukidnon<br />
nasyunal nga minoriya ha<br />
Palawan. Tungod hini, ginbansagan<br />
hira nga mga komunista<br />
ngan ginhimo nga target<br />
han pan-gigipit han militar.<br />
Hadton Hunyo 30, ginpatay<br />
han mga paramilitar hi Arpe Belayong,<br />
usa nga lider han mga<br />
Higaonon ngan an iya umagad<br />
nga hi Soltie "Amang" Daguingan.<br />
Nasamaran an mga anak ni<br />
Belayong nga hira Michelle, 14<br />
anyos ngan Longlong, 6 anyos.<br />
Hira Belayong ngan Daguingan<br />
mga lider han mga komunidad<br />
nga diniri paggikan ha ira katunaan<br />
ha luyo han mga operasyon<br />
han langyaw nga pagmimina ha<br />
Agusan del Sur. Hadton 2010<br />
ginpatay han mga paramilitar<br />
nga pwersa an bugto ni Belayong<br />
nga hi Mampaagi tungod<br />
liwat ha pagtipa ha tinagdagko<br />
nga pagmimina ha ira lugar. ~<br />
W aray hunong an militarisasyon ha mga barangay han Bunacao,<br />
Namnam ngan Magkalungay ha San Fernando, Bukidnon. Diri<br />
pala maiha, iginreklamo han mga minoriya ha lugar an waray<br />
hunong nga panmomba ha bukid han Butay, duok ha Pantagon<br />
Range kun diin hira nakuha hin pagkaon ngan iba pa nga mapapakabuhian.<br />
Maiha na nga gin-aantos han mga residente dinhi an<br />
pangangabuso han militar ngan lokal nga reaksyunaryo.<br />
Han magtikang hira pag-ato, gin-akusaran hira nga mga membro<br />
han Bagong Hukbong Bayan (BHB). Gindid-an hira pagpartisipar<br />
ha mga paggios para ha ira mga katungod. Kakonsabo hi<br />
Meyor Laurentia Edma han San Fernando, gintukod han militar an<br />
Triom Force, usa nga paramilitar nga grupo, para gipiton an mga<br />
residente nga naato para ha ira mga katungod. Hadton Oktubre<br />
11 ginpatay han Triom Force an kapitan han barangay han Kibungkong<br />
nga hi Jimmy Arion, katapos hiya magpahayag hin<br />
3
PANHIHIBANG HAN PASISTA NGA ESTADO<br />
pagtipa ha grupo. An Triom liwat an<br />
pinatay ha magtalaamay nga Nicomedes de<br />
la Peña, Sr. ngan Nicomedes de la Peña,<br />
Jr., hadton Abril 27. Mga parag-uma hira<br />
tikang ha Barangay Mabuhay. Ginpatay liwat<br />
han Triom hira Ruben Gatong ngan<br />
Itik Awisan, mga residente han Kibungkong<br />
ngan Namnam, tungod kay<br />
diniri hira pag-api ha grupo.<br />
Padayon an pan-gigipit ngan panarhug<br />
han mga sundalo. Ginsusulod nira an<br />
ngatanan nga sityo ngan gintiktikan an<br />
mga residente nga napartisipar ha mga<br />
gios-protesta. Regular hira nga nagpapatawag<br />
hin mga meting ngan nagpapagawas<br />
hin mga pasalida kun diin ginpapakaraut<br />
an mga paggios. Nagbutang hira<br />
hin detatsment atubangan han elementarya<br />
nga eskoylahan ha Namnam. Gintipahan<br />
ini han mga residente. ~<br />
Pan-gigipit ha mga<br />
parag-uma ha MisOr<br />
H adton Setyembre 24, inabot ha Kalumbay<br />
Regional Lumad Organization an report<br />
han Pangalasag, usa nga organisasyon han<br />
mga minoriya nga Higaonon, kasumpay ha<br />
pan-gigipit ha ira han mga tawuhan han A<br />
Brown Company Inc. (ABCI).<br />
Tinipa an Pangalasag ha plano nga<br />
panlupot han ABCI ha ira katunaan ha Opol,<br />
Misamis Oriental. Plano han ABCI, usa nga<br />
langyaw nga kompanya nga nagtatanom hin<br />
palm ngan nagbabaligya hin palm oil nga<br />
mag-abre hin plantasyon ha tuna nga gintatanman<br />
han mga Higaonon hin saging, lubi<br />
ngan iba pa nga tanom. Ira igin-iinsister nga<br />
iatras an proyekto han ABCI.<br />
Hadton Marso 10, gin-gipit ngan gintarhug<br />
han mga gwardya han ABCI an pito nga membro<br />
han Pangalasag. Plano nira kumuha hin<br />
"bagacay," usa nga tipo hin kawayan, han tigda<br />
nala hira pagdid-an han mga gwardya nga<br />
sumulod ha lugar. <strong>Waray</strong> magpadayon an mga<br />
parag-uma ngan kinadto nala hira ha iba nga<br />
lugar. Usa ka-oras kahuman hini, ginsundan<br />
hira han mga armado nga tawuhan ngan waray<br />
pag-aalang nga ginpauranan hin bala han mga<br />
nagpakilala nga membro han National Bureau<br />
of Investigation. Ginkastigo hira, gintarhug<br />
ngan iligal nga igindetenir ha Opol Police Station.<br />
Iginbalhin hira ha opisina han NBI ha<br />
kapitolyo han Cagayan de Oro ngan ginkasuhan<br />
hin direct assault. ~<br />
Lakbayan ha Northcentral<br />
Mindanao, iginlansar<br />
Ha Northcentral Mindanao, tulo ha kada upat nga<br />
parag-uma an waray kalugaringon tuna. Narunapulo<br />
kayukot nga mga trabahador ha uma an<br />
nabubuhi ha grabe nga kakurian. An kawaray tuna<br />
mas ginpapagrabe pa han hiluagan nga panlulupot<br />
hin tuna han mga multinasyunal nga korporasyon ha<br />
pagkaon. Diri pala maiha, nagin sentro na liwat an<br />
rehiyon han duguon nga komprontasyon giutan han<br />
mga naato nga parag-uma ngan mga langyaw nga<br />
kompanya, ira kakonsabo nga mga agaron maytuna<br />
ngan mga armado nga pwersa han estado.<br />
Ini nga mga isyu an dara han yukut-yukot nga<br />
parag-uma nga nagmartsa tikang ha ira mga<br />
umhanan ha Valencia, Bukidnon; Luagit, Misamis Oriental;<br />
ngan Gingoog City ngadto ha Cagayan de Oro<br />
City tikang Oktubre 19 tubtub Oktubre 21.<br />
Ha Bukidnon, nakipagkonsabuhay an mga<br />
langyaw nga korporasyon ha mga agaron maytuna<br />
para malupot nira an katunaan nga paborable kunta<br />
para ha produksyon han pagkaon para ha lokal nga<br />
konsumo. Ginpepletihan nira, kundi man direkta nga<br />
ginpapalit an katunaan para ha komersyal nga produksyon<br />
han mga agrikultural nga produkto nga paneksport.<br />
Ha 315,164 ektaryas nga umhanan nga tuna,<br />
haros 80,000 ektaryas an gintatanman hin pinya<br />
pala. May-ada 32,000 ektaryas naman an gintatanman<br />
na hin saging. Kalakip ha mga langyaw nga kompanya<br />
nga may-ada mga plantasyon dinhi an Del<br />
Monte <strong>Philippine</strong>s Inc. (DMPI), Lapanday Diversified<br />
Products Corp., Davao Agriventures Corp. (DAVCO),<br />
Mt. Kitanglad Agri-Development Corporation ngan<br />
Southern Fresh Fruits.<br />
Kadungan han hiluagan nga panlupot hin tuna an<br />
pagkanap han mga pangangabuso ha tawhanon nga<br />
katungod han mga parag-uma.<br />
Hadton Hunyo 14, ginpabuthan han mga gwardya<br />
ngan goons han <strong>Central</strong> Mindanao University (CMU)<br />
an nagkakampo nga mga parag-uma ha Dologon,<br />
Maramag. Nagkampo an mga kaapi han Buffalo-Tamaraw-Limus<br />
Farmers Association para pugngan an pagpalayas<br />
ha ira ha tuna nga gin-uma nira hin masobra<br />
tulo ka-dekada. Nakatalaan nga ibaligya han CMU ha<br />
DAVCO an ira mga umhanan para ha pagpahiluag han<br />
plantasyon han saging ngan pinya han kompanya.<br />
Hadton Hulyo 30 naman, ginpabuthan han mga<br />
gwardya han Del Monte Plantation an mga nagkakampo<br />
nga parag-uma ha Ocaya Ranch ha Kuya, Maramag.<br />
Nakatalaan nga palayason an mga parag-uma<br />
ha katunaan nga ira gin-uuma tungod kay iginbaligya<br />
na ini han agaron maytuna ha Del Monte para ha<br />
ekspansyon han plantasyon han pinya. ~<br />
4 ANG BAYAN Oktubre 21, 2011
Ka Roger, ginpasidunggan<br />
ngan ginsaluduhan<br />
B inuhos<br />
an mga pagsaludo ngan pagpasidungog ha desperdona<br />
nga tagapagyakan han Partido Komunista han Pilipinas (PKP)<br />
nga hi Gregorio "Ka Roger" Rosal.<br />
Nagpagawas han kada tagsa<br />
nga pagpasidungog an sentral<br />
nga pamunuan han PKP, mga<br />
yunit han Bagong Hukbong<br />
Bayan, an National Democratic<br />
Front ngan mga rebolusyunaryo<br />
nga organisasyon masa nga<br />
membro hini nga kinilala ngan<br />
sinaludo kan Ka Roger nga<br />
nagserbe nga boses han rebolusyunaryo<br />
