40YearsChemEngUP.v.1.3

ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ 

40 years

Ηλεκτρονική Έκδοση 

v.1.3, Augustus 2018 

Επιμέλεια Κειμένων 

Πέτρος Κουτσούκος 

Καθηγητής 

email: pgk@chemeng.upatras.gr 

Διορθώσεις 

Σταύρος Παύλου 


email: sp@chemeng.upatras.gr 

Γενική & Γραφιστική 

Επιμέλεια Έκδοσης 

Γιάννης Δημακόπουλος 

Επίκουρος Καθηγητής 

email: dimako@chemeng.upatras.gr 

2

Μήνυμα Προέδρου Δ. Βαγενά 

Γιορτάζουμε εφέτος τα 40 χρόνια από την ίδρυση του 

Τμήματός μας: “Το Τμήμα Χημικών Μηχανικών ιδρύθηκε 

με το Π.Δ. 834/1977 (ΦΕΚ 271/20-9-1977 τ.Α') και 

άρχισε να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος 1978-1979, 

κατά το οποίο εισήχθησαν οι πρώτοι φοιτητές.” 

Σαράντα χρόνια προσπάθειας, αγώνα και 

κατακτήσεων στο χώρο της διδασκαλίας, της 

επιστήμης και της έρευνας. Σαράντα χρόνια 

πρωτοπορίας στον ελληνικό και στο διεθνή χώρο. 

Το Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου 

Πατρών έχει καθιερωθεί πλέον διεθνώς. Αποτελεί πόλο 

αριστείας και καινοτομίας και έχει θέσει πολύ ψηλά τον 

πήχη στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη 

χώρα μας. Όλοι όσοι εργαζόμαστε σε αυτό, έχουμε 

φοιτήσει ή έχουμε συνδεθεί με κάποιο τρόπο με το 

Τμήμα ή τους ανθρώπους του, αισθανόμαστε 

πραγματικά τυχεροί και υπερήφανοι. 

Η ιστορία μας πάει αρκετά πίσω, στο μακρινό πλέον 

1977, όταν μια απόφαση αποτυπώνεται σε χαρτί και 

γεννιέται το τρίτο χρονικά Τμήμα Χημικής Μηχανικής της 

χώρας. Μετά έρχονται οι πρώτοι καθηγητές που με 

λιγοστά μέσα, αλλά με πολλή όρεξη για δουλειά και 

κυρίως με μεγάλο όραμα, αναλαμβάνουν την οργάνωση 

και τη λειτουργία του. Διεθνώς καταξιωμένοι 

επιστήμονες και ερευνητές έχουν διδάξει όλα αυτά τα 

χρόνια τους φοιτητές και έχουν χτίσει σε πολύ γερά 

θεμέλια τις σπουδές και την διεξαγόμενη έρευνα. 

Θεμέλια που τα χαρακτηρίζουν αρχές και αξίες για την 

αναζήτηση της αριστείας και της πρωτοπορίας. 

Θεμέλια που αντέχουν μέχρι σήμερα και αντιστέκονται 

σθεναρά στις δυσκολίες και τα φαινόμενα παρακμής 

των ημερών μας. 

3

Στις σελίδες του λευκώματος που κρατάτε στα χέρια σας, μπορείτε να ανατρέξετε στις πιο 

σημαντικές στιγμές του Τμήματος και να παρακολουθήσετε νοερά το μεγάλωμα και την ανάπτυξή 

του μέχρι τη σημερινή του μορφή. 

Σήμερα το Τμήμα αποτελείται από 29 καθηγητές όλων των βαθμίδων, 16 μέλη ερευνητικού, 

τεχνικού και διοικητικού προσωπικού, περίπου 30 μεταδιδάκτορες, 110 υποψήφιους διδάκτορες 

και μεταπτυχιακούς φοιτητές και 850 ενεργούς προπτυχιακούς φοιτητές. Στο σύνολο των 

χρόνων που πέρασαν αποφοίτησαν 2700 διπλωματούχοι χημικοί μηχανικοί και 280 διδάκτορες. 

Έχουν δημοσιευτεί περί τις 3000 επιστημονικές εργασίες σε διεθνή περιοδικά με κριτές, που έχουν 

λάβει 26 αναφορές ανά εργασία κατά μέσο όρο. Οι ποσοτικοί και οι ποιοτικοί δείκτες είναι 

υψηλοί. Τις απόψεις αυτές επιβεβαίωσαν τόσο η εξωτερική αξιολόγηση του Τμήματος το 2013, 

όσο και η πρώτη και μοναδική πανελληνίως διεθνής πιστοποίηση του προγράμματος σπουδών 

του Τμήματος. Από τον Σεπτέμβρη του 2017 το Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου 

Πατρών έγινε το πρώτο στην Ελλάδα τμήμα ΑΕΙ του οποίου το Δίπλωμα πιστοποιήθηκε μέσω του 

IChemE και του EngC στο επίπεδο 7 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων ως Integrated 

Master of Engineering. 

Συνεχίζοντας στο ίδιο πνεύμα, το Τμήμα συνέστησε επταμελή εξωτερική συμβουλευτική επιτροπή, 

μέλη της οποίας είναι διακεκριμένοι συνάδελφοι από τον ακαδημαϊκό χώρο και τη βιομηχανία, με 

στόχο την παροχή ανεξάρτητης και αδέσμευτης γνώμης όσον αφορά το σύνολο των 

δραστηριοτήτων του και ιδιαίτερα την στρατηγική ανάπτυξης των εκπαιδευτικών του 

προγραμμάτων και της έρευνας. Επίσης, το Τμήμα έχει δώσει μεγάλη βαρύτητα σε θέματα Υγιεινής 

και Ασφάλειας, στη σύνδεση με τη βιομηχανία και την παραγωγική διαδικασία, την καλύτερη 

επικοινωνία με τους φοιτητές, τον εθελοντισμό και την ανάπτυξη των σχέσεων με τους 

αποφοίτους του. 

Η εξωστρέφεια είναι προτεραιότητα για το Τμήμα μας και σε αυτό το πλαίσιο 

πραγματοποιούνται δράσεις δημιουργίας σταθερών συνεργασιών με βιομηχανίες, τοπικούς και 

εθνικούς φορείς, άλλα Τμήματα και Ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού και φυσικά με το 

μεγάλο δυναμικό των αποφοίτων μας. 

Αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι και η διοργάνωση του 1 ου Συμποσίου Αποφοίτων στις 

15 και 16 Ιουνίου. Στόχος αυτής της προσπάθειας είναι η ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών με 

τους αποφοίτους μας, η ενδυνάμωση των δεσμών μας και η κοινή προσπάθεια για τη βελτίωση 

του Τμήματος και των παρεχόμενων υπηρεσιών του και τη διατήρησή του στην κορυφή. 

Το Τμήμα Χημικών Μηχανικών, του Πανεπιστημίου Πατρών, έφτασε πολύ ψηλά γιατί όλοι από την 

αρχή πιστέψαμε στο πρωταρχικό όραμα και το υπηρετήσαμε με αγάπη και αφοσίωση. Τιμούμε και 

θυμόμαστε με αγάπη και σεβασμό, όλους όσους στήριξαν αυτήν την προσπάθεια, σχεδιάζουμε 

και συνεχίζουμε μεθοδικά και δυναμικά την πορεία μας στην πέμπτη δεκαετία της ιστορίας μας. 

Δημήτρης Βαγενάς 

4

40 χρόνια CHEMENG-UP 

5

Ενότητες 

007 Το Τμήμα 

049 Οι Καθηγητές 

061 Εξειδικευμένο 

Προσωπικό 

064 Η Γραμματεία 

066 Η Έρευνα 

202 Αναμνήσεις 

358 Ήταν 

αναμεσά μας 

363 Προσέφεραν 

στο Τμήμα 

377 Editorial 

6

Το Τμήμα 

40 years 

7

αποστολή 

Το Τμήμα Χημικών Μηχανικών ιδρύθηκε με το Π.Δ. 834/1977 (ΦΕΚ 271/20-9-1977 τ.Α') και άρχισε 

να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος 1978-1979, κατά το οποίο εισήχθησαν οι πρώτοι φοιτητές. 

Το Τμήμα εκπαιδεύει επιστήμονες μηχανικούς ικανούς να δραστηριοποιούνται στην έρευνα, την 

ανάπτυξη και τη βελτίωση μεθόδων παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων, στην τεχνολογία υλικών, 

την προστασία του περιβάλλοντος και την παραγωγή ενέργειας. Επιπλέον, το Τμήμα οφείλει να 

προετοιμάζει τους αποφοίτους του στις νέες περιοχές της επιστήμης και του επαγγέλματος του 

Χημικού Μηχανικού παρακολουθώντας τις εξελίξεις σε παγκόσμια κλίμακα. 

Ως απόρροια των ανωτέρω: 

Αποστολή του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών είναι: 

•η εκπαίδευση των φοιτητών στη χημική μηχανική και τη χημική τεχνολογία από το προπτυχιακό 

μέχρι το προχωρημένο μεταπτυχιακό επίπεδο και 

•η παραγωγή γνώσης στην επιστήμη της χημικής μηχανικής 

Το Τμήμα επιδιώκει την αριστεία τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Είναι προσηλωμένο 

στις αρχές της αξιοκρατίας και της συνέπειας, μέσα σε ένα ακαδημαϊκό πλαίσιο δημιουργικής 

διδασκαλίας και έρευνας που αποβλέπει στην τόνωση της φιλομάθειας και της δημιουργικότητας 

των φοιτητών του. 

Ειδικότερα, οι στόχοι του Τμήματος περιλαμβάνουν: 

•τη δημιουργία μέσω της εκπαίδευσης ισχυρού υποβάθρου στις βασικές επιστήμες (μαθηματικά, 

φυσική και χημεία), καθώς και στην επιστήμη της χημικής μηχανικής, μέσα από μια διαδικασία που 

περιλαμβάνει την πρόσληψη εμπειρίας, την ανάλυση, τη σύνθεση και τον έλεγχο υποθέσεων και 

ερμηνειών 

•την προετοιμασία της επαγγελματικής σταδιοδρομίας και της ανταγωνιστικότητας των 

αποφοίτων του μέσα από την κατανόηση της επιστήμης με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα και 

μεθόδους, βασισμένες τόσο στη βιβλιογραφία όσο και στην έρευνα 

•την ανάπτυξη της ικανότητας των αποφοίτων του, μέσα σε μια ταχύτατα τεχνολογικά 

αναπτυσσόμενη κοινωνία και παγκόσμια οικονομία, να συνεχίζουν τη διανοητική τους εξέλιξη 

«μαθαίνοντας να μαθαίνουν» 

•την παραγωγή γνώσης μέσω της έρευνας σε θεμελιώδες και εφαρμοσμένο επίπεδο τόσο σε 

περιοχές της χημικής μηχανικής όσο και σε διεπιφάνειες με άλλες περιοχές και διεπιστημονικά πεδία, 

παρακολουθώντας τις εξελίξεις της επιστήμης και επεκτείνοντας το πεδίο εφαρμογής της 

•τη συμβολή του στην προσπάθεια ανασυγκρότησης και ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής και 

της χώρας, σε συνεργασία με παραγωγικούς φορείς και επιχειρήσεις και μέσω του παραδείγματος 

αριστείας, της έρευνας και της καινοτομίας 

8

κτηριακές υποδομές 

Κατά τα πρώτα χρόνια της ιδρύσεώς του και μέχρι το 1991, το Τμήμα στεγάστηκε στην νοτιοανατολική 

περιοχή της Πανεπιστημιούπολης Πατρών, στα επονομαζόμενα κτήρια Β και Α, και στα 

προκατασκευασμένα κτήρια, όπου σήμερα στεγάζονται τα τμήματα των μηχανικών Η/Υ, η 

πρυτανεία και ο ραδιοφωνικός σταθμός του πανεπιστημίου UP-FM. Στους χώρους αυτούς 

φιλοξενήθηκαν και τα πρώτα Ερευνητικά Εργαστήρια του Τμήματος: πρώτα το Εργαστήριο της 

Μεταλλογνωσίας με διευθυντή τον καθηγητή Δημήτρη Παπαμαντέλο άρτι αφιχθέντα από το 

Aachen της Γερμανίας (1977), το Εργαστήριο Ενόργανης Χημικής ανάλυσης (αργότερα 

Πολυμερών) με διευθυντή τον καθηγητή Αναστάσιο Ντόντο (1978) αφιχθέντα από το Strasburg 

της Γαλλίας, και το Εργαστήριο Ανόργανης Χημικής Τεχνολογίας με διευθυντή τον Γρηγόρη 

Μπότσαρη (1979) αφιχθέντα από το Πανεπιστήμιο Tufts των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. 

Εργαστήριο 

Μεταλογνωσίας 


Μεταλογνωσίας 


Πολυμερών 


Πολυμερών 

Οι χώροι όπου στεγαζόταν το τμήμα Χημικών Μηχανικών κατά την περίοδο 

1977-1991. Διακρίνονται αριστερά οι χώροι στέγασης του εργαστηρίου 

Μεταλλογνωσίας και δεξιά του εργαστηρίου Πολυμερών. 

9

κτηριακές υποδομές 

Τα δύο κτήρια όπου στεγάζονται οι εκπαιδευτικές, 

διοικητικές και ερευνητικές δραστηριότητες του Τμήματος 

από το 1992 

10 

Μετά το 1980, που το Τμήμα αριθμούσε μόνο τρεις καθηγητές έδρας, γίνεται συνεχής ενίσχυση 

του ερευνητικού και διδακτικού προσωπικού του. Η καθοριστικότερη για το μέλλον του τμήματος 

ενίσχυση έγινε το 1981 όταν εντάσσονται στο δυναμικό του οι κ. Κ. Βαγενάς, Α. Παγιατάκης και 

ο Γ. Παπαθεοδώρου. Ταυτόχρονα γίνεται διαρκής αύξηση των αναγκών του για κτηριακές 

υποδομές. Το πρόβλημα επιλύθηκε σε σημαντικό βαθμό το 1991 όταν ολοκληρώθηκε η 

μεταστέγαση του τμήματος στο κεντρικό τριώροφο κτήριο, που έχει συνολική ωφέλιμη έκταση 

13.750 τ.μ. Το 2008 παραδόθηκε στο τμήμα ένα νεότερο διώροφο κτήριο κυβικής μορφής, όπου 

στεγάζονται τα νεότερα μέλη ΔΕΠ, ερευνητικά εργαστήρια, αίθουσες διδασκαλίας, η βιβλιοθήκη 

του τμήματος και η αίθουσα συνεδριάσεων της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος, που φέρει το 

όνομα «Αλκιβιάδης Παγιατάκης», προς τιμή του πρόωρα απολεσθέντα διακεκριμένου καθηγητή 

του Τμήματος.

εκπαιδευτικές υποδομές 

Στο Τμήμα υπάρχουν συνολικά έξι αίθουσες διδασκαλίας για τα μαθήματα φοιτητών προπτυχιακού επιπέδου. Δύο 

αίθουσες βρίσκονται στο ισόγειο του Νέου κτηρίου, τρείς αίθουσες στο ισόγειο του Κεντρικού κτηρίου και μια 

αίθουσα στον πρώτο όροφο του Κεντρικού κτηρίου. Επίσης, υπάρχει ξεχωριστή αίθουσα για το μάθημα του 

Project Design στο πρώτο όροφο του Κεντρικού κτηρίου. Στον ίδιο όροφο βρίσκονται και οι δύο βασικές αίθουσες 

σεμιναρίων του Τμήματος. 

11


Στο ισόγειο χώρο του Κεντρικού Κτηρίου βρίσκεται το σύνολο των εκπαιδευτικών εργαστηρίων 

του Τμήματος. Συγκεκριμένα, τα εξής εργαστήρια: 

• Εργαστήριο Αναλυτικής και Οργανικής Χημείας 

• Εργαστήριο Υπολογιστών 

• Εργαστήριο Φυσικοχημείας και Υλικών 

• Εργαστήριο Διεργασιών και Ρύθμισης 

Ένα σημαντικό μέρος της εκπαίδευσης των προπτυχιακών φοιτητών λαμβάνει χώρα και σε 

ερευνητικά εργαστήρια, όπως αυτό των Πολυμερών, της Μεταλλογνωσίας, και της Βιοχημικής 

Μηχανικής και Περιβάλλοντος 

12 

Πρωτοετείς φοιτητές εκτελούν πειράματα στους χώρους του εκπαιδευτικού 

εργαστηρίου της Αναλυτικής Χημείας (Φωτογραφία: Μαρία Τσάμη)


Πρωτοετείς, Δευτεροετείς και Τριτοετείς φοιτητές ακολουθούν τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, που υπαγορεύει 

ο εσωτερικός κανονισμός του Τμήματος, κατά την εκπαίδευσή τους σε πειραματικά εργαστήρια. Το Τμήμα παρέχει 

υποχρεωτική θεωρητική εκπαίδευση πάνω σε αυτά τα θέματα και σε συνεννόηση με τις Πρυτανικές αρχές και τις 

αρμόδιες Υπηρεσίες του Πανεπιστημίου και την συνδρομή του Πυροσβεστικού Σώματος πραγματοποιεί ασκήσεις 

ετοιμότητας (Φωτογραφίες: Μαρία Τσάμη). 

13


Εργαστήριο Διεργασιών και Ρύθμισης 

Εργαστήριο Φυσικοχημείας και Υλικών 

14


Το Υπολογιστικό Κέντρο (ΥΚ) του Τμήματος είναι υπεύθυνο για τις εγκαταστάσεις των 

Εργαστηρίων Υπολογιστών και για τον υπολογιστικό εξοπλισμό των Αιθουσών Σεμιναρίων του 

Τμήματος, καθώς επίσης για τις υπολογιστικές και δικτυακές υποδομές του Τμήματος και για τις 

υπηρεσίες φωνής και δεδομένων που παρέχονται στους χρήστες. Επιπλέον, υποστηρίζει το 

σύστημα ελέγχου πρόσβασης στα δύο Κτήρια του Τμήματος. Οι εγκαταστάσεις του 

Υπολογιστικού Κέντρου αποτελούνται από δύο ανεξάρτητους χώρους, από τους οποίους ο 

πρώτος βρίσκεται στο ισόγειο και ο δεύτερος στον 1ο όροφο του Κεντρικού Κτηρίου του 

Τμήματος. 

Φοιτητές εκπαιδεύονται στην επίλυση και προσομοίωση σύγχρονων τεχνολογικών προβλημάτων μέσω Η/Υ 

15


Ο χώρος του ισογείου χρησιμοποιείται από τους φοιτητές του ΤΧΜ, για πρόσβαση στο 

Διαδίκτυο, για την διεξαγωγή φοιτητικών εργαστηρίων και μαθημάτων στα οποία απαιτείται η 

χρήση Η/Υ και στο πλαίσιο εκπόνησης Διπλωματικών Εργασιών. Διαθέτει 40 θέσεις εργασίας με 

ηλεκτρονικούς υπολογιστές (Η/Υ) τελευταίας τεχνολογίας, καθώς επίσης data projector, 

διαδραστικό πίνακα και εκτυπωτή Laser. Για τις εγκατεστημένες υπολογιστικές μονάδες παρέχεται 

ενσύρματη σύνδεση στο διαδίκτυο (ταχύτητα 1Gbps) ενώ όποιοι χρήστες επιθυμούν να 

χρησιμοποιήσουν δικά τους μέσα, μπορούν να συνδεθούν μέσω ασύρματου δικτύου. 

Υπολογιστικό κέντρο Μάιος του 2018 

16

το θεατράκι 

Το Μάρτιο του 2017 ολοκληρώθηκε το έργο διαμόρφωσης ημιυπαίθριου χώρου στον ισόγειο 

χώρο και κατασκευή πέργκολας στον περιβάλλοντα χώρο του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του 

Πανεπιστημίου Πατρών. Με το έργο αυτό κατασκευάστηκε ένας στεγασμένος αίθριος χώρος 

στις υπάρχουσες κερκίδες στο Θεατράκι του κτηρίου Χημικών Μηχανικών, με σκοπό τη 

δημιουργία ενός χώρου σκίασης και πραγματοποίησης εκδηλώσεων. Επισημαίνεται ότι ήδη ο εν 

λόγω χώρος χρησιμοποιείται από τους φοιτητές μας για ανάπαυση. Επιπλέον, έχουν 

εγκατασταθεί δίκτυα ηλεκτροδότησης και ηλεκτροφωτισμού, έτσι ώστε όποιες εκδηλώσεις 

πραγματοποιούνται εκεί να είναι περισσότερο ευχάριστες. 

Επίσης, κατασκευάστηκαν δύο τοίχοι από υαλότουβλα στον ισόγειο αίθριο χώρο του κτηρίου 

των Χημικών Μηχανικών, με σκοπό τη δημιουργία ενός χώρου καθιστικού – εκτόνωσης, με την 

απαιτούμενη προστασία από τον άνεμο και τη βροχή. Τα υαλότουβλα είναι διάφανα, έτσι ώστε 

να μη μειωθεί αισθητά ο φυσικός φωτισμός και η θέαση, ενώ επίσης προβλέφθηκαν ελεύθερα 

ανοίγματα στους τοίχους για την ανεμπόδιστη διέλευση των πεζών και του φυσικού αέρα. 

Στο αίθριο θεατράκι λαμβάνουν χώρα φοιτητικές εκδηλώσεις 

17

προπτυχιακές σπουδές 

Το Πρόγραμμα Σπουδών του ΤΧΜ/ΠΠ, είναι πενταετές και ενιαίο και οδηγεί στην απόκτηση του 

Διπλώματος του Χημικού Μηχανικού. Το περιεχόμενο του προγράμματος αντιστοιχεί σε 300 

Πιστωτικές Μονάδες (ECTS) και ενσωματώνει τον πρώτο προπτυχιακό και, ταυτόχρονα, τον 

δεύτερο (πρώτο μεταπτυχιακό) κύκλο σπουδών, όπως προβλέπεται από την διαδικασία της 

Μπολόνια. 

Το Πρόγραμμα Σπουδών του ΤΧΜ/ΠΠ είναι διεθνώς πιστοποιημένο στο επίπεδο 7 του 

Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων ως Integrated Master of Engineering, από τον εγνωσμένου 

κύρους ανεξάρτητο διεθνή, μη κερδοσκοπικό, οργανισμό Institute of Chemical Engineers (IChemE), 

από το 2017. Πρόκειται για το πρώτο Πρόγραμμα Σπουδών ελληνικού ΑΕΙ το οποίο έχει 

πιστοποιηθεί διεθνώς, ανεξαρτήτως ειδικότητας. 

Η Πιστοποίηση του Προγράμματος Σπουδών του ΤΧΜ/ΠΠ, ισχύει για όλους τους απόφοιτους 

του Τμήματος οι οποίοι έχουν εισαχθεί από το 2012 και μετά και πέραν της διεθνούς 

αναγνώρισης, προσφέρει επιπλέον πλεονεκτήματα στους αποφοίτους του Τμήματος. Ως συνέπεια 

της Πιστοποίησης IChemE, το Δίπλωμα του ΤΧΜ/ΠΠ πιστοποιείται επίσης από τους οργανισμούς 

Engineering Council (EngC) και ΕΝΑΕΕ με το σήμα ποιότητας EUR-ACE στο επίπεδο Master και 

από την European Federation of National Engineering Associations με τον τίτλο EUR ING. 

Το Πρόγραμμα Σπουδών περιλαμβάνει 44 υποχρεωτικά μαθήματα, υποχρεωτικό Design Project 

και υποχρεωτική Διπλωματική Εργασία. Συμπληρώνεται επίσης με δέκα (10) μαθήματα επιλογής, 

από τρείς ομάδες. Συγκεκριμένα δύο (2) μαθήματα επιλέγονται από την Ομάδα A (Ξένες Γλώσσες 

και Μαθήματα Γενικής Παιδείας), δύο (2) μαθήματα επιλέγονται από την Ομάδα B (Διοίκηση 

Επιχειρήσεων, Οικονομικά κ.α.) και έξι (6) μαθήματα επιλέγονται από την Ομάδα Γ Προχωρημένων 

Μαθημάτων Θεματικών Ενοτήτων (Εμβάθυνση και Διεύρυνση Γνώσεων Χημικής Μηχανικής). 

Το Τμήμα είναι το μοναδικό τμήμα ή σχολή ελληνικού πανεπιστημίου που παρέχει διεθνώς 

πιστοποιημένο Δίπλωμα Σπουδών επιπέδου 7 

18

1978-1979 

1980-1981 

1982-1983 

1984-1985 

1986-1987 

1988-1989 

1990-1991 

1992-1993 

1994-1995 

1996-1997 

1998-1999 

2000-2001 

2002-2003 

2004-2005 

2006-2007 

2008-2009 

2010-2011 

2012-2013 

2014-2015 

2016-2017 

200 

180 

160 

140 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

1st Years 

Graduations 

Αριθμός εισαχθέντων και αποφοιτήσαντων από το προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών 

Κατά τη διάρκεια των πρώτων 8 εξαμήνων οι φοιτητές ασχολούνται αρχικά με τα Μαθηματικά, 

τη Φυσική, τη Χημεία και την Πληροφορική και προοδευτικά με τα Μαθήματα Κορμού της Χημικής 

Μηχανικής (Χημική Θερμοδυναμική, Ισοζύγια, Χημικές Διεργασίες, Φαινόμενα Μεταφοράς, Φυσικές 

Διεργασίες κ.ά.). Σε αυτά τα εξάμηνα συμπεριλαμβάνεται επίσης εκ παραλλήλου 

Εργαστηριακή/Πρακτική Εξάσκηση και Βασικός Σχεδιασμός. 

Από το 8ο έως και το 10ο εξάμηνο δίνεται έμφαση σε προχωρημένα μαθήματα επιλογής Χημικής 

Μηχανικής, εμβάθυνσης και διεύρυνσης των γνώσεων, στο Design Project και στη Διπλωματική 

Εργασία, όπου οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με την έρευνα. 

19

μεταπτυχιακές σπουδές 

Με βάση την Υπουργική Απόφαση Β1/815/15-11-1993 (ΦΕΚ 870 τ. Β/26-1-1993), από το 

ακαδημαϊκό έτος 1993-1994 λειτουργεί στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου 

Πατρών Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.). Το Π.Μ.Σ. αναμορφώθηκε για πρώτη φορά 

το 2008 (ΦΕΚ 1572 τ. Β/ 6-8-2008), ενώ η πιο πρόσφατη αναμόρφωσή του έγινε το 2014, σε 

συνέχεια σχετικής απόφασης της Γ.Σ.Ε.Σ. του Τμήματος Χημικών Μηχανικών (συνεδρία 

484/03.06.2014). 

Το Π.Μ.Σ. οδηγεί σε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.) και σε Διδακτορικό Δίπλωμα (Δ.Δ.) 

σε µία από τις περιοχές: 

Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών 

Περιβάλλον και Ενέργεια 

Φυσικές, Χημικές και Βιοχημικές Διεργασίες 

Προσομοίωση, Βελτιστοποίηση και Ρύθμιση Διεργασιών 

Όλα τα μεταπτυχιακά μαθήματα του Τμήματος είναι διαθέσιμα και στην Αγγλική γλώσσα. 

Για την απονομή του Διδακτορικού Διπλώματος πρέπει να εκπληρώνονται όλες οι παρακάτω 

προϋποθέσεις: 

α. Ελάχιστος χρόνος φοίτησης τρία (3) έτη μετά την απονομή του Μ.Δ.Ε. ή τέσσερα (4) έτη 

εφόσον ο Μ.Φ. εισήχθη κατ’ εξαίρεση απ’ ευθείας στο πρόγραμμα Δ.Δ. 

β. Εκπόνηση, συγγραφή και επιτυχής υπεράσπιση πρωτότυπης Διδακτορικής Διατριβής, και 

συγγραφή 15-σέλιδης αυτοτελούς σύνοψης. 

γ. Δημοσίευση μιας (1) τουλάχιστον εργασίας σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό με κριτές. 

δ. Εκπλήρωση επικουρικού έργου. 

ε. Επιτυχής παρακολούθηση των μεταπτυχιακών μαθημάτων, όπως αναφέρεται στο Άρθρο 

6 του Π.Μ.Σ. και εξηγείται στην § ΙΔ του Εσωτερικού Κανονισμού. 

Αναμένεται, ότι από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος 2018-19 θα ισχύσει νέος κανονισμός, ο 

οποίος και προωθείται για έγκριση από το εποπτεύον Υπουργείο. 

Παράλληλα, το Τμήμα συμμετέχει στο Διατμηματικό πρόγραμμα της «Επιστήμης των Πολυμερών 

και Σύνθετων Υλικών» ως επισπεύδον Τμήμα. Στο διατμηματικό πρόγραμμα συμμετέχουν τα 

Τμήματα των Μηχανολόγων Μηχανικών, της Χημείας και της Επιστήμης των Υλικών. 

20

υποτροφίες 

Στις 10/7/2000 έγινε κατάθεση του ποσού των 8 εκατομμυρίων δραχμών (€23.477,62) σε 

έντοκο λογαριασμό της Επιτροπής Ερευνών με σκοπό τη χορήγηση υποτροφιών σε διακριθέντες 

φοιτητές του Τμήματος Χημικών Μηχανικών. Τα χρήματα αυτά προήλθαν από ευγενική δωρεά του 

κ. Ι. Κεβρεκίδη, ο οποίος είχε εκλεγεί Καθηγητής του Τμήματός μας, αλλά τελικά παραιτήθηκε και 

χάρισε την έως τότε μισθοδοσία του στο Τμήμα. 

Με απόφαση του Τμήματος (11/2001) καθορίστηκε στο ποσό των 1000 ευρώ το ύψος της 

χορηγούμενης υποτροφίας, ενώ αποφασίστηκε επίσης οι υποτροφίες να χορηγούνται σε 

συνδυασμό με εκείνες του ΙΚΥ, ώστε να αποφεύγονται επικαλύψεις. 

Η πρώτη υποτροφία χορηγήθηκε στον φοιτητή Γεώργιο Τσιλομελέκη, το 2003, για την επίδοσή 

του ως φοιτητή του πρώτου έτους σπουδών κατά το ακαδ. έτος 2001-2002. 

Το 2004 καθιερώθηκε βραβείο ύψους 1000 ευρώ στη μνήμη του Δημητρίου Ευαγγέλου, φοιτητή 

του Τμήματός μας, που αποφοίτησε το 1999 και απεβίωσε την 1η Δεκεμβρίου 2003 σε ηλικία 

μόλις 27 ετών. Το βραβείο αυτό χρηματοδοτείται από τους γονείς και φίλους του εκλιπόντος. 

Τρεις διατελέσαντες καθηγητές του τμήματος, τρεις υποτροφίες για τους 

προπτυχιακούς φοιτητές του τμήματος: Γιάννης Κεβρεκίδης, Βασίλης Σικαβίτσας 

και ο αείμνηστος Άλκης Παγιατάκης 

21

υποτροφία 

Δημήτρη 

Ευαγγέλου 

Δημήτρης Ευαγγέλου (αριστερά) και Ιωσήφ 

Βαγγελάτος στο 5ο έτος του Τμήματος (1999) 

στο εργαστήριο Φυσικοχημείας, Δομής και 

Δυναμικής Άμορφων Υλικών και Ρευστών. 

Η προσωπική διαδρομή του Δημήτρη Ευαγγέλου 

συνεχίζεται μέσω της υποτροφίας που “απονέμει” 

στους φοιτητές του Τμήματος στο οποίο και ο ίδιος 

είχε επιλέξει να σπουδάσει. 

«Νενικήκαμεν» … χαμόγελα για τους (από 

αριστερά) Δημοσθένη Λάζο, Δημήτρη Ευαγγέλου, 

Μάνο Φουντούκη, Ιωσήφ Βαγγελάτο και Γιώργο 

Τζιρτζιλάκη μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης του 

τελευταίου τους μαθήματος στο Τμήμα (1999). 

22

Το 2005 έλαβε υποτροφία ο Νικόλαος Δρουσιώτης για την επίδοσή του στο Γ’ έτος σπουδών, 

κατά το ακαδημαϊκό έτος 2003-2004, ενώ το «Βραβείο Δημήτριος Ευαγγέλου» έλαβε ο Δημήτριος 

Τσοκόλης για την επιτυχία του κατά τις εισαγωγικές εξετάσεις του 2004. 

Το 2006 έλαβε υποτροφία η Βασιλική – Χριστίνα Παναγιωτοπούλου για την επίδοσή της στο Β’ 

έτος, κατά το ακαδημαϊκό έτος 2004-2005. 

Στις 6-9-2007 κατατέθηκε στο λογαριασμό υποτροφιών του Τμήματος το ποσόν των 

€7850,00, δωρεά του κ. Βασιλείου Σικαβίτσα, ο οποίος είχε εκλεγεί Επίκουρος Καθηγητής του 

Τμήματος, αλλά τελικά παραιτήθηκε και χάρισε την έως τότε μισθοδοσία του στο Τμήμα. 

Το 2008 ο Δαυίδ Πατουλιάς έλαβε την υποτροφία του Τμήματος για την επίδοσή του στο Α’ 

έτος κατά το ακαδημαϊκό έτος 2005-2006, ενώ η Ελένη Καρνέζη έλαβε την υποτροφία 

«Δημήτριος Ευαγγέλου» για την επίδοσή της επίσης στο Α’ έτος κατά το ακαδημαϊκό έτος 2005- 

2006. 

Το 2009 έλαβαν: η Ειρήνη Γουδέλη την υποτροφία «Δημήτριος Ευαγγέλου» για την επίδοσή της 

στο Α’ έτος, η Μαρία Ζάκουρα και η Ελένη Διακάτου την υποτροφία του Τμήματος για την 

επίδοσή τους στο Β’ έτος κατά το ακαδημαϊκό έτος 2007-2008. 

Από αριστερά προς τα δεξιία: Γιώργος Τσιλομελέκης επί τω έργω. Πρώτο Βραβείο Ι. 

Κεβρεκίδη, 2003. Μεταπτυχιακές και Διδακτορικές Σπουδές στο Τμήμα μας και τώρα 

Επίκουρος Καθηγητής στο Rutgers University, USA. H Ειρήνη Γουδέλη έλαβε την 

υποτροφία «Δημήτριος Ευαγγέλου» το 2009 και τώρα είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο 

University of Melburne, Australia. Δαυίδ Πατούλιας έλαβε την υποτροφία Α’ έτους το 

2008. 

23

Το 2010 η Χριστιάνα Σωτηροπούλου βραβεύτηκε με την υποτροφία «Δημητρίου Ευαγγέλου» για 

την επίδοσή της στο Α΄ έτος, ενώ η Ειρήνη Γουδέλη για την επίδοσή της στο Β΄ έτος και η Ελένη 

Καραμέρου για την επίδοσή της στο Γ΄ έτος κατά το Ακαδημαϊκό έτος 2008-2009, έλαβαν την 

υποτροφία του Τμήματος. 

Στις αρχές του 2011, με εισφορά του κ Στάμου Κατωτάκη, ιδρύθηκε στην Επιτροπή Ερευνών το 

«ΚΑΤΑΠΙΣΤΕΥΜΑ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ ΠΑΓΙΑΤΑΚΗ» με σκοπό να προσφέρει κάθε χρόνο τέσσερεις 

υποτροφίες αξίας χιλίων (1000) ευρώ εκάστη σε ισάριθμους φοιτητές του Τμήματός μας, εις 

μνήμην του αποβιώσαντος στις 29/11/2009 Καθηγητή Αλκιβιάδη Παγιατάκη. 

Το 2011, με βάση τα αποτελέσματα για τους πρωτεύσαντες φοιτητές του Τμήματος Χημικών 

Μηχανικών κατά το Ακαδημαϊκό έτος 2009-10, έλαβαν οι Αναστάσιος Νοδάρας και η 

Αικατερίνη-Αλεξάνδρα Ζαφειροπούλου του Α’ έτους, η Χριστιάνα Σωτηροπούλου του Β’ έτους 

και η Γιονουζάι Σουέλα του Γ’ έτους το Χρηματικό Βραβείο «Αλκιβιάδης Παγιατάκης», ο Χρήστος 

Τσάκωνας του Α’ έτους το Χρηματικό Βραβείο «Δημήτρης Ευαγγέλου» και οι Γεώργιος Κελεσίδης 

του Β’ έτους και Λαρίσα Ξανθοπούλου του Γ’ έτους το Χρηματικό Βραβείο του Τμήματος Χημικών 

Μηχανικών, όλα ανερχόμενα στο ποσό των χιλίων (1.000) ευρώ έκαστο. 

Από αριστερά προς τα δεξιά: Ο Γιώργος Κελεσίδης το 2011 έλαβε το 

χρηματικό βραβείο «Δημήτρης Ευαγγέλου». Εδώ, λαμβάνει το ΙΒΜ research 

Prize 2017. Η Χριστιάνα Σωτηροπούλου βραβεύτηκε το 2010 και το 2011 με 

υποτροφία «Δημητρίου Ευαγγέλου». 

24

Tο 2012, με βάση τα αποτελέσματα για τους πρωτεύσαντες φοιτητές του Τμήματος κατά το 

Ακαδημαϊκό έτος 2010-2011, βραβεύτηκαν η Βασιλική Σαββοπούλου και η Υπατία Κανιγαρίδου 

του Α’ έτους, η Παναγιώτα Νάτση και η Σοφία Σαμπεθάι του Γ’ έτους, με το Βραβείο «Αλκιβιάδης 

Παγιατάκης», η Σουέλα Γιονουζάι του Δ′ έτους με το Βραβείο «Δημήτρης Ευαγγέλου» και οι 

Ευαγγελία Ιωαννίδου, Ευσταθία Βίλλιου και Ιωάννα Δημητρούλη του Δ′ έτους με το Βραβείο του 


To 2014 βραβεύτηκαν ο Σπύρος Γιώργας του Α′ έτους με το Βραβείο «Δημήτρης Ευαγγέλου», οι 

Σπυρίδων Τσόλας του Α′ έτους και οι Δημήτριος Φραγγεδάκης, Βασιλική Σαβοπούλου και Υπατία 

Κανιγαρίδου του Β′ έτους, με το Χρηματικό Βραβείο «Αλκιβιάδης Παγιατάκης», και οι Παναγιώτης 

Καγιούλης και Αικατερίνη-Αλεξάνδρα Ζαφειροπούλου του Γ′ έτους με το Χρηματικό Βραβείο του 

Τμήματος Χημικών Μηχανικών, για τις επιδόσεις τους κατά το Ακαδημαϊκό έτος 2011-12. 

Μερικοί από τους βραβευθέντες του 

2012-2014: Σπύρος Γιώργας, 

Δημήτρης Φραγγεδάκης, Παναγιώτα 

Νάτση, Παναγιώτης Καγιούλης, 

Κατερίνα Ζαφειροπούλου, Σπύρος 

Τσόλας 

25

Το 2015 βραβεύτηκαν οι Δημήτριος Ζαγοραίος, Ιάσωνας Ιωάννου, Πολυτίμη Παπαβασιλείου και 

Μαρία Κωτσίδη του Α′ έτους με το Βραβείο «Αλκιβιάδης Παγιατάκης», ο Σπύρος Γιώργας του Β 

έτους με το Βραβείο «Δημήτρης Ευαγγέλου», και οι Ιωάννα Τσιμούρη του Β′ έτους και Γεώργιος 

Δελιδάκης του Γ′ έτους με το Χρηματικό Βραβείο του Τμήματος Χημικών Μηχανικών, όλα τα 

βραβεία ανερχόμενα στο ποσό των χιλίων ευρώ (€1.000) έκαστο, για τις επιδόσεις τους κατά 

το Ακαδημαϊκό έτος 2012-13. 

Μερικοί από τους βραβευθέντες του 2015: Δημήτρης Ζαγοραίος, 

Ιάσωνας Ιωάννου, Ιωάννα Τσιμούρη, Γιώργος Δελιδάκης 

Το 2016 βραβεύτηκαν: η Ευαγγελία Βαγενά του Α′ έτους με το Βραβείο «Δημήτρης Ευαγγέλου», η 

Γεωργία Ιωάννου, ο Όμηρος-Διονύσιος Γιαγκούσης, ο Αλέξανδρος Τσαμόπουλος και η Άννα 

Κατσαρού του Α′ έτους με το Βραβείο «Αλκιβιάδης Παγιατάκης», και η Χριστίνα Γκίκα του Α′ 

έτους με το Βραβείο του Τμήματος Χημικών Μηχανικών για τις επιδόσεις τους κατά το 

Ακαδημαϊκό έτος 2014-15. 

Ευαγγελία Βαγενά, Γεωργία Ιωάννου, Όμηρος Γιαγκούσης, Αλέξανδρος Τσαμόπουλος, Άννα Καταρού, Χριστίνα Γκίκα 

βραβεύτηκαν το 2016. 

26

Το 2017 βραβεύτηκαν: η Χαραλαμπία Μπαλιάκα του Α′ έτους με το Βραβείο «Δημήτρης 

Ευαγγέλου», ο Αθανάσιος Μπαλαχτσής του Α′ έτους, η Γεωργία Ιωάννου και η Ευαγγελία 

Βαγενά του Β ετους και η Ελένη Χούσα του Γ′ έτους με το Βραβείο «Αλκιβιάδης Παγιατάκης», και 

οι Κωνσταντίνα Φλούγκου του Γ′ έτους, Δημήτριος Ζαγοραίος, Ιάσωνας Ιωάννου του Δ έτους 

με το Βραβείο του Τμήματος Χημικών Μηχανικών για τις επιδόσεις τους κατά το Ακαδημαϊκό 

έτος 2015-16. 

Το 2018 βραβεύτηκε ο Ανδρέας Στεργίου, ως πρώτος εισαχθείς φοιτητής στο ΤΧΜ το 2017 με 

μόρια 19.087, με το χρηματικό βραβείο «Δημήτρης Ευαγγέλου». Ο Διονύσιος Τσούσης του Α’ 

έτους, η Αγγελική Ματραλή του Β’ έτους, η Ευαγγελία Βαγενά του Γ’ έτους, και η Ελένη Χούσα 

του Δ’ έτους, βραβεύτηκαν με το χρηματικό βραβείο «Αλκιβιάδης Παγιατάκης». Ο Αλέξανδρος 

Κουλούρης του Α΄ έτους, η Χαραλαμπία Μπαλιάκα του Β’ έτους, η Γεωργία Ιωάννου του Γ’ έτους 

και η Κωνσταντίνα Φλούγκου του Δ’ έτους, βραβεύτηκαν με το χρηματικό βραβείο του Τμήματος 

Χημικών Μηχανικών. Τα εν λόγω βραβεία ανέρχονται στο ποσό των χιλίων ευρώ (€ 1000) 

έκαστο. 

Βραβεύσεις 2017-2018: Χαραλαμπία Μπαλιάκα, Ελένη Χουσά, Κωνσταντίνα Φλούγκου, Διονύσης Τσούσης, 

Αγγελική Ματραλή, και Αλέξανδρος Κουλούρης 

27

Βραβεία Αριστείας 

Limmat 

Το Μάρτιο του 2013, η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Χημικών Μηχανικών ενέκρινε σχέδιο 

ετήσιας συμφωνίας του Προέδρου του Τμήματος Σογομών Μπογοσιάν, μεταξύ του Ιδρύματος 

LIMMAT και του Τμήματος Χημικών Μηχανικών (μέσω της Πολυτεχνικής Σχολής) για τη 

χρηματοδότηση 6 Υποτροφιών Αριστείας (3 για προπτυχιακές σπουδές και 3 για 

μεταπτυχιακές σπουδές). Η σχετική συμφωνία, με μικρές τροποποιήσεις, έχει ανανεωθεί τέσσερις 

φορές προσφέροντας μέχρι το 2018 συνολικά 30 Υποτροφίες Αριστείας. 

28

Βραβεία Αριστείας Limmat: 

Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών 

Δ. Ζαγοραίος (1) I. Ιωάννου (2) Α. Καρέλλα (2) 

Κ. Παπαγεωργίου (1) Γ. Μακρυγιώργος (2) Σ. Γιώργας (3) 

29



Δ. Φραγγγεδάκης (1) Α. Δροσάτου (2) Γ. Δελιδάκης (3) 

E. Μιχαλάκη (1) Π. Καγιούλης (2) Μ. Διαμαντοπούλου (3) 

30



Χ. Σωτηροπούλου (1) Γ. Κελεσίδης (2) Σ. Σαμπαθάι (3) 

31


Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών 

Π. Ουρούτσης (1) Χ. Δρίβας (2) Θ. Ραμαντάνη (3) 

Σ. Βαρχάνης (1) 

Δ. Έντριτ (2) Γ. Σαμουργκανίδης (2) 

32



Σ. Τσούκα (1) Μ. Σακαρίκα (2) 

Έ. Χάσα (3) 

Ι. Ιακωβίδης (3) 

33



Ε. Ιωαννίδου (1) Ν. Καραγιαννάκης (2) Δ. Πέττας (3) 

Π. Μερμίγκης (1) Α. Τερζή (1) Ε. Σκούντζος (3) 

34

αξιολογήσεις & 

πιστοποιήσεις 

Αξιολόγηση του έργου του ΤΧΜ/ΠΠ 

Το Τμήμα Χημικών Μηχανικών συμμετέχει ενεργά σε διαδικασίες αξιολόγησης όπως ήδη έχουν 

θεσπιστεί από την πολιτεία και εφαρμόζονται από το Πανεπιστήμιο Πατρών. Παράλληλα το 

Τμήμα παρακολουθεί συστηματικά και αναλύει κάθε πληροφορία που έχει να κάνει με την 

ποιότητα του έργου του και προέρχεται από αξιόπιστες ανεξάρτητες πηγές. 

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 

Η Εσωτερική Αξιολόγηση του ΤΧΜ/ΠΠ αφορά στην αξιολόγηση του επιτελούμενου έργου από το 

ίδιο το Τμήμα σε σχέση με τη φυσιογνωμία, τους στόχους και την αποστολή του. Σύμφωνα με 

το Νόμο 3374/2005, η διαδικασία της Εσωτερικής Αξιολόγησης διαρκεί δύο συνεχόμενα 

διδακτικά εξάμηνα, την δε ευθύνη της διαδικασίας την έχει η Ομάδα Εσωτερικής Αξιολόγησης 

(ΟΜΕΑ) του Τμήματος, σε συνεργασία με την Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) του 

Πανεπιστημίου Πατρών. 

Για τον σκοπό αυτό το Τμήμα Χημικών Μηχανικών έχει συγκροτήσει την Επιτροπή Διασφάλισης 

Ποιότητας (ΟΜΕΑ και Ομάδα Υποστήριξης της ΟΜΕΑ). Η Επιτροπή ασχολείται με την συλλογή 

και την ανάλυση των στοιχείων αξιολόγησης του διδακτικού και του ερευνητικού έργου, 

συντάσσει τις εκθέσεις αξιολόγησης, παρακολουθεί την εφαρμογή διορθωτικών ενεργειών και 

επίσης παρακολουθεί συστηματικά τις διεθνείς αξιολογήσεις/κατατάξεις/διακρίσεις του ΤΧΜ. 

Εξωτερική 

αξιολόγηση 

Διεθνής 

Πιστοποίηση 

Εθνική 

Πιστοποίηση 

Χρονολόγο βασικών αξιολογήσεων του Τμήματος 

35

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 

• 1999: Πρώτη αξιολόγηση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος σπουδών από εξωτερική 

επιτροπή. Στην έκθεσή της η επιτροπή εξήρε το υψηλό επίπεδο σπουδών και του 

ερευνητικού έργου του ΜΠΣ και πρότεινε συγκεκριμένες ενέργειες για την περαιτέρω 

βελτίωσή του. 

Dr. John Congalides (Coordinator), DuPont Delaware, USA 

Prof Christos Comninellis, 

EPFL, Switzerland 

Prof Antony Beris 

University of Delaware, USA 

Prof Athanassios Sambanis Georgia Institute of Technology, USA 

Prof Spyros Svoronos 

University of Florida, USA 

Μέλη επιτροπής εξωτερικής αξιολόγησης του 1999 

• 2004: Δεύτερη αξιολόγηση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του από 

ανεξάρτητη επιτροπή, στα πλαίσια του ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ. 

Prof Christos Georgakis (Coordinator) 

Prof Antony Beris, 

Prof Iakovos Vasalos 

Dr. Evangelos Gogolides 

Tufts University, USA 


AUTh, Greece 

Demokritos Research Center, Greece 


36

• 2013: Στις 25-27 Νοεμβρίου 2013 το Τμήμα επισκέφτηκε Επιτροπή Εξωτερικής Αξιολόγησης 

αποτελούμενη από πέντε Έλληνες καθηγητές του εξωτερικού. 

Prof Antony Beris, 

Prof Prodromos Daoutidis, 

Prof Vasilis Manousiouthakis 

(Coordinator) 

Prof Alexander Mitsos 

Prof Christos Takoudis 


University of Minnesota, USA 

University of California at Los Angeles, USA 

RWTH Aachen University, Germany 

University of Illinois Chicago, USA 


“The undergraduate curriculum is rich 

and covers most chemical engineering 

related subjects in depth and in 

breadth at a high level comparable to 

the best universities worldwide.” 

“The department overall performs 

research at an excellent level and can 

be considered among the top 

European chemical engineering 

departments” 

Βασικό συμπέρασμα της έκθεσης της επιτροπής εξωτερικής αξιολόγησης του 2013 

37

• 2017: Το Τμήμα γίνεται το πρώτο Ελληνικό Τμήμα ΑΕΙ, του οποίου το Πρόγραμμα 

Σπουδών λαμβάνει διεθνή πιστοποίηση. 

• Το Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος, είναι πενταετές και ενιαίο και οδηγεί στην 

απόκτηση του Διπλώματος του Χημικού Μηχανικού. Το περιεχόμενο του προγράμματος 

αντιστοιχεί σε 300 Πιστωτικές Μονάδες (ECTS) και ενσωματώνει τον πρώτο 

προπτυχιακό και, ταυτόχρονα, τον δεύτερο (πρώτο μεταπτυχιακό) κύκλο σπουδών, 

όπως προβλέπεται από την διαδικασία της Μπολόνια. 

• Το Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος είναι διεθνώς πιστοποιημένο στο επίπεδο 7 του 

Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων ως Integrated Master of Engineering, από τον 

εγνωσμένου κύρους ανεξάρτητο διεθνή, μη κερδοσκοπικό, οργανισμό Institute of 

Chemical Engineers (IChemE), από το 2017. Πρόκειται για το πρώτο Πρόγραμμα 

Σπουδών ελληνικού ΑΕΙ το οποίο έχει πιστοποιηθεί διεθνώς, ανεξαρτήτως ειδικότητας. 

• Η Πιστοποίηση του Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος, ισχύει για όλους τους 

απόφοιτους του Τμήματος οι οποίοι έχουν εισαχθεί από το 2012 και μετά και πέραν 

της διεθνούς αναγνώρισης, προσφέρει επιπλέον πλεονεκτήματα στους αποφοίτους του 

Τμήματος. Ως συνέπεια της Πιστοποίησης IChemE, το Δίπλωμα του Τμήματος 

πιστοποιείται επίσης από τους οργανισμούς Engineering Council (EngC) και ΕΝΑΕΕ με 

το σήμα ποιότητας EUR-ACE στο επίπεδο Master και από την European Federation of 

National Engineering Associations με τον τίτλο EUR ING. 

Prof. Pedro Garcia 

Prof. Peter Ashman 

Mr Kenneth J Rivers 

Prof. Dianne Wiley 

Universidad De Valladolid, Spain 

The University of Adelaide, Australia 

Essar Oil Limited, UK 

University of Sydney, Australia 

Μέλη επιτροπής πιστοποίησης του IChemi 

38

Την Τετάρτη 1.11.2017 πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η εκδήλωση του 

Πανεπιστημίου Πατρών για την Διεθνή Πιστοποίηση του Διπλώματος που 

απονέμει το Τμήμα Χημικών Μηχανικών στο επίπεδο 7 του Ευρωπαϊκού 

Πλαισίου Προσόντων ως Integrated Master of Engineering (MEng). H 

εκδήλωση έγινε στο αμφιθέατρο «Λεωνίδας Ζέρβας» του Εθνικού Ιδρύματος 

Ερευνών και παρευρέθηκαν, ο Αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και 

Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης, η πρώην Υπουργός Παιδείας Άννα 

Διαμαντοπούλου, η πρώην Αναπληρώτρια Υπουργός Παιδείας Αθανασία 

Αναγνωστοπούλου, η τομεάρχης παιδείας, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας 

Νίκη Κεραμέως, ο υπεύθυνος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για το Ποτάμι, 

Γιώργος Μαυρωτάς, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Ρίζος και η 

πρόεδρος της ΑΔΙΠ, καθηγήτρια Νικολέττα Παϊσιδου. 

