WiT 6_2018 (34) promo

MOSKIEWSKA DEFILADA ZWYCIĘSTWA ❙ IZRAELSKIE ATAKI NA SYRIĘ ❙ KADEX-2018 

Wojsko 

i Technika 

6/2018 

Czerwiec 

CENA 12,99 zł 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

ScanEagle i BlackJack 

– bezzałogowce polskich 

Wojsk Specjalnych 

Od 2011 r. Wojska Specjalne 

wykorzystują do zadań rozpoznawczych, 

przede wszystkim w misjach 

bojowych, system bezzałogowy 

z aparatami latającymi ScanEagle. 

Wkrótce w JW Nil rozpocznie służbę 

jego następca – RQ-21A BlackJack. 

str. 50 

Śmigłowcowa 

redefinicja 

Na początku maja MON przedstawiło 

założenia nowego planu 

modernizacji parku śmigłowców 

Sił Zbrojnych RP. Wiele wskazuje 

na to, że zakłada on przede 

wszystkim modernizację 

eksploatowanych maszyn, 

a nie zakup nowych 

wiropłatów. 

str. 78

Od 2011 r. Wojska Specjalne 

wykorzystują do zadań rozpoznawczych, 

przede wszystkim w misjach 

bojowych, system bezzałogowy 

z aparatami latającymi ScanEagle. 

Wkrótce w JW Nil rozpocznie służbę 

jego następca – RQ-21A BlackJack. 

Na początku maja MON przedstawiło 

założenia nowego planu 

modernizacji parku śmigłowców 

Sił Zbrojnych RP. Wiele wskazuje 

na to, że zakłada on przede 

wszystkim modernizację 

eksploatowanych maszyn, 

a nie zakup nowych 

wiropłatów. 

w tym 5% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

Spis treści 

Vol. IV, nr 6 (34) 

CZERWIEC 2018, Nr 6. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

MOSKIEWSKA DEFILADA ZWYCIĘSTWA 

Wojsko 

❙ IZRAELSKIE ATAKI NA SYRIĘ ❙ KADEX-2018 

i Technika 

6/2018 

Czerwiec 

CENA 12,99 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

ScanEagle i BlackJack 

– bezzałogowce polskich 

Wojsk Specjalnych 

str. 50 

Śmigłowcowa 

redefinicja 

Na okładce: Fregaty wielozadaniowe typu FREMM, 

owoce francusko-włoskiej kooperacji, powstają dla 

flot obu tych państw. Ich producenci – Naval Group 

i Fincantieri – dziś dążą do konsolidacji. Na zdjęciu 

włoska fregata Carlo Margottini. Fot. Fincantieri 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Maciej Szopa 

maciej.szopa@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik – redaktor działu morskiego 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Kamil Ł. Mazurek 

kamil.mazurek@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, 

Marcin Chała, Jarosław Ciślak, Robert Czulda, 

Maksymilian Dura, Miroslav Gyűrösi, 

Jerzy Gruszczyński, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Mateusz J. Multarzyński, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Krzysztof M. Płatek, 

Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Anna Zakrzewska 

anna.zakrzewska@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 

Elżbieta Karczewska 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2018 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

str. 78 

Spis treści WiT Czerwiec 2018 

Nowości z armii świata 

Bartłomiej Kucharski, Kamil Ł. Mazurek, Łukasz Pacholski str. 5 

Świętuje podkarpacka „zbrojownia” 

Jarosław Kosiba str. 12 

Jądrowy guzik prezydenta Trumpa cz. 2 

Adam M. Maciejewski str. 14 

Moskiewska defilada zwycięstwa AD 2018 

Tomasz Szulc str. 20 

Rosomak i Spike – niekończąca się historia cz. 1 

Andrzej Kiński str. 28 

Siły Zbrojne Republiki Słowackiej przejęły zmodernizowane 

wozy bojowe 

Miroslav Gyűrösi str. 32 

Ewolucja rodziny pojazdów BMP-3 Cz. 2 Modernizacje XXI wieku 

Tomasz Szulc str. 34 

Największa od lat operacja Hel HaAwir nad Syrią 

Maciej Szopa, współpraca Adam M. Maciejewski str. 44 

ScanEagle i BlackJack – bezzałogowce polskich Wojsk 

Specjalnych 

Maciej Szopa str. 50 

Cubic – światowy lider wojskowych systemów szkolenia 

Tomasz Wachowski str. 58 

20 32 

Mustang do kosza? 

Mateusz J. Multarzyński str. 62 

KADEX-2018 

Miroslav Gyűrösi str. 66 

Nowości z sił powietrznych świata 

Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 72 

Renesans Super Horneta 

Łukasz Pacholski str. 74 

Śmigłowcowa redefinicja 

Łukasz Pacholski str. 78 

25-lecie śmigłowców Sokół w Tatrzańskim Ochotniczym 

Pogotowiu Ratunkowym 


LUZES V/D seria V już w Powidzu 


Nowości z flot wojennych świata 

Tomasz Grotnik, Łukasz Pacholski str. 90 

Drugie życie Drużna 

Tomasz Grotnik str. 92 

Czy powstaje „morski Airbus”? 

Kamil Ł. Mazurek 

str.94 

66 74 

4 Wojsko i Technika • Czerwiec 2018 

www.zbiam.pl

Nie trać czasu, Zamów PRENUMERATĘ już dziś 

Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej 

www.zbiam.pl lub wpłać należność na konto bankowe 

nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976 

Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis! 

Pewność otrzymania każdego numeru 

w niezmiennej cenie 

E-wydania dostępne są 

na naszej stronie oraz 

w kioskach internetowych 

Wojsko i Technika: 

cena detaliczna 12,99 zł 

Prenumerata roczna: 130,00 zł 

Lotnictwo Aviation 

International: 



Wojsko i Technika Historia + numery specjalne: 

cena detaliczna 14,99 


Morze: 



Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

Siły zbrojne 

Jądrowy guzik prezydenta Trumpa cz.2 


W poprzedniej części artykułu 

przedstawiony został arsenał nuklearny 

Stanów Zjednoczonych z perspektywy 

Waszyngtonu, głównie przez pryzmat 

Nuclear Posture Review (NPR 2018). 

Tym razem zwrócimy uwagę 

na programy o bez wątpienia 

strategicznym przeznaczeniu, 

które jednak nie są zaliczane 

do tradycyjnej triady nuklearnej. 

Ilustracje w artykule: DARPA, DoD (Ssgt. David Nolan), 

Lockheed Martin, NNSA, Northrop Grumman. Stormy 

Daniels, US Air Force (Louis Briscese/TSgt Brigitte 

N. Brantley/SSgt. Cody Griffith), US Army SMDC. 

Chodzi przede wszystkim o program Prompt 

Global Strike (PGS), czyli natychmiastowego 

globalnego uderzenia. W jego ramach Stany 

Zjednoczone rozwijają kilka różnych systemów. 

Jednocześnie Waszyngton twierdzi, że nie jest to 

strategiczne uzbrojenie, które podlegałoby traktatom 

rozbrojeniowym i nie służy (czy też może 

służyć) do przenoszenia broni jądrowej. Choć 

w przypadku rosyjskiego najbliższego technicznie 

odpowiednika, systemu Awangard, tak właśnie jest. 

Zanim przejdziemy do tematu PGS, przedstawmy 

jeszcze pokrótce amerykańskie systemy dowodzenia 

i rozpoznania, które są częścią strategicznych 

sił jądrowych Stanów Zjednoczonych. 

Wizja lotu hipersonicznego pocisku HTV-2, jednego z kandydatów do udziału w programie PGS, w górnych warstwach atmosfery. 

System dowodzenia siłami nuklearnymi 

W Stanach Zjednoczonych za planowanie użycia 

broni nuklearnej, jej eksploatację i ewentualne bojowe 

zastosowanie odpowiada US Strategic Command 

(STRATCOM). W październiku 2002 r. STRAT- 

COM połączył się z US Space Command, które 

wcześniej odpowiadało za działania w kosmosie, 

dystrybucję danych i wojskowe sieci komputerowe. 

Po połączeniu tych dowództw te kompetencje 

przekazano STRATCOM-owi. Najwyraźniej chodziło 

o usprawnienie łańcucha dowodzenia i bezpośredni 

dostęp sił strategicznych do adekwatnych środków 

rozpoznania i przetwarzania danych oraz informacji. 

NPR 2018 stwierdza, że system dowodzenia, 

kierowania i łączności sił nuklearnych (Nuclear 

Command, Control and Communications, N3C) 

wymaga pilnej rekapitalizacji, gdyż nie był odpowiednio 

modernizowany od czasów zimnej wojny 

i takowy też standard reprezentuje. 

Według NPR 2018 w skład N3C wchodzą: 

❚ system wczesnego ostrzegania o ataku: pozahoryzontalne 

stacje radiolokacyjne wczesnego 

ostrzegania o rakietowym ataku balistycznym, 

system DSP (Defense Support Program) i jego 

następca, satelitarny system wczesnego ostrzegania 

o ataku balistycznym SBIRS (Space Based 

Infrared System) i system wykrywania wybuchów 

jądrowych USNDS (US Nuclear Detonation 

Detection System); 

❚ system łączności: satelity MILSTAR (Military Strategic 

and Tactical Relay) i AEHF (Advanced Extremely 

High Frequency), sieć przekaźników naziemnych, 

samoloty TACAMO (Take Charge and Move Out); 

❚ stanowiska dowodzenia: stałe: NMCC (National 

Military Command Center) i US Strategic Command 

Global Operations Center, z którymi są 

w łączności regionalne dowództwa, np. europejskie 

(USEUCOM); ruchome: powietrzne, czyli 

samoloty E-4B NAOC (National Airborne Operations 

Center) i E-6B ABNCP (Airborne Command 

Post) oraz naziemne; 

❚ stanowiska kierowania systemów jądrowych: 

pocisków balistycznych bazowania lądowego 

(tzw. ICBM Launch Control Centers), jak również 

stanowiska kierowania na poszczególnych okrętach 

podwodnych typu Ohio i bombowcach 

strategicznych przenoszących broń jądrową. 