nga kagiusan ha masobra<br />
usa ka-dekada. Sinaludo<br />
liwat an mga progresibo nga organisasyon<br />
han mga batan-on,<br />
parag-uma, trabahador, parupangisda<br />
ngan iba pa nga sektor<br />
nga kinilala ha dako nga papel<br />
ni Ka Roger ha pag-undong ha<br />
interes han katawhan Pilipino.<br />
Iginpagawas han Kawanihan<br />
sa Impormasyon han PKP hadton<br />
Oktubre 9 an impormasyon<br />
hiunong ha pagkamatay ni Ka<br />
Roger hadton Hunyo 22. Kadungan<br />
hini ginpasamwak an pahayag<br />
han Komite Sentral han<br />
PKP pinaagi han ispesyal nga<br />
isyu han Ang Bayan. Dinhi<br />
naghatag an bug-os nga PKP<br />
hin Pula nga pagsaludar ha bugos<br />
nga kinabuhi nga waray pagaalang<br />
nga pagserbe ni Ka Roger<br />
ha katawhan. Sering han Komite<br />
Sentral, komo tagapagbalita<br />
han rebolusyon Pilipino, an tingog<br />
ni Ka Roger nagpalarab<br />
ngan naghatag-inspirasyon ha<br />
mga Pula nga mangaraway ngan<br />
katawhan nga nakikigbisog. Nagin<br />
aragian liwat hiya han mga<br />
pag-aayop han mga tiniyupi<br />
ngan tinamas-tamasan nga<br />
naghihingyap hin hustisya,<br />
dugang pa han Komite Sentral.<br />
Ginkilala han Panrehiyon<br />
nga Komite han Partido ha<br />
Southern Tagalog (KR-ST) an<br />
dako nga amot ni Ka Roger ha<br />
rehiyon. Ha pahayag han KR-ST,<br />
ANG BAYAN Oktubre 21, 2011<br />
ginlatag hini an nagin papel ni<br />
Ka Roger ha pagpundar ngan<br />
pagpasulong han rebolusyunaryo<br />
nga kagiusan ha rehiyon.<br />
Ginhinumduman hini an mga<br />
ginkatinan nga papel ni Ka<br />
Roger ha rehiyon komo opisyal<br />
han panrehiyon nga pamunuan<br />
han Partido ngan komo tagapagyakan<br />
han Melito Glor Command<br />
(MGC) hadton 1988 tubtub<br />
1992. Ginkilala liwat han<br />
KR-ST an dako nga papel ni Ka<br />
Roger ha pagdumara han buruhaton<br />
propaganda ha rehiyon<br />
kalakip an panguna ha buruhaton<br />
nga pagbrodkas han Radyo<br />
Pakikibaka ngan pagpagawas<br />
han Kalatas, an rebolusyunaryo<br />
nga panmasa nga mantalaan<br />
han ST.<br />
Tikang ha Southern Tagalog,<br />
an rehiyon nga gintikangan ni Ka<br />
Roger, nagpagawas liwat hin pahayag<br />
an Melito Glor Command<br />
(MGC), an Lucio de Guzman Command<br />
(BHB-Mindoro) ngan an<br />
Eduardo Dagli Command (BHB-<br />
Batangas). Naghatag liwat hin<br />
kada iya nga pagpasidungog an<br />
mga panrehiyon nga sanga ha ST<br />
han <strong>Revolution</strong>ary Council of<br />
Trade Unions (RCTU-ST), Pambansang<br />
Katipunan ng mga Magbubukid<br />
(PKM-ST), Artista at Manunulat<br />
para sa Sambayanan<br />
(ARMAS-ST), Kabataang Makabayan<br />
(KM-ST), ngan Liga ng<br />
Agham para sa Bayan sa UP Los<br />
Baños (LAB-UPLB).<br />
Usa nga tinuod nga rebolusyunaryo<br />
nga bayani han<br />
katawhan Pilipino: Sugad hini<br />
iginladawan hi Ka Roger ni<br />
Jorge "Ka Oris" Madlos, tagapagyakan<br />
han National Democratic<br />
Front-Mindanao. Sering<br />
niya, an panahon nga nagin<br />
tagapagyakan hi Ka Roger han<br />
PKP an pinakamaranggat nga<br />
panahon han rebolusyunaryo<br />
nga propaganda nga diri pa<br />
natutumbasan yana. Ginsaluduhan<br />
ni Ka Oris an pagkamapainubsanon<br />
ngan kamaduruto<br />
ni Ka Roger. Iginpakita han<br />
kinabuhi ni Ka Roger, nga<br />
nagtikang ha klase nga paraguma,<br />
an kamatuoran nga an<br />
masa an tinuod nga bayani.<br />
Usa nga diri mapaparong nga<br />
kalayo an ginpalarab ni Ka<br />
Roger ha kasingkasing ngan hunahuna<br />
han mga rebolusyunaryo<br />
ha kasyudaran, sumala ha Panrehiyon<br />
nga Komite han Partido<br />
ha National Capital Region. Sering<br />
nira, ini nga kalayo an<br />
naglamrag ha dalan han rebolusyonaryo<br />
nga paggios ngan<br />
magrurumok ha paghahadi han<br />
dagko nga agaron maytuna ngan<br />
komprador burgesya.<br />
Ginhandom ni Simon "Ka Filiw"<br />
Naogsan, tagapagyakan<br />
han Cordillera Peoples Democratic<br />
Front an mahinungdanon nga<br />
leksyon ha buruhaton propaganda<br />
nga nagin legasiya ni Ka<br />
Roger. Nagkaupod an duha nga<br />
lider ha usa nga press conference<br />
hadton 2005 ha Mountain<br />
Province kun diin gin-imbitahan<br />
nira an mga membro han midya<br />
para ireport an pag-uswag han<br />
rebolusyon Pilipino. Sumala kan<br />
Ka Filiw, nakita niya kun tipaunan-o<br />
epektibo nga nakigsum-<br />
5
pay ngan nakigsuok hi Ka Roger<br />
ha mga mamarahayag, masa<br />
ngan mga Pula nga mangaraway.<br />
Nakasilsil na ha kasingkasing<br />
ngan pan-abat han batakan nga<br />
masa an legasiya ni Ka Roger<br />
ngan mga kadaugan ngan pagsulong,<br />
sumala kan Ka Simeon<br />
Santiago, political director han<br />
Bagong Hukbong Bayan ha<br />
Southern Mindanao Region. Sering<br />
niya, padayon nga maaningal<br />
an iya tingog ha bug-os<br />
nga nasud.<br />
Iginladawan naman hi Ka<br />
Roger ni Prof. Jose Ma. Sison,<br />
tsirman nga tagpundar han PKP,<br />
komo susbaranan nga komunista<br />
nga kadre, darayawon nga patriyotiko<br />
nga Pilipino, maungod<br />
nga Pula nga mangaraway, malinaw<br />
nga tagpahayag ngan epektibo<br />
nga magturutdo ngan organisador<br />
ha ranggo han<br />
masa nga anakpawis.<br />
Ginsering naman ni Ka<br />
Luis Jalandoni, tsirman<br />
han NDFP-Negotiating<br />
Panel, nga hi Ka Roger<br />
waray kamatayon nga<br />
tingog han rebolusyon<br />
ngan han<br />
tinalumpigos ngan<br />
tiniyupi nga<br />
masa.<br />
I ginladawannaman<br />
han<br />
Pambansang<br />
Katipunan ng<br />
mga Magbubukid hi Ka Roger<br />
komo bayani han klase nga<br />
parag-uma. Nanawagan an PKM<br />
ha mga parag-uma nga iundong<br />
an iya rebolusyunaryo nga<br />
legasiya. Sumala naman ha <strong>Revolution</strong>ary<br />
Council of Trade<br />
Unions, hi Ka Roger an budyong<br />
han rebolusyon nga nagpapadig-on<br />
ha determinasyon nga<br />
umato ngan magrebolusyon.<br />
Mga pula nga rosas naman an<br />
iginhalad han Kabataang Makabayan<br />
kan Ka Roger nga ira iginladawan<br />
nga idolo ngan inspirasyon<br />
han mga rebolusyunaryo<br />
nga batan-on.<br />
Nagsaludar liwat an mga de-<br />
tenido politikal ha nasud. Ha ira<br />
pahayag, ginkilala nira Prospero<br />
Agudo, Alan Jazmines, Eduardo<br />
Serrano an marayhak nga pagbabalita<br />
ni Ka Roger ngan an<br />
tangkod nga pag-undong niya<br />
ha interes han katawhan.<br />
Nagpahayag liwat an iba-iba<br />
nga mga progresibo nga lider<br />
ngan organisasyon. Ginhandom,<br />
ginsaluduhan ngan nagpasidungog<br />
an mga grupo nga BAYAN,<br />
Pamalakaya, KMU, Anakbayan,<br />
Antonio Zumel Center for Press<br />
Freedom ngan damo pa nga iba.<br />
Ginkilala liwat han mga lider<br />
sugad kanda Renato Reyes, Carol<br />
Araullo, Judy Taguiwalo, Roberto<br />
Castro ngan iba pa an nahiamot<br />
ni Ka Roger ha pakigbisog<br />
han katawhan Pilipino.<br />
Nagpadangat liwat hin pakisubo<br />
an Moro Islamic Liberation<br />
Front (MILF) nga kinilala kan<br />
Ka Roger komo tinuod nga<br />
bayani han mga naghihingyap<br />
hin katalwasan<br />
tikang ha pananalumpigos<br />
ngan paniniyupi.<br />
Nagpadangat liwat hin<br />
pakisubo an mga rebolusyunaryo<br />
ngan progresibo<br />
nga organisasyon<br />
tikang ha<br />
Austria, Australia,<br />
India,<br />
Belgium<br />
ngan iba pa.<br />
Iginpadangat<br />
ha internet an mga<br />
mensahe ha pakisubo ha kamatayon<br />
ni Ka Roger. Kalakip an<br />
ngaran ni Ka Roger ha<br />
pinakamapaso nga mga pulong<br />
ha balyuay hin mensahe ha Twitter<br />
ngan iba-iba nga website.<br />
Nagsurat hin mga artikulo nga<br />