Ανάλογη εκδήλωση πραγματοποιήθηκε και στην Πάτρα την 18.11.2017 στα 

πλαίσια του Forum Ανάπτυξης. 

Κάτω σειρά από φωτογραφίες: ο τότε πρόεδρος του Τμήματος και 

οραματιστής του εγχειρήματος Δημήτρης Ματαράς αναπτύσσει μαζί με τον 

καθηγητή Σπύρο Πανδή την πολύχρονη διαδικασία αξιολόγησης. 

Συντονιστής της συζήτησης ο νυν πρόεδρο Δημήτρης Βαγενάς. 

39

–επιτροπή αξιολόγησης 

John 

Congalides 

Executive Officer 

DuPont 

Delaware 

USA 

Christos 

Comninellis 

Professor 

EPFL 

Switzerland 

Antony 

Beris 

Professor 

University of 

Delaware 

USA 

Athanassios 

Sambanis 

Professor 

Georgia Institute of 

Technology 

USA 

Spyros 

Svoronos 

Professor 

University of Florida 

USA 

40


Christos 

Georgakis 

Antony 

Beris 

Iakovos 

Vasalos 

Evangelos 

Gogolides 

Professor 

Professor 

Professor 

Researcher 

Tufts University 

USA 

University of 

Delaware 

USA 

AUTh 

Greece 

“Demokritos” 

Research Center 

Greece 

41


Vasilis 

Manousiouthakis 

Professor 

University of 

California at Los 

Angeles 

USA 

Prodromos 

Daoutidis 

Professor 

University of 

Minnesota 

USA 

Antony 

Beris 

Professor 

University of 

Delaware 

USA 

Alexander 

Mitsos 

Professor 

RWTH Aachen 

University 

Germany 

Christos 

Takoudis 

Professor 

University of Illinois 

Chicago 

USA 

42


Pedro 

Garcia 

Peter 

Ashman 

Kenneth 

Rivers 

Dianne 

Wiley 

Professor 

Professor 

Executive Officer 

Professor 

Universidad De 

Valladolid 

Spain 

The University of 

Adelaide 

Australia 

Essar Oil Limited 

UK 

University of 

Syndey 

Australia 

43

συμβουλευτική 

επιτροπή 

Η Γενική Συνέλευση του ΤΧΜ/ΠΠ αποφάσισε την σύσταση Συμβουλευτικής Επιτροπής, από 

ανεξάρτητους διακεκριμένους συναδέλφους, με στόχο την παροχή ανεξάρτητης και αδέσμευτης 

γνώμης όσον αφορά το σύνολο των δραστηριοτήτων του και ιδιαίτερα την στρατηγική 

ανάπτυξης των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων και της έρευνας. 

Η τρέχουσα σύνθεση της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Τμήματος είναι: 

Από τον Ακαδημαϊκό χώρο: 

• Καθηγητής Νικόλαος Πέππας, University of Texas at Austin 

• Καθηγητής Πρόδρομος Νταουτίδης, University of Minnesota 

• Καθηγητής Βασίλης Χατζημανικάτης, Ecole Polytechnique Federale de Lausanne 

Από τη Βιομηχανία: 

• Ιωάννης Καλανδράνης, Intelligen, Inc., USA 

• Παναγιώτης Παντζίκας, Χαλυβουργική ΑΕ 

• Δημήτριος Παπαγεωργίου, Τιτάν ΑΕ 

• Άννα Πιζάνια, Acceleron Pharma, USA 

44

– συμβουλευτική επιτροπή 

Πρόδρομος 

Νταουτίδης 

Νικόλαος 

Πέππας 

Βασίλης 

Χατζημανικάτης 




University of 

Minnesota 

University of Texas 

at Austin 

Ecole 

Polytechnique 

Federale de 

Lausanne 

Γιάννης 

Καλανδράνης 

Παναγιώτης 

Παντζίκας 

Δημήτρης 

Παπαγεωργίου 

Άννα 

Πιζάνια 

Στέλεχος 




Intelligen Inc, 

USA 

Χαλυβουργική ΑΕ 

Τιτάν ΑΕ 

Acceleron Pharma, 

USA 

45

ο εθελοντισμός 

Ο εθελοντισμός έχει μπει για τα καλά στην καθημερινότητα του Τμήματος. Φοιτητές, μέλη του 

CheerUP συμμετέχουν ενεργά: 

• στη καθημερινή λειτουργία της βιβλιοθήκης του Τμήματος 

• σε δενδροφυτεύσεις 

• στην έκδοση του ηλεκτρονικού εντύπου @ChemEngUP 

• στην οργάνωση γιορτών 

• στην διεκπεραίωση συνεδρίων (10 ο συνέδριο Χημικής Μηχανικής) 

46

47

το μέλλον 

Ο σχεδιασμός για το Τμήμα στα χρόνια που διανύουμε (χρόνια οικονομικής κρίσης) και στα 

χρόνια που έρχονται περιλαμβάνει τη δημιουργία ελκυστικού περιβάλλοντος για την προσέλκυση 

«νέου αίματος», μελών ΔΕΠ που θα ανανεώσουν την εκπαίδευση και την έρευνα σε βάθος 

χρόνου και θα αναδείξουν τα ισχυρά σημεία εκείνα, τα οποία απετέλεσαν τους πυλώνες της 

ακαδημαϊκής αριστείας. Οι στόχοι του Τμήματος περιλαμβάνουν υψηλής ποιότητας έρευνα και 

εκπαίδευση. Η υψηλής ποιότητας έρευνα, η οποία παρουσιάσθηκε στα προηγηθέντα και η 

ανάπτυξη νέων κατευθύνσεων έχει δρομολογηθεί και θα πρέπει να διατηρηθεί το κεκτημένο 

υψηλό επίπεδο ή και να βελτιωθεί, ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες εκλογές μελών ΔΕΠ. 

Στην εκπαίδευση, επιδιώκονται: 

✓ Καθιέρωση και βελτίωση συμμετοχής στο διαγωνισμό Chem-E-Car. 

✓ Παγίωση αλλά και διεύρυνση των τιμητικών υποτροφιών οι οποίες απονέμονται: 

o Βραβείο καλύτερης εργασίας στον σχεδιασμό εργοστασίων 

o Βραβείο καλύτερης διπλωματικής εργασίας 

✓ Δημιουργία Μεταπτυχιακού προγράμματος Σπουδών εξ Αποστάσεως 

✓ Δημιουργία Σύγχρονων Αμφιθεάτρων Διδασκαλίας και Βοηθητικών Χώρων. Η 

ανάπτυξη αυτή είναι απαραίτητη για την καλή εκπαίδευση του ολοένα 

αυξανόμενου αριθμού των φοιτητών. 

✓ Εκσυγχρονισμός των Εκπαιδευτικών Εργαστηρίων ώστε να ανταποκρίνονται στις 

σύγχρονες απαιτήσεις. 

✓ Δημιουργία εργαστηρίου διεργασιών υψηλών προδιαγραφών για την εκπαίδευση 

των νέων Χημικών Μηχανικών σε συνθήκες και κλίμακες βιομηχανικές. 

✓ Διατήρηση της πιστοποίησης και συνεχής βελτίωση του επιπέδου των σπουδών. 

48

Οι 

Καθηγητές 

40 years 

49

– οι καθηγητές 

Γιώργος 

Αγγελόπουλος 

Λευτέρης 

Αμανατίδης 


Βαγενάς 

Κώστας 



Επιστήμης & 

Τεχνολογίας Υλικών 

Αναπληρωτής 





Μηχανικής 

Διεργασιών & 

Περιβάλλοντος 


Χημικής 

Τεχνολογίας & 

Εφαρμοσμένης 

Φυσικοχημείας 


Βαφέας 

Ξενοφώντας 

Βερύκιος 

Κώστας 

Γαλιώτης 


Δημακόπουλος 

Επίκουρος 


















50


Μαρία 

Δημαρόγκωνα 

Αλέξανδρος 

Κατσαούνης 

Στυλιανή 

Κέννου 


Κονταρίδης 


Καθηγήτρια 


















Μιχάλης 

Κορνάρος 


Κουζούδης 


Κούκος 

Πέτρος 

Κουτσούκος 



















51


Σπύρος 

Λαδάς 

Διονύσης 

Μαντζαβίνος 


Ματαράς 

Βλάσης 

Μαυραντζάς 


















Συμεών 

Μπεμπέλης 

Σογομών 

Μπογοσιάν 

Σπύρος 

Πανδής 

Χριστάκης 

Παρασκευά 




















52


Σταύρος 

Παύλου 


Σπαρτινός 

Βίκτωρας 

Στιβανάκης 


Τσαμόπουλος 





Λέκτορας 





Λέκτορας 







Κώστας 

Τσιτσιλιάνης 




53

οι ομότιμοι καθηγητές 


Δάσιος 


Λιανός 


Νικολόπουλος 


Παπαθεοδώρου 


Στάικος 

54

οι επίτιμοι διδάκτορες 

John 

Seinfeld 

Professor 

CALTECH 

Chemical 

Engineering 

Department 

Andreas 

Acrivos 

Albert Einstein 

Professor of 

Science and 

Engineering, 

Emeritus 

The Benjamin 

Levich Institute for 

Physico-Chemical 

Hydrodynamics 

Nicholaos 

Peppas 

Professor 

The University of 

Texas at Austin 

55

Βραβεύσεις & 

Διακρίσεις 

Αναλυτική αναφορά στις πολλές βραβεύσεις και διακρίσεις των μελών ΔΕΠ του Τμήματος γίνεται 

στο επισυναπτόμενο «Χρονολόγιο». 

Συνοπτικά, οι σημαντικότερες εξ αυτών είναι: 

Ο Καθηγητής Κώστας Βαγενάς, εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και της Εθνικής 

Ακαδημίας Μηχανικής (National Academy of Engineering) των ΗΠΑ, και μέλος στο International 

Society of Electrochemistry..Αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. 

Ο καθηγητής Γιώργος Δάσιος, εκλέχθηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. 

Ο Καθηγητής Γιάννης Τσαμόπουλος, έγινε Fellow της American Physical Society (APS). 

Βραβεία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC) για ώριμους ερευνητές (2 από 16 συνολικά 

τα οποία απονεμήθηκαν σε Έλληνες) 

• 25 Διεθνή και Ελληνικά Βραβεία κατά το Χρονικό Διάστημα 2012-2017 

• Κατάταξη Ελλήνων Ερευνητών και Επιστημόνων το 2017 (Γ.Π. Κουρόπουλος) 

5 μέλη ΔΕΠ του Τμήματος, οι Καθηγητές Σ. Πανδής, Κ. Βαγενάς, Ξ. Βερύκιος, Δ. Μαντζαβίνος, Ομ. 

Καθηγητής Π Λιανός, βρίσκονται μεταξύ των 100 ερευνητών οι οποίοι έλαβαν τις περισσότερες 

αναφορές σε Ελληνικά Ερευνητικά Κέντρα και ΑΕΙ . 

56

Πάνω και Μέση: Ο καθηγητής 

Κώστας Βαγενάς κατά την 

αναγόρευσή του σε Μέλος της 

Εθνικής Ακαδημίας μαζί με τον 

Καθηγητή Nikolaos Peppas (Πάνω) 

και την Καθηγήτρια Paula Hammond, 

MIT ChemE, και τον Καθηγητή Yannis 

Yortsos, USC (Κάτω). 

Κάτω Δεξιά: Ο καθηγητής Κώστας 

Βαγενάς αναγορεύεται σε Επίτιμο 

Διδάκτορα του Αριστοτελείου 

Πανεπιστημίου. 

57

Δεξιά: Ο καθηγητής Γιώργος Δάσιος 

κατά την αναγόρευσή του σε 

Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας 

Αθηνών στις 12 Δεκεμβρίου 2017. 

Κάτω: Ο καθηγητής Γιάννης 

Τσαμόπουλος εκλέχτηκε Fellow της 

American Physical Society. Η 

αναγόρευση έγινε στο Συνέδριο του 

Τομέα Ρευστομηχανικής της APS τον 

Νοέμβριο 2016 στις ΗΠΑ. Στις 30 

Οκτωμβρίου 2015 ο Γ. Τσαμόπουλος 

έλαβε το Bigham Fluid Medal στο 

συνέδριο «Viscoplastic Fluids: From 

Theory to Application» στο Banff, 

Canada. 

58

Κώστας Γαλιώτης, Σπύρος 

Πανδής δύο ακόμα μέλη του 

Τμήματος που η ερευνά τους 

έτυχε 

πολλαπλών 

βραβεύσεων. 

Σπύρος Πανδής 10 h-index 87 

Κώστας Βαγενάς 36 h-index 61 

Ξενοφών Βερύκιος 37 h-index 60 

Διονύσης Μαντζαβίνος 65 h-index 54 

Παναγιώτης Λιανός 78 h-index 51 

5 Καθηγητές του Τμήματος βρίσκονται μεταξύ των 

100 ερευνητών οι οποίοι έλαβαν τις περισσότερες 

αναφορές σε Ελληνικά Ερευνητικά Κέντρα και ΑΕΙ . 

59

60 

Αρκετά Επιστημονικά Άρθρα των 

Καθηγητών του Τμήματος και των 

συνεργατών τους έχουν γίνει 

εξώφυλλα σε επιστημονικά περιοδικά 

υψηλής στάθμης. Εδώ, ένα δείγμα 

από τις εργασίες των ερευνητικών 

ομάδων του Καθηγητή Κ. 

Τσιτσιλιάνη, και των Καθηγητών Β. 

Μαυραντζά, Κ. Τσιτσιλιάνη, Κ. 

Γαλιώτη σε συνεργασία.

Εξειδικευμένο 

Προσωπικό 

40 years 

61

– Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό 

Ειρήνη 

Αλεξοπούλου 

Ουρανία 

Κούλη 

Sussanne 

Brosda 

Σπύρος 

Σφήκας 

ΕΔΙΠ 

ΕΔΙΠ 

ΕΔΙΠ 

ΕΔΙΠ 

Δέσποινα 

Σωτηροπούλου 

Μαρία 

Τσάμη 

ΕΔΙΠ 

ΕΔΙΠ 

62

– Ειδικό Τεχνικό Εργαστηριακό Προσωπικό 

Χριστιάνα 

Αλεξανδρίδου 

Μάγδα 

Θεοδωρακοπούλου 

Ειρήνη 

Μαυρέλη 

Χρυσούλα 

Πιλίση 

ΕΤΕΠ 

ΕΤΕΠ 

ΕΤΕΠ 

ΕΤΕΠ 


Σιονακίδης 

Ελένη 

Σταματίου 

Κώστας 

Σάντας 

Μαρία 

Σύψα 

ΙΔΑΧ 

ΕΤΕΠ 

ΕΤΕΠ 

ΕΤΕΠ 

63

Η 

Γραμματεία 

40 years 

64

– η γραμματεία 

Σπύρος 

Φαναριώτης 

Νία 

Αντωνοπούλου 

Ιωάννα 

Κατσιγιάννη 


Πυλή 


Γραμματέας 

Διοικητική 

Υπάλληλος 

Διοικητική 

Υπάλληλος 

ΙΔΑΧ 

65

Η 

Έρευνα 

40 years 

66

ερευνητικές δραστηριότητες 

Οι ερευνητικές δραστηριότητες των καθηγητών και των Λεκτόρων του Τμήματος, 

καλύπτουν τους παρακάτω τομείς έρευνας: 

• Επιστήμη και Τεχνολογία Πολυμερών 

• Φαινόμενα Μεταφοράς 

• Υπολογιστική Μηχανική 

• Νανοτεχνολογία, Λεπτά Υμένια, Επιφάνειες και Μελέτη Διαφασικών Επιφανειών 

• Εφαρμοσμένη Φυσικοχημεία 

• Επιστήμη και Μηχανική των Υλικών 

• Μηχανική Συστημάτων 

• Περιβαλλοντική χημική Μηχανική 

• Περιβαλλοντική Βιοτεχνολογία – Αξιοποίηση Αποβλήτων και Φυσικών πρώτων Υλών, 

Αειφόρος Διαχείριση Φυσικών πρώτων Υλών 

• Εφαρμοσμένα Μαθηματικά 

• Καταλυτικές και Ηλεκτροχημικές Διεργασίες 

• Μηχανική Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας 

Αναλυτικότερα, η περιγραφή των ερευνητικών δραστηριοτήτων και η διαχρονική τους εξέλιξη, 

συμπεριλαμβάνεται στις παρουσιάσεις των Εργαστηρίων του Τμήματος οι οποίες ακολουθούν. 

67

68

ερευνητικές υποδομές 

Οι ερευνητικές ομάδες του Τμήματος συμμετέχουν ενεργά σε εθνικά και ευρωπαϊκά 

ανταγωνιστικά προγράμματα που αφορούν την βασική και εφαρμοσμένη έρευνα. Με την εξέλιξη 

του Τμήματος οι ερευνητικές υποδομές τους έχουν αναπτυχθεί σε υψηλότατο βαθμό. 

Μερικές από τις πειραματικές συστοιχίες που έχουν αναπτύξει οι ερευνητικές ομάδες του Τμήματος. 

69

70

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΟΡΓΑΝΗΣ & ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ 

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΡΥΣΤΑΛΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΣΙΚΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Ανόργανης και Αναλυτικής Χημείας ξεκίνησε το τέλος του 1989 και παρέμεινε 

φιλοξενούμενο στους χώρους του Εργαστηρίου Φυσικοχημείας του τμήματος Χημείας του 

Πανεπιστημίου Πατρών. Εκτός των εργαστηριακών υποδομών, υπήρχε πρόσβαση και σε 

εργαστηριακό εξοπλισμό, ο οποίος συμπληρώθηκε με αποκτήματα από δωρεές των Αρχηγείων 

Στρατού (θερμική ανάλυση, ηλεκτροχημικός αναλυτής, συσκευές μέτρησης pH) και Αεροπορίας 

(Φασματόμετρο ατομικής απορρόφησης). Το 1991 έγινε η μετακίνηση στο νεότευκτο κτήριο του 

Τμήματος Χημικών Μηχανικών, όπου και ξεκίνησε η προσπάθεια πλήρωσης του χώρου με τη 

συμπλήρωση του εξοπλισμού. Με την ανακατανομή προσωπικού εντός του Τμήματος, ορίζεται 

το μέλος ΕΤΕΠ κα. Αικ. Τοπάλη για τη γραμματειακή υποστήριξη των μελών ΔΕΠ κ.κ. Π.Κουτσούκου 

και Γ. Στάικου (Αναλυτική Χημεία). Η εμπειρία της κας. Τοπάλη στα διοικητικά θέματα βοήθησε 

σημαντικά την ανάπτυξη του εργαστηρίου. Με τη βοήθεια ερευνητικών έργων, τα αμέσως 

επόμενα έτη από το 1992 και μετά, αποκτήθηκαν όργανα χαρακτηρισμού υλικών, όπως το 

ηλεκτρονιακό μικροσκόπιο σάρωσης (JEOL JSM-5200) και το περιθλασίμετρο ακτίνων Χ, ο 

χρωματογράφος ιόντων, η νέα συσκευή ατομικής απορρόφησης κ.ά. στα οποία εκπαιδεύθηκαν 

πολλές γενεές προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών και μεταδιδακτορικών συνεργατών. Το 

2002 ιδρύεται το Εργαστήριο Ανόργανης και Αναλυτικής χημείας (ΦΕΚ 92/30-04-2002) το 

οποίο έχει σκοπό την εξυπηρέτηση των διδακτικών και ερευνητικών αναγκών στα γνωστικά 

αντικείμενα γενική και ανόργανη χημεία, χημική ανάλυση κλασσική και ενόργανη (φασματοσκοπικές, 

ηλεκτροχημικές, χρωματογραφικές μέθοδοι ανάλυσης). 

71

Πρώτος διευθυντής του εργαστηρίου, ορίσθηκε ο καθηγητής του τμήματος Π. Κουτσούκος. Στο 

εργαστήριο εκπονήθηκαν 16 διδακτορικές διατριβές και μεγάλος αριθμός μεταπτυχιακών και 

προπτυχιακών διπλωματικών εργασιών. Τις διδακτορικές τους διατριβές ολοκλήρωσαν και 

στελέχη ΑΕΙ όπως ο Καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Υλικών του ΠΠ κ. Ν. Μπουρόπουλος, ο 

Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής του ΠΠ κ. Π. Κλεπετσάνης,, η Επίκουρη 

Καθηγήτρια του Τμήματος Φαρμακευτικής κα. Μ. Όρκουλα και η Ερευνήτρια του Bone Institute, 

Boltzmann Institute, Βιέννη Αυστρίας, δρ. Στ. Ροκίδη. Εκπονήθηκαν ερευνητικά έργα τα οποία 

χρηματοδοτήθηκαν από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους καθώς και από συνεργασία με τη 

βιομηχανία. Βασικοί άξονες της έρευνας στο εργαστήριο ήταν η μελέτη των βιοϋλικών, η ανάκτηση 

πρώτων υλών από υδατικά απόβλητα, η πρόληψη του σχηματισμού καθαλατώσεων και η 

ανάπτυξη μεθοδολογιών συντήρησης δομικών υλικών των μνημείων της πολιτιστικής μας 

κληρονομιάς με βάση τους μηχανισμούς φθοράς των. 

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 

Πέτρος Κουτσούκος Καθηγητής pgk@chemeng.upatras.gr 

Ιωάννης Μπούντας 

Αικατερίνη Βαβουράκη 

Παναγιώτα Νάτση 

Web Site: 

impountas@chemeng.upatras.gr 

kvavouraki@gmail.com 

giota_nat@hotmail.com 

http://www.chemeng.upatras.gr/en/personel/faculty/en/pgk 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ 

Ο σχηματισμός στερεών φάσεων κρυσταλλικών αλάτων και ουσιών σε υδατικά υπέρκορα 

διαλύματα αλλά και σε τήγματα, αποτελεί σημαντική διεργασία για ένα ευρύτατο φάσμα 

φαινομένων. Η κρυστάλλωση των αλάτων (φαρμακευτική βιομηχανία και βιομηχανία τροφίμων), ο 

σχηματισμός καθαλατώσεων σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις και συστήματα ψύξεως, η 

παρασκευή κόνεων με επιθυμητά χαρακτηριστικά και η βιολογική ασβεστοποίηση αποτελούν 

χαρακτηριστικά παραδείγματα των διεργασιών αυτών. Η κατανόηση των μηχανισμών των 

διεργασιών αυτών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τον έλεγχό τους σε υπέρκορα διαλύματα. 

Εκτός των άλλων εφαρμογών, η κρυστάλλωση ως μέθοδος δίνει την δυνατότητα ανάκτησης 

πρώτων υλών από απόβλητα (φωσφόρος από αστικά υδατικά απόβλητα και πολυφαινόλες από 

απόβλητα ελαιοτριβείων). Αντιδράσεις μεταφοράς ηλεκτρικού φορτίου στην διεπιφάνεια 

μετάλλου/υδατικής φάσης χαρακτηρίζουν διεργασίες όπως η διάβρωση των μετάλλων και είναι 

δυνατόν να ευνοούνται από τον σχηματισμό εναποθέσεων. Η συνάφεια αυτή των διεργασιών 

αποτελεί αντικείμενο έρευνας του Εργαστηρίου. 

72

Η διάλυση των δυσδιαλύτων αλάτων σε ακόρεστα διαλύματα είναι καθοριστικής σημασίας για 

την κατανόηση της συμπεριφοράς των υλικών στο περιβάλλον. Προς τούτο, απαιτούνται 

μηχανιστικές μελέτες προκειμένου να διερευνηθεί η διάβρωση των δομικών υλικών μνημείων της 

πολιτιστικής μας κληρονομιάς σε μοριακό επίπεδο, και έτσι να αναπτυχθούν οι κατάλληλες 

μέθοδοι για την αντιμετώπισή της. 

ΒΑΣΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 

Ο βασικός εξοπλισμός του Εργαστηρίου Ανόργανης και Αναλυτικής Χημείας περιλαμβάνει, πλην 

των αντιδραστήρων κρυστάλλωσης σε χαμηλές και σε υψηλές θερμοκρασίες (υδροθερμικές 

συνθήκες) σε υδατικά διαλύματα και των ποτενσιομετρικών αισθητήρων (επιλεκτικά ηλεκτρόδια, 

ηλεκτρόδια αγωγιμότητας), και τα απαραίτητα αναλυτικά όργανα για τον χαρακτηρισμό 

διαλυμάτων, στερεών και δειγμάτων αερίων. Συγκεκριμένα, τα αναλυτικά όργανα τα οποία 

χρησιμοποιούνται τόσο για την υποστήριξη της έρευνας του εργαστηρίου όσο και για την 

παροχή υπηρεσιών περιλαμβάνουν: Φασματόμετρο ατομικής απορρόφησης με φούρνο γραφίτη 

(PERKIN ELMER AAnalyst 300), Χρωματογράφο ιόντων με στήλη για ανιόντα (DIONEX DX-120), 

χρωματογράφο υγρών (HPLC) με ανιχνευτή UV-VIS (VARIAN LC 5000), Χρωματογράφους 

αερίων με ανιχνευτές TCD, FID (GOW MAC και VARIAN), Διάταξη μέτρησης δυναμικού ζ, συσκευή 

μέτρησης αριθμού αιωρούμενων σωματιδίων και της αντίστοιχης κατανομής μεγεθών (SPECTREX 

ILI-1000), Φασματοφωτόμετρο UV-VIS με σφαίρα ολοκλήρωσης (Perkin Elmer -35), 

Περιθλασίμετρο ακτίνων Χ (Siemens D-5000), συσκευή θερμοσταθμικής ανάλυσης (TGA, TA 

Q50) περιοχής θερμοκρασιών μέχρι 1000⁰C, συσκευή μέτρησης επιφανειακής τάσης υγρών 

(στατική και δυναμική) (Sigma 70, KSV). Επίσης διατίθεται συσκευή ηλεκτροχημικών αναλύσεων 

και μετρήσεων σύνθετης αντίστασης (EG&G). Με τον αναλυτικό αυτό εξοπλισμό παρέχονται 

υπηρεσίες σε οργανισμούς όπως η ΔΕΥΑΠ, Εφορίες αρχαιοτήτων, Πυροσβεστικό Σώμα, 

φαρμακευτικές εταιρείες, εταιρείες παραγωγής φωτοβολταϊκών, μεταλλουργίες, επιχειρήσεις 

παραγωγής τροφίμων, εταιρείες δομικών έργων και οικοδομικών υλικών κ.τ.λ. 

73

74

ΕΡΓΑ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 

Ανάκτηση πρώτων υλών από απόβλητα: Ι. Ανάκτηση φωσφόρου από αστικά υδατικά 

λύματα. Με την μέθοδο της σταθερής σύστασης υπέρκορων διαλυμάτων διερευνώνται οι 

συνθήκες βέλτιστης λειτουργίας προκειμένου να επιτευχθεί ανάκτηση του φωσφόρου και της 

αμμωνίας με τη μορφή του εναμμώνιου φωσφορικού μαγνησίου, το οποίο είναι λίπασμα. Γίνεται 

διερεύνηση διαφόρων τύπων αντιδραστήρων (batch, ρευστοποιημένης κλίνης, συνεχούς 

λειτουργίας). ΙΙ. Ανάκτηση φαινολών από απόβλητα ελαιοτριβείου με κρυστάλλωση. Διερεύνηση 

της δυνατότητας και μέτρηση της αποτελεσματικότητας ανάκτησης προϊόντων υψηλής 

προστιθέμενης αξίας από απόβλητα ελαιοτριβείων με υψηλή περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες. 

Εφαρμόζεται η μέθοδος κρυστάλλωσης σε στρώματα με την επιβολή βαθμίδας θερμοκρασίας. 

Συντήρηση δομικών υλικών μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς: Μελέτη μηχανισμών 

διάβρωσης λόγω έκθεσης ασβεστολιθικών κυρίως υλικών σε υδατικά μέσα σε περιοχές τιμών pH 

από 5 (όξινη βροχή, ρύπανση από όξινα οξείδια) έως 8.5 (αλκαλικές συνθήκες λόγω π.χ. επαφής 

με τσιμέντο σε επιδιορθώσεις). Ανάπτυξη μεθόδων προστασίας βάσει των μηχανισμών. 

Δημιουργία προστατευτικών επιστρώσεων για την μελέτη της αποτελεσματικότητας της 

προστασίας (επιστρώσεις τιτάνιας, οξαλικού ασβεστίου, κ.ά.). 

Αναστολή σχηματισμού καθαλατώσεων και της διάβρωσης του χάλυβα και του 

αλουμινίου: Η μελέτη του μηχανισμού σχηματισμού δυσδιάλυτων αλάτων είναι το κλειδί στην 

ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης των αντίστοιχων προβλημάτων. Καθαλατώσεις BaSO4 

καθώς και μικτές καθαλατώσεις CaSO 4 2H 2 O/CaCO 3 . Οι μελέτες της διάβρωσης μεταλλικών 

επιφανειών σε συνδυασμό ή και χωρίς καθαλατώσεις μελετώνται με ηλεκτροχημικές μεθόδους 

DC (μέτρηση ποτενσιοδυναμικών καμπυλών αλλά και AC (μετρήσεις σύνθετης αντίστασης). 

Βιολογική Ασβεστοποίηση: Μελέτες μηχανισμού σχηματισμού κρυσταλλικών φάσεων του 

φωσφορικού ασβεστίου σε ιστούς (π.χ. βαλβίδες καρδιάς) και άλλες επιφάνειες (π.χ. βιοϋλικά για 

αποκατάσταση οστών, ενδοφακοί) σε συνθήκες μόνιμης κατάστασης (κρυσταλλωτήρες 

συνεχούς λειτουργίας). Η επινόηση των κρυσταλλωτήρων αυτού του τύπου επιτρέπει την 

αδιαμφισβήτητη διαπίστωση του ρόλου τον οποίο διαδραματίζουν οι μετασταθείς 

κρυσταλλικές φάσεις του φωσφορικού ασβεστίου. 

75

76 

Παλαιοί και μόνιμοι συνεργάτες του Εργαστηρίου. Από πάνω αριστερά και 

αμφιωρολογιακά: Νίκος Μπουρόπουλος Καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης των Υλικών, Νίκος 

Σπανός Αναπληρωτής Καθηγητής στο ΕΑΠ, Κατερίνα Τοπάλη –Αθανασοπούλου 

Γραμματέας του Εργαστηρίου από το 1991 μέχρι της συνταξιοδότησή της και Νίκος 

Τσεβής Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΑΠ

77

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΧΗΜΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ & 

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΕΒΙΜΗΤΕΠ) 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Βιοχημικής Μηχανικής & Τεχνολογίας Περιβάλλοντος (ΕΒΙΜΗΤΕΠ) ιδρύθηκε το 1990 

από τον Καθηγητή Γεράσιμο Λυμπεράτο (σήμερα Καθηγητή ΕΜΠ). Το 1991 έγινε η ουσιαστική 

εκκίνηση της λειτουργίας του στο νεότευκτο κτήριο του Τμήματος Χημικών Μηχανικών, όπου και 

ξεκίνησε η προσπάθεια πλήρωσης του χώρου με τον απαραίτητο αναλυτικό εξοπλισμό. Η 

προσπάθεια αυτή συνεχίζεται ακατάπαυστα μέχρι σήμερα σημειώνοντας εξαιρετικά επιτυχή 

υλοποίηση μεγάλου αριθμού ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων. Το 2011 ο Καθ. Γ. 

Λυμπεράτος μετακινήθηκε στη Σχολή Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ, οπότε νέος Διευθυντής 

Εργαστηρίου ανέλαβε ο Καθηγητής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών κ. Μιχάλης Κορνάρος 

(Απόφαση Γ.Σ. 432/13-12-2011), ο οποίος παραμένει μέχρι και σήμερα. Το ΕΒΙΜΗΤΕΠ ιδρύθηκε ως 

θεσμοθετημένο εργαστήριο το 2002 (Π.Δ. 114/2002, ΦΕΚ 95/Α/30-4-2002) με σκοπό τη 

διεξαγωγή έρευνας και παροχή εκπαίδευσης στο αντικείμενο της ανάπτυξης, σχεδιασμού, 

μαθηματικής μοντελοποίησης και βελτιστοποίησης βιοχημικών διεργασιών με εφαρμογή στην 

παραγωγή βιοτεχνολογικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και στην επεξεργασία και 

αξιοποίηση υγρών αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων. Στο Εργαστήριο έχουν εκπονηθεί 30 

διδακτορικές διατριβές και μεγάλος αριθμός μεταπτυχιακών και προπτυχιακών διπλωματικών 

εργασιών. Εξι (6) από τους αποφοιτήσαντες διδάκτορες από το Εργαστήριο κατέχουν σήμερα 

θέσεις καθηγητών σε Πανεπιστήμια της Ελλάδας (Πανεπιστήμιο Πατρών, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο 

Θράκης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου) και του Εξωτερικού (DTU), ενώ αρκετοί άλλοι κατέχουν σημαντικές 

θέσεις σε δημόσιους (Περιφέρειες, Αποκεντρωμένες Διευθύνσεις κ.ά) και ιδιωτικούς φορείς. Στο 

Εργαστήριο έχει υλοποιηθεί μεγάλος αριθμός ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων σε 

συνεργασία με ακαδημαϊκούς, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς καθώς και τη βιομηχανία. Σε 

αρκετά από αυτά τα προγράμματα, το Εργαστήριο είχε τον συντονιστικό ρόλο. Βασικά 

αντικείμενα της εκπονούμενης έρευνας στο ΕΒΙΜΗΤΕΠ αποτελούν η τριτοβάθμια επεξεργασία 

υγρών αποβλήτων, η επεξεργασία βιομηχανικών αποβλήτων και η αξιοποίηση οργανικών αστικών 

και αγροτοκτηνοτροφικών παραπροϊόντων με σκοπό την παραγωγή υγρών και αερίων 

βιοκαυσίμων και βιοτεχνολογικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας.. 

78


Μιχάλης Κορνάρος Καθηγητής kornaros@chemeng.upatras.gr 

Παναγιώτα Τσαφρακίδου 

panag.tsafrak@gmail.com 

Αντωνία΄Τέρπου 

ant.terpou@gmail.com 

Ελένη Κούτρα 

ekoutra@chemeng.upatras.gr 

Kων/να Τσίγκου 

konstantinanily@gmail.com 

Leila Abbaszadeh 

chem.tec.v@gmail.com 

Πολυτίμη Παπαβασιλείου 

polypap1994@gmail.com 

Μαρίνα Παπαδιονυσίου 

marinapap@chemeng.upatras.gr 

Γεώργιος Μάνθος . geomanthos56@Hotmail.com 

Χρήστος Μπακόλας . cvbak@chemeng.upatras.gr 

Γεώργιος Τσάνης Τεχνικός Υπεύθυνος gewtsan@gmail.com 

Ιωάννης Κανακάρης Οικονομική Διαχ. Προγραμμ. kanakaris@upatras.gr 

Μάγδα Θεοδωρακοπούλου ΕΤΕΠ mtheo@chemeng.upatras.gr 

Web Site: 

http://www.lbeet.gr/el/ 


Η έρευνα στο ΕΒΙΜΗΤΕΠ καλύπτει ένα ευρύ φάσμα αντικειμένων που περιλαμβάνουν από βασική 

έρευνα των κύριων μηχανισμών που λαμβάνουν χώρα στις μελετώμενες βιοχημικές διεργασίες έως 

το σχεδιασμό και βελτιστοποίηση βιοδιεργασιών σε βιομηχανική κλίμακα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται 

σε βιολογικές αλλά και συνδυασμένες (βιολογικές – φυσικοχημικές) διεργασίες για την αφαίρεση 

των θρεπτικών συστατικών αζώτου και φωσφόρου από υγρά αστικά λύματα και ρεύματα 

βιομηχανικών αποβλήτων, την απομάκρυνση ξενοβιοτικών ουσιών από υγρά απόβλητα και την 

ολοκληρωμένη επεξεργασία αγροτοκτηνοτροφικών και βιομηχανικών αποβλήτων. Ειδικότερα, 

αναπτύσσονται καινοτόμες τεχνολογίες, τύπου βιοδιυλιστηρίου, αλλά και μέθοδοι ολοκληρωμένης 

διαχείρισης στα πλαίσια της κυκλικής οικονομίας, για την επεξεργασία και αξιοποίηση διαφόρων 

τύπων αγροτοκτηνοτροφικών αποβλήτων, γεωργικών και οργανικών υπολειμμάτων και ενεργειακών 

φυτών με ταυτόχρονη παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας (π.χ. βιοπλαστικών, 

βιοεπιφανειοδραστικών ουσιών κ.ά.) ή/και ενέργειας μέσω της παραγωγής αερίων και υγρών 

βιοκαυσίμων, όπως μεθάνιο, υδρογόνο, βιοαιθανόλη κ.ά. 

79

Παράλληλα, χρησιμοποιούνται σύγχρονα περιβαλλοντικά εργαλεία και μέθοδοι, όπως η Ανάλυση 

Κύκλου Ζωής (Life-Cycle Analysis, LCA) για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά 

την ανάπτυξη και τη συγκριτική αξιολόγηση νέων βιοπροϊόντων και διεργασιών. 


Το ΕΒΙΜΗΤΕΠ είναι άρτια εξοπλισμένο και έχει αναπτύξει την απαραίτητη μεθοδολογία και τις 

τεχνικές που απαιτούνται για το φυσικοχημικό και μικροβιολογικό χαρακτηρισμό 

(προεπεξεργασία και ανάλυση) δειγμάτων υγρών και στερεών αποβλήτων, πόσιμου και 

θαλασσινού νερού, την ανάπτυξη και βελτιστοποίηση βιοτεχνολογικών και περιβαλλοντικών 

διεργασιών και αντιδραστήρων. Ειδικότερα περιλαμβάνονται: 

Αναλυτικός εξοπλισμός 

• Aέριος χρωματογράφος (GC) με ανιχνευτές ECD & NPD (Agilent) 

• Aέριος χρωματογράφος (GC) με ανιχνευτές TCD & FID (Agilent) 

• Σύστημα υγρής χρωματογραφίας υψηλής απόδοσης (HPLC) με ESI-QTOF-MS (Agilent) 

• Σύστημα υγρής χρωματογραφίας υψηλής απόδοσης (HPLC) με DAD, ELSD και 

φθορισμομετρικό ανιχνευτή (Agilent) 

• Ιοντικός χρωματογράφος (DIONEX) 

• Αναλυτής Ολικού Οργανικού Ανθρακα (ΤΟC) και Ολικού Αζώτου (TN) σε υγρά, στερεά και 

αέρια δείγματα (Shimadzu) 

• Φασματοφωτόμετρο ατομικής απορρόφησης με φούρνο γραφίτη (Shimadzu) 

• Φασματοφωτόμετρο UV-VIS (Cary 50, Varian) 

• Φασματοφωτόμετρο VIS (x2) (MACHEREY-NAGEL, HACH) 

• Συσκευή μέτρησης αζώτου κατά Kjeldahl (TKN) και αμμωνιακού αζώτου (VELP) 

• Σύστημα μέτρησης BOD με κατάλληλο επωαστικό κλίβανο (WTW) 

• Συσκευή εκχύλισης με την τεχνική Randall (VELP) 

• Φασματόμετρο FT-IR (Iron-Diesel) 

• Συσκευή μέτρησης flash point (Iron-Diesel) 

80

Εξοπλισμός για τη μελέτη βιοτεχνολογικών διεργασιών 

• Θάλαμος Κάθετης Νηματικής Ροής Κλάσης II (Laminar flow hood - BIOAIR) 

• Μικροσκόπιο ορατού – φθορισμού (NICON ECLIPSE) 

• Συσκευή λυοφιλοποίησης (Telstar, LyoQuest) 

• Επωαστικός κλίβανος (ΜΜΜ) 

• Αυτόκαυστο (Autoclave) (RAYPA) 

• Φωτοβιοαντιδραστήρες με αυτόματη ρύθμιση pH και θερμοκρασίας (x6) (ιδιοκατασκευή) 

Εξοπλισμός για τη μελέτη περιβαλλοντικών διεργασιών 

• Γεννήτρια όζοντος (ANSEROS) 

• Αναλυτής αερίου όζοντος (x2) (ANSEROS) 

• Εργαστηριακές διατάξεις διήθησης με μεμβράνες UF και NF (x2) (Sartorious) 

• Διάταξη 28 επάλληλων αντιδραστήρων CSTR για τη μελέτη της επεξεργασίας υγρών 

αποβλήτων με χρήση της διεργασίας της ενεργού ιλύος (ιδιοκατασκευή) 

• Διατάξεις συζευγμένων αντιδραστήρων αναερόβιας χώνευσης αποβλήτων (x3) 

(ιδιοκατασκευή) 

Υποστηρικτικός εργαστηριακός εξοπλισμός 

• Περιστρεφόμενος εξατμιστήρας (Buchi) 

• Αυτόματο σύστημα μέτρησης Βιοχημικού Μεθανογόνου Δυναμικού (AMPTS II) (Bioprocess 

Control) 

• Μύλος άλεσης δειγμάτων (IKA) 

• Αναλυτής επαγωγής φθορισμού (PSI) 

• Ολοκληρωμένο σύστημα παραγωγής νερού υψηλής καθαρότητας (TEMAK) 

• Ζυγός αναλυτικός 4 δεκαδικών (Kern) και 2 δεκαδικών (Kern) 

• Πυριαντήριο (Nabertherm) 

• Φούρνος ξήρανσης (x3) (ΜΕΜΜΕRT, Binder) 

• Εργαστηριακή φυγόκεντρος (x2) (HERMLE & NUVE) 

• Συσκευή χώνευσης δειγμάτων με μικροκύματα (MARS 5, CEM) 

• Συσκευή χώνευσης δειγμάτων (x3) (HACH, VELP, Electromantle) 

• Συστοιχία θερμομανδύων 6 θέσεων (FALC) 

• Ανακινούμενο υδατόλουτρο (x3) (GRANT) 

81

• Ανακινούμενο υδατόλουτρο (x3) (GRANT) 

• Μαγνητικοί αναδευτήρες (x15) 

• Αναδευτήρας τύπου vortex (VELP) 

• Φορητό πολύμετρο νερού (WTW) 

• Φορητό όργανο μέτρησης αερίων (CH 4 , CO 2 , H 2 , NH 3 , H 2 S κ.ά) (GasData) 

• pH meter (x2) (WTW, Consort) 

• DO meter (x4) (WTW, HACH) 

• Ρυθμιστές pH (x3) (HACH pH-controllers) 

• Πιλοτική πρέσα εξαγωγής ελαίων από φυτική βιομάζα (NOR-AG) 

• Περισταλτικές δοσομετρικές αντλίες (x20) (Watson & Marlow, SEKO, Cole Parmer) 

• Αυτόματα συστήματα συνεχούς καταγραφής παροχής αερίων (x8) (ιδιοκατασκευή) 

• Αυτόματα συστήματα συνεχούς καταγραφής παροχής αερίων (x2) (Ritter) 

Πιλοτικές διατάξεις 

• Πιλοτική μονάδα χρήσης όζοντος για την επεξεργασία υγρών αποβλήτων και στερεών 

δειγμάτων (ιδιοκατασκευή) 

• Πιλοτική μονάδα για την παραγωγή βιοντήζελ (ιδιοκατασκευή) 

• Πιλοτικό χαλικοδιϋλιστήριο (ιδιοκατασκευή) 

• Ταχύρρυθμοι αναερόβιοι βιοαντιδραστήρες συμβατικού τύπου Upflow Anaerobic Sludge 

Blanket Reactors (UASB) και υβριδικοί (x4) (ιδιοκατασκευή) 

• Πλήρως αυτοματοποιημένη και αυτόνομη ενεργειακά πιλοτική μονάδα τριών σταδίων για 

την ολοκληρωμένη αξιοποίηση υγρών και στερεών αγροτοκτηνοτροφικών αποβλήτων 

(αποτελούμενη από: 3 ψυχόμενες δεξαμενές τροφοδοσίας, δοχείο ανάμιξης 

υποστρωμάτων, αντιδραστήρα υδρόλυσης, αντιδραστήρα οξεογένεσης, αντιδραστήρα 

χώνευσης, αντιδραστήρα MBR/UF, αυτόνομα συστήματα μεμβρανών NF και RO, σύστημα 

φυγοκεντρικού διαχωρισμού και αφυδάτωσης αναερόβιας απορροής, σύστημα αερόβιας 

και vermi- κομποστοποίησης υπολειμμάτων, μονάδα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και 

θερμότητας (CHP), ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό και αυτοματισμού, αέριο 

χρωματογράφο με ανιχνευτή θερμικής αγωγιμότητας για ποιοτική ανάλυση των 

παραγόμενων αερίων, πεδίο πιλοτικής καλλιέργειας γλυκού σόργου κ.ά.). 

Λογισμικό 

• Life Cycle Analysis software (SimaPro 7) 

• Simulator of biological & physicochemical processes (BioWin v.3.0) 

• Simulator of wastewater treatment plants & processes (GPS-X v.5.0 Hydromantis Inc.) 

82


Βιοτεχνολογική αξιοποίηση οργανικών αποβλήτων και υπολειμμάτων για παραγωγή 

βιοκαυσίμων. Βιολογική παραγωγή υδρογόνου και μεθανίου από την αξιοποίηση υγρών, στερεών 

και ημιστερεών αποβλήτων από αγροτοκτηνοτροφικές δραστηριότητες, όπως ελαιοτριβεία δύο 

και τριών φάσεων, τυροκομεία, βουστάσια κλπ. Παραγωγή υδρογόνου από την αξιοποίηση 

απορριμματικού χαρτιού και υπολειμμάτων τροφίμων. Παραγωγή βιοαιθανόλης και αερίων 

βιοκαυσίμων από την αξιοποίηση του βιοαποδομήσιμου οργανικού κλάσματος των αστικών 

στερεών απορριμμάτων. Προεπεξεργασία και αξιοποίηση ενεργειακών φυτών (γλυκό σόργο) και 

αγροτικών υπολειμμάτων για ενίσχυση της παραγωγής αερίων βιοκαυσίμων. 

Περιβαλλοντική & εφαρμοσμένη βιοτεχνολογία. Παραγωγή αντιοξειδωτικών ουσιών από 

μικροφύκη και μύκητες. Βελτιστοποίηση συστημάτων παραγωγής προϊόντων υψηλής 

βιοτεχνολογικής αξίας. Παραγωγή βιοπολυμερών με καθαρές και μικτές καλλιέργειες. Αξιοποίηση 

αναερόβιων απορροών για την παραγωγή λιπιδίων και βιολογικών λιπασμάτων με μικροφύκη. 

Παραγωγή βιοεπιφανειοδραστικών και βιοπλαστικοποιητών από χρησιμοποιημένα ελαιώδη 

ρεύματα. Καλλιέργεια μικροφυκών σε υδρόλυμα φλοιού ρυζιού για την παραγωγή φαινολικών 

συστατικών και καινοτόμων καλλυντικών προϊόντων. 

Τεχνολογίες επεξεργασίας υγρών αστικών και βιομηχανικών αποβλήτων. Πειραματική μελέτη 

και μαθηματική προσομοίωση βιολογικών και φυσικοχημικών διεργασιών επεξεργασίας υγρών 

αποβλήτων με χρήση καθαρών καλλιεργειών (άσηπτες τεχνικές – απομονωμένοι μικροοργανισμοί) 

και μικτών καλλιεργειών (δραστική λάσπη, αναερόβια χώνευση κλπ.). Σχεδιασμός 

βιοαντιδραστήρων και βελτιστοποίηση της λειτουργίας τους. Ανάπτυξη και εφαρμογή 

μεθοδολογίας εκτίμησης παραμέτρων κινητικών μοντέλων με πειραματικές και θεωρητικές τεχνικές. 

Προσομοίωση και έλεγχος διεργασιών μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή. Ιδιαίτερη έμφαση στα 

θρεπτικά συστατικά άζωτο και φωσφόρο (αφαίρεση νιτρογενών ουσιών από υγρά απόβλητα, 

συσσώρευση σε φυσικά οικοσυστήματα, κύκλος αζώτου και φωσφόρου στη φύση), στην 

απομάκρυνση ξενοβιοτικών ουσιών από τα υγρά απόβλητα και στην επεξεργασία 

αγροτοβιομηχανικών και βιομηχανικών αποβλήτων. 

83

Επεξεργασία και διαχείριση αστικών και βιομηχανικών στερεών αποβλήτων. Ισοζύγια και 

ροές υλικών σε ολοκληρωμένα διαχειριστικά σενάρια στερεών αποβλήτων. Χωροθέτηση Χώρων 

Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (XYTA) και Μονάδων Ολοκληρωμένης Διαχείρισης 

Απορριμμάτων με χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS). Βελτιστοποίηση 

συστημάτων συλλογής αστικών απορριμμάτων και αγροτοκτηνοτροφικών αποβλήτων (επιλογή 

κατάλληλου συστήματος συλλογής, βέλτιστες διαδρομές απορριμματοφόρων κλπ.). 

Βιοσταθεροποίηση οργανικού κλάσματος απορριμμάτων και λάσπης βιολογικών καθαρισμών. 

Διαχείριση φυσικών οικοσυστημάτων. Καταγραφή και αξιολόγηση της περιβαλλοντικής 

κατάστασης φυσικών οικοσυστημάτων (λιμνοθάλασσες, κόλποι κλπ.) και των επιπτώσεων σε 

αυτά από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Ανάδειξη, διαχείριση και λήψη μέτρων προστασίας 

του φυσικού περιβάλλοντος. 

Τρόφιμα και υλικά συσκευασίας. Επεξεργασία πωμάτων φελλών με σκοπό την απολύμανση και 

την απόσμηση. Επιμήκυνση του χρόνου ζωής νωπών φρούτων και αρωματικών φυτών κατά την 

αποθήκευση, τη μετακίνηση και την εμπορία τους. 

Συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης και Ανάλυση Κύκλου Ζωής. Εφαρμογή συστημάτων 

της σειράς ISO 14000 και EMAS καθώς και της μεθοδολογίας Ανάλυσης Κύκλου Ζωής (LCA) σε 

βιομηχανικές, περιβαλλοντικές και βιοτεχνολογικές διεργασίες (επεξεργασία και αξιοποίηση 

γαλακτοκομικών προϊόντων τέλους ζωής, παραγωγή βιοεπιφανειοδραστικών ουσιών και 

βιοπλαστικοποιητών κ.ά.). 

84

85

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Επιστήμης Επιφανειών (ΕΕΕ) άρχισε ουσιαστικά την λειτουργία του το 1991, από 

την ερευνητική ομάδα του τότε Αναπληρωτή και τώρα Καθηγητή του ΤΧΜ Σ. Λαδά με την ενεργό 

συμμετοχή της τότε Επίκουρης Καθηγήτριας του Π. Ιωαννίνων και τώρα Καθηγήτριας του ΤΧΜ Σ. 

Κέννου, μετά την μετακίνηση του Τμήματος Χημικών Μηχανικών στο νεότευκτο κτήριο του. Στους 

χώρους που διατέθηκαν εκεί εγκαταστάθηκε αρχικά ο βασικός εξοπλισμός του πρώτου 

συστήματος υπερυψηλού κενού (UHV) και του προσαρμοσμένου σε αυτό Φασματομέτρου 

Φωτοηλεκτρονίων από Ακτίνες-Χ (XPS). Αυτό έγινε με οικονομική και διοικητική υποστήριξη από 

το ΤΧΜ και το ΙΤΕ/ΕΙΧΗΜΥΘ, δωρεά συμπληρωματικού εξοπλισμού του θαλάμου UHV από το 

Ίδρυμα Alexander von Humboldt, υπότροφος του οποίου υπήρξε ο Σ. Λαδάς, καθώς και 

παραχώρηση με εξαιρετικά χαμηλό κόστος του Φασματομέτρου XPS από το Ινστιτούτο Fritz- 

Haber της Max-Planck Society (Καθ. G. Ertl), με το οποίο η ερευνητική ομάδα είχε πολύχρονη 

συνεργασία. Μέσω Εθνικών, Διακρατικών και Ευρωπαïκών έργων, από το 1993 και μέχρι το 

2007, αναβαθμίστηκε η λειτουργία του θαλάμου με διάταξη γρήγορης εισαγωγής δειγμάτων και 

εγκαταστάθηκαν σταδιακά έξι νέες τεχνικές μελέτης και χαρακτηρισμού στερεών επιφανειών, 

στις οποίες εκπαιδεύθηκαν αρκετές γενιές προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών και 

μεταδιδακτορικών συνεργατών. Το 2002 ιδρύεται το Εργαστήριο Επιστήμης Επιφανειών (ΕΕΕ) με 

το ΠΔ114 / ΦΕΚ 95 /Τεύχος Α’/ 30-4-2002, το οποίο έχει σκοπό: την κάλυψη σε προπτυχιακό 

και μεταπτυχιακό επίπεδο των διδακτικών αναγκών του Τμήματος στο γνωστικό αντικείμενο 

Φυσική και Χημεία Επιφανειών, Διεπιφανειών και Λεπτών Υμενίων Στερεών Υλικών, την ανάπτυξη 

προγραμμάτων διδασκαλίας και έρευνας για μεταπτυχιακούς φοιτητές, καθώς και τη συμμετοχή 

σε ερευνητικά / τεχνολογικά προγράμματα χρηματοδοτούμενα από Εθνικούς Φορείς ή/και την 

Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρώτος διευθυντής του εργαστηρίου ορίσθηκε από το ΤΧΜ ο καθηγητής Σ. 

