Edukacja dla bezpieczeństwa
Podręcznik WSiP do liceum u technikum Podręcznik WSiP do liceum u technikum
2019 EDUKACJA ••
- Page 2 and 3: LICEUM I TECHNIKUM • ZAKRES PODST
- Page 4 and 5: 2019/2020 CO TO OZNACZA W PRAKT
- Page 6 and 7: ZMIANA W PRAKTYCE WSPARCIE WSiP pr
- Page 8 and 9: 2019 EDUKACJA •• 3. 3.
- Page 10 and 11: 2019 EDUKACJA •• PODSTAWY P
- Page 12 and 13: 2019 EDUKACJA •• PODSTAWY P
- Page 14 and 15: LICEUM I TECHNIKUM • ZAKRES PODST
- Page 16 and 17: Analiza nowej podstawy programowej
- Page 18 and 19: Analiza nowej podstawy programowej
- Page 20 and 21: Analiza nowej podstawy programowej
- Page 22 and 23: 3 POWODY, 1. 2. 3.
- Page 25 and 26: EDUKACJA ••
- Page 27 and 28: ...................................
- Page 29 and 30: PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY kontrola
- Page 31 and 32: 2 3
- Page 33 and 34: 1. Organizacja pierwszej pomocy Po
- Page 35 and 36: 1. Organizacja pierwszej pomocy Ap
- Page 37 and 38: 1. Organizacja pierwszej pomocy
- Page 39 and 40: 2. Pierwszym parametrem życiowym
- Page 41 and 42: 2. W celu udr
- Page 43 and 44: 3. 3. Do omdleń najczęściej
- Page 45 and 46: 3. Do najczęstszych przyczyn utr
- Page 47 and 48: 3. PRZYTOMNA NIEPRZYTOMNA ZAC
- Page 49 and 50: 3. 1. 2. 3.
- Page 51 and 52: Atrakcyjna lekcja S
2019<br />
EDUKACJA<br />
<br />
••
LICEUM I TECHNIKUM • ZAKRES PODSTAWOWY<br />
••<br />
••<br />
<br />
<br />
<br />
2019/2020<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Egzemplarz testowy<br />
REFORMA 2019<br />
2019<br />
EDUKACJA<br />
<br />
EDUKACJA<br />
<br />
NA DOBRY START<br />
PORADNIK<br />
NAUCZYCIELA<br />
EDUKACJA<br />
<br />
WERSJA DEMONSTRACYJNA<br />
EDUKACJA<br />
<br />
<br />
LICEUM I TECHNIKUM<br />
Poradnik nauczyciela<br />
NA DOBRY START <br />
Egzemplarz testowy<br />
podręcznika <br />
Podręcznik dopuszczony<br />
do użytku szkolnego <br />
Multibook – wersja<br />
demonstracyjna <br />
Ponadto do Twojej dyspozycji:<br />
Spotkania<br />
z ekspertami <br />
E-konferencje<br />
przedmiotowe <br />
Bieżące wsparcie<br />
Twojego konsultanta<br />
edukacyjnego <br />
Dołącz do programu<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Skontaktuj się z konsultantem edukacyjnym WSiP i dowiedz się więcej!
SPIS TREŚCI<br />
<br />
Reforma z WSiP<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
programowej <br />
Program
2019/2020<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
CO TO OZNACZA W PRAKTYCE?<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
PRZEPROWADZIMY CIĘ PRZEZ WSZYSTKIE LATA REFORMY!<br />
3-letnie liceum<br />
4-letnie technikum<br />
4-letnie liceum<br />
5-letnie technikum<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Harmonogram wprowadzenia nowego ustroju szkolnego na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. (Dz. U. z 2017 r., poz. 59,<br />
949 i 2203).
Pewność<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Jakość<br />
Bezpieczeństwo<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Profesjonalizm<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Bieżące wsparcie<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
* nowa podstawa programowa
ZMIANA<br />
W PRAKTYCE<br />
WSPARCIE WSiP<br />
<br />
praktycznego<br />
<br />
<br />
<br />
Koniecz<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Krok <br />
ZMIANA<br />
W PRAKTYCE<br />
WSPARCIE WSiP<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
katastrof czy<br />
<br />
<br />
Potrzeba<br />
przyswojenia<br />
przez uczniów<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ZMIANA<br />
W PRAKTYCE<br />
WSPARCIE WSiP<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Przekazanie<br />
<br />
<br />
oraz wyrobienie nawyku<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Atrakcyjne infografiki<br />
i realistyczne schematy
Nowa<br />
podstawa<br />
programowa<br />
od 2019 /2020<br />
2019<br />
EDUKACJA<br />
<br />
••
2019<br />
EDUKACJA<br />
<br />
••<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
3.<br />
<br />
3. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Do omdleń najczęściej dochodzi w stanie<br />
silnego zdenerwowania, emocji, zarówno<br />
pozytywnych, jak i negatywnych, z powodu<br />
głodu lub niedożywienia, długiego przebywania<br />
w dusznym pomieszczeniu, gwałtownej<br />
zmiany pozycji z leżącej na stojącą,<br />
nadwrażliwości na zapachy, widok krwi itp.<br />
Osoba mdlejąca osuwa się na podłoże. Ma<br />
bladą twarz i zwolniony oddech.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Po odzyskaniu przytomności poszkodowany<br />
będzie logicznie odpowiadać na pytania.<br />
Należy go posadzić. Nie wolno pozwolić, by<br />
nagle wstał, bo może ponownie zemdleć.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
41<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
i informacje trafnie