naghahandom kan Ka Roger an<br />
mga reporter nga nagin suok<br />
niya nga sumpay sugad kanda<br />
Delfin Mallari ngan Paul Gutierrez.<br />
Diri pipira nga luwa an iginsurat<br />
para hiya pasidunggan.<br />
Komo baton ha panawagan<br />
han PKP, nagpormasyon an<br />
ngatanan nga yunit han Bagong<br />
Hukbong Bayan ha bug-os nga<br />
nasud hadton kaudtuhon han<br />
Oktubre 15 komo pagsaludo ha<br />
anay tagapagyakan han PKP<br />
ngan para ihan-ay hi Ka Roger<br />
ha Bulwagan ng mga Bayani<br />
ngan Martir han katawhan<br />
Pilipino. Partikular ha Batangas,<br />
nga lugar nga gintikangan ni Ka<br />
Roger, inatender an mga usa kagatos<br />
nga Pula nga mangaraway<br />
ngan masa nga parag-uma ha<br />
usa nga katitirok para dumdumon<br />
an rebolusyunaryo nga<br />
kinabuhi ni Ka Roger.<br />
Kadungan han pagpormasyon<br />
han BHB, naglansar an Kabataang<br />
Makabayan ngan iba pa<br />
nga mga rebolusyunaryo nga organisasyon<br />
hin mga pakilat nga<br />
rali ha iba-iba nga lugar han<br />
Southern Tagalog; ha Sta. Cruz,<br />
Manila; ha Cubao, Quezon City;<br />
ha Davao City ngan iba pa nga<br />
lugar. An mga nagrali ha US embassy<br />
ngan Mendiola hiton liwat<br />
nga adlaw naghatag liwat hin<br />
panahon para pasidunggan hi Ka<br />
Roger.<br />
Iginlansar naman hadton kulop<br />
han Oktubre 15 an usa nga<br />
dako nga katitirok ha covered<br />
court ha Ibaan, Batangas, an<br />
bungto nga gintikangan ni Ka<br />
Roger. Inatender didto an masobra<br />
500 ka-tawo. Gintapo hira<br />
han kapitan han Barangay Talaibon,<br />
kun diin natawo hi Ka<br />
Roger. Namulong an duha niya<br />
nga bugto, ginpagawas an<br />
halipot nga bidyo han iya talambuhay<br />
ngan an mensahe han<br />
pakig-usa ni Kasamang Joema<br />
Sison. Nagpahayag an iba-iba<br />
nga sektor hin pakig-usa ngan<br />
kinanta hin mga rebolusyunaryo<br />
nga kanta. Antes ini, usa nga<br />
misa an ginhimo ha singbahan<br />
han Ibaan. Ginbisita liwat an<br />
kadaan nga balay han pamilya<br />
Rosal.<br />
Ha pangunguna han NDF Negotiating<br />
Panel ngan mga lokal<br />
nga opisyal hini, hihimuon ha<br />
Oktubre 21, Adlaw han mga<br />
Parag-uma, an usa nga dako nga<br />
pampubliko nga katitirok ha UP<br />
Film Center para pasidunggan hi<br />
Ka Roger. ~<br />
6 ANG BAYAN Oktubre 21, 2011
COPD ha NEMR,<br />
sugad kabangis han RSOT<br />
L abot<br />
ha mapan-owat hini nga ngaran, waray anuman nga<br />
pagkakaiba an Community Organizing for Peace and Development<br />
(COPD) Teams han Oplan Bayanihan (OPB) ngan an uraura<br />
na nga ginhihimaraut nga Reengineered Special Operations<br />
Teams (RSOT) han Oplan Bantay Laya.<br />
Sumala ha eksperyensya han<br />
Northeastern Mindanao Region<br />
(NEMR), gin-gagamit pa gihapon<br />
han OPB an triad operations<br />
kun diin dudrungan nga<br />
ginhihimo an operasyon kombat,<br />
paniktik ngan COPD.<br />
Samtang may-ada nakapwesto<br />
nga pankombat nga yunit an<br />
AFP ha palibot para tabrugon an<br />
Bagong Hukbong Bayan (BHB),<br />
naestambay an mga tim han<br />
COPD ha sentro han mga gintatarget<br />
nga baryo. Sugad liwat<br />
han mga operasyon RSOT, an<br />
mga operasyon COPD kontrakatawhan<br />
ha esensya. Gingagamit<br />
hini nga taming an<br />
katawhan, gintatarhug ngan<br />
ginpupuypoy hira, gintatamastamasan<br />
an ira mga katungod<br />
ngan ginruruba an ira pagkaurusa.<br />
Tinuyo nga gin-okupar han<br />
mga tim han COPD an mga balay<br />
ngan pasilidad han mga sibilyan<br />
para magserbe nga "proteksyon"<br />
ha ira an mga residente ha posible<br />
nga pag-atake han BHB.<br />
Pira ha mga kaagsuban nira nga<br />
ginkakampuhan an mga eskoylahan,<br />
barangay hall, health center,<br />
waiting shed ngan iba pa<br />
nga pampubliko nga lugar.<br />
Oras nga makapwesto an tim<br />
han COPD, naghihimo na ini hin<br />
iba-iba nga porma han saywar.<br />
Pangowat. Para pagawson<br />
nga demonyo an Bagong Hukbong<br />
Bayan (BHB) ngan rub-on<br />
an pagkaurusa han katawhan<br />
ngan han ira hukbo, nagpapagawas<br />
an COPD hin kontra-reboluyonaryo<br />
nga mga bidyo sugad<br />
han "Huwad na Pangarap"<br />
ngan "Killing Fields."<br />
ANG BAYAN Oktubre 21, 2011<br />
May-ada liwat mga tropa an<br />
COPD nga nagpopostura nga<br />
mga Pula nga mangaraway,<br />
nakadto ha balay han gintatahapan<br />
nga tagsuporta han BHB<br />
ngan didto nakaturog o diri<br />
ngani nagpapabulig nga makontak<br />
an mga kasama. Naghihimo<br />
hira hin mga krimen para<br />
ipasamwak nga an BHB kuno an<br />
may-ada kasal-anan.<br />
Samtang ginhihimo ini ha<br />
mga target nga baryo, naduyog<br />
ha pagbinuwa an mga tagapagyakan<br />
ngan opisyal han militar<br />
ha masmidya kontra ha BHB.<br />
An mga prinsipal nga isyu nga<br />
igin-akusar ha BHB pagtalapas<br />
kuno ha tawhanon nga katungod,<br />
pagrekrut hin mga menor<br />
de edad, pangilkil, panulis ngan<br />
iba pa nga terorista nga binuhatan.<br />
Iginlaladawan liwat nga<br />
mga membro han BHB an mga<br />
parag-uma nga sibilyan nga ira<br />
gindadakop o ginpapatay.<br />
Samtang, pirit naman nira<br />
nga ginpapagawas nga masunuron<br />
nga karnero an ira kalugaringon<br />
pinaagi ha paggamit ha mga<br />
rekurso han sibilyan nga gobyerno<br />
para maghatag hin pira nga serbisyo<br />
ha mga tawo. Ginkokontrol<br />
ngan ginpapamunuan han militar<br />
an panhatag han mga rekurso han<br />
mga ahensya han gobyerno sugad<br />
han National Commission on Indigenous<br />
Peoples, Department of<br />
Social Welfare and Development,<br />
Department of Health ngan mga<br />
lokal nga gobyerno. Naghahatag<br />
hira hin bokasyunal nga pagpahiara<br />
ha kabatan-unan, gamit<br />
an mga kurikulum han TESDA.<br />
Naglansar hira hin mga medical<br />
mission gamit an tawuhan ngan<br />
bulong han rural health unit han<br />
DOH. Nagdidistribwer hira hin<br />
"Biyaya ni Pnoy," gamit an bugas<br />
ngan iba pa nga rekurso han<br />
DSWD. Tuyo na liwat han sugad<br />
hini nga porma han saywar nga<br />
tahuban an ha aktuwal grabe nga<br />
pagbalewaray han naghahadi nga<br />
rehimen ha interes ngan kaupayan<br />
han katawhan. Karuyag nira nga<br />
pasalamatan pa han mga tawo an<br />
mga mumo nga iginwawarikwik ha<br />
ira samtang padayon nga nagtitikaraut<br />
an mga pankatilingban<br />
nga serbisyo.<br />
Gin-aatentaran han COPD<br />
pagkabig an hunahuna ngan kasingkasing<br />
han mulupyo ha ibaiba<br />
nga himabaw nga pamaagi<br />
sugad han pagin ninong,<br />
paglimpyo han mga pampubliko<br />
nga lugar ha baryo, pakipag-uyas<br />
hin basketbol ha mga taghimaryo,<br />
7
pag-upod ha mga ponsyon han<br />
mga organisasyon ha baryo, pangonsuylo<br />
ha mga daraga, pagisponsor<br />
hin sarayaw ngan banda<br />
ngan pakighampang ngan<br />
pakipag-irignom ha kalalakin-an<br />
para makapanumat ini hin mga<br />
impormasyon kun hubog na.<br />
Pero waray pag-iha, ginawas<br />
na gihapon an pangil han tim han<br />
COPD.<br />
Kabangisan ngan panarhug.<br />
Balaud militar an ginpapaeksister<br />
ha mga komunidad nga may-ada<br />
operasyon COPD ngan pirme mayada<br />
panarhug o panhadlok an mga<br />
pamaagi hini.<br />
An mga target o gintatahapan<br />
nga aktibo nga nasuporta ha rebolusyunaryo<br />
nga kagiusan iginpapatawag<br />
ha kampo han batalyon o<br />
kumpanya han AFP, ha barangay<br />
hall, ha tay-aw o higrayo nga lugar<br />
para ipailarum ha interogasyon<br />
ngan tarhugon agud makigkooperar<br />
ha militar.<br />
Ginsensus an mga balay para<br />