W zasadzie całość powyższych środków, poza 

okrętami podwodnymi, jest w gestii US Air Force. 

Gwoli wyjaśnienia – pozahoryzontalne stacje 

radiolokacyjne są rozmieszczone w następujących 

bazach: Thule Air Base na Grenlandii, Clear 

Air Force Base na Alasce, Fylingdales Royal Air 

Force Station w Wielkiej Brytanii, Cape Cod Air 

Force Station w Massachusetts i Beale Air Force 

Base w Kalifornii. Docelowo we wszystkich bazach 

będą zamontowane stacje typu Raytheon 

AN/FPS-132 (UEWR), półprzewodnikowe z elektronicznie 

sterowanymi aktywnymi antenami fazowanymi, 

pasma VHF, które sukcesywnie zastępują 

poprzednie modele radiolokatorów. 

Satelity systemu DSP, ostatnie produkcji Northrop 

Grumman, są w linii od początku lat 70. Liczebność 

konstelacji jest tajna, ale wiadomo, że 

było pięć serii tych satelitów, ostatnia liczyła 10, 

wystrzelonych w latach 1989–2007. DSP to geostacjonarne 

satelity rozpoznania obrazowego, 

które za pomocą układów termowizyjnych wykrywają 

starty pocisków balistycznych, użycie 

„broni kosmicznej” i eksplozje jądrowe. Te ostatnie 

za pomocą czujników promieniowania przenikliwego 

towarzyszącego eksplozjom jądrowym. 

Ostatnie wersje DSP mogą wykrywać też starty 

niewielkich taktycznych pocisków balistycznych. 

Czujniki promieniowania dostarczają ośrodki 

DOE/NNSA (np. Los Alamos czy Sandia National 

Laboratories). Cały system USNDS składa się z infrastruktury 

naziemnej i satelitów DSP. Obecnie, 

dzięki miniaturyzacji, czujniki promieniowania 

przenoszą także satelity systemu GPS (serii IIF, 

a w przyszłości serii III). Następcą satelitów DSP zostały 

także geostacjonarne SBIRS (Space Based Infra 

Red Sensor) o resursie 12 lat i znacznie doskonalszych 

układach termowizyjnych (zakres widmowy, 

rozdzielczość, tryby pracy itd.), produkcji Lockheed 

Martin. Od 2011 r. na orbicie umieszczono jednak 

tylko cztery SBIRS-y z powodu ich galopującej ceny 

– za 5. i 6. zamówionego satelitę zapłacono łącznie 

1,86 mld USD! Satelity MILSTAR (dwa MILSTAR-1 

i cztery MILSTAR-2) zapewniają łączność EHF/UHF/ 

/SHF dwu- lub jednokierunkową, w zależności od 

częstotliwości. Umieszczano je na orbitach w latach 

1994–2003. Choć ich resurs obliczono na 10 lat, 

to poza jednym utraconym MILSTAR-2, pozostałe 

były w użyciu jeszcze w 2016 r., czyli najstarsze nawet 

po 20 latach. MILSTAR-y produkował Lockheed 

Martin, a wyposażenie zadaniowe dostarczał Northrop 

Grumman i Boeing. Następcami MILSTAR-ów 

zostają satelity AEHF (Lockheed Martin, wyposażenie 

Northrop Grumman) z 14-letnim resursem, 

w planowanej liczbie sześciu sztuk. Pierwszy wystrzelono 

w 2010 r., natomiast w tym roku na orbitę 

ma trafić 4. i 5. AEHF. 

Samoloty TACAMO służą jako latające węzły łączności 

i stanowiska dowodzenia. Obecnie USAF używa 

maszyn E-6B Mercury (16 sztuk wyprodukowanych 

w latach 1987–1992 i zmodernizowanych do 


www.zbiam.pl

Technika wojskowa 

Moskiewska defilada zwycięstwa AD 2018 

Para MiG-ów-31K w locie nad Placem Czerwonym z podwieszonymi makietami pocisków Kinżał. 

Tomasz Szulc 

Rocznica zwycięstwa nad hitlerowskimi 

Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 

awansowała na najważniejsze święto 

w Federacji Rosyjskiej, której przywódcy 

nie bardzo chcą kultywować tradycje 

radzieckie. Rocznica zwycięstwa 

militarnego to dobra okazja 

do organizowania defilad nie tylko 

w Moskwie, ale i w innych rosyjskich 

miastach. Mają one przede wszystkim 

wydźwięk propagandowy, adresowany 

do własnych obywateli, choć wysyłane 

w ten sposób sygnały za granicę 

także nie są bez znaczenia. 

Fotografie w artykule: Wiktor Druszlakow, 

Witalij Kuzmin, Marina Łyscewa, Internet. 

Od kilku lat władze dbają, aby defilady 

nie były monotonne – w przemyślany 

sposób pokazuje się na nich nowości, 

choć nie wszystkie i nie zawsze są one rzeczywistymi 

wyznacznikami stanu posiadania Sił 

Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. 

Daleka droga od defilady do linii 

Od 2015 r. obowiązkowymi uczestnikami defilad 

są wozy bojowe nowej generacji: czołgi 

T-14 Armata, gąsienicowe bojowe wozy piechoty 

Kurganiec-25, kołowe Bumierang i samobieżne 

armatohaubice 2S35 Koalicija-SW. Wiadomo już, 

że kilkakrotne zapowiedzi rozpoczęcia ich seryjnej 

produkcji „już za rok” okazały się pozbawione 

podstaw. Prace nad wspomnianymi pojazdami 

trwają, ale są dalekie od zakończenia. 

Wiadomo, że pokazywane co roku w Moskwie 

pojazdy są „wyrobami defiladowymi”, a ich „polowe” 

odpowiedniki, testowane na poligonach, 

coraz bardziej się od nich różnią. Przykładowo 

bwp B-11 Kurganiec (Obiekt 695) ma zupełnie 

inny układ napędowy, na skutek czego konfiguracja 

całej przedniej części podwozia jest 

inna. Także testowane na poligonach Bumierangi 

różnią się w wielu detalach. Dość powszechnie 

pisze się, że pokazywane na defiladach, 

a także instalowane na wozach poligonowych 

wieże Epocha-1 są zbyt słabo uzbrojone i być 

może pozostaną uzbrojeniem Bumierangów, 

podczas gdy Kurgańce i ciężkie bwp T-15 na bazie 

Armaty otrzymają wieże, których głównym 

uzbrojeniem będą 57 mm armaty i przeciwpancerne 

pociski kierowane nowej generacji. 

Najmniej wiadomo o zmianach w konfiguracji 

czołgu T-14, czyli Obiektu 148. Tym wozom 

wytyka się w Rosji jakoby przestarzały system 

kierowania ogniem i mało perspektywiczną armatę, 

niewiele przewyższającą stosowane od 

ponad 50 lat działa rodziny D-81 (2A26/46) Rapira. 

Krytykowane jest mało nowoczesne zawieszenie, 

a także skomplikowany silnik w układzie 

X, którego perspektywiczność ma budzić 

wątpliwości. Jak na jeden pojazd to znaczące 

i liczne zarzuty. Konkluzja jest dość prosta – 

przyszły rosyjski czołg będzie miał zapewne 

konfigurację bardzo bliską T-14, ale trzeba go 

będzie w znacznej części poskładać z zupełnie 

innych „klocków”. 

Najbliżej rozpoczęcia produkcji seryjnej jest 

niewątpliwie Koalicija-SW. Przyczyn tego jest kilka. 

Po pierwsze, SZ FR bardzo potrzebuje nowej 

broni tej kategorii, gdyż stosowane obecnie działa 

2S19 Msta, mimo kilkukrotnych modernizacji, 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Rosomak i Spike – niekończąca się historia cz. 1 

Andrzej Kiński 

Historia uzbrojenia kołowych wozów 

bojowych Rosomak w przeciwpancerne 

pociski kierowane ma już ponad 15 lat 

i sięga początków programu Kołowego 

Transportera Opancerzonego. Pomimo 

pełnej gotowości przemysłu do realizacji 

tego przedsięwzięcia zgodnie, 

z wymaganiami postawionymi 

przez wojskowych, systematycznego 

potwierdzania na przestrzeni lat przez 

Ministerstwo Obrony Narodowej chęci 

zakupu takich pojazdów i wpisywania 

ich na listę priorytetów w ramach kolejnych 

planów modernizacji technicznej, a nawet 

zaawansowanych negocjacji Inspektoratu 

Uzbrojenia z wykonawcami prac 

związanych z doposażeniem bojowych 

Rosomaków w wyrzutnie i inne elementy 

systemu Spike-LR, zawarcie umowy 

jest wciąż przesuwane. Jeszcze w lipcu 

ubiegłego roku ówczesne kierownictwo 

resortu obrony twierdziło, 

że nastąpi to do końca 2017 r. 

Fotografie: MO Kanady, Leonardo, Rosomak S.A., 

Andrzej Kiński. 

Postępowanie dotyczące doposażenia KTO Rosomak 

z systemem wieżowym Hitfist-30 w wyrzutnię 

ppk Spike jest na etapie negocjacji z wykonawcą 

– taką odpowiedź na pytanie o stan 

zaawansowania programu przekazało mediom 

Ministerstwo Obrony Narodowej w maju br. 

Przedsięwzięcie zostało zaplanowane – w swej 

pierwotnej postaci – już 15 lat temu, a zaproszenie 

do negocjacji, w ramach obecnie obowiązującego, 

skorygowanego Planu Modernizacji Technicznej 

Sił Zbrojnych RP na lata 2017–2022, 

Inspektorat Uzbrojenia skierował do Rosomak S.A. 

w listopadzie 2016 r. 

Odpalenie pocisku Spike-LR z włoskiego kołowego wozu bojowego VBM Freccia podczas wspólnych ćwiczeń z Kanadyjczykami 

na poligonie na Łotwie w 2017 r. 