SOS<br />
RKO<br />
Wezwanie<br />
pomocy<br />
Rozpoznanie 112 Pomoc<br />
<br />
<br />
<br />
Pogotowie<br />
ratunkowe<br />
<br />
zaawansowane<br />
Szpital<br />
<br />
31<br />
A <br />
<br />
<br />
P <br />
<br />
<br />
na lepsze zrozumienie<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Ramki
2019<br />
EDUKACJA<br />
<br />
••<br />
<br />
<br />
<br />
PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY<br />
3.<br />
Omdleniom zwykle towarzyszą upadki<br />
na betonowe podłoże, krawężnik, kamień<br />
czy krawędzie mebli. Są one niebezpieczne<br />
<strong>dla</strong> zdrowia i życia, ponieważ w ich wyniku<br />
może dojść do urazu czaszkowo-mózgowego.<br />
Poszkodowanego w tych przypadkach należy<br />
traktować jak nieprzytomnego z urazem<br />
głowy.<br />
Świadek przebywający w pobliżu, jeżeli<br />
zdą ży, powinien podtrzymać mdlejącego<br />
(złagodzić upadek), ułożyć go na plecach<br />
i zapewnić mu dostęp świeżego powietrza, po<br />
czym udrożnić drogi oddechowe, rozluźnić<br />
uciskające części garderoby i ułożyć w wygodnej<br />
pozycji (nie należy unosić kończyn).<br />
<br />
Przed zasłabnięciem odczuwa się takie<br />
symptomy, jak: narastające uczucie duszności,<br />
zawroty głowy, szum w uszach, mroczki<br />
przed oczami, przyspieszony oddech, szybsze<br />
tętno, złe samopoczucie, narastająca bladość<br />
skóry, zwłaszcza twarzy.<br />
Omdlenia i zasłabnięcia nie stanowią zagrożenia<br />
życia, bo nie dochodzi do zaburzenia<br />
czynności oddechowo-krążeniowych. Towarzyszący<br />
im jednak upadek może okazać<br />
się groźny w skutkach i spowodować uraz<br />
mózgu.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
2. <br />
3. <br />
4. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
PRZYTOMNA<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
wznak<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ZABURZONA<br />
<br />
ZACHOWANY<br />
ODDECH<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
niem, kontroluj<br />
<br />
co 1 min i reaguj<br />
na zmiany<br />
NIEPRZYTOMNA<br />
BRAK ODDECHU<br />
resuscytuj<br />
w pozycji<br />
na wznak<br />
z uniesieniem<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
pogotowia<br />
42<br />
45<br />
45<br />
<br />
i konkretny<br />
<br />
<br />
na kluczowe<br />
<br />
Atrakcyjne fotografie i rysunki
Ramki z rozpisanymi<br />
<br />
<br />
i zdrowia s<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2. <br />
<br />
<br />
3. <br />
<br />
4. <br />
<br />
5. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Wezwij pomoc<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Wezwij pogotowie ratunkowe<br />
(112 999<br />
<br />
<br />
S <br />
<br />
<br />
<br />
O
2019<br />
EDUKACJA<br />
<br />
••<br />
<br />
<br />
<br />
PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY<br />
3.<br />
<br />
Najczęściej jest wynikiem silnego nasłonecznienia<br />
głowy i karku, powodującego<br />
przekrwienie opon mózgowych i mózgu.<br />
U poszkodowanego z udarem słonecznym<br />
pojawiają się: zaburzenie świadomości, zarumieniona,<br />
gorąca skóra twarzy kontrastująca<br />
z bladą skórą ciała, niepokój, utrata orientacji,<br />
nudności (torsje) i sztywność karku.<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
2. <br />
<br />
3. <br />
4. <br />
<br />
<br />
To stan wywołany przez utratę wody i soli<br />
wskutek nadmiernego pocenia się. Przegrzanie<br />
często występuje u osób uprawiających<br />
jogging lub jeżdżących na rowerze, które nie<br />
uzupełniają płynów. W stanie przegrzania<br />
skóra jest blada, zimna i lepka, mogą wystąpić<br />
nudności, zawroty głowy, dezorientacja<br />
oraz stopniowa utrata przytomności.<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
2. <br />
napoje wielomineralne przeznaczone<br />
<br />
3. <br />
<br />
<br />
Może wystąpić, gdy regulacja temperatury nie<br />
działa skutecznie, ustaje pocenie się i może<br />
dojść do utraty przytomności.<br />
Do udaru cieplnego najczęściej dochodzi,<br />
gdy poszkodowany przebywa w bardzo gorącym<br />
otoczeniu lub ma gorączkę. Ciało<br />
bardzo szybko się nagrzewa i może dojść<br />
do zgonu. Skóra jest gorąca, sucha, zaczerwieniona.<br />
Inne objawy to: głośny oddech,<br />
wysoka temperatura ciała, ból głowy, dezorientacja,<br />
chwiejny chód, nudności, wymioty,<br />
mrowienie kończyn, stopniowa utrata<br />
przytomności.<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2. <br />
<br />
<br />
3. <br />
<br />
4. <br />
<br />
5. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
2. <br />
3. <br />
4. <br />
5. <br />
6. <br />
7. <br />
8. <br />
<br />
<br />
46<br />
Przejrzysty i funkcjonalny<br />
<br />
efektywniejszej nauce<br />
i prezentuje praktyczne<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