adman kun may-ada mga<br />
nawawara nga residente ha baryo<br />
o membro han pamilya. Kaagsuban,<br />
gin-aakusaran nga membro<br />
han BHB an mga nawawara.<br />
An mga kilalado nga lider<br />
parag-uma ngan lider lumad agsub<br />
nga "ginbibisita" ha ira balay para<br />
gipiton. Sustenido nga ginsusubaybayan<br />
an mga gintatahapan<br />
nga aktibo nga simpatisador han<br />
BHB.<br />
Danay gintatarhug an mga residente<br />
nga aada ha kompyuter<br />
an ngaran nira ngan papipirmahon<br />
ha usa nga papel para mapara<br />
kuno an ira rekord ha<br />
kompyuter. Adto ngay-an in papeles<br />
na ha pagsurender an ira<br />
ginpipirmahan. Kundiri man,<br />
pormal nga ginpapasurender an<br />
mga "may-ada rekord."<br />
Diri na libyano nga makagios o<br />
makagawas-sulod an mga residente<br />
oras nga istambayan an ira<br />
baryo hin mga tim han COPD.<br />
Iginlilista kun hin-o an nagawas<br />
ngan nasulod ha baryo, iginpa-<br />
pakiana kun san-o o ano nga oras<br />
mabalik ngan ano an tuyo ha paggawas<br />
ngan pagsulod. May-ada talaan<br />
an pagsulod ngan paggawas.<br />
An hin-uman nga diri dayon nabalik<br />
gin-aakusaran nga kinadto ha<br />
kampo han BHB.<br />
Kontrolado an gawas-sulod<br />
han mga rekurso. Ginsusukol an<br />
konsumo han kada pamilya ngan<br />
subay hini, ginlilimitaran an gintutugutan<br />
paliton. Ginrerekisa ha<br />
tsekpoynt an ngatanan nga gamit<br />
ngan pinanmalit.<br />
Ha kaihaon nira ha mga komunidad<br />
diri maitago nga pasista ha<br />
esensya an mga naglalansar hin<br />
operasyon COPD. Aada an arbitraryo<br />
nga pagpapabuto ha mga balay<br />
han sibilyan kun nahuhubog, mga<br />
panmomba ngan panganyon kun<br />
ginlalanat an BHB ngan iba pa<br />
nga binuhatan nga nagtatanom<br />
hin kahadlok ha katawhan ngan<br />
nagbubutang ha ira ha peligro.<br />
Pagruba ha pagkaurusa.<br />
Katuyuanan han mga operasyon<br />
COPD an pagruba han rebolusyunaryo<br />
nga pagkaurusa han<br />
katawhan para hira magkaburublag<br />
ngan masayon mapaeksister<br />
an mga kontra-katawhan nga<br />
palisiya ngan proyekto.<br />
Klaro ini nga katuyuanan ha<br />
kada panahon nga ginmemeting<br />
han militar an masa ngan nagtatanom<br />
hin kasamukan ngan intrigahay<br />
ha ira ranggo. Gin-aaghat<br />
hira nga itudlok an mga namumuno<br />
ha mga organisasyon masa<br />
ngan trayduran an mga kaurupdan<br />
o kakilala nira nga mga membro<br />
han BHB. Ginpapagawas nira nga<br />
may-ada na mga nagtraydor ha ira<br />
ranggo sanglit mas makakaupay<br />
kun umamin nala hira ngan<br />
makipagkooperar ha AFP.<br />
Padig-unon an pagkaurusa<br />
han katawhan. An pinaka-piho<br />
nga pamaagi ha pagpirde ha COPD<br />
ngan Oplan Bayanihan amo an<br />
pag-isa ha mapan-ato nga diwa<br />
han masa ngan an hugot nga<br />
pagkatin ha pulitiko-militar nga<br />
inisyatiba.<br />
An ladawan ngan artikulo ginkuha tikang ha Lingkawas, rebolusyunaryo nga<br />
panmasa nga mantalaan han Northeastern Mindanao Region.<br />
Para ini makab-ot, nananawagan<br />
an National Democratic Front<br />
ha katawhan han rehiyon nga<br />
magkaurusa para ibuksas ngan<br />
atuhan an COPD-OPB. Sering hini,<br />
ha sugad hini nga pamaagi<br />
mapapakyas han katawhan han<br />
NEMR an Oplan Bayanihan. Sanglit<br />
waray rason para diri liwat<br />
mapirde han katawhan an OPB<br />
yana.<br />
Gin-aaghat han NDF-NEMR<br />
an katawhan ha mga baryo nga<br />
pakusgon an pagsarig ha kada<br />
tagsa ngan diri magpadara ha<br />
mga pangowat han AFP ngan<br />
mga pag-atentar hini nga rubon<br />
an ira pagkaurusa. Kinahanglan<br />
magin maungod an<br />
mulupyo nga ireport ha<br />
pinakaduok nga ahensya, institusyon<br />
ngan grupo nga naguundong<br />
ha tawhanon nga<br />
katungod an mga pagtalapas<br />
han pasista militar ngan mga<br />
kaway hini.<br />
Kun ha luyo han pag-insister<br />
han katawhan diri magikan an<br />
mga tropa militar, kinahanglan organisado<br />
nga magprotesta ha sentro<br />
han bungto an mga taghimaryo.<br />
Dad-on nira nga isyu ha giosprotesta<br />
an pagbuksas ngan<br />
pagtipa ha paggamit ha mga<br />
sibilyan komo mga taming han<br />
militar. Poyde hira umayop ha mga<br />
opisyal han gobyerno ngan<br />
singbahan para didto sumirong<br />
samtang diri pa hira makakabalik<br />
ha kada tagsa nira nga baryo.<br />
Poyde liwat hira kumadto ha mga<br />
istasyon han radyo o telebisyon<br />
para palandawon an mga pagtalapas<br />
han militar ha tawhanon nga<br />
katungod han mulupyo.<br />
Nananawagan an NDF-NEMR<br />
ha katawhan nga diri sumalado ha<br />
militar ngan diri magpaestar hin<br />
mga sundalo ha ira balay para<br />
makalikay ha peligro nga mahilapid<br />
kun may-ada engkwentro.<br />
Sering han NDF-NEMR, kinahanglan<br />
hinumduman nga pagtalapas<br />
ha balaud han gerra ngan<br />
pagtalapas ha tawhanon nga<br />
katungod nga estaran han militar<br />
an mga balay ngan pasilidad han<br />
mga sibilyan. ~<br />
8 ANG BAYAN Oktubre 21, 2011
ANG BAYAN Oktubre 21, 2011<br />
MAGDINAUGON NGA OPENSIBA HAN BHB<br />
19 nga sundalo han 50 th IB, namatay<br />
ha Cervantes, Ilocos Sur<br />
H a<br />
luyo han paglikaw han Armed Forces of<br />
the <strong>Philippine</strong>s (AFP) diri hini maitago an<br />
kamatuoran nga nahiagum ini hin grabe<br />
nga dugsang ha kamot han Bagong Hukbong<br />
Bayan (BHB) ha mga agway nga nahitabo ha Cervantes,<br />
Ilocos Sur hadton katapusan han Setyembre.<br />
Sumala ha dugang nga report han Alfredo Cesar<br />
Command (BHB-Ilocos Sur),<br />
inabot 19 nga sundalo an namatay<br />
ngan unom an nasamaran.<br />
Para mailikaw an tinuod<br />
nga ihap han ira mga kaswalti,<br />
igin-agi han militar an mga<br />
patay nga lawas ngan mga<br />
samaran ha iba-iba nga ruta.<br />
Masugad paman, napakyas hira<br />
nga hul-os ini nga ilikaw ha<br />
mulupyo.<br />
Sumala ha report han mga lokal nga residente,<br />
diri mamenos ha napulo nga patay nga lawas han<br />
mga sundalo an nakita nira ha ilarum han tulay had-<br />
Operasyon militar,<br />
peste ha panginabuhi han masa<br />
G insesering<br />
han AFP ngan han rehimen Aquino nga an rebolusyunaryo<br />
nga kagiusan ulang kuno ha pag-uswag han<br />
kabaryuhan. Kabaliskaran dinhi an nahiaguman han 293 nga<br />
pamilya nga parag-uma ha Agusan del Norte ngan Surigao del Sur<br />
nga napiritan pag-ebakwet hadton Mayo tubtub Hunyo tungod<br />
ha mga operasyon COPD han AFP.<br />
Sumala ha usa nga artikulo<br />
ha Lingkawas, rebolusyunaryo<br />
nga panmasa nga mantalaan ha<br />
NEMR, inabot `984,000 (o<br />
abereyds nga `3,358 kada pamilya)<br />
an gin-eestimit nga nawara<br />
ha mga nag-ebakwet tungod ha<br />
nabayaan nira nga umhanan<br />
ngan inataman nga hayop.<br />
Tulo nga mayor nga pagebakwet<br />
an nahitabo hiton nga<br />
panahon.<br />
An una nahitabo hadton<br />
Mayo 26-Hunyo 16 ha Zapanta,<br />
Bangayan, Agusan del Norte.<br />
Sitenta y singko nga pamilya nga<br />
Mamanwa ngan parag-uma an<br />
nag-ebakwet tungod ha operasyon<br />
COPD han 30 th IB. Hiton nga<br />
panahon ginpugngan liwat han<br />
militar ha tsekpoynt an mga motorsiklo<br />
nga nagdadara hin kahoy<br />
nga asya an ginpapakabuhian<br />
han mulupyo ha lugar.<br />
An ikaduha nahitabo hadton<br />
Hunyo 20-Hulyo 4 ha Mahaba,<br />
Marihatag, Surigao del Sur kun<br />
diin 141 ka-pamilya nga paraguma<br />
an nag-ebakwet. Haros<br />
duha ka-bulan nga nag-estar an<br />
COPD ha barangay hall, day care<br />
center, health center ngan<br />
ton aga han Setyembre 25. Hiton liwat nga adlaw<br />