Λαδάς. Το 2008 εγκαταστάθηκε από εσωτερικούς πόρους ένα δεύτερο, πρόσφατα 

ανακαινισμένο από την εταιρεία SPECS GmbH σύστημα UHV με εξελιγμένο Φασματόμετρο XPS 

και κύριο στόχο την εκτέλεση εξειδικευμένων μετρήσεων επιφανειακού χαρακτηρισμού στερεών 

υλικών στο πλαίσιο ερευνητικών συνεργασιών ή/και συμβάσεων παροχής υπηρεσιών μεταξύ του 

ΕΕΕ και ενδιαφερόμενων ερευνητικών/τεχνολογικών και παραγωγικών φορέων του δημόσιου και 

ιδιωτικού τομέα. 

86

To Φασματόμετρο διαπιστεύθηκε το 2010 κατά ISO17025 από τον εθνικό φορέα 

διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) στο πλαίσιο Ευρωπαïκού Προγράμματος (ΑΝΝΑ, Research Infrastructures, 

FP6). Στο ΕΕΕ έχουν εκπονηθεί 10 διδακτορικές διατριβές και πολλές μεταπτυχιακές και 

προπτυχιακές διπλωματικές εργασίες. Υλοποιήθηκαν έργα με χρηματοδότηση από εθνικούς και 

ευρωπαϊκούς πόρους, καθώς και από τη βιομηχανία μέσω παροχής υπηρεσιών. Οι τρεις βασικοί 

άξονες της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας ήταν διαχρονικά οι εξής: Εφαρμογές της 

Επιστήμης Επιφανειών στην Ετερογενή Κατάλυση, Μελέτη των επιφανειακών και διεπιφανειακών 

ιδιοτήτων Ηλεκτρονικών Υλικών και Διατάξεων, Προηγμένη επιφανειακή ανάλυση πάσης φύσεως 

στερεών υλικών στο πλαίσιο ερευνητικών συνεργασιών ή/και παροχής υπηρεσιών 


Σπύρος Λαδάς Καθηγητής ladas@chemeng.upatras.gr 

Στέλλα Κέννου Καθηγήτρια kennou@chemeng.upatras.gr 

Μανώλης Συμιανάκης 

manos_simianakis@yahoo.com 

Γιώργος Σκουλατάκης 

skoulatakis@chemeng.upatras.gr 

Σωτήρης Τσάτσος 

sotiris.tsatsos@chemeng.upatras.gr 

Χαράλαμπος Δρίβας 

c.drivas@chemeng.upatras.gr 

Web Site: 

http://athena4.chemeng.upatras.gr/ 

87


Το κεντρικό θέμα έρευνας στο ΕΕΕ είναι η χρήση μιας πλειάδας τεχνικών ανάλυσης και 

χαρακτηρισμού επιφανειών για να μελετηθεί η δομή, η χημική σύσταση και οι ηλεκτρονικές 

ιδιότητες των εξωτερικών ατομικών στρωμάτων στερεών υλικών εκτεθειμένων σε υπερυψηλό 

κενό ή ελεγχόμενη αέρια ατμόσφαιρα, ώστε στη συνέχεια να συσχετισθούν τα αποτελέσματα 

των παραπάνω μελετών με την συμπεριφορά των υλικών σε διάφορες διεργασίες. Η ανάλυση 

επιφανειών, διεπιφανειών και λεπτών υμενίων είναι εξαιρετικά σημαντική, τόσο για την βασική όσο 

και την εφαρμοσμένη έρευνα στην Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών. Στις επιφάνειες και 

διεπιφάνειες των στερεών λαμβάνουν χώρα διεργασίες με μεγάλο επιστημονικό και τεχνολογικό 

ενδιαφέρον, όπως η πυρηνοποίηση και επακόλουθη ανάπτυξη λεπτών υμενίων, χημικές 

αλληλεπιδράσεις στην διεπιφάνεια μετάλλων-ημιαγωγών, η ετερογενής κατάλυση, η θερμιονική 

εκπομπή, η μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρισμό, η ανάπτυξη κρυσταλλικών υλικών, η 

διάχυση προσμείξεων στα όρια κόκκων σε μέταλλα και κράματα, η ψαθυρή θραύση και η 

διάβρωση, η αλληλεπίδραση πολυμερών και βιοϋλικών με επιφάνειες, η διεπιφανειακή πρόσφυση 

σε σύνθετα υλικά. Χαρακτηριστική απόδειξη της σημασίας που έχει η σύγχρονη έρευνα στην 

Χημεία Επιφανειών είναι το βραβείο Nobel του 2007 για την Χημεία, το οποίο απονεμήθηκε 

στον Καθηγητή G. Ertl (Fritz-Haber Institute of the Max-Planck Society) για τις πρωτοποριακές 

του μελέτες χημικών διεργασιών σε επιφάνειες στερεών. Στο ΕΕΕ λειτουργεί ένας μεγάλος 

αριθμός επιφανειακά ευαίσθητων τεχνικών, όπως οι Φασματοσκοπίες: Φωτοηλεκτρονίων από 

Aκτίνες-Χ και Υπεριώδες (XPS, UPS), Ηλεκτρονίων Auger και Απωλειών Ενέργειας Ηλεκτρονίων 

(AES, EELS), Σκέδασης Ιόντων (ISS), καθώς και η μέτρηση του Εργου Εξόδου (WF), η 

Φασματοσκοπία Μάζας (QMS) για την υλοποίηση τεχνικών Θερμοπρογραμματιζόμενης 

Εκρόφησης/Αντίδρασης (TPD/TPR) και η Περίθλαση Ηλεκτρονίων (LEED). Πολλές από τις τεχνικές 

αυτές βασίζονται στη φυσική αλληλεπίδραση ατόμων στα πρώτα λίγα ατομικά στρώματα του 

στερεού με ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, ηλεκτρόνια ή δέσμες ιόντων και στην επακόλουθη 

ενεργειακή ή/και γωνιακή ανάλυση ηλεκτρονίων ή ιόντων που εκπέμπονται από την επιφάνεια. 

Ηλεκτρόνια χαμηλής κινητικής ενέργειας (μικρότερης από 1000 eV περίπου) μπορούν να 

διανύσουν μόνον μικρές αποστάσεις (της τάξης των νανομέτρων) χωρίς να χάσουν ενέργεια 

μέσα στο στερεό, επομένως προσφέρονται ως επιφανειακά ευαίσθητοι ανιχνευτές επιφανειακών 

ιδιοτήτων. Για τα πειράματα αυτά σε ατομικά καθαρές επιφάνειες είναι απαραίτητο να υπάρχει 

περιβάλλον υπερυψηλού κενού (10 -10 έως 10 -9 mbar) 

88


Ο βασικός εξοπλισμός του ΕΕΕ συγκεντρώνεται γύρω από Συστήματα Υπερυψηλού Κενού, τα 

οποία διατηρούν τις απαραίτητες για τις επιφανειακές μελέτες συνθήκες κενού και πάνω στα 

οποία είναι προσαρμοσμένα κατάλληλα όργανα για το χειρισμό και κατεργασία των 

αναλυόμενων δειγμάτων και για την υλοποίηση των τεχνικών που διαθέτει το εργαστήριο. Κάθε 

πλήρης θάλαμος κενού υποστηρίζεται εξωτερικά από τα τροφοδοτικά των οργάνων και 

συστήματα Η/Υ και ηλεκτρονικών/δικτυακών διεπιφανειών (interfaces) μέσω των οποίων γίνεται η 

συλλογή και η επεξεργασία των πειραματικών δεδομένων. Το κεντρικό σύστημα με τις επτά 

τεχνικές περιλαμβάνει: – Κανόνι ιοντοβολής αργού Ribere/Cameca με δυνατότητα σάρωσης για 

επιφανειακό καθαρισμό δειγμάτων. – Πηγές εξάχνωσης μετάλλων για την in situ παρασκευή 

λεπτών υμενίων σε επιφάνειες διαφόρων υποστρωμάτων. – Ημισφαιρικό Ενεργειακό Αναλύτη 

Ηλεκτρονίων/Ιόντων Leybold EA-11 150 mm. Σε συνδυασμό με τον αναλύτη χρησιμοποιούνται : 

– Συμβατική πηγή ακτίνων-Χ διπλής ανόδου Specs/XR-30 για την τεχνική XPS, – Πηγή υπεριώδους 

Specs (UV) για την UPS, – Πηγή ηλεκτρονίων Specs PU-EQ 22) για τις AES, EELS, – Πηγή ιόντων 

Specs (PU-IQE 12/38) για την ISS. 

Υπάρχουν επίσης : – Συσκευή μέτρησης έργου εξόδου Δφ-Εlektronik (S-type Kelvin Probe). – 

Διάταξη Περίθλασης Ηλεκτρονίων WA Technology (reverse view) για την τεχνική LEED, 

υποστηριζόμενη από λογισμικό VSI Aida-PC video-LEED για την καταγραφή και ανάλυση των 

εικόνων περίθλασης. – Φασματογράφος μάζας Balzers Quadrupole Mass Analyzer (με 

διαφορική άντληση) για τις τεχνικές TPD/TPR. Το δεύτερο Σύστημα Υπερυψηλού Κενού, με πλήρως 

αυτοματοποιημένο σύστημα χειρισμού δειγμάτων (Surface Analysis System MAX200, LEYBOLD / 

SPECS) φέρει αναβαθμισμένο ενεργειακό αναλύτη SPECS ΕΑ-200 με πολυδιαυλική ανίχνευση και 

τις απαραίτητες πηγές ακτίνων-Χ και ιόντων για την υλοποίηση των τεχνικών XPS και ISS. 


Επιστήμη Επιφανειών και Ετερογενής Κατάλυση: Γενικά διερευνάται η επίδραση των 

μετρούμενων επιφανειακών ιδιοτήτων για διάφορες μορφές καταλυτών πάνω στη ροφητική και 

καταλυτική τους συμπεριφορά. Ι. Πρότυπα Πειράματα με μονοκρυστάλλους, όπως: Ο 2 /CO σε 

Ir(110), ΝΟ/Ru(0001), CO σε κράματα Sn/Ni(111) και Sn/Rh(111). ΙΙ. Μελέτη Ρεαλιστικών 

Πρότυπων Καταλυτών (ελεγχόμενου μεγέθους σωματίδια μετάλλων αναπτυσσόμενων υπό UHV 

πάνω σε επίπεδα υποστρώματα), όπως: ρόφηση CO σε Rh/Al 2 O 3 , ανάπτυξη Ni, Sn ή Cr σε 

Al 2 O 3 , ZrO 2 ή NiO, πρότυποι καταλύτες Ziegler-Natta (MgCl 2 και Ti σε SiO 2 ή 

μονοκρυστάλλους Ti και Si). 

89

Επιφανειακές και διεπιφανειακές ιδιότητες Ηλεκτρονικών Υλικών και Διατάξεων: Γενικά 

διερευνάται με φασματοσκοπικές τεχνικές (κυρίως XPS, UPS) η συμπεριφορά διαφόρων 

διεπιφανειών σε διατάξεις επάλληλων υπέρλεπτων υμενίων, είτε σχηματισμένων in situ είτε 

προπαρασκευασμένων από συνεργαζόμενες ομάδες, και η σχέση της με τα ηλεκτρικά τους 

χαρακτηριστικά σε σύγχρονες τεχνολογίες (μικρο-, οπτο-ηλεκτρονική, φωτοβολταϊκά, σύνθετα 

υλικά). Ι. Διεπιφάνειες για οργανικά ηλεκτρονικά, όπως: Ooct-OPV5 / Au, ITO, Si, SiO 2 , 

Φθαλοκυανίνες ή Περυλενικά ολιγομερή σε μέταλλα και ημιαγωγούς. ΙΙ. Διεπιφάνειες 

μετάλλου/ημιαγωγού (ανάπτυξη φραγμάτων Shottky ή/και διεπιφανειακές αντιδράσεις), όπως: 

μέταλλο ή μεταλλικό πυριτίδιο/Si, π.χ. ReSi2/Si (111) και ErSi2/Si (100), μέταλλο σε ημιαγωγούς 

ευρέος χάσματος, π.χ. Er, Cu, Re ή Cr σε 6H- και 4H-SiC(0001), 4H-SiC(11-20) και GaN(0001). 

ΙΙΙ. Μεταλλικά και διμεταλλικά νανοϋμένια σε μονοκρυστάλλους οξειδίων, όπως: Cu/ZrO 2 (100), 

Au/ZrO 2 (100) and Au-Ni /ZrO 2 (100), όπου η ζιρκονία είναι σταθεροποιημένη με 9% mol ύττρια. 

IV. Υμένια Ανθρακα (προσδιορισμός του sp 2 ή sp 3 χαρακτήρα), όπως: DLC (διαμάντι), γραφίτης 

ή άμορφος C πάνω σε Si. 

Προηγμένη επιφανειακή ανάλυση: Χρησιμοποιείται κυρίως η φασματοσκοπία XPS για τον 

επιφανειακό χαρακτηρισμό δειγμάτων πάσης φύσεως στερεών υλικών στο πλαίσιο ερευνητικών 

συνεργασιών ή/και παροχής υπηρεσιών. Ι. Στηριγμένοι καταλύτες (π.χ. Mo και Ni-Mo, διμεταλλικοί 

Ru-Pt- ή Ni-Pt) σε διάφορα πορώδη οξειδικά υποστρώματα, μονόλιθους ή μεταλλικά πλέγματα. ΙΙ. 

Πολυκρυσταλλικό SiC μετά διαβροχή από μέταλλα (π.χ. Sn, Ni ). ΙΙΙ. In situ μελέτη φαινομένων 

spillover και ηλεκτροχημικής προώθησης με XPS και μετρήσεις WF ηλεκτροδίων Pt σε στερεούς 

ηλεκτρολύτες (Pt/ZrO 2 , Pt/TiO 2 ,Pt/a''-Al 2 O 3 ). IV. SiC, φουλλερένια, SiO 2 , Si 3 N 4 , HfO 2 , HfSiO4, ZnO, 

οξείδια σπανίων γαιών και διάφορα πολυ-οξο-μεταλλοειδή σε μορφή υμενίων για εφαρμογές 

μικροηλεκτρονικής (high-k oxides) και αισθητήρων. V. Βιοϋλικά, όπως: πρωτεΐνες σε κράματα Ti, 

οδοντικά πρόσθετα, χρησιμοποιημένα stent χοληφόρων, δείγματα δέρματος μετά από 

κατεργασία με πλάσμα. VI. Πολυμερικά ή ολιγομερικά υλικά, όπως: νανοσύνθετα, οργανικά υμένια 

και επιφανειακά τροποποιημένα πολυμερή (π.χ. με πλάσμα , χημικά ή με ένζυμα). VII. Στρωματικές 

διατάξεις επάλληλων νανοϋμενίων πάνω σε μονοκρυστάλλους ημιαγωγών για εφαρμογές 

μικροηλεκτρονικής, όπου τα φασματοσκοπικά δεδομένα προσομοιώνονται έτσι ώστε να 

προκύπτουν ταυτόχρονα πάχος και σύσταση κάθε υμενίου χωριστά. 

90

91

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Ετερογενούς Κατάλυσης (ΕΕΚ) του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του 

Πανεπιστημίου Πατρών ιδρύθηκε το 1987 και διευθύνεται από τον καθηγητή Ξενοφώντα Βερύκιο. 


Ξενοφών Βερύκιος Καθηγητής verykios@chemeng.upatras.gr 

Δημήτριος Κονταρίδης Καθηγητής dimi@chemeng.upatras.gr 

Web Site: 

http://www.chemeng.upatras.gr/en/content/laboratory-heterogeneo 


Στο ΕΕΚ διεξάγεται βασική και εφαρμοσμένη έρευνα με έμφαση στη σύνθεση, τον χαρακτηρισμό 

και τη βελτιστοποίηση καταλυτικών υλικών, την ανάλυση και το σχεδιασμό αντιδραστήρων, και 

την ανάπτυξη καινοτόμων διεργασιών περιβαλλοντικού και ενεργειακού ενδιαφέροντος. 

Μελετώνται, επίσης, η αλληλεπίδραση των αντιδρώντων μορίων με τις καταλυτικές επιφάνειες, και 

η κινητική και o μηχανισμός των καταλυτικών αντιδράσεων σε ευρεία περιοχή θερμοκρασιών. 


Το ΕΕΚ είναι άρτια εξοπλισμένο και έχει αναπτύξει την απαραίτητη μεθοδολογία και τις τεχνικές 

που απαιτούνται για τη σύνθεση, τον χαρακτηρισμό, την αξιολόγηση και τη βελτιστοποίηση 

καταλυτών και αντιδραστήρων, καθώς και για την κινητική και μηχανιστική μελέτη αντιδράσεων. Σε 

αυτές περιλαμβάνονται: (α) τεχνικές σύνθεσης (φωτο)καταλυτών στη μορφή κόνεων, λεπτών 

υμενίων ή δομημένων υλικών, (β) τεχνικές χαρακτηρισμού που βασίζονται σε ένα ευρύ φάσμα 

φασματοσκοπικών και μικροσκοπικών μεθόδων (DRS, DRIFTS, BET, UV/vis, πρόσβαση σε XRD, 

Raman, SEM/EDX, TEM, UPS, XPS), (γ) πλήρη συστήματα για την αξιολόγηση (φωτο)καταλυτών 

εξοπλισμένα με αναλυτικά όργανα για την ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των αντιδρώντων και 

των προϊόντων στην αέρια και την υγρή φάση (GC, GC/MS, UV/vis); (δ) συσκευές για την 

εκτέλεση πειραμάτων με τεχνικές TPD, TPO, TPR, TPSR, και άλλων δυναμικών πειραμάτων 

(transient-MS, DRIFTS) για τη μελέτη του μηχανισμού των αντιδράσεων. 

92


Το ΕΕΚ έχει συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό ερευνητικών προγραμμάτων χρηματοδοτούμενων από 

την Ευρωπαϊκή Ένωση, Εθνικούς πόρους και από τη βιομηχανία, με συνολικό προϋπολογισμό που 

ξεπερνά τα 6.000.000 €. Οι δημοσιεύσεις του Εργαστηρίου σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με 

κριτές ξεπερνούν τις 250, ενώ τα πρωτότυπα αποτελέσματα προστατεύονται από 7 Εθνικά, 

Ευρωπαϊκά και διεθνή διπλώματα ευρεσιτεχνίας. 

Τα τελευταία χρόνια, το ΕΕΚ έχει πρωτοπορήσει, σε παγκόσμια κλίμακα, σε δύο τομείς 

επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας, οι οποίοι έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον μεγάλου 

αριθμού επιστημόνων: 

(α) Ετερογενής καταλυτική αναμόρφωση βιοκαυσίμων, όπως η βιοαιθανόλη, το βιοαέριο και το 

βιοέλαιο, για την παραγωγή υδρογόνου για εφαρμογές κυψελών καυσίμου ή αερίου σύνθεσης για 

την παραγωγή χημικών ενώσεων, και 

(β) Φωτοκαταλυτική αναμόρφωση προϊόντων και παραγώγων βιομάζας για την παραγωγή 

υδρογόνου σε συνθήκες περιβάλλοντος. 

Στον πρώτο τομέα, προτάθηκε μια ολοκληρωμένη διεργασία, η οποία περιλαμβάνει την αξιοποίηση 

αποβλήτων βιομάζας, καλλιεργειών “ενεργειακών” φυτών και γεωργικών υπολειμμάτων για την 

παραγωγή βιοαιθανόλης και βιοαερίου. Αυτή η διεργασία έχει περιγραφεί σε διεθνή διπλώματα 

ευρεσιτεχνίας και έχει προσελκύσει σημαντικό ενδιαφέρον. Εκτός από την ολοκληρωμένη 

διεργασία, αναπτύχθηκαν και βελτιστοποιήθηκαν καταλύτες για τα διάφορα στάδιά της όπως οι 

αντιδράσεις αναμόρφωσης, μετατόπισης του CO με ατμό, και εκλεκτικής μεθανοποίησης του CO, 

καθώς και καινοτόμες διαμορφώσεις αντιδραστήρων με ενσωματωμένα καταλυτικά υλικά και 

προηγμένους μηχανισμούς μεταφοράς θερμότητας. Με τον τρόπο αυτόν, αναπτύχθηκαν 

συμπαγείς και εξαιρετικά αποτελεσματικοί αντιδραστήρες. Οι καινοτόμοι καταλύτες και οι 

αντιδραστήρες που αναπτύχθηκαν έχουν αποτελέσει το αντικείμενο τριών διεθνών διπλωμάτων 

ευρεσιτεχνίας . 

Στη δεύτερη ερευνητική περιοχή δείχθηκε για πρώτη φορά ότι τρεις άφθονες και ανανεώσιμες 

πηγές (ηλιακή ακτινοβολία, βιομάζα και νερό) μπορούν να χρησιμοποιηθούν με αποτελεσματικό 

τρόπο για την παραγωγή υδρογόνου και ενέργειας. Διαπιστώθηκε ότι η αναμόρφωση συστατικών 

και παραγώγων της βιομάζας προς υδρογόνο μπορεί να επιτευχθεί σε συνθήκες περιβάλλοντος 

με χρήση ηλιακής ακτινοβολίας και ενός φωτοκαταλύτη. Αυτή η διεργασία, θα μπορούσε να 

αντικαταστήσει τις ενεργειακά απαιτητικές θερμικές καταλυτικές διεργασίες, οι οποίες λαμβάνουν 

χώρα σε υψηλές θερμοκρασίες (~800 ο C). Ωστόσο, ο ρυθμός παραγωγής υδρογόνου που έχει 

επιτευχθεί μέχρι σήμερα είναι πολύ χαμηλός, ώστε να μην επιτρέπει πρακτικές εφαρμογές. Οι 

τρέχουσες προσπάθειες στο ΕΕΚ επικεντρώνονται στην ανάπτυξη φωτοκαταλυτικών υλικών με 

αυξημένη απόκριση στην ορατή ακτινοβολία, ώστε να αυξηθεί ο ρυθμός παραγωγής υδρογόνου 

σε πρακτικώς ελκυστικά επίπεδα. 

93

ΔΙΔΑΚΤΟΡΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥ ΕΕΚ 

Στο Εργαστήριο Ετερογενούς Κατάλυσης έχουν εκπονηθεί περισσότερες από 25 διδακτορικές 

διατριβές και δεκάδες μεταπτυχιακές και προπτυχιακές διπλωματικές εργασίες. Πολλοί από τους 

διδάκτορες και μεταδιδακτορικούς συνεργάτες του ΕΕΚ κατέχουν σήμερα διευθυντικές θέσεις 

στη βιομηχανία και το δημόσιο και άλλοι σε πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα του 

εσωτερικού και του εξωτερικού. Στους τελευταίους περιλαμβάνονται οι παρακάτω: 

• Δέσποινα Βάμβουκα (Καθηγήτρια, Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, Παν. Κρήτης) 

• Άγγελος Ευσταθίου (Καθηγητής, Τμήμα Χημείας Παν. Κύπρου) 

• Κων/νος Πίκιος (Αν. Καθηγητής, ΑΤΕΙ Πάτρας) 

• Ευάγγελος Παπαδάκης (Καθηγητής, Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, 

Παν. Πατρών) 

• Θεόφιλος Ιωαννίδης (Δ/ντής Ερευνών, ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ) 

• Δημήτρης Κονταρίδης (Καθηγητής, Τμήμα Χημικών Μηχανικών, Παν. Πατρών) 

94

• Κων/νος Ελμασίδης (Επικ. Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος Δημοκρίτειο 

Πανεπιστήμιο Θράκης 

• Γεώργιος Αυγουρόπουλος (Επικ. Καθηγητής, Τμήμα Εοιστήμης Υλικών, Παν. Πατρών) 

• Παρασκευή Παναγιωτοπούλου (Επικ. Καθηγήτρια, Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος, 

Πολυτεχνείο Κρήτης) 

Αναμνηστική φωτογραφία από τη βράβευση του Δ/ντή του ΕΕΚ Ξενοφώντα Βερύκιου (κέντρο) 

από την Ελληνική Καταλυτική Εταιρεία για την προσφορά του στην Επιστήμη της Κατάλυσης, η 

οποία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του 14 ου Πανελλήνιου Συμποσίου Κατάλυσης 

(Οκτώβριος 2016). Διακρίνονται (από αριστερά προς τα δεξιά) οι διδάκτορες και 

μεταδιδακτορικοί συνεργάτες του ΕΕΚ Δημήτρης Κονταρίδης (Καθηγητής, Παν. Πατρών), Βασιλική 

Τσιπουριάρη (Επιθ. Εργασίας, Υπ. Εργασίας), Κυριακή Καρακίτσου (Δ/ντρια δραστηριοτήτων 

ΔΕΠΑ), Δημήτρης Παπαγεωργίου (Δ/ντης εργοστασίου ΤΙΤΑΝ, Δρέπανο), Παρασκευή 

Παναγιωτοπούλου (Επικ. Καθηγήτρια, Πολ. Κρήτης), Άγγελος Ευσταθίου (Καθηγητής, Παν. 

Κύπρου), Θεόφιλος Ιωαννίδης, (Δ/ντης Ερευνών, ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ), Γιώργος Αυγουρόπουλος (Επικ. 

Καθηγητής, Παν. Πατρών), Παναγιώτης Παπαευθυμίου (Δήμος Πατρέων). 

95

96

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΦΩΤΟΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ 

ΦΩΤΟΧΗΜΕΙΑΣ (ΕΕΦΦ) 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φωτοφυσικής και Φωτοχημείας (ΕΕΦΦ, η ονομασία στα Αγγλικά 

είναι Applied Photophysics and Photochemistry Laboratory, APPL) ιδρύθηκε το 1984 ως ερευνητική 

δραστηριότητα του Γενικού Τμήματος της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών για να 

διεξαγάγει έρευνα και να εκπαιδεύσει φοιτητές και ερευνητές σε θέματα που άπτονται της μελέτης 

εφαρμογών της φωτεινής ακτινοβολίας. Το 2013 και κατόπιν της κατάργησης του Γενικού 

Τμήματος ενετάχθη στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών της ιδίας Σχολής και έκτοτε αποτελεί ερευνητική 

δραστηριότητα του Τμήματος Χημικών Μηχανικών. 


Όπως αναφέρει και το όνομά του, το εργαστήριο μελετά εφαρμογές της φωτεινής ακτινοβολίας 

που κατηγοριοποιούνται στο χώρο της Φωτοφυσικής και της Φωτοχημείας. Ποιο αναλυτικά, οι 

διαχρονικές και οι πρόσφατες ερευνητικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν τα εξής αντικείμενα: 

• Χρήση φθοριζόντων ιχνηθετών για τη μελέτη της δυναμικής κολλοειδών: Μοριακή οργάνωση 

τασιενεργών και λιπιδίων σε διαλύματα. Δομή και δυναμική μικυλλίων, μικρογαλακτωμάτων, 

κυστιδίων και βιολογικών μεμβρανών. Αλληλεπίδραση πολυμερών και οργανωμένων μοριακών 

φάσεων. Αλληλεπίδραση πρωτεϊνών με λιπιδικά στρώματα. Πολυμερισμός σε οργανωμένες 

μοριακές φάσεις. Σχηματισμός νανοσωματιδίων σε περιορισμένους χώρους. Χρήση 

οργανωμένων μοριακών φάσεων ως εκμαγείων για την παρασκευή νανοσωματιδίων. 

• Μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας, Ηλιακά στοιχεία: Ηλιακά στοιχεία τρίτης γενιάς. 

Ευαισθητοποιημένες ηλιακές κυψελίδες. Οργανικά-ανόργανα ηλιακά στοιχεία. Στοιχεία 

κβαντικών τελειών. Περοβσκιτικά ηλιακά στοιχεία. Μελέτη καινοτόμων υλικών και κατασκευή 

συσκευών. 

• Φωτοηλεκτροχημική μετατροπή της ηλιακής ενέργειας: Φωτοστοιχεία καυσίμου για την 

παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή υδρογόνου με κατανάλωση υδατοδιαλυτών ρύπων. Μελέτη 

καινοτόμων υλικών και ανάπτυξη συσκευών. 

• Φωτοκαταλυτική επεξεργασία του ύδατος: Φωτοκαταλυτική και φωτοηλεκτροκαταλυτική 

αποικοδόμηση οργανικών ρύπων. 

97

• Οργανικοί φωτοδίοδοι: Μελέτη οργανομεταλλικών συμπλόκων για την εκπομπή 

φωτοφωταύγειας και ηλεκτροφωταύγειας και για την κατασκευή οργανικών LED. 

• Μη συμβατικές πηγές φωτεινής ακτινοβολίας: Εκπομπή φωτός από οργανικά-ανόργανα 

πηκτώματα. Ενίσχυση του φωτός και εκπομπή μονοχρωματικής ακτινοβολίας μέσω 

φαινομένων πολλαπλής σκέδασης. 

Ενίσχυση της φωτοβολταϊκής μετατροπής: Αύξηση της απόδοσης φωτοβολταϊκών στοιχείων 

μέσω της συγκέντρωσης του φωτός με τη βοήθεια φωσφόρων. 


Παναγιώτης Λιανός Ομότιμος Καθηγητής lianos@upatras.gr 

Δημήτριος Ράπτης 

dgraptis86@yahoo.gr 

Web Site: 

https://scholar.google.com/citations?hl=en&user=_WQtUJIAAAAJ&view 


Ο εξοπλισμός του εργαστηρίου έχει σχεδιασθεί ώστε να υποστηρίζει τα αντικείμενα της 

παραπάνω έρευνας. Περιλαμβάνει 

• Φασματοφωτόμετρα απορρόφησης και εκπομπής φωτός και συσκευές για την καταγραφή 

δυναμικών φαινομένων μέσω χρονικής ανάλυσης φθορισμού. 

• Διατάξεις χαρακτηρισμού φωτοβολταϊκών στοιχείων 

• Όργανα μέτρησης της εντάσεως της φωτεινής ακτινοβολίας 

• Όργανα ηλεκτροχημικής ανάλυσης, και 

Αέριους χρωματογράφους 

98


Τα παρακάτω περιγράφουν εν συντομία μερικά από τα κυριότερα έργα που υλοποιήθηκαν στο 

ΕΕΦΦ και τα αποτελέσματά τους. 

Χρήση οργανωμένων μοριακών φάσεων ως εκμαγείων σχηματισμού νανοσωματιδίων 

ημιαγωγών. Η νανοτεχνολογία έχει προχωρήσει με άλματα και είμαστε σήμερα σε θέση να 

παράγουμε νανοσωματίδια με εύκολες και ήπιες χημικές διαδικασίες σε συνθήκες περιβάλλοντος. 

Το ΕΕΦΦ έχει συμβάλει στα πρώτα βήματα αυτού του πεδίου με την παρασκευή 

νανοσωματιδίων CdS και TiO 2 ελεγχόμενου μεγέθους, χρησιμοποιώντας μικρογαλακτώματα 

σχηματιζόμενα από αμφίφιλα τασιενεργά μόρια, που σχηματίζουν οργανωμένες φάσεις 

διασποράς ύδατος σε έλαιο ή ελαίου σε ύδωρ. Η οργανωμένη μοριακή φάση περιορίζει την 

αύξηση του μεγέθους του κρυστάλλου και επέτρεψε το σχηματισμό νανοσωματιδίων 

ελεγχόμενου μεγέθους. 

Σταθεροποίηση ημιαγωγών σε σταθερά υποστρώματα και μελέτη ανακτήσιμων 

φωτοκαταλυτών για την ενισχυμένη οξείδωση υδατοδιαλυτών ρύπων. Η φωτοκαταλυτική 

επεξεργασία για την ανακύκλωση του ύδατος θεωρείται από τις πιο δυναμικές προχωρημένες 

μεθόδους οξείδωσης. Η σταθεροποίηση των φωτοκαταλυτών σε στερεά υποστρώματα 

επιτρέπει την ανάκτηση των φωτοκαταλυτών αλλά και τη χρήση ηλεκτροδίων με σκοπό τη 

φωτοηλεκτροχημική ενίσχυση της φωτοκατάλυσης. Το ΕΕΦΦ έχει αναπτύξει επιτυχείς μεθόδους 

εναπόθεσης φωτοκαταλυτών σε αδρανή και αγώγιμα υποστρώματα και έχει αναπτύξει μεθόδους 

εκτύπωσης φωτοκαταλυτών σε ηλεκτρόδια με σκοπό την κατασκευή μεγάλων επιφανειών με μικρό 

κόστος. Τα ηλεκτρόδια αυτά χρησιμοποιήθηκαν επιτυχώς σε ποικίλες εφαρμογές. 

Μελέτη ηλιακών στοιχείων τρίτης γενιάς. Αν και ο όρος μπορεί να επεκταθεί σε μία ευρεία 

γκάμα υλικών και διατάξεων, τα περισσότερα ηλιακά στοιχεία 3 ης γενιάς περιλαμβάνουν 

νανοδομημένα στοιχεία με ευαισθητοποιητές και ηλεκτρολύτες ή αγώγιμα πολυμερή, όπως είναι 

τα Dye-sensitized solar cells (DSSC), Quantum dot sensitized solar cells (QDSSC), perovskite 

solar cells (PSC) καθώς και αμιγώς οργανικά ηλιακά στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά 

παρασκευάζονται με ήπιες χημικές διεργασίες σε συνθήκες περιβάλλοντος και μπορούν να 

εναποτεθούν σε στερεά υποστρώματα χρησιμοποιώντας τεχνικές εκτύπωσης. Η ομάδα του 

ΕΕΦΦ έχει εστιάσει στην κατασκευή ηλιακών στοιχείων με γνώμονα το χαμηλό κόστος και την 

απλούστευση της κατασκευής. Έτσι στην περίπτωση των DSSC έχει αναπτύξει στερεούς 

ηλεκτρολύτες εξαλείφοντας το κόστος στεγανοποίησης. Στην περίπτωση των QDSSC έχει 

κατασκευάσει στοιχεία με υδατικούς χαμηλού κόστους ηλεκτρολύτες. Στην περίπτωση των PSC 

έχει αναπτύξει μεθόδους κατασκευής στοιχείων με εκτύπωση μέσω μεταξοτυπίας χωρίς οργανικά 

συστατικά, κλπ. 

99

Φωτοστοιχεία καυσίμου. Η φωτοηλεκτροχημική οξείδωση οργανικών υλικών μπορεί να οδηγήσει 

στην παραγωγή είτε ηλεκτρικής ενέργειας ή στην παραγωγή υδρογόνου. Η μέθοδος στηρίζεται 

στην φωτοκαταλυτική οξείδωση του «καυσίμου» στην άνοδο ενός ηλεκτροχημικού στοιχείου, με 

ταυτόχρονη απελευθέρωση ηλεκτρονίων που δημιουργούν ηλεκτρικό ρεύμα. Στην κάθοδο γίνεται 

είτε αναγωγή οξυγόνου είτε αναερόβια αναγωγή ύδατος ή πρωτονίων, παράγοντας υδρογόνο. 

Τα στοιχεία αυτά λειτουργούν με τη λογική ενός στοιχείου καυσίμου. Η φωτοκαταλυτική οξείδωση 

επιτρέπει την χρήση πληθώρας υλικών ως καυσίμου, συμπεριλαμβανομένων υδατοδιαλυτών 

ρύπων. Έτσι μπορεί να παραχθεί ανανεώσιμη ενέργεια με κατανάλωση ρύπων. Το ΕΕΦΦ έχει 

επιτύχει διεθνή πρωτοπορία με αυτή την τεχνική και έχει μελετήσει μία ευρεία γκάμα υλικών και 

διατάξεων. 

Ενίσχυση της απόδοσης ηλιακών στοιχείων μέσω συγκέντρωσης ακτινοβολίας με τη βοήθεια 

φωσφόρων. Το ηλεκτρικό ρεύμα που παράγει ένα ηλιακό στοιχεία είναι τόσο μεγαλύτερο όσο 

ευρύτερη είναι η φασματική περιοχή απορρόφησης φωτονίων. Εν τούτοις, μεγάλο ποσοστό της 

αναρροφούμενης ενέργειας χάνεται με εσωτερική μετατροπή σε θερμότητα. Ένα ιδανικό ηλιακό 

στοιχείο δεν θα επέτρεπε φαινόμενα εσωτερικής μετατροπής, κάτι τέτοιο όμως παρεμποδίζεται 

από φυσικούς νόμους. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να ξεπερασθεί με τη χρήση φωσφόρων, οι 

οποίοι συγκεντρώνουν την ακτινοβολία και την εκπέμπουν στο μήκος κύματος φωτοβολταϊκής 

μετατροπής είτε με down conversion είτε με up conversion μειώνοντας έτσι τις απώλειες. Το 

ΕΕΦΦ έχει αναπτύξει φωσφόρους με αυτές τις ιδιότητες και τις εφαρμόζει με επιτυχία σε ηλιακά 

στοιχεία τρίτης γενιάς και κλασικά φωτοβολταϊκά πυριτίου. 

100

101

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ 

102 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Εφαρμοσμένων Μαθηματικών ανήκει στον Τομέα Μηχανικής Διεργασιών & 

Περιβάλλοντος του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και ιδρύθηκε από 

τον Ομότιμο Καθηγητή και Ακαδημαϊκό, κ. Γεώργιο Δάσιο. Μεταξύ των διδακτόρων οι οποίοι 

αναδείχθηκαν είναι και ο σημερινός υπεύθυνος Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος κ. Παναγιώτης 

Βαφέας. Σημαντικός αριθμός διδακτόρων του Εργαστηρίου κατέχουν θέσεις σε ΑΕΙ: Κ. Κυριάκη 

(Καθηγήτρια, ΕΜΠ/ΣΕΜΦΕ), Χ. Αθανασιάδης (Καθηγητής ΕΚΠΑ), Βασ. Κωστόπουλος (Καθηγητής 

Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του ΠΠ), Δ. Πολύζος, Καθηγητής Τμήματος 

Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών και Αντιπρύτανης του ΠΠ), Φιλ. Ζαφειροπούλου, 

(Καθηγήτρια ΠΠ), Α. Χαραλαμπόπουλος (Καθηγητής ΕΜΠ/ΣΕΜΦΕ), Δ. Γκιντίδης (Καθηγητής 

ΕΜΠ/ΣΕΜΦΕ). Μ. Χατζηνικολάου (Καθηγήτρια ΕΑΠ), Fj. Cakoni (Professor, Rutgers University, USA) 

Φωτ. Καρυώτου ( Επικ. Καθηγ. ΕΑΠ). 


Σκοπός του εργαστηρίου και της ερευνητικής του ομάδας είναι να προάγει τη διδασκαλία και την 

έρευνα στην ανάπτυξη και ανάλυση μαθηματικών μεθόδων στα κύρια επιστημονικά πεδία 

μαθηματικής φυσικής. Κίνητρο αποτελεί η απαίτηση εισαγωγής ρεαλιστικών προτύπων μαθηματικής 

μελέτης φαινομένων άρτια συνδεδεμένων με τη σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία. Οι κύριες 

επιστημονικές περιοχές δραστηριοποίησης του εργαστηρίου και οι βασικοί άξονες της έρευνας, η 

οποία επιτελείται από το εργαστηριακό προσωπικό, περιλαμβάνουν τα εξής: 

Μερικές διαφορικές εξισώσεις με εφαρμογές σε περιοχές αιχμής της φυσικής και αναλυτικές 

μέθοδοι επίλυσής τους. 

Ελλειψοειδή συστήματα με μελέτη της γεωμετρίας και εφαρμογές στη φυσική. 

Ακτινοβολία, κυματική διάδοση και σκέδαση στην ακουστική, στον ηλεκτρομαγνητισμό, στην 

ελαστικότητα και στη θερμοελαστικότητα. 

Αντίστροφα προβλήματα σκέδασης στις αντίστοιχες προαναφερθείσες φυσικές περιοχές με 

δημιουργία πολύπλοκων αλγορίθμων αντιστροφής. 

Μεθόδους διαγνωστικής ιατρικής σχετικά με την εγκεφαλική δραστηριότητα με εφαρμογές στη 

μαγνητοεγκεφαλογραφία και στην ηλεκτροεγκεφαλογραφία. 

Ρευστοδυναμική, έρπουσα υδροδυναμική και ηλεκτρικά ή μη–ηλεκτρικά αγώγιμα μαγνητικά ρευστά 

με εφαρμογές στη μαγνητορευστοδυναμική και τη φερρορευστοδυναμική. 

Παράλληλα με τη μελέτη των προβλημάτων που περιλαμβάνονται στις συγκεκριμένες ερευνητικές 

περιοχές, αλλά και την ανάπτυξη νέων θεωριών, από την ερευνητική ομάδα του εργαστηρίου, 

έχουν επίσης αναπτυχθεί συνεργασίες με επιστήμονες της Ελλάδας και του εξωτερικού σε 

αναλυτικές, υβριδικές και αριθμητικές μεθόδους αντιμετώπισης των συγκεκριμένων φυσικών 

εφαρμογών.


Γεώργιος Δάσιος Ομότιμος Καθηγητής gdassios@chemeng.upatras.gr 

Παναγιώτης Βαφέας Επ. Καθηγητής vafeas@chemeng.upatras.gr 


Το Εργαστήριο Εφαρμοσμένων Μαθηματικών αποτελεί ένα διδακτικό και ερευνητικό εργαστήριο 

στο οποίο διεξάγονται σεμινάρια εφαρμοσμένων μαθηματικών και πραγματοποιείται έρευνα στα 

επιστημονικά θέματα της περιγραφής. Συνεπώς, ο βασικός ερευνητικός εξοπλισμός του και οι 

υπηρεσίες που ενδεχομένως παρέχονται ή μπορούν να παρασχεθούν προς τρίτους, περιλαμβάνει 

ποικιλία βιβλίων μαθηματικών και φυσικής τόσο σε θεωρητικό όσο και σε εφαρμοσμένο επίπεδο, 

υπολογιστικές μονάδες για την αριθμητική ανάλυση των αποτελεσμάτων ή τη δημιουργία ισχυρών 

αλγορίθμων για επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων και όλο το απαραίτητο υλικό το οποίο 

χρειάζεται για τη διεξαγωγή διδασκαλίας και έρευνας στην ευρύτερη περιοχή των εφαρμοσμένων 

μαθηματικών. 

103


Το Εργαστήριο Εφαρμοσμένων Μαθηματικών προάγει τη διδασκαλία και την έρευνα σε πλήθος 

φυσικών περιοχών των εφαρμοσμένων μαθηματικών. Η διδασκαλία αφορά εντατικά εξαμηνιαία 

ερευνητικά σεμινάρια σχετικά με τις δραστηριότητες του εργαστηρίου και μεταπτυχιακά 

μαθήματα του Τμήματος Χημικών Μηχανικών, αλλά και γενικότερα του Πανεπιστημίου Πατρών. 

Η έρευνα έχει σαν αποτέλεσμα την παρουσίαση εργασιών σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια και τη 

δημοσίευση άρθρων σε έγκυρα διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές. Επίσης, στοχεύει στην 

αντιμετώπιση σύγχρονων προβλημάτων αιχμής στην επιστήμη και τεχνολογία μέσα από εθνικά και 

διεθνή προγράμματα και περιέχει διάφορα έργα, άλλα ολοκληρωμένα και άλλα σε εξέλιξη, τα 

οποία από το 2013 έως σήμερα είναι τα εξής: 

Διπλωματικές Εργασίες 

• Σοφία Παππά 2013 (Μαθηματική Ανάλυση Προβλημάτων Ηλεκτροεγκεφαλογραφίας και 

Μαγνητοεγκεφαλογραφίας). 

• Δάφνη Γιάνναρη 2017 (Επίδραση της Γεωμετρίας του Εγκεφάλου στις Μαγνητοεγκεφαλικές 

Μετρήσεις). 

Διδακτορικές Διατριβές 

• Βασιλική–Χριστίνα Παναγιωτοπούλου 2014 (Ανάλυση της Ευστάθειας κατά την Ανάπτυξη 

Ελλειψοειδών Κυτταρικών Όγκων). 

• Κωνσταντία Σατραζέμη 2014 (Ηλεκτρομαγνητική Δραστηριότητα του Εγκεφάλου και 

Διαδικασίες Μάθησης). 

Ερευνητικά Προγράμματα 

• Πρόγραμμα «Κ. Καραθεοδωρή» 2010–2013 (Μαθηματική και Υπολογιστική Ανάπτυξη 3–D 

Μοντέλων για τη Μαγνητορευστοδυναμική Ροή Μαγνητικών Ρευστών). 

• Πρόγραμμα Αριστεία 2012–2015 (Εντοπισμός Πηγών και Ανάλυση Ευστάθειας στην 

Ηλεκτρο–Μαγνητο–Εγκεφαλογραφία). 

104

Στο εργαστήριο από το 2000 έως και σήμερα έχουν επιτευχθεί σημαντικές διακρίσεις, μερικές 

από τις οποίες συνοψίζονται πιο κάτω: 

• Συγγραφή ερευνητικού συγγράμματος 2000 (Low Frequency Scattering / Γεώργιος 

Δάσιος και Ralph Kleinman) και έκδοση Oxford University Press. 

• Απονομή βραβείου Ακαδημίας Αθηνών 2004 επιστημονικής δημοσίευσης 

(Magnetoencephalogrphy in Ellipsoidal Geometry / Γεώργιος Δάσιος και Φωτεινή 

Καριώτου) στο Journal of Mathematical Physics. 

• Απονομή έδρας Αριστεία (Marie Curie Chair of Excellence) 2005–2008 στον Γεώργιο 

Δάσιο για το Department of Applied Mathematics and Theoretical Physics, Cambridge 

(σχετικό βίντεο στην ιστοσελίδα http://excellence.minedu.gov.gr/listing/114- 

electroencephalography). 

Συγγραφή ερευνητικού συγγράμματος 2012 (Ellipsoidal Harmonics. Theory and Applications / 

Γεώργιος Δάσιος) και έκδοση Cambridge University Press. 

105

106

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΟΜΗΣ ΕΝΖΥΜΩΝ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Λειτουργίας και Δομής Ενζύμων αποτελεί την πιο πρόσφατη προσθήκη στο 

εργαστηριακό δυναμικό του Τμήματος, μετά την εκλογή της Μαρίας Δημαρόγκωνα (διδάκτωρ 

2012 – ΤΧΜ, ΕΜΠ) στη θέση Επίκουρης Καθηγήτριας με γνωστικό αντικείμενο «Βιοχημική Μηχανική». 


Στόχος του εργαστηρίου είναι η μελέτη των σχέσεων δομής-λειτουργίας και του μηχανισμού 

δράσης ενζύμων που παρουσιάζουν βιοτεχνολογικό ενδιαφέρον. Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητικές 

δραστηριότητες του εργαστηρίου περιλαμβάνουν: 

1. Τη μελέτη του μηχανισμού και της δομής ενζύμων που παρουσιάζουν βιοτεχνολογικό 

ενδιαφέρον. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε μία κατηγορία μυκητιακών οξειδασών που 

ανακαλύφθηκαν την τελευταία δεκαετία, και που πλέον αποτελούν βασικά συστατικά των 

εμπορικών κυτταρινολυτικών σκευασμάτων. Τα ένζυμα αυτά ονομάζονται LPMOs (Lytic 

Polysaccharide Monooxygenases) και διασπούν οξειδωτικά πολυσακχαρίτες του φυτικού 

κυτταρικού τοιχώματος, παρουσιάζοντας έτσι ενδιαφέρον για πολλές βιοτεχνολογικές εφαρμογές. 

Στόχος του εργαστηρίου είναι η μελέτη των σχέσεων δομής-λειτουργίας των ενζύμων αυτών και η 

βελτιστοποίηση της χρήσης τους σε συνδυασμό με άλλα ένζυμα που δρουν σε φυτικούς 

πολυσακχαρίτες. 

2. Την τροποποίηση των ενζύμων (πρωτεϊνική μηχανική) προκειμένου αυτά να αποκτήσουν 

επιθυμητές βιοχημικές ιδιότητες. Χρησιμοποιώντας πληροφορίες που προκύπτουν από το 

βιοχημικό και δομικό χαρακτηρισμό των ενζύμων, γίνεται μετάλλαξη επιλεγμένων αμινοξέων 

προκειμένου να αυξηθεί η θερμοσταθερότητα των βιοκαταλυτών ή να αυξηθεί η δραστικότητά 

τους προς συγκεκριμένα υποστρώματα, οδηγώντας έτσι στην απελευθέρωση επιθυμητών 

προϊόντων. Επιπλέον, μέσω της μετάλλαξης αμινοξέων που σχετίζονται με την καταλυτική 

δραστικότητα, μελετάται ο μηχανισμός δράσης των ενζύμων-στόχων. 

3. Την αξιοποίηση των ενζύμων αυτών για την παραγωγή χημικών και καυσίμων, με βάση τη φυτική 

βιομάζα. Στα πλαίσια της κυκλικής οικονομίας, γίνεται προσπάθεια για την παραγωγή χημικών και 

καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως είναι τα αγροτοβιομηχανικά απόβλητα και τα 

υπολείμματα από βιομηχανίες ξυλείας, καθώς και τα οργανικά αστικά απόβλητα. Στόχος του 

εργαστηρίου είναι η εφαρμογή καινοτόμων βιοκαταλυτών προκειμένου να αξιοποιηθεί 

αποδοτικότερα η βιομάζα, με χαμηλότερο κόστος και μεγαλύτερο εύρος χρήσιμων προϊόντων. 

4. Τη χρήση βιοκαταλυτών σε εφαρμογές βιοεξυγίανσης. Στόχος είναι η εφαρμογή επιλεγμένων 

ενζύμων όπως είναι οι λακκάσες για την απομάκρυνση τοξικών ουσιών από απόβλητα βιομηχανίας 

τροφίμων όπως τα τυροκομεία και τα ελαιουργεία, που χαρακτηρίζονται από υψηλό φαινολικό 

φορτίο. 

107

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΦΑΡΜΟΖΟΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ 

Προκειμένου να απομονωθούν τα ένζυμα – στόχοι : 

• Πραγματοποιείται βιοπληροφορική ανάλυση του γονιδιώματος μικροοργανισμών όπως 

μυκήτων και βακτηρίων που εμπλέκονται στην αποικοδόμηση της φυτικής βιομάζας, 

προκειμένου να εντοπιστούν τα γονίδια εκείνα που παρουσιάζουν βιοτεχνολογικό 

ενδιαφέρον. Επιλέγονται υποθετικές πρωτεΐνες που παρουσιάζουν χαμηλή ομολογία με 

γνωστά ένζυμα προκειμένου να εντοπιστούν βιοκαταλύτες με καινούριες ιδιότητες. 

• Ακολουθεί κλωνοποίηση και έκφραση των γονιδίων-στόχων στο βακτήριο Escherichia coli ή 

τη ζύμη Pichia pastoris. Η απομόνωση των γονιδίων γίνεται μέσω της τεχνικής PCR, από 

γονιδιακό DNA, είτε απευθείας μέσω χημικής σύνθεσης της επιθυμητής αλληλουχίας βάσεων. 

Κατόπιν εισαγωγής του γονιδίου-στόχου σε επιλεγμένο πλασμιδιακό φορέα, γίνεται 

μετασχηματισμός επιδεκτικών κυττάρων E. coli (χημικός μετασχηματισμός) ή P. pastoris 

(ηλεκτροδιάτρηση). 

• Προκειμένου να παραχθούν οι ανασυνδυασμένες πρωτεΐνες, γίνεται καλλιέργεια των 

μετασχηματισμένων κυττάρων σε γυάλινες φιάλες ή βιοαντιδραστήρες. Τα ένζυμα 

απομονώνονται από το υγρό της καλλιέργειας με τεχνικές υγρής χρωματογραφίας (FPLC- 

Fast Protein Liquid Chromatography). Η καθαρότητά τους αξιολογείται μέσω 

ηλεκτροφόρησης σε πηκτή πολυακρυλαμιδίου. 

Για τη δομική μελέτη των ανασυνδυασμένων πρωτεϊνών: 

• Γίνεται διερεύνηση συνθηκών κρυστάλλωσης προκειμένου να παραχθούν πρωτεϊνικοί 

κρύσταλλοι με ικανότητα περίθλασης ακτίνων Χ. 