pierwszej pomocy
PODSUMOWANIE<br />
<br />
-<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
Podsumowania<br />
w formie<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
O <br />
scenek<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. Zaplanuj zakres pierwszej pomocy w opisanej sytuacji.<br />
2. <br />
3. <br />
S <br />
o<br />
<br />
<br />
L <br />
pokazuje uczniom miejsca,<br />
w <br />
<br />
PRZYDATNE STRONY INTERNETOWE<br />
<br />
11
LICEUM I TECHNIKUM • ZAKRES PODSTAWOWY<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
NA DOBRY START<br />
PORADNIK<br />
NAUCZYCIELA<br />
EDUKACJA<br />
<br />
EDUKACJA<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Praktyczna pomoc<br />
<br />
<br />
dokumentacja, m.in.:<br />
<br />
<br />
do podstawy programowej<br />
i plan wynikowy w wersji<br />
papierowej, zawsze pod<br />
<br />
Elektroniczna wersja<br />
<br />
dodatkowymi. Prosty<br />
do zaprezentowania w klasie<br />
<br />
i projektora multimedialnego<br />
<br />
<br />
<br />
zrozumienie omawianych<br />
<br />
z plusem<br />
DIAGNOZA<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
nauczania.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Opracowane zgodnie<br />
ze standardami tworzenia<br />
<br />
edukacyjnych.<br />
Programy nauczania<br />
– napisane przez<br />
<br />
Wymagane dokumenty<br />
– zawsze na czas<br />
<br />
Sprawdziany – gotowe<br />
<br />
<br />
<br />
Plan wynikowy.<br />
PSO.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
do lekcji i w trakcie nich.<br />
Karty pracy z poleceniami<br />
<br />
w konkretnych przypadkach
Analiza nowej podstawy programowej<br />
ANALIZA PODSTAWY PROGRAMOWEJ<br />
EDUKACJI DLA BEZPIECZEŃSTWA<br />
LICEUM I TECHNIKUM<br />
(z dnia 30 stycznia 2018 r. Dziennik Ustaw – Poz. 467)<br />
W preambule Podstawy programowej kształcenia ogólnego <strong>dla</strong> czteroletniego liceum<br />
ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum wymieniono umiejętności kluczowe, które każdy<br />
nauczyciel realizujący podstawę programową przedmiotu jest zobowiązany rozwijać i doskonalić<br />
u uczniów.<br />
Umiejętności kluczowe w obu podstawach programowych są podane w innej kolejności. Różnica<br />
w opisie tych umiejętności w obu dokumentach nie jest duża. Warto jednak zwrócić uwagę na<br />
wszystkie zapisy, ponieważ jesteśmy odpowiedzialni za ich realizację w równym stopniu, jak za<br />
realizację podstawy programowej przedmiotu edukacja <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong>.<br />
RÓŻNICA W OPISIE UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWYCH<br />
Lp.<br />
Podstawa programowa obowiązująca<br />
w szkołach ponadgimnazjalnych<br />
Podstawa programowa obowiązująca<br />
od roku szkolnego 2019/2020<br />
1. czytanie – rozumiane zarówno jako prosta czynność,<br />
jak i umiejętność rozumienia, wykorzystywania<br />
i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym<br />
zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny,<br />
intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu<br />
społeczeństwa<br />
2. myślenie matematyczne – umiejętność korzystania<br />
z podstawowych narzędzi matematyki w życiu<br />
codziennym oraz prowadzenie elementarnych<br />
rozumowań matematycznych<br />
3. myślenie naukowe – umiejętność formułowania<br />
wniosków opartych na obserwacjach empirycznych<br />
dotyczących przyrody i społeczeństwa<br />
myślenie – rozumiane jako złożony proces umysłowy,<br />
polegający na tworzeniu nowych reprezentacji<br />
za pomocą transformacji dostępnych informacji,<br />
obejmującej interakcję wielu operacji umysłowych:<br />
wnioskowanie, abstrahowanie, rozumowanie,<br />
wyobrażanie sobie, sądzenie, rozwiązywanie<br />
problemów, twórczość. Dzięki temu, że uczniowie<br />
szkoły ponadpodstawowej uczą się równocześnie<br />
różnych przedmiotów, możliwe jest rozwijanie<br />
następujących typów myślenia: analitycznego,<br />
syntetycznego, logicznego, komputacyjnego,<br />
przyczynowo-skutkowego, kreatywnego,<br />
abstrakcyjnego; zachowanie ciągłości kształcenia<br />
ogólnego rozwija zarówno myślenie percepcyjne, jak<br />
i myślenie pojęciowe. Synteza obu typów myślenia<br />
stanowi podstawę wszechstronnego rozwoju ucznia<br />
czytanie – umiejętność łącząca zarówno rozumienie<br />
sensów, jak i znaczeń symbolicznych wypowiedzi;<br />
kluczowa umiejętność lingwistyczna i psychologiczna<br />
prowadząca do rozwoju osobowego, aktywnego<br />
uczestnictwa we wspólnocie, przekazywania<br />
doświadczeń między pokoleniami<br />
umiejętność komunikowania się w języku ojczystym<br />
i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie,<br />
to podstawowa umiejętność społeczna, której<br />
podstawą jest znajomość norm językowych oraz<br />
tworzenie podstaw porozumienia się w różnych<br />