iginluran ha usa nga helikopter an usa nga samaran<br />
nga sundalo ngan kompirmado ini nga namatay ha<br />
hospital.<br />
Duha nga agway an nahitabo antes ini. Nahitabo<br />
an syahan nga engkwentro han ambuson han BHB<br />
an mga tropa han 50 th IB ha Barangay Remedios<br />
hadton Setyembre 23. Unom nga sundalo an namatay<br />
ngan unom liwat an nasamaran. Nahitabo an<br />
ikaduha nga agway kinabuwasan han gab-i ha Sityo<br />
Bulaga, Barangay Aloling.<br />
Usa na naman nga agway an nahitabo hadton<br />
Setyembre 26 han kulop ha Sityo Maupong,<br />
Barangay Concepcion. Duha nga sundalo an namatay<br />
dinhi.<br />
Pataraw-an ngan diri matuod-tuod an<br />
mga pahayag han militar kasumpay han<br />
ira mga kaswalti. Sering ni Col. Eliseo<br />
Posadas, hepe han 503 rd Brigade kun diin napailarum<br />
an 50 th IB, usa nga sundalo an nasamaran<br />
ha pag-ambus han BHB hadton Setyembre 23 samtang<br />
usa an namatay nga sundalo ha agway hadton<br />
opisina han Sangguniang Kabataan.<br />
Landaw an harasment,<br />
panarhug ngan pangowat<br />
ha operasyon COPD han<br />
militar.<br />
Nahitabo an ikatulo hadton<br />
Hunyo 26-Hulyo 2 ha Janipaan,<br />
San Agustin, Surigao<br />
del Sur kun diin 77 nga pamilya<br />
nga Manobo ngan Mamanwa<br />
an nag-ebakwet. An pagebakwet<br />
resulta han iligal nga<br />
pag-aresto han 29 th IB COPD<br />
ha unom nga parag-uma nga<br />
nagkopras ha Upper Janipaan<br />
ha syahan nga adlaw han operasyon.<br />
Kaupod han mga<br />
nagkokopras an tulo nga<br />
batan-on nga gindakop liwat<br />
ngan ginbansagan nga mga<br />
mangaraway han BHB.<br />
Hini nga mga kaso, binalik<br />
la an mga parag-uma han<br />
maadman nga ginikan na an<br />
mga tropa militar nga nag-okupar<br />
ha ira mga komunidad. ~<br />
9
10<br />
MAGDINAUGON NGA OPENSIBA HAN BHB<br />
Setyembre 24.<br />
Ha gapil han BHB, duha nga<br />
Pula nga mangaraway, hira Ka<br />
Dindo ngan Ka Likot, an naghalad<br />
hin kinabuhi ha agway hadton<br />
Setyembre 24. An patay nga<br />
lawas ni Ka Likot natadtad han<br />
bala han mga pasista nga sundalo<br />
sanglit narumok an iya ulo<br />
ngan dughan.<br />
Hadton kulop naman han<br />
Setyembre 29 natad-an an<br />
patay nga lawas ni Ka Dindo<br />
tungod kay pira ka-adlaw nga<br />
gindid-an han militar nga<br />
makaduok ha lugar nga<br />
nahitabuan an iya mga kaurupdan.<br />
Resulta han pagpursige<br />
han mga kapamilya ngan igkasibungtohanon<br />
ni Ka Dindo, mga<br />
mulupyo han Cervantes ngan<br />
mga grupo nga nag-uundong ha<br />
tawhanon nga katungod, natadan<br />
liwat an patay nga lawas ni<br />
Ka Dindo duok ha lugar nga ginka-engkwentruhan.<br />
Tungod ha kadakuon han<br />
kaswalti nga nahiaguman nira<br />
ha kamot han BHB, nagbuhos<br />
an Northern Luzon Command<br />
hin masobra usa ka-batalyon<br />
nga tropa ha bungto han Cervantes.<br />
Baga nalulurong nga<br />
ayam an hadto mga sundalo nga<br />
nagpopostura nga mga buotan<br />
nga karnero. An mga inosente<br />
nga sibilyan an ginpanmurangtan<br />
nira ha ira kangalas.<br />
Ginbalewaray nira an otoridad<br />
han lokal nga gobyerno<br />
han Cervantes ngan gintamastamasan<br />
an mga katungod han<br />
mga sibilyan. Arbitraryo hira<br />
nga nagbutang hin mga<br />
tsekpoynt, pinwesto ha damo<br />
nga baryo ngan nanarhug ha<br />
mga parag-uma. Ha luyo nga<br />
bahin, an kadaugan han mga<br />
agway ha Cervantes pagpamatuod<br />
han kapas han BHB<br />
nga magdepensa atubangan<br />
han mabangis nga mga atake<br />
han pasista nga militar tungod<br />
kay ini an nakakatagamtam<br />
hin hiluag nga suporta han<br />
masa. ~<br />
Meyor Dano ngan unom nga<br />
POW, ginhayawan han BHB<br />
H a<br />
mando han Panrehiyon nga Komite han PKP ha Southern<br />
Mindanao, ginhayawan han Conrado Heredia Command han<br />
Bagong Hukbong Bayan hadton Oktubre 9 hi Meyor Henry<br />
Dano han Lingig, Surigao del Sur ngan an iya duha nga tawuhan<br />
militar nga hira Cpl. Alrey Desamparado ngan Pfc. Alan Saban han<br />
4 th ID-AFP Intelligence Unit.<br />
Sumala kan Rubi del Mundo,<br />
tagapagyakan han NDFP ha<br />
Southern Mindanao, temporaryo<br />
nga ginsuspinder an kaso kontra<br />
kan Dano ngan ha iya mga<br />
tawuhan ha kondisyon nga diri<br />
na hira utro magtalapas ha mga<br />
tawhanon nga katungod, ha internasyunal<br />
nga makatawo nga<br />
balaud ngan mga palisiya han<br />
gobyerno han katawhan.<br />
Ha mga ginhimo nga<br />
imbestigasyon, nakita nga mayada<br />
direkta nga baratunon hi<br />
Dano ngan an iya mga tawuhan<br />
ha mga krimen kontra ha<br />
katawhan, kalakip an pagpatay<br />
ha usa nga lider parag-uma. Ginamin<br />
han mga detenido an ira<br />
mga nagin krimen. An paghayaw<br />
ha ira paghatag hin higayon<br />
nga magbag-o ngan itul-id an<br />
ira mga krimen ha nakalabay.<br />
Usa ka-adlaw antes ini, ginhayawan<br />
naman han BHB an upat<br />
nga kapturado ha gerra o mga<br />
prisoner of war (POW) nga hira<br />
Jail Inspector Murphy Bomoway<br />
Todyog (Badge No. 0-08021),<br />
Jail Warden Erico Dacillo Llamasares<br />
(Badge No. 0-07022),<br />
Special Jail Officer 2 (SJ02) Rogelio<br />
Begontes (Badge No.<br />
960187), ngan Jail Officer 1<br />
(JOI) Rolando Delta Bajoyo, Jr.<br />
Ginhayawan hira komo pagpatuman<br />
ha kamanduan han National<br />
Democratic Front of the <strong>Philippine</strong>s<br />
(NDFP) tungod ha<br />
makatawo nga basaranan.<br />
Mahinunumduman nga<br />
gindis-armahan an upat ngan<br />
iginpailarum ha kustodiya han<br />
mga pwersa han Herminio Alfon-<br />
so Command-Guerrilla Front<br />
Committee 53 hadton Hulyo 21.<br />
Kaupod hira ha yunit han Bureau<br />
of Jail Management and Penelogy<br />
(BJMP) nga gin-ambus han<br />
BHB ha Barangay Sinudad, Kitaotao,<br />
Bukidnon para mahayawan<br />
hi Dennis Rodenas, nga<br />
dad-on kunta ha prisuhan ha<br />
Davao.<br />
Igindeklarar an upat nga<br />
tawuhan han BJMP komo mga<br />
prisoner of war ngan gintagan<br />
hin proteksyon subay ha mga internasyunal<br />
nga balaud han gerra<br />
nga igin-undong han Bagong<br />
Hukbong Bayan.<br />
Ha masobra duha ka-bulan<br />
nga pag-ataman ha ira han Herminio<br />
Alfonso Command-BHB,<br />
maupay ngan makatawo an pagtratar<br />
ha ira. An upat mismo nga<br />
mga POW an nagpahayag kun<br />
tipaunan-o hira gin-ataman han<br />
mga nagkustodiya ha ira.<br />
Nadelatar an paghayaw ha<br />
ira tungod ha sunod-sunod nga<br />
batalyon-an-kadakuon nga operasyon<br />
militar han 602 nd Brigade,<br />
6 th ID ngan 403 rd Brigade, AFP<br />
Eastern Mindanao Command.<br />
Iginbutang nira ha peligro an<br />
kamutangan han mga POW tungod<br />
ha nasering nga mga<br />
pakyas nga "rescue" nga mga<br />
operasyon.<br />
Kaupod ha nagin testigos ha<br />
paghayaw an representante han<br />
International Committee of the<br />
Red Cross (ICRC), mga tag-undong<br />
han tawhanon nga katungod<br />
ngan mga taga-singbahan<br />
ngan hi Atty. Persida Acosta han<br />
Public Attorney's Office (PAO). ~<br />
ANG BAYAN Oktubre 21, 2011
Mapanhibang nga pagmimina<br />
ha Cagayan Valley,<br />
gin-aatuhan han katawhan<br />
U sa<br />
nga hiluag nga kampanya kontra ha mapanhibang nga<br />
langyaw ngan korporado nga pagmimina an iginpapasulong<br />
yana ha Cagayan Valley. Kaparte ini han pakigbisog para ha<br />
tinuod nga reporma ha tuna, nasyunal nga industriyalisasyon ngan<br />
pag-undong han nasyunal nga patrimonya ngan soberaniya.<br />
Nangangalas an gatos<br />
kayukot nga pamilya nga nadedestroso<br />