Pierwsze przymiarki 

Jak już wspomniano projekt dozbrojenia (początkowo 

uzbrojenia) Rosomaków w przeciwpancerny 

system rakietowy Spike-LR ma już długą historię. 

Wiązać ją należy jeszcze z Programem przebudowy 

i modernizacji technicznej Sił Zbrojnych w latach 

2001–2006, przyjętym wiosną 2001 r., który 

jako jednen z priorytetów związanych z wzrostem 

zdolności bojowych Wojska Polskiego zakładał 

wzmocnienie systemu obrony przeciwpancernej 

(w tym zakup nowych przeciwpancernych pocisków 

kierowanych), a także mobilności taktycznej 

jednostek lądowych m.in. poprzez zakup znacznej 

liczby kołowych transporterów opancerzonych 

(KTO), zdolnych także do wsparcia ogniowego pododdziałów 

zmechanizowanych. Stąd też w wymaganiach 

dla wariantu bojowego KTO postawiono 

wymóg możliwości integracji z pojazdem 

w wersji bojowej (kołowym wozem bojowym piechoty) 

także przeciwpancernego systemu uzbrojenia 

kierowanego. Był to początkowo zapis ogólny, 

który mógł zostać sprecyzowany dopiero po 

26 lipca 2002 r., kiedy komisja przetargowa rekomendowała 

do zakupu izraelski pocisk kierowany 

Rafael Spike-LR. Pomimo, że formalny kontrakt na 

zakup tego systemu zawarty został dopiero 

29 grudnia 2003 r., to w chwili ogłoszenia 22 grudnia 

2002 r. decyzji o wyborze w przetargu na KTO 

pojazdu fińskiej firmy Patria Vehicles Oy, której lokalnym 

partnerem były Wojskowe Zakłady Mechaniczne 

S.A. z Siemianowic Śląskich (obecnie Rosomak 

S.A.), poinformowano o zamiarze montażu 

na części bojowych pojazdów, wyposażonych 

w wieże Hitfist-30P firmy Oto Melara (obecnie 

Leonardo Defence Systems Division) właśnie systemu 

rakietowego Spike-LR. 

Potwierdziła ten zamiar treść kontraktu na dostawę 

690 KTO, który podpisano 15 kwietnia 2003 r. 

Mówił on, że spośród planowanych do pozyskania 

313 KTO bojowych z wieżami Hitfist-30P 96 otrzyma 

wyrzutnie ppk Spike-LR, a zatem jeden wóz 

w plutonie (przewożący drużynę wsparcia). Ostatecznie 

jednak, podobnie jak wiele spośród zaplanowanych 

na tym etapie odmian, wozy bojowe 

w takiej konfiguracji nigdy nie powstały, a żaden 

z dostarczonych w latach 2004–2013 Rosomaków 

bojowych nie otrzymał na etapie produkcji systemu 

kierowanego uzbrojenia rakietowego. Motywowano 

to najpierw względami technicznymi 

i budżetowymi, a później – po pomyślnej integracji 

przez Oto Melarę systemu Spike-LR z wieżą rodziny 

Hitfist na zlecenie Ministerstwa Obrony Włoch 

(o czym dalej) – już tylko finansowymi. 

Transporter obsług zestawów ppk Spike-LR Rosomak-S, popularny Spajkobus. Z zewnątrz niczym nie różni się od 

transportera bazowego. 

Spajkobus 

Pomimo rezygnacji z integracji ppk Spike-LR z wieżami 

Hitfist-30P na etapie ich produkcji we Włoszech, 

a potem licencyjnej w Polsce, zestawy przeciwpancernych 

pocisków rakietowych wkrótce 

jednak trafiły na Rosomaki, a konkretnie do ich przedziałów 

desantowych. W listopadzie 2005 r. WZM 

S.A. podpisały umowę na opracowanie i dostawę 

transporterów do przewożenia obsług zestawów 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Ewolucja rodziny pojazdów BMP-3 

Cz. 2 Modernizacje XXI wieku 

Bojowy wóz piechoty BMP-3M Dragun. 

Tomasz Szulc 

W poprzedniej części artykułu 

przedstawiliśmy historię powstania BMP-3 

wraz z jego modernizacjami i wersjami 

specjalistycznymi, które skonstruowano 

jeszcze w minionym wieku. 

Obecnie skupimy się na wersjach 

rozwojowych tego bojowego wozu piechoty, 

które zadebiutowały w tej i poprzedniej 

dekadzie nowego stulecia. 

Fotografie w artykule: Tomasz Szulc, 

Wiktor Druszlakow, Witalij Kuzmin, MO FR, 

Traktornyje Zawody, Internet. 

Można uznać, że opisane w poprzednim 

numerze „Wojska i Techniki” modernizacje 

i pojazdy specjalistyczne wywodzące 

się z bojowego wozu piechoty BMP-3 

pod względem swojej filozofii nie odbiegały 

od rozwiązań, spotykanych przez dziesięciolecia 

w ZSRR. Jedynie pomysł budowy pojazdu podobnego 

do Obiektu 688, ale wykonanego nie ze 

stopu aluminium, a ze stali można niewątpliwie 

uznać za oryginalny. Nie ulega też wątpliwości, że 

BMP-3 w swej podstawowej postaci, czyli jako 

bojowy wóz piechoty, ciągle wzbudza kontrowersje 

wśród użytkowników i decydentów. Ostatecznym 

rozwiązaniem tej kwestii mogłoby być 

nieodległe rozpoczęcie produkcji bwp kolejnej 

generacji, czyli Kurgańca-25. Oficjalnie miałaby to 

być kwestia niedalekiej przyszłości, a może 

wręcz… przeszłości, gdyż prezydent Władimir 

Putin zarządził zakończenie budowy pierwszej 

partii wozów tego typu do maja 2015 r. Obecnie 

jest niemal pewne, że produkcja Kurgańców rozpocznie 

się najwcześniej za kilka lat i nie będzie 

miała początkowo masowego charakteru. Oznacza 

to, że jeszcze przez kilka lat Wojska Lądowe Sił 

Zbrojnych Federacji Rosyjskiej będą potrzebować 

dostaw BMP-3, będzie też szansa na ich eksport. 

Dlatego konstruktorzy Kurganmaszu podjęli decyzję 

o opracowaniu kolejnych modernizacji BMP-3, 

aby zwiększyć jego atrakcyjność rynkową. Zaproponowano 

trzy niewielkie modernizacje i dwa poważniejsze 

rozwiązania, które można będzie połączyć 

w jedną, bardzo głęboką modernizację. 

Każda z niewielkich zmian ma na celu usunięcie 

jednej ze zidentyfikowanych słabości BMP-3. Pierwsza, 

ujawniona w 2015 r., dotyczy dodatkowego 

opancerzenia: przód i boki kadłuba oraz częściowo 

układ jezdny, a także boki i tył wieży osłonięto ekranami 

listwowymi, które stanowią dobre zabezpieczenie 

przed głowicami kumulacyjnymi przeciwpancernych 

pocisków kierowanych i pocisków 

wystrzeliwanych z granatników. Co ciekawe, wzdłuż 

burt, pod ekranami listwowymi, dodano także arkusze 

blachy pancernej. Może to sugerować, że testy 

ostrzałem, przeprowadzone w NII Stali, wykazały 

niedostateczną wytrzymałość zasadniczego pancerza 

pojazdu, nawet po detonacji ładunku kumulacyjnego 

na ekranie listwowym. Blacha zwiększa 

oczywiście także odporność na ostrzał z broni 

34 Wojsko i Technika • Czerwiec 2018 

www.zbiam.pl

Konflikty 

Maciej Szopa, współpraca 


10 maja izraelskie lotnictwo 

przeprowadziło największą od 44 lat 

operację powietrzną przeciwko Syrii, 

której celami – według ostatniej oficjalnej 

wersji władz izraelskich – miały być bazy 

i obiekty działających w Syrii sił irańskich. 

Podobnie, jak w przypadku kwietniowego 

amerykańsko-francusko-brytyjskiego 

ataku, także majowy atak izraelski 

budzi wątpliwości odnośnie celów 

zamierzonych i osiągniętych. 

Przy okazji ataku Izrael ogłosił też 

pierwsze bojowe użycie 

myśliwców F-35I Adir. 

Fotografie w artykule: Cahal, Hossein Dalirian, 

Hel HaAwir, ImageSat International N.V., KGyST, 

Danny Makki, Ministerstwo Obrony Izraela, 

otvaga2004.ru. 

F-16I Sufa – podstawowy samolot Hel HaAwir w czasie ostatnich ataków na cele położone na terytorium Syrii. 

Największa od lat operacja 

Hel HaAwir nad Syrią 

Pierwszy incydent w tym roku miał miejsce 

10 lutego, kiedy z syryjskiej bazy lotniczej 

Tijas (znanej też jako T-4, koło Palmyry 

w środkowej Syrii, oddalonej od granicy z Izraelem 

o 250 km) wystartował irański bezzałogowiec 

rozpoznawczo-bojowy, prawdopodobnie 

typu Saegheh (w układzie latającego skrzydła). Odbył 

on lot wzdłuż granicy syryjsko-jordańskiej, a następnie 

wleciał nad terytorium Izraela. Nie wiadomo 

jaki był dokładnie cel jego misji – czy 

przeprowadzenie rozpoznania pozycji Sił Obronnych 

Izraela (CaHal), czy przetestowanie systemu 

obrony powietrznej – a dokładnie tego, jakie są 

możliwości izraelskich stacji radiolokacyjnych wykrycia 

takich irańskich maszyn. 