sytuacjach komunikacyjnych<br />
AUTOR: Bogusława Breitkopf<br />
13
Analiza nowej podstawy programowej<br />
Lp.<br />
Podstawa programowa obowiązująca<br />
w szkołach ponadgimnazjalnych<br />
Podstawa programowa obowiązująca<br />
od roku szkolnego 2019/2020<br />
4. umiejętność komunikowania się w języku ojczystym<br />
i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie<br />
5. umiejętność posługiwania się nowymi technologiami<br />
informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także<br />
wyszukiwania i korzystania z informacji<br />
6. umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania<br />
naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich<br />
zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji<br />
kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych<br />
dziedzin ze świadomym wykorzystaniem metod<br />
i narzędzi wywodzących się z informatyki, w tym<br />
programowanie<br />
umiejętność sprawnego posługiwania się<br />
nowoczesnymi technologiami informacyjnokomunikacyjnymi,<br />
w tym dbałość o poszanowanie<br />
praw autorskich i bezpieczne poruszanie się<br />
w cyberprzestrzeni<br />
umiejętność samodzielnego docierania do<br />
informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz<br />
wartościowania, rzetelnego korzystania ze źródeł<br />
7. umiejętność pracy zespołowej nabywanie nawyków systematycznego uczenia się,<br />
porządkowania zdobytej wiedzy i jej pogłębiania<br />
8. umiejętność współpracy w grupie i podejmowania<br />
działań indywidualnych<br />
W preambule zwrócono również uwagę na elementy wychowawcze.<br />
„W procesie kształcenia ogólnego szkoła kształtuje u uczniów postawy sprzyjające ich dalszemu<br />
rozwojowi indywidualnemu i społecznemu, takie jak: uczciwość, wiarygodność, odpowiedzialność,<br />
wytrwałość, poczucie własnej wartości, szacunek <strong>dla</strong> innych ludzi, ciekawość poznawcza,<br />
kreatywność, przedsiębiorczość, kultura osobista, gotowość do uczestnictwa w kulturze,<br />
podejmowania inicjatyw oraz do pracy zespołowej. W rozwoju społecznym bardzo ważne jest<br />
kształtowanie postawy obywatelskiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu,<br />
a także postawy poszanowania <strong>dla</strong> innych kultur i tradycji”.<br />
W drugiej części preambuły określone zostały zadania szkoły w zakresie realizacji treści poszczególnych<br />
przedmiotów. Odnośnie do edukacji <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong> zapisano:<br />
„Przedmiot przygotowuje uczniów teoretycznie i praktycznie do właściwego zachowania oraz<br />
odpowiednich reakcji w sytuacjach trudnych i kryzysowych, stwarzających zagrożenie <strong>dla</strong> zdrowia<br />
i życia. […] Niezwykle ważne jest, ażeby kłaść szczególny nacisk na kształcenie umiejętności<br />
praktycznych, powtarzanych możliwie często, szczególnie przy nauce pierwszej pomocy. […]<br />
Umiejętność udzielania pierwszej pomocy, jak również edukacja zdrowotna, z uwagi na największe<br />
prawdopodobieństwo wykorzystania ich w praktyce, w życiu codziennym należą do<br />
najważniejszych tematów w przedmiocie edukacja <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong>. Za szczególnie ważne<br />
w tym zakresie należy uznać właściwe postępowanie z osobami, u których wystąpiło nagłe zatrzymanie<br />
krążenia. Podjęcie akcji ratunkowej przez świadka zdarzenia, prowadzenie jej do czasu<br />
przyjazdu karetki pogotowia jest w stanie uratować życie, natomiast zaniechanie działania w nieuchronny<br />
sposób prowadzi do śmierci chorego. Uczniów należy wdrażać do dbałości o bezpieczeństwo<br />
własne oraz innych, wskazując, w jaki sposób mogą uzyskać pomoc osób godnych<br />
zaufania i służb ratunkowych”.<br />
14
Analiza nowej podstawy programowej<br />
Z powyższego zapisu wynika, że jednym z najważniejszych zadań szkoły jest wdrażanie młodzieży<br />
do doskonalenia umiejętności udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Cel ten powinien<br />
się stać priorytetem każdego nauczyciela edukacji <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong>, <strong>dla</strong>tego w podręczniku<br />
do nauczania tego przedmiotu, wydanym przez WSiP, pierwszy dział obejmuje właśnie zagadnienia<br />
pierwszej pomocy i ratowania życia.<br />
Liczba godzin przeznaczonych na omówienie treści edukacji <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong> się nie zmieniła.<br />
W obu przypadkach obejmuje godzinę w cyklu kształcenia. Odbiorcą jednak jest uczeń o rok<br />
młodszy – po klasie ósmej szkoły podstawowej. W ciągu roku szkolnego nauczyciel ma 30 jednostek<br />
lekcyjnych na realizację podstawy programowej.<br />
PORÓWNANIE LICZBY UMIEJĘTNOŚCI I ZAKRESU TREŚCI<br />
Obecna podstawa programowa<br />
<strong>dla</strong> szkół ponadgimnazjalnych<br />
