Παράδοση και Πολεοδομία

More documents

Recommendations

Info

Kahun, 1895 π.Χ. Καμμία ἄλλη χρήση τοῦ χώρου δέν παρατηρεῖται (πλατεῖες, δημόσια κτήρια κ.λπ.) ἐκτός ἀπό δύο διαφορετικά μεγέθη κατοικιῶν, προφανῶς γιά διαφοροποιημένες κοινωνικές κατηγορίες ἐργατῶν, καί ἐργαστηρίων. Τό κοινωνικό μοντέλο τῶν πόλεων τῆς ἀνατολῆς στό ἀπώτερο παρελθόν καί ἡ ἀποτύπωσή του στήν ὀργάνωση τῶν πόλεων εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικό καί διδακτικό γιά ὅλες τίς μετέπειτα ἱστορικές περιόδους. Δρᾶ σάν ἀξεπαίρεστο μοντέλο σύγκρίσεως. Κρήτη - Αἰγαῖο Τήν ίδια σχεδόν ἐποχή πού στίς χώρες τῆς Ἀνατολῆς ἀναπτύσσονται οἱ πόλεις μέ τά χαρακτηριστικά πού ἀναλύσαμε, στό Αἰγαῖο ἀναπτύσσεται ἕνας ἄλλος πολιτισμός κάτω ἀπό ἐντελῶς διαφορετικές κοινωνικές συνθῆκες. Ἐδῶ θά πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι δέν μποροῦμε νά ἰσχυρισθοῦμε, τά τῆς ἰστορικῆς ἐξελίξεως, ὅσον ἀφορᾶ τήν διαμόρφωση καί ἐξέλιξη τῶν κοινωνιῶν. Τά ἐντελῶς διαφορετικά κοινωνικά καθεστῶτα μεταξύ Αἰγύπτου καί Κρήτης ἀναπτύσσονται τήν ἴδια ἐποχή. Καί ὅμως δέν ἔχουν καμμία σχέση τό ἕνα μέ τό ἅλλο. Αὐτό δείχνει διαφορά ὡς πρός τήν ἀντίληψη περί ὀργανώσεως τοῦ κράτους, διαφορά ὡς πρός τό βαθμό τοῦ πολιτιστικοῦ ἐπιπέδου καί ὡς ἐκ τούτου διαφορά ὡς πρός τόν παραγόμενο πολιτισμό σέ ὅλες του τίς μορφές. Μιά ἰδιόρρυθμη ἀκόμη καί γιά τα σημερινά δεδομένα κοινωνία δημιουργεῖται στήν Κρήτη. Δέν ὑπάρχουν τείχη. Δέν ὑπάρχουν ἱερά μέ τήν ἔννοια τῶν κτιρίων.Ὑπάρχουν πιθανόν χώροι στήν ὕπαιθρο πού κάνουν τίς ἱεροπραξίες τους. Τό παλάτι, ἕνα ἀπό τά πιό ἀξιοπερίεργα οἰκοδομήματα στήν ἱστορία 8 , συνέχεται στήν οὐσία μέ τήν πόλη. Εἶναι σάν νά εἶναι, πόλις καί παλάτι, ἕνα ἑνιαῖο πολεοδομικό σύνολο. Αὐτό δείχνει μιά διαφορετικῆς δομῆς κοινωνία ἀπό αὐτήν τῆς Αἰγύπτου καί τῶν καθεστώτων τῆς Ἀνατολῆς. Ὑπάρχει μεγάλη εὐμάρεια γιά ὅλους. Ἀκόμη καί στήν ἀγροτική περιοχή ὑπάρχουν οἰκίες μέ πολλά δωμάτια, κάτι πού δείχνει οἰκονομική ἐπίσης ἄνεση τῶν κατοίκων τῶν ἀγροτικῶν