• Ακολουθεί συλλογή δεδομένων ακτίνων X σε πηγή συγχροτρονικής ακτινοβολίας (π.χ. ESRF, 

Grenoble) και επίλυση της δομής με χρήση κατάλληλων τεχνικών, όπως μοριακής 

αντικατάστασης. 

• Γίνεται ανάλυση των πρωτεϊνικών δομών προκειμένου να διερευνηθεί ο καταλυτικός τους 

μηχανισμός και να επιλεχθούν τα αμινοξέα εκείνα που θα μεταλλαχθούν, προκειμένου να 

παραχθούν βιοκαταλύτες με επιθυμητές ιδιότητες.. 

108

109

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ 

ΒΕΛΤΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΩΝ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Η ερευνητική ομάδα ξεκίνησε την δραστηριότητά της το 2005 με την εκλογή του Ι.Κ. Κούκου στη 

βαθμίδα Επίκουρου Καθηγητή και στεγάζεται από το 2013 στον 2ο όροφο του κεντρικού 

κτηρίου του Τμήματος. Στο εργαστήριο έχουν εκπονηθεί περίπου 40 προπτυχιακές και 

μεταπτυχιακές εργασίες και 2 διδακτορικές διατριβές. Εκπονήθηκαν ερευνητικά έργα τα οποία 

χρηματοδοτήθηκαν από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους καθώς και από συνεργασία με τη 

βιομηχανία. 


Γιάννης Κούκος Αναπληρωτής Καθηγητής kookos@chemeng.upatras.gr 

Νάντια Μαραζιώτη 

nadia@chemeng.upatras.gr 


Η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου «Σχεδιασμού Εργοστασίων-ΣχΕ» του Τμήματος έχει έντονη 

ερευνητική δραστηριότητα στο πεδίο του σχεδιασμού και αξιολόγησης τεχνολογιών αξιοποίησης 

επεξεργασμένων πρώτων υλών τόσο οργανικής όσο και ανόργανης φύσης. Πιο συγκεκριμένα, η 

ερευνητική ομάδα του εργαστηρίου ΣχΕ έχει αναπτύξει σημαντική τεχνολογία στη δόμηση 

μαθηματικών προτύπων διεργασιών που βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης και στην 

ενσωμάτωση αυτών των προτύπων σε εμπορικούς προσομοιωτές (όπως είναι το UniSim, Αspen, 

SuperPro, Matlab, GAMS). Σημαντικό έργο έχει επίσης ολοκληρωθεί στην σύνδεση πρώιμων 

πειραματικών αποτελεσμάτων με την οικονομική και περιβαλλοντική αξιολόγηση των αντίστοιχων 

τεχνολογιών σε βιομηχανική κλίμακα. Το εργαστήριο ΣχΕ έχει επίσης σημαντική τεχνογνωσία στην 

συστηματική βελτιστοποίηση βιομηχανικών συστημάτων τόσο στο επίπεδο του στρατηγικού 

σχεδιασμού όσο και στο επίπεδο της βελτιστοποίησης του μηχανολογικού σχεδιασμού και της 

λειτουργίας των αντίστοιχων μονάδων. Το εργαστήριο κατέχει αξιόλογη τεχνογνωσία στην 

ανάπτυξη συστημάτων Καταγραφής Κύκλου Ζωής (LCI) αλλά και στην Αποτίμηση Κύκλου Ζωής 

(LCA) με τη χρήση εμπορικών λογισμικών LCA. Στο εργαστήριο ΣχΕ εκπονούν τις προπτυχιακές ή 

μεταπτυχιακές τους διπλωματικές εργασίες περισσότεροι από 15 νέοι μηχανικοί και ερευνητές σε 

αντικείμενα συναφή με τη σύνθεση και βελτιστοποίηση διεργασιών. Έχει δε τα τελευταία χρόνια 

επιδείξει σημαντική δράση στην εκπαίδευση και την διάχυση των αποτελεσμάτων της έρευνας 

που επιτελείται στο εργαστήριο. 

110


Περίπου 10 Η/Υ εξοπλισμένοι με τα ακόλουθα λογισμικά: UNISIM, GABI, MATLAB, GAMS. 

111

112

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΑΓΝΗΤΟΕΛΑΣΤΙΚΩΝ ΑΙΣΘΗΤΗΡΩΝ 


Ο υπεύθυνος του εργαστηρίου Αναπληρωτής Καθηγητής Δημήτρης Κουζούδης έλαβε το Μάστερ 

Φυσικής & Επιστήμης των Υλικών και Διδακτορικό Φυσικής στο Iowa State University των ΗΠΑ το 

1996 και 1998 αντίστοιχα. Εργάστηκε ως ερευνητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του 

University of Kentucky, το 1999 – 2000, και ως σύμβουλος τεχνολογίας στον όμιλο επιχειρήσεων 

“Kindred Healthcare” το 2000 – 2001. Διαθέτει μακρά εμπειρία στον σχεδιασμό, κατασκευή και 

λειτουργία μαγνητοελαστικών αισθητήρων και το ερευνητικό του έργο συμπεριλαμβάνει 39 

δημοσιεύσεις με 1100+ αναφορές σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές και 2 διπλώµατα 

ευρεσιτεχνίας σχετικά με μαγνητοελαστικούς αισθητήρες με αριθ. 6.688.162 και 6.393.921 της 

Υπηρεσίας Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας των Η.Π.Α. Ήταν αρχισυντάκτης του επιστημονικού 

περιοδικού “Sensor Letters” την πενταετία 2013 – 2008 με δείκτη απήχησης 1.0. 

Το εργαστήριο ειδικεύεται στον σχεδιασμό, υλοποίηση και λειτουργία/εφαρμογή μαγνητικών 

αισθητήρων για την ανίχνευση περιβαλλοντικών - χημικών - βιολογικών παραμέτρων, όπως 

συγκέντρωση αερίου, μέτρηση μικρών μαζών, η πίεση, η ταχύτητα ροής, η υγρασία, και η καθίζηση 

βιολογικών αλάτων σε διαλύματα ύδατος, ο χρόνος πήξης του αίματος, η συγκέντρωση 

γλυκόζης, η ανίχνευση βλαβερών οργανικών ενώσεων VOCs και ο προσδιορισμός των 

εσωτερικών τάσεων λόγω προσρόφησης σε ζεολιθικά υμένια. 


Δημήτρης Κουζούδης Αν. Καθηγητής kouzoudis@upatras.gr 

Βασιλική Τσουκαλά 

vtsukala@iceht.forth.gr 

Γιώργος Σαμουργκανίδης 

ZoraSamourganov@hotrmail.com 

113


Ο βασικός εξοπλισμός του εργαστηρίου και των υπηρεσιών έρευνας που μπορούν να 

παρασχεθούν προς τρίτους είναι 

Α) Η λειτουργία ενός μαγνητοελαστικού συντονιστή για την συνεχή καταγραφή/παρακολούθηση 

μαγνητοελαστικών αισθητήρων 

Β) Ηλεκτρομαγνήτης 1 Tesla DC/ 0.050 T @ 50 Hz AC 

Γ) Σύστημα παραγωγής Μαγνητικών πεδίων Υψηλών Συχνοτήτων 200 – 1200 kHz 

Επίσης ο υπεύθυνος είναι και μέλος της τριμελούς επιτροπής διαχείρισης του συστήματος 

νανολιθογραφίας του πρώην Γενικού Τμήματος του Πανεπιστημίου και επομένως έχει πρόσβαση 

σε αυτό. http://www.des.upatras.gr/Nanolab/welcome.html 

114


G. Samourgkanidis, D. Kouzoudis, “Experimental detection by magnetoelastic sensors and 

computationalanalysis with finite elements, of the bending modes of a cantilever beam with minor 

damage”, (2018) Sensors and Actuators A: Physical, 276 (2018) 155–164 

Tsukala, V., Kouzoudis, D., “Zeolite micromembrane fabrication on magnetoelastic material using 

electron beam lithography”, Microporous and Mesoporous Materials, Volume 197, October 

2014, Pages 213-220 

Baimpos, T., Gora, L., Nikolakis, V., Kouzoudis, D. “Selective detection of hazardous VOCs using 

zeolite/Metglas composite sensors”, (2012) Sensors and Actuators, A: Physical, 186, pp. 21-31. 

Baimpos, T., Tsukala, V., Nikolakis, V., Kouzoudis, D., “A modified method for the calculation of the 

humidity adsorption stresses inside zeolite films using magnetoelastic sensors”, (2012) Sensor 

Letters, 10 (3-4), pp. 879-885. 

Baimpos, T., Nikolakis, V., Kouzoudis, D., “A new method for measuring the adsorption induced 

stresses of zeolite films using magnetoelastic sensors”, (2012) Journal of Membrane Science, 390- 

391, pp. 130-140. 

Dimogianopoulos, D.G., Mouzakis, D.E., Kouzoudis, D., “Statistical damage diagnosis in smart 

systems via contact-free MetGlas® sensors and stochastic non-linear modelling of system output 

data”, (2011) International Journal of Materials and Product Technology, 41 (1-4), pp. 39-60. 

Bakandritsos, A., Mattheolabakis, G., Chatzikyriakos, G., Szabo, T., Tzitzios, V., Kouzoudis, D., 

Couris, S., Avgoustakis, K., “Doxorubicin nanocarriers based on magnetic colloids with a biopolyelectrolyte 

corona and high non-linear optical response: Synthesis, characterization, and 

properties”, 2011, Advanced Functional Materials 21 (8) , pp. 1465-1475 

Baimpos, T., Kouzoudis, D., Gora, L., Nikolakis, V., “Are zeolite films flexible?”, (2011) Chemistry of 

Materials, 23 (6), pp. 1347-1349. 

115

116

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Η ερευνητική ομάδα μελέτης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ξεκίνησε το 2004 με τον ερχομό του 

καθ. Σπύρου Πανδή στο τμήμα και αποτελείται από ένα πειραματικό και ένα υπολογιστικό τμήμα. 

Το αντίστοιχο εργαστήριο στεγάζεται τόσο στους χώρους του Ινστιτούτου Επιστημών Χημικής 

Μηχανικής όσο και στο κτήριο επέκτασης. Υπάρχει στενή συνεργασία με την αδελφή ομάδα στο 

Τμήμα Χημικής Μηχανικής του Carnegie Mellon University στις ΗΠΑ. Τα πρώτα μέλη της ομάδας 

που έθεσαν και τα θεμέλια της μετέπειτα εξέλιξής της ήταν η Ευαγγελία Κωστενίδου για το 

εργαστηριακό κομμάτι και η Αλεξάνδρα Τσιμπίδη μαζί με τον Βλάση Καρύδη για το υπολογιστικό 

μέρος. Καθοριστική ήταν η συνεισφορά της Μαίρης Σύψα τόσο στην διοικητική όσο και 

οικονομική διαχείριση της ομάδας. Μία από τις πρώτες διεθνείς συνεργασίες της ομάδας και η 

πρώτη της χρηματοδότηση ήταν με την ομάδα του Mario και της Luisa Molina για την μελέτη της 

ρύπανσης στη Πόλη του Μεξικού. O Mario Molina πήρε το Νόμπελ Χημείας το 1995 για την 

ανακάλυψη της τρύπας του όζοντος. Το καλοκαίρι του 2008 η ομάδα διοργάνωσε την πρώτη 

της διεθνή καμπάνια μετρήσεων (FAME-08) στην Ελλάδα στην Φινοκαλιά της Κρήτης σε 

συνεργασία με το εκεί πανεπιστήμιο αλλά και το ΕΤΗ, Carnegie Mellon University και το 

Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Το 2009 διοργάνωσε μετρήσεις με δέκα άλλες Ευρωπαϊκές ομάδες για τον 

χαρακτηρισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Παρίσι. Ορόσημο για την εργαστηριακή 

υποδομή της ομάδας είναι το 2010 οπότε με την βοήθεια του βραβείου του European Research 

Council στο πρόγραμμα IDEAS απέκτησε εξοπλισμό παγκοσμίου επιπέδου. Αναπτύχθηκε ο 

πρώτος θάλαμος ατμοσφαιρικής προσομοίωσης στην Ελλάδα στις εγκαταστάσεις του ΙΕΧΜΗ 

καθώς και ένα κινητό εργαστήριο για μετρήσεις πεδίου. Επίσης αναπτύχθηκε η υπολογιστική 

υποδομή για ατμοσφαιρικές προσομοιώσεις. Το 2011 η ομάδα ανέλαβε να συντονίσει το 

πανευρωπαϊκό ολοκληρωμένο πρόγραμμα PEGASOS με αντικείμενο την ταυτόχρονη ελάττωση 

της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής στην Ευρώπη. Ένα από 

τα καινοτόμα στοιχεία του προγράμματος ήταν η χρήση ενός αερόπλοιου Zeppelin μήκους 80 

μέτρων για μετρήσεις πάνω από την Ευρώπη. Το 2016 το εργαστήριο της ομάδας εντάχθηκε 

στο Ευρωπαϊκό δίκτυο υποδομών EUROCHAMP-2020 το οποίο συνδέει τους καλύτερους 

θαλάμους ατμοσφαιρικής προσομοίωσης της Ευρώπης. Το 2017 προστέθηκε στην ομάδα ο 

Θάνος Νένες, καθηγητής στο Georgia Institute of Technology, o οποίος επίσης πήρε το βραβείο 

του ERC για την μελέτη της ρύπανσης από την καύση βιομάζας. Στο εργαστήριο έχουν εκπονηθεί 

10 διδακτορικές διατριβές με άλλες 4 σε εξέλιξη και μεγάλος αριθμός μεταπτυχιακών και 

προπτυχιακών διπλωματικών εργασιών. Βασικοί άξονες της έρευνας της ομάδας είναι η μελέτη 

ατμοσφαιρικής ρύπανσης τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο και οι αλληλεπιδράσεις 

της με την κλιματική αλλαγή. 

117


Σπύρος Πανδής Καθηγητής spyros@chemeng.upatras.gr 

Αθανάσιος Νένες Καθηγητής athanasios.nenes@gatech.edu 

Δαυίδ Πατούλιας 

davidpat@chemeng.upatras.gr 

Ξακουστή Σκυλλάκου 

ksakousti@chemeng.upatras.gr 

Κατερίνα Καραδήμα 

kkaradima@chemeng.upatras.gr 

Χρήστος Καλτσονούδης 

ckaltson@αndrew.cmu.edu 

Καλλιόπη Φλώρου 

kalli@chemeng.upatras.gr 

Γεωργια Θεοδωριτση 

gtheodoritsi@chemeng.upatras.gr 

Κατερίνα Λιάγγου 

katerina.liagou@hotmail.com 

Μαρία Ζάκουρα 

mariaszak@chemeng.upatras.gr 

Πέτρος Ουρούτσι 

urucipetros@hotmail.com 

Νικολέττα Κοκκίνου 

n.kokkinou@windowslive.com 

Ανθούλα Δροσάτου 

cmng3017@upnet.gr 

Στέλιος Κακκαβάς 

cmng3274@upnet.gr 

Web Site: 

http://laqs.iceht.forth.gr 


118 

Η ρύπανση της ατμόσφαιρας αποτελεί σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Υγείας τον 

μεγαλύτερο περιβαλλοντικό κίνδυνο για την ανθρωπότητα με περίπου 3 εκατομμύρια θανάτους 

τον χρόνο. Τα αιωρούμενα ατμοσφαιρικά σωματίδια είναι υπεύθυνα για την μεγάλη πλειοψηφία 

αυτών των προβλημάτων. Η ομάδα μας αναπτύσσει πειραματικές και θεωρητικές μεθόδους με 

βάση την χημική μηχανική για την ποσοτικοποίηση του μεγέθους του προβλήματος, για την 

εξακρίβωση των αιτίων του και για σχεδιασμό στρατηγικών για την ελάττωση των αντιστοίχων 

προβλημάτων. Οι μέθοδοι αυτές μπορούν να εφαρμοστούν σε διάφορες κλίμακες (πόλη, χώρα, 

ήπειρος, παγκόσμια) και προβλήματα ρύπανσης. Έμφαση δίνεται στην ταυτόχρονη αντιμετώπιση 

της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής. 

Οι δραστηριότητες καλύπτουν την πλήρη ερευνητική περιοχή συμπεριλαμβάνοντας: 

(α) Εργαστηριακά πειράματα για την μελέτη συγκεκριμένων φυσικών και χημικών διεργασιών που 

λαμβάνουν χώρα στην ατμόσφαιρα. Ο θάλαμος ατμοσφαιρικής προσομοίωσης είναι ένα από τα 

βασικά εργαλεία. 

(β) Μετρήσεις πεδίου. Χρησιμοποιούνται μια σειρά από πλατφόρμες (σταθεροί σταθμοί, lowcost 

sensor networks, κινητό εργαστήριο, αεροπλάνα, drones, Zeppelin, κλπ.) για την συλλογή 

μετρήσεων στο πραγματικό σύστημα. 

(γ) Ανάπτυξη μοντέλων χημικής μεταφοράς. Τα τρισδιάστατα αυτά μοντέλα περιγράφουν τις 

συγκεντρώσεις εκατοντάδων ρύπων σε τρεις διαστάσεις συνθέτοντας την γνώση για το τι 

συμβαίνει στην ατμόσφαιρα. Τα μοντέλα που αναπτύσσονται από την ομάδα είναι διαθέσιμα σε 

ερευνητικές ομάδες αλλά και κρατικές αρχές σε όλο τον κόσμο. 

(δ) Σχεδιασμός στρατηγικών ελέγχου ατμοσφαιρικής ρύπανσης και περιορισμού κλιματικής 

αλλαγής. Τα μοντέλα χρησιμοποιούνται με έξυπνους τρόπους για να βοηθήσουν στην λήψη 

αποφάσεων για την βελτίωση της ατμοσφαιρικής ποιότητας.


Ο βασικός εξοπλισμός του Εργαστηρίου Μελέτης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης περιλαμβάνει μια 

σειρά οργάνων για την μέτρηση της συγκέντρωσης των αερίων και σωματιδιακών ρύπων. Τα πιο 

σύγχρονα όργανα επιτρέπουν την αυτόματη μέτρηση σε πραγματικό χρόνο. Οι κλασικές μέθοδοι 

μέτρησης με την συλλογή δειγμάτων και στην συνέχεια ανάλυση στο εργαστήριο είναι επίσης 

διαθέσιμες. 

Τα πιο σημαντικά όργανα της ομάδας είναι: 

ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ: High-Resolution Aerosol Mass Spectrometer (HR-AMS), Scanning 

Mobility Particle Sizer (SMPS), Aerodynamic Particle Sizer (APS), Optical Particle Sizer (OPS), 

Tapered Element Oscillating Microbalance (TEOM), Multi-Angle Absorption Photometer (MAAP), 

Nephelometer, Electrospray Aerosol Generator, Carbon Aerosol Analyser, Dry-Ambient Aerosol 

Size Spectrometer (DAASS), FRM Aerosol Sampler, Meteone Aerosol Sampler. 

ΑΕΡΙΟΙ ΡΥΠΟΙ: Proton-Transfer Reaction-Mass Spectrometer (PTR-MS), GC-MS, SO 2 , CO 2 , CO, 

O 3 , NOx, NH 3 monitors. 

ΑΛΛΑ: Cloud Condensation Nuclei Counter, Thermodenuder. 

119

120

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΟΓΝΩΣΙΑΣ, ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΙ 

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ, ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΩΝ 

ΥΛΙΚΩΝ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το «Εργαστήριο Μεταλλογνωσίας» ιδρύθηκε το 1967. Ήταν ένα από τα πρώτα εργαστήρια 

που ιδρύθηκαν στο Πανεπιστήμιο Πατρών και ανήκε στην Πολυτεχνική Σχολή. Το 1982 εντάχθηκε 

στο νεοϊδρυθέν Τμήμα Χημικών Μηχανικών (ΤΧΜ). Στην συνέχεια με διεύρυνση του γνωστικού 

αντικειμένου του «Εργαστηρίου Μεταλλογνωσίας» στην περιοχή των ανόργανων υλικών 

(κεραμικά, μέταλλα, σύνθετα υλικά) και με πρωτοβουλία των υπηρετούντων μελών του ιδρύονται 

δύο νέα εργαστήρια με αντικείμενο «Κεραμικά και Σύνθετα Υλικά» και «Υλικά και Μεταλλουργία», 

(επίσημη ίδρυση 9ΦΕΚ92/30-04-2002). Στόχος των συνεργαζόμενων εργαστηρίων ήταν η 

διδασκαλία και εξάσκηση αρχικά των φοιτητών των Τμημάτων «Μηχανολόγων Μηχανικών», 

«Ηλεκτρολόγων Μηχανικών» και «Χημικών Μηχανικών» στα μαθήματα «Μεταλλογνωσία», 

«Μεταλλουργία», «Τεχνικής Χημεία» και στην συνέχεια από το 1982 στο ΤΧΜ των μαθημάτων 

«Επιστήμη Υλικών (Μεταλλογνωσία)», «Μηχανική Υλικών», «Κεραμικά», «Μεταλλουργία», 

«Ανόργανα Συνδετικά Υλικά». Στους χώρους των συνεργαζομένων εργαστηρίων εκπονήθηκαν 

περισσότερες από 250 Διπλωματικές Εργασίες. 

121

Πρώτος διευθυντής του «Εργαστηρίου Μεταλλογνωσίας» διετέλεσε ο Εκτ. Καθ. κ. Κ. 

Τσιουπλάκης. Στο διάστημα αυτό προσλαμβάνονται οι βοηθοί εργαστηρίου κ. κ. Δ. Καραντζέλης 

(αποχώρησε το 1973), Χ. Καστώρης (αποχώρησε το 1977), Σ. Χατζηβασιλείου (αποχώρησε το 

1977), Γ. Σαραντόγλου (συνταξιοδοτήθηκε στην βαθμίδα του Λέκτορα το 2011) καθώς και η 

γραμματέας κα. Ι. Σινιγάλια (συνταξιοδότηση 2009). Το 1977 εκλέγεται Καθηγητής και διευθυντής 

του εργαστηρίου ο κ. Δ. Παπαμαντέλλος (συνταξιοδότηση 2003, απεβίωσε το 2015). Το 1977 

προσελήφθη ο κ. Β. Στιβανάκης ως βοηθός ερευνητής (υπηρετεί στην βαθμίδα του Λέκτορα) 

καθώς και ο ειδικός επιστήμων κ. Ι. Παυλόσογλου (αποχώρησε το 1982). Το 1978 προστέθηκαν 

στο δυναμικό του Εργαστηρίου α) ο επιμελητής κ. Π. Νικολόπουλος (εξελίχθηκε σε Καθηγητή το 

1996 και διευθυντή του «Εργαστηρίου Κεραμικών και Σύνθετων Υλικών», συνταξιοδοτήθηκε το 

2009 και από το 2010 Ομότιμος Καθηγητής Π.Π.), β) Ο κ. Χ. Γκρίτσης ως Βοηθός Ερευνητής 

(αποχώρησε το 1981) και ο κ. Γ. Ανδρουτσόπουλος ως Ειδικός Επιστήμων (αποχώρησε το 

1982). Το 1980 προσλαμβάνεται ο κ. Γ. Αγγελόπουλος ως Επιστημονικός Συνεργάτης (εξελίχθηκε 

σε Καθηγητή το 2012 και διευθυντή του «Εργαστηρίου Υλικών και Μεταλλουργίας», από το 

2014 κατέχει την θέση του Αναπληρωτή Πρυτάνεως του Π.Π.) καθώς και ο κ. Α. Μπαράκος ως 

Μεταπτυχιακός Υπότροφος του Ιδρύματος Μποδοσάκη (αποχώρησε το 1981). Το 1982 

προσλαμβάνεται ως Επιστημονικός Συνεργάτης ο κ. Μ. Σιγάλας (αποχώρησε το 1987). Το 1992 

προσλήφθηκε σε θέση Ε.Τ.Ε.Π. η κ. Ε. Σταματίου-Κώνστα. Επίσης, από την ίδρυση του πρώτου 

εργαστηρίου και στην συνέχεια με την συμμετοχή και των άλλων δύο, εκπόνησαν μέχρι σήμερα 

τις Διπλωματικές τους εργασίες περισσότεροι από 250 φοιτητές, αρχικά του Τμήματος 

Μηχανολόγων Μηχανικών και στην συνέχεια, από το 1982, του Τμήματος Χημικών Μηχανικών. 


Γιώργος Αγγελόπουλος Καθηγητής angel@upatras.gr 

Παναγιώτης Νικολόπουλος Ομ. Καθηγητής nikolop@chemeng.upatras.gr 

Βίκτωρας Στιβανάκης Λέκτορας vstivanakis@chemeng.upatras.gr 

Eλένη Σταματίου ΕΤΕΠ stamatiou@chemeng.upatras.gr 

Αγγελική Χριστογέρου 

angielchristo@upatras.gr 

Δήμητρα Κανελλοπούλου 

dkanel@chemeng.upatras.gr 

Μαρία Καμίτσου 

mkamitsou@upatras.gr 

Web Site: 

http://metlab.chemeng.upatras.gr/ 

122


• Υψηλές θερμοκρασίες: επαγωγικοί κλίβανοι κενού με δυνατότητα κενού/αδρανούς 

ατμόσφαιρας, κλίβανοι Tammann, περιστροφικοί κλίβανοι, αντιστάσεως / superkanthal κλίβανοι, 

έως 1750°C. 

• Προετοιμασία υλικών: εξοπλισμός, θραύσης, άλεσης, ανάμιξης, εξωθητές. 

• Οπτική μικροσκοπία: οπτικά μικροσκόπια, interference μικροσκόπια και θερμαινόμενης 

τράπεζας. 

• Έλεγχος υλικών: διασταλτόμετρο, DTA, DSC, έως 1600°C, ηλεκτρική αγωγιμότητα υψηλών 

θερμοκρασιών, μακρο-, και μικρο- σκληρότητα, μικροτόμοι, πρέσσες, ποτενσιοστάτης, 

συσκευές ελέγχου τσιμέντων (Blaine κλπ). 

• Χημικές αναλύσεις: Ατομική απορρόφηση, στοιχειακοί αναλυτές (CHSN/O) and O/N, 

φασματοφωτόμετρα, αναλυτές αερίων IR, συσκευή titration. 

• Μηχανικές ιδιότητες: 45KN Dillon συσκευή εφελκυσμού, flexural strength ιδιοκατασκευή. 

• Υπολογιστικά Προγράμματα: Θερμοδυναμικές προσομοιώσεις και μοντελοποίηση διεργασιών 

καθώς και ανάλυση εικόνας. Οι θερμοδυναμικοί υπολογισμοί πραγματοποιούνται με την 

βοήθεια πακέτων προγραμμάτων ChemSage, HSC, Equitherm. 


Στα πλαίσια ανταγωνιστικών προγραμμάτων (Ελληνικών και Ευρωπαϊκών) τα συνεργαζόμενα 

εργαστήρια ανέπτυξαν ένα πλήθος συνεργασιών με Ερευνητικά Ινστιτούτα και Βιομηχανίες του 

εξωτερικού και εγχώριες. Ενδεικτικά αναφέρονται, ΛΑΡΚΟ, Αλουμίνιο της Ελλάδος, ΤΙΤΑΝ, Βωξίτες 

Παρνασσού, ΔΕΗ, ΑΓΕΤ-ΗΡΑΚΛΗΣ, LURGI, GEORGSMΑRIENHÜTTE, SOVEL, ELKEME, Κέντρα Ερευνών 

KARLSRUHE και JÜLICH, CENTRO CERAMICO BOLOGNA, RWTH AACHEN, CNRS GRENOBLE και 

TOULOUSE, K. U. LEUVEN 

123

Οι βασικές περιοχές ερευνητικού ενδιαφέροντος αφορούν σε: 

• Αξιοποίηση μεταλλουργικών-μεταλλευτικών παραπροϊόντων καθώς και της ιπτάμενης τέφρας 

των ΑΗΣ σε βιομηχανίες βάσης (Μεταλλουργία, τσιμεντοβιομηχανία, βιομηχανίες παραγωγής 

κεραμικών κλπ.). 

• Πυρομεταλλουργικές διεργασίες. Αναγωγική τήξη. Αντιδράσεις μετάλλων-σκωριών στην ρευστή 

κατάσταση. Κινητική – θερμοδυναμική. 

• Διεπιφανειακές ιδιότητες σε συστήματα κεραμικών/ρευστών μετάλλων. Συνένωση (Joining) 

υλικών για χρήση σε υψηλές θερμοκρασίες. 

• Διεργασίες εναπόθεσης προστατευτικών επιστρωμάτων. Επιφανειακές, θερμικές, θερμοχημικές 

κατεργασίες μετάλλων. 

• Θερμοχημική (θερμοδυναμική) προσομοίωση πολυφασικών συστημάτων μέσω Η/Υ και 

μοντελοποίηση διεργασιών υψηλών θερμοκρασιών. 

• Συσχέτιση δομής - ιδιοτήτων σε πορώδη πυροσυσσωματωμένα κεραμικά και κεραμομεταλλικά 

υλικά γιά χρήση σε κελία καυσίμου υψηλής θερμοκρασίας. 

• Κεραμικά βιοϋλικά και διεπιφανειακές τους ιδιότητες σε επαφή με βιολογικά υγρά. 

124


Από την παραπάνω ανάλυση των ερευνητικών δραστηριοτήτων φαίνεται ότι τα εργαστήρια 

καλύπτουν την περιοχή των υψηλών θερμοκρασιών παρασκευής και ιδιοτήτων των υλικών, τόσο 

από άποψη βασικής έρευνας (δομή-ιδιότητες) όσο και εφαρμοσμένης (χρήση παραπροϊόντων). 

Με την βοήθεια υποτροφιών που εξασφαλίσθηκαν μέσω των ερευνητικών προγραμμάτων δόθηκε 

η δυνατότητα σε νέους ερευνητές να εκπονήσουν μεταπτυχιακές εργασίες και διδακτορικές 

διατριβές. Τα αποτελέσματα των ερευνητικών δραστηριοτήτων αποτυπώθηκαν με την απονομή 

23 Διδακτορικών Τίτλων από το ΤΧΜ, καθώς και 2 Διδακτορικών Τίτλων από το Παν/μιο του 

Βουκουρεστίου. Επίσης, η κατοχή δύο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας α) “Special Porous Plugs for 

fine bubbling in metal melts” EU patent application• 1260289 και β) “Process for the Production 

of Structural ceramics from Bayer’s process Bauxite• Residue” Patent 20070100393/19.06.2007, 

πιστοποιούν το σημαντικό έργο που έχει πραγματοποιηθεί κατά την διάρκεια των τελευταίων 

χρόνων. Ένας σημαντικός αριθμός των μεταπτυχιακών υποτρόφων των εργαστηρίων έχει 

ανελιχθεί και κατέχει υψηλόβαθμες θέσεις σε Πανεπιστήμια και Βιομηχανία. Ενδεικτικά, Σ. 

Αγαθόπουλος και Ι. Ποντίκης καθηγητές στα Παν/μια Ιωαννίνων και Leuven, αντίστοιχα, Β. Γκότσης 

και Ν. Βουδούρης (συγκρότημα βιομηχανιών Στασινόπουλου), Α. Διαμαντόπουλος (ΤΙΤΑΝ), Α. 

Τσόγκα (Coca Cola European Partners, London) κλπ. 

125

126

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΩΝ ΚΑΙ 

ΡΕΟΛΟΓΙΑΣ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Μηχανικής Ρευστών και Ρεολογίας (Fluids Lab) ιδρύθηκε το 1992 ως Εργαστήριο 

Υπολογιστικής Ρευστοδυναμικής και στεγάζεται στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών έκτοτε. Μετά την 

απόκτηση του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στην Δυναμική Συστημάτων και 

Διδακτορικού Διπλώματος στην Ρευστομηχανική από το MIT και πολυετή Διδακτική και Ερευνητική 

εργασία στο State University of New York (Buffalo), ο Ι. Τσαμόπουλος, εξελέγη στο τμήμα Χημικών 

Μηχανικών του Παν. Πατρών όπου ίδρυσε το εργαστήριο «Υπολογιστικής Ρευστοδυναμικής», το 

οποίο διευθύνει έως σήμερα. Από την ημέρα ίδρυσης του εργαστηρίου, τη γραμματειακή 

υποστήριξη ανέλαβε η κ. Ειρήνη Μαυρέλη ως ΕΤΕΠ, και βοήθησε σημαντικά σε θέματα διοικητικής 

διαχείρισης. Στην ερευνητική ομάδα προστέθηκε ο Ν. Πελεκάσης σήμερα Καθηγητής στο 

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, που συνέβαλε στην ανάπτυξη του εργαστηρίου. Αρχικά ο εξοπλισμός 

περιελάμβανε workstations (ΙΒΜ, HP, και Silicon Graphics), οποίος αργότερα αντικαταστάθηκε με 

cluster από συστήματα παράλληλης επεξεργασίας προσδίδοντας στο εργαστήριο σημαντική 

αυτοδυναμία για την υλοποίηση μεγάλων ερευνητικών έργων. Το 2013 ο Ι. Δημακόπουλος επίσημα 

εντάχθηκε στο δυναμικό του εργαστηρίου ως Επίκουρος Καθηγητής. Το εργαστήριο έχει λάβει 

μέρος σε πληθώρα ερευνητικών προγραμμάτων. Στα πλαίσια αυτών έχει απασχολήσει 9 

Μεταδιδακτορικούς ερευνητές και έχουν απονεμηθεί 15 Διδακτορικά και 19 Διπλώματα Ειδίκευσης. 

Από τους συνεργάτες σήμερα 4 είναι μέλη ΔΕΠ σε Πανεπιστήμια της χώρας. 


Τα ερευνητικά θέματα του εργαστηρίου σχετίζονται με Ρευστομηχανική, Ρεολογία, Φαινόμενα 

Μεταφοράς, Ευστάθεια & Δυναμική Διεργασιών και Αριθμητικές Μεθόδους επίλυσης προβλημάτων 

συνεχούς μέσου. Οι εφαρμογές προέρχονται από διεργασίες παραγωγής νέων υλικών και 

διαδικασίες μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας. Σήμερα τα κύρια ερευνητικά πεδία 

περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων: 

Βιολογικές Ροές: Στην περιοχή της αιμοδυναμικής (ροή αίματος) διερευνάται η επίδραση της 

ιξωδοελαστικότητας στα πεδία ταχυτήτων-τάσεων και αιματοκρίτη καθώς και στο σχηματισμό 

του στρώματος «εξάντλησης» κυττάρων (Cell Depletion Layer) σε μικροαγγεία με παρουσία 

γλυκοκάλυκα. Αναπτύσσονται και ελέγχονται καταστατικά μοντέλα για την ακριβή περιγραφή της 

απόκρισης του αίματος σε παραμορφώσεις. 

127


Γιάννης Τσαμόπουλος Καθηγητής tsamo@chemeng.upatras.gr 

Γιάννης Δημακόπουλος Επ. Καθηγητής dimako@chemeng.upatras.gr 

Ειρήνη Μαυρέλη ΕΤΕΠ irene@chemeng.upatras.gr 

Συράκος Αλέξανδρος Δρ alexandros.syrakos@gmail.com 

Web Site 

http://fluidslab.chemeng.upatras.gr 

ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 

Διονύσιος Πέττας Υπ. Διδάκτορας d.pettas[at] chemeng.upatras.gr 

Στυλιανός Βαρχάνης Υπ. Διδάκτορας varchanis@hotmail.com 

Κωνσταντίνος Γιαννοκώστας Υπ. Διδάκτορας giannoko@hotmail.com 

Γεώργιος Μακρυγιώργος Μετ. Φοιτητής gmak@chemeng.upatras.gr 

Παντελής Μοσχόπουλος Μετ. Φοιτητής pmoschopoulos@outlook.com 

Βλάσης Μήτσουλας Μετ. Φοιτητής blazzee1@gmail.com 

Μιχαήλ Καφετζάκης Μετ. Φοιτητής mkaffetzakis@upatras.gr 

Χανίν Αλεξάκη Πρ. Φοιτητής haninαle@hotmail.com 

Kωνσταντίνα Ψαράκη Πρ. Φοιτητής psaraki.k@gmail.com 

Θάνος Κορδαλής Πρ. Φοιτητής tkordalis8 @gmail.com 

Γεωργία Ιωάννου Πρ. Φοιτητής giorgia.ioannou12@gmail.com 

Έλλη Χρύσου Πρ. Φοιτητής. elliechrysou@gmail.com 

Υλικά με Τάση Διαρροής: Ένα από τα βασικά πεδία έρευνας του εργαστηρίου αποτελεί η 

μελέτη ρευστών τα οποία συμπεριφέρονται είτε ως υγρά όταν το μέτρο των εφαρμοζόμενων 

τάσεων υπερβαίνει την λεγόμενη τάση διαρροής, είτε ως στερεά στην αντίθετη περίπτωση. 

Τέτοια υλικά είναι αιωρήματα στερεών (π.χ. τσιμέντο), πάστες (π.χ. οδοντόπαστα), 

γαλακτώματα (π.χ. αντιηλιακά, κρέμες), πολλά τρόφιμα (π.χ. μαγιονέζα, κέτσαπ). 

Χρησιμοποιώντας κατάλληλα καταστατικά μοντέλα, μελετάται η συμπεριφορά τους σε 

σύνθετες ροές, όπως, για παράδειγμα, ο χωρισμός φάσεων λόγω καθίζησης στερεών ή υγρών 

σωματιδίων και η άνωση φυσαλίδων. Επιπλέον, με βάση πειραματικές παρατηρήσεις, 

αναπτύσσονται νέα καταστατικά μοντέλα τα οποία λαμβάνουν υπόψη φαινόμενα που 

συμβαίνουν στη μικροδομή του υλικού. Η συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού 

επιτρέπει τη συμβατότητα των καταστατικών εξίσωσεων με διάφορες κατηγορίες 

«πραγματικών» υλικών τα οποία εμφανίζουν τάση διαρροής. 

128

129

130 

Ευστάθεια διεργασιών: Η μελέτη ευστάθειας ροών είναι πολύ σημαντική για τον καθορισμό του 

εύρους των παραμέτρων μέσα στο οποίο θα πρέπει μία διεργασία να λάβει χώρα, ώστε να 

παραχθεί το επιθυμητής ποιότητας υλικό στο μικρότερο χρονικό διάστημα και με το μικρότερο 

κόστος. Αστάθειες εμφανίζονται σχεδόν σε όλες τις διεργασίες όταν επιδιώκεται αύξηση του 

ρυθμού παραγωγής. Παραδείγματα ασταθειών είναι αστάθεια του «δέρματος καρχαρία» κατά 

την εκβολή πολυμερών ή κατάρρευση των υδρόφοβων ιδιοτήτων μιας επιφάνειας με κατάλληλη 

τοπογραφία. Αυτά και άλλα φαινόμενα εξετάζονται με αριθμητικό υπολογισμό μέσω της μεθόδου 

Arnoldi των ιδιοτιμών και των ιδιοδιανυσμάτων των εξισώσεων που περιγράφουν την κάθε 

διεργασία. 


•Το Εργαστήριο είναι εξοπλισμένο με 5 συστοιχίες (clusters) υπολογιστών που αποτελούνται από 

35 κόμβους και συνολική ισχύ 214 πυρήνων. Η συνολική μνήμη RAM των συστοιχιών είναι 1.8 TB 

και η συνολική χωρητικότητα του σκληρού δίσκου 16 TB. Υπάρχουν επίσης 11 σταθμοί εργασίας 

με ένα μόνο επεξεργαστή, που έχουν συνολικά 49 πυρήνες, χωρητικότητα 620 GB RAM και 

συνολική χωρητικότητα σκληρού δίσκου 7 TB. Από αυτούς, τέσσερεις είναι εξοπλισμένοι με 

κάρτες γραφικών CUDA. Επιπλέον, το Fluids Lab είναι εξοπλισμένο με ένα Network Accessible 

Storage (NAS) συνολικής χωρητικότητας 20 TB που χρησιμοποιείται ως backup server. 

Εκμεταλλευόμενοι την υπολογιστική ισχύ του εργαστηρίου, αναπτύσσουμε νέες υπολογιστικές 

μεθόδους για την επίλυση των εξισώσεων που διέπουν το εκάστοτε πρόβλημα, επεκτείνοντας την 

ευρεία συλλογή πηγαίου κώδικα του εργαστηρίου. Ακόμα, αναπτύσσουμε αλγορίθμους οι οποίοι 

μπορούν γρήγορα και με μεγάλη ακρίβεια να προβλέψουν τις ρεολογικές ιδιότητες υλικών μέσω 

της μεθόδου μη γραμμικών ελαχίστων τετραγώνων. Οι μέθοδοι που εφαρμόζουμε και οι κώδικες 

που χρησιμοποιούμε είναι: 

• Πεπερασμένα Στοιχεία, Φασματικά στοιχεία, Πεπερασμένες Διαφορές, Πεπερασμένοι Όγκοι και 

Μέθοδοι συνοριακών στοιχείων για την ακριβή επίλυση των φυσικών νόμων που διέπουν 

μακροσκοπικά ή μεσοσκοπικά τις διεργασίες. Μέθοδος VOF και Arbitrary Lagrangian-Eulerian 

(ALE) για προσομοίωση πολυφασικών ροών ή ροών με ελεύθερες επιφάνειες. Τεχνικές 

παραλληλοποίησης κώδικα όπως MPI και OPENMP για την επιτάχυνση του χρόνου εκτέλεσης μιας 

προσομοίωσης. 

• Χρήση ανοιχτού λογισμικού (π.χ. OpenFoam) και κατάλληλη τροποποίησή του για αντιμετώπιση 

ποικίλων ροών πολυμερικών ρευστών. 

• Μέθοδος «Πλασματικής Περιοχής» και βελτιωμένες μέθοδοι Lagrange για ροή αιωρημάτων. 

Οι προηγμένοι αλγόριθμοι παραγωγής πλέγματος επίλυσης για την προσομοίωση ροών 

ελεύθερης επιφάνειας και πολλών φάσεων που συνήθως προκύπτουν στις διαδικασίες χημικής 

μηχανικής. Χρησιμοποιούνται τόσο δομημένες όσο και μη δομημένες τεχνικές κατασκευής 

πλέγματος που μπορούν να προσαρμόσουν την θέση των κόμβων ανάλογα με το πεδίο ροής. Το 

σύνολο των ελλειπτικών ή υπερβολικών διαφορικών εξισώσεων λύνονται για την περιγραφή της 

κίνησης του πλέγματος κατά μήκος καμπυλών, επιφανειών και όγκων.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 

Μηχανικός έλεγχος πιεζοευαίσθητων συγκολλητικών υλικών, PSAs: Μελετήθηκαν PSAs στα 

πλαίσια του χρηματοδοτούμενου από την EΕ προγράμματος “MODIFY” με σκοπό την απόκτηση 

βασικής καταννόησης του ρόλου της δομής και των ιδιοτήτων του πολυμερούς στην 

συμπεριφορά του. Προσομοιάσαμε τον μηχανικό τους έλεγχο σύμφωνα με τον οποίο ένας 

υμένας τοποθετείται ανάμεσα σε δύο παράλληλους δίσκους και ο ανώτερος έλκεται προς τα 

επάνω. Τότε, λόγω σπηλαίωσης, σχηματίζονται φυσαλίδες που διογκώνονται και οδηγούν σε μια 

ινώδη δομή και διάσπαση του συγκολητικού. Το σχήμα είναι στιγμιότυπο των προσομοιώσεων 

πειράματος που έγινε από τη Γαλλική συνεργαζόμενη ομάδα, όπου εμφανίστηκαν 99 φυσαλίδες. 

Τα δυναμικά και τριδιάστατα αποτελέσματά μας είναι σε πολύ καλή συμφωνία με τα πειράματα. 

Τώρα εξετάζουμε πως επηρεάζεται αυτός ο μηχανισμός από τις ρεολογικές ιδιότητες του υλικού 

και από την διάσπαση των σχηματιζόμενων ινιδίων. 

Η αστάθεια «δέρματος καρχαρία» κατά την εκβολή πολυμερούς: Κατά την εκβολή 

πολυμερούς, εμφανίζονται αστάθειες περιορίζοντας το ρυθμό παραγωγής τους. Με ανάλυση 

γραμμικής ευστάθειας με το ePTT ρεολογικό μοντέλο, βρήκαμε ότι η ροή γίνεται ασταθής καθώς 

ο κατάλληλος αδιάστατος αριθμός που συγκρίνει τον χρόνο χαλάρωσης με τον χρόνο της 

διεργασίας υπερβαίνει μια κρίσιμη τιμή, λόγω διακλάδωσης Hopf. Το αντίστοιχο ιδιοδιάνυσμα 

δείχνει ότι εκτός της περιοδικότητας στον χρόνο, η ροή αποκτά περιοδική στο χώρο δομή, που 

ξεκινά από το χείλος του καλουπιού, εκτείνεται ~5 διαμέτρους κατάντι της ροής, αλλά 

περιορίζεται κοντά στην επιφάνεια του πολυμερούς, σε συμφωνία με τα πειράματα. Η αστάθεια 

προέρχεται από το ιδιάζον σημείο στο χείλος του εκβόλου, που προκαλεί ισχυρή έκταση στις 

πολυμερικές αλυσίδες. Tο σχήμα δίδει το τμήμα του κρίσιμου ιδιοδιανύσματος που σχετίζεται με 

(α) την ακτινική/αξονική ταχύτητα και (β) πίεση. 

Ιξωδοελαστικότητα του Πλάσματος του Αίματος: Το πλάσμα αίματος εθεωρείτο Νευτώνειο 

υγρό για πολλές δεκαετίες. Πρόσφατα πειράματα απέδειξαν ότι έχει έντονη ιξωδοελαστική 

συμπεριφορά. Αυτό βασίστηκε στις παραμορφώσεις του κατά την κατάρρευση ενός λεπτού 

νηματίου πλάσματος και στη γρήγορη ροή του μέσα σε μικροκανάλι συστολής-διαστολής. Λόγω 

του ότι το πλάσμα είναι διάλυμα με πολύ χαμηλό ιξώδες, συμβατικά ρεόμετρα δεν μπορούν να 

καθορίσουν την ιξωδοελαστικότητά του. Χρησιμοποιώντας υπολογιστική ρεολογία και ένα 

καταστατικό μοντέλο βασισμένο σε μοριακή θεωρία, προβλέπουμε με ακρίβεια την ανταπόκρισή 

του σε ισχυρές ροές έκτασης και διάτμησης (βλ. σχήμα κάτω από τον τίτλο του εργαστηρίου). 

Ο πλήρης ρεολογικός χαρακτηρισμός του πλάσματος παρέχει την πρώτη ποσοτική εκτίμηση των 

ιξωδοελαστικών ιδιοτήτων του. Διαπιστώνουμε ότι αν και το πλάσμα χαρακτηρίζεται από ένα 

φάσμα εξαιρετικά σύντομων χρόνων χαλάρωσης (~10 -3 -10 -5 s), η ελαστική φύση του κυριαρχεί 

στις ροές που λαμβάνουν χώρα σε μικροαγγεία. Δείχνουμε ότι παρουσιάζει έντονη σκλήρυνση σε 

εκτατικές παραμορφώσεις λόγω της έκτασης των πρωτεϊνών που περιέχει και ιδιαίτερα του 

ινωδογόνου. Αυτά τα ευρήματα επιβεβαιώνουν τον ιξωδοελαστικό του χαρακτήρα και δείχνουν 

ότι αυτός θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και κατά την εξέταση της ροής πλήρους αίματος. 

131

132

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΝΑΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ 

ΠΡΟΗΓΜΕΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Προηγμένων Υλικών συστάθηκε το 2014 όταν ο διευθυντής του εργαστηρίου 

καθηγητής Κώστας Γαλιώτης έγινε μέλος ΔΕΠ του Τμήματος Χημικών Μηχανικών. Αμέσως 

δρομολογήθηκαν οι διαδικασίες ώστε να διαμορφωθούν κατάλληλα οι χώροι ώστε να 

φιλοξενήσουν εξοπλισμό υψηλής αξίας, κυρίως όργανα χαρακτηρισμού υλικών. Το Πανεπιστήμιο 

ανέλαβε δίχως καθυστέρηση τη διαμόρφωση των χώρων προκηρύσσοντας άμεσα τις 

απαραίτητες εργολαβίες. Το εργαστήριο αποτελείτε από 3 βασικούς χώρους: 

• το χώρο των γραφείων, 

• το χώρο του χημικού εργαστηρίου όπου έχει ήδη τοποθετηθεί ένας απαγωγός καθώς και 

ένα glove box για τον χειρισμό υλικών σε ελεγχόμενο περιβάλλον και την ασφαλή 

αποθήκευση των δειγμάτων που παρασκευάζονται. Επίσης έχει δρομολογηθεί η αγορά 

επιπλέον εξοπλισμού με σκοπό την αναβάθμιση του χημικού εργαστηρίου όπως Rotary 

Evaporator, ζυγών ακριβείας, φούρνου κενού, καθώς και υποδομής όπως πάγκου πλύσης 

και εξαεριζόμενων ντουλαπών φύλαξης χημικών, 

• και το χώρο εργαστηρίου οπτικού χαρακτηρισμού όπου έχει εγκατασταθεί ένα 

υπερσύχρονο μικροσκόπιο ατομικής δύναμης (BRUKER). Το μικροσκόπιο ατομικής δύναμης 

χρησιμοποιείται αδιαλείπτως από το προσωπικό του εργαστηρίου, καθώς και από 

μεταπτυχιακούς φοιτητές που εκπονούν εργασίες στο εργαστήριο. Στο συγκεκριμένο χώρο 

έχει σχεδιαστεί και ξεκινάει η υλοποίηση της κατασκευής ενός clean room class ISO 5 για 

την βελτιστoποίηση της διαδικασίας παρασκευής των δειγμάτων 

Το ερευνητικό προσωπικό του εργαστηρίου μαζί με τους διδακτορικούς φοιτητές έχει 

παρακολουθήσει την επίσημη εκπαίδευση της εταιρίας Bruker για το ατομικό μικροσκόπιο 

δύναμης (AFM). Η εκπαίδευση περιλαμβάνει δύο κύκλους, ένας κύκλος σε όλες τις λειτουργίες του 

οργάνου και των πρόσθετων υπομονάδων/λειτουργιών που είχαν επιλεχθεί/προμηθευτεί, και 

ένας μεταγενέστερος (μετά πάροδο ενός χρόνου) σε προχωρημένα θέματα, ειδικές ρυθμίσεις 

και προσαρμοσμένες λειτουργίες. 

133

Οι συγκεκριμένες υποδομές έχουν ήδη αρχίσει να αποδίδουν και ήδη τα μέχρι τώρα 

αποτελέσματα δημοσιοποιούνται σε περιοδικά υψηλής και πολύ υψηλής απήχησης, 

συμβάλλοντας έτσι σημαντικά και στην προβολή του Πανεπιστημίου Πατρών. Επιπλέον, ήδη το 

εργαστήριο συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα (LMCat, FET project HORIZON 2020) σε 

συνεργασία με μεγάλα πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού, έχει παραδοθεί 

νέος εξοπλισμός και έχει ήδη εγκατασταθεί από εξειδικευμένο προσωπικό. Πρόκειται για ένα 

ανακλασιόμετρο (LAYTEC), το οποίο εγκαταστάθηκε σε CVD αντιδραστήρα για την in-situ 

μελέτη της ανάπτυξης γραφενίου για τις ανάγκες της ερευνητικής δραστηριότητας διεθνούς 

συνεργασίας που χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκούς πόρους και με Συνεργαζόμενο Φορέα το 

Πανεπιστήμιο Πατρών μέσω του Τμήματος Χημικών Μηχανικών. Το εργαστήριο, σε συνεργασία 

με το ITE/IEXMH και το Πανεπιστήμιο Κρήτης, θα συμμετάσχει και σε νέο ερευνητικό πρόγραμμα 

(GRAFEL) που ανακοινώθηκε πρόσφατα στα πλαίσια των χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων 

από το ΕΛΙΔΕΚ για την ενίσχυση μεταδιδακτορικών φοιτητών. 

Βασικοί άξονες της έρευνας στο εργαστήριο είναι η μελέτη και σύνθεση υλικών που βρίσκονται 

στο αιχμή της σύγχρονης έρευνας, όπως έρευνα στο γραφένιο, διδιάστατα υλικά και 

παράγωγά τους, ελαστομερή, πολυμερικά υλικά στοχευμένα σε βιομηχανικές εφαρμογές και 

έξυπνα υλικά. Το εργαστήριο διατηρεί στενούς δεσμούς με ανάλογα εργαστήρια στο ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ 

και συνεργάζεται στενά με το επιστημονικό Πάρκο Πατρών. 