han pagmimina. Ha<br />
Barangay Dugo, Camalaniugan,<br />
78 kapamilya na an nag-ebakwet<br />
tungod ha pagkalubong han<br />
ira mga balay. Ha Gen. E. Batalla,<br />
Sapping ha bungto liwat han<br />
Calamaniugan, natutuno na an<br />
tuna. Ha Aparri ngan Calamaniugan,<br />
inabot na 180 ka-balay an<br />
igin-anod tungod ha pagbaha<br />
han Cagayan River. Ha Gonzaga,<br />
natikahilarum ngan nagmamara<br />
an mga atabay ngan nauuy-og<br />
an mga balay kun may-ada operasyon<br />
an minahan, samtang an<br />
unob nga tubtub hawak nga salog<br />
naabot na tubtob liog an<br />
kahilarum. Dagmit an pagbaha<br />
labina ha mga komunidad nga<br />
duok ha ligid-dagat tungod ha<br />
pagtambak hin basura han mina<br />
ha mga umhanan. Samtang,<br />
ginpalayas an mga residente<br />
han Purok 7, Barangay Batangan<br />
ha Gonzaga tungod kay<br />
may-ada na kuno ini nagtatagiya<br />
nga kompanya.<br />
Pinakalandaw nga destroso<br />
an suction effect. Tigda nga<br />
naulnod an tuna tungod ha<br />
pagkahibang han katubigan<br />
ngan pagsulod han tubig dagat<br />
ha agrikultural ngan residensyal<br />
nga katunaan. Tungod ini ha<br />
pito-katonelada nga magnet nga<br />
pirme nakasuksok ha ilarum han<br />
tubig dagat para mahigop an<br />
magnetite. Labot ha pagmimina<br />
hin magnetite, may-ada mga<br />
proyekto nga eksplorasyon hin<br />
bulawan ha Claveria; bulawan<br />
ngan pyrex ha Ballesteros; limestone<br />
ha Gonzaga; ngan nama-<br />
ANG BAYAN Oktubre 21, 2011<br />
mangpangan nga pagmimina<br />
hin karbon (coal).<br />
Ginhihimo an pagmimina hin<br />
magnetite ha 13,843 ektaryas<br />
ha 16 kilometros nga baybayon<br />
nga naglulupgop ha bug-os nga<br />
salog, ligid dagat ngan dagat<br />
han mga ligid dagat nga bungto<br />
ha norte Luzon. Direkta nga<br />
epekto hini an kawaray na<br />
makukuha ngan maibabaligya<br />
nga pasayan, pangtion, masag<br />
ngan iba pa nga pagkaon nga<br />
nakukuha ha hibabaw nga parte<br />
han dagat, nga prinsipal nga<br />
ginkukuhaan han masa hin<br />
panginabuhi. Nagdudurot liwat<br />
ini hin segurado nga destroso<br />
ha mulupyo tungod ha nagin resulta<br />
hini nga mga baha nga<br />
nag-aapo ha mga balay ngan<br />
umhanan ha mga baryo, mga<br />
bilding ha bungto ha panahon<br />
han bagyo o bisan ha panahon<br />
nga makusog la an uran ngan<br />
labina kun mayada<br />
tsunami.<br />
Ha Nueva Vizcaya,<br />
haros<br />
ngatanan na nga<br />
bungto dinhi in<br />
putos han aplikasyon<br />
ha pagmimina.<br />
Labot ha<br />
anay erya han<br />
Kasibu, Dupax,<br />
Quezon, inabot<br />
na ini ha Diadi,<br />
Bagabag, Solano<br />
ngan Bayombong.<br />
Ha Isabela,<br />
iginpapadayon<br />
han nasyunal<br />
ngan pamprobinsya<br />
nga gobyerno<br />
an pagmimina hin karbon ha<br />
64,000 ektaryas han 24 nga<br />
baryo ha upat nga bungto dinhi<br />
nga magpapalayas ha 10,000<br />
kapamilya. Napahunong na ini<br />
hadton 2004 resulta han makusog<br />
nga pag-ato han mga residente.<br />
Gawas pa ini ha 2,391<br />
ektaryas nga minahan han bulawan<br />
ha Dinapigue.<br />
Ha mga apektado nga komunidad,<br />
diri ginkikilala han<br />
reaksyunaryo nga estado an<br />
katungod han mga parag-uma<br />
ha tuna. Ginbalewaray an katungod<br />
han mga nasyunal nga minoriya<br />
ha ira ansestral nga katunaan<br />
ngan gintatamakan an<br />
katungod han mga parupangisda<br />
ha mga lugar pangisdaan. Gintatalapas<br />
an katungod han<br />
mulupyo ha panginabuhi, estaran,<br />
kalibrihan ngan panlawas.<br />
Bisan an pinakahilaba<br />
nga salog ha nasud, an Cagayan<br />
River nga nagtitikang ha surok<br />
hini ha Nueva Vizcaya tubtub ha<br />
pinakailawod hini ha kabaybayunan<br />
han Cagayan in nadedestroso.<br />
Nagkukusog an militarisasyon<br />
ngan abuso militar<br />
ha mga lugar han dagko nga<br />
langyaw nga minahan. An<br />
Oplan Bayanihan prinsipal nga<br />
nakatutok ha mga parag-uma<br />
ngan nasyunal nga minoriya nga<br />
11
naato ha mapanhibang nga pagmimina ngan quarrying.<br />
Landaw nga mga kaso han pagtalapas ha tawhanon nga<br />
katungod an sunud-sunod nga mga panmatay ha<br />
Buguey, Cagayan ngan Kasibu, Nueva Vizcaya; nagtitikadakmol<br />
nga presensya militar ha mga ginmiminahan<br />
hin karbon ha Benito Soliven, Isabela; pagsalawad hin<br />
mga kaso nga illegal occupancy, libel, malicious mischief<br />
ngan iba pa ngan mabangis nga pagdispers ha mga<br />
gios-protesta han masa ha Gonzaga ngan barikada ha<br />
Kasibu.<br />
Gwardyado han PNP an quarry ha Wangag River ha<br />
Cagayan ngan minahan ha Kasibu. Ginpapakusog liwat<br />
han gobyerno ngan han mga langyaw nga korporasyon<br />
ha pagmimina an mga armado nga gwardya ha mga minahan.<br />
<strong>Waray</strong> liwat hunong an pagsalawad hin mga hinimu-himo<br />
nga kaso ha mga natipa nga mulupyo.<br />
Kadungan hini nagkukusog an paningkamot han mga<br />
kontra-katawhan nga Akbayan Party List ngan iba pa<br />
nga reaksyunaryo nga institusyon han gobyerno para<br />
isimang an pakigbisog han mulupyo.<br />
Karikuhan nga karuyag puyason. An Cagayan Valley<br />
usa ha mga rehiyon nga may-ada dako ngan diri pa<br />
kaupay napupuyas nga mineral nga karikuhan. May-ada<br />
ini 218 milyones metriko tonelada nga mineral nga<br />
karikuhan nga metal ngan 1.4 bilyones metriko tonelada<br />
nga diri-metal nga reserba. Ha balayan han Northern<br />
Luzon Agribusiness Quadrangle (NLAQ) kalakip an higante<br />
nga minahan ha Didipio, Kasibu, Nueva<br />
Vizcaya ha 23 nga prayoridad nga<br />
proyekto nga minahan ha nasud.<br />
Kalakip liwat ha NLAQ an pandarambong<br />
han mga imperyalista nga<br />
kompanya ha mga<br />
rekurso ha enerhiya ha<br />
rehiyon. Pira nga<br />
pananglitan hini an<br />
<strong>Philippine</strong> National Oil<br />
Company-Energy Corporation<br />
(PNOC-EC) ngan<br />
Aragon Coal Resources, Inc.<br />
nga magmimina hin karbon<br />
ngan Aragon Power and Energy<br />
Corp. nga magmimina hin gas<br />
ngan lana ha Cagayan Valley Basin. Naglulupgop ini<br />
hin 748,000 ektaryas nga agrikultural nga katunaan.<br />
Disi-says nga bungto ngan usa nga syudad ha Cagayan,<br />
masobra walo nga bungto ha Nueva Vizcaya<br />
ngan Quirino ngan unom nga bungto ha Isabela an ginlulupgop<br />
yana han mga aprubado nga konsesyon ha<br />
pagmimina ngan quarrying. Gawas pa ini ha nadagsa<br />
nga mga aplikasyon ha gudti nga pagmimina kun diin<br />
gin-gagamit an ngaran han pira nga lokal nga mga<br />
negosyante ngan bisan mga opisyal han barangay komo<br />
aplikante kundi may-ada kasosyo nga nagkokontrol nga<br />
langyaw nga kompanya. Nasamwak ini tungod kay mas<br />
masayon mailusot han mga langyaw nga kompanya an<br />
mga permiso ngan pagsuporta han lokal nga gobyerno<br />
ngan burukrata nga nagpupulos liwat hini. ~<br />
Armado nga<br />
proteksyon ha mga<br />
minahan, ginkondenar<br />
Hugot nga ginkondenar han mga<br />
progresibo nga partido, grupo ngan<br />
tagdepensa han kalibungan an kamanduan<br />
han rehimen Aquino ha Armed<br />
Forces of the <strong>Philippine</strong>s (AFP) nga<br />
makigpagbuligay ha mga kompanya ha<br />
pagmimina ha pagtukod hin mga paramilitar<br />
nga pwersa sugad han Special<br />
Civilian Armed Auxiliary (SCAA) para<br />
proteksyunan an ira operasyon.<br />
Sumala ha nasering nga mga grupo,<br />
an mulupyo ha kabaryuhan an nanginginahanglan<br />
hin proteksyon kontra ha<br />
militar nga mabangis nga natalapas ha<br />
katungod han mga minoriya nga komunidad.<br />
Biktima hira han panlupot hin<br />