Już 90 sekund po przekroczeniu granicy aparat 

bezzałogowy został zestrzelony przez izraelski śmigłowiec 

AH-64D. W odwecie za naruszenie przestrzeni 

powietrznej Izraela, co uznane zostało za 

akt agresji, poderwanych w powietrze zostało 

osiem samolotów F-16I Sufa, które w dwóch falach 

zaatakowały bazę Tijas przy użyciu pocisków kierowanych 

dalekiego zasięgu. Jeden z nich, typu 

Delilah, miał zniszczyć ciężarówkę ze stacją kierowania 

BSP. Nagranie z układu naprowadzania pocisku 

upubliczniono. Izraelskie samoloty zostały 

ostrzelane przez syryjską obronę powietrzną, 

a konkretnie systemy rakietowe Pieczora-2M i Wega, 

które zdaniem źródeł izraelskich miały wystrzelić 

łącznie 27 pocisków. Jeden z nich – z zestawu 

S-200WE Wega – uszkodził jednego z powracających 

F-16I na tyle poważnie, że maszyna spadła na 

ziemię na terenie północnego Izraela (załoga przeżyła), 

co wielu komentatorów okrzyknęło początkowo 

jako „koniec powietrznej dominacji Izraela 

w regionie”. Dwa tygodnie po tym wydarzeniu 

dowództwo CaHalu poinformowało, że winę za 

utratę samolotu ponosi jego załoga, która nie wykonała 

odpowiednich manewrów unikowych. F-16 

leciał na dużej wysokości, na której był łatwy do 

przechwycenia przez S-200, ponieważ zbierał dane 

obrazowe w celu oszacowania zadanych przeciwnikowi 

strat. Można żartobliwie powiedzieć, że 

w F-16I nie trafił pocisk W-880E, tylko odłamki 

z jego głowicy bojowej. Zaś stwierdzenie, że strącona 

maszyna akurat wykonywała misję rozpoznawczą 

jest częstą formułką używaną w takich 

przypadkach przez różne siły powietrzne pod każdą 

szerokością geograficzną. Natomiast obecnie 

CaHal w ogóle nie pisze o zestrzeleniu, tylko o katapultowaniu 

się załogi F-16I, pomijając przyczynę. 

Kolejny izraelski atak na bazę T-4 nastąpił 

9 kwietnia, kiedy „liczne” pociski „ziemia–powietrze” 

dalekiego zasięgu zniszczyły hangar, w którym 

znajdowały się prawdopodobnie kolejne 

irańskie bezzałogowce rozpoznawcze, niewykluczone, 

że w międzyczasie wykorzystywane do 

sondowania systemu obrony granicy Izraela, 

a nawet – jak twierdzi strona izraelska – przeprowadzania 

ataków. Zdaniem źródeł rosyjskich ataku 

na bazę T-4 dokonały dwa myśliwce izraelskie 

(zapewne F-16I lub F-15I), a aż osiem z wystrzelonych 

przez nie pocisków zostało zestrzelonych 

przez syryjską OPL. Izrael dla odmiany podał, że 

zniszczył trzy irańskie rakietowe baterie OPL, bez 

podawania typu używanego przez nie sprzętu. 

Domek z kart 

Dalsze zaognienie sytuacji nastąpiło 8 maja, kiedy 

Stany Zjednoczone ogłosiły wycofanie się z porozumienia 

nuklearnego z Iranem, zawartego 14 lipca 

2015 r. Za pretekst prezydent Donald Trump 

wykorzystał wygłoszone dziewięć dni wcześniej 

przez premiera Izraela Binjamina Netanjahu oskarżenia 

Iranu o kontynuowanie programu nuklearnego. 

Netanjahu w efektownym wystąpieniu 

przedstawiał dowody sprzed 2013 r. jako aktualne 

dane wywiadowcze. Wiarygodne dla Stanów 

Zjednoczonych, ale już nie dla Unii Europejskiej, 

która sprzeciwiła się zerwaniu porozumienia i tym 

samym chyba po raz pierwszy zademonstrowała 

swoją podmiotowość polityczną względem Waszyngtonu. 

Należy też pamiętać, że 9 maja premier 

Netanjahu był w Moskwie na obchodach Dnia 

Zwycięstwa i nie trzeba zgadywać, o czym mógł 

rozmawiać z prezydentem Władimirem Putinem, 

skoro następnej nocy rozpoczął atak. Izrael nadał 

operacji kryptonim House of Cards (Domek z kart). 

Nie wiadomo, czy była to izraelska ocena syryjskiej 

obrony, czy może irańskich wysiłków utworzenia 

przyczółka na terenie Syrii. 

Tuż po ataku, jeszcze 10 maja, izraelskie dowództwo 

wydało oficjalne uzasadnienie przyczyn operacji, 

wyboru zaatakowanych celów i przedstawiło 

osiągnięte rezultaty. Atak przeprowadziło 28 myśliwców 

F-16I Sufa i F-15I Raam, które odpaliły 

60 pocisków manewrujących „powietrze–ziemia”. 

Dodatkowo CaHal odpalił 10 pocisków „ziemia–ziemia” 

ze Wzgórz Golan. Dane te częściowo 

pochodzą od Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, 

które podało je tuż po ataku i biorąc pod 

uwagę dokładność rosyjskich danych o nalocie 

z 14 kwietnia, można uznać je za wiarygodne. Poniekąd 

potwierdziły je Hel HaAwir, informując, że 

zaatakowano 70 irańskich celów w niecałe dwie 

godziny (od godziny 01.45 do 03.45 czasu lokalnego 

wg MO FR). Izraelskie myśliwce odpalały pociski 

spoza syryjskiej przestrzeni powietrznej. Na pewno 

znad północnego Izraela, także od strony Libanu 

(co Izrael robił już wcześniej), być może z naruszeniem 

jego przestrzeni powietrznej przez 


www.zbiam.pl

Rozpoznanie 

ScanEagle i BlackJack – bezzałogowce 

polskich Wojsk Specjalnych 

Maciej Szopa 

30 marca br. Departament Obrony 

Stanów Zjednoczonych poinformował 

o zamówieniu dla Polski, 

zgodnie z wymogami procedury 

Foreign Military Sales, lotniczego 

taktycznego systemu rozpoznawczego 

z aparatami bezzałogowymi Boeing 

Insitu RQ-21A BlackJack. Tym samym 

Wojska Specjalne Sił Zbrojnych RP, 

a konkretnie Jednostka Wojskowa Nil, 

otrzymają nowoczesne narzędzie 

rozpoznawcze, które uzupełni, 

wykorzystywany od 2011 r., także 

pojedynczy, analogiczny system 

z bezzałogowcami ScanEagle. 

Fotografie w artykule, jeśli nie zaznaczono inaczej: 

Insitu, JW Nil, USMC, US Navy, Andrzej Kiński. 

Kiedy mówi się o bezzałogowych systemach 

powietrznych, użytkowanych przez Siły 

Zbrojne RP, zwykle na myśl od razu przychodzą 

izraelskie systemy Aeronautics Defense Systems 

Orbiter (w służbie od 2005 r.) i polskie WB Electronics 

FlyEye (pierwsze dostarczone w 2010 r., oba należące 

do kategorii mini-BSP), ewentualnie zakupione 

pod koniec ubiegłego roku bojowe bezzałogowce 

WB Electronics Warmate. Wielu zapomina jednak, że 

na przełomie lat 2010–2011 Siłom Zbrojnym RP dostarczono 

także taktyczny system krótkiego zasięgu, 

który jest eksploatowany przez Wojska Specjalne. 

Chodzi o system Insitu ScanEagle, w Stanach Zjednoczonych 

zaliczany do kategorii LALE (low altitude 

long endurance), czyli operujący na małych wysokościach 

i zdolny do długotrwałego pozostawania 

w powietrzu, określany także jako STUAS (small tactical 

unmanned aircraft system) – mały taktyczny 

bezzałogowy system powietrzny. 

W USMC RQ-21A osiągnęły status wstępnej gotowości operacyjnej w styczniu 2016 r. i latem tegoż roku Marines skierowali 

wyposażone w niego jednostki liniowe po raz pierwszy w strefę działań wojennych – do Iraku i Syrii. 

ScanEagle 

ScanEagle powstał na przełomie wieków w firmie 

Insitu, na bazie opracowanego nieco wcześniej 

z myślą o zastosowaniach cywilnych systemu 

SeaScan, zaprojektowanego w celu zbierania danych 

o warunkach meteorologicznych i informującego 

rybaków o m.in. położeniu ławic tuńczyków. 

Było to w owym czasie szczytowe osiągnięcie tej 

założonej w 1994 r. firmy, która początkowo była 

zaangażowana w prace nad meteorologicznym 

BSP Aerosonde (projekt ten też wyewoluował potem 

w bezzałogowiec rozpoznawczy, obecnie 

znajdujący się w ofercie Textrona). W 2002 r. Institu 

rozpoczęła współpracę z Boeing Defence, Space 

& Security w celu stworzenia systemu ScanEagle, 

różniącego się od SeaScana przede wszystkim zestawem 

czujników i zastosowaniem kodowanego 

łącza wymiany danych. Współpraca z lotniczo-kosmicznym 

potentatem trwała do 2008 r., kiedy Insitu 

Inc. zostało w całości kupione przez Boeinga 

i stało się jego spółką zależną. 

Prototyp ScanEagle’a po raz pierwszy wzbił się 

w powietrze 20 czerwca 2002 r., a w sierpniu 2004 r. 

rozpoczął loty operacyjne nad Irakiem na rzecz 

jednostek US Marine Corps, którym służył do rozpoznania 

przede wszystkim nad lądem. Do wyposażenia 

Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych 

wszedł jednak formalnie w 2005 r., gdy zaczęła go 

używać US Navy, wykorzystując system do rozpoznania 

taktycznego, ale również do rozpoznawania 

niezidentyfikowanych jednostek pływających 

i dozoru platform wiertniczych. Równolegle bezzałogowce 

tego typu zaczęły też wykonywać zadania 

dla amerykańskich sił specjalnych. Wkrótce 

do wyposażenia przyjęli je także Kanadyjczycy 

i Australijczycy, którzy również zaczęli wykorzystywać 

je nad Irakiem i Afganistanem. System, zdolny 

do długotrwałego lotu autonomicznego dzięki 

zastosowaniu zaawansowanego systemu kontroli 

lotu Athena Technologies GuideStar GS-111 lub sterowany 

bezpośrednio przez operatora, zdobył sobie 

dobrą opinię jako efektywny w zbieraniu informacji, 

niezawodny i stąd cechujący się niskim 

poziomem strat. Obecnie, poza Stanami Zjednoczonymi 

(po US Marine Corps i US Navy do grona 

jego użytkowników dołączyły także US Air Force) 

aż 22 użytkowników eksportowych wykorzystuje 

ten system (skopiowano go także w Iranie, gdzie 

używany jest jako Jasir). 