Κωνσταντίνος Γαλιώτης Καθηγητής galiotis@chemeng.upatras.gr 

Αναστάσιος Μανίκας 

manikas@upatras.gr 

Κων/να Παπαδημητρίου 

dpapadimitriou@chemeng.upatras.gr 

Εμμανουήλ Κουκάρας 

koukaras@iceht.forth.gr 

Web Site http://nanotech.chemeng.upatras.gr/ 

ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 

Γεώργιος Πατεράκης Υπ. Διδάκτορας gpaterakis@chemeng.upatras.gr 

Χρήστος Παύλου Υπ. Διδάκτορας cpavlou@upatras.gr 

Νικόλαος Κουτρουμάνης Υπ. Διδάκτορας nickkoutrou@chemeng.upatras.gr 

Μαρίνος Δημητρόπουλος Υπ. Διδάκτορας mdim@iceht.forth.gr 

Χρήστος Τσάκωνας Υπ. Διδάκτορας ctsako21@gmail.com 

Χρήστος Κωστάρας Υπ. Διδάκτορας kostaras@upatras.gr 

Μαρία Κοτσίδη Υπ. Διδάκτορας kotsidimaria@gmail.com 

134


Το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας και Προηγμένων Υλικών ανήκει στον Τομέα Επιστήμης & 

Τεχνολογίας Υλικών (http://www.chemeng.upatras.gr/el/content/ερευνητικά-εργαστήρια) του 

Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών. Σκοπός του εργαστηρίου και της 

ερευνητικής του ομάδας είναι να προαγάγει τη διδασκαλία και την έρευνα στο σχεδιασμό, 

παραγωγή, μελέτη και χαρακτηρισμό νέων υλικών. Κίνητρο αποτελούν οι υψηλές απαιτήσεις της 

σύγχρονης τεχνολογίας σε υλικά με ολοένα πιο βελτιωμένες μηχανικές και ηλεκτρονικές ιδιότητες. 

Το εργαστήριο φέρνει την Ελλάδα στο προσκήνιο των εξελίξεων με συνεργασίες υψηλής στάθμης 

και δημοσιεύσεις υψηλής απήχησης. Οι κύριες επιστημονικές περιοχές δραστηριοποίησης του 

εργαστηρίου και οι βασικοί άξονες της έρευνας περιλαμβάνουν τα εξής: 

• Χαρακτηρισμός νέων υλικών με χρήση υπερσύγχρονου μικροσκοπίου ατομικής δύναμης 

(AFM). Το εν λόγω μικροσκόπιο έχει εκτενείς δυνατότητες μηχανικού και ηλεκτρομηχανικού 

χαρακτηρισμού δειγμάτων. Αποτελεί δε την ταχύτερη συσκευή του είδους της 

προσφέροντας έτσι δυνατότητες σάρωσης περιοχών δειγμάτων μεγαλύτερες των 

συνηθισμένων ή/και σε μικρότερες χρονικές κλίμακες (και διαστήματα). 

• In-situ μελέτη της ανάπτυξης γραφενίου 

• Μηχανικό χαρακτηρισμό διδιάστατων υλικών στη νανοκλίμακα 

• Υπολογιστική μοντελοποίηση υλικών με στόχο την ερμηνεία και διαλεύκανση πειραματικών 

δεδομένων, καθώς και τον σχεδιασμό υλικών με επιθυμητές και στοχευμένες ιδιότητες. 

• Ανάπτυξη μαθηματικών μοντέλων για την ερμηνεία πειραματικών δεδομένων από πειράματα 

μηχανικής καταπόνησης δειγμάτων στη νανοκλίμακα. 

• Μελλοντικά, με την άφιξη νέου εξοπλισμού, την παρασκευή νανοσύνθετων υλικών με 

στοχευμένες ιδιότητες 

Παράλληλα με τη μελέτη και επίλυση των προβλημάτων που περιλαμβάνονται στις συγκεκριμένες 

ερευνητικές περιοχές, αλλά και την ανάπτυξη νέων θεωριών/μοντέλων από την ερευνητική ομάδα 

του εργαστηρίου, έχουν επίσης αναπτυχθεί συνεργασίες με καταξιωμένους επιστήμονες της 

Ελλάδας και του εξωτερικού σε θέματα σύνθεσης, μελέτης, χαρακτηρισμού καθώς και εμπορικής 

αξιοποίησης νέων προηγμένων υλικών. 

Η επίλυση προβλημάτων, εκτέλεση έρευνας και παροχή υπηρεσιών χημικής μηχανικής στην εγχώρια 

και διεθνή βιομηχανία αποτελούν βασικούς στόχους του εργαστηρίου, οι οποίοι μπορούν να 

προσελκύσουν σημαντικές πηγές χρηματοδοτήσεων. 

135


Ο βασικός ερευνητικός εξοπλισμός του Εργαστηρίου Προηγμένων Υλικών και οι υπηρεσίες που 

μπορούν να παρασχεθούν προς τρίτους, περιλαμβάνει μικροσκόπιο ατομικής δύναμης (Bruker 

Dimension Icon FastScan AFM, ένα από τα ταχύτερα μικροσκόπια σάρωσης) με την συνοδευτική 

υπολογιστική μονάδα χειρισμού, υπολογιστικές μονάδες υψηλών επιδόσεων για ατομιστικούς 

υπολογισμούς, την αριθμητική ανάλυση των αποτελεσμάτων και τη δημιουργία σύνθετων 

αλγορίθμων για επίλυση προβλημάτων φυσικής συμπυκνωμένης ύλης. Διαθέτει απαγωγό τελευταίας 

γενιάς (μοντέλο Talon της εταιρίας Γκλαμπεδάκη). Ένα ανακλασιόμετρο που, όπως 

προαναφέρθηκε, προορίζεται αρχικά για την in-situ μελέτη της ανάπτυξης γραφενίου. Σε 

συνεργασία με εγχώριους κατασκευαστές σχεδιάστηκε και ολοκληρώθηκε η κατασκευή glove box. 

Το εργαστήριο είναι νεοσύστατο και υπό ανάπτυξη. Εκτός από τον εξοπλισμό που ήδη διαθέτει, 

έχει δρομολογηθεί διαδικασία κατασκευής ενός clean room class 5 καθώς επίσης και ο παραπέρα 

εξοπλισμός του τμήματος του εργαστηρίου για χημική σύνθεση, όπως Rotary Evaporator, ζυγούς 

ακριβείας, φούρνο κενού, καθώς και υποδομής όπως πάγκο πλύσης και εξαεριζόμενες ντουλάπες 

φύλαξης χημικών. 

136


Απόκριση διδιάστατων υλικών υπό μηχανική καταπόνηση. Μελέτη της απόκρισης ιδιοτήτων 

υλικών της οικογένειας του γραφενίου, και παραγώγων τους, όταν τεθούν σε μηχανική 

καταπόνηση. Μελέτη της μεταβολής κορυφών του φάσματος Raman των υλικών υπό τάση και τη 

δυνατότητα χρήσης τους σε νανοσκοπικούς ανιχνευτές τάσης. Διερεύνηση δυνατότητας 

βιομηχανικών εφαρμογών. 

Συνεχής παραγωγή μονοδιάστατων κρυστάλλων γραφενίου μεγάλου μήκους με υψηλές 

ταχύτητες παραγωγής. Μια τέτοια μέθοδος μαζικής παραγωγής γραφενίου θα ανοίξει ένα νέο 

ευρύ φάσμα τεχνολογικών εφαρμογών, ενώ θα ενισχύσει και την επιστημονική έρευνα στο πεδίο. 

Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει άμεσο αντίκτυπο στην αγορά προϊόντων υψηλής τεχνολογίας με 

αποτέλεσμα την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και ανάπτυξης της οικονομίας και της 

κοινωνικής πρόνοιας σε παγκόσμια κλίμακα. 

Οπτικά και υπεριώδη φάσματα. Μελέτη της οπτικής και υπεριώδους απορρόφησης του 

γραφενίου και τροποποιημένου γραφενίου ως βασικής πρώτης ύλης στη σύνθεση υλικών που 

στοχεύουν στην προφύλαξη από την καταστρεπτική επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας. 

Διεύρυνση της μελέτης σε εναλλακτικά υποσχόμενα διδιάστατα υλικά. Πρώτες εφαρμογές 

αναμένονται στη συντήρηση μνημείων της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς και σε μεγάλο 

εύρος κλίμακας και ειδών. 

Προστασία από διάβρωση. Μελέτη μηχανισμών προστασίας από διάβρωση με την δημιουργία 

κατάλληλων κατά περίπτωση υλικών επικάλυψης. Πρώτες εφαρμογές αναμένονται στη προστασία 

ρευματοφόρων καλωδίων εκτεθειμένων σε μετρίως όξινο περιβάλλον. 

Σχεδιασμός, σύνθεση και μελέτη εύκαμπτων ηλεκτρονικών. Με το νέο πρόγραμμα 

χρηματοδότησης, που εξασφάλισε πολύ πρόσφατα το Εργαστήριο, ανοίγει ο δρόμος για τη 

σχεδίαση, μελέτη και σύνθεση υλικών που στοχεύουν στα εύκαμπτα ηλεκτρονικά. Τα νέα υλικά θα 

βασίζονται σε μοριακά στυλωμένο γραφένιο (molecularly pillared graphene). 

137

138

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Σχεδιάζονται πειράματα μικρο-, εργαστηριακής-κλίμακας όπου μελετώνται οι μηχανισμοί που 

διέπουν τις βιολογικές και ηλεκτροχημικές διεργασίες. Οι διεργασίες αυτές περιγράφονται στη 

συνέχεια με μαθηματικά μοντέλα ώστε να υπάρχει η δυνατότητα πρόβλεψης και η ικανότητα 

σχεδιασμού διεργασιών. Κατόπιν αναπτύσσονται πιλοτικά συστήματα στο Εργαστήριο όπου 

επαληθεύονται/επιβεβαιώνονται οι προβλέψεις των μοντέλων και αντιμετωπίζονται τα λειτουργικά 

προβλήματα της μεγαλύτερης κλίμακας. Τέλος, σχεδιάζονται και κατασκευάζονται βιομηχανικά 

συστήματα (www.water-biofilter.gr) ώστε να δοκιμαστούν στην πράξη τα αποτελέσματα της 

ερευνητικής προσπάθειας. Ο τρόπος αυτός λειτουργίας του Εργαστηρίου έχει αποδειχθεί 

ιδιαίτερα πετυχημένος καθώς προσφέρει πολλά εφόδια στους εκπαιδευόμενους σε αυτό, 

αποτελεί μια ολοκληρωμένη προσπάθεια με σημαντικά αποτελέσματα και φέρνει με επιτυχία σε 

επαφή την ερευνητική δραστηριότητα με τα κοινωνικά/περιβαλλοντικά προβλήματα. 


Δημήτρης Βαγενάς Καθηγητής dvagenas@chemeng.upatras.gr 

Χριστίνα Οικονόμου Διδάκτορας economch@upatras.gr 

Ραφαλία Αργυρού Υπ. Διδάκτορας raf.argyriou@chemeng.upatras.gr 

Χριστιάνα Γενεθλίου Υπ. Διδάκτορας christianagenethliou@gmail.com 

Άγγελος Κωτούλας Μετ. Φοιτητής aggelos.kot@gmail.com 

Web Site 

http://www.chemeng.upatras.gr/el/personel/faculty/el/dvagenas 

139


Σχεδιάζονται πειράματα μικρο-, εργαστηριακής-κλίμακας όπου μελετώνται οι μηχανισμοί που 

διέπουν τις βιολογικές και ηλεκτροχημικές διεργασίες. Οι διεργασίες αυτές περιγράφονται στη 

συνέχεια με μαθηματικά μοντέλα ώστε να υπάρχει η δυνατότητα πρόβλεψης και η ικανότητα 

σχεδιασμού διεργασιών. Κατόπιν αναπτύσσονται πιλοτικά συστήματα στο Εργαστήριο όπου 

επαληθεύονται/επιβεβαιώνονται οι προβλέψεις των μοντέλων και αντιμετωπίζονται τα λειτουργικά 

προβλήματα της μεγαλύτερης κλίμακας. Τέλος, σχεδιάζονται και κατασκευάζονται βιομηχανικά 

συστήματα (www.water-biofilter.gr) ώστε να δοκιμαστούν στην πράξη τα αποτελέσματα της 

ερευνητικής προσπάθειας. Ο τρόπος αυτός λειτουργίας του Εργαστηρίου έχει αποδειχθεί 

ιδιαίτερα πετυχημένος καθώς προσφέρει πολλά εφόδια στους εκπαιδευόμενους σε αυτό, αποτελεί 

μια ολοκληρωμένη προσπάθεια με σημαντικά αποτελέσματα και φέρνει με επιτυχία σε επαφή την 

ερευνητική δραστηριότητα με τα κοινωνικά/περιβαλλοντικά προβλήματα. 


Ο βασικός εξοπλισμός του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικών Συστημάτων περιλαμβάνει: 

εργαστηριακές και πιλοτικές μονάδες βιολογικής και ηλεκτροχημικής επεξεργασίας πόσιμου νερού 

και αποβλήτων, κελιά ηλεκτρόλυσης του νερού, φασματοφωτόμετρο UV-VIS, φωτόμετρο COD και 

αέριο χρωμματογράφο αερίων (GC). Με σκοπό την ελαχιστοποίηση του λειτουργικού κόστους 

των διεργασιών, για την τροφοδοσία του ηλεκτρικού ρεύματος, χρησιμοποιούνται ανανεώσιμες 

πηγές ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα και ανεμογεννήτρια. 

140

141

142

Επεξεργασία Πόσιμου Νερού: Η αυτότροφη υδρογονοτροφική απονιτροποίηση είναι μια 

μέθοδος επεξεργασίας που πραγματοποιείται μέσω κατάλληλης καλλιέργειας μικροοργανισμών 

που χρησιμοποιούν το νιτρικό ανιόν ως τελικό δέκτη ηλεκτρονίων υπό ανοξικές συνθήκες. 

Αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη μέθοδο απομάκρυνσης νιτρικών ιόντων, όπου σαν δότης 

ηλεκτρονίων και πηγή άνθρακα χρησιμοποιούνται καθαρό υδρογόνο και διοξείδιο του άνθρακα, 

αντίστοιχα. Η παραγωγή του υδρογόνου γίνεται in situ με τη χρήση κελιού ηλεκτρόλυσης που 

τροφοδοτείται από φωτοβολταϊκό στοιχείο. Η ηλεκτροχημική απονιτροποίηση είναι μια μέθοδος 

επεξεργασίας που βασίζεται στην κίνηση και τον διαχωρισμό των ιόντων στο διάλυμα, υπό την 

επίδραση εξωτερικού ηλεκτρικού πεδίου. Η διάταξή της αποτελείται από τα ηλεκτρόδια καθόδου 

και ανόδου όπου γίνεται η ανταλλαγή ανιόντων και κατιόντων. Η διεργασία λαμβάνει χώρα σε 

μικρή επιφάνεια ηλεκτροδίων και δε γίνεται χρήση χημικών πριν και μετά την επεξεργασία του 

νερού. 

Ηλεκτροχημική Επεξεργασία Αγροτο-βιομηχανικών και Βιομηχανικών Αποβλήτων: Η 

απομάκρυνση οργανικού φορτίου και χρωστικών που εμπεριέχονται σε βιομηχανικά απόβλητα 

αποτελεί επίσης αντικείμενο μελέτης του Εργαστηρίου. Εφαρμόζοντας τη μέθοδο της 

ηλεκτροκροκίδωσης, διερευνώνται οι βέλτιστες συνθήκες, όπως ο χρόνος επεξεργασίας, το 

αρχικό οργανικό φορτίο, το υλικό ηλεκτροδίου, και η πυκνότητα ρεύματος, τόσο για την 

απομάκρυνση του οργανικού φορτίου όσο και του χρώματος από υγρά απόβλητα τυροκομείου, 

βρώσιμης ελιάς και χαρτοβιομηχανίας με σκοπό την ασφαλή εναπόθεσή τους στο περιβάλλον. Η 

προσομοίωση της διεργασίας πραγματοποιείται με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων που 

αναπτύχθηκαν για το σκοπό αυτό. Τα αποτελέσματα αυτής της ερευνητικής προσπάθειας 

εφαρμόζονται και στην πράξη με την κατασκευή και επιτυχημένη λειτουργία πιλοτικής μονάδας 

ηλεκτροκροκίδωσης. 

Εφαρμογές Μικροφυκών στην Επεξεργασία Υγρών Αποβλήτων: Η καλλιέργεια 

φωτοσυνθετικών μικροοργανισμών αποτελεί μια διεργασία βιομετατροπής θρεπτικών 

συστατικών σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Ο στόχος των πειραμάτων στο 

Εργαστήριο είναι η ανάκτηση θρεπτικών συστατικών από ρεύματα αποβλήτων με τη χρήση 

μικτότροφης καλλιέργειας μικροφυκών σε φωτοβιοαντιδραστήρες εργαστηριακής κλίμακας. 

Αντικείμενο της έρευνας αυτής αποτελεί επίσης ο πλήρης χαρακτηρισμός της παραγόμενης 

βιομάζας των μικροφυκών για την περαιτέρω αξιοποίησή της σε πληθώρα εφαρμογών. 

143

144 

Ανάκτηση Αζώτου από Ρεύματα Υγρών Αποβλήτων: Η ερευνητική προσπάθεια του 

Εργαστηρίου εστιάζεται στην ανάκτηση του αμμωνιακού αζώτου από απόβλητα τυροκομείου και 

στραγγισμάτων ΧΥΤΑ με την μέθοδο της προσρόφησης, ενώ ως προσροφητικό μέσο εξετάζεται 

ο ζεόλιθος (αργυλοπυριτικό ορυκτό) στη φυσική του μορφή. Τα πειράματα αφορούν τόσο στη 

μελέτη της προσροφητικής ικανότητας του ζεολίθου ως προς την αρχική συγκέντρωση του 

αποβλήτου και τη θερμοκρασία σε αντιδραστήρες διαλείποντος έργου, όσο και στην εύρεση της 

ιδανικής κοκκομετρίας του ζεολίθου για τη μέγιστη ανάκτηση του αμμωνιακού αζώτου. Εξετάζεται 

ακόμα η συνεισφορά του αζώτου από τη χρήση κορεσμένου, σε αμμωνιακό άζωτο, ζεόλιθο κατά 

την ανάπτυξη φυτών σίτου σε γλάστρες.

145

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΟΛΥΜΕΡΩΝ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Πολυμερών δημιουργήθηκε το 1979 από τον καθηγητή Αναστάσιο Ντόντο στα 

προκατασκευασμένα όπου και παρέμεινε μέχρι την ανέγερση του σημερινού κτηρίου του Τμήματος 

Χημικών Μηχανικών, το 1991, οπότε και εγκαταστάθηκε στο νέο κτήριο, καταλαμβάνοντας τρεις 

κανάβους, έναν στον πρώτον όροφο και δύο στον δεύτερο. Σχετικά γρήγορα, κατέλαβαν θέσεις 

ΔΕΠ στο Εργαστήριο οι Γ. Στάικος (1987) και Κ. Τσιτσιλιάνης (1988), η Ουρανία Κούλη, μέλος 

ΕΔΙΠ, το 1992, ενώ η γραμματειακή υποστήριξη ανατέθηκε στη Σοφία Πετροπούλου, μέλος ΕΤΕΠ. 

Σκοπός του εργαστηρίου ήταν εξαρχής τόσο η εκπεύδευση των προπτυχιακών φοιτητών όσο και 

η εκπόνηση έρευνας στην Επιστήμη των Πολυμερών. Το εργαστήριο, που ξεκίνησε τις εργασίες του 

με ένα γυάλινο ιξωδόμετρο με χρονόμετρο χειρός, εξοπλίστηκε σιγά-σιγά με επιστημονικά όργανα, 

όπως φασματοσκόπιο υπερύθρου, χρωματογράφο δια μέσου πηκτώματος, όργανο μέτρησης της 

ελαστικότητας και της αντοχής στη θραύση των πολυμερικών υλικών, όργανο στατικής και 

δυναμικής σκέδασης του φωτός, φθορισμόμετρο, φασμοτοσκόπιο ορατού/υπεριώδους, 

εγκατάσταση αντιδραστήρα ανιοντικού πολυμερισμού υπό αδρανή ατμόσφαιρα αργού, όργανο 

αυτόματης τιτλοδότησης, όργανο διαφορικής θερμικής ανάλυσης, ημιαυτόματο ιξωδόμετρο για 

αραιά διαλύματα, μικροϊξωδόμετρο με πτώση σφαίρας για ημιαραιά διαλύματα και ρεόμετρο 

τάσης για πηκτώματα. Ο Αναστάσιος Ντόντος συνταξιοδοτήθηκε το 2001 και απεβίωσε το 

2012. Σήμερα, διευθυντής του εργαστηρίου είναι ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσιτσιλιάνης, ενώ ο 

Γεώργιος Στάικος συνταξιοδοτήθηκε το 2017. Στο εργαστήριο εκπονήθηκαν 16 διδακτορικές 

διατριβές και ικανός αριθμός μεταπτυχιακών και προπτυχιακκών διπλωματικών εργασιών. 

Εκπονήθηκαν επίσης ερευνητικά έργα τα οποία χρηματοδοτήθηκαν από εθνικούς και ευρωπαϊκούς 

πόρους. Βασικοί άξονες της έρευνας του εργαστηρίου ήταν η μελέτη αραιών διαλυμάτων 

πολυμερών, η σύνθεση αμφίφιλων συπολυμερών με ελεγχόμενη αρχιτεκτονική, η χημική τροποποίηση 

φυσικών πολυμερών και ο σχεδιασμός υδατοδιαλυτών συμπολυμερών αποκρίσιμων σε εξωτερικά 

ερεθίσματα όπως pH και θερμοκρασία, με σκοπό την ανάπτυξη συστημάτων ενέσιμων 

υδροπηκτωμάτων ή νανοσωματιδίων ως μέσων ελεγχόμενης απελευθέρωσης και μεταφοράς 

φαρμάκων. Το Εργαστήριο Πολυμερών συμμετέχει επίσης στο Διατμηματικό Πρόγραμμα 

Μεταπτυχιακών Σπουδών του Παν/μίου Πατρών «Επιστήμη και Τεχνολογία των Πολυμερών» από 

ιδρύσεως του (1997). 

146


Κώστας Τσιτσιλιάνης Καθηγητής ct@chemeng.upatras.gr 

Ουρανία Κούλη ΕΔΙΠ kouli@chemeng.upatras.gr 


Αρχικά η ερευνητική δραστηριότητα του εργαστηρίου είχε ως αντικείμενο την μελέτη των 

πολυμερών σε αραιά και πυκνά διαλύματα, την σύνθεση πολυμερών με απλές μεθόδους όπως ο 

πολυμερισμός ελευθέρων ριζών καθώς και την τροποποίηση πολυμερών μέσω αντιδράσεων 

εμβολιασμού για την παρασκευή εμβολιασμένων αμφίφιλων υδατοδιαλυτών συμπολυμερών. Μετά 

την μετακίνηση στο νεότευκτο κτήριο, αναπτύχθηκαν προηγμένες μέθοδοι ελεγχόμενου 

πολυμερισμού (π.χ. ανιοντικός) με κατεύθυνση τον σχεδιασμό και την μελέτη συσταδικών 

συμπολυμερών και τριπολυμερών με ελεγχόμενη αρχιτεκτονική (π.χ. γραμμικά ABA, ABC η/και 

αστεροειδή τύπου A n B n A n (BC) n ] και προκαθορισμένα μοριακά χαρακτηριστικά. Ποιο 

συγκεκριμένα σχεδιάστηκαν διασυνδέσιμα συμπολυμερή που σχηματίζουν τρισδιάστατα φυσικά 

δίκτυα στο νερό (υδροπηκτώματα) καθώς και νανοσωματίδια (πολυμερικά μικκύλια) 

αποτελούμενα από διασυνδεδεμένα μακρομόρια αποκρίσιμα στο pH η/και στην θερμοκρασία. 

Επιπλέον μελετήθηκαν διαπολυμερή σύμπλοκα δεσμών υδρογόνου και σύμπλοκα 

πολυηλεκτρολυτών αντίθετων φορτίων. Τελευταία, η έρευνα έχει στραφεί προς τον σχεδιασμό 

συστημάτων μεταφοράς και ελεγχόμενης αποδέσμευσης φαρμάκων (σε συνεργασία με το Τμήμα 

Φαρμακευτικής) βασισμένων σε βιοσυμβατά (ή/και βιοαποικοδομήσιμα) αποκρίσιμα πολυμερικά 

υδροπηκτώματα ή νανοσωματίδια (πολυμεροσώματα) ή και συνδυασμό τους. 

147


Ο βασικός εξοπλισμός του Εργαστηρίου Πολυμερών περιλαμβάνει εγκατάσταση ανιοντικού 

πολυμερισμού υπό αδρανή ατμόσφαιρα αργού και την αναγκαία υποδομή για πολυμερισμούς 

ελευθέρων ριζών και αντιδράσεων τροποποίησης πολυμερών. Περιλαμβάνει επίσης σύστημα 

υπερδιήθησης εφαπτομενικής ροής (PELLIKON της εταιρείας MILLIPORE) για καθαρισμό των 

προϊόντων από μικρού μοριακού βάρους πολυμερικές αλυσίδες και συσκευή λυοφιλίωσης 

(LYPH.LOCK 1L της εταιρείας LABCONCO). Επίσης τα απαραίτητα όργανα για τον 

χαρακτηρισμό των πολυμερών και τη μελέτη των ιδιοτήτων τους και της συμπεριφοράς τους σε 

αραιά και πυκνά διαλύματα. Συγκεκριμένα, τα επιστημονικά όργανα που χρησιμοποιούνται για την 

υποστήριξη της έρευνας του εργαστηρίου όσο και για την εκπαίδευση των φοιτητών 

περιλαμβάνουν: Όργανο στατικής και δυναμικής σκέδασης του φωτός (BROOKHAVEN), 

ημιαυτόματα ιξωδόμετρα (SCHOTT GERӒTE), αυτόματο μικροϊξωδόμετρο (Anton Paar), Ρεόμετρο 

τάσης (ΤΑ, ΑR2000ex), Φθοσισμόμετρο (PERKIN ELMER), Χρωματογραφία δια μέσου πηκτώματος 

με ανιχνευτές διαφορικό διαθλασίμετρο (RΙ) και UV-VIS, Φασματοφωτόμετρο UV-VIS (HITACHI), 

συσκευή διαφορικής θερμικής ανάλυσης (DSC,TA), συσκευή φυγοκέντρησης (Sigma 2Κ15), συσκευή 

παραγωγής υπερκαθαρού νερού (ELGA, MEDICA-R 7/15). 

148

149


Διαπολυμερή σύμπλοκα δεσμών υδρογόνου – Συστήματα αποκρίσιμα στο pH: Εξετάζεται ο 

σχηματισμός διαπολυμερών συμπλόκων μεταξύ ασθενών πολυοξέων, όπως το πολυ(ακρυλικλό 

οξύ) και πολυβάσεων Lewis, όπως το πολυαιθυλενοξείδιο, με δεσμούς υδρογόνου σε σχετικά 

χαμηλό pH (3,0 – 4,0). Επίσης, υπό όρους, είναι δυνατή η δημιουργία συστημάτων, με αξιοποίηση 

εμβολιασμένων πολυηλεκτρολυτών, που εμφανίζουν φαινόμενα σχηματισμού πηκτωμάτων σε πυκνά 

διαλύματα χαμηλού pH (1,0 – 2,0), ή κολλοειδή νανοσωματίδια σε αραιά διαλύματα, επίσης 

χαμηλού pH. 

Θερμοπαχυνόμενα συστήματα: Πρόκειται για συστήματα βασιζόμενα σε υδατοδιαλυτά 

πολυμερή, συνθετικά ή ημισυνθετικά, που, εμβολιαζόμενα με μακρομοριακές αλυσίδες πολυμερών 

που εμφανίζουν αντίστροφη συμπεριφορά διαλυτότητας, δηλαδή καθιζάνουν με άνοδο της 

θερμοκρασίας (εμφανίζουν LCST), επιδεικνύουν αντίθετη προς την συμπεριφορά Arrhenius 

μεταβολή του ιξώδους των διαλυμάτων τους, δηλαδή αύξηση του ιξώδους με αύξηση της 

θερμοκρασίας. Αυτό τα καθιστά ενδιαφέροντα για χρήση σε περιπτώσεις που απαιτείται ρύθμιση 

του ιξώδους αλλά και για τη δημιουργία υδροπηκτωμάτων που θα μπορούσαν να 

χρησιμοποιηθούν για απελευθέρωση φαρμάκων. 

Διαλυτά σύμπλοκα πολυηλεκτρολυτών: Μεταξύ αντίθετα φορτισμένων πολυηλεκτρολυτών, 

αλλά και με πρωτεΐνες, σχηματίζονται αδιάλυτα σύμπλοκα και προκύπτει διαχωρισμός φάσεων. 

Με χρήση εμβολιασμένων με ουδέτερα υδατοδιαλυτά πολυμερή πολυηλεκτρολυτών είναι δυνατός 

ο σχηματισμός διαλυτών συμπλόκων πολυηλεκτρολυτών που δίνουν σταθερά κολλοειδή 

νανοσωματίδια σε υδατικά διαλύματα, με πιθανό βιολογικό ενδιαφέρον. 

Αλληλεπιδράσεις πολυμερών και επιφανειοδραστικών ουσιών: Έχουν μελετηθεί 

αλληλεπιδράσεις μεταξύ υδατοδιαλυτών πολυμερών, ουδέτερων ή φορτισμένων, με 

επιφανειοδραστικά μέσα, ανιοντικά ή κατιοντικά, και ο σχηματισμός συμπλόκων πολυμερών – 

επιφανειοδραστικών. 

Ενέσιμα φυσικά υδροπηκτώματα πολυηλεκτρολυτών αποκρίσιμα στο pH: Σχεδιάστηκαν 

αμφίφιλα τρισυσταδικά συμπολυμερή (τύπου ΒΑΒ) αποτελούμενα από μια κεντρική συστάδα 

πολυηλεκτρολύτη (η πολυαμφολύτη) ενωμένου και στα δύο άκρα του με υδρόφοβες μικρές 

αλυσίδες. Το πολυμερές αυτό διασυνδέεται αυθόρμητα στο νερό σε σχετικά χαμηλές 

συγκεντρώσεις ( ~ 1% κ.β.) σχηματίζοντας ένα τρισδιάστατο δίκτυο διαμέσου υδρόφοβων 

αλληλεπιδράσεων των ακραίων συστάδων. 

150

Συνέπεια της αυτοοργάνωσης του πολυμερούς είναι η δραματική αύξηση του ιξώδους του υγρού 

κατά πολλές τάξεις μεγέθους δημιουργώντας ένα υδροπήκτωμα. Δεδομένου ότι η κεντρική 

συστάδα είναι ένας ασθενής πολυηλεκτρολύτης, η διαμόρφωση της αλυσίδας εξαρτάται από το 

βαθμό ιονισμού της και κατ επέκταση από το pH. Τα φυσικά αυτά υδροπηκτώματα εμφανίζουν 

επίσης έντονα φαινόμενα ρεολέπτυνσης. Η συνδυασμένη εξάρτηση του ιξώδους του σύνθετου 

υγρού από το pH και το ρυθμό διάτμησης τα καθιστά ενέσιμα υδροπηκτώματα. 

Ενέσιμα φυσικά υδροπηκτώματα αποκρίσιμα στη θερμοκρασία: Σχεδιάζοντας κατάλληλα τις 

ακραίες συστάδες του ΒΑΒ συμπολυμερούς έτσι ώστε να εμφανίζουν LCST, δημιουργήθηκαν 

φυσικά υδροπηκτώματα αποκρινόμενα στη θερμοκρασία. Η ενεσιμότητά τους εξασφαλίστηκε από 

το γεγονός ότι η προκαλούμενη με θέρμανση μετατροπή των υδρόφιλων συστάδων Β σε 

υδρόφοβες, εκφραζόμενη ως κρίσιμη θερμοκρασία SOL-GEL του συστήματος, σχεδιάστηκε μεταξύ 

της θερμοκρασίας δωματίου και της φυσιολογικής θερμοκρασίας του ανθρώπινου οργανισμού. 

Σχεδιασμός αποκρίσιμων νανοφορέων για την ελεγχόμενη αποδέσμευση φαρμάκων: 

Σχεδιάστηκαν «έξυπνα» αμφίφιλα συσταδικά τριπολυμερή διαφόρων αρχιτεκτονικών (γραμμικά ή 

αστεροειδή) με σκοπό την δημιουργία νανοφορέων. Τα συμπολυμερή αυτά αυτοοργανούμενα σε 

υδατικά μέσα έδωσαν ενδιαφέροντα πολυ-διαμερισματικά μικκύλια, πολυμεροσώματα (αντίστοιχα 

των λυποσωμάτων) καθώς και μικροκάψουλες. Οι νανοφορείς αυτοί εμφανίζουν σταθερότητα 

στις φυσιολογικές συνθήκες, είναι αόρατοι στο ανοσοποιητικό σύστημα, λόγω επικάλυψης με 

συστάδες PE, και παρουσιάζουν ελεγχόμενη αποδέσμευση φαρμάκων ανάλογα με το pH του 

μέσου. Η τελευταία ιδιότητα είναι χρήσιμη για αντικαρκινική στόχευση (φυσιολογικό pH 7,4, pH 

όγκου 6.5). 

Σύνθετα πολυμερικά συστήματα ελεγχόμενης αποδέσμευσης φαρμάκων: Συνδυασμός 

νανοφορέων με ενέσιμα υδροπηκτώματα έδωσαν συστήματα ελεγχόμενης και παρατεταμένης 

(μέχρι και 20 ημέρες) αποδέσμευσης φαρμακευτικών ουσιών. 

Ανάπτυξη βιοαποικοδομήσιμων συμπολυμερών για βιοϊατρικές εφαρμογές: Η 

βιοαποικοδόμηση των νανοφορέων ή/και των ενέσιμων υδροπηκτωμάτων είναι προϋπόθεση για τη 

χρήση τους σε βιοεφαρμογές. Για το σκοπό αυτό αναπτύσσονται αυτοοργανούμενα πολυμερικά 

υλικά βασισμένα σε φυσικά πολυμερή (π.χ. αλγινικά πολυσάκχαρα) ή/και τεχνητά πολυπεπτίδια. 

151

152

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Η ερευνητική ομάδα των Προηγμένων Διεργασιών Οξείδωσης ξεκίνησε το έτος 2013 στο κτήριο 

της επέκτασης του τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών. Στο εργαστήριο 

εκπονείται ένας μεγάλος αριθμός μεταπτυχιακών και προπτυχιακών διπλωματικών εργασιών. 


Η ερευνητική ομάδα δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη, βελτιστοποίηση, προσομοίωση και 

εφαρμογή προχωρημένων διεργασιών οξείδωσης (advanced oxidation processes - AOPs) για 

την επεξεργασία αστικών και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων, καθώς και διαφόρων άλλων 

υδατικών μητρών (υπόγεια νερά, πόσιμο νερό, επεξεργασμένα λύματα). 

Οι τεχνολογίες που μελετώνται περιλαμβάνουν την ετερογενή και ομογενή φωτοκατάλυση σε 

αιωρήματα ημιαγώγιμων κόνεων και διαλύματα αλάτων σιδήρου, αντιστοίχως, την υγρή οξείδωση 

σε υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις παρουσία ή όχι οξειδίων στοιχείων μετάπτωσης ή ευγενών 

μετάλλων, την χρήση υπερήχων χαμηλής συχνότητας και μεγάλης ισχύος, τον 

οζονισμό/οζονόλυση, την ηλεκτροχημική οξείδωση σε διάφορα «ενεργά» και «μη ενεργά» ανοδικά 

υλικά, καθώς και συνδυασμούς των παραπάνω μεθόδων, ώστε να εξακριβωθεί η πιθανή 

συνεργιστική δράση. 

Η ερευνητική μεθοδολογία περιλαμβάνει κινητικές και μηχανιστικές μελέτες με στόχο την κατανόηση 

της αλληλεπίδρασης των διαφόρων παραμέτρων λειτουργίας, την ταυτοποίηση των μεταβολιτών, 

τον προσδιορισμό του δικτύου των πιθανών αντιδράσεων και την εκτίμηση των χημικών και 

βιολογικών ιδιοτήτων μετά την επεξεργασία. 

Οι «στόχοι» της επεξεργασίας καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα από ρύπους προτεραιότητας, όπως 

οι μεταβολίτες των φαρμακευτικών ουσιών σε επεξεργασμένα υγρά απόβλητα σε συγκεντρώσεις 

της τάξης των ng/L-μg/L, «ήπια» βιομηχανικά απόβλητα, όπως αυτά των κλωστοϋφαντουργείων, 

μέχρι «βαριά» βιομηχανικά απόβλητα, όπως αυτά των ελαιουργείων, πυρηνελαιουργείων και 

διασταλαγμάτων από ΧΥΤΑ. Επίσης, μελετάται η αδρανοποίηση παθογόνων μικροοργανισμών σε 

υδατικές μήτρες, καθώς και η συν-επεξεργασία βαρέων μετάλλων και οργανικών. 

Η βιώσιμη επεξεργασία των διαφόρων μητρών απαιτεί επίσης την εφαρμογή κι άλλων αρχών της 

περιβαλλοντικής χημικής μηχανικής, όπως οι διεργασίες διαχωρισμού για την ανάκτηση και 

αξιοποίηση χρήσιμων παραπροϊόντων ή και την επαναχρησιμοποίηση συγκεκριμένων ρευμάτων, 

πεδία στα οποία επίσης δραστηριοποιείται η ομάδα. 

153


Διονύσης Μαντζαβίνος Καθηγητής mantzavinow@chemeng.upatras.gr 

Ζαχαρίας Φροντιστής 

zfrontistis@chemeng.upatras.gr 

Ελένη Γκρίλλα 

elen.grilla@gmail.com 

Βασιλική Ματθαίου 

basiliki.mat@gmail.com 


Η ερευνητική ομάδα δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη, βελτιστοποίηση, προσομοίωση και 

εφαρμογή προχωρημένων διεργασιών οξείδωσης (advanced oxidation processes - AOPs) για 

την επεξεργασία αστικών και βιομηχανικών υγρών αποβλήτων, καθώς και διαφόρων άλλων 

υδατικών μητρών (υπόγεια νερά, πόσιμο νερό, επεξεργασμένα λύματα). 

Οι τεχνολογίες που μελετώνται περιλαμβάνουν την ετερογενή και ομογενή φωτοκατάλυση σε 

αιωρήματα ημιαγώγιμων κόνεων και διαλύματα αλάτων σιδήρου, αντιστοίχως, την υγρή οξείδωση 

σε υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις παρουσία ή όχι οξειδίων στοιχείων μετάπτωσης ή ευγενών 

μετάλλων, την χρήση υπερήχων χαμηλής συχνότητας και μεγάλης ισχύος, τον 

οζονισμό/οζονόλυση, την ηλεκτροχημική οξείδωση σε διάφορα «ενεργά» και «μη ενεργά» ανοδικά 

υλικά, καθώς και συνδυασμούς των παραπάνω μεθόδων, ώστε να εξακριβωθεί η πιθανή 

συνεργιστική δράση. 

Η ερευνητική μεθοδολογία περιλαμβάνει κινητικές και μηχανιστικές μελέτες με στόχο την κατανόηση 

της αλληλεπίδρασης των διαφόρων παραμέτρων λειτουργίας, την ταυτοποίηση των μεταβολιτών, 

τον προσδιορισμό του δικτύου των πιθανών αντιδράσεων και την εκτίμηση των χημικών και 

βιολογικών ιδιοτήτων μετά την επεξεργασία. 

Οι «στόχοι» της επεξεργασίας καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα από ρύπους προτεραιότητας, όπως 

οι μεταβολίτες των φαρμακευτικών ουσιών σε επεξεργασμένα υγρά απόβλητα σε συγκεντρώσεις 

της τάξης των ng/L-μg/L, «ήπια» βιομηχανικά απόβλητα, όπως αυτά των κλωστοϋφαντουργείων, 

μέχρι «βαριά» βιομηχανικά απόβλητα, όπως αυτά των ελαιουργείων, πυρηνελαιουργείων και 

διασταλαγμάτων από ΧΥΤΑ. Επίσης, μελετάται η αδρανοποίηση παθογόνων μικροοργανισμών σε 

υδατικές μήτρες, καθώς και η συν-επεξεργασία βαρέων μετάλλων και οργανικών. 

Η βιώσιμη επεξεργασία των διαφόρων μητρών απαιτεί επίσης την εφαρμογή κι άλλων αρχών της 

περιβαλλοντικής χημικής μηχανικής, όπως οι διεργασίες διαχωρισμού για την ανάκτηση και 

αξιοποίηση χρήσιμων παρα-προϊόντων ή και την επαναχρησιμοποίηση συγκεκριμένων ρευμάτων, 

πεδία στα οποία επίσης δραστηριοποιείται η ομάδα. 

154

155


Εργαστηριακός εξοπλισμός: 

Αντιδραστήρας υγρής οξείδωσης υψηλών θερμοκρασιών και πιέσεων, γεννήτρια υπερήχων 

χαμηλής συχνότητας, γεννήτρια όζοντος, προσομοιωτής ηλιακού φωτός, αντιδραστήρες 

ηλεκτροχημικής οξείδωσης. 

Αναλυτικός εξοπλισμός: 

Αναλυτής οργανικού άνθρακα, αναλυτής οικοτοξικότητας, υγρός χρωματογράφος υψηλής 

απόδοσης (HPLC), φασματοφωτόμετρο. 


Αποδόμηση ρύπων προτεραιότητας στον κύκλο του νερού: Μελέτη επιλεγμένων προηγμένων 

διεργασιών οξείδωσης ως προς την αποτελεσματικότητα τους στην απομάκρυνση ενδοκρινικών 

διαταρακτών ή φαρμακευτικών ουσιών από υδατικά διαλύματα με ιδιαίτερη έμφαση στην 

περίπτωση των περιβαλλοντικών δειγμάτων (επεξεργασμένα υγρά απόβλητα). 

Επεξεργασία ή και αξιοποίηση βιομηχανικών αποβλήτων: Μελέτη εφαρμογής της μεθόδου της 

ηλεκτροχημικής οξείδωσης υγρών αποβλήτων προερχόμενων από διεργασία παραγωγής 

βρώσιμης ελιάς καθώς και απόβλητα οινοποιείων. Επιπλέον, μελετάται ο βαθμός μείωσης του 

οργανικού φορτίου και ο αποχρωματισμός του επεξεργασμένου αποβλήτου. Αξιοποίηση 

βιομηχανικών αποβλήτων, όπως η ερυθρά ιλύς, η οποία αποτελεί το παραπροϊόν της διεργασίας 

παραγωγής αλούμινας από βωξίτη, ως καταλύτης για την αποδόμηση ρύπων σε σύνθετες 

υδατικές μήτρες. 

Νευρωνικά δίκτυα: Χρήση των νευρωνικών δικτύων για την προσομοίωση των διεργασιών 

προηγμένης οξείδωσης. Πρόβλεψη της οξειδωτικής διάσπασης των ενδοκρινικών διαταρακτών 

κατά την διάρκεια της επεξεργασίας τους με χρήση επιλεγμένων προηγμένων διεργασιών 

οξείδωσης. 

156

157

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗΣ & 

ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΩΝ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το εργαστήριο Στατιστικής Θερμοδυναμικής και Μακρομορίων θεσμοθετήθηκε επίσημα το 2002 

με σκοπό την εξυπηρέτηση των διδακτικών και ερευνητικών αναγκών του Τμήματος Χημικών 

Μηχανικών στα γνωστικά αντικείμενα της Φυσικοχημείας, της Στατιστικής Θερμοδυναμικής, της 

Στατιστικής Μηχανικής και της Μοριακής προσομοίωσης υλικών με πολύπλοκη μακρομοριακή 

δομή. Ο πρώτος Διευθυντής του Εργαστηρίου ήταν ο καθ. Δώρος Θεοδώρου ερχόμενος από 

το Πανεπιστήμιο του Berkeley, ΗΠΑ. Από το 2002 που θεσμοθετήθηκε το Εργαστήριο και μέχρι 

σήμερα έχουν εκπονηθεί σε αυτό 13 διδακτορικές διατριβές ενώ έχει ολοκληρωθεί και ένας πολύ 

μεγάλος αριθμός μεταπτυχιακών (ΜΔΕ) και προπτυχιακών διπλωματικών εργασιών. Επίσης, στο 

εργαστήριο έχει υλοποιηθεί ένας πολύ μεγάλος αριθμός ερευνητικών έργων τα οποία 

χρηματοδοτήθηκαν από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους αλλά και από μεγάλες βιομηχανίες 

κυρίως εκτός Ελλάδας. Βασικό αντικείμενο της έρευνας του εργαστηρίου είναι η κατανόηση των 

μικροσκοπικών μηχανισμών που διέπουν τις φυσικές ιδιότητες υλικών με πολύπλοκη μακρομοριακή 

δομή μέσω της ανάπτυξης καινοτόμων μεθόδων μοντελοποίησης σε πολλαπλές κλίμακες μήκους 

και χρόνου, προσομοίωσης της δομής και των ιδιοτήτων διαμόρφωσης αυτών των υλικών με 

σύγχρονες μεθόδους όπως η Μοριακή Δυναμική, η Monte Carlo, η δυναμική κατά Brown, και η 

κινητική Monte Carlo. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται και στην ανάπτυξη καταστατικών ρεολογικών 

μοντέλων για σύνθετα ρευστά όπως τα διαπλεγμένα πολυμερή σε διάλυμα ή τήγμα, διαλύματα 

πολυμερών που αναπτύσσονται μικκύλια, και το αίμα. Τα τελευταία χρόνια, το εργαστήριο 

επεκτείνει τις δραστηριότητές του σε μια καινούργια περιοχή, αυτής της κβαντικής θεωρίας 

πεδίων μέσω αρχών της θερμοδυναμικής εκτός ισορροπίας για ανοιχτά κβαντικά συστήματα που 

επιτρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα φαινόμενα τριβής που αναπτύσσονται κατά τη δυναμική 

εξέλιξη του συστήματος. Τα φαινόμενα αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο στη διάδοση των 

θεμελιωδών σωματιδίων όταν λαμβάνει χώρα σύγκρουση, και κατά κανόνα αμελούνται σε 

παραδοσιακές θεωρίες που βασίζονται στη Χαμιλτονιανή προσέγγιση. 

158


Βλάσης Μαυραντζάς Καθηγητής vlasis@chemeng.upatras.gr 

Μαίρη Σύψα ΕΤΕΠ sypsa@chemeng.upatras.gr 

Χαρά Αλεξίου 

xalexiou@chemeng.upatras.gr 

Κατερίνα Καραδήμα 

kkaradima@chemeng.upatras.gr 

Σταύρος Περουκίδης 

peroukid@upatras.gr 

Παύλος Στεφάνου 

stefanou.pavlos@ucy.ac.cy 

Δημήτρης Τσαλίκης 

tsalikis@chemeng.upatras.gr 

Παναγιώτης Αλατάς 

p.alatas@chemeng.upatras.gr 

Παναγιώτης Μερμίγκης 

mermigkis@chemeng.upatras.gr 

Δημήτρης Μιντής 

d.mintis@chemeng.upatras.gr 

Μανώλης Σκούντζος 

skountzos@chemeng.upatras.gr 

Φλώρα Τσούρτου 

tflora@chemeng.upatras.gr 

Ιωάννα Τσιμούρη 

tsimouri@chemeng.upatras.gr 

Web Site: http://lstm.chemeng.upatras.gr 

159


Οι ερευνητικές μας προσπάθειες εστιάζονται στη μελέτη των δομικών, θερμοδυναμικών και 

ρεολογικών ιδιοτήτων συστημάτων που χαρακτηρίζονται από σύνθετη μακρομοριακή-πολυμερική 

δομή. Ο κύριος στόχος μας είναι η πρόβλεψη αυτών των ιδιοτήτων απ’ ευθείας από τη χημική 

σύσταση των αλυσίδων με τη βοήθεια καινοτόμων αλγορίθμων Monte Carlo και Μοριακής 

Δυναμικής σε ατομιστικό επίπεδο. Ο κύριος όγκος των προσπαθειών εστιάζεται στη μελέτη 

πολυμερικών τηγμάτων. Παρ’ όλα αυτά, σημαντικές προσπάθειες γίνονται προς την κατεύθυνση 

της μοντελοποίησης και προσομοίωσης των πολυμερικών κρυστάλλων, πολυμερικών διαλυμάτων 

αλλά και της ανάπτυξης μορφολογίας στη νανοκλίμακα σε τέτοια συστήματα. 

Τα πολυμερικά υλικά αποτελούνται εν γένει από μακριές αλυσίδες μακρομορίων και οι ιδιότητές 

τους είναι πολύ διαφορετικές από τις ιδιότητες των απλών μορίων που κατά κανόνα 

ακολουθούν τη Νευτωνική συμπεριφορά. Τα πολυμερικά υλικά τα χαρακτηρίζει ένα ευρύτατο 

φάσμα χαρακτηριστικών χρόνων και μηκών που καθιστά την απ’ ευθείας μοριακή τους 

προσομοίωση ιδιαίτερα προκλητική. 

Με σκοπό τη γεφύρωση του χάσματος που παρατηρείται στις κλίμακες χρόνων και μηκών 

μεταξύ κίνησης πολυμερικών τμημάτων σε μοριακό επίπεδο και ροής σε πρακτικές εφαρμογές, 

που θα επιτρέψει και την επιτυχή μοντελοποίηση της δομής και την ανάλυση της δυναμικής 

συμπεριφοράς τους, η ερευνητική μας ομάδα ακολουθεί μια καινούργια στρατηγική τα τελευταία 

χρόνια, η οποία περιλαμβάνει τη συνδυασμένη ανάπτυξη καινοτόμων αλγορίθμων Monte Carlo 

και Μοριακής Δυναμικής αλλά και θεωριών βασισμένων στην επιστήμη της θερμοδυναμικής εκτός 

ισορροπίας για την περιγραφή των φαινομένων μεταφοράς που διέπουν τη συμπεριφορά αυτών 

των εξαιρετικά πολύπλοκων ρευστών. Οι μέθοδοι αυτές εφαρμόζονται σήμερα στο εργαστήριό 

μας για: 

• την αποτελεσματική εξισορρόπηση της ατομιστικής δομής των συμπυκνωμένων φάσεων 

πολύπλοκων πολυμερών βασισμένων στα πολυθειοφένια, αλλά και της δευτεροταγούς 

δομής πολυπτετιδίων υπό κενό ή στο νερό 

• την κατανόηση των δυναμικών και ρεολογικών ιδιοτήτων συνθετικών και βιολογικών 

πολυμερών με κυκλική δομή όπως το PEO και η διπλή έλικα DNA (DNA mini circles) των 

οποίων η συμπεριφορά αποκλίνει από τη θεωρία του ερπυσμού και καθορίζεται από 

φαινόμενα διαπέρασης ενός μορίου μέσω του άλλου 

• την πρόβλεψη της τοπικής δυναμικής και των διαμορφώσεων των αλυσίδων σε τήγματα 

πολυμερικών νανοσυνθέτων του πολυ-μεθακρυλικού μεθυλεστέρα (PMMA) και του πολυαιθυλενοξειδίου 

(PEO) βασισμένων στο γραφένιο, στους καρβονικούς νανοσωλήνες και στη 

σίλικα, και της συσχέτισής τους με τις μακροσκοπικές φυσικές ιδιοτήτων αυτών των υλικών 

(ρεολογικές, μηχανικές, ιδιότητες διαπερατότητας σε μικρά μόρια όπως το νερό) 

160

• την κατανόηση των πολύπλοκων θερμοδυναμικών και ιξωδοελαστικών ιδιοτήτων υδατικών 

διαλυμάτων αντίθετα φορτισμένων πολυηλεκτρολυτών (complex coacervation) 

• την κατανόηση της δομής και των θερμοδυναμικών ιδιοτήτων ατμοσφαιρικών 

νανοσωματιδίων 

• την περιγραφή των διαμορφώσεων και της ρεολογικής συμπεριφοράς πολύπλοκων, μη 

Νευτωνικών ρευστών, όπως τα τήγματα διαπλεγμένων πολυμερικών νανοσυνθέτων, τα 

διαλύματα τηλεχειλικών πολυμερών που σχηματίζουν μικκύλια, και το αίμα. 