Łącznie 33 umiejętności, w tym 18 umiejętności prostych<br />
i 15 umiejętności złożonych.<br />
Przykłady umiejętności złożonych liczonych jako jedna<br />
umiejętność:<br />
– wymienia i uzasadnia polityczne oraz militarne warunki<br />
gwarancji <strong>bezpieczeństwa</strong> państwa<br />
– przedstawia zasady działania w przypadku zagrożeń<br />
czasu pokoju (np. awarii, katastrofy komunikacyjnej,<br />
budowlanej) podczas przebywania w domu, szkole,<br />
miejscu rekreacji i na trasie komunikacyjnej<br />
– udziela pierwszej pomocy w przypadkach oparzeń,<br />
złamań i zwichnięć, krwotoków, dławienia się ciałem<br />
obcym, utraty przytomności, utraty oddechu,<br />
zatrzymania krążenia, wstrząsu pourazowego<br />
– wymienia i wyjaśnia zasadę działania indywidualnych<br />
środków ochrony przed bronią masowego rażenia<br />
Nowa podstawa programowa <strong>dla</strong> czteroletniego<br />
liceum i pięcioletniego technikum<br />
Łącznie 86 umiejętności, w tym 15 umiejętności prostych<br />
i 71 umiejętności złożonych.<br />
Przykłady umiejętności złożonych liczonych jako jedna<br />
umiejętność:<br />
– identyfikuje wyzwania <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong><br />
indywidualnego i zbiorowego, kategoryzuje je,<br />
przypisuje właściwe znaczenie w kontekście<br />
<strong>bezpieczeństwa</strong> lokalnego i całego państwa<br />
– w zakresie zagrożenia terrorystycznego wyjaśnia<br />
pojęcie terroryzmu; wymienia przykłady skutków użycia<br />
środków biologicznych, chemicznych i wybuchowych<br />
oraz omawia zasady zachowania się w przypadku<br />
zdarzeń terrorystycznych (np. w razie wtargnięcia<br />
uzbrojonej osoby do szkoły, centrum handlowego)<br />
– rozpoznaje zagrożenia i ich źródła; zna zasady<br />
postępowania podczas pożaru, w przypadku wypadków<br />
komunikacyjnych, w czasie zagrożenia powodzią,<br />
w przypadku katastrofy budowlanej, wycieku gazu<br />
z instalacji w budynku mieszkalnym, odnalezienia<br />
niewypału lub niewybuchu, zagrożenia lawiną,<br />
intensywnej śnieżycy<br />
– zna i wykonuje podstawowe czynności resuscytacji<br />
krążeniowo-oddechowej:<br />
a) wyjaśnia pojęcie „nagłe zatrzymanie krążenia”;<br />
wymienia jego oznaki<br />
b) podaje przykłady zdarzeń, w których dochodzi do<br />
nagłego zatrzymania krążenia<br />
c) opisuje algorytm podstawowych czynności<br />
resuscytacyjnych u osoby dorosłej<br />
d) wymienia warunki i czynniki zapewniające<br />
resuscytację wysokiej jakości<br />
e) omawia uniwersalny algorytm w nagłym<br />
zatrzymaniu krążenia<br />
f) wykonuje na manekinie uciski klatki piersiowej<br />
i sztuczne oddychanie samodzielnie i we współpracy<br />
z drugą osobą<br />
15
Analiza nowej podstawy programowej<br />
Obecna podstawa programowa<br />
<strong>dla</strong> szkół ponadgimnazjalnych<br />
Nowa podstawa programowa <strong>dla</strong> czteroletniego<br />
liceum i pięcioletniego technikum<br />
g) opisuje zastosowanie automatycznego defibrylatora<br />
zewnętrznego (AED) oraz wskazuje na jego<br />
znaczenie <strong>dla</strong> zwiększenia skuteczności akcji<br />
resuscytacyjnej; zna algorytm podstawowych<br />
czynności resuscytacyjnych z użyciem AED<br />
h) przedstawia sytuacje, w których można prowadzić<br />
resuscytację z wyłącznym uciskaniem klatki<br />
piersiowej<br />
– zna zasady pierwszej pomocy w urazach kończyn:<br />
a) wymienia objawy związane z najczęstszymi<br />
obrażeniami narządu ruchu<br />
b) opisuje metody udzielania pierwszej pomocy<br />
w urazach kończyn<br />
c) wyjaśnia cel doraźnego unieruchomienia<br />
kończyny (ograniczenie ruchu, zmniejszenie bólu,<br />
ograniczenie ryzyka pogłębiania urazu, umożliwienie<br />
bezpiecznego transportu)<br />
d) zna i stosuje zasady unieruchomienia złamań kości<br />
długich i stawów (zasada Potta)<br />
e) wykonuje opatrunek osłaniający na ranę w obrębie<br />
kończyny oraz opatrunek uciskowy<br />
f) w sytuacjach symulowanych prawidłowo<br />
unieruchamia kończynę po urazie w zastanej pozycji,<br />
wykorzystuje dostępny sprzęt do unieruchomienia<br />
złamanej kończyny<br />
g) wymienia sytuacje, w których może dojść do urazów<br />
kręgosłupa<br />
h) opisuje przykłady powikłań wynikających z urazu<br />
kręgosłupa<br />
i) przedstawia metody przenoszenia poszkodowanych<br />
z urazem kręgosłupa<br />
j) wymienia przykłady zapobiegania urazom w sporcie,<br />
w domu, w pracy<br />
– zna czynniki ryzyka chorób cywilizacyjnych, takich<br />
jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zaburzenia<br />
gospodarki lipidowej, otyłość; definiuje pojęcie zespołu<br />
metabolicznego (nadciśnienie tętnicze, otyłość,<br />
cukrzyca, zaburzenia lipidowe); dokonuje pomiaru<br />
ciśnienia tętniczego<br />
Średnia liczba umiejętności przypadająca na godzinę lekcyjną (przy założeniu, że w ciągu roku nauczyciel ma do<br />