Jednym z użytkowników jest Polska, która zainteresowała 

się zakupem ScanEagle'a w 2008 r. 

w związku z planowanym dalszym zwiększeniem 

zaangażowania SZ RP w misji NATO ISAF 

w Afganistanie. Pojawiła się potrzeba dysponowania 

odpowiednimi własnymi możliwościami 


www.zbiam.pl

Szkolenie 

Cubic – światowy lider wojskowych 

systemów szkolenia 

Żołnierze Wojsk Lądowych Stanów Zjednoczonych w czasie szkolenia z wykorzystaniem systemów laserowych Cubic IWS w National Training Center (NTC) w Fort Irwin. 

Tomasz Wachowski 

Dostawa i wdrożenie do eksploatacji 

w ośrodkach szkolenia poligonowego 

oraz obiektach szkoleniowych głównych 

związków taktycznych Wojsk Lądowych 

zaawansowanych systemów symulacji 

pola walki jest dziś jednym 

z najważniejszych projektów, 

związanych z wprowadzeniem 

nowoczesnych rozwiązań w procesie 

szkolenia wojsk w Siłach Zbrojnych RP. 

Jednym z uczestników postępowania 

w tej sprawie, zainicjowanego 

pod koniec 2015 r. przez Inspektorat 

Uzbrojenia, i zarazem jedynym 

ze Stanów Zjednoczonych, jest firma 

Cubic Global Defense, należąca 

do grupy Cubic Corporation. 

Ilustracje w artykule Cubic Global Defense. 

Cubic dostarcza systemy szkolenia poligonowego 

i wirtualnego o wysokim poziomie 

realizmu na potrzeby Departamentu 

Obrony USA oraz ponad 30 państw 

sojuszniczych. Obejmują one szeroką gamę 

rozwiązań treningowych, takich jak: taktyczne 

symulatory strzelań, służące do szkolenia w zakresie 

walki na lądzie; oprzyrządowanie samolotów 

myśliwskich; systemy przeznaczone do 

szkolenia umiejętności strzeleckich; operacji 

specjalnych; a także szkolenia serwisowego. 

Systemy Cubic wiernie odtwarzają środowisko 

bojowe dzięki wykorzystaniu: symulowanych 

strzelań z użyciem broni; realistycznych silników 

gier; symulacji strat w ludziach; syntetycznego 

terenu; a także zaawansowanego oprogramowania, 

pozwalającego na ocenę skuteczności 

treningu indywidualnego i zespołowego. 

Występując jako główny wykonawca Cubic 

jest czołowym dostawcą łatwych w eksploatacji, 

niezawodnych oraz efektywnych kosztowo 

laserowych taktycznych symulatorów strzelań 

z wykorzystaniem indywidualnej broni strzeleckiej, 

lekkiej broni wsparcia (karabiny maszynowe, 

granatniki, moździerze) czy platform bojowych, 

w tym opancerzonych wozów bojowych. 

Systemy laserowe produkowane przez firmę 

zostały zintegrowane z kilkudziesięcioma typami 

broni strzeleckiej i przeciwpancernej, a także 

z ponad 40 typami pojazdów opancerzonych. 

W celu nadania większego realizmu, rozwiązania 

te obejmują także pełną gamę symulowanych 

min: przeciwpiechotnych, przeciwpancernych, 

min Claymore oraz zapalników. Kilku 

klientom Cubic dostarczył także symulowane 

improwizowane urządzenia wybuchowe (Improvised 

Explosive Device, IED) oraz czujniki 

zintegrowane z odzieżą chroniącą przed atakami 

chemicznymi i biologicznymi oraz z maskami 

gazowymi. 

Firma oferuje szeroką gamę specjalistycznych 

systemów łączności – od obiektów stacjonarnych, 

poprzez ogólnokrajowe systemy 

mobilne aż do rozwiązań przenośnych. Opracowane 

przez Cubic oprogramowanie do zarządzania 

ćwiczeniami (Exercise Control) i systemy 

łączności mogą zostać dopasowane do 

potrzeb formacji wojskowych różnej wielkości 

– od jednostek niższego rzędu takich jak pluton 

aż do poziomu brygady. 


www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe 

Honker to nie tylko podstawowa wojskowa „taksówka”, ale również nośnik różnego typu specjalistycznych systemów – jak widoczne na zdjęciu rozgłośnie elektroakustyczne. 

Mustang do kosza? 

Mateusz J. Multarzyński 

29 maja Inspektorat Uzbrojenia 

unieważnił postępowanie przetargowe 

IU/120/X-119/ZO/POOiB/DOS/Z/2017, 

dotyczące zakupu samochodów 

osobowo-ciężarowych wysokiej 

mobilności o kryptonimie Mustang. 

Decyzja ta była konsekwencją wpłynięcia 

w wyznaczonym terminie (25 maja br.) 

tylko jednej oferty ostatecznej, i to 

o wartości przekraczającej kwotę, 

którą zamawiający zamierzał 

przeznaczyć na sfinansowanie 

zamówienia. 

Fotografie w artykule: Andrzej Kiński, Concept. 

Oferta została złożona przez konsorcjum, 

w skład którego wchodziły: Polski Holding 

Obronny S.A. (lider) i Concept 

Sp. z o.o. Jej wartość to 524,17 mln PLN brutto 

i obejmowała wyłącznie zamówienie gwarantowane, 

a więc dotyczące dostawy 913 pojazdów, 

w tym 872 w wersji nieopancerzonej oraz 

41 w opancerzonej, realizowane w latach 2019– 

–2022. Na ten cel Inspektorat Uzbrojenia planował 

przeznaczyć kwotę 239,04 mln PLN brutto, 

a więc oferta konsorcjum była ponad dwukrotnie 

droższa (ok. 119%). 

Unieważnione postępowanie dotyczące zakupu 

samochodów ciężarowo-osobowych wysokiej 

mobilności ogłoszono 18 lipca 2017 r. 

(WiT 8/2017). Poza zamówieniem podstawowym 

przewidywało również opcję w postaci udzielenia 

zamówień na dostawy w latach 2019–2026 maksymalnie 

2787 pojazdów nieopancerzonych. 

Do przetargu początkowo zgłosiło się 12 potencjalnych 

oferentów, z czego osiem podmiotów 

spełniło warunki udziału w postępowaniu 

i zostało dopuszczonych do dalszych etapów, 

w tym składania ofert ostatecznych (WiT 3/2018). 

Pomimo tak dużego początkowo zainteresowania, 

25 maja wpłynęła tylko jedna, wyżej wymieniona 

oferta. 

Przypomnijmy, że to już drugie podejście do 

przetargu na następców Honkerów, pierwsze – 

IU/84/X-96/ZO/NZO/DOS/Z/2015 – na dostawę 

882 (841 nieopancerzonych i 41 opancerzonych, 

WiT 9/2016), prowadzono w latach 2015–2017. 

W wymaganym terminie wpłynęła wtedy również 

tylko jedna oferta, złożona przez konsorcjum 

Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A. wraz 

z Wojskowymi Zakładami Motoryzacyjnymi S.A. 

z Poznania. Ze względu na zaoferowaną cenę – 

– 2058 mln PLN, która dziewięciokrotnie (sic!) przewyższała 

kwotę 232 mln PLN, jaką „zamawiający 

zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia”, 

zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamówień 

publicznych, postępowanie o udzielenie zamówienia 

unieważniono 19 czerwca 2017 r. 

Niestety i tym razem, jak można było przypuszczać 

po otwarciu ofert, a w zasadzie jedynej, która 

wpłynęła, IU unieważnił postępowanie także ze 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Kołowe pojazdy opancerzone Arlan, różniące się zastosowanym typem zdalnie sterowanego stanowiska uzbrojenia bądź obrotnicą z zestawem 

osłon. Pojazd na pierwszym planie ma zamontowane dwubroniowe zdalnie sterowane stanowisko SARP Dual z 12,7 mm wkm i 7,62 mm km. 

KADEX-2018 

Miroslav Gyűrösi 

Kolejnym punktem tegorocznego sezonu 

wystaw uzbrojenia i sprzętu wojskowego 

oraz służb ochrony porządku były targi 

KADEX-2018, zorganizowane już po raz 

piąty, w dniach 23–26 maja, w stolicy 

Kazachstanu Astanie. 

Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi. 

Głównym organizatorem przedsięwzięcia 

było, po raz pierwszy, Ministerstwo Przemysłu 

Obronnego i Lotniczo-Kosmicznego 

Republiki Kazachstanu, powstałe w październiku 

2016 r, a więc po czwartej odsłonie KADEX-u. 

Tym razem kazachstański resort obrony wystąpił 

w roli współorganizatora, podobnie jak koncern 

Kazachstan Inżiniring (Kazakhstan Engineering) 

oraz firma RGP Kazspeceksport Ministerstwa Przemysłu 

Obronnego i Lotniczo-Kosmicznego. Tradycyjnie 

już wystawa odbyła się na terenie międzynarodowego 

portu lotniczego w Astanie, a jej 

obsługą zajmowała się firma Astana-Expo KS. 

W Międzynarodowej Wystawie Uzbrojenia 

i Wyposażenia Wojskowego KADEX-2018 wzięło 

udział 355 wystawców z 33 krajów świata. Przez 

dwa pierwsze dni wystawa była dostępna jedynie 

dla specjalistów, zaproszonych gości i wcześniej 

akredytowanych przedstawicieli mediów. Imprezą 

towarzysząca było międzynarodowe forum 

„Dni Wszechświata w Kazachstanie“, w ramach 

którego bogaty program obejmował posiedzenia 

plenarne i tematyczne, konferencje oraz spotkanie 

w formie okrągłego stołu. Dało to jego uczestnikom 

możliwość zaprezentowania swych propozycji 

i dyskusji na aktualne tematy dotyczące 

obronności i bezpieczeństwa, rozwoju kosmonautyki, 

a także cyberbezpieczeństwa. 