περιοχῶν. Ἡ κατασκευή καί ἡ διακόσμηση τῶν παλατιῶν ἀλλά καί τῶν οἰκιῶν εἶναι ἐξαιρετικῆς τέχνης καί δείχνουν ἕνα ὑψηλό πολιτισμό. Δέν ὑπάρχουν αἰχμές στήν κοινωνική δομή. Δέν ὑπάρχουν αἰχμές στό δομημένο περιβάλλον. Ὁ Μινωϊκός πολιτισμός εἶναι ὁ πρῶτος πολιτισμός τῆς Ἠπείρου μας. Καί οἱ πόλεις της εἶναι οἱ πρῶτες σημαντικές πόλεις στήν ἱστορία τῆς Εὐρώπης. Εἶναι τόσο τεράστια ἡ κοινωνική διαφορά μέ τά προγενέστερα κοινωνικά καθεστῶτα πού δέν μποροῦμε να μιλάμε γιά κάποια ἐξέλικτική βαθμίδα, μετά τά κράτη τῆς ἀνατολῆς. Πρόκειτα για μιά αὐθύπαρκτη κοινωνική δομή πού ὅμοιά της δέν προϋπῆρξε. Καί ὅσοι μελετοῦν τά κοινωνικά φαινόμενα καί τήν δημιουργία τους δέν μπόρεσαν μέχρι στιγμῆς νά μᾶς ἐξηγήσουν πῶς εἶναι δυνατόν νά συμβαίνει αὐτό. Ἡ ἐπικοινωνία μέ τά κράτη τῆς ἀνατολῆς εἶναι δεδομένη. Ἡ ἀπόσταση δέν εἶναι μεγάλη, κάτι πού βοηθάει στίς ἀλληλοεπιρροές των κρατῶν. Παρά ταῦτα ὅμως στήν μέση τῆς ἱστορικῆς ἐξελίξεως τῆς ἱστορίας τῆς Αἰγύπτου (τέλη τῆς 12ης Δυναστείας), ὑπάρχει ἡ Κρήτη. Τό κάτι ἄλλο. 8 Wolf Schneider: Überall ist Babylon,Econ Verlag GmbH, Düsseldorf 1960, σελ.89
Ἑλλάδα Τό ἑλληνικό μοντέλλο πόλεων, συνιστᾶ μιά καταλυτική ἀνατροπή σέ σχέση μέ τά κρατούντα στά κράτη τῆς Ἀνατολῆς. Μιά ἐντελῶς ἄλλη κατηγορία ἀνθρώπων, ἕνα ἐντελῶς διαφορετικό κοινωνικό σύστημα ἀναπτύσσεται. Ἀποτέλεσμα αὐτοῦ εἶναι καί ἡ διαφορετική ἀντιμετώπιση τῆς πολεοδομικῆς συγκροτήσεως τῶν πόλεων. Ἡ πολεοδομία ἀποτυπώνει καί ἐδῶ τήν κοινωνική δομή, τήν πόλη στήν προκειμένη περίπτωση τῶν πολιτῶν, δημιουργεῖ τίς προϋποθέσεις γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς Δημοκρατίας μέσα ἀπό τόν προσδιορισμό τῆς Ἀγορᾶς (ἀγορά ἐκ τοῦ ἀγήρω = συναθροίζω), σάν κέντρου πνευματικῆς, κοινωνικῆς, πολιτικῆς καί θρησκευτικῆς ζωῆς, τό σύμβολο δηλαδή τῆς αὐτονομουμένης πολιτείας πολιτῶν μέ ἴσα δικαιώματα. Ἀρνεῖται τόν γιγαντισμό γενικῶς τῶν πόλεων, ὡς ἐχθρικό μέγεθος τῆς Δημοκρατίας. Ἀπαγορεύει μέ δραστικά μέτρα τόν ὑπερπληθυσμό. Μέχρι καί τό τέλος τοῦ ἀρχαίου κόσμου ἔχουμε τίς πόλεις-κράτη, πού οὔτε καί ἡ ἑνοποίηση πού ἐπέβαλε ἡ μακεδονική ἐπικυριαρχία κατάφερε νά ἀπαλείψει. Ἡ πρώτη προσπάθεια γιά τήν ἐφαρμογή ἑνός Πολεοδομικοῦ Σχεδίου γύρω ἀπό τήν Ἀκρόπολη γίνεται στίς ἀρχές τοῦ 6ου αἰῶνα ἀπό τόν Σόλωνα. 