dyspozycji 30 jednostek lekcyjnych)<br />
1,1 umiejętności w ciągu lekcji 2,86 umiejętności w ciągu lekcji<br />
16
Analiza nowej podstawy programowej<br />
Porównanie zapisów podstaw programowych edukacji <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong> jest trudne, ponieważ<br />
w starej podstawie podane były treści i umiejętności, w nowej zaś treści opisują hasłowo dział,<br />
w który wpisanych jest szereg umiejętności. Dlatego w celu porównania dokumentów odwołam<br />
się do umiejętności.<br />
Treści<br />
Bezpieczeństwo państwa<br />
Przygotowanie do sytuacji<br />
zagrożeń<br />
Opanowanie zasad<br />
pierwszej pomocy<br />
<strong>Edukacja</strong> zdrowotna<br />
Zdrowie w wymiarze<br />
indywidualnym oraz<br />
zbiorowym<br />
Zachowania<br />
prozdrowotne<br />
Obecna (stara) podstawa<br />
programowa (numeracja odpowiada<br />
numeracji działów podstawy<br />
programowej)<br />
System obronności Rzeczypospolitej<br />
Polskiej<br />
2 umiejętności: 1 prosta i 1 złożona<br />
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej<br />
2 umiejętności: 1 prosta i 1 złożona<br />
Ochrona ludności i obrona cywilna<br />
7 umiejętności: 4 proste i 3 złożone<br />
Zagrożenia czasu pokoju, ich źródła,<br />
przeciwdziałanie ich powstawaniu, zasady<br />
postępo wania w przypadku ich wystąpienia<br />
i po ich ustąpieniu<br />
7 umiejętności: 2 proste i 5 złożonych<br />
Zagrożenia występujące podczas wojny<br />
8 umiejętności: 6 prostych i 2 złożone<br />
Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach<br />
(zachowanie ratownika)<br />
7 umiejętności: 3 proste i 4 złożone<br />
Nie występują treści dotyczące tej tematyki<br />
Nowa podstawa programowa<br />
(numeracja odpowiada numeracji<br />
działów podstawy programowej)<br />
1. Znajomość struktury obronności państwa<br />
15 umiejętności: 2 proste i 13 złożonych<br />
Ochrona ludności i obrona cywilna<br />
14 umiejętności: 5 prostych i 9 złożonych<br />
Źródła promieniowania jądrowego i jego<br />
skutki<br />
7 umiejętności: 1 prosta i 6 złożonych<br />
Ostrzeganie ludności o zagrożeniach,<br />
alarmowanie<br />
5 umiejętności: 2 proste i 3 złożone<br />
Podstawy pierwszej pomocy<br />
18 umiejętności: 1 prosta i 17 złożonych<br />
Choroby cywilizacyjne<br />
3 umiejętności: 1 prosta i 2 złożone<br />
Elementy zdrowia psychicznego<br />
7 umiejętności: wszystkie złożone<br />
Aktywność fizyczna<br />
7 umiejętności: 3 proste i 4 złożone<br />
Odżywianie<br />
4 umiejętności: wszystkie złożone<br />
Uzależnienia<br />
6 umiejętności: wszystkie złożone<br />
Podczas porównywania zapisów podstaw programowych należy mieć na uwadze, że chociaż<br />
wzrosła liczba umiejętności, zwłaszcza złożonych, to liczba godzin przeznaczonych na realizację<br />
treści podstawy się nie zmieniła, a odbiorcą jest uczeń o rok młodszy.<br />
17
Analiza nowej podstawy programowej<br />
PODSUMOWANIE<br />
Główne wnioski wynikające z porównania obu podstaw programowych:<br />
•Liczba godzin w cyklu kształcenia edukacji <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong> nie zmieniła się i wynosi 30.<br />
• Nowa podstawa programowa edukacji <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong> jest bardzo mocno wysycona treściami<br />
dotyczącymi różnorodnych zagadnień, co spowodowało znaczne zwiększenie liczby<br />
umiejętności złożonych.<br />
• Do treści kształcenia został dodany jeden całkowicie nowy dział – <strong>Edukacja</strong> zdrowotna, który<br />
zawiera pięć rozbudowanych zagadnień: Choroby cywilizacyjne, Elementy zdrowia psychicznego,<br />
Aktywność fizyczna, Odżywianie i Uzależnienia.<br />
• W nowej podstawie programowej położono nacisk na wykształcenie u uczniów praktycznych<br />
umiejętności związanych z udzielaniem pierwszej pomocy przedmedycznej oraz działaniami<br />
ratowniczymi podczas wypadków masowych i katastrof. Zaakcentowano w niej również potrzebę<br />
wyrobienia u uczniów nawyków zachowań prozdrowotnych.<br />
• Uczeń liceum i technikum będzie o rok młodszy, co należy uwzględnić podczas przekazywania<br />
wiedzy.<br />
Na uwagę zasługuje fakt, że twórcy obu dokumentów pokusili się o opisanie warunków i sposobu<br />
realizacji treści podstawy. Ułatwia to w znacznym stopniu pracę nauczycielom. Również<br />
zapis w postaci modułowej (bloków problemowych) daje szansę na dowolne ułożenie tematyki,<br />
w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz uwarunkowań środowiskowych szkoły.<br />
W nowej podstawie programowej istnieje zalecenie mówiące o podziale na grupy.<br />
„Osiągnięcie przez uczniów umiejętności praktycznego udzielania pierwszej pomocy wymaga<br />
realizacji zajęć w blokach po dwie godziny lekcyjne. W celu zapewnienia efektywnej nauki przedmiotu<br />
klasę należy podzielić na grupy o liczebności nie większej niż 15 uczniów, w szczególności<br />
podczas ćwiczeń z resuscytacji krążeniowo-oddechowej”.<br />
W obu dokumentach znalazły się ponadto wskazania <strong>dla</strong> nauczycieli, by korzystali ze wsparcia<br />
kluczowych instytucji <strong>bezpieczeństwa</strong>.<br />
Najważniejszym wnioskiem z porównania dotychczas obowiązującej i nowej podstawy programowej<br />
powinno być jednak stwierdzenie, że nauczyciel realizujący podstawę programową<br />
w czteroletnim liceum i pięcioletnim technikum będzie zobligowany do przestrzegania dyscypliny<br />
czasowej, aby w czasie 30 jednostek lekcyjnych dać uczniowi szansę nabycia 86 umiejętności,<br />
w tym aż 71 umiejętności złożonych.<br />
18
Analiza nowej podstawy programowej<br />
WARUNKI I SPOSÓB REALIZACJI ZAWARTE W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ<br />
Z DNIA 30 STYCZNIA 2018 R.<br />
W ramach przedmiotu edukacja <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong> uczniowie zdobywają wiedzę oraz umiejętności<br />
umożliwiające zrozumienie zróżnicowanej natury mechanizmów oraz zmiennych wpływających<br />
na szeroko pojmowane bezpieczeństwo państwa, ich dynamikę oraz wzajemne zależności<br />
wynikające m.in. ze struktury i funkcjonowania państwa. Zadaniem nauczyciela jest też wyrabianie<br />
u uczniów nawyków oraz opanowanie zasad działania ratowniczego zarówno w przypadku<br />
zagrożeń nadzwyczajnych (wypadki masowe, katastrofy), jak i elementarnej pierwszej pomocy.<br />
[…]<br />
Ćwiczenia na manekinach szkoleniowych wymagają zapewnienia uniwersalnych warunków<br />
i środków higieny i dezynfekcji (mycie rąk, wymiana worków oddechowych w manekinach, używanie<br />
środka odkażającego, maseczek).<br />
Ze względów <strong>bezpieczeństwa</strong> uczniowie nie mogą wykonywać ćwiczeń, które mogłyby spowodować<br />
przeciążenie kręgosłupa. Dlatego niedozwolone jest podczas zajęć ćwiczenie dźwigania<br />
poszkodowanych w ramach doraźnej ewakuacji z miejsca zdarzenia.<br />
Lekcje w szkole powinny być uzupełniane innymi formami zajęć, wśród których wymienić można:<br />
1) wizyty w: instytucjach państwa, Centrum Zarządzania Kryzysowego, Straży Pożarnej, stacjach<br />
Pogotowia Ratunkowego;<br />
2) specjalistyczne obozy szkoleniowo-wypoczynkowe realizowane podczas ferii letnich lub krótsze,<br />
kilkudniowe kursy;<br />
3) wycieczki;<br />
4) zajęcia plenerowe;<br />
5) tworzenie wystaw prac własnych, klasowych i szkolnych, promujących zdrowy tryb życia i właściwe<br />
zachowania w razie zagrożeń;<br />
6) zwiedzanie wystaw powiązanych z treściami przedmiotu;<br />
7) spotkania (np. udział w zajęciach), prelekcje, wykłady z pracownikami kluczowych instytucji<br />
<strong>bezpieczeństwa</strong> – Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Sił Zbrojnych RP oraz pracownikami<br />
straży miejskiej, pogotowia, kombatantami, ekologami, psychologami;<br />
8) udział w konkursach, których zakres zgodny jest bądź zbieżny z problematyką przedmiotu<br />
edukacja <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong>.<br />
Wskazane jest nawiązywanie współpracy między szkołami a lokalnymi jednostkami Policji,<br />
Państwową Strażą Pożarną, ośrodkami szkolenia, jednostkami wojskowymi i organizacjami, np.<br />
Ochotniczą Strażą Pożarną, Polskim Czerwonym Krzyżem, Ligą Obrony Kraju, zarówno we wspomnianym<br />
zakresie prowadzenia zajęć, jak i udostępnianiu specjalistycznego sprzętu czy pomocy<br />
dydaktycznych.<br />
Ważne znaczenie w rozwoju ma też wychowanie mające na celu kształtowanie tzw. postawy<br />
patriotycznej oraz poczucia odpowiedzialności za dorobek minionych pokoleń. Trwający proces<br />
globalizacyjny we wszystkich obszarach życia generuje nowe problemy, zagrożenia, nakłania do<br />
stawiania pytań. Nauczyciel powinien stwarzać warunki sprzyjające swobodnej wymianie myśli<br />
i poglądów, z zachowaniem niezbędnej dyscypliny i porządku zajęć.<br />
Zalecane warunki bazowe do realizacji programu: pracownia lub klasa do prowadzenia zajęć<br />
z przedmiotu edukacja <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong> o wielkości umożliwiającej aranżację do ćwiczeń<br />
praktycznych. Wskazane zaplecze lub zabezpieczone miejsce umożliwiające przechowywanie<br />
pomocy, podstawowych materiałów i przyborów nauczyciela niezbędnych do prowadzenia zajęć<br />
oraz ewentualnych prac uczniów. Zalecany jest sprzęt audiowizualny i prezentacyjny (komputer,<br />
rzutnik; zamontowany na stałe lub przenośny), dostęp do internetu. Jeżeli szkoła nie dysponuje<br />
pracownią przeznaczoną do realizacji przedmiotu edukacja <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong>, w klasie, w której<br />
realizowane są zajęcia, powinny być zagwarantowane wymienione elementy bazowe.<br />
19
3 POWODY,<br />
<br />
1. <br />
<br />
2. <br />
<br />
3.
szkoła<br />
pełna<br />
perspektyw
EDUKACJA<br />
<br />
••
Bogusława Breitkopf jest współautorką pakietów do edukacji <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong> w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole ponadpodstawowej,<br />
a wcześniej do przysposobienia obronnego. Jest także konsultantką w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Zielonej<br />
Górze, a także doświadczoną nauczycielką, edukatorką ds. promocji zdrowia i profilaktyki zdrowia. Pełni funkcję wojewódzkiego<br />
eksperta przedmiotowego w zakresie edukacji <strong>dla</strong> <strong>bezpieczeństwa</strong>.<br />
Mariusz Cieśla jest oficerem rezerwy Wojska Polskiego. Obecnie pracuje jako adiunkt w Instytucie Nauk Społecznych i Bezpieczeństwa<br />
na Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie. Jest współautorem pakietu do edukacji <strong>dla</strong><br />
<strong>bezpieczeństwa</strong> w szkole ponadpodstawowej. Od 2004 roku prowadzi zajęcia na studiach podyplomowych <strong>Edukacja</strong> <strong>dla</strong> Bezpieczeństwa<br />
– wykłada moduł Bezpieczeństwo Państwa.<br />
<br />
okładka (śmigłowiec) Łukasz Dejnarowicz/Forum;<br />
s. 27 (sprawdzanie oddechu na trawie) JanekWD/E+/Getty Images; s. 28 (znak wyjście ewakuacyjne) ASDF_MEDIA/<br />
Shutterstock.com, (młodzież) ASDF_MEDIA/Shutterstock.com; s. 30 (akcja po wypadku) fabiodevilla/Shutterstock.com; s. 31 (łańcuch<br />
ratunkowy) A. Piesiewicz; s. 33 (opatrunek cylindryczny) Natalia Marszałek/WSiP, (apteczka) Alena Brozova/Shutterstock.com,<br />
(plastry z opatrunkiem) Bernd Vogel/Getty Images, (plaster na rolce) Todor Rusinov/Shutterstock.com, (koc termiczny) PRILL/<br />
Shutterstock.com, (pęseta) Tarzhanova/Shutterstock.com, (rękawiczki i okulary ochronne) Michael J Thompson/Shutterstock.com,<br />
(maseczka) HOOROO/Shutterstock.com, (chusta trójkątna) Natalia Marszałek/WSiP, (środki opatrunkowe) Mariusz Jarowicz; s. 34<br />
(zdejmowanie gumowych rękawiczek 1, 2, 3 ,4 i 5) Natalia Marszałek/WSiP; s. 36 (sprawdzanie oddechu w pomieszczeniu) RossHelen<br />
editorial/Alamy Stock Photo/BE&W, (mózg) patrice6000/Shutterstock.com, (serce) d1sk/Shutterstock.com, (płuca) sciencepics/<br />
Shutterstock.com; s. 37 (sprawdzanie przytomności) Wojciech Wójtowicz/WSiP; s. 38 (wołanie o pomoc) Wojciech Wójtowicz/<br />
WSiP, (udrożnianie dróg oddechowych) Wojciech Wójtowicz/WSiP; s. 39 (drogi oddechowe niedrożne, drogi oddechowe drożne)<br />
Wojciech Wójtowicz/WSiP, (telefon komórkowy) Roman Samokhin/Shutterstock.com; s. 41 (utrata przytomności) Corepics VOF/<br />
Shutterstock.com; (chwyt hakowy i zbliżenie rąk) Wojciech Wójtowicz/WSiP, (sprawdzenie oddechu) Wojciech Wójtowicz/WSiP,<br />
(poluzowanie garderoby) Wojciech Wójtowicz/WSiP; s. 43 (podtrzymywanie tracącego przytomność) Wojciech Wójtowicz/WSiP;<br />
s. 44 (układanie w pozycji bocznej ustalonej 1, 2 i 3) Wojciech Wójtowicz/WSiP, (okrycie kocem termicznym) Wojciech Wójtowicz/<br />
WSiP; s. 45 (pomoc ciężarnej przy zasłabnięciu) Wojciech Wójtowicz/WSiP; s. 48 (telefon) cobalt88/Shutterstock.com, (rozpoznanie<br />
sytuacji) JanekWD/iStockphoto.com, (wezwanie pomocy) Georgejmclittle/Shutterstock.com, (RKO) JanekWD/iStockphoto.com,<br />
(pogotowie ratunkowe) William Perugini/Shutterstock.com, (szpital) Tyler Olson/Shutterstock.com, (sprawdzenie oddechu) Wojciech<br />
Wójtowicz/WSiP, (ułożenie pierwszej dłoni do ucisków) Wojciech Wójtowicz/WSiP, (wykonywanie ucisków i układ rąk) Wojciech<br />
Wójtowicz/WSiP, (wykonywanie oddechów ratowniczych) Wojciech Wójtowicz/WSiP.
..................................................................................................................................................... 26<br />
• <br />
1. Organizacja pierwszej pomocy ..................................................................................................... 30<br />
2. ............................................................................................................. 36<br />
3. ............................................................................................................................ 41<br />
4. <br />
5. <br />
6. Rany, krwawienia i krwotoki<br />
7. <br />
8. <br />
9. <br />
10. Zatrucia<br />
11. <br />
12. <br />
• <br />
<br />
13. <br />
14. <br />
• <br />
<br />
15. <br />
16. <br />
17. <br />
18. <br />
19. <br />
20. <br />
• <br />
21. <br />
22. <br />
23.
1<br />
<br />
wiz<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
2. <br />
<br />
3. <br />
4. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
PODSUMOWANIE<br />
<br />
-<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
PYTANIA I POLECENIA<br />
-<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
2. -<br />
<br />
26<br />
wie<br />
zas
PODSTAWY<br />
PIERWSZEJ POMOCY<br />
<br />
kontrola <br />
utrata <br />
resuscytacja <br />
rany, krwawienia i krwotoki<br />
<br />
oparzenia<br />
<br />
pourazowy<br />
zatrucia<br />
pogryzienia,
1
2 <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
3
1. <br />
<br />
<br />
Wezwanie pomocy<br />
Apteczka pierwszej pomocy<br />
<br />
Przeżycie ofiar wypadku zależy od czasu,<br />
w jakim zostanie udzielona im specjalistyczna<br />
pomoc. Największe szanse na przeżycie<br />
mają poszkodowani, którzy trafią na salę operacyjną<br />
w ciągu godziny (złota godzina) od<br />
momentu wypadku. Czas (platynowe minuty),<br />