Τα τελευταία χρόνια, το εργαστήριο δραστηριοποιείται και σε δύο νέες περιοχές: 

• της μελέτης του ρυθμού καθίζησης νανοσυσσωματωμάτων κλασματικής διάστασης με τη 

μέθοδο της δυναμικής κατά Brown, που λαμβάνει υπόψη και την περιστροφική κίνηση των 

σωματιδίων κατά την καθίζηση 

της θερμοδυναμικής ανοιχτών, μη-αντιστρεπτών κβαντικών συστημάτων, με έμφαση στον 

υπολογισμό του διαδότη της βαθμωτής θεωρίας φ 4 μέχρι και τρίτης τάξης στην παράμετρο 

αλληλεπίδρασης λ παρουσία τριβών, και ενδελεχή σύγκριση με το αντίστοιχο αποτέλεσμα από 

τα διαγράμματα Feynman της Λαγκρανζιανής κβαντικής θεωρίας στο όριο μηδενικής τριβής. 


Μοριακή δυναμική διαλυμάτων κυκλικών μορίων DNA (Δρ. Χαρά Αλεξίου): Προβλέπουμε τις 

ιδιότητες μεταφοράς υδατικών διαλυμάτων κυκλικών βιοπολυμερών DNA και προτείνουμε νόμους 

κλιμάκωσης για τις δομικές, δυναμικές και ρεολογικές ιδιότητές τους (μέση γυροσκοπική ακτίνα, 

ιξώδες, χρόνος χαλάρωσης, συντελεστής διάχυσης) συναρτήσει φυσικοχημικών παραμέτρων 

(μοριακό βάρος, συγκέντρωση μακρομορίων, θερμοκρασία, ποιότητα διαλύτη). Υπό μια ευρύτερη 

έννοια, οι εξαγόμενες συσχετίσεις δομής-ιδιοτήτων μπορούν να αποτελέσουν οδηγό για τον 

σχεδιασμό μακρομορίων με ελεγχόμενες ρεολογικές ιδιότητες. 

Δομή και θερμοδυναμικές ιδιότητες ατμοσφαιρικών νανοσωματιδίων (Δρ. Κατερίνα 

Καραδήμα): Μελετάμε τις φυσικοχημικές ιδιότητες αερολυμάτων και πώς αυτές επηρεάζονται 

από την παρουσία οργανικών μορίων ή μιγμάτων τους με διαφορετικές ιδιότητες (διαφορετική 

διαλυτότητα, πτητικότητα κ.ά.), από τη συνολική ποσότητα της οργανικής μάζας στα σωματίδια, 

από την υγρασία και τη θερμοκρασία. Οι προσομοιώσεις μας επιτρέπουν την παρακολούθηση 

του τρόπου σχηματισμού νανοσωματιδίων πολλών διαφορετικών συστατικών στην ατμόσφαιρα 

και παρέχουν πολύ σημαντικές πληροφορίες για τη μορφολογία τους, το μέγεθός τους, την 

πυκνότητά τους, τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μορίων που συμμετέχουν στο νανοσωματίδιο, 

την κινητικότητά τους κ.ά.. 

161

Μικκυλιοποίηση σε διαλύματα διεπιφανειακά ενεργών ουσιών με εφαρμογές στην υγιεινή 

(Δρ. Σταύρος Περουκίδης): Μελετάμε την αυτοοργάνωση και τις ρεολογικές ιδιότητες υδατικών 

διαλυμάτων που περιλαμβάνουν επιφανειοδραστικά μόρια καθώς και πολύπλοκα πολυμερή (με 

υδρόφοβες/υδρόφιλες μονάδες). Αναπτύσσουμε αδροποιημένα μοριακά μοντέλα για την 

προσομοίωση πολύπλοκων μορφολογιών και, εν συνεχεία, μέσω του αντίστροφου μοριακού 

σχεδιασμού, σε εξισορροπημένες μορφολογίες, κτίζουμε ατομιστικές απεικονίσεις για τη μελέτη 

των ιδιοτήτων αυτών των συστημάτων εκτός ισορροπίας (π.χ. ρεολογική συμπεριφορά). Η 

ερευνητική δραστηριότητα συμβάλει στην κατανόηση της σχέσης φυσικών ιδιοτήτων με τη 

μοριακή αρχιτεκτονική και συνεπώς στη μοριακή σχεδιοποίηση τέτοιων διαλυμάτων. 

Καταστατικά ρεολογικά μοντέλα σύνθετων πολυμερικών ρευστών (Δρ. Παύλος Στεφάνου): 

Αναπτύσσουμε καταστατικά μοντέλα χρησιμοποιώντας φορμαλισμούς της θερμοδυναμικής εκτός 

ισορροπίας για την περιγραφή της ροϊκής και δυναμικής συμπεριφοράς σύνθετων νανοδομημένων 

συστημάτων. Ανεξάρτητα από το είδος του συστήματος (π.χ. βιολογικό ή χημικό), το 

προτεινόμενο καταστατικό μοντέλο θα πρέπει να υπακούει τους νόμους της θερμοδυναμικής. 

Μέχρι στιγμής, έχουμε αναπτύξει γενικευμένα καταστατικά μοντέλα για πολυμερικά τήγματα, 

πολυμερικά διαλύματα, μικυλλιακά συστήματα, πολυμερικά νανοσύνθετα υλικά, και αίμα. 

Τήγματα δακτυλίων συνθετικών πολυμερών (Δρ. Δημήτρης Τσαλίκης): Προβλέπουμε την 

εξάρτηση των δυναμικών και ρεολογικών ιδιοτήτων κυκλικών μακρομορίων από το μοριακό τους 

βάρος. Μέσω ανάλυσης των δυναμικών τροχιών που λαμβάνονται από τις προσομοιώσεις με 

νέες γεωμετρικές μεθοδολογίες, πιστοποιήσαμε την ύπαρξη τοπολογικών περιορισμών σε τέτοια 

συστήματα που επιζούν ακόμη και για χρόνους πολύ μεγαλύτερους από το χρόνο χαλάρωσης 

των κυκλικών μορίων και σχετίζονται με τη δυνατότητα μορίων (κυκλικών ή γραμμικών) να 

διαπερνούν την επιφάνεια που ορίζει ένα κυκλικό μόριο. Η ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων της 

γεωμετρικής ανάλυσης σε σύγχρονα θεωρητικά μοντέλα επιτρέπει την ακριβέστατη περιγραφή 

του μέτρου χαλάρωσης τάσεων τηγμάτων κυκλικών πολυμερών υψηλού μοριακού βάρους σε 

μεγάλους χρόνους. 

Αποσβεστικές κβαντικές θεωρίες πεδίου (Παναγιώτης Αλατάς): Μελετήσαμε τη βαθμωτή φ 4 

θεωρία (στην οποία τα κβάντα είναι μποζόνια) με σκοπό τον υπολογισμό των συνεισφορών στο 

διαδότη έως και τρίτης τάξης στην παράμετρο αλληλεπίδρασης λ. Η προσέγγισή μας ήταν αυτή 

της αποσβεστικής κβαντικής θεωρίας πεδίου, η οποία περιλαμβάνει και όρους τριβής. Από τον 

παραπάνω υπολογισμό πιστοποιήσαμε ότι, απουσία τριβής, τα αποτελέσματά μας ταυτίζονται 

επακριβώς με τα αντίστοιχα από τα διαγράμματα της Λαγκραζιανής κβαντικής θεωρίας πεδίου. 

162

Πολυμερικά νανοσύνθετα βασισμένα στο γραφένιο (Μανώλης Σκούντζος): Προβλέπουμε με 

μεγάλη ακρίβεια και λεπτομέρεια τις μηχανικές ιδιότητες νανοσύνθετων πολυμερικών υλικών 

βασισμένων στο γραφένιο. Κρίσιμοι παράγοντες που επιδρούν δραστικά στη μηχανική 

συμπεριφορά τέτοιων σύνθετων υλικών, όπως το μέγεθος των φύλλων γραφενίου, η 

συγκέντρωσή τους και ο βαθμός διασποράς τους μέσα στην πολυμερική μήτρα, μελετώνται 

συστηματικά, βοηθώντας έτσι στον ορθολογικό σχεδιασμό των διεργασιών παραγωγής τους. 

Επιπλέον, αναπτύσσουμε καινοτόμες τεχνικές που στοχεύουν στην αποτροπή του φαινομένου 

της συσσωμάτωσης των γραφενίων στην πολυμερική μήτρα και στην ενίσχυση των 

αλληλεπιδράσεων μεταξύ φύλλων γραφενίου και μακρομοριακών αλυσίδων για την περαιτέρω 

βελτίωση των μηχανικών ιδιοτήτων αυτών των νέων υλικών. 

Πολυμερικά νανοσύνθετα βασισμένα στους καρβονικούς νανοσωλήνες (Παναγιώτης 

Μερμίγκης): Το κυριότερο αποτέλεσμα των ερευνητικών μας εργασιών σ’ αυτό το έργο είναι ότι 

η διείσδυση (ακόμα και σε μικρό βαθμό) τμημάτων των πολυμερικών αλυσίδων εντός των 

στομίων νανοσωλήνων άνθρακα (Ν.Α.) έχει τρομερό αντίκτυπο στις ιδιότητες διαπέρασης των 

αντίστοιχων νανοσυνθέτων από μικρά μόρια. Οι μοριακές προσομοιώσεις κατέδειξαν ότι, παρά 

την υψηλή κινητικότητα π.χ. μορίων νερού εντός των νανοσωλήνων, η διαχυτική τους 

συμπεριφορά στο νανοσύνθετο είναι πολύ πιο αργή απ’ ότι στο καθαρό πολυμερές! Αυτό 

οφείλεται στο φραγμό των στομίων των Ν.Α. από τις πολυμερικές αλυσίδες, με αποτέλεσμα η 

μετάβαση του νερού από και προς τους Ν.Α. να καθίσταται σπάνιο γεγονός. 

Διαλύματα μιγμάτων αντίθετα φορτισμένων πολυηλεκτρολυτών (Δημήτρης Μιντής): Οι 

μελέτες μας κατέδειξαν ότι η περίσσεια άλατος στο διάλυμα είναι εξαιρετικά αποτρεπτική όσον 

αφορά στη σύζευξη των δύο πολυηλεκτρολυτών καθώς παρεμποδίζει την ανάπτυξη των 

ισχυρών εκλτικών ηλεκτροστατικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ τους. Πιστοποιήσαμε επίσης ότι το 

φαινόμενο της σύζευξης ευνοείται όταν το συνολικό θετικό και το συνολικό αρνητικό φορτίο 

συνυπάρχουν στο διάλυμα σε ισοδύναμες ποσότητες. 

Φαινόμενα αυτοοργάνωσης σε τήγματα πολυθειοφενίων (Φλώρα Τσούρτου): Οι 

προσομοιώσεις μας επιτρέπουν να προβλέπουμε τις μεταβάσεις φάσεων ολιγομερών 

πολύπλοκων ημιαγώγιμων μορίων βασισμένων στο θειοφαίνιο (PT) μέσω ψύξης ισότροπων 

διαμορφώσεων ξεκινώντας από υψηλές θερμοκρασίες. Για το λεπτομερή χαρακτηρισμό των 

ποικίλων υγροκρυσταλλικών φάσεων που αναπτύσσονται κατά την ψύξη (νηματική και σμηκτικές) 

υπολογίζονται σημαντικές ιδιότητες δομής και διαμόρφωσης αυτών των ολιγομερών ως 

συνάρτησης της θερμοκρασίας. Η εργασία μας βοηθά στην κατανόηση των σχέσεων δομήςιδιοτήτων 

σε αυτά τα υλικά και στον ορθολογικό σχεδιασμό της δομής τους για εφαρμογές 

στην οπτοηλεκτρονική (π.χ., ως διόδους εκπομπής φωτός και φωτοβολταϊκά). 

163

Ρεολογική συμπεριφορά αίματος (Ιωάννα Τσιμούρη): Πολλές ασθένειες που σχετίζονται με τις 

ασυνήθιστες ρεολογικές ιδιότητες του αίματος στο κυκλοφοριακό σύστημα μπορεί να αποβούν 

μοιραίες. Επομένως τόσο η κατανόηση της ρεολογικής συμπεριφοράς του αίματος όσο και η 

μοντελοποίησή της είναι ζωτικής σημασίας καθώς μπορούν να συμβάλλουν στην κατανόηση της 

αιτίας της εμφάνισης ασθενειών και στην αξιολόγηση και έγκαιρη διάγνωσή τους. 

Μοντελοποιούμε τη ροή του αίματος μέσω του φορμαλισμού γενικευμένων αγκυλών της 

Θερμοδυναμικής Εκτός Ισορροπίας και περιγράφουμε τη δυναμική συμπεριφορά των ερυθρών 

αιμοσφαιρίων του αίματος δίνοντας έμφαση στους μηχανισμούς συσσωμάτωσης και διάσπασής 

τους. 


Από τον Μάρτιο του 2014 στο εργαστήριο Στατιστικής Θερμοδυναμικής και Μακρομορίων 

λειτουργεί υπολογιστική συστοιχία σε καμπίνα (rack). Στόχος της υποδομής είναι η εκτέλεση 

μαζικών παράλληλων εφαρμογών μοριακής δυναμικής και Monte Carlo, τόσο σε πολυπύρηνους 

μικροεπεξεργαστές (CPU) όσο σε κάρτες γραφικών (GPU). Η καμπίνα περιλαμβάνει πέντε (5) 

υπολογιστικούς κόμβους σε αρχιτεκτονική τύπου Blade με δυνατότητα επέκτασης για άλλους 

έντεκα (11). O κάθε κόμβος περιλαμβάνει 32 πυρήνες (2×AMD Opteron 6376) και 64GB μνήμης 

(DDR3, ECC). H αρχιτεκτονική Blade επιτρέπει την εύκολή επέκταση της υπολογιστικής δομής σε 

συνδυασμό με τη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και τις ελάχιστες χωρικές απαιτήσεις. Από το 

2016 προστέθηκαν στην καμπίνα δύο υπολογιστικοί κόμβοι σε αρχιτεκτονική server, 

περιλαμβάνοντας ο καθένας 36 πυρήνες (2×Intel Xeon E5-2695 v.4) και 64GB μνήμης (DDR4, 

ECC). Για τη βέλτιστη απόδοση του συστήματος οι κόμβοι επικοινωνούν μέσω τοπικού δικτύου 

Gigabit (100Mbps) με κεντρικό υπολογιστή (HPZ820, 2×Intel Xeon 2630) στον οποίο 

συνδέονται οι χρήστες. Στον κεντρικό υπολογιστή έχουν εγκατασταθεί δύο (2) κάρτες γραφικών 

τεχνολογίας CUDA της NVIDIA. Πιο συγκεκριμένα η πρώτη (C2070, 448 πυρήνες CUDA) βασίζεται 

στην αρχιτεκτονική “FERMI” και η δεύτερη (Κ20Χ, 2688 πυρήνες CUDA) στην αρχιτεκτονική 

“KEPLER”. Συνολικά η υπολογιστική υποδομή της ομάδας αποτελείται από 232 πυρήνες, 448GB 

RAM και 3136 πυρήνες CUDA. 

164

165

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Τεχνολογίας Πλάσματος, ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1985 (επίσημη ίδρυση 

Π.Δ.114/2002) από τον Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Δημήτριο Ραπακούλια. Αρχικά στελεχώθηκε από 

τον επιστημονικό συνεργάτη Δρ. Συμεών Καββαδία και τους δύο πρώτους υποψήφιους 

διδάκτορες (Δημήτριο Ματαρά και Δήμητρα Γερασίμου) και ξεκίνησε τις πρώτες δραστηριότητες 

στα επιστημονικά πεδία των φυσικοχημικών διεργασιών πλάσματος και της χημικής εναπόθεσης με 

πλάσμα λεπτών ημιαγώγιμων υμενίων. Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του έγινε η ανάπτυξη 

των εργαστηριακών υποδομών, η απόκτηση εργαστηριακού εξοπλισμού, η εγκατάσταση των 

πρώτων διαγνωστικών τεχνικών πλάσματος και του πρώτου αντιδραστήρα πλάσματος χαμηλής 

πίεσης για εναπόθεση λεπτών υμενίων. Το 1990 απονεμήθηκαν και οι δύο πρώτες διδακτορικές 

διατριβές στους Δρ. Δ. Ματαρά και Δρ. Δ. Γερασίμου για τις ερευνητικές τους εργασίες που 

υλοποιήθηκαν στο Εργαστήριο Τεχνολογίας Πλάσματος. 

Τη δεκαετία 1991-2000 το Εργαστήριο με Διευθυντή το Αν. Καθ. Δ. Ραπακούλια και επιστημονικό 

συνεργάτη το Δρ. Δ. Ματαρά συνέχισε την πολύ γρήγορη ανάπτυξη του, προσελκύοντας 

οικονομικούς πόρους από ανταγωνιστικά ευρωπαϊκά προγράμματα κυρίως στο αντικείμενο των 

φωτοβολταϊκών λεπτών υμενίων πυριτίου. Το 1991 έγινε η μετακίνηση του Εργαστηρίου στο νέο 

κτήριο του Τμήματος Χημικών Μηχανικών (2 ος όροφος). Αυτή τη χρονική περίοδο, 

πραγματοποιήθηκαν τρεις διδακτορικές διατριβές (Δρ. Ν. Σπηλιόπουλος 1991-1997, Δρ. Σπ. 

Στάμου 1994-1999 και Δρ. Ε. Αμανατίδης 1996-2001), αναπτύχθηκαν νέες πρωτοπόρες 

διαγνωστικές τεχνικές πλάσματος και εγκαταστάθηκε ένας υπερσύγχρονος αντιδραστήρας 

πλάσματος υπερυψηλού κενού για εναποθέσεις ημιαγώγιμων υλικών υψηλής καθαρότητας. Την ίδια 

δεκαετία το Εργαστήριο ισχυροποίησε τη θέση του ως ένα από τα πρωτοπόρα Εργαστήρια 

διεργασιών πλάσματος στον Ευρωπαϊκό χώρο και ανάπτυξε ισχυρές επιστημονικές συνεργασίες 

με πολλά ευρωπαϊκά εργαστήρια καθώς υπήρξε ο συντονιστής τεσσάρων ευρωπαϊκών 

προγραμμάτων. Επιπλέον, το 1994 προσελήφθη η κ. Ευγενία Αντωνοπούλου για τη γραμματειακή 

και διοικητική υποστήριξη των δραστηριοτήτων του Εργαστηρίου, η οποία βοήθησε και 

εξακολουθεί να συμβάλλει μέχρι και σήμερα, ως διοικητική υπάλληλος του Πανεπιστημίου Πατρών, 

στην ανάπτυξη του Εργαστηρίου. Το 1997 ο κ. Ραπακούλιας εξελίχθηκε σε Καθηγητή και το 1999 

ο κ. Ματαράς εκλέχθηκε Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου 

Πατρών. 

166

. 

Τη δεκαετία 2001-2010, το Εργαστήριο έχοντας ως προσωπικό τον καθ. Δ. Ραπακούλια, τον Επ. 

Καθ. Δ. Ματαρά και επιστημονικό συνεργάτη το Δρ. Ε. Αμανατίδη συνέχισε την ανάπτυξη του σε 

υλικοτεχνική υποδομή, σε εγκαταστάσεις (διαμόρφωση ενός 2 ου εργαστηρίου στον 1 ο όροφο του 

Τμήματος Χημικών Μηχανικών) και σε εξοπλισμό, ενώ επέκτεινε τις ερευνητικές του δραστηριότητες 

και σε άλλους τομείς όπως η παρασκευή με πλάσμα υδρόφιλων/υδρόφοβων υμενίων, η 

τροποποίηση επιφανειακών ιδιοτήτων υλικών, η παρασκευή υμενίων για αντιδιαβρωτική προστασία 

μετάλλων καθώς και η παρασκευή αντιβακτηριακών επιφανειών. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την 

εξέλιξη έπαιξε η ισχυρή προσέλκυση οικονομικών πόρων μέσω της συμμετοχής του Εργαστηρίου 

σε δεκατέσσερα (14) εθνικά, ευρωπαϊκά, διακρατικά, εδαφικά και βιομηχανικά ανταγωνιστικά 

προγράμματα και δίκτυα. Την περίοδο αυτή εγκαταστάθηκαν δύο νέοι αντιδραστήρες πλάσματος 

χαμηλής πίεσης και αποκτήθηκε ένα υπερσύγχρονο μικροσκόπιο σάρωσης ακίδας (SPM), με 

δυνατότητες απεικόνισης νανοδομών, αλλά και επιφανειακών ηλεκτρικών, μαγνητικών μετρήσεων 

και μετρήσεων θερμικής αγωγιμότητας. Πραγματοποιήθηκαν επίσης, έξι διδακτορικές διατριβές (Δρ. 

Δ. Παπακωνσταντίνου 1999-2004, Δρ. Α. Hammad 1999-2004, Δρ. Ε. Κατσιά 2003-2007, Δρ. Χ. 

Βούλγαρης 2003-2007, Δρ. Μ. Κωστοπούλου 2004-2009 και Δρ. Σπ. Σφήκας 2003-2009). Το 

2004 προστέθηκε στην ομάδα του Εργαστηρίου η κ. Χριστιάνα Αλεξανδρίδου αρχικά ως ΙΔΑΧ και 

στη συνέχεια ως ΕΤΕΠ του Πανεπιστημίου Πατρών, η οποία έχει μέχρι και σήμερα πολύτιμη 

συμβολή στη διαχείριση των ερευνητικών προγραμμάτων του Εργαστηρίου. Το 2005 ο Δ. 

Ματαράς εξελίχθηκε σε Αναπληρωτή Καθηγητή και το 2009 ο Δρ. Ε. Αμανατίδης εκλέχθηκε Επ. 

Καθηγητής στο τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών. 

167

168

Από το 2011 – έως σήμερα, το Εργαστήριο συνεχίζει την ανοδική του πορεία βελτιώνοντας 

τόσο τον εξοπλισμό του αλλά και επεκτείνοντας τις εγκαταστάσεις του. Το συγκεκριμένο χρονικό 

διάστημα εγκαταστάθηκε ένας νέος αντιδραστήρας πλάσματος υψηλής συγκέντρωσης 

ηλεκτρονίων, ένας αντιδραστήρας sputtering και ένας αντιδραστήρας ατμοσφαιρικής πίεσης 

τύπου διηλεκτρικού φράγματος. Αποκτήθηκε επίσης μια συστάδα υπολογιστών για απαιτητικές 

προσομοιώσεις αντιδραστήρων πλάσματος βιομηχανικής κλίμακας, ενώ διαμορφώθηκε ένας 

τρίτος εργαστηριακός χώρος στο υπόγειο του τμήματος Χημικών Μηχανικών. Επιπλέον, το 

εργαστήριο επέκτεινε τις ερευνητικές του δραστηριότητες σε αντικείμενα όπως η μελέτη και 

εφαρμογή ατμοσφαιρικών πηγών πλάσματος στην εναπόθεση υλικών και στη τροποποίηση 

επιφανειακών ιδιοτήτων, η προσομοίωση πηγών πλάσματος υψηλής συγκέντρωσης ηλεκτρονίων, η 

προσομοίωση διεργασιών πλάσματος σε αντιδραστήρες ευρείας κλίμακας, η χημική εναπόθεση με 

πλάσμα γραφενίου, η παρασκευή φωτοβολταϊκών διατάξεων περοβσκιτών, η παρασκευή υλικών 

για μικρορευστονικές διατάξεις και η παρασκευή διατάξεων για ελεγχόμενη έκλυση φαρμάκων. Το 

Εργαστήριο και αυτή την περίοδο συμμετείχε σε ευρωπαϊκά προγράμματα πολύ υψηλού 

προϋπολογισμό ενώ προχώρησε και στη σύναψη απ’ ευθείας συμβάσεων με τη βιομηχανία 

φωτοβολταϊκών κυρίως. Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο πραγματοποιήθηκαν ή είναι σε εξέλιξη 6 

διδακτορικές διατριβές (Δρ. Στ. Βογιατζής 2009-2014, Δρ. Π. Δημητρακέλλης 2009-2014, Δρ. Ε. 

Φαρσάρη 2009-2016, Δρ. Ι. Αλεξίου 2012-2017, Ι. Τσιγάρας 2011-σήμερα, Β. Βρακατσέλλη 

2012 – σήμερα) και δύο μεταπτυχιακές εργασίες ειδίκευσης (Α. Καραβιώτη 2014-2017, Νίκη 

Σωτηρίου 2014-2017). Το 2010 συνταξιοδοτήθηκε ο ιδρυτής του Εργαστηρίου καθ. Δ. 

Ραπακούλιας και Διευθυντής ανέλαβε ο Δ. Ματαράς, ο οποίος εξελίχθηκε στη βαθμίδα του 

καθηγητή το 2011. Το 2017 εξελίχθηκε στη βαθμίδα του Αναπληρωτή Καθηγητή ο Ε. Αμανατίδης 

ενώ το 2017 ο μεταδιδακτορικός συνεργάτης του εργαστηρίου Δρ. Σπ. Σφήκας μετατάχθηκε 

από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό του Πανεπιστημίου 

Πατρών. Από το 2016 η Δρ. Ε. Φαρσάρη είναι μεταδιδακτορική συνεργάτιδα του Εργαστηρίου. 


Δημήτρης Ματαράς Καθηγητής dim@chemeng.upatras.gr 

Λευτέρης Αμανατίδης Αν. Καθηγητής lef@chemeng.upatras.gr 

Χριστιάνα Αλεξανδρίδου ΕΤΕΠ chris@chemeng.upatras.gr 

Ευγενία Αντωνοπούλου Διοικ. Υπάλληλος nia@chemeng.upatras.gr 

Σπύρος Σφήκας ΕΔΙΠ spysfi@chemeng.upatras.gr 

Εργίνα Φαρσάρη 

efarsari@chemeng.upatras.gr 

Web Site: http://www.plasmatech.gr 

169


Μέθοδοι εναπόθεσης νανοδομημένων υμενίων. Χημική εναπόθεση με πλάσμα λεπτών ημιαγώγιμων 

υμενίων (a-Si:H και μc-Si:H), προστατευτικών επιστρωμάτων (a-C:H και SiO x ), υπερυδρόφοβων 

υμενίων τύπου τεφλόν (CF x ), υπερυδρόφιλων υμενίων τύπου τιτάνιας (TiO x ), πολυαιθυλενοξειδίων 

(PEO-like) και νανοδομημένων κεραμικών υλικών (YSZ). Βελτιστοποίηση διεργασιών εναπόθεσης 

με την εφαρμογή διαγνωστικών τεχνικών πλάσματος και προσομοίωση της διεργασίας. 

Φυσικοχημικός χαρακτηρισμός των υλικών και συσχετισμός των ιδιοτήτων των υλικών με τις 

παραμέτρους της διεργασίας. Δυνητικές εφαρμογές: Φωτοβολταϊκές ιδιοσυσκευές, βιοϋλικά, 

προστατευτικά επιστρώματα, αυτοκαθαριζόμενες επιφάνειες, κάλλια καυσίμου 

Φυσικοχημικές διεργασίες πλάσματος χαμηλής πίεσης για την εναπόθεση και την επεξεργασία 

νανοδομημένων υλικών. Εφαρμογή ηλεκτρικών και φασματοσκοπικών μετρήσεων κατά τη διάρκεια 

των διεργασιών. Ανάπτυξη νέων διαγνωστικών μεθόδων για την ανάλυση της αέριας φάσης και 

της αλληλεπίδρασης πλάσματος με τις επιφάνειες. Σχεδιασμός και εγκατάσταση αντιδραστήρων 

πλάσματος χαμηλής και υψηλής συγκέντρωσης ηλεκτρονίων. 

Προσομοίωση διεργασιών πλάσματος εναπόθεσης και επεξεργασίας υλικών με λογισμικό 

υπολογιστικής ρευστοδυναμικής. Βελτιστοποίηση διεργασιών και σχεδιασμός αντιδραστήρων 

ευρείας κλίμακας. 

Υλικά για ελεγχόμενη και στοχευμένη έκλυση δραστικών ουσιών. Παρασκευή μεσοπορώδους 

πυριτίου για παγίδευση αντικαρκινικών φαρμάκων. Χημική εναπόθεση βιοδιασπόμενων υμενίων για 

έλεγχο ρυθμού έκλυσης αντικαρκινικών φαρμάκων. Εφαρμογή: Καθετήρες ουροποιητικού που 

εκλύουν φάρμακα. 

Σχεδιασμός και κατασκευή ατμοσφαιρικών πηγών πλάσματος τύπου διηλεκτρικού φράγματος και 

συστοιχίας μικροεκκενώσεων για χημική εναπόθεση λεπτών υμενίων σε μεγάλες επιφάνειες και 

επεξεργασία ευπαθών υλικών (τρόφιμα, ιατρικά εργαλεία) εκτός κλειστών συσκευασιών. 

170

Ο βασικός εξοπλισμός του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Πλάσματος περιλαμβάνει τα ακόλουθα: 

Τρεις αντιδραστήρες πλάσματος χωρητικής ζεύξης (2 υψηλού κενού, έναν υπερυψηλού) 

Δύο αντιδραστήρες πλάσματος επαγωγικής ζεύξης 

• Έναν αντιδραστήρα sputtering 

• Έναν αντιδραστήρα πλάσματος ατμοσφαιρικής πίεσης τύπου διηλεκτρικού φράγματος 

• Έναν αντιδραστήρα πλάσματος ατμοσφαιρικής πίεσης τύπου τζετ 

• Δυο διατάξεις φασματοσκοπίας αυθόρμητης εκπομπής 

• Τρείς διατάξεις ηλεκτρικών μετρήσεων πλάσματος 

• Δύο διατάξεις συμβολομετρίας με λέιζερ 

• Μια iCCD κάμερα 

• Ένα μικροσκόπιο σάρωσης ακίδας (SPM) 

• Ένα γωνιόμετρο για μετρήσεις επιφανειακής ενέργειας 

• Ένα cluster υπολογιστών (32 επεξεργαστές) 

• Ένα διπλόχωρο κελί ηλεκτροχημικής ανοδίωσης 

• Μια συσκευή ψεκασμού υπερήχων 

• Μία φυγόκεντρο 

• Έναν ομογενοποιητή 

171

172

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ 

& ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΗΣ ΥΔΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗΣ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο Φαινομένων Μεταφοράς και Φυσικοχημικής Υδροδυναμικής ιδρύθηκε το 1982 

από τον αείμνηστο Καθηγητή του Τμήματος Αλκιβιάδη Χ. Παγιατάκη, ο οποίος ήλθε στην Ελλάδα 

φέρνοντας από το Houston, USA την εμπειρία του σε θέματα διφασικής ροή σε πορώδη υλικά, με 

εφαρμογές στην δευτερογενή και τριτογενή εξόρυξη του πετρελαίου. Οι πρώτες ερευνητικές 

δραστηριότητες του εργαστηρίου αφορούσαν την ανάπτυξη δυναμικών εξομοιωτών τύπου 

δικτύου πόρων, ώστε να διασαφηνιστεί η συνεργιστική επίδραση ιξωδών και τριχοειδών 

δυνάμεων στα μεταβατικά πρότυπα ροής δύο φάσεων και αρχικά εστιάστηκε σε προβλήματα, 

όπως η μη αναμίξιμη εκτόπιση δύο φάσεων σε πρότυπα πορώδη μέσα, η αριθμητική 

προσομοίωση της πιθανότητας συνένωσης δύο γαγγλίων πετρελαίου, ο χαρακτηρισμός της 

μικροπορώδους δομής πετρελαιοφόρων πετρωμάτων, κλπ. Η δραστηριότητα του αείμνηστου 

ΑΧΠ ήταν πολυσχιδής και ιδιαίτερα εντυπωσιακή αφού μέχρι το 2009 στο εργαστήριο 

εκπονήθηκαν 21 διδακτορικές εργασίες και δημοσιεύτηκαν πάνω από 100 εργασίες σε διεθνή 

περιοδικά. 

Ιστορική αναδρομή 

Ο. Βύζικα, 1989: Aμιγής μικροεκτόπιση δύο ρευστών μέσα σε πορώδη πετρώματα 

Γ. Κωνσταντινίδης, 1989: Συνένωση γαγγλίων πετρελαίου κατά την αμιγή μικροεκτόπιση μέσα σε πορώδη πετρώματα 

X. Tσακίρογλου, 1990: Bελτιωμένη μέθοδος ανάλυσης της πορώδους δομής διαπερατών στερεών: Εφαρμογή σε Ελληνικά πετρελαιοφόρα 

πετρώματα 

X. Παρασκευά, 1992: Θεωρητική και Πειραματική μελέτη της μεταβατικής συμπεριφοράς συστημάτων βαθιάς διήθησης 

A. Mιχαλοπούλου, 1993: Θεωρητική μελέτη της μικροδιήθησης με εγκάρσια ροή 

Φ. Kουτελιέρης, 1995: Μελέτη των φαινομένων μεταφοράς μάζας προς σμήνος προσροφούντων στερεών σφαιροειδών σωματιδίων από 

κινούμενο υπό συνθήκες έρπουσας ροής Nευτώνειο ρευστό 

Δ. Αβραάμ, 1996: Σχετικές διαπερατότητες και καθεστώτα ροής δύο μη αναμίξιμων ρευστών κατά τη ροή τους σε πορώδη σώματα” 

Μ. Βαλαβανίδης, 1998: Μακροσκοπική θεωρία διφασικής ροής σε πορώδη υλικά βάσει ολοκληρώσεως των φαινομένων κλίμακας πόρων 

A. Aγγελόπουλος, 1998: Μελέτη πολυφασικής ροής σε πορώδη σώματα με τη μέθοδο των κυτταρικών αυτομάτων 

Ε. Σκούρας, 2000: Διάχυση και ρόφηση κατά την ανίχνευση αερίων με ημιαγώγιμους νανοκεραμικούς ανιχνευτές 

Δ. Διαμαντής, 2001: Καύση αερίων υδρογονανθράκων σε πορώδη κεραμικά 

Α. Καλαράκης, 2003: Προσομοίωση της διφασικής ροής με φαινόμενα αλλαγής φάσης με μια νέα μέθοδο κυτταρικών αυτομάτων 

Ι. Χάφεζ, 2006: Aνάπτυξη σύνθετων αποθεμάτων για την ενίσχυση των μηχανικών ιδιοτήτων κοκκωδών υλικών 

Μ. Λιόλιου, 2006: Διερεύνηση της συσσωμάτωσης εδαφών με την επιτόπου απόθεση ανοργάνων αλάτων 

Β. Συγγούνη, 2007: Μια νέα μέθοδος για την μέτρηση διαβρεκτικότητας σε πορώδη υλικά σε πειράματα διφασικής εκτόπισης 

Ι. Σγούντζος, 2007: Αλληλεπίδραση υποκατεστημένων τριαζινών στην διεπιφάνεια εδάφους-ύδατος 

Γ. Καπέλλος, 2008: Φαινόμενα μεταφοράς και δυναμικής της ανάπτυξης μικροβιακών βιοφίλμ κατά την βιοαποδόμηση οργανικών 

ρυπαντών σε πορώδη υλικά. Ιεραρχικά θεωρητική προσομοίωση και πειραματική διερεύνηση. 

Ε. Αρβανίτη, 2008: Aνάπτυξη μιας μεθοδολογίας για την σε βάθος σταθεροποίηση χαλαρών εδαφών 

Χ. Αλεξίου, 2010: Αλληλεπιδράσεις υγροκυτταρικών βιολογικών μέσων σε αγγεία και πορώδη υλικά 

Μ. Ψαρρού: Ανάπτυξη μιας μεθόδου για την προστασία εδαφών από την διάβρωση από το νερό μέσω της επιτόπου καταβύθισης 

αλάτων φωσφορικού ασβεστίου. 

173


Χριστάκης Παρασκευά Αν. Καθηγητής takisp@chemeng.upatras.gr 

Βαρβάρα Συγγούνη 

sygouni@upatras.gr 

Γιώργος Καπέλλος 

gek222@chemeng.upatras.gr 

Δημήτρης Ζάγκλης 

dimitriszag@chemeng.upatras.gr 

Αλέξης Πάντζιαρος 

alexispantzi@gmai.com 

Ευσταθία Παυλάκου 

pavlakou@chemeng.upatras.gr 

Web Site: http://www.chemeng.upatras.gr 

Μετά την απώλεια του Άλκη Παγιατάκη (29 Νοεμβρίου 2009) γίνεται προσπάθεια να διατηρήσει 

το εργαστήριο μέρος των πολυποίκιλων δραστηριοτήτων του ΑΧΠ με έμφαση στην επεξεργασία 

νερού και διήθηση σωματιδιακών ρύπων, την συσσωμάτωση πορωδών υλικών, αλλά παράλληλα 

αναπτύσσεται και μια νέα κατεύθυνση με την επεξεργασία αγροτικών αποβλήτων μέσω της 

χρήσης μεμβρανών εγκάρσιας ροής (Υπερδιήθηση, Νανοδιήθηση και Αντίστροφη Όσμωση). 

174

175

Τα πειράματα διήθησης σωματιδιακών ρύπων επαναλαμβάνονται στο εργαστήριο σε συνδυασμό 

με την μελέτη της προεπεξεργασίας νερού με μεθόδους κροκίδωσης/καθίζησης, χρησιμοποιώντας 

νέους ηλεκτρολύτες και πολυηλεκτρολύτες, με λιγότερες συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία και 

συγκρίνεται η απόδοση των φίλτρων άμμου με την διήθηση σε πιλοτικές μονάδες υπερδιήθησης. Η 

δραστηριότητα, όμως, στην οποία συμμετέχουν οι περισσότεροι μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί 

φοιτητές του εργαστηρίου σήμερα, είναι η εφαρμογή της τεχνολογίας διήθησης μεμβρανών για την 

επεξεργασία νερού και υγρών αγροτοβιομηχανικών αποβλήτων αφού επεκτάθηκε πέραν της 

επεξεργασίας αποβλήτων και σε μεθόδους απομόνωσης και εμπλουτισμού ουσιών που 

περιέχονται στα απόβλητα, ουσίες με ιδιαίτερη προστιθέμενη οικονομική αξία. Πιο συγκεκριμένα 

μελετήθηκε τόσο σε εργαστηριακό όσο και σε πιλοτικό επίπεδο (πειράματα σε ελαιοτριβείο 

Αχαΐας) η δυνατότητα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων ελαιοτριβείου με μεμβράνες. Στην συνέχεια 

έγινε μια τεχνοοικονομική ανάλυση της προτεινόμενης εφαρμογής του για μια περιοχή που καλύπτει 

το νομό Αχαΐας της Δυτικής Ελλάδα (ΠΔΕ). Με την αξιοποίηση απομονωμένων κλασμάτων, όπως 

τα θρεπτικά συστατικά ως μέρος υγρών λιπασμάτων ή των φυτοτοξικών συστατικών (φαινολικά), 

ως συστατικών στην ανάπτυξη οικολογιών ζιζανιοκτόνων, είναι δυνατόν να υπάρξουν έσοδα για 

την αποπληρωμή του συνολικού κόστους της διεργασίας σε μια περίοδο περίπου πέντε χρόνων. 

Πρόσφατα η επεξεργασία των αποβλήτων ελαιοτριβείου συνδυάστηκε και με άλλες φυσικοχημικές 

μεθόδους για την απομόνωση των φαινολικών ουσιών με υψηλές καθαρότητες για την αξιοποίησή 

τους στην βιομηχανία τροφίμων αλλά και στην φαρμακοβιομηχανία (διδακτορική διατριβή Δημήτρη 

Ζάγκλη). Πιο συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκε επεξεργασία υγρών και στερεών αποβλήτων 

ελαιοτριβείου και οινοποιίας, όπως το υγρό απόβλητο ελαιοτριβείου τριφασικής λειτουργίας, τα 

φύλλα της ελιάς, ο αλλοιωμένος οίνος και τα στέμφυλα σταφυλιών, χρησιμοποιώντας διήθηση με 

μεμβράνες (Υπερδιήθησης, Νανοδιήθησης και Αντίστροφης Ώσμωσης) και σε συνδυασμό με άλλες 

φυσικοχημικές τεχνικές, όπως προσρόφηση σε ρητίνες ανταλλαγής ιόντων και εξάτμιση υπό κενό. 

Μέσω των τεχνικών αυτών κατέστη δυνατός ο διαχωρισμός ενώσεων με υψηλή προστιθέμενη 

αξία, όπως οι φαινολικές ενώσεις, καθώς και η παραγωγή διαλυμάτων πλούσιων σε αιθανόλη (από 

το αλλοιωμένο κρασί). Τα ανωτέρω προϊόντα έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία και ο περαιτέρω 

εξευγενισμός τους σε προϊόντα μεγαλύτερης καθαρότητας (>90%) είναι μέρος της τελευταίας 

εργασίας στο Εργαστήριο για την μελέτη της αξιοποίησης αγροτοβιομηχανικών παραπροϊόντων 

(διδακτορική διατριβή Σπύρου Κοντού). Η εργασία αυτή επικεντρώθηκε στη διερεύνηση της 

ανάκτησης φαινολικών ενώσεων σε υψηλά ποσοστά καθαρότητας από υγρά μίγματα αγροτικών 

αποβλήτων/παραπροϊόντων, δίνοντας έμφαση στην εφαρμογή συνδυαστικών φυσικοχημικών 

μεθόδων (διήθησης μέσω μεμβρανών και κρυστάλλωσης με ψύξη), με απώτερο στόχο την 

εφαρμογή της μεθόδου σε απόβλητα με υψηλό οργανικό περιεχόμενο, όπως τα Υγρά Απόβλητα 

Ελαιοτριβείου, ΥΑΕ. 

176

Φωτογρ. κλασμάτων διήθησης αποβλήτων ελαιοτριβείου με μεμβράνες UF- NF,-RO 

Πρωτοχρονιάτικη πίττα με ΑΧΠ, Δήμο Πολύζο, Γ. Κωνσταντινίδη & Χ, Παρασκευά 

177

178

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑΣ ΚΑΙ 

ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑΣ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το «Εργαστήριο Φυσικοχημείας, Δομής και Δυναμικής Αμόρφων Υλικών και Ρευστών» (όπως είναι 

η θεσμοθετημένη κατά ΦΕΚ/1992 επίσημη ονομασία του), δημιουργήθηκε το 1984 σε χώρους 

του Ισογείου και του 1 ου ορόφου του «Β Κτηρίου» της Πανεπιστημιούπολης, όπου στεγαζόταν 

τότε το Τμήμα Χημικών Μηχανικών. Ιδρυτής και θεμελιωτής του εργαστηρίου ήταν ο Καθηγητής 

Γεώργιος Παπαθεοδώρου, υπό την καθοδήγηση του οποίου εκπονήθηκαν 13 διδακτορικές 

διατριβές και μεγάλος αριθμός διπλωματικών εργασιών. Αρκετοί εκ των διδακτόρων του 

Εργαστηρίου κατέχουν σήμερα θέσεις Καθηγητών (Σογομών Μπογοσιάν, Ευαγγελία 

Παυλάτου/ΕΜΠ) και Διευθυντών Ερευνών (Γεώργιος Βογιατζής/ΙΤΕ-ΙΕΧΜΗ, Σπυρίδων 

Γιαννόπουλος/ΙΤΕ-ΙΕΧΜΗ). Ο αρχικός εργαστηριακός εξοπλισμός του Εργαστηρίου αγοράστηκε 

με πιστώσεις του Τακτικού Προϋπολογισμού και Δημοσίων Επενδύσεων του Πανεπιστημίου 

Πατρών καθώς και με πιστώσεις του ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ. Την περίοδο 1993 – 2005, ανταγωνιστικά 

ερευνητικά έργα χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από διεθνείς φορείς, από την 

ΓΓΕΤ καθώς και με τη συγχρηματοδότηση από εθνικούς πόρους επέτρεψαν την επέκταση και 

ανανέωση του ερευνητικού εξοπλισμού. Από το 2002 ξεκινά η σταδιακή προσαρμογή των 

ερευνητικών δραστηριοτήτων του Εργαστηρίου σε νέες ερευνητικές περιοχές αιχμής υπό την 

καθοδήγηση του Καθηγητή Σογομών Μπογοσιάν (τότε στη βαθμίδα του Επίκουρου Καθηγητή). 

Από το 2006 Διευθυντής του Εργαστηρίου είναι ο Σογομών Μπογοσιάν, υπό την καθοδήγηση 

του οποίου εκπονήθηκαν 7 διδακτορικές διατριβές και μεγάλος αριθμός διπλωματικών εργασιών. 

Την περίοδο 2007 – 2009 (με αξιοποίηση πιστώσεων ΤΣΜΕΔΕ) έγινε νέα αναβάθμιση του 

υπάρχοντος εξοπλισμού με προμήθεια/προσαρμογή σύγχρονου λογισμικού και επιπλέον 

επέκταση των εγκαταστάσεων μοριακής φασματοσκοπίας Raman με προμήθεια σύγχρονου 

εξοπλισμού φασματομέτρων, συστημάτων ανίχνευσης και laser στερεάς κατάστασης. Τη 

δεκαετία 2009 – 2018 το Εργαστήριο συντηρείται και αναβαθμίζεται κατά το δυνατόν με 

αξιοποίηση πιστώσεων του ΤΣΜΕΔΕ, με έμφαση στην προμήθεια lasers στερεάς κατάστασης. Οι 

δύο τελευταίοι διδάκτορες του Εργαστηρίου, μετέβησαν ως μεταδιδάκτορες σε Πανεπιστήμια 

των ΗΠΑ και ένας εξ αυτών (Γ. Τσιλομελέκης) είναι από το 2015 Assistant Professor στο Rutgers 

University (New Jersey). Ανταγωνιστικά ερευνητικά έργα, χρηματοδοτούμενα από το 

Πανεπιστήμιο Πατρών, το ΕΣΠΑ, διεθνείς οργανισμούς καθώς και ερευνητικά προγράμματα που 

χρηματοδοτούνται από τη βιομηχανία υποστηρίζουν το ερευνητικό έργο του Εργαστηρίου τα 

τελευταία χρόνια. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του ερευνητικού έργου του Εργαστηρίου 

διαδραματίζει η ανάπτυξη πειραματικών μεθόδων και οπτικών κυψελλίδων για in situ και 

operando φασματοσκοπία Raman σε καταλυτικά συστήματα υποστηριγμένων μεταλλοξειδίων, 

τηγμένων αλάτων και μεικτών οξειδίων. 

179

Τότε (άνω, 1984) και τώρα (μέση 

και δεξιά) 


• ΜΟΡΙΑΚΗ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΑ RAMAN ΣΕ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟ ΣΥΝΘΗΚΕΣ 

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 

Με χρήση της in situ φασματοσκοπίας Raman γίνεται μελέτη της μοριακής δομής 

υποστηριγμένων καταλυτών, στους οποίους η ενεργός φάση είναι κάποιο διεσπαρμένο 

μεταλλοξείδιο πάνω σε οξειδικό υπόστρωμα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συστηματική μελέτη 

της απόκρισης της μοριακής δομής των καταλυτών σε μεταβολές της αέριας ατμόσφαιρας, της 

θερμοκρασίας καθώς και της σύστασης και της μεθόδου παρασκευής. Η in situ φασματοσκοπία 

Raman συνδυάζεται με συμπληρωματικές τεχνικές, όπως η ισοτοπική υποκατάσταση 18 O/ 16 O και 

η in situ φασματοσκοπία FTIR. Η μελέτη επεκτείνεται και σε καταλυτικά συστήματα μεικτών 

μεταλλοξειδίων που χρησιμοποιούνται ως υλικά αποθήκευσης/διάθεσης οξυγόνου. Ενδεικτικοί 

συγκεκριμένοι στόχοι αποτελούν: 

· προσδιορισμός της κατανομής μεταξύ των ειδών που συνιστούν την εναποτεθειμένη 

οξομεταλλική φάση, ως προς τη διαμόρφωση (mono-oxo vs poly-oxo), πυρηνικότητα (μονομερή 

ή πολυμερή), έκταση κρυσταλλικότητας διεσπαρμένης φάσης κλπ. 

· συστηματική παρακολούθηση της θερμοκρασιακής εξέλιξης της δομής των οξομεταλλικών ειδών 

(από τα πρόδρομα διαλύματα μέχρι τον τελικό πυρωμένο καταλύτη καθώς και περιπτώσεις 

αντιστρεπτής θερμοκρασιακής εξάρτησης της δομής ή/και των διαμορφώσεων των ειδών που 

συνιστούν την διεσπαρμένη φάση των καταλυτών) 

180

· κατανόηση σχέσεων μεταξύ δομής και καταλυτικής συμπεριφοράς στο μοριακό επίπεδο με 

στόχο τη βελτίωση υπαρχόντων ή/και ανάπτυξη νέων βελτιωμένων καταλυτικών συστημάτων. 

Εφαρμογή της operando φασματοσκοπίας Raman (in situ φασματοσκοπία Raman με 

ταυτόχρονες καταλυτικές μετρήσεις στο ίδιο δείγμα) 

· χαρακτηρισμός δομής, διαταραχών δομής, κρυσταλλικότητας, οξειδοαναγωγικών ιδιοτήτων και 

έκτασης/τύπων κενών θέσεων οξυγόνου σε μεικτά οξείδια μετάλλων με βάση κυρίως το οξείδιο 

του δημητρίου (CeO 2 ) με εφαρμογή σε καταλυτικές διεργασίες που βασίζονται σε 

αποθήκευση/διάθεση οξυγόνου από τη μήτρα του καταλύτη. 

• ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΣΥΜΠΛΟΚΑ ΣΥΝΑΡΜΟΓΗΣ 

Δομή τηγμένων αλάτων, ιοντικών υγρών και ατμών σε ψηλές θερμοκρασίες με φασματοσκοπία 

Raman και φασματοφωτομετρία UV/Vis σε συνθήκες στατικής ισορροπίας. Συσχετίσεις 

φασματικών μετρήσεων με τη στοιχειομετρία, τις σταθερές ισορροπίας και τη θερμοδυναμική 

χημικών αντιδράσεων σε υγρά και αέρια μείγματα 

• ΜΕΛΕΤΗ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΔΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΟΡΓΑΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΠΕΙΣΤΗΡΙΩΝ 

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ 

Τεχνητή επιταχυμένη γήρανση περγαμηνής, οστού, ξύλου και υφάσματος σε εργαστηριακή 

εγκατάσταση συνεχούς λειτουργίας και χαρακτηρισμός μοριακής δομής με φασματοσκοπία 

Raman προ και μετά τη γήρανση. 

181


• Εγκατάσταση φασματοσκοπίας Raman «ανοικτής γεωμετρίας» με χρήση ορατών lasers ως 

μέσων διέγερσης, διπλό μονοχρωμάτορα και ανίχνευση με PMT 

• Εγκατάσταση φασματοσκοπίας Raman «ανοικτής γεωμετρίας» με χρήση ορατών lasers ως 

μέσων διέγερσης, απλό μονοχρωμάτορα και πολυκαναλική ανίχνευση (CCD). Δυνατότητα 

χρήσης οπτικών ινών (Raman optical fiber probe) 

• Μονοχρωματικά DPSS lasers (Στερεάς κατάστασης): 491.5 (κυανό), 532.0 (πράσινο) και 

660.0 (κόκκινο) nm. Argon ion gas Laser (472.0 – 514.5 nm). 

• Οπτικές κυψελίδες αντιδραστήρων Raman για μελέτη καταλυτών σε οποιαδήποτε μορφή 

(σκόνη, δισκίο, υγρή πάστα), με δυνατότητα ελέγχου της θερμοκρασίας και της σύστασης 

του αερίου ρεύματος τροφοδοσίας σε συνεχή λειτουργία (in situ φασματοσκοπία Raman). 

Δυνατότητα ταυτόχρονης μέτρησης καταλυτικής ενεργότητας (operando φασματοσκοπία 

Raman) 

• Πλατφόρμες ελέγχου ροής και ανάμειξης αερίων ρευμάτων 

• Μονάδα ελέγχου καταλυτών με online αέρια χρωματογραφία 

• Εγκατάσταση τεχνητής γήρανσης οργανικών υλικών με συνεχή λειτουργία 

• Θάλαμοι αδρανούς ατμόσφαιρας αζώτου και γραμμές κενού/προσθήκης αερίων για 

χειρισμό υλικών και χημικών ευαίσθητων σε συνθήκες της ατμόσφαιρας. 

Φασματοφωτόμετρο UV/Vis με κυψελίδα υψηλής θερμοκρασίας (έως 450 ο C) 


Οι ιδιότητες μοριακής δομής ενός σημαντικού αριθμού καταλυτικών συστημάτων (υποστηριγμένα 

οξείδια μετάλλων μετάπτωσης είτε συστήματα μεικτών οξειδίων (Ce 1-x Zr x O 2-δ )) έχουν μελετηθεί με 

την in situ φασματοσκοπία Raman. Έχει εξεταστεί η «απόκριση» της μοριακής δομής στη μεταβολή 

παραμέτρων των διεργασιών (αέρια ατμόσφαιρα, θερμοκρασία) σε κάθε μελετούμενο σύστημα 

σε συνθήκες μόνιμης κατάστασης. Κομβικής σημασίας υπήρξε ο σχεδιασμός και η κατασκευή 

οπτικών αντιδραστήρων που επιτρέπουν ακόμα και τη λειτουργία ως διαφορικού οπτικού 

αντιδραστήρα ταυτόχρονα με τη διέγερση-με-laser του μελετούμενου καταλύτη. Τα συστήματα 

που μελετήθηκαν περιλαμβάνουν στερεά οξείδια μετάλλων μετάπτωσης (V, Mo, W, Re, Cr κ.ά.) 