tuna, pagkahibang han kalibungan ngan<br />
ira panginabuhi tungod ha waray<br />
hunong nga pandarambong han mga minahan.<br />
Ini nga kamanduan ni Aquino hadton<br />
Oktubre 14 an baton han iya rehimen ha<br />
iginlansar nga koordinado nga pagatake<br />
han Bagong Hukbong Bayan ha<br />
tulo nga minahan ha Surigao del Norte<br />
hadton Oktubre 3 para sirutan an mga<br />
kompanya ha hiluagan nga destroso nga<br />
igindurot nira ha kalibungan ngan panginabuhi<br />
han mulupyo. An pagtukod<br />
han SCAA gintikangan hadton panahon<br />
han rehimen Arroyo. An AFP an nagpapahiara<br />
ha mga SCAA samtang an gastos<br />
ngan pagpasweldo hini ginsusugbong<br />
han mga minahan.<br />
Gin-aro han mga grupo ha rehimen<br />
Aquino nga bawion hini an plano nga<br />
pagdeploy hin SCAA tungod kay mas magrabe<br />
la an mga pangangabuso ha<br />
tawhanon nga katungod. Hilaba na an listahan<br />
han mga pagtalapas han paramilitar<br />
nga pwersa ha tawhanon nga katungod.<br />
Ginkakabarak-an han mga grupo nga naguundong<br />
han tawhanon nga katungod nga<br />
an nasering nga mga pitad magpapakusog<br />
han militarisasyon ngan dislokasyon ha<br />
mga komunidad han mga minoriya.<br />
Samtang, nagdeploy na hin kadugangan<br />
nga pwersa militar an 27th IB han<br />
<strong>Philippine</strong> Army ha Sultan Kudarat ngan<br />
South Cotabato kun diin nag-oopereyt an<br />
damo nga dagko nga langyaw nga minahan.<br />
~<br />
12 ANG BAYAN Oktubre 21, 2011
Ginluto ha US Embassy<br />
an pag-aprubar<br />
han Cheaper Medicines Act<br />
A ntes<br />
magin balaud an Cheaper Medicines Act of 2008 ginluluto<br />
na han US Embassy kakonsabo hi anay Senador Mar Roxas an<br />
pagpalapsaw hini. Usa ini ha gin-unod han mga sekreto nga report<br />
han US Embassy ha Manila nga nabuksas ha Wikileaks.org. An Wikileaks.org<br />
usa nga website nga natutok ha pagbuksas han mga anomaliya<br />
han mga gobyerno ngan korporasyon.<br />
Nakigmeting hadton Mayo<br />
16, 2006 hi Roxas kan Barbara<br />
Weisel, an Assistant Trade Representative<br />
for Asia Pacific and<br />
Pharmaceuticals Policy han US.<br />
Ginsundan ini hin bulag nga<br />
pakipagmeting han mga tagapagsagdon<br />
ha ekonomiya han<br />
US Embassy kanda Roxas ngan<br />
iba pa nga opisyal han gobyerno.<br />
Hi Roxas hadto<br />
an namuno ha<br />
Committee on<br />
Trade ha<br />
Senado samtang<br />
hi Rep. Junie<br />
Cua an namuno<br />
ha Committee<br />
on Trade<br />
ha Mababang<br />
Kapulungan han<br />
Kongreso.<br />
Atubangan<br />
han<br />
landaw nga<br />
isyu han gimamahali<br />
nga<br />
Pankalibutan nga gios-protesta<br />
kontra ha krisis han kapitalismo<br />
M asobra<br />
950 nga demonstrasyon an iginlansar<br />
han dos milyones nga katawhan<br />
hadton Oktubre 15 ha 80 nga nasud ha Europe,<br />
North America, Latin America, Middle East,<br />
Africa ngan Asia-Pacific kalakip na an Pilipinas.<br />
Iginlansar an pinakadako nga demonstrasyon ha<br />
mga nasud nga naigo han grabe nga krisis ha<br />
pinansya ngan ekonomiya.<br />
Inabot 1,100,000 an nagrali ha 60 nga bungto<br />
ha Spain. Inabot naman 700,000 an nagdemons-<br />
ANG BAYAN Oktubre 21, 2011<br />
presyo han mga tambal, iginsubmiter<br />
ni Rep. Rolex Suplico<br />
han Iloilo hadton 2006 an<br />
proposisyon nga Cheaper Medicines<br />
Bill o Suplico Bill nga utro<br />
iginsalawad hadton 2007 ni<br />
Rep. Ferjenel Biron. Mayor nga<br />
probisyon hini an pagtukod hin<br />
Drug Regulation Board nga tatagan<br />
hin poder nga italaan an<br />
presyo han tambal. Target hini<br />
nga pahibub-an hin 80-90% an<br />
presyo han 1,500 nga tambal<br />
nga nakalista ha <strong>Philippine</strong> Drug<br />
Formulary.<br />
Iginsalawad naman<br />
ni Roxas an<br />
Senate Bill 2263 o<br />
Roxas Bill nga nabangga<br />
ha Suplico<br />
Bill. Tipa ini ha<br />
paghatag hin poder<br />
ha gobyerno nga italaan<br />
an presyo han tambal.<br />
Lugod, gindun-an hini<br />
an pagpahiluag han<br />
importasyon han mga<br />
tambal komo pamaagi para humibubo<br />
an presyo hini, bisan pa<br />
kun igintalaan hini kun ano la<br />
an poyde ig-import nga tambal.<br />
Ha dayuday an proposisyon ni<br />
Roxas an nagdominar ngan ngangaranan<br />
nga "Universal Accessible<br />
Cheaper and Quality Medicines<br />
Act of 2008" o Republic Act<br />
No. 9502.<br />
An pagdominar han iginproponer<br />
ni Roxas diri mahitatabo<br />
kun waray an aktibo nga pagsuporta<br />
dinhi han mga langyaw<br />
nga dagko nga kompanya ha<br />
tambal. Gin-eestimit nga nagbuhos<br />
hin `1 bilyon nga pundo<br />
an mga nasering nga kompanya<br />
para baydan an botos han mga<br />
magbaralaud.<br />
Ha mga pakighampang han<br />
mga opisyal han US kan Roxas,<br />
gindun-an hini an panginahanglan<br />
nga atamanon kuno an<br />
ginsesering nga "intellectual<br />
property rights" han mga korporasyon<br />
nga Amerikano. Tipa liwat<br />
an US ha hiluagan nga importasyon<br />
hin mga tambal, labina<br />
tikang ha India, kun diin an<br />
mga tambal nga produkto liwat<br />
han dagko nga multinasyunal<br />
nga kompanya iginbabaligya hin<br />
diri harumamay nga mas barato<br />
itanding ha Pilipinas. Pinaagi<br />
han pakipagkonsabo kan Roxas,<br />
iginduso liwat han US an<br />
paglimitar ha mga tambal nga<br />
poyde mapalit tikang ha iba nga<br />
nasud. ~<br />
trasyon ha Italy; 40,000 ha Portugal; ngan masobra<br />
60,000 ha Greece, Germany, Belgium, <strong>The</strong> Netherlands,<br />
Sweden, Croatia ngan Slovenia. Ha US, masobra<br />
50,000 an nagrali ha masobra 30 nga estado, samtang<br />
masobra 10,000 naman an nagprotesta ha<br />
Canada ngan Alaska, usa liwat nga estado han US.<br />
Inabot naman 100,000 an nagrali ha Santiago,<br />
Chile; 15,000 ha Israel; ngan 20,000 ha South<br />
Africa. Masobra 15,000 naman an nagrali ha Australia,<br />
New Zealand, Taiwan, Hongkong, Japan, Pili-<br />
13
pinas, Indonesia ngan Malaysia.<br />
"Occupy Wall Street". An nahitabo<br />
nga pankalibutan nga gios-protesta han<br />
katawhan hadton Oktubre 15 pakig-usa ha<br />
Occupy Wall Street, usa nga nagpapadayon<br />
nga kagiusan ha US kontra ha kapitalista<br />
nga kahamad. Ini nga kagiusan nagtikang<br />
hadton Setyembre 17 han masobra 150<br />
nga batan-on an nagkampo ha Zucotti<br />
Park, sentro han New York City, an sentro<br />
han dagko nga bangko ha US.<br />
Linandaw ngan sinamwak an impormasyon<br />
hiunong ha ira paggios ngan ha<br />
dayuday nagresulta ha nagtitikadako nga<br />
mga demonstrasyon ha New York City ngan<br />
iba pa nga syudad ha US. Gatus-gatos na<br />
an mga gin-aresto nga demonstrador hini<br />
nga nakalabay nga mga semana. Ha<br />
paghagos han mga adlaw, nakatagamtam<br />
hin tikahiluag nga suporta an paggios<br />
tikang ha mga unyon, organisasyon ha komunidad,<br />
mga kilalado nga artista, tag-undong<br />
han sibil ngan tawhanon nga katungod<br />
ngan iba-iba pa nga grupo.<br />
Mas nagtitikabangis an panmuypoy<br />
han mga pulis ha sulsol han mga bilyonaryo<br />
ha Wall Street. Nabuksas ha midya nga<br />
nagbuhos hin $4 milyones an Goldman<br />
Sachs komo insentibo ha mga pulis ha<br />
pagsubaybay ha mga nagpoprotesta. Igindeploy<br />
an pinakamagbangis nga pulis nga<br />
baga naatubang ha mga kriminal. Hadton<br />
Oktubre 11, gin-atentar pagdispers han<br />
mga pulis an kampo ha Zucotti Park.<br />
Pankalibutan nga protesta. An iginlansar<br />
nga pankalibutan nga koordinado<br />
nga protesta hadton Oktubre 15 baton ha<br />
panawagan nga suportahan ngan himuon<br />