W trzecim i czwartym dniu wstęp na wystawę 

był wolny, bez limitu wieku, odwiedzający mieli 

jedynie obowiązek zarejestrowania się przy wejściu 

i przejść kontrolę bezpieczeństwa. Według 

danych organizatorów, podczas czterech dni 

trwania tegorocznego KADEX-u wystawę odwiedziło 

70 000 gości, aczkolwiek na takiej statystyce 

zaważyła przede wszystkim obecność luźno zainteresowanej 

tematyką gawiedzi oraz tłumów 

dzieci i młodzieży podczas ostatnich dwóch dni. 

Sprzęt nowy i zmodernizowany 

Kazachstan w ostatnich latach inwestuje znaczne 

środki w systematyczne zwiększanie poziomu 

bezpieczeństwa i wzrost zdolności bojowych 

swych sił zbrojnych. Dążeniem decydentów jest 

takie wyważenie nakładów na obronność, by nie 

wpłynęły negatywnie na inne części budżetu. 

Chcą także – co niezwykle ważne – pozyskiwać 

dla kraju zaawansowane technologie i budować 

własne zdolności produkcyjne. Liczne eksponaty 

wystawy ADEX-2018 były właśnie potwierdzeniem 

konsekwencji w tym podejściu. 

Ze zrozumiałych względów nie dotyczyło to 

samolotów i śmigłowców bojowych. Tę kategorię 

sprzętu reprezentował jeden z wielozadaniowych 

samolotów bojowych Su-30SM, które swą premierę 

miały na wystawie przed dwoma laty (patrz 

WiT 7/2016). Łącznie Kazachstan zamówił w Rosji, 

na mocy czterech kontraktów, 31 takich maszyn, 

z których do końca 2017 r. dostarczono osiem. Nowością 

był za to śmigłowiec bojowy Mi-35M, jeden 

z czterech dostarczonych w ubiegłym roku, 

spośród 12 zamówionych. Maszyna z numerem 


www.zbiam.pl

Samoloty bojowe 

Pierwsze Super Hornety trafiły na amerykańskie lotniskowce w 2000 r., wówczas zakładano, że każdy z nich będzie służyć ok. 20 lat, do czasu wyczerpania resursów. Od 2006 r., po 

wycofaniu F-14 Tomcat, Super Hornety stanowią trzon grup lotniczych amerykańskich lotniskowców. 

Łukasz Pacholski 

Pierwsze miesiące tego roku wniosły 

świeży powiew do programu 

wielozadaniowych samolotów bojowych 

rodziny Boeing Super Hornet. 

Ma to związek z kilkoma projektami 

realizowanymi przez producenta 

i Departament Obrony na rzecz 

lotnictwa morskiego Stanów 

Zjednoczonych i drugiego odbiorcy 

eksportowego tych maszyn 

– Kuwejtu. 

Fotografie w artykule: US Navy, Boeing, Ministerstwo 

Obrony Arabii Saudyjskiej. 

Super Hornet, owoc kompromisów wojskowo-budżetowych 

końca zimnej wojny, jest 

ostatnim przedstawicielem samolotów generacji 

4,5 powstałych na Zachodzie. Jego opracowanie 

było związane z potrzebami amerykańskiego 

lotnictwa morskiego, które na początku 

lat 90. pilnie poszukiwało następcy samolotów 

uderzeniowych Grumman A-6 Intruder i LTV A-7 

Corsair. Początkowo w tej roli widziano, zaawansowanego, 

trudnowykrywalnego McDonnell Douglasa 

A-12 Avenger II, jednak program jego rozwoju 

został anulowany w styczniu 1991 r. Poszukując 

sposobu na utrzymanie potencjału uderzeniowego 

grup lotniczych operujących z lotniskowców, 

Departament Obrony Stanów Zjednoczonych 

ogłosił konkurs, w którym analizowano dwie pro- 

Renesans Super Horneta 

pozycje – Grummana ze zmodernizowanym F-14 Tomcaty, Intrudery, Corsairy, Vikingi i KA-6D, aczkolwiek 

niektórych zadań tych maszyn nie były 

Tomcat (pakiet Quick Strike miał być wstępem do 

prac nad kolejną generacją słynnej konstrukcji), w stanie przejąć w pełni. W kolejnych latach, będący 

wersją Super Horneta, E/A-18G Growler wyparł 

a także McDonnell Douglasa z koncepcją Super 

Hornet, dotyczącą de facto nowego samolotu, ale z lotniskowców także maszyny walki elektronicznej 

EA-6B Prowler. Według analiz z początku obec- 

bazującego na F/A-18 Hornet. Ostatecznie czynniki 

polityczne w Waszyngtonie spowodowały, że nego wieku, takie ujednolicenie sprzętowe miało 

podjęto decyzję o wyborze oferty konsorcjum pozwolić na osiągnięcie oszczędności na poziomie 

1 mld USD rocznie. Nikt wówczas nie przewi- 

McDonnell Douglas. Super Hornet w długofalowych 

planach miał nie tylko zastąpić samoloty dywał jednak skokowego wzrostu zaangażowania 

uderzeniowe, ale także pozostające w linii myśliwce 

F-14 Tomcat. Powyższa idea została zaakcepto- 

po zamachach 11 września 2001 r. 

militarnego Stanów Zjednoczonych na świecie 

wana przez Kongres pod koniec 1991 r., a w 1992 r. Co godne podkreślenia, mimo że F/A-18E/F Super 

Hornet jest najnowszym zachodnim samolo- 

podpisano kontrakt na opracowanie i produkcję 

samolotu F/A-18E/F. Według części publikacji zachowanie 

oznaczenia F/A-18 miało pozwolić na najmniejsze sukcesy eksportowe. 36 maszyn 

tem bojowym generacji 4,5, uzyskał jednocześnie 

łatwiejsze przekonanie kongresmenów do finansowania 

projektu, który miał być „tanim rozwinię- 

roku do listy dołączył Kuwejt. Trudno tłumaczyć to 

(w dwóch transzach) zakupiła Australia, a w tym 

ciem produkowanego na dużą skalę samolotu”. specyfiką konstrukcji, przystosowaną do działań 

Pierwszy prototyp oblatano 29 listopada 1995 r., z pokładów lotniskowców, gdyż Hornety poprzednich 

generacji zyskały uznanie Australii, Finlandii, 

a próby prowadzono w latach 1996–1999, kiedy 

wykonano ponad 3100 lotów o łącznym czasie Hiszpanii, Kanady, Kuwejtu, Malezji i Szwajcarii. 

ok. 4600 h. Oficjalnie do zatwierdzenia ich wyników 

doszło w lutym 2000 r. – patrząc z perspekty- 

konkurencja ze strony producentów zachodnioeu- 

Z całą pewnością jednym z powodów była rosnąca 

wy obecnie realizowanego programu F-35 czy też ropejskich, a także obecność na rynku Lockheed 

projektów europejskich było to tempo iście ekspresowe. 

Od 2006 r. Hornety i Super Hornety stały się lot 5. generacji stał się dostępny dla wielu stałych 

Martin F-35 Lightning II, który jako pierwszy samo- 

głównym typem odrzutowych samolotów bojowych 

stacjonujących na lotniskowcach – zastąpiły przez Stany 

odbiorców maszyn bojowych produkowanych 

Zjednoczone. 


www.zbiam.pl

Wiropłaty 

25-lecie śmigłowców Sokół w Tatrzańskim 

Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym 

Maciej Szopa 

Służba śmigłowców PZL-Świdnik 

W-3 i W-3A Sokół w Tatrzańskim 

Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym 

trwa już ćwierć wieku. W tym czasie 

maszyny wzięły udział w dziesiątkach 

tysięcy akcji ratunkowych, ratując życie 

setkom osób w Polsce i na Słowacji. 

Okrągła rocznica jest okazją 

do podsumowań i ocen, które 

pozwalają wystawić maszynie 

ze Świdnika bardzo dobrą opinię. 

Fotografie w artykule: Anna Zakrzewska, TOPR. 

W 

służbie TOPR eksploatowanych było 

kolejno sześć śmigłowców W-3 i W-3A, 

z których trzy były własnością tej służby. 

Początkowo, w 1992 r., wypożyczono ze świdnickich 

zakładów jedną z fabrycznych maszyn, 

której eksploatacja w górach miała dać odpowiedź 

na pytanie o możliwości wykorzystania Sokoła do 

realizacji specyficznych zadań ratownictwa wysokogórskiego. 

Odpowiedź była pozytywna i pierwsza 

maszyna w barwach TOPR (SP-SXT) – podarowana 

przez kancelarię prezydenta Lecha Wałęsy 

– pojawiła się w Zakopanem w 1993 r. i zastąpiła 

użytkowany wcześniej śmigłowiec PZL-Świdnik 

Mi-2. Najważniejszą zaletą nowej maszyny w porównaniu 

do poprzednika była możliwość wykonywania 

lotów na większych wysokościach i przy 

wyższych temperaturach, co przekładało się na 

lepszą efektywność prowadzenia akcji ratowniczych 

w wyższych partiach gór. Wśród przewag 

nowej maszyny był też większy zapas mocy silników 

i obszerniejsza kabina, mogąca pomieścić 

liczniejszą załogę: dwóch pilotów i zwykle trzech 

ratowników, choć maksymalnie może w razie potrzeby 

wziąć ich nawet ośmiu. W przypadku Mi-2, 

poza pilotami, na pokład zabierano zwykle jednego 

ratownika, a maksymalnie czterech, chociaż ta 

maksymalna liczba mogła być uzyskana na pokładzie 

jedynie przy bardzo dobrych warunkach pogodowych. 