καθώς και συστήματα τηγμένων αλάτων υποστηριγμένα σε διάφορους φορείς/υποστρώματα 

(SiO 2 , TiO 2 , ZrO 2 , SiO 2 -TiO 2 , Al 2 O 3 , βιομηχανικοί φορείς κλπ.) με εφαρμογή σε μια πλειάδα 

βιομηχανικών εφαρμογών (π.χ. οξείδωση SO 2 , SCR του NO με NH 3 , οξειδωτική αφυδρογόνωση 

αλκανίων κλπ.). Έχουν προσδιοριστεί με συστηματικό τρόπο σχέσεις δομής και ενεργότητας για 

καταλυτικά συστήματα ορισμένων οξειδίων (π.χ. V 2 O 5 , MoO 3 ). 

182

Ωστόσο, λεπτομερείς πληροφορίες για την απόκριση της μοριακής δομής σε μεταβολές των 

συνθηκών του οπτικού αντιδραστήρα είναι διαθέσιμες για μια πλειάδα υποστηριγμένων 

καταλυτικών συστημάτων (βασισμένων σε V 2 O 5 , MoO 3 , WO 3 , Re 2 O 7 , CoO, CrO 3 κλπ.) καθώς και 

για συστήματα μεικτών οξειδίων (Ce 1-x Zr x O 2 , Ce 1-x Zr x RE y O 2-δ κ.ά.), που χρησιμοποιούνται σε 

καταλυτικές εφαρμογές αποθήκευσης/διάθεσης οξυγόνου. 

Ισορροπίες χημικών αντιδράσεων στην υγρή ή/και την αέρια φάση έχουν μελετηθεί με 

φασματοσκοπία Raman. Οι εντάσεις των φασματικών κορυφών συσχετίζονται με τη 

στοιχειομετρία και τη θερμοδυναμική (σταθερές ισορροπίας, ενθαλπία). Πιέσεις ισορροπίας 

(θερμοδυναμική εξαέρωσης), στοιχειομετρία και θερμοδυναμικές ιδιότητες υπολογίζονται από 

δεδομένα της φασματοσκοπίας Raman. 

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι σημαντικός αριθμός ερευνητών, οι οποίοι ολοκλήρωσαν το 

Διδακτορικό τους Δίπλωμα στο εργαστήριο Φυσικοχημείας και Μοριακής Φασματοσκοπίας είναι 

σήμερα μέλη ΔΕΠ και ερευνητές σε ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα τόσο της ημεδαπής όσο και της 

αλλοδαπής 

ΠΑΛΑΙΑ ΜΕΛΗ 

Σογομών Μπογοσιάν (1990) 

Λώρη Ναλμπαντιάν (1990) 

Μόνικα Μεταλληνού (1992) 

Γεώργιος Βογιατζής (1992) 

Ευαγγελία Παυλάτου (1994) 

Σπυρίδων Γιαννόπουλος (1997) 

Αθανάσιος Χρυσανθόπουλος (1999) 

Βασίλειος Δρακόπουλος (2000) 

Άγγελος Καλαμπούνιας (2003) 

Γεώργιος Τσιλομελέκης (2011) 


Εντεταλμένη Ερευνήτρια ΙΤΧΗΔ/ΕΚΕΤΑ 

Assoc. Professor, Western Norway University of Applied 

Sciences 

Διευθυντής Ερευνών, ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ 

Καθηγήτρια, Σχολή Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠ 

Διευθυντής Ερευνών, ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ 

Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Χημείας, ΕΚΠΑ 

Διευθυντής Εφαρμογών, ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ 

Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο 

Ιωαννίνων 

Assistant Professor, Rutgers University, Department of 

Chemical and Biochemical Engineering, USA 

183

184

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ & 

ΗΛΕΚΤΡΟΧΗΜΕΙΑΣ 

IΣΤΟΡΙΑ 

To Εργαστήριο Χημικών Διεργασιών και Ηλεκτροχημείας (ΕΧΔΗ) του Πανεπιστημίου Πατρών 

ξεκίνησε άτυπα το 1981 και θεσμοθετήθηκε το 2001. Διευθύνεται από τον Καθηγητή 

Κωνσταντίνο Βαγενά, ο οποίος εκλέχτηκε καθηγητής του Τμήματος το 1980 και ήλθε από το ΜΙΤ 

της Βοστώνης στην Πάτρα το 1981. Η λειτουργία του εργαστηρίου άρχισε σε υποτυπώδη μορφή 

το 1983 με τα λίγα όργανα που είχε φέρει ο κ. Βαγενάς από την Αμερική και από κάποια άλλα 

που αγοράστηκαν από τις Δημόσιες Επενδύσεις επί υπουργίας Σ. Παπαθεμελή, καθώς και από τα 

πρώτα 2 ερευνητικά προγράμματα του Εργαστηρίου που εγκρίθηκαν από την Γενική Γραμματεία 

Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) και αποτέλεσαν τελικά μέρος της πρώτης χρηματοδότησης του 

Ερευνητικού Ινστιτούτου Χημικής Μηχανικής και Χημικών Διεργασιών Υψηλής Θερμοκρασίας 

(ΕΙΧΗΜΥΘ). Οι πρώτοι μεταπτυχιακοί φοιτητές που στελέχωσαν το Εργαστήριο ήσαν ο Γιάννης 

Γεντεκάκης (Καθηγητής στο πανεπιστήμιο Κρήτης σήμερα), ο Συμεών Μπεμπέλης (Καθηγητής του 

ΤΧΜ σήμερα) και ο Στέλιος Νεοφυτίδης (Διευθυντής Ερευνών στο ΙΤΕ/ΙΕΧΜΗ σήμερα) και λίγο 

αργότερα ο Παναγιώτης Τσιακάρας (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σήμερα). Η πρώτη 

πειραματική εργασία του εργαστηρίου δημοσιεύτηκε στο Journal of Catalysis το 1988. Έκτοτε το 

Εργαστήριο έχει παραγάγει 35 Διδάκτορες, εκ των οποίων 15 διδάσκουν σε Πανεπιστήμια και 

Ερευνητικά Κέντρα, και πάνω από 250 δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά με κριτές. 


Κωνσταντίνος Βαγενάς Καθηγητής cgvayenas@upatras.gr 

Αλέξανδρος Κατσαούνης Αν. Καθηγητής alex.katsaounis@chemeng.upatras.gr 

Σούζάνε Μπρόσντα ΕΔΙΠ brosda@chemeng.upatras.gr 

Χρυσούλα Πιλίση ΕΤΕΠ chryssa@chemeng.upatras.gr 

Web Site: 

http://www.nemca-chemeng.gr 

185

(Αριστ.): Μέλη του Εργαστηρίου Χημικών Διεργασιών και Ηλεκτροχημείας Χριστούγεννα 1999. 

(Δεξιά): Ο πυρήνας του Εργαστηρίου Χημικών Διεργασιών και Ηλεκτροχημείας 1985 – Σ. 

Νεοφυτίδης – Χ. Πιλίση – Κ. Βαγενάς – Σ. Μπεμπέλης – Μ. Στουκίδης – Ι. Γεντεκάκης 


Οι δραστηριότητες του ΕΧΔΗ εστιάζονται κύρια στον χώρο της κατάλυσης και της 

ηλεκτροχημείας, στον οποίο το εργαστήριο έχει να επιδείξει σημαντική συνεισφορά τόσο σε 

ανάπτυξη βελτιωμένων καταλυτών και διεργασιών όσο και σε επίπεδο ενίσχυσης των 

καταλυτικών ιδιοτήτων της ενεργού φάσης μέσω των φαινομένων της Ηλεκτροχημικής Ενίσχυσης 

και των αλληλεπιδράσεων φορέα-μετάλλου. Στο Εργαστήριο έχει ανακαλυφθεί το φαινόμενο της 

Ηλεκτροχημικής Ενίσχυσης και έχει αναπτυχθεί η χρήση των στερεών ηλεκτρολυτών ως ενεργών 

φορέων καταλυτών για την αντιστρεπτή ενίσχυση των καταλυτικών ιδιοτήτων μετάλλων. 

Παράλληλα, διεξάγεται έρευνα στον τομέα των Κυψελίδων Καυσίμου και στη χρήση τους για την 

συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και χρήσιμων χημικών προϊόντων. Επίσης, το εργαστήριο έχει 

μακρόχρονη εμπειρία σε καταλυτικές διεργασίες υδρογονοαποθείωσης και υδρογόνωσης 

λιπαντικών. Στις πρόσφατες ανακαλύψεις του Εργαστηρίου συγκαταλέγεται η ανάπτυξη και ο 

σχεδιασμός ενός μονολιθικού ηλεκτροχημικά ενισχυόμενου αντιδραστήρα (MEPR) που επιτρέπει 

την πρακτική εφαρμογή του φαινομένου της Ηλεκτροχημικής Ενίσχυσης της κατάλυσης. Πιο 

πρόσφατα το εργαστήριο ασχολείται και με τη μοντελοποίηση της κατάλυσης στη χημική και 

σωματιδιακή σύνθεση. 

186

Έχουν πραγματοποιηθεί ερευνητικά έργα των οποίων η συνολική χρηματοδότηση ανέρχεται στο 

επίπεδο των 7.000.000 € , ενώ τα επιτεύγματα του Εργαστηρίου είναι σημαντικά τόσο στο 

πεδίο της βασικής, όσο και της εφαρμοσμένης έρευνας. Σημαντικό δείκτη αποτίμησης των 

ανωτέρω αποτελούν οι 250 δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά με κριτές (J. Catalysis, J. 

Electrochemical Society, Electrochimica Acta, Applied Catalysis B, J. Physical Chemistry, J. 

Chemical Physics, Physica A κ.ά.), 4 εκ των οποίων στα περιοδικά Science και Nature, τα 12 

διπλώματα ευρεσιτεχνίας και οι πάνω από 13000 αναφορές (citations) στη διεθνή βιβλιογραφία 

με το όνομα του επιστημονικού υπευθύνου του εργαστηρίου. Το 2008 το Εργαστήριο συμμετείχε 

σε ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο για την Ηλεκτροχημική Ενίσχυση της υδρογόνωσης του CO 2 και 

για την ιδέα αυτή επελέγη σαν μία από τις δέκα επιτυχέστερες έρευνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης 

(ΕΕ) στον τομέα έρευνας για το 2008. 

Αξίζει να αναφερθεί ότι μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί ερευνητικές συνεργασίες τόσο με 

πολυάριθμα ερευνητικά κέντρα και ακαδημαϊκά εργαστήρια στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ (University 

of Lyon, EPFL, Cambridge University, University of Messina, University of Castilla la Mancha), όσο 

και με σημαντικότατες βιομηχανικές εταιρείες στην Ελλάδα (LPC, ΕΚΕΠΥ, ΤΙΤΑΝ κλπ.) και στο 

εξωτερικό (Volkswagen, Johnson Matthey, EPRI, BASF, BP/Amoco, Shell, Bosch, FIAT, Toyota κλπ.). 

Στα πλαίσια αυτών των ερευνητικών συνεργασιών έχουν υποστηριχτεί πάνω από 35 

διδακτορικές διατριβές και περίπου τετραπλάσιες διπλωματικές εργασίες. 

Στην παρούσα φάση το ερευνητικό έργο του Εργαστηρίου υποστηρίζεται από 3 έμπειρους 

ερευνητές και 5 μεταπτυχιακούς φοιτητές. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι τα ερευνητικά 

ενδιαφέροντα του Εργαστηρίου προσελκύουν συχνά νέους ερευνητές από πολλές χώρες του 

εξωτερικού στα πλαίσια μονοετών ή διετών συνεργασιών (συνολικά πάνω από 20 άτομα την 

τελευταία δεκαετία) συνεισφέροντας έτσι στην εξωστρέφεια του ερευνητικού έργου που 

επιτελείται στη χώρα μας, αλλά και στην ανατροφοδότηση του υποβάθρου του Εργαστηρίου με 

διαφορετικές ιδέες και τεχνικές. 


Εργαστήριο είναι εξοπλισμένο με σύγχρονες πειραματικές τεχνικές μεταξύ των οποίων είναι οι 

ακόλουθες: (α) Ηλεκτρονική Μικροσκοπία Σήραγγος (STM), (β) Φασματοσκοπία Σύνθετης 

αντίστασης (AC Impedance), (γ) Φασματοσκοπία Μάζας (Mass Spectrometry), (δ) Αέρια 

Χρωματογραφία (Gas Chromatography), (ε) Μέτρηση Έργου Εξόδου με τεχνική Kelvin Probe, (στ) 

Σύστημα Θερμοπρογραμματιζόμενης Εκρόφησης (Temperature Programmed Desorption) και (ζ) 

Magnetron Sputtering. Πιο αναλυτικά στο Εργαστήριο υπάρχουν σε λειτουργία οι παρακάτω 

συσκευές: 

187

Αέρια Ανάλυση 

Pfeiffer Omni Star Mass Spectrometer 

Ultra High Vacuum (UHV) System equipped with mass spectrometer 

Fuji Electric Infrared CO 2 , CO, CH 4 Analyzer (x4) 

Fuji Electric ZR Infrared E CO 2 , CO, CH 4 Analyzer 

Rosemount BINOS 100 Infrared Analyzer (x2) 

SHIMADZU GC-14A Gas Chromatograph (x3) 

SHIMADZU GC-2014 Gas Chromatograph 

SHIMADZU GC-2010 plus Gas Chromatograph 

Varian 3800 Gas Chromatograph 

Ηλεκτροχημικές Τεχνικές 

Potentiostat / Galvanostat AMEL Model 2053 (x6) 

Electrochemical Interface AMEL Model 7800 (x3) 

HF Frequency Analyzer, SOLARTRON Schlumberger SI 1255 

Electrochemical Interface, SOLARTRON Schlumberger SI 1286 

Αντιδραστήρες 

Laboratory scale chemical/electrochemical reactors 

MEPR – Monolithic Electrochemically Promoted Reactor 

High pressure reactors 

Άλλα όργανα 

Microbalance 

WTC Binder Dryer 

Optical microscope Leitz 

Grover Thermostated Press 

188


Ηλεκτροχημική Ενίσχυση της Κατάλυσης (Electrochemical Promotion of Catalysis, EPOC): Μελέτη 

της Ηλεκτροχημικής Ενίσχυσης καταλυτών σε αντιδράσεις περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος όπως 

οξείδωση υδρογονανθράκων και υδρογόνωση του CO 2 . Χρήση της ηλεκτροχημείας για 

τροποποίηση της εκλεκτικότητας και ενεργότητας μεταλλικών υμενίων ή οξειδίων των μετάλλων 

υποστηριγμένων σε στερεούς ηλεκτρολύτες. 

Ενδεικτικές δημοσιεύσεις 

1. Electrochemical Activation of Catalysis: Promotion, Electrochemical Promotion and 

Metal-Support Interactions, C.G. Vayenas, S. Bebelis, C. Pliangos, S. Brosda and D. 

Tsiplakides, Kluwer/Plenum Press, New York (2001). 

2. Promotion, electrochemical promotion and metal-support interactions: Their common 

features, C.G. Vayenas, Catalysis Letters, 143(11), 1085-1097 (2013). 

3. Comparative study of the electrochemical promotion of CO 2 hydrogenation over Ru 

supported catalysts using electronegative and electropositive promoters, D. Theleritis, Μ. 

Makri, S. Souentie, A. Caravaca, A. Katsaounis & C.G. Vayenas, ChemElectroChem, 1, 

254–262 (2014). 

4. Electron donation – backdonation and the rules of catalytic promotion, C.G. Vayenas 

and S. Brosda, Topics in Catalysis, 57, 1287-1301 (2014). 

5. Electrochemical promotion of the hydrogenation of CO 2 on Ru deposited on a BZY 

proton conductor, I. Kalaitzidou, A. Katsaounis, T. Norby and C.G. Vayenas, J. Catal., 331, 

98-109 (2015). 

6. Comparative Study of the Electrochemical Promotion of CO 2 hydrogenation on Ru using 

Na + , K + , H + and O 2- conducting solid electrolytes, I. Kalaitzidou, M. Makri, D. Theleritis, A. 

Katsaounis, and C.G. Vayenas, Surface Science, 646, 194-203 (2016). 

7. Electrochemical promotion of nanodispersed Ru-Co catalysts for the hydrogenation of 

CO 2 . A. Kotsiras, I. Kalaitzidou, D. Grigoriou, A. Symillidis, M. Makri, A. Katsaounis, C.G. 

Vayenas, Appl. Catal. B, 232, 60-68 (2018). 

Συμβατική και Τριοδική λειτουργία κυψελίδων καυσίμου (Conventional and Triode Fuel Cells): 

Επίδραση της τριοδικής λειτουργίας στην απόδοση κυψελίδων καυσίμου πρωτονιακής μεμβράνης 

(PEMFC) και στερεού ηλεκτρολύτη (SOFC). Μελέτη της τριοδικής λειτουργίας και επίδρασή της 

στην συνολική απόδοση της κυψελίδας υπό συνθήκες ανοδικής δηλητηρίασης. 

189


1. Experimental investigation and mathematical modeling of triode PEM fuel cells, E. Martino, 

G. Koilias, M. Athanasiou, A. Katsaounis, Y. Dimakopoulos, J. Tsamopoulos, C.G.Vayenas, 

Electrochimica Acta, 248, 518-533 (2017). 

2. Fuel cells are a commercially viable alternative for the production of “clean” energy, D.K. 

Niakolas, M. Daletou, S.G. Neophytides, C.G. Vayenas, Ambio, 45, S32-S37 (2016). 

3. Mathematical modeling of Ni/GDC and Au–Ni/GDC SOFC anodes performance under 

internal methane steam reforming conditions, S. Souentie, M. Athanasiou, D.K. Niakolas, 

A.Katsaounis, S.G.Neophytides, C.G.Vayenas, Journal of Catalysis, 306, 116-128 (2013). 

4. Triode operation of CO poisoned PEM fuel cells: Fixed and cyclic potential triode 

operation, M.N. Tsampas, F.M. Sapountzi, S.Divane, E.I.Papaioannou, C.G.Vayenas, Solid 

State Ionics, 225, 272-276 (2012). 

Μαθηματική μοντελοποίηση της Κατάλυσης για την Χημική Σύνθεση και για την Βαρυογένεση 

(Mathematical modeling of the Catalysis for Chemical Synthesis and for Baryogenesis) 


1. Gravity, special relativity and the strong force: A Bohr-Einstein-de Broglie model for the 

formation of hadrons, Constantinos G. Vayenas, Stamatios N.-A. Souentie, Springer, NY, 

ISBN 978-1-4614-3935-6 (2012). 

1. A Bohr-type model of a composite particle using gravity as the attractive force, C.G. 

Vayenas, S. Souentie, A. Fokas, Physica A, 405, 360-379 (2014). 

2. On the structure, masses and thermodynamics of the W ± -bosons, C.G. Vayenas, A.S. Fokas, 

D. Grigoriou, Physica A, 450, 37-48 (2016). 

3. On the structure, mass and thermodynamics of the Z o bosons, A.S. Fokas, C.G. Vayenas, 

Physica A, 464, 231-240 (2016). 

4. Gravitationally confined relativistic neutrinos, C.G. Vayenas, A.S. Fokas, and D. Grigoriou, J. 

Phys.: Conf. Ser. (JPCS), 888, 012174 (2017). 

5. Catalysis and autocatalysis of chemical synthesis and of hadronization, C.G. Vayenas, A.S. 

Fokas, D. Grigoriou, Appl. Catal. B, 203, 582-590 (2017). 

6. Hadronization via gravitational confinement, C.G. Vayenas and D. Grigoriou, J. Phys. : Conf. 

Ser. (JPCS), 936, 012078 (2017). 

7. On the mass and thermodynamics of the Higgs boson, A.S. Fokas, C.G. Vayenas, D.P. 

Grigoriou, Physica A, 492, 737-746 (2018). 

190

Οι διδάκτορες του Εργαστηρίου Χημικών Διεργασιών και Ηλεκτροχημείας 

1983 - 2018 

191

192

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ XHMIΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ 

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΕΡΙΑΣ 

ΡΥΠΑΝΣΗΣ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Το Εργαστήριο ιδρύθηκε το 2001 και η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε, έγινε με τη συμβολή 

προπτυχιακών φοιτητών του Τμήματος Χημικών Μηχανικών και της γραμματέως του 

Εργαστηρίου κ. Βασιλικής Νικολάου. Συγκεκριμένα, εκπονήθηκαν 35 διπλωματικές εργασίες, 

παρουσιάστηκαν 8 εργασίες στο Πανελλήνιο Συνέδριο Χημικής Μηχανικής και δημοσιεύτηκαν 2 

εργασίες σε διεθνή περιοδικά με κριτές. 


Δημήτρης Σπαρτινός Λέκτορας dspart@chemeng.upatras.gr 

Βασιλική Νικολάου Γραμματέας nikolaoubasilike@gmail.com 


Μη καταλυτικές αντιδράσεις αερίου-στερεού για τον έλεγχο της αέριας ρύπανσης 

Εκπομπές SO 2 : Η χρήση ροφητών, βασισμένων στο Ca, για να μειωθούν οι εκπομπές SO 2 από 

μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που καίνε κάρβουνο, έχει συγκεντρώσει το παγκόσμιο 

ενδιαφέρον, τα τελευταία 40 χρόνια. Το οξείδιο του ασβεστίου και ο ασβεστόλιθος έχουν 

χρησιμοποιηθεί συχνά σε καυστήρες ρευστοποιημένης κλίνης ή κονιοποιημένου κάρβουνου. 

Οπωσδήποτε σε χώρες όπου η εισαγωγή της τεχνολογίας ρευστοποιημένης κλίνης είναι ανέφικτη 

στο άμεσο μέλλον και όπου η τροφοδοσία με ασβεστόλιθο στους υπάρχοντες καυστήρες 

κονιοποιημένου λιγνίτη είναι ασύμφορη λόγω της πολύ μικρής θερμογόνου δύναμης των 

χρησιμοποιούμενων λιγνιτών, μια διεργασία ξηρής ή υγρής αποθείωσης μπορεί να μειώσει 

σημαντικά τις εκπομπές SO 2 από τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που καίνε 

κονιοποιημένο λιγνίτη. 

193

Στην παρούσα φάση μελετάμε την κατακράτηση του SO 2 από τα καπναέρια των καυστήρων 

κονιοποιημένου λιγνίτη, χρησιμοποιώντας ξηρή διεργασία σε αντιδραστήρες CaCO 3 /CaO και 

λιγνίτη. Η μελέτη περιλαμβάνει πειράματα σε εργαστηριακούς αντιδραστήρες, μαθηματική 

προτυποποίηση, αριθμητική προσομοίωση, παραμετρική ανάλυση και βελτιστοποίηση σε 

εργαστηριακές και βιομηχανικές συνθήκες. 

Επίδραση θειικών στην ανθεκτικότητα σε διάρκεια κατασκευών από σκυρόδεμα 

Το σκυρόδεμα είναι το πλέον διαδεδομένο υλικό δόμησης των ημερών μας. Παρά όμως τις 

σημαντικές προόδους που επετεύχθησαν τα τελευταία χρόνια στην τεχνολογία σκυροδέματος, 

τα προβλήματα ανεπαρκούς ανθεκτικότητας σε διάρκεια βρίσκονται σε μια δραματική αύξηση. Η 

φθορά του σκυροδέματος με τον χρόνο είναι το αποτέλεσμα διαφόρων μηχανικών, φυσικών, 

χημικών ή βιολογικών διεργασιών. Οι χημικές διεργασίες που προκαλούν φθορά του 

σκυροδέματος διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: σε αυτές που επιδρούν στο σκυρόδεμα και σε 

αυτές που επιδρούν στον χαλύβδινο οπλισμό του σκυροδέματος. Στην πρώτη κατηγορία ανήκει 

η χημική δράση επιβλαβών ουσιών (μορίων ή ιόντων) στο σκυρόδεμα. Αναγκαία συνθήκη για να 

λάβουν χώρα χημικές αντιδράσεις μέσα στο σκυρόδεμα αποτελεί η παρουσία νερού. Γενικά, οι 

αντιδράσεις μεταξύ επιβλαβών συστατικών, τα οποία είτε είναι παρόντα στο σκυρόδεμα είτε 

κυρίως μεταφέρονται από το περιβάλλον, και των αντιδρώντων συστατικών του σκυροδέματος 

λαμβάνουν χώρα όταν το ένα συναντά το άλλο. Πάντως, λόγω του χαμηλού ρυθμού 

μεταφοράς αυτών των συστατικών στην μάζα του σκυροδέματος, αυτές οι αντιδράσεις μπορεί 

να χρειασθεί να περάσουν αρκετά χρόνια ώστε να επιδείξουν τα καταστρεπτικά των 

αποτελέσματα. Στην πράξη οι πλέον συνήθεις χημικές δράσεις στο σκυρόδεμα είναι: η επίδραση 

οξέων, η επίδραση θειικών και η αλκαλοπυριτική αντίδραση. 

194

Η επίδραση θειικών στο σκυρόδεμα είναι η αντίδραση των θειικών ιόντων κυρίως με την αργιλική 

φάση του τσιμέντου, δράση που προκαλεί εσωτερική διόγκωση στο σκυρόδεμα οδηγώντας 

τελικά σε ρηγμάτωση και αποσύνθεση. Η δράση αυτή απαντάται συνήθως όταν το σκυρόδεμα 

βρίσκεται σε επαφή με πλούσιο σε θειικά έδαφος. Για την πρακτική αντιμετώπιση αυτού του 

μηχανισμού φθοράς έχουν προταθεί συγκεκριμένα υλικά και όρια στη σύνθεση σκυροδέματος. 

Αντικείμενο της ερευνητικής μας προσπάθειας είναι η βιβλιογραφική έρευνα, η διατύπωση και η 

επίλυση ενός μαθηματικού μοντέλου και η διεξαγωγή πειραμάτων σχετικών με τη φθορά του 

σκυροδέματος μέσω δράσης θειικών. 


Πειραματική διάταξη που περιλαμβάνει σύστημα τροφοδοσίας (φιάλες He, O 2 /He, SO 2 /He), 

αντιδραστήρα με φούρνο και σύστημα ανάλυσης (Αέριος Χρωματογράφος Shimadzu GC-14B), 

Ζυγός ακριβείας. 


1. Στο εργαστήριο συμμετέχουν προπτυχιακοί φοιτητές, που εκπονούν διπλωματικές εργασίες. 

2. Το εργαστήριο συμμετείχε σε ερευνητικό πρόγραμμα της ΔΕΗ (2005-2006) με θέμα «Ανάλυση 

και βελτίωση της λειτουργίας του συγκροτήματος αποθείωσης της μονάδας IV ΑΗΣ 

Μεγαλόπολης». 

3. Η έρευνα και τα αποτελέσματα του εργαστηρίου δημοσιεύονται σε διεθνή επιστημονικά 

περιοδικά και συνέδρια με κριτές, που περιλαμβάνονται στο βιογραφικό του Λέκτορα Δημήτρη 

Σπαρτινού. 

195

196

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΘΗΓΗΤOY 

κ. ΣΥΜΕΩΝ ΜΠΕΜΠΕΛΗ 

IΣΤΟΡΙΑ 

Η Ερευνητική Ομάδα ξεκίνησε τις δραστηριότητές της στις αρχές του 2000 μετά την 

παραχώρηση στον κ. Σ. Μπεμπέλη, τότε Επίκουρο Καθηγητή, εργαστηριακού χώρου στο Υπόγειο 

του Κεντρικού Κτηρίου του Τμήματος Χημικών Μηχανικών. Ο εργαστηριακός εξοπλισμός 

αποκτήθηκε σταδιακά με χρηματοδότηση από ανταγωνιστικά ερευνητικά έργα, αλλά και από 

πιστώσεις ΤΣΜΕΔΕ και τακτικού προϋπολογισμού. Το χειμερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 

2001- 2002 ξεκίνησε η εκπόνηση της πρώτης διδακτορικής διατριβής στο πλαίσιο των 

δραστηριοτήτων της ερευνητικής ομάδας, με υποψήφιο διδάκτορα τον κ. Νικόλαο 

Κωτσιονόπουλο. Μέχρι σήμερα έχουν εκπονηθεί στο εργαστήριο υπό την επίβλεψη του κ. Σ. 

Μπεμπέλη 3 διδακτορικές διατριβές, 1 βρίσκεται στη φάση της ολοκλήρωσης και 1 υπό εξέλιξη. 

Επίσης έχει εκπονηθεί ένας σημαντικός αριθμός προπτυχιακών διπλωματικών εργασιών και έχουν 

ολοκληρωθεί επιτυχώς αρκετά ερευνητικά έργα, τα οποία χρηματοδοτήθηκαν από εθνικούς και 

ευρωπαϊκούς πόρους. Βασικοί άξονες έρευνας της ομάδας ήταν η μελέτη φαινομένων καταλυτικής 

ενίσχυσης με συνδυασμό ηλεκτροχημικών και καταλυτικών μεθόδων (ηλεκτροχημική ενίσχυση), η 

μελέτη και ανάπτυξη στοιχείων καυσίμου, καθώς και η εφαρμογή ηλεκτροχημικών τεχνικών για 

μελέτη διεπιφανειών ηλεκτροδίων/ηλεκτρολυτών και για χαρακτηρισμό στερεών ηλεκτρολυτών και 

μικτών αγωγών. Από τις αρχές του 2010 η ερευνητική ομάδα του κ. Σ. Μπεμπέλη συνεργάζεται με 

εκείνη του Καθηγητή Γεράσιμου Λυμπεράτου (Σχολή Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠ) σε θέματα σχετικά 

με μικροβιακά στοιχεία καυσίμου, ενώ πιο πρόσφατα με το Εργαστήριο Ετερογενούς Κατάλυσης 

του Τμήματος σε θέματα σχετικά με στοιχεία καυσίμου χαμηλής θερμοκρασίας και 

φωτοηλεκτροχημικές διατάξεις. 


Συμεών Μπεμπέλης Καθηγητής simeon@chemeng.upatras.gr 

Αλέξανδρος Σαφάκας 

asafakas@chemeng.upatras.gr 

Γεώργιος Μπάμπος 

geoba@chemeng.upatras.gr 

WebSite: http://www.chemeng.upatras.gr/en/node/1557 

197


1. Στοιχεία καυσίμου με στερεό ηλεκτρολύτη (SOFC) 

Η δραστηριότητα της ερευνητικής ομάδας στην περιοχή των SOFC σχετίζεται με την ανάπτυξη 

και τον χαρακτηρισμό, με χρήση μεγάλου αριθμού ηλεκτροχημικών και καταλυτικών μεθόδων, 

νέων ηλεκτροδίων-καταλυτών και ηλεκτρολυτών, κατάλληλων για SOFC ενδιάμεσης 

θερμοκρασίας λειτουργίας (600 - 800 o C), καθώς και με τη μελέτη των παραγόντων που 

οδηγούν σε σταδιακή υποβάθμιση της λειτουργίας των SOFC. Εστίαση γίνεται ή έχει γίνει: 

(α) Στην ανάπτυξη και χαρακτηρισμό περοβσκιτικών καθόδων με μικτή αγωγιμότητα και υψηλή 

δραστικότητα για αναγωγή οξυγόνου, κυρίως περοβσκιτικών καθόδων La-Sr-Co-Fe. 

(β) Στην ανάπτυξη και χαρακτηρισμό κεραμομεταλλικών ή/και κεραμικών ανόδων για SOFCs 

τροφοδοτούμενα με ανθρακούχα καύσιμα και λειτουργία υπό συνθήκες εσωτερικής 

αναμόρφωσης ή χημικής συμπαραγωγής. 

(γ) Στην ανάπτυξη και χαρακτηρισμό SOFCs βασισμένων σε υποκατεστημένα πυριτικά οξείδια 

δομής απατίτη (apatite-type lanthanum silicate based SOFCs) 

2. Στοιχεία καυσίμου με πολυμερικό ηλεκτρολύτη (PEMFC) 

Η δραστηριότητα της ερευνητικής ομάδας στην περιοχή των PEMFC ξεκίνησε σε συνεργασία με το 

Εργαστήριο Ετερογενούς Κατάλυσης (Καθ. κ. Ξ. Βερύκιο και κ. Δ. Κονταρίδη). Σχετίζεται κύρια με 

την ανάπτυξη και τον χαρακτηρισμό διμεταλλικών ηλεκτροκαταλυτών, βασισμένων σε μέταλλα 

εκτός Pt, για χρήση σε PEMFC. Βασικός στόχος είναι η μείωση του κόστους χωρίς σημαντική 

υποβάθμιση της δραστικότητας. Η εστίαση γίνεται στην ηλεκτροχημική αναγωγή του οξυγόνου σε 

όξινο περιβάλλον, αλλά και στην ηλεκτροχημική οξείδωση αλκοολών, αντιδράσεις στις οποίες 

οφείλονται κύρια οι ενεργειακές απώλειες στα PEMFC με καύσιμο Η 2 ή με άμεση οξείδωση 

αλκοολών, αντίστοιχα. 

3. Μη συμβατικά στοιχεία καυσίμου και φωτοηλεκτροχημικά στοιχεία 

Η δραστηριότητα της ερευνητικής ομάδας στην περιοχή των μη συμβατικών στοιχείων καυσίμου 

ξεκίνησε και συνεχίζεται σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα του Καθηγητή Γ. Λυμπεράτου 

(Σχολή Χημικών Μηχανικών, ΕΜΠ & ΙΕΧΜΗ/ΙΤΕ), έχοντας περιλάβει και την συνεπίβλεψη μιας 

διδακτορικής διατριβής. Στόχος είναι η ανάπτυξη μικροβιακών κυψελίδων καυσίμου 

τροφοδοτούμενων με παραπροϊόντα ή απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων, με εστίαση στη μελέτη 

των παραγόντων που επηρεάζουν την λειτουργικότητα και απόδοσή τους. 

Σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ετερογενούς Κατάλυσης (Καθ. Δ. Κονταρίδης), η ερευνητική 

ομάδα δραστηριοποιείται επίσης στην περιοχή των φωτοηλεκτροχημικών στοιχείων, για 

ανάπτυξη φωτοανόδων με δυνατότητα αποδοτικής διέγερσης από ορατή ακτινοβολία. 

198


Πλήρεις πειραματικές διατάξεις για τη μελέτη καταλυτικών και ηλεκτροχημικών συστημάτων. Κάθε 

μία από τις διατάξεις αυτές περιλαμβάνει (α) σύστημα ελέγχου ροής αερίων, αποτελούμενο από 

ηλεκτρονικά ροόμετρα μάζας, σωληνώσεις αερίων (κατά περίπτωση θερμαινόμενες), βαλβίδες 

πολλαπλών θέσεων και βαλβίδες δειγματοληψίας, (β) αντιδραστήρα ή στοιχείο καυσίμου, σε 

συνδυασμό με φούρνο υψηλής θερμοκρασίας (τυπικά, έως 900 o C), (γ) σύστημα ανάλυσης της 

σύστασης της τροφοδοσίας και του ρεύματος εξόδου, αποτελούμενο από αέριο 

χρωματογράφο και, κατά περίπτωση, από αναλυτή υπερύθρου (CO 2 /CO) ή/και φασματογράφο 

μάζας. Για τις ηλεκτρικές και ηλεκτροχημικές μετρήσεις και χαρακτηρισμούς, κάθε πειραματική 

διάταξη διαθέτει σύστημα ποτενσιοστάτη/γαλβανοστάτη, ελεγχόμενο από εξειδικευμένο 

λογισμικό και συνδυασμένο είτε με ενισχυτή lock-in είτε με άρθρωμα (module) αναλυτή 

απόκρισης συχνοτήτων (frequency response analyzer), σε τρόπο ώστε να υπάρχει η 

δυνατότητα εφαρμογής πρακτικά όλων των συνήθων ηλεκτροχημικών τεχνικών, 

συμπεριλαμβανομένης της φασματοσκοπίας σύνθετης αντίστασης. Για την εφαρμογή 

ηλεκτροχημικών μεθόδων υπάρχει διαθέσιμος και λοιπός βοηθητικός εξοπλισμός, όπως current 

booster, ηλεκτρόδιο περιστρεφόμενου δίσκου, γεννήτρια συναρτήσεων, προγραμματιζόμενο 

τροφοδοτικό, πολύμετρα ακριβείας και παλμογράφος, 

Τυπικός εξοπλισμός για σύνθεση καταλυτών και υλικών ηλεκτροδίων καθώς και για εναπόθεση 

ηλεκτροδίων σε στερεούς ηλεκτρολύτες ή μικτούς αγωγούς (όπως, αερογράφος και φούρνος 

θερμοκρασίας έως 1100 o C ). 

Αναλογικά και ψηφιακά συστήματα καταγραφής σημάτων (αναλογικό πολυκάναλο καταγραφικό 

και διάφορες κάρτες μετατροπής αναλογικών σημάτων σε ψηφιακά). 

199


Η ερευνητική ομάδα του Καθηγητή Σ. Μπεμπέλη έχει συμμετάσχει σε ένα σημαντικό αριθμό εθνικών 

και ευρωπαϊκών έργων (πάνω από 10 με υπεύθυνο ερευνητικής ομάδας, επιστημονικό υπεύθυνο ή 

συντονιστή τον κ. Σ. Μπεμπέλη), έχοντας χρηματοδοτηθεί με περισσότερα από 450 k€. Τα 

αποτελέσματα που προέκυψαν έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή περιοδικά με κριτές και σε πρακτικά 

συνεδρίων. Ενδεικτικά αναφέρονται οι ακόλουθες δημοσιεύσεις (από το 2010 και μετά): 

1. “Electrochemical characterization of the Pt/β''- Al 2 O 3 system under conditions of in situ 

electrochemical modification of catalytic activity for propane combustion”, N. Kotsionopoulos, S. 

Bebelis, J. Appl.Electrochem. 40 (2010) 1883. 

2. “Synthesis and characterization of doped apatite-type lanthanum silicates for SOFC 

applications”, H. Gasparyan, S. Neophytides, D. Niakolas, V. Stathopoulos, T. Kharlamova, V. 

Sadykov, O. Van der Biest, E. Jothinathan, E. Louradour, J.-P. Joulin, S. Bebelis, Solid State Ionics 

192 (2011) 158. 

3. “Cyclic voltammetry characterization of a La 0.8 Sr 0.2 Co 0.2 Fe 0.8 O 3-δ electrode interfaced to 

CGO/YSZ», V. Ch. Kournoutis, F. Tietz, S. Bebelis, Solid State Ionics 197 (2011)13. 

4. S. Bebelis S., K. Bouzek, A. Cornell, M.G.S. Ferreira, G.H. Kelsall, F. Lapicque, C. Ponce de León, 

M.A. Rodrigo, F.C. Walsh, “Highlights during the development of electrochemical engineering”, 

ChERD 91 (2013) 1998. 

5. “Study of the synergistic interaction between nickel, gold and molybdenum in novel modified 

NiO/GDC cermets, possible anode materials for CH 4 fuelled SOFCs”, D.K. Niakolas, M. Athanasiou, 

V. Dracopoulos, I. Tsiaoussis, S. Bebelis, S.G. Neophytides, , Appl. Catal. A: General 456 (2013) 

223. 

6. “ Performance assessment of a four-air cathode single-chamber microbial fuel cell under 

conditions of synthetic and municipal wastewater treatments”, A. Tremouli, M. Martinos, 

S. Bebelis, G. Lyberatos, Bioresource Technology 46 (2016) 515. 

7. “Comparison of the Activity of Pd-M (M: Ag, Co, Cu, Fe, Ni, Zn) Bimetallic Electrocatalysts for 

Oxygen Reduction Reaction”, G. Bampos, S.Bebelis, D.I. Kondarides, X. Verykios, Top. Catal. 60 

(2017) 1260. 

8. “Pd–Zn/C bimetallic electrocatalysts for oxygen reduction reaction”, G. Bampos, D.I. 

Kondarides, S.Bebelis, J. Appl.Electrochem. (2018) in print, DOI 10.1007/s10800-018-1199-x 

200

40 years 

201

Αναμνήσεις 

40 years 

202


Παπαμαντέλος 

1978: εργαστήριο μεταλλογνωσίας 

203

Τάσος Ντόντος 

Νικόλαος Χατζηχρηστίδης 

Γιώργος Φυτάς 

1978: εργαστήριο πολυμερών 

204

Γιώργος Αγγελόπουλος 

Παναγιώτη Νικολόπουλος 


205


206

Μανώλης 

Σιγάλας 

Βίκτωρας 

Στιβανάκης 






Σαραντόγλου 

Ιωσηφίνα 

Σινιγάλια 


Νικόλοπουλος 


207

1982: Εργαστήριο Φαινομένων Μεταφοράς και Φυσικοχημικής 

Υδροδυναμικής 

208

1982: άσπρα σπίτια 

Κώστας 




Άλκης 

Παγιατάκης 


Ανδρουτσόπουλος 

Τώρα ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ 

Τότε Ειδικός Επιστήμονας 


Γεντεκάκης 

209


210


211

1982: tête-à-tête 

Γιώργος Παπαθεοδώρου 

Δημήτρης Παπαμαντέλος 

212

1982: Μεγαλόπολη 

213

1982: εργαστήριο διεργασιών 

Οι τεταρτοετείς φοιτητές της 

σειράς 1978-1983 

214

1982: εργαστήριο διεργασιών 

Κυριάκος 

Παπαμιχαήλ 


Συριόπουλος 

Βαγγέλης 

Σκορδίλης 



Παρασκευή 

Γιαννάτου 


Τσιμαράκης 

215

1982: σειρά ασκήσεων 

Ο Κώστας Βαγενάς εισαγάγει πρωτόγνωρους για την εποχή εκείνη τρόπους 

εκπαίδευσης και αξιολόγησης. Εδώ, επιβραβεύει και ενθαρρύνει τον Παναγιώτη 

Παντζίκα, νυν μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Τμήματος. 

216

1982: οι πρώτες σημειώσεις 

Οι πρώτες σημειώσεις στα βασικά μαθήματα της Χημικής Μηχανικής 

…από το αρχείο του Γιάννη Γεντεκάκη 

217

1982: μετά το μάθημα 

Μπροστά , ο Γιάννης Καλανδράνης που γελάει και ο Ευάγγελος Ντάλλας. Πίσω, η 

Δέσποινα Σωτηροπούλου, ο Ηλίας Σταματόπουλος, ο Βαγγέλης Σκορδίλης, ο Νίκος 

Φλώρος, ο Ηλίας Κοντολάμπρος, ο Γιάννης Ανδρέου και ο Δημήτρης Αγαλιανός 

Σειρά 

1978-1983 

218

1982: πριν το μάθημα 

Ο Κώστας Βαγενάς ομιλεί και παρακολουθούν οι Τάσος 

Γέροντας, Γιάννης Καλανδράνης, Χρήστος Λιβαθινός, Ηλίας 

Σταματόπουλος 

Σειρά 

1978-1983 

219

1982: οι χαρτοφύλακες 

Οι χαρτοφύλακες έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινότητα των φοιτητών 

του Τμήματος Χημικών Μηχανικών. Από αριστερά προς τα δεξιά , Ηλίας 

Σταματόπουλος, Νίκος Φλώρος, Γιάννης Ανδρέου και Τάσος Γέροντας 

Σειρά 

1978-1983 

220

1982: στο διάλλειμα 

Σειρά 

1978-1983 

Το παρεάκι συνεχίζει τις συζητήσεις του. Όρθιος ο Νίκος Φλώρος που κρύβει τον Ηλία 

Κοντολάμπρο, όρθιος και Βαγγέλης Λημναίος, σκυμμένος ο Τάσος Γέροντας, Γιάννης 

Ανδρέου, Γιώργος Τσιμαράκης, Δέσποινα Σωτηροπούλου, Βαγγέλης Ντάλλας, Χρήστος 

Λιβαθινός και Γιάννης Καλανδράνης 

221

1982: οι χαρτοφύλακες 

Από αριστερά: Γιάννης Καλανδράμης, Χρήστος Λιβαθινός, Νίκος Φλώρος 

και στο βάθος Ηλίας Σταματόπουλος 

Σειρά 

1978-1983 

222

1982: στο εργαστήριο 

Σειρά1978-1983 

Από Αριστερά: Μαρία Ιωάννου, Δημήτρης Αγαλιανός, Asfour 

Mansour, Δημήτρης Λημναίος, Τάσος Γέροντας 

223

1982: στη Μεγαλόπολη 

Σειρά 1978-1983 

Νέος ανάμεσα σε νέους, ο Κώστας Βαγενάς, γευματίζει με τους: (από αριστερά) 

Asfour Mansour, Τάσος Γέροντας, Βαγγέλης, Σκορδίλης, Νίκος Φλώρος, Γιώργος 

Τσιμαράκης, Δημήτρης Αγαλιανός 

224

1982: στην ταράτσα 

Ο Κώστας Βαγενάς έχει καλέσει όλο το τέταρτο έτος στο σπίτι του ενόψει του 

καλοκαιριού και ως οικοδεσπότης αναλαμβάνει το άναμμα της φωτιάς. Οι σχεδόν 

συνομήλικοι φοιτητές του, τον παρακολουθούν διακριτικά. 

225


Γιάννης Γεντεκάκης, Βαγγέλης Λημναίος, Asfour Mansour, Νίκος Φλώρος, 

Δημήτρης Αγαλιανός, Δημήτρης Σπαρτινός 

Σειρά 

1978-1983 

226


Σειρά 

1978-1983 

Ο Άλκης Παγιατάκης χαμογελαστός στο βραδινό barbeque, με τους Γιάννη 

Καλανδράνη, Παρασκευή Γιαννάτου και Χρήστο Αγραφιώτη (από αριστερά 

προς τα δεξιά) 

227

1982: το εργαστήριο 

Σειρά 1978-1983 

228 

Από Αριστερά: Γιάννης Γαρδίκης, Βαγγέλης Λημναίος, Τάσος Γέροντας, 

Μαρία Ιωάννου, Asfour Mansour

1983: στη ΔΕΗ 

Ο Δημήτρης 

Παπαμαντέλος Γενικός 

Διευθυντής της ΔΕΗ 

229

1982: στο παράρτημα 

Οι πρωτοετείς φοιτητές 

της σειράς 1982-1987 

στο Εργαστήριο Χημείας 

στο Παράρτημα του 

Πανεπιστημίου στην οδό 

Κορίνθου. 

230

1983: η πρώτη ορκωμοσία 

Κώστας Βαγενάς 

κοσμήτορας 

πολυτεχνικής 

σχολής 


Παπαθεοδώρου, 

πρόεδρος τμήματος 

231


232


Ηλίας 

Κοντολάμπρος 

Χρήστος 

Αγραφιώτης 

Asfour 

Mansour 

Παρασκευή 

Γιαννάτου 


Συριόπουλος 


Σωτηροπούλου Γιώργος 


Κώστας 



Γαρδίκης 

Ευάγγελος 

Ντάλας 



Άλκης 


Μαρία 

Ιωάννου 

Βαγγέλης Δημήτρης 

Σκορδίλης Αγαλιανός 




Τσιμαράκης 


Λιβαθινός 

Αναστάσιος 

Γέροντας 

233


234



Καθ. Χημ. Μηχανικών 

Άλκης Παγιατάκης 

Καθ. Χημ. Μηχανικών 

Αθανάσιος Σαφάκας 

Πρύτανης 

Ιωσήφ Λυκάκης 

Καθ. Βιολογίας 

Θόδωρος Κερμανίδης 

Καθ. Μηχαν. Μηχανικών 

235

1983: ο Σογομών 

236

1984: η αθλητική ταυτότητα 

Ο Στάθης Κικκινίδης, πρωτοετής φοιτητής τότε, Καθηγητής στο ΑΠΘ τώρα 

237

1984: εργαστήριο φυσικοχημείας και 

μοριακής φασματοσκοπίας 

Σογομών Μπογοσιάν 

238

Όλγα Βύζικα 

Σπύρος Πανδής 


1984: Εργαστήριο Φαινομένων Μεταφοράς και Φυσικοχημικής 

Υδροδυναμικής 

239

1984: καρναβάλι στη Πάτρα 

240

1984: καρναβάλι στη Πάτρα 

Αγγελική «σύζυγος Αντώνης 

Τάκης Παρασκευά 

Σπύρου Πανδή» Σκιαθάς 

Κώστας Νάκος 

Μιχάλης Λεμπιδάκης 

241

1985: η διπλωματική εργασία 

Ο Τάκης Παρασκευά και ο Βαγγέλης Παπαδάκης παρουσιάζουν την διπλωματική 

τους εργασία με τίτλο «Φίλτρα Βαθιάς διήθησης σωματιδιακών ρύπων». Επιβλέπων 

τους είναι ο Άλκης Παγιατάκης. 

242

1984-5: στην Πτολεμαΐδα 

243


244


Ελένη 

Ματθαίου 


Παπαδάκης 

Μαρίνα 

Στυλιανού 

Θανάσης 

Καπετάνης 

Χάρης 

Κοψίνης 

Κώστας 

Χαμαλέλης 

Νίκος 

Παλιούρας 

Abdalla 

Abdalla 

245

1985-6: σπουδαστική & 

διπλωματική 

246 


Λεμπιδάκης

1986-8: το 1 ο άρθρο 


Τσαπατσής 

247

1986: ορκωμοσία Σεπτεμβρίου 

248

1986: ορκωμοσία Σεπτεμβρίου 

Κώστας 



Σιγάλας 


Μαυρομάτης 



Μαρίνα Στυλιανού 

Σωτήρης Σιώκας 

Μαρία Μπουνίτση 

Τζένη Φλιούκα 

249

1987: ορκωμοσία Ιουνίου 

250 

Σειρά 1982-1987



Χατζής 

Ηρακλής 

Λάτσιος 


Οικονόμου 

Θωμάς 

Μπακαρός 

Χριστάκης 

Χριστοφόρου 

Αριστείδης 

Παππάς 

Χάρης 

Κοψίνης 


Χαραλαμπίδης 


Οθωναίος 

Εσπερία 

Τσαγκαροπούλου 

Γεωργία 

Μητσιάνη 


Καπετάνης 


Βάθης 

251

1988: η συνέντευξη 


Γιάννης Τσαμόπουλος 


Γεράσιμος Λυμπεράτος 

252

1990: Plasma Lab στο κτήριο Β 

Συμεών Καββαδίας 

253

1991: η ορκωμοσία 

254 


Δημήτρης Χουλιάρας

1992: το πάσο 

255

1993: τα συγχαρητήρια 

256

1993: τα συγχαρητήρια 

Ο Δημήτρης Σπαρτινός δέχεται τα συγχαρητήρια μετά από την υποστήριξη της 

Διδακτορικής του Διατριβής από τον Δημήτρη Παπαμαντέλο και τον Γιάννη Σκιαδά, νυν 

Καθηγητή στο Aalborg University Copenhagen. Αριστερά, παρακολουθεί χαρούμενη η 

μικρή κόρη του Δημήτρη. 

257

1994: το Χρυσό Μετάλλιο 

258

1994: Synchrotron 

Φωτογραφίες μελών του Τμήματος στο HASYLAB/DESY (εγκαταστάσεις Synchrotron), Αμβούργο, Γερμανία 

(Σεπτέμβριος 1994). Διακρίνονται οι Σ. Λαδάς, Θ. Ιωαννίδης και Δ. Κονταρίδης (στον οποίο εμπιστεύτηκαν τη 

νυχτερινή βάρδια…). 

259

1994: TPP-4 στην Αθήνα 

Συμεών Καββαδίας 

Δημήτρης Ματαράς 

260

1996: εργαστήριο ηλεκτροχημείας 

Μιχάλης Στουκίδης 


261

1997: το 1ο συνέδριο 

262

1997: στην χορωδία 

Σταύρος Παύλου Γιώργος Σκόνδρας Τάκης Παρασκευά 

Το 1 ο συνέδριο Χημικής Μηχανικής είναι γεγονός. Αριστερά, ο εμπνευστής του συνεδρίου Σταύρος Παύλου, μαζί με τον 

Γραμματέα του Τμήματος Γιώργο Σκόνδρα και τον νεαρό, τότε, Τάκη Παρασκευά στη αίθουσα της χορωδίας «Μάνος 

Χατζιδάκις» με το επιτραπέζιο projector κάνουν πρόβες τις ομιλίες τους. 