nga susbaranan an kagiusan nga Occupy<br />
Wall Street. An kahiluagon ngan kakusgon<br />
han mga protesta hiton nga adlaw ha ibaiba<br />
nga lugar han kalibutan espiho han<br />
kahiluagon ngan kagrabihon han pag-antos<br />
han katawhan han kalibutan ha nagpapadayon<br />
nga krisis han kapitalismo.<br />
Naaningal ha bug-os nga kalibutan an<br />
panawagan nga magkaurusa para atuhan<br />
an kapitalista nga kahamad ngan sistema<br />
ha pinansya nga nagdudurot hin gidadakui<br />
nga pag-antos ha milyun-milyon nga<br />
katawhan ha kalibutan. Iginpakita nira<br />
an ira kangalas kontra ha dagko nga<br />
kapitalista ha pinansya ngan mga korap<br />
nga politiko nga padayon nga nagpapakahitar<br />
atubangan han nagtitikagrabe<br />
nga krisis han kapitalismo. ~<br />
BALITA<br />
19 sundalo, patay ha ambus ha Basilan<br />
DISI-NOYBE nga elemento han Special Forces an namatay<br />
han ambuson hira han mga mangaraway han Moro<br />
Islamic Liberation Front (MILF) ha Barangay Cambug,<br />
Al-Barka, Basilan hadton Oktubre 18.<br />
Kwarenta y uno nga sundalo han Special Forces an<br />
inatake ha ginkakampuhan han MILF kundi gintapo na<br />
hira hin pag-ambus antes pa hira makaunhan.<br />
Siyam ka-oras nga linastar an agway. Sumala ha<br />
MILF, haros pantay la an kadamuon han Special Forces<br />
ngan mangaraway han MILF nga nagkaengkwentro,<br />
pero bentaha han MILF an paborable hini nga posisyon<br />
ngan pamilyaridad ha tereyn.<br />
Labot ha dako nga kaswalti han AFP, nakumpiska liwat<br />
tikang ha mga sundalo an upat nga M203, lima nga<br />
masinggan ngan 13 nga M16.<br />
Ginkondenar han MILF an pangangatake han Special<br />
Forces komo pagtalapas ha naeksister nga ukoy-bubto<br />
giutan hini ngan han Gobyerno han Pilipinas. Sering<br />
hini, may-ada na liwat nahiuna nga pagtalapas an AFP<br />
han inatake liwat ini ha ginpupusisyunan han MILF ha<br />
Payao, Zamboanga Sibugay hadton Oktubre 15.<br />
Magsasalawad an MILF hin protesta ha International<br />
Monitoring Team kontra ha pagtalapas han AFP ha<br />
ukoy-bubto.<br />
Samtang, inabot na 1,500 nga sibilyan an nagebakwet<br />
hadton Oktubre 19 tungod ha panganganyon<br />
han militar ha ira mga komunidad.<br />
24 sundalo nga Turkish,<br />
namatay ha reyd han PKK<br />
BAYNTE kwatro nga sundalo nga Turkish an namatay<br />
han atakihon han mga mangaraway han Kurdistan<br />
Workers Party (Parti Karkerani Kurdistan o PKK) an ibaiba<br />
nga detatsment han militar ha Hakkari, Turkey hadton<br />
gab-i han Oktubre 18. Ini na an pinakadako nga<br />
kaswalti nga nahiaguman han mga panseguridad nga<br />
pwersa han Turkey tikang ha PKK tikang hadton 1993.<br />
Komo pagbulos, ginbombahan han militar han Turkey<br />
an gintatahapan nga ginkakampuhan han PKK ha norte<br />
Iraq. Nagpadara liwat hira hin mga kumando yunit para<br />
lanaton an mga rebelde. Damo liwat ini nga gin-aresto<br />
nga mga sibilyan nga gintatahapan nga nasuporta ha<br />
PKK.<br />
Maiha na nga nakikigbisog an PKK para matukod an<br />
otonomus nga estado han Kurdistan, nga naglulupgop<br />
ha este Turkey, norte Iraq, norte-weste Iran ngan norte<br />
Syria. Katapos hin pira ka-tuig nga paghugpoy, utro nga<br />
naglarab an gerilya nga pakigbisog han PKK tikang hadton<br />
2004.<br />
Sistematiko nga ginpupuypoy han Turkey an katungod<br />
han mga Kurd. An sur-sinirangan Turkey kun diin konsentrado<br />
an mga Kurd an usa ha pinakakablas nga lugar han<br />
nasud. Gatus-gatos kayukot nga Kurd an pwersado nga<br />
ginpalayas tikang ha ira ansestral nga katunaan. ~<br />
14 ANG BAYAN Oktubre 21, 2011
Editoryal<br />
Mga landaw hini<br />
nga isyu...<br />
Pahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas<br />
Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo<br />
ANG <strong>Waray</strong> nga Edisyon<br />
Tuig XLII Num. 20<br />
Oktubre 21, 2011<br />
www.philippinerevolution.net<br />
Baratunon han GPH an utro<br />
nga pagkapakyas han erestorya<br />
U tro<br />
na liwat nga mapakyas an nakatalaan<br />
kunta nga paglunsad han pormal nga<br />
erestorya pankamurayawan giutan han National<br />
Democratic Front of the <strong>Philippine</strong>s (NDFP)<br />
ngan Gobyerno han Pilipinas (GPH) ha Oktubre<br />
31-Nobyembre 12 ha Oslo, Norway. Tungod ini kay<br />
utro nga napakyas an GPH nga tumanon an mga<br />
obligasyon hini ilarum han Oslo Joint Statements<br />
han Enero ngan Pebrero 2011 nga hayawan an<br />
kadam-an kundiman ngatanan han 17 nga detenido<br />
nga konsultant han NDFP nga protektado<br />
han JASIG.<br />
Katatapos la han GPH magsaad hadton Setyembre<br />
nga tumanon ini nga obligasyon antes<br />
mag-Oktubre 10. Para ini matagan pa hin higayon<br />
an magkaluyo nga gapil nga mangandam para ha<br />
ira pagpartisipar ha negosasyon pankamurayawan<br />
ha Oslo.<br />
Ginbul-iwan paman ini nga panaad han mga<br />
representante han GPH ha atubangan han opisyal<br />
nga representante han gobyerno han Norway nga<br />
nagseserbe nga tagapag-giutan ha erestorya<br />
pankamurayawan. Kundi haros<br />
duha ka-semana na an nakalabay<br />
tikang ha igintalaan nga<br />
dedlayn nga panaad nga<br />
paghayaw waray pa gihapon pitad<br />
an GPH para ini ipatuman. Lugod<br />
nagmatig-a an GPH ngan an AFP<br />
nga waray ini katin nga mga detenido<br />
politikal ngan puros mga detenido<br />
nga may-ada kriminal nga kaso<br />
an gintutudlok han NDFP. Mismo<br />
pinuno han negotiating panel han<br />
GPH an nagsesering nga diri<br />
makalaum an NDFP nga may-ada<br />
mahahayawan pa nga konsultant hini.<br />
Karuyag kunta han NDFP nga<br />
Italyano nga padi,<br />
biktima han Oplan<br />
Bayanihan PAYPAY 2<br />
maipadayon na an pakikipag-negosasyon ha GPH<br />
para resolbahon an mga gamot han armado nga<br />
banggaay ngan makabug-os hin mga kasarabutan<br />
hiunong ha mga batakan nga reporma ha katilingban,<br />
ekonomiya ngan politika para mailatag an<br />
dalan ngadto ha makatadungan ngan panmaihaan<br />
nga kamurayawan ha Pilipinas. Kundi ginhimo na<br />
nga imposible han GPH nga madayon pa ini ha<br />
Oktubre 31.<br />
Suklanan han sinseridad han NDFP nga ipadayon<br />
an erestoya pankamurayawan an iginpapakita<br />
hini nga pagpasensya nga maghulat hin<br />
bisan pira ka-panahon para tumanon han GPH an<br />
mga obligasyon hini. Ha sugbong han GPH mabutang<br />
an bug-at han pagbaton ngan kaarawdan<br />
kun kay ano nga nahiooktaba an pormal nga<br />
erestorya.<br />
Ha kapakyasan nga tumanon an mga obligasyon<br />
hini, iginpapakita han GPH nga diri ini interesado<br />
nga ipadayon an pakikipag-negosasyon<br />
ha NDFP.<br />
Ka Roger,<br />
ginpasidunggan ngan<br />
ginsaluduhan<br />
PAYPAY 5<br />
Meyor Dano ngan<br />
6 POW, ginhayawan na<br />
PAYPAY 9
Mga instruksyon ha pag-iimprenta<br />
1. An ginsundan nga paypay, nga eksakto nga kopya han paypay 1 gawas ha mas<br />
pus-aw an masthead o logo in para ha mga nagamit hin mimeo machine o nag-iimprenta<br />
ha pamaagi nga v-type. Gindesenyo ini para diri madali nga mahibang an istensil.<br />
2. Pag-print ha istensil:<br />
a) Ha print dialog, i-check an Print as image<br />
b) Tanggalon an check ha Shrink oversized pages to paper size<br />
k) I-click an Properties<br />
d) I-click an Advanced<br />
e) Seguruhon nga naka-set ha 100% an Scaling<br />
d) Ipadayon an pag-print<br />
3. Gin-aaghat an mga kasama nga ipaabot ha patnugutan han AB an anuman nga<br />
problema kasumpay han pag-iimprenta pinaagi han v-type. Magpadara hin email ha<br />
angbayan@yahoo.com