9 «Ἡ ἐξέλιξη τῆς πόλεως σέ μεγάλη δύναμη δίνει στό Σόλωνα τήν δυνατότητα να ἐφαρμόσει τό πολεοδομικό του πρόγραμμα ἀρχίζοντας με τήν ἵδρυση τῆς νέας Ἀγορᾶς - οἱ ἀρχαῖοι τήν ὠνόμαζαν ἁπλῶς Ἀγορά ἤ Κεραμεικό - στόν χῶρο ἀνατολικά τοῦ Ἀγοραίου Κολωνοῦ, ἀνάμεσα στόν Ἄρειο Πάγο καί τόν Ἡριδανό ποταμό. Πραγματικά ἡ θέση αὐτή ἦταν ἡ κατάλληλότερη γιά τήν ἵδρυση τοῦ διοικητικοῦ κέντρου, γιατί βρισκότανε κοντά στήν Ἀγορά τοῦ Θησέως καί τό κυριώτερο γιατί τήν διέσχιζε ἡ ὀδός Παναθηναίων, ὁ σπουδαιότερος δρόμος πού συνέδεε τήν Ἀκρόπολη μέ ὅλους τούς Δήμους τῆς Ἀττικῆς καί τήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα. Ἐξ ἄλλου ἡ περιοχή αὐτή φαίνεται ὅτι εἶχε καθιερωθεῖ ἀπό τά προϊστορικά ἀκόμη χρόνια σάν χῶρος συγκεντρώσεως.» 10 Ἀθήνα, περιοχή Ἀγορᾶς, κατά τήν πολεοδομική ἀναθεώρηση τοῦ Σόλωνα. Αὐτό δέ τό καταλυτικό στοιχεῖο πού ἐπίσης διαφοροποιεῖ μέ δραματικό τρόπο τήν ἑλληνική πολεοδομία εἶναι ἡ σχέση τῶν ἄνθρώπων σε σχέση μέ τήν ἐξουσία. Γιά πρώτη φορά ἡ πόλις εἶναι σύνολον πολιτῶν, μέ ἴσα δικαιώματα. Ἡ πόλις σχεδιάζεται γιά τήν ἐξυπηρέτηση ὅλων. Δέν ὑπάρχει συγκεντρωτική ἐξουσία. Ὑπάρχει συλλογική. 9 Ἀπό ἕναν ἄνθρωπο πού ἡ ἱστορία τόν ὀνόμασε σοφό, ἕναν πνευματικό ἄνθρωπο καί μεγάλο κοινωνικό μεταρρυθμιστή διαποτισμένο ἀπό τά ἀνθρωπιστικά ἰδεώδη. Ἡ μοναδική πορεία τῆς Ἀθήνας στήν ἱστορία ἐξαρτήθηκε καί ἀπό τίς πολεοδομικές βάσεις πού ἔθεσε ὁ Σόλων στήν Ἀθήνα 10 ΙΕΕ, τ.Γ2, σ. 330, Ἰωάννης Τραυλός, «Πολεοδομία».
Page 1 and 2: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛ
Page 3: Οἱ πόλεις αὐτές ἔ
Page 7 and 8: Ρωμαϊκή Ἐποχή Τό
Page 9 and 10: Ἡ Ρήξη Ἡ ρήξη μέ τ
Page 11: Ἔτσι, ἡ ἀναζήτηση

Παράδοση και Πολεοδομία

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?