263

1997: η τελευταία συνάντηση 

264 

Σειρά 1992-1997

1997: το κολλάζ 

Σειρά 1992-1997 

265

1997: στην Κρακοβία 

266


Άγγελος 

Ευσταθίου 

Ξενοφών 

Βερύκιος 

Συμεών 


Στέλιος 

Νεοφυτίδης 


Κονταρίδης 

Θεόφιλος 

Ιωαννίδης 

267


Φωτογραφίες από την συμμετοχή μελών του Εργαστηρίου Ετερογενούς Κατάλυσης στο Third European Congress on 

Catalysis, EUROPACAT-III, Κρακοβία (Σεπτέμβριος 1997). Διακρίνονται οι Ξ. Βερύκιος, Δ. Κονταρίδης, Θ. Ιωαννίδης, Σ. 

Νεοφυτίδης, Α. Ευσταθίου, Β. Τσιπουριάρη. 

268

1998: η υποστήριξη 

Από πάνω αριστερά και αμφιωρολογιακά: Ο Διδάκτορας Δ. Κονταρίδης με τον Κ. Βαγενά (1), τον 

Σπύρο Λαδά και την Στέλα Κέννου (2), τον Γιώργο Παπαθεοδώρου (3), και τον Ξ. Βερύκιο (4) 

269

1998: η υποστήριξη 

270

1999: στο Μέτσοβο 

Πέτρος Κουτσούκος 

Νίκος Μπουρόπουλος 

Χρήστος Κοντογιάννης 

Στρατής Σωτήρχος 

271


272


Θωμάς 

Μπάδας 

Συμεών 



Κωνσταντίνου 

Κώστας 

Πλιάγκος 

Ειρήνη 

Μαυροειδή 


Πίλήση 

Μαρία 

Μακρή 

Ντίνα 

Γιόκαρη 



Τέλης 

Φραντζής 

Δήμητρα 

Άρχοντα 

Κώστας 

Ράπτης 


Σιδέρης 

Αλέξης 

Γιαννίκος 


Τσιπλακιδης 

Γρηγόρης 

Πιτσέλης 


Μπάφας 

Στέλλα 

Μπαλωμένου 


Πολύδωρος 

Σουζάνα 

Μπρόσντα 


Δεμέκα 


Σκέντζου 

Κώστας 


273

1999: η ομάδα των επιτυχιών 


Κουτίνας 

Βλάσης 


Λεωνίδας 

Γεργίδης 



274 

Από την ομάδα των επιτυχιών αναγνωρίζουμε τουλάχιστον τέσσερις νυν καθηγητές 

σε Ελλάδα και Ευρώπη

2000: είμαστε πια πρωταθλητές 

275

2001: reunion της σειράς1981-1986 

276

2001: reunion της σειράς1981-1986 


Αλεξανδρίδου 

Βασίλης 

Ζασπάλης 

Χρήστος Φώτης 

Χριστουλάκης Διαμαντόγιαννης 


Κατερτζής 

Μαρία 

Ελένη Μπουνίτση 

Κρητικού 

Άλκης 


Νίκος 

Μπακόπουλος 

Τζένη 

Φλιούκα 



Κώστας 

Χαμαλέλης 

Στράτος 

Κολυφέτης 

Κώστας 

Νάκος 

Αντώνης 

Σκιαθάς 

Τάκης 


Ευάγγελος 

Παπαδάκης 

Σωτήρης 

Σιώκας 

Σταύρος 

Παύλου 


Μαυρομάτης 

277

2001: HSR για τον Α. Ακριβό 

Τον Ιούνιο 2001, η Ελληνική Εταιρεία Ρεολογίας πραγματοποιεί την διετή συνάντησή 

της στην Πάτρα, που είναι αφιερωμένη στον Καθηγητή Ανδρέα Ακριβό. Δύο χρόνια 

αργότερα ο Καθηγητής Α. Ακριβός αναγορεύεται Επίτιμος Διδάκτορας του 

Πανεπιστημίου της Πάτρας στα πλαίσια του 4ου Συνεδρίου Χημικής Μηχανικής 

278

2001: HSR για τον Α. Ακριβό 

Νίκος 

Μαλαματάρης 

Σάββας 

Χατζηκυριάκος 


Βλασσόπουλος 



Λάκης 

Μούντζιαρης 


Τσενόγλου 

Δώρος 

Θεοδώρου 

Εύαν 

Μητσούλης 

Σπύρος 

Αναστασιάδης 

Κώστας 

Τζογανάκης 


Βλάχος 

279

2001: στο “Porto-Rio” 

Αριστερά: ο Καθηγητής Ανδρέας Ακριβός παραλαμβάνει 

αναμνηστικό δώρο από τον Πρόεδρο του Συνεδρίου Καθηγητή 

Γιάννη Τσαμόπουλο. 

Πάνω: η αναμνηστική Φωτογραφία του Συνεδρίου στην παραλία 

του Ξενοδοχείου “Porto-Rio”. Αναγνωρίζουμε μεταξύ άλλων τους A. 

Acrivos (Levich I.), C. Vayenas (Αντιπρύτανης του ΠΠ), J. 

Tsamopoulos & V. Mavrantzas (Chairmen), L. Archer (CornelL U.), D. 

Barthes-Biesel, A. Beris (U. Delaware), J. Brady (Caltec), R. Colby 

(Penn State U.) , M. Denn (Levich I.), G. Ianniruberto (U. Federico II 

of Naples), L. Mondy (Sandia National Labs) , R. Tanner (U. 

Syndey), K. Walters (U. Wales), J. Vlachopoulos (McMaster U), N. 

Wagner (U. Delaware), W. Russel (Princeton U.), J-M Piau (U. de 

Grenoble), W. Olbricht (Cornell U.), A. Payatakes (U. Patras), N. 

Pelakasis (U. Patras), D. Theodorou (U.Patras), C. Tsitsilianis 

(U.Patras), G. Staikos (U.Patras), Y. Dimakopoulos (U. Patras), A. 

Boudouvis (NTUA) και Α. Nir (Techion U.) 

280

2001: το υαλουργείο 

Θανάσης Παναγιωτόπουλος 

281

2002: υποψήφιος διδάκτορας 

282 

Λευτέρης Αμανατίδης

2002: ο πρώτος Επίτιμος Διδάκτορας 


Καθηγητής Τμήματος 

Χημικών Μηχανικών 

Πρόεδρος Τμήματος 

Νικόλαος Ζούμπος 


Τμήματος Ιατρικής 


John Seinfeld Κωνσταντίνος Βαγενάς 



Πανεπιστημίου Τμήματος Χημικών 

CALTECH 

Μηχανικών 

Επίτιμος Διδάκτορας Αντιπρύτανης 

Δημήτριος 

Παπαμαντέλος 



Κοσμήτορας 

Πολυτεχνικής Σχολής 

283

2002: το γεύμα 

Από αριστερά προς τα δεξιά: Στέλα Κέννου, Άλκης Παγιατάκης, John 

Seinfeld, Γεράσιμος Λυμπεράτος, Κώστας Κράβαρης, Γιάννης 


284

2003: ο Andreas Acrivos Επίτιμος Διδάκτορας 

Κωνσταντίνος Βαγενάς 


Τμήματος Χημικών 

Μηχανικών 

Αντιπρύτανης 

Jennie Acrivos 

Professor Andreas Acrivos 


Πανεπιστημίου Stanford 

Επίτιμος Διδάκτορας 

Νικόλαος Ζούμπος 


Τμήματος Ιατρικής 






Δημήτριος Παπαμαντέλος 





285

2003: η αναμνηστική 

Από αριστερά προς τα δεξιά: Γεράσιμος Λυμπεράτος, Κώστας 

Βαγενάς, Ανδρέας Ακριβός, Γιάννης Τσαμόπουλος 

286

2004: εργαστήριο επιστήμης επιφανειών 

Βάσω 

Παπαευθυμίου 

Λαμπρινή 

Σύγκελλου 

Γιάννης Δοντάς 

287

2004: εργαστήριο επιστήμης επιφανειών 

Από αριστερά προς τα δεξιά: Γιάννης Δοντάς και Σπύρος Ζαφειράτος 

288

2005: στην Θεσσαλονίκη 

Jelena Jaksic Μάρκος Ασσαέλ Σταύρος Παύλου 

5 ο συνέδριο Χημικής Μηχανικής στην Θεσσαλονίκη, Μάιος 2005. Εδώ, ο Σταύρος Παύλου με την σύζυγό του 

Jelena Jaksic και τον Καθηγητή του ΤΧΜ ΑΠΘ Μάρκο Ασσαέλ 

289

2005: 3-peat 


Βαφέας 

Ηλίας 

Κατσάμπας 

Αριστείδης 

Μπασαγιάννης 

290

2005: εργαστήριο ετερογενούς 

κατάλυσης 

Από Αριστερά: 

Α. Κότσιφα, Π. Παναγιωτοπούλου, Α. Πατσούρα, Ζ. Νικοπούλου, Ι. Σιονακίδης, Α. 

Μπασαγιάννης, Δ. Κονταρίδης 

291

2005: στιγμές χαλάρωσης 

Από Αριστερά: 

Ζωή Νικοπούλου, Παρασκευή Παναγιωτοπούλου, Αρετή Κότσιφα, Αλεξία Πατσούρα 

292

2005: ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας 

Ο Δημήτρης Σπαρτινός μαζί με τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή 

Στεφανόπουλο στο Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου της Πάτρας 

293

2006: εργαστήριο ανόργανης και 

αναλυτικής χημείας 

294

2006: εργαστήριο ανόργανης και 

αναλυτικής χημείας 

Νίκος 

Μπουρόπουλος 


Κοντογιάννης 

Βάσω 

Πέττα 

Μαλβίνα 

Όρκουλα 

Πέτρος 

Κουτσούκος 

Κατερίνα 

Κοφινά 


Τοπάλη 


Τσέβης 

Νίκος Βαγενάς 

Δήμητρα Κανελλοπούλου 

295


296


Γιώργος Γκοτζαμάνης 

Ηλίας Κατσάμπας 

Ανδρέας Καρανικόλας 

Σωτήρης 


Νικολέττα 

Σταυρούλη 

Κώστας 

Τσιτσιλιάνης 

Ουρανία Κούλη 

Μαρία Σωτηροπούλου 

297

2008: γιορτή στο γραφείο 

298

2008: γιορτή στο γραφείο 

299

2010: οικογενειακές στιγμές 

Ο Δημήτρης 

Παπαμαντέλος ανάμεσα 

στα μέλη της 

οικογένειά του, την γυναίκα 

του 

και τις αδελφές του Νέλλη 

& Αγγελική 

300

2010: ο οβελίας 

Ο Δημήτρης Παπαμαντέλος ψήνει οβελία για τις γυναίκες 

τις ζωής του 

301


Σειρά 2006-2011 

302


Κώστα 

Σταυρόπουλος 

Ανδρέας 

Πίκιος 


Τσερόπουλος 

Μαρία 

Ζάκουρα 

Ραλλού 

Χατζημιχαήλ 

Έλδι 

Δρίτσουλα 

303

2012: Λισαβώνα 

304

年 : 采访 

Γιάννης Δημακόπουλος 

305


Σειρά 2008-2013 

306


Κώστας 

Κιντής 


Συμιλλίδης 


Κελεσίδης 

Νίκος 

Μπονάτσος 

Erion 

Hasa 

Σοφία 

Σαμπεθάι 

Αντιγόνη 

Χρυσσίνα 

Σοφία 

Τσούκα 



307

2013: τα γενέθλια 

308

2013: τα γενέθλια 


Μακρυγιώργος 

Khanh 

Nguyen 

Αντώνης 

Αρμάου 


Φραγγεδάκης 


Βασιλόπουλος 

Κωστής 

Παπαδόπουλος 

Βικτωρία 

Γκουτζιούπα 

Σοφία 

Τσούκα 


Κοίλιας 


Δελιδάκης 




Φωτεινός 

309

2014: το «Πρώτο» 

Ο Δημήτρης Σπαρτινός σε εκπαιδευτική εκδρομή στο 

εργοστάσιο της γαλακτοβιομηχανίας «Πρώτο» 

310

2014: ο «Τιτάν» 

Ο Δημήτρης Σπαρτινός σε εκπαιδευτική εκδρομή στο 

εργοστάσιο της βιομηχανίας τσιμέντου «Τιτάν» 

311

2014: οι ανθοδέσμες 

Ορκωμοσία Δεκεμβρίου 

Σειρά: 2009-2014 

312

2014: η πρώτη 

Ορκωμοσία Δεκεμβρίου 

Σειρά: 2009-2014 

313

2015: η αναγόρευση 


Οδυσσέας Κουφοπαύλου 


314 


Νικόλαος Πέππας 



Βενετσάνα Κυριαζοπούλου 

Πρύτανις

2015: η αναγόρευση 





Νικόλαος Πέππας 



Βενετσάνα Κυριαζοπούλου 

Πρύτανις 


Γιώργος Αγγελόπουλος 

Αναπληρωτής Πρυτάνεως 

315

2015: η αναμνηστική φωτογραφία 

10 ο Συνέδριο Χημικής Μηχανικής 

316

2015: στο αμφιθέατρο 


317

2015: στο foyer 


318

2015: στο foyer 


319

2015: στο προαύλιο 


320

2015: με το laptop 


321

2015: οι εθελοντές 


322

2015: οι εθελοντές 

Σπύρος 

Γιώργας 

Λευτέρης 

Αμανατίδης 


Μιχαηλίδη 



& Τζούνιορ 

Κωνσταντίνος 

Παπαγεωργίου 

Λίνα 

Αλεξάκη 



Δώρα 

Αργυροπούλου 

Βασιλική 

Ματθαίου 

Τάκης 


Σπύρος 

Τσόλας 

323

2015: η ορκωμοσία του Ιουνίου 

Σειρά 2010-2015 

324

2015: προς την ανάγνωση του όρκου 

Σειρά 2010-2015 

325

2015: εργαστήριο στατιστικής 

θερμοδυναμικής και μακρομορίων 

326

2015: εργαστήριο στατιστικής 

θερμοδυναμικής και μακρομορίων 


Παπαδόπουλος 


Αλατάς 


Τσαλίκης 


Καραδήμα 


Σκούντζος 


Μερμίγκης 

Λίνα 

Αλεξάκη 

Ιωάννα 

Τσιμούρη 

Βλάσσης 


Άρτεμις 

Χαραλαμπίδου 


Μάλλιος 

Φλώρα 

Τσούρτου 

327

2015: ορκωμοσία μεταπτυχιακών 

328

2016: η viral photo 

Ο Σωτήρης Τσάτσος φωτογραφίζει την πιο viral photo στην σύγχρονη 

ιστορία του Τμήματος Σειρά: 2011- 2016 

329

2016: η ένορκη υπόσχεση 

Σειρά: 2012- 2017 

330

2016: το δίπλωμα 

Σειρά: 2011- 2016 

331

2016-7: ορκωμοσίες μεταπτυχιακών 

332

2017: Το Πανεπιστήμιο Τιμά τον Κ. Βαγενά 

333


334 

Σειρά: 2012-2017

2017: χέρια ψηλά 

Σειρά: 2012-2017 

335

2017: μεσ’ την χαρά 

336 

Σειρά: 2012-2017

2017: η κοπή της Βασιλόπιτας 

337

2017: CheerUP 

338

2017: υποδοχή πρωτοετών 

339

2017: εργαστήριο σχεδιασμού και 

βελτιστοποίησης εργοστασίων 

340

2017: εργαστήριο σχεδιασμού και 

βελτιστοποίησης εργοστασίων 

Endrit Dheskali 

Αθηνά Πρεβενίου 

Ιωσήφ Παππάς 


Προύντζος 

Ελέηνη 

Μουτουσίδη 

Νίκος Μπονάτσος 

Μαρία Νικολοπούλου 

Μαγδαληνή Αρωνιάδα 


Μιχαηλίδη 

Σοφία-Μαρία 

Ιωαννίδου 

Έλενα Νάτση 

Χρήστος Πατήλας 

Πέτρος Παπαδόπουλος 

341

2017: αλλαγή σκυτάλης 

342 



Απερχόμενος 

Πρόεδρος Τμήματος, 

Νυν Κοσμήτορας 




Νέος Πρόεδρος 

Τμήματος

2018: scale up 

1992 2018 

1992: ο νεαρός Δημήτρης Βαγενάς, Υποψήφιος Διδάκτορας, κάνει τα πρώτα του πειράματα 

2018: ο Καθηγητής Δημήτρης Βαγενάς, Πρόεδρος του Τμήματος, παράγει τεχνολογία 

343

2018: short courses 

344

2018: short courses 

31 

22 

100 

37 

32 33 34 

36 

40 

35 

38 39 

23 24 25 26 27 28 29 30 

11 12 13 14 15 16 17 18 

20 

19 

21 

1: Αντωνία Ιωάννου 

2: Ιωάννα Μπεσίρη 

3: Φαλιά Σαραβάνου 

4: Βλάσης Μαυραντζάς 

5: Δημήτρης Κουζούδης 

6: Sandra Ηoffman 

7: Βασιλική Μαυροζούμη 

8: Rudy Koopmans 

9: Κώστας Τσιτσιλιάνης 

10: Γιάννης Τσαμόπουλος 

11: 

12: 

13: 

14: Ελένη Χουσά 

15: Δημήτρης Τσαλίκης 

16: Χαρά Αλεξίου 

17: Βλάσης Μήτσουλας 

18: Γιώργος Μακρυγιώργος 

19: Δημήτρης Ζαγοραίος 

20: Παντελής Μοσχόπουλος 

21: Ιωάννα Τσιμούρη 

22: Κατερίνα Καραδήμα 

23: 

24: Τάκης Μερμίγκης 

25: Φλώρα Τσιμούρτου 

26: 

27: Στέλιος Κακαβάς 

28: Ελένη Μουτουσίδη 

29: Χρήστος Πατήλας 

30: Γιώργος Μάνθος 

31: Θάνος Φίλης 

32: Δημήτρης Μιντής 

33: Σταύρος Περουκίδης 

34: Μανώλης Σκούντζος 

35: Κωστής Γιαννοκώστας 

36: Διονύσης Πέττας 

37: Αλέξανδρος Συράκος 

38: Αντώνης Μαρούσης 

39: 

40: 

1 

2 3 4 5 6 7 8 9 10 

100: Γιώργος Μαυραντζάς 

345

2018: δευτεραθλητές 

346

2018: η λήξη του τελικού 

347

2018: το επετειακό newsletter 

348

2018: η αφίσα 

349

2018: το 1 ο συμπόσιο αποφοίτων 

Η θύμηση μιας «μεγάλης» τάξης που αποφοιτά … Εἰς το ἐπανιδεῖν ! 

350

2018: 2 ημέρες - 350 απόφοιτοι 

2018 

351

2018: Summer School 

Επιστροφή στο Μέλλον: Μαθητές της 2ας τάξης Λυκείου από διάφορα Σχολεία της Πάτρας 

συμμετέχουν στο Θερινό Σχολείου του Τμήματος με την καθοδήγηση της Σουζάνας 

352

2018: Summer School 

353

2018: ένα χαμόγελο 

Ο Σπύρος Στάμος συνοδευόμενος από τον Λευτέρη Αμανατίδη διαβαίνει τα παλιά λημέρια. Εδώ με τον Γιάννη 

Τσαμόπουλο. 

354

2018: η αποφοίτηση 

355

2018: φως μες το σκοτάδι 

Όποια ώρα της ημέρας 

και αν βρεθείς στο ChemEngUP 

σίγουρα θα βρεις νέους ερευνητές 

να χαράσσουν την προσωπική 

ερευνητική τους πορεία και μαζί το 

μέλλον του Τμήματος. 

356

2018: ο δρόμος προς το μέλλον 

Από φέτος το Τμήμα εισέρχεται 

στην 5 η δεκαετία λειτουργίας του. 

Οι προκλήσεις του μέλλοντος ίσως 

περισσότερες ίσως λιγότερες από 

αυτές του 1978, σίγουρα όμως 

μεγαλύτερες. Το Τμήμα 

αντιπαλεύεται το ένδοξο παρελθόν 

του και μαζί την σύγχρονη 

οικονομική πραγματικότητα της 

Ελλάδας. 

357

Ήταν 

ανάμεσά μας 

40 years 

358

Δημήτρης Παπαμαντέλος 

υπηρέτησε 1977-2002 

Ο Δημήτρης Παπαμαντέλος ήταν Μηχανικός. 

Μεταλλίων - Μεταλλουργός ΕΜΠ, Dr.- Ing. RWTH - 

Aachen σιδηρουργιά, Privatdozent TU-Berlin. 

Διετέλεσε διευθυντής Μεταλλουργικών ∆εργασιών 

Maximillianshuette GmbH (1973-1977). Εξόριστος 

(1967-1974) συμμετέχει στην αντίσταση κατά της 

δικτατορίας, συναγωνιστής και προσωπικός φίλος 

του Ανδρέα Γ. Παπανδρέου. Επιστρέφει στην 

Ελλάδα (1977). Καθηγητής Μεταλλογνωσίας και 

∆ιευθυντής Εργαστήριου Πολυτεχνικής Σχολής 

Παν/μιου Πατρών (1977-2003). ∆ιοικητής ∆ΕΗ 

(1981-1986), Προέδρος ∆.Σ. ΛΑΡΚΟ (1986- 

1989), αποκρατικοποίηση Σκαλιστήρη (1994- 

1996). Ειδικός Γραμματέας ΥΠΕΠΘ επί ευρωπαϊκών 

θεμάτων και ΚΠΣ (1995). Σύμβουλος της Ε.Ε. επί 

θεμάτων χάλυβα (1995-2008) και Εθνικός 

Εκπρόσωπος στις ευρωπαϊκές επιτροπές χάλυβα 

(1995-2008). Σύμβουλος των Georgsmarienhuette 

GmbH (GMH), ΛΑΡΚΟ. Προέδρος ∆.Σ. Ελληνικού 

Κέντρου Έρευνας Μετάλλων, ΕΛΚΕΜΕ (2003-). Ο 

Δημήτρης Παπαμαντέλος απεβίωσε το 2015. 

359

Αναστάσιος Ντόντος 


O Αναστάσιος Ντόντος ήταν μαζί με τον Δημήτρη 

Παπαμαντέλο οι δύο πρώτοι Καθηγητές Έδρας 

του Τμήματος. Υπηρέτησε το Τμήμα από αυτή την 

βαθμίδα κατά την περίοδο 1977-2002. 

Το 1957 έλαβε πτυχίο από το τμήμα Χημείας του 

Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε μεταπτυχιακές 

σπουδές στη Γαλλία. Απέκτησε Δίπλωμα Ανωτέρων 

Σπουδών από το Πανεπιστήμιο του 

Στρασβούργου το 1961. Εν συνεχεία έλαβε 2 

διδακτορικούς τίτλους, Doctorat 3eme cycle το 

1962 και Doctorat d’Etat το 1964 από το ίδιο 

πανεπιστήμιο. 

Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά του εντοπίζονταν 

στο πεδίο των πολυμερών και πιο συγκεκριμένα 

ειδικευόταν στην σύνθετη και την ρεολογία 

υδατοδιαλυτών πολυμερών. Ηταν ιδρυτής ενός 

από τα πρώτα Εργαστήρια στο Τμήμα, του 

εργαστηρίου Πολυμερών. Υπήρξε προσωπικός 

φίλος του νομπελίστα Pierre-Gilles de Gennes. 

Αξίζει να αναφερθεί ότι το 1970 ανέλαβε χρέη 

Υφηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Απεβίωσε το 

Νοέμβριο του 2012 όντας ενεργός ερευνητικά και 

διδακτικά Ομότιμος Καθηγητής του Τμήματός μας. 

360

Γρηγόρης Μπότσαρης 


Ο Γρηγόρης Δ. Μπότσαρης, Ομότιμος Καθηγητής 

Χημικής και Βιολογικής Μηχανικής του 

Πανεπιστημίου Tufts, απεβίωσε στις 25 Σεπτεμβρίου 

2014 περιστοιχιζόμενος από την οικογένεια και 

τους στενούς φίλους του. Ο καθηγητής 

Μπότσαρης ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές 

σπουδές του στο Εθνικό Καποδιστριακό 

Πανεπιστήμιο Αθηνών και έλαβε τρείς 

μεταπτυχιακούς τίτλους από το M.I.T., 

συμπεριλαμβανομένου ενός Διδακτορικού 

Διπλώματος στη χημική μηχανική. Αφού 

ολοκλήρωσε το διδακτορικό του το 1965, έγινε 

μέλος του Τμήματος Χημικών Μηχανικών της 

Σχολής Μηχανικών του Πανεπιστημίου Tufts ως 

επίκουρος καθηγητής. Προήχθη στη βαθμίδα του 

Αναπληρωτή Καθηγητή το 1969 και σε εκείνη του 

Καθηγητή το 1975. Κατά τη διάρκεια της άδειάς 

του από το Tufts το 1978, υπήρξε ιδρυτικό μέλος 

του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του 

Πανεπιστημίου Πατρών στην Ελλάδα. Στο 

Πανεπιστήμιο Πάτρας υπηρέτησε από το 1979 

έως το 1983. Με την επιστροφή του στην Αμερική, 

έτος1983, και έως το 1993, διετέλεσε πρόεδρος 

του τμήματος του Πανεπιστημίου του Tufts. Μετά 

την αποχώρησή του το 2004, ανακηρύχθηκε 

Ομότιμος Καθηγητής. 

361

Αλκιβιάδης Παγιατάκης 


Ο Αλκιβιάδης Χ. Παγιατάκης απεβίωσε στις 29 

Νοεμβρίου 2009 μετά από γενναία αλλά άνιση 

μάχη με την επάρατη νόσο., όντας ενεργός 

καθηγητής του Τμήματος και Διευθυντής του ΙΤΕ. 

Σπούδασε στο τμήμα Χημικών Μηχανικών του 

Ε.Μ.Π. αποφοιτώντας το 1968. Εκπόνησε τις 

μεταπτυχιακές του σπουδές στις Η.Π.Α. και έλαβε 

Διδακτορικό Δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο 

Syracuse έως 1973. Στη συνέχεια εργάστηκε ως 

ερευνητής στην Brunswick Corp. στο Illinois για ένα 

έτος και ύστερα ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα 

στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον στο Τέξας όπου 

παρέμεινε έως το 1981. 

Κατά την περίοδο 1999-2006 ήταν διευθυντής 

του ΙΤΕ/ΕΙΧΗΜΥΘ και την περίοδο 2005-2009 

διετέλεσε πρόεδρος του Δ.Σ. ΙΤΕ και Διευθυντής 

Κεντρικής Διεύθυνσης ΙΤΕ. Υπήρξε καθηγητής του 

τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου 

Πατρών την περίοδο 1983-2009. 

Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα 

περιλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων, τα φαινόμενα 

μεταφοράς μάζας και ενέργειας, η φυσικοχημική και 

υδροδυναμική ανάλυση πορωδών μέσων, η 

βελτιωμένη εξόρυξη πετρελαίου, οι μέθοδοι 

διήθησης αερίων και υγρών και οι μέθοδοι 

διαχωρισμού 

362

Προσέφεραν 

Στο Τμήμα 

40 years 

363

Παναγιώτης Νικολόπουλος 


Έλαβε το Δίπλωμα τού Φυσικού (Dipl. Phys.) από το 

Πολυτεχνείο της Karlsruhe (σήμερα KIT) το 1969 και εν 

συνεχεία το Διδακτορικό Δίπλωμα του Μηχανικού (Dr.- 

Ing.) από το ίδιο Πολυτεχνείο το 1974. Τα έτη 1969 – 

1974 ανήκε στο επιστημονικό προσωπικό του 

«Ινστιτούτου Ερεύνης Υλικών» του «Κέντρου Πυρηνικών 

Ερευνών Karlsruhe». 

Το 1976 εξελέγη Επιμελητής στην Πολυτεχνική Σχολή του 

Πανεπιστημίου Πατρών. Υπήρξε από τους πρώτους 

διδάσκοντες στο ΤΧΜ (1978) στο οποίο εντάχθηκε 

επίσημα το 1982. Στην συνέχεια από τις διάφορες 

βαθμίδες εξέλιξης με τελική αυτήν του Καθηγητού (1996) 

και διευθυντού του «Εργαστηρίου Κεραμικών και 

Σύνθετων Υλικών» δίδαξε, σε προπτυχιακούς και 

μεταπτυχιακούς φοιτητές, τα μαθήματα που σχετίζονται 

με την «Επιστήμη των Υλικών», ιδιαίτερα τα ανόργανα 

υλικά. 

Η ερευνά του, η οποία πραγματοποιήθηκε με 

χρηματοδότηση μέσω ανταγωνιστικών προγραμμάτων 

Ελληνικών και Ευρωπαϊκών, αφορούσε: α) τα φαινόμενα 

διαβροχής και αλληλεπιδράσεις κατά την επαφή 

κεραμικών με ρευστές μεταλλικές φάσεις με στόχο την 

συνένωση υλικών καθώς και βιοκεραμικών με βιολογικά 

υγρά, β) φαινόμενα συσσωμάτωσης και συσχετισμός 

δομής - ιδιοτήτων και γ) χρήση παραπροϊόντων 

βιομηχανικών διεργασιών στην τσιμεντοβιομηχανία και 

κεραμοποιία. 

Κατά την διάρκεια της μακροχρόνιας παρουσίας του 

στο Πανεπιστήμιο υπήρξε επί σειρά ετών μέλος της 

Συγκλήτου, μέλος του Τεχνικού Συμβουλίου, Μέλος του 

Εκτυπωτικού Κέντρου. Στο ΤΧΜ υπήρξε μέλος όλων 

σχεδόν των επιτροπών, αντιπρόεδρος του Τμήματος και 

για πολλές διετίες Διευθυντής του Τομέα «Επιστήμης και 

Τεχνολογίας Υλικών». Επίσης υπήρξε μέλος των 

διοικητικών συμβουλίων των εταιριών «Αργιλομάζα Α. Ε.» 

και «ΕΚΕΠΥ Α. Ε.». 

364

Γιώργος Σαραντόγλου 


O Γεώργιος Σαραντόγλου υπηρέτησε ως 

Λέκτορας το Τμήμα Χημικών Μηχανικών για 

περισσότερο από τρεις δεκαετίες. Αρχικά ως 

ειδικό επιστημονικό προσωπικό του Εργαστηρίου 

Μεταλλογνωσίας. 

‘Ελαβε πτυχίο Φυσικής από το Αριστοτέλειο 

Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 1973. και 

απέκτησε Διδακτορικό Δίπλωμα από το 

Πανεπιστήμιο Πατρών το 1983. 

Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα συνίσταντο στη 

μελέτη της διάβρωσης μετάλλων και κραμάτων. 

365



Ο Γ. Παπαθεοδώρου είναι Ομότιμος Καθηγητής 

του Τμήματός μας και Διακεκριμένο Μέλος του 

Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας. Απόφοιτος 

του Χημείας ΕΚΠΑ το 1962. Έλαβε Ms. Sc. (1988) 

στη Χημείο-φυσική και Ph.D. στη Φυσικοχημεία 

(1969) από το Πανεπιστήμιο του Chicago. Για 

12 χρονιά εργάστηκε ως ερευνητής στα National 

Laboratory of USΑ έως το 1981 όπου επέστρεψε 

στη Ελλάδα ως Τακτικός Καθηγητής. Εργάστηκε ως 

Καθηγητής στο τμήμα Χημικών Μηχανικών του 

Πανεπιστημίου Πατρών από το 1981-2006 και 

ήταν ο πρώτος εκλεγμένος Προέδρος του 

Τμήματος 1982-83 . Μαζί με τους Κώστα Βαγενά, 

Άλκη Παγιατάκη, ήταν οι ιδρυτές και βασικοί 

θεμελιωτές του ΙΤΕ/ΙΕΧΜΥ, στο οποίο διετέλεσε ως 

πρώτος Διευθυντής από το 1984-1999. Ο Γ. 

Παπαθεοδώρου ανέλαβε πολλές θέσεις ευθύνης σε 

πολλούς κρατικούς και ερευνητικούς φορείς. 

Χαρακτηριστικά, την διετία 1988-1989 ήταν 

Γενικός Γραμματέας Ε.Τ. στο Υπουργείο 

Ανάπτυξης και τη περίοδο 1996-2002 Προέδρος 

του Επιστημονικού Συμβουλίου του Εθνικού 

Ιδρύματος Ερευνών. Τα ερευνητικά του 

ενδιαφέροντα αντικατοπτρίζονται στο ευρύ 

φάσμα των δημοσιεύσεών του σε διάφορα εθνικά 

και διεθνή περιοδικά.. Ο ερευνητικός του τομέας 

είναι η φυσικοχημεία ανόργανων υλικών. Ειδικεύεται 

στη Φασματοσκοπία δόνησης / ηλεκτρονικής 

απορρόφησης ανόργανων ατμών υψηλής 

θερμοκρασίας, τηγμένων αλάτων και γυαλιών 

καθώς και σε εφαρμογές φασματοσκοπιών 

σκέδασης φωτός. 

366

Δημήτρης Ραπακούλιας 


Ο Δημήτρης Ραπακούλιας διετέλεσε καθηγητής του 

Τομέα Υλικών του Τμήματος Χημικών Μηχανικών 

του Πανεπιστημίου Πατρών από το 1984 έως και 

το 2010, όταν συνταξιοδοτήθηκε. Το γνωστικό 

αντικείμενο που υπηρέτησε ο Δ. Ραπακούλιας τα 

40 χρόνια της καριέρας του ήταν οι φυσικοχημικές 

διεργασίες πλάσματος και η χημική εναπόθεση και 

η τροποποίηση επιφανειών προηγμένων υλικών με 

πλάσμα χαμηλής πίεσης. Διετέλεσε Γενικός 

Γραμματέας του Υπουργείου Έρευνας και 

Τεχνολογίας από το 1982 έως το 1985 και 

Γενικός Διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου 

PASTEUR από το 1988 έως το 1994. Από το 

1995 έως και το 2007 υπήρξε προσκεκλημένος 

καθηγητής της Σχολής Χημικών Μηχανικών του 

Πανεπιστημίου του Παρισιού. 

367

Παναγιώτης Λιανός 


Ο Παναγιώτης Λιανός είναι Ομότιμος καθηγητής 

του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του 

Πανεπιστημίου Πατρών από το 2015. Είναι 

πτυχιούχος του τμήματος Φυσικής του 

Αριστοτέλειου Πανεπιστημίόυ Θεσσαλονίκης, απ’ 

όπου αποφοίτησε το 1970. Έλαβε Διδακτορικό 

Δίπλωμα Φυσικής από το Πανεπιστήμιο του 

Tennessee το 1978. Αρχικά εργάστηκε ώς 

ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Louis Pasteur στη 

Γαλλία μέχρι το 1982. Τα επόμενα 2 έτη κατείχε 

θέση λέκτορα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Στη 

συνέχεια μετακινήθηκε στην Πάτρα ώς 

αναπληρωτής καθηγητής στο Γενικό Τμήμα της 

Πολυτεχνικής Σχολής έως το 1992, όταν έλαβε τη 

θέση Καθηγητή. Το 2012 εντάχθηκε στο Τμήμα 

Χημικών Μηχανικών, στο οποίο προσέφερε διαρκώς 

τα προηγούμενα χρόνια ως μέλος του Γενικού 


Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα συμπεριλαμβάνουν 

τη μελέτη κολλοειδών και επιφανειών, τη φωτοφυσική 

καθώς και την ανάπτυξη υλικών και συσκευών. 

368

Γιώργος Στάικος 


Ο Γ. Στάικος υπήρξε καθηγητής του Τμήματος 

Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών 

έως το 2017. Έλαβε πτυχίο Χημείας από το Εθνικό 

Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1973 και 

συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στο 

Πανεπιστήμιο P. & M. Curie , όπου απέκτησε D.E.A. 

στη φυσικοχημεία Μακρομορίων (1984). Στη 

συνέχεια έλαβε Διδακτορικό Δίπλωμα στη Χημική 

Μηχανική στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του 

Πανεπιστημίου Πατρών το 1986. Τελειώνοντας τις 

σπουδές του, εργάστηκε ως μεταδιδάκτορας στο 

Τμήμα και εν συνεχεία ως Λέκτορας, σταδιακά 

αποκτώντας τον τίτλο του Καθηγητή. Από το 

2018 ο Γ. Στάικος είναι Ομότιμος Καθηγητής του 


Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα 

συμπεριλαμβάνουν τη μελέτη διαλυμάτων 

πολυμερών, υδατοδιαλυτών πολυμερών, 

πολυηλεκτρολυτών και κολλοειδών 

νανοσωματιδίων. 

369

Δημοσθένης Τσάχαλης 


Ο Δήμος Τσάχαλης σπούδασε στο Τμήμα 

Μηχανολόγων & Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του 

Ε.Μ.Π. απ’ όπου έλαβε το δίπλωμά του το 1971. 

Εν συνέχεια απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο 

σπουδών από το Ε.Μ.Π. το 1972 στην 

Αεροδιαστημική Μηχανική. Μετακινήθηκε στις Η.Π.Α. 

για τις διδακτορικές του σπουδές στο Κρατικό 

Πανεπιστήμιο και Πολυτεχνικό Ινστιτούτο της 

Virginia απ’ όπου αποφοίτησε το 1974. Κύριο 

ερευνητικό πεδίο της εργασίας του ήταν η 

Μηχανική Ρευστών. Ύστερα εργάστηκε ως 

ερευνητής μηχανικός στη Shell Development 

Company μέσω του Πανεπιστημίου του Χιούστον 

στο Τέξας έως το 1986, συμπληρώνοντας 12 έτη. 

Την περίοδο αυτή μετακινήθηκε στην Ολλανδία 

ώστε να αναλάβει χρέη διευθυντή στο ερευνητικό 

τμήμα υπεράκτιων δομών και σωληνώσεων της 

Royal Dutch/Shell. Το 1988 γίνεται καθηγητής του 

Τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου 

Πατρών και ιδρύει το εργαστήριο Μηχανικής 

Ρευστών και Ενέργειας (LFME). Εργάστηκε στο 

Πανεπιστήμιο Πατρών έως το 2011 και στη 

συνέχεια ίδρυσε στην Αθήνα το οργανισμό 

“Learning Foundation in Mechatronics”. 

370

Γιώργος Δάσιος 


Ο Γιώργος Δάσιος εισήχθη στο Μαθηματικό 

Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1965, από 

όπου πήρε το πτυχίο του το 1970 και συνέχισε 

μεταπτυχιακές σπουδές στην Αμερική. Του 

απονεμήθηκε το Master of Science το 1972 και το 

Διδακτορικό το 1975 στα Εφαρμοσμένα 

Μαθηματικά από το Πανεπιστήμιο του Illinois στο 

Chicago. 

Το 1977 μετακινήθηκε στην τότε Δ! Έδρα Γενικών 

Μαθηματικών του Εθνικού Μετσόβιου 

Πολυτεχνείου, όπου το 1980 αναγορεύθηκε 

Υφηγητής στην επιστημονική περιοχή των Μερικών 

Διαφορικών Εξισώσεων. 

Το 1981 εκλέχθηκε καθηγητής στο Μαθηματικό 

Τμήμα του Πανεπιστημίου της Πάτρας και το 1989 

αποδέχθηκε μετάκλησή του στο Τμήμα Χημικών 

Μηχανικών στο ίδιο Πανεπιστήμιο. 

Σήμερα είναι Ομότιμος Καθηγητής του 

Πανεπιστημίου Πατρών και Επίτιμος Ερευνητής του 

Ελληνικού Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας. 

Είναι επίσης μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και 

Πρόεδρος της Επιτροπής των Πανελληνίων 

Εξετάσεων. 

371

Δώρος Θεοδώρου 


Ο Δώρος Θεοδώρου έλαβε δίπλωμα Χημικού 

Μηχανικού από το Ε.Μ.Π. το 1981. Το Σεπτέμβριο 

του 1981 ξεκίνησε τις σπουδές του στο Τμήμα 

Χημικών Μηχανικών του Μ.Ι.Τ. στις Η.Π.Α., απ’ όπου 

έλαβε δίπλωμα Master of Science το 1983 και 

Διδακτορικό το 1985. 

Ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία ως 

Assistant Professor στο University of California, 

Berkeley των Η.Π.Α και ταυτόχρονα ήταν 

συνεργαζόμενος καθηγητής στο Center for 

Advanced Materials του Εθνικού Εργαστηρίου 

Lawrence Berkeley (LBL) των Η.Π.Α. 

Τον Οκτώβριο του 1989, ο Δώρος Θεοδώρου 

εκλέχθηκε Αν. Καθηγητής στο Τμήμα με αντικείμενο 

«Φυσικές Διεργασίες και Θερμοδυναμική». Ανέλαβε 

υπηρεσία τον Ιανουάριο του 1991 και εξελίχθηκε 

σε Καθηγητή το 1994. Υπηρέτησε στο Τμήμα έως 

το 2002.. Από το 2002 είναι Καθηγητής στη 

Σχολή Χημικών Μηχανικών του Ε.Μ.Π. 

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα 

συμπεριλαμβάνουν τη μαθηματική μοντελοποίηση 

φαινομένων σε πολλαπλές κλίμακες με έμφαση στις 

μοριακές προσομοιώσεις, τη μελέτη πολυμερών 

καθώς και τα διεπιφανειακά φαινόμενα. 

Το ερευνητικό του έργο έχει λάβει αρκετές 

διακρίσεις, όπως ενδεικτικά το Presidential Young 

Investigator Award της National Science 

Foundation των Η.Π.Α. (1988-1992), το Allan P. 

Colburn Memorial Lectureship του Πανεπιστημίου 

Delaware (1993), και το D. Medema Award του 

Ολλανδικού PTN (Polymer Technology in the 

Netherlands, 2009). Το 2015 έγινε μέλος του 

National Academy of Engineering of USA. 

372

Γιάννης Γεντεκάκης 


Το 1978-1983 φοίτησε στο τμήμα Χημικών 

Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πάτρας. Εκπόνησε 

τη διδακτορική του διατριβή (1983-1987) στο 

ίδιο τμήμα λαμβάνοντας Διδακτορικό Δίπλωμα.. To 

1987 προσλαμβάνεται στο Πανεπιστήμιο 

Princeton των ΗΠΑ ως Postdoctoral fellow/senior 

researcher. Επιστρέφει στην Ελλάδα, λόγω 

στρατιωτικών υποχρεώσεων, και το 1989 

προσλαμβάνεται ως Μεταδιδακτορικός Ερευνητής 

του ΙΤΕ/ΕΙΧΗΜΥΘ και του Τμήματος Χημικών 

Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πάτρας. Το 1995 

εκλέγεται Λέκτορας στο ίδιο Τμήμα με γνωστικό 

αντικείμενο «Χημικές και Ηλεκτροχημικές Διεργασίες», 

όπου και ιδρύει το εργαστήριο «Περιβαλλοντικής 

Μηχανικής και Χημείας». Θητεύει στο εν λόγω 

Τμήμα έως και τη βαθμίδα του Επίκουρου 

Καθηγητή. Το 2001 εκλέγεται στην βαθμίδα του 

Αναπληρωτή Καθηγητή στο Γενικό Τμήμα του 

Πολυτεχνείου Κρήτης. 

373



Ο Γεράσιμος Λυμπεράτος είναι Καθηγητής στον 

Τομέα Ανάλυσης, Σχεδιασμού και Ανάπτυξης 

Διεργασιών και Συστημάτων της Σχολής Χημικών 

Μηχανικών του Ε.Μ. Πολυτεχνείου και 

συνεργαζόμενο μέλος ΔΕΠ του Ινστιτούτου 

Επιστημών Χημικής Μηχανικής. Το γνωστικό 

αντικείμενο που υπηρετεί ο Γ. Λυμπεράτος τα 

τελευταία 30 περίπου χρόνια ως Καθηγητής 

διαδοχικά στα University of Florida (1983-1990), 

Πανεπιστήμιο Πατρών (1990-2011) και ΕΜΠ 

(2011-σήμερα) είναι η Βιοχημική Μηχανική, με 

ιδιαίτερη έμφαση στην επεξεργασία και αξιοποίηση 

αποβλήτων (υγρών και στερεών) και βιομάζας. 

Είναι εκδότης του διεθνούς περιοδικού Journal of 

Hazardous Materials και Αναπληρωτής Εκδότης 

του περιοδικού Waste and Biomass Valorization. 

Είναι Πρόεδρος του Ελληνικού Υδατικού 

Συνδέσμου (Ελληνικού σκέλους της International 

Water Association). 

374

Γιάννης Κεβρεκίδης 


Ο Ι. Κεβρεκίδης είναι από το 2017 καθηγητής του 

Τμήματος Χημικής και Βιομοριακής Μηχανικής του 

Πανεπιστημίου Johns Hopkins. Τα ερευνητικά του 

ενδιαφέροντα συνίστανται στην μελέτη της 

δυναμικής συμπεριφοράς φυσικών, χημικών και 

βιοχημικών συστημάτων . 

Έλαβε δίπλωμα Χημικού Μηχανικού από το Εθνικό 

Μετσόβιο Πολυτεχνείο το 1982, Master από το 

Τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου της 

Minnesota το 1986 καθώς και Διδακτορικό από 

το Τμήμα Χημικών Μηχανικών του ιδίου 

Πανεπιστημίου το 1986. Εργάστηκε ως 

μεταδιδάκτορας στο κέντρο Μη Γραμμικών 

Επιστημών του Los Alamos National Laboratory 

και στη συνέχεια μετακινήθηκε στο πανεπιστήμιο 

του Princeton όπου παρέμεινε για 30 συναπτά 

έτη. Έως το καλοκαίρι του 2017, κατήχε την Έδρα 

Pomeroy and Betty Perry Smith στη Μηχανική 

έχοντας τη θέση καθηγητή στο Τμήμα Χημικής και 

Βιομοριακής Μηχανικής του Princeton, 

συνεργαζόμενος με το Τμήμα Μαθηματικών του 

ίδιου πανεπιστημίου και με ενεργή συμμετοχή στο 

πρόγραμμα Εφαρμοσμένων και Υπολογιστικών 

Μαθηματικών. 

375

Κώστας Κράβαρης 


Ο Κ. Κράβαρης είναι πτυχιούχος του Τμήματος 

Χημικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβίου 

Πολυτεχνείου (1979). Συνέχισε τις σπουδές του 

στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια 

(Caltech) όπου και έλαβε Master το 1981 και 

Διδακτορικό Δίπλωμα στη Χημική Μηχανική το 

1984. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα 

συμπεριλαμβάνουν τη μελέτη Μη Γραμμικών 

συστημάτων καθώς και τη Ρύθμιση Διεργασιών. 

Η ακαδημαϊκή του καριέρα ξεκίνησε από το 

πανεπιστήμιο του Michigan το 1984 όπου 

διετέλεσε Επίκουρος και στη συνέχεια 

Αναπληρωτής Καθηγητής έως το 2004. 

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εργάστηκε στο Τμήμα 

Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών ως 

Καθηγητής έως το 2014. Έκτοτε κατέχει θέση 

Καθηγητή στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του 

Πανεστημίου του Τέξας A&M. Κατά τις περιόδους 

2005-2007 και 2007-2009 διτέλεσε Αναπληρωτής 

Πρόεδρος και Πρόεδρος του τμήματος. 

376

EDITORIAL 

Τα Editorials είθισται να γράφονται στην αρχή μιας έκδοσης, όμως το ξεδίπλωμα, πρώτα, και η 

καταγραφή, μετά, μιας ιστορίας ξεκινάει πάντα μετά το τέλος της. Οπότε, ας τα πούμε λίγο εδώ, 

στο τέλος, αυτής της πρώτης έκδοσης. 

Όσο δύσκολα ήταν τα πρώτα χρόνια για το Τμήμα, τόσο κοπιαστική ήταν η συλλογή του υλικού και 

η καταγραφή των 40 χρόνων λειτουργίας του, μέσα σε 12 εικοσιτετράωρα … με τα όσα λάθη 

έγιναν. Όμως, η κούραση φεύγει μόνο με τον ερχομό της χαράς. Έτσι έγινε και εδώ. Την ημέρα που 

έπρεπε. Στο χώρο που άρμοζε. Η χαρά ήρθε με το αντίκρισμα ενός ολόκληρου αμφιθέατρου να το 

κρατάει, και να το ξεφυλλίζει αναζητώντας συναισθήματα λησμονημένα. Το λεύκωμα συμπλήρωνε 

οπτικά τις προφορικές διηγήσεις των ομιλητών στο 1 ο Συμπόσιο Αποφοίτων. 

Μπορεί η παρούσα έκδοση να μην περιέχει την χρονολογική καταγραφή γεγονότων, όμως είναι 

πλούσια σε Εικόνες. Εικόνες από 35 γενιές χαρούμενων και ελπιδοφόρων εικοσάρηδων που στην 

προσπάθειά τους να διαμορφώσουν το προσωπικό τους μέλλον, χάραξαν την πορεία του 

Τμήματος. Άλλωστε, ζούμε μέσα στην Εικόνα, η οποία ευτυχώς καταγράφεται έντυπα και ηλεκτρονικά 

μέσω της Φωτογραφίας. Οι πάνω από 1500 απόφοιτοι του Τμήματος βιώσαν στους ίδιους χώρους 

διαφορετικές πτυχές της 40χρόνης ιστορίας Του. Είδαν από διαφορετικές οπτικές, απείρως 

διαφορετικές Εικόνες. Άκουσαν και αντιλήφθηκαν κατά τρόπο Μοναδικό γεγονότα και πεπραγμένα. 

Χάρη σε αυτούς, συνθέσαμε το εικαστικό περιεχόμενο του λευκώματος. Έστω, στο βαθμό που 

αυτοί μας το εμπιστεύτηκαν. Ή ακριβέστερα, όσοι τόλμησαν να μας το εμπιστευτούν, χωρίς να 

έχουν δεύτερες σκέψεις για τις προθέσεις μας. Μέρος των φωτογραφιών του λευκώματος προήλθαν 

από τα προσωπικά αρχεία 27 συναδέλφων. Των: 

Δημήτρη Βαγενά Κώστα Βαγενά Αλέξανδρου Κατσαούνη Γιώργου Κελεσίδη 

Δημήτρη Κονταρίδη Πέτρου Κουτσούκου Σπύρου Λαδά Γεράσιμου Λυμπεράτου 

Γιώργου Μακρυγιώργου Δημήτρη Ματαρά Βασιλικής Ματθαίου Εύαν Μητσούλη 

Σογομών Μπογοσιάν Παναγιώτη Νικολόπουλου Γιώργος Παπαθεοδώρου Νέλλη Παπαμαντέλου 

Χριστάκη Παρασκευά Σταύρου Παύλου Εσπερίας Σταγκαροπούλου Σωτήρη Τσάτσου 

Γιώργου Τσερόπουλου Δημήτρη Σπαρτινού Δέσποινας Σωτηροπούλου Κώστα Τσιτσιλιάνη 

Μαρίας Τσάμη Γιάννη Τσαμόπουλου Γιάννη Δημακόπουλου 

Για το Τμήμα, 

Πέτρος Κουτσούκος Σταύρος Παύλου Γιάννης Δημακόπουλος 

377

Ευχαριστίες 

Για το επετειακό λεύκωμα συνέδραμαν συστηματικά όλα τα 

Ερευνητικά Εργαστήρια του Τμήματος. 

Εδώ, ο Γιώργος με πολύ “διάθεση” 

συνδράμει κριτικά και πνευματικά …τον Παντελή 

Σε πολλές από τις φωτογραφίες του 

Λευκώματος, πριν το 1990, 

φωτογράφος ήταν ο Καθηγητής Γ. 

Παπαθεοδώρου. 

Έμπρακτη Συνδρομή: Παντελής 

Μοσχόπουλος και Γιώργος 


Ευχαριστούμε τις Εκδόσεις Τζιόλα για 

την χορηγία της εκτύπωσης 350 

αντιτύπων της έντυπης έκδοσης, τα 

οποία μοιράστηκαν στο 1 ο Συμπόσιο 

Αποφοίτων του Τμήματος 

378

Διατηρούμε την Επαφή 

Ακούμε και νοιαζόμαστε για το 

Τμήμα. 

Ακολουθούμε τον σύνδεσμο, και 

συμπληρώνουμε τα στοιχεία 

επικοινωνίας μας 

http://www.chemeng.upatras.gr/ 

en/content/stay-touch-us 

Είναι μια ένδειξη αλληλοσεβασμού και αλληλοεκτίμησης από και προς το 

Τμήμα, που ανιδιοτελώς μας σπούδασε, και μας έδωσε τα επιστημονικά 

εφόδια για την όποια επαγγελματική μας επιλογή. 

Το οφείλουμε στις επόμενες γενιές 20άρηδων, που θα γαλουχηθούν στην 

κοινή Επιστημονική μας γενέτειρα. 

ΜΑΖΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟΛΜΗΣΟΥΜΕ 

379

Innovative 

Science 

40 years

40YearsChemEngUP.v.1.3

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?