Rok później, 11 sierpnia 1994 r., pierwszy 

Sokół TOPR uległ katastrofie w Dolinie 

Olczyskiej, w której zginęło dwóch pilotów 

i dwóch ratowników. W celu wypełnienia powstałej 

luki do służby przywrócono znów czasowo 

Mi-2, a następnie były wykorzystywane kolejno 

dwa wypożyczone wojskowe Sokoły. 

Pod koniec 1995 r. utracony wiropłat zastąpiła 

nowa maszyna W-3A, która rozpoczęła wykonywanie 

zadań w styczniu 1996 r. (SP-SXZ). Początkowo 

obsługiwana była przez Lotnicze Pogotowie 

Ratunkowe. Śmigłowiec ten uległ poważnemu 

uszkodzeniu 29 stycznia 2003 r. po twardym lądowaniu 

koło Murzasichla w czasie akcji ratowniczej 

w trudnych warunkach. Jego remont 

uznano za nieopłacalny, ale liczne elementy tej 

maszyny wykorzystano przy budowie nowego 

Sokoła dla TOPR (W-3A, SP-SXW), który opuścił 

świdnickie zakłady w 2004 r. i służy do dziś. 

Pojawienie się śmigłowca z ogromnym zapasem 

mocy to była zupełnie inna jakość i do tej pory znakomicie 

nam służy. To nasze podstawowe narzędzie ratownicze 

– mówił w czasie uroczystości 25-lecia 

służby Sokołów w polskich górach Jan Krzysztof, 

naczelnik TOPR. Z kolei starszy ratownik Andrzej 

Górka dodał: W-3A zapewnia duży komfort pracy 

dzięki znacznej wielkości kabiny. Ratownicy mają miejsce, 

żeby udzielać pomocy i monitorować stan pacjenta. 

Dzieje się tak dlatego, że w Sokole pacjenta można 

położyć wzdłuż kabiny i dostęp do niego – głowy, tułowia 

i nóg jednocześnie – mogą mieć nawet trzej ratownicy. 

Ratownik stwierdził, że w ciągu ostatnich 

trzech lat TOPR udzielił pomocy w górach ponad 

2000 osobom (nie licząc wypadków narciarskich), 

z czego 900 w ubiegłym roku. Śmigłowiec wykorzystano 

w 2017 r. do udzielenia pomocy 300 osobom. 

W tym czasie śmierć na terenie odpowiedzialności 

TOPR poniosło 15 osób. 

Sokół TOPR dyżuruje latem przez 12 godzin poprzedzających 

zachód słońca, chociaż w określonych 

przypadkach załoga złożona z dwóch pilotów, trzech 

ratowników i technika lotniczego jest gotowa do niesienia 

pomocy także we wczesnych godzinach porannych. 

Loty nocne nie są realizowane. Utrzymanie 

dyżuru nocnego wiązałoby się z ogromnymi kosztami 

dodatkowymi – tłumaczy Jan Krzysztof. Trzeba byłoby 

zatrudnić dodatkowe osoby na takie dyżury, a użycie 

śmigłowca nocą jest niezwykle ryzykowne. 

Piloci TOPR-owskiego W-3A to doświadczony 

personel, często ludzie, którzy wcześniej byli pilotami 

fabrycznymi PZL-Świdnik, albo latali jako piloci 

śmigłowców gaśniczych, np. w Hiszpanii. 

Jednym z nich jest Andrzej Śliwa, który tak charakteryzuje 

prowadzone przez siebie misje: Prowadzimy 

loty treningowe, ale przede wszystkim ratownicze, 

a te zazwyczaj odbywają się w niesprzyjających warunkach. 

Przy ładnej pogodzie jest największy ruch 

i wypadki też są częste. Wiatry w górach są bardzo 

zmienne, to loteria i zdarza się, że komunikaty mówią 

jedno, a rzeczywistość jest zupełnie inna. Jeśli 

chodzi o maksymalną siłę wiatru przy jakiej startujemy, 

to granicą jest 25 m/s. Niemniej często zdarza się, 

że warunki w górach radykalnie zmienią się na niekorzyść 

w czasie lotu i na miejscu akcji ratowniczej są 

tak silne podmuchy, że albo nie można dolecieć na 

miejsce, albo staramy się jak najszybciej podjąć poszkodowanego 

i ratownika z powierzchni. W przeciwnym 

wypadku musieliby zostać pozostawieni 

w górach. Andrzej Śliwa opisał też typową akcję 

ratowniczą z użyciem Sokoła: O potrzebie niesienia 

pomocy dowiadujemy się od centrali TOPR, którą 


www.zbiam.pl

Technika lotnicza 

LUZES V/D seria V już w Powidzu 

Pierwszy zasilacz elektroenergetyczny LUZES V/D serii V na podwoziu samochodu ciężarowego Jelcz 442.32, który pod koniec maja trafił do 33. Bazy Lotnictwa 

Transportowego w Powidzu. 

Maciej Szopa 

24 maja Wojskowe Centralne Biuro 

Konstrukcyjno-Technologiczne S.A. 

dostarczyło Siłom Powietrznym 

pierwszy egzemplarz zasilacza 

elektroenergetycznego LUZES V/D 

serii V. Nowoczesne i mobilne, 

bo umieszczone na podwoziu 

samochodu ciężarowego Jelcz 442.32, 

urządzenie trafiło do 33. Bazy 

Lotnictwa Transportowego 

w Powidzu. W najbliższej przyszłości 

planowane są kolejne dostawy, które 

mają doprowadzić do eliminacji 

z wyposażenia Sił Zbrojnych RP 

urządzeń rozruchowych sowieckiej 

produkcji i zwiększenia polonizacji 

parku urządzeń naziemnej obsługi 

statków powietrznych. 

Fotografie w artykule: Jerzy Gruszczyński, 

Andrzej Kiński, Maciej Szopa. 

Wojskowe Centralne Biuro Konstrukcyjno-Technologiczne 

S.A. jest jedynym 

w Polsce producentem szerokiej gamy 

nowoczesnych urządzeń do naziemnej obsługi 

statków powietrznych (NOSP). Sprzęt ten cieszy 

się wśród klientów dobrą renomą zarówno jeżeli 

chodzi o najwyższą jakość komponentów, ich niezawodność, 

jak i jej stosunek do preferencyjnej 

ceny. Czołowe miejsce zajmują: urządzenie diagnostyczne, 

holowniki lotniskowe, urządzenia 

oświetleniowe, osuszacze, urządzenia hydrauliczne, 

sprężarki powietrza, gazyfikatory, dystrybutory 

i właśnie zasilacze elektroenergetyczne, z których 

LUZES V/D serii V jest pierwszym egzemplarzem 

wyprodukowanym w ramach współpracy WCBKT 

S.A. i Jelcz Sp. z o.o. WCBKT S.A. zapewnia SZ RP 

ponad 90% wszystkich urządzeń NOSP. Poza nimi 

do obsługi statków powietrznych służą urządzenia 

sowieckie, których liczba stale zmniejsza się 

z racji upływu resursów, a także systemy zachodnie, 

które pojawiły się w Polsce wraz z samolotami 

C-295M, C-130, F-16C/D i M-346. Celem warszawskich 

zakładów jest zapełnienie także tej ostatniej 

niszy i sukcesywna całkowita polonizacja tego 

typu urządzeń w SZ RP. Plan ten wydaje się realny, 

czego dowodem jest m.in. właśnie dostarczenie 

LUZES-a V/D serii V. Warto dodać, że WCBKT S.A. 

rozszerzyło w ostatnim czasie swoją ofertę także 

o produkcję na rynek cywilny, na którym zdobyło 

już klientów w postaci dwóch agencji handlingowych. 

Zakres oferty firmy sukcesywnie powiększa 

się o coraz to nowe rozwiązania, modyfikacje 

i modernizacje oferowanych wyrobów, rozwija się 

także aktywność Spółki w ramach pozyskiwania 

nowych rynków cywilnych, w tym w Europie 

Środkowej i Wschodniej. Atutem jest wysoka jakość 

i niezawodność wyrobów, co firma opanowała 

w trakcie projektowania oraz produkcji urządzeń 

w wykonaniach wojskowych. 

W uroczystości odbioru nowego LUZES-a V/D 

serii V wzięli udział: szef Szefostwa Techniki Lotniczej, 

Główny Inżynier Wojsk Lotniczych płk Janusz 

Zawiślak, dowódca 33. Bazy Lotnictwa Transportowego 

płk pil. Grzegorz Kołodziejczyk, zastępca 

dowódcy 33. BLTr. płk Dariusz Płóciennik, 

dowódca 3. Skrzydła Lotnictwa Transportowego 

płk pil. Krzysztof Walczak, dowódca Eskadry NOSP 

mjr Krzysztof Machowski, przedstawiciele Jelcz 

Sp. z o.o. oraz prezes WCBKT S.A. Piotr Kisiel. 

Koncepcja stworzenia tego urządzenia powstała 

w ramach współpracy dwóch przedsiębiorstw 

Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A.: spółki Jelcz Sp. 

z o.o. i WCBKT S.A. W odróżnieniu od pozostałych 

zasilaczy elektroenergetycznych znajdujących się 

w ofercie WCBKT S.A., LUZES V/D serii V nie został 

bowiem zamontowany na niskiej przyczepie lotniskowej, 

ale na dwuosiowym pojeździe średniej 

ładowności i wysokiej mobilności (wcześniej samobieżne 

wersje LUZES-ów V/D instalowano na 

dwuosiowych samochodach Star 944). Do montażu 

wykorzystywana jest standardowa 15-stopowa 

rama podkontenerowa, która umożliwia instalację 

urządzenia w zasadzie na dowolnym 

samochodzie ciężarowym. 

Także najnowszy LUZES jest przeznaczony do: 

zasilania systemów pokładowych statków powietrznych, 

uruchamiania silników i sprawdzania 

stanu technicznego wyposażenia pokładowego. 

Każde urządzenie tego typu może zaopatrywać 

dwa statki powietrzne jednocześnie, a długość 

każdego z kabli wydawczych to 20 m. Cały pojazd 

wraz z zabudowanym zasilaczem ma długość 

7600 mm, szerokość 2440 mm i wysokość 

2740 mm. Masa całego zestawu to 12,7 t. 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Tomasz Grotnik 

Mimo podpisania 27 grudnia 2017 r. 

dwóch umów na budowę trzech 

okrętów dla Marynarki Wojennej RP 

– dwóch seryjnych niszczycieli min 

proj. 258 Kormoran II oraz jednostki 

ratowniczej i do prac podwodnych 

Ratownik – trudno mówić 

o zainicjowaniu poważnej modernizacji 

sprzętowej morskiego rodzaju 

Sił Zbrojnych RP. Zdecydowana 

większość okrętów zasadniczych klas 

ma co najmniej 30 i więcej lat. 

Nie zwalnia to jednak marynarzy 

z obowiązku wykonywania 

powierzonych im zadań, nic więc 

dziwnego, że stocznie remontowe 

nie mogą narzekać na brak pracy. 

Fotografie w artykule: Jarosław Staluszka, 

Andrzej Bancerek, Tomasz Grotnik. 

Wydokowanie ORP Drużno przy użyciu nowatorskiej dla Nauty metody. 

Drugie życie Drużna 

Zaawansowany wiek okrętów bojowych 

i pomocniczych jednostek pływających 

ma oczywisty wpływ na stopień wyeksploatowania 

nie tylko ich kadłubów, ale przede 

wszystkim mechanizmów i urządzeń. W przypadku 

licznych jednostek z naszych stoczni jest to 

problem o tyle prostszy do rozwiązania, że montowano 

na nich silniki napędu głównego najczęściej 

wytwarzane w kraju, w tym na licencjach renomowanych 

firm zachodnich (ZPM H. Cegielski 

Poznań – Sulzer, ZUT Zgoda Świętochłowice – 

Sulzer), co ułatwia dostęp do części zamiennych. 

Gorzej wygląda sprawa z okrętami napędzanymi 

silnikami wysokoprężnymi produkcji sowieckiej, 

których utrzymanie w sprawności utrudnia ich 

znaczny stopień zużycia i brak dostępnych części 

zamiennych. 

Stary silnik M401A-1 na trałowcu projektu 207P. 

Wśród okrętów służących obecnie pod biało- 

-czerwoną banderą, diesle rodem z ZSRS wciąż 

ma 17 trałowców bazowych projektów 207DM, 

P i M, trzy kutry transportowe projektu 716 oraz 

trzy małe okręty rakietowe projektu 660M. Daje 

to łącznie 52 silniki „Made in USSR”, a więc problem 

jest spory. Pomijamy tu ostatni poławiacz 

torped K-8 projektu Kormoran, napędzany dwoma 

dieslami Zwiezda M50 F7/F8, bo jednostka ta 

kończy właśnie naprawę dokową w PGZ Stocznia 

Wojenna Sp. z. o.o. w Gdyni – zapewne już 

ostatnią w jej 47-letniej służbie. Wspomniane 

trałowce i kutry wyposażono w widlaste, 12-cylindrowe 

jednostki napędowe Zwiezda M401, 

natomiast na rakietowych Orkanach są gwiazdowe 

M520 tego samego leningradzkiego producenta. 

W szczególności te ostatnie dają się we 

znaki serwisantom, ponieważ okręty mają po 

trzy takie motory, z których każdy ma… 56 cylindrów. 

Wspomniane M401 trapią z kolei cykliczne niesprawności, 

trudności z pozyskaniem części 

zamiennych oraz z wypracowanymi normami 

eksploatacyjnymi, zresztą już niejednokrotnie 

przedłużanymi (okres międzyremontowy tego 

silnika wynosi 2500 h), co zmusiło do podjęcia 

radykalnych środków zaradczych. Właśnie trwa 

naprawa główna i dokowa, połączone z poważną 

modernizacją trałowca bazowego proj. 207P 

– ORP Drużno (641) z 12. Wolińskiego Dywizjonu 

Trałowców 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu, 

będącego w linii od 21 września 1990 r., 

która ma ten problem rozwiązać. 

Mechaniczne serce Drużna 

20 kwietnia 2017 r. Komenda Portu Wojennego 

w Świnoujściu zawarła umowę z gdyńską 

Stocznią Remontową Nauta S.A., należącą do 

Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A., na przeprowadzenie 

wspomnianych prac. Rozpoczęły się 

one 11 maja 2017 r. Po wstępnym przygotowaniu, 

6 lipca okręt wydokowano przy użyciu 

dźwigu pływającego Maja i specjalnej ramy, co 

było nowością w Naucie. 

Najpoważniejszą zmianą było usunięcie dwóch 

widlastych doładowanych 12-cylindrowych silników 

z zapłonem samoczynnym M401A-1 o mocy 

735 kW/1000 KM przy 1550 obr./min i jednostkowym 

zużyciu paliwa 229 g/kWh. W wyremontowanej 

siłowni głównej zastąpiła je para diesli Rolls- 

-Royce Power Systems AG MTU 8V2000 M72. Są to 

nowoczesne jednostki napędowe, 8-cylindrowe, 

widlaste, doładowane, osiągające moc 

720 kW/965 KM przy 2250 obr./min i zużywające 

207 g/kWh. Zaprojektowano je specjalnie z myślą 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Czy powstaje „morski Airbus”? 

Stocznia Muggiano włoskiego koncernu stoczniowego Fincantieri. Fincantieri wraz z francuską Naval Group są na końcowym etapie rozmów o konsolidacji obu firm. 

Na zdjęciu m.in. wyposażane fregaty typu FREMM. 

O 

potrzebie fuzji morskiej części branży 

obronnej na wzór sektora lotniczo-rakietowego 

mówi się w Europie od lat, ale jedyne 

co do tej pory udało się zrobić to utworzyć 

kilka przedsiębiorstw będących narodowymi liderami 

plus nieudany eksperyment w postaci przejęcia 

stoczni Saab Kockums w Karlskronie przez niemiecką 

Howaldtswerke-Deutsche Werft z Kilonii 

(obecnie część thyssenkrupp Marine Systems, 

tkMS), która w 2014 r., po latach perturbacji, wróciła 

pod szwedzkie skrzydła. Zarazem jeszcze do niedawna 

spadające wydatki zbrojeniowe w Europie 

i rosnąca konkurencja na rynku globalnym ze strony 

firm z Republiki Korei, Japonii czy Chińskiej Republiki 

Ludowej powodowały, że jedyną długofalową 

strategią zachowania nad nimi przewagi jest konsolidacja 

na Starym Kontynencie. Wygląda na to, że 

przynajmniej część militarnego sektora stoczniowego 

dojrzała do decyzji o scaleniu. Informacja, że 

pierwszymi, które podejmują działania w tym 

względzie, są firmy mające za sobą dwie dekady 

współpracy przy projektowaniu i budowie okrętów 

– Naval Group i Fincantieri w zasadzie nie zaskakuje. 

Kamil Ł. Mazurek 

Jak wynika z doniesień zachodnich 

mediów specjalistycznych z ostatnich 

miesięcy, jesteśmy świadkami 

początków kształtowania się nowej, 

skonsolidowanej struktury stoczniowej 

części europejskiego sektora 

zbrojeniowego. Trwające oficjalnie 

od września 2017 r. rozmowy między 

rządami Włoch i Francji oraz koncernami 

Fincantieri i Naval Group na temat 

konsolidacji przedsiębiorstw powoli 

wchodzą w ostatnią fazę 

i w najbliższych miesiącach być może 

będziemy świadkami utworzenia 

połączonego francusko-włoskiego 

giganta stoczniowego, przez niektórych 

określanego „morskim Airbusem”. 

Jednocześnie coraz głośniej o planach 

zacieśnienia współpracy w obszarze 

programów morskich także pomiędzy 

Holandią i Niemcami. 

Fotografie w artykule: Fincantieri, Marina Militare, 

Blohm+Voss/Peter Neumann, STX France, 

Tomasz Przechlewski, PGZ Stocznia Wojenna. 

Stan obronnego sektora stoczniowego 

w Europie 

Proces przejęć i fuzji w sektorze stoczniowym, 

z którym mieliśmy do czynienia od początku lat 90., 

doprowadził do wykreowania sześciu dużych 

przedsiębiorstw realizujących ponad 90% wszystkich 

zamówień branży w Europie. Chodzi o: francuską 

Naval Group, hiszpańską Navantię, holenderskiego 

Damena, niemiecki tkMS, włoskie 

Fincantieri i brytyjskie BAE Systems. Są to skonsolidowani 

narodowi liderzy, zdolni do wyprodukowania 

dowolnego okrętu dla rodzimych marynarek 

wojennych i zagranicznych klientów – od niewielkich 

łodzi patrolowych począwszy, na okrętach 

podwodnych z napędem jądrowym i lotniskowcach 

floty kończąc (te największe i najbardziej zaawansowane 

systemy potrafią zbudować tylko 

francuskie i brytyjskie firmy). Każda z nich ma więcej 

niż jedną stocznię (łącznie 16 z 25 ważnych 

europejskich stoczni), natomiast poza tą grupą 

pozostają jeszcze liczne, mające znikomy udział 

w rynku, ośrodki stoczniowe w Szwecji, Polsce, Rumunii, 

Portugalii czy Grecji. 

Stoczniowy segment europejskiej branży zbrojeniowej 

znajduje się w stosunkowo dobrej kondycji 

finansowej. Chociaż nie może pochwalić się 

takimi wynikami, jak częściowo skonsolidowany 

europejski przemysł lotniczo-rakietowy, to jest 

zdecydowanie rentowny. W zależności od szacunków 

zatrudnia od 60 000 do ponad 80 000 ludzi 

bezpośrednio, a kolejnych 120÷140 tys. pośrednich 

miejsc pracy zależy od kondycji stoczni produkujących 

na potrzeby marynarki. Owych sześciu 

liderów całkowicie dominuje na europejskim 

rynku producentów na rzecz marynarek wojennych, 

przy czym same różnią się między sobą. 


www.zbiam.pl

WiT 6_2018 (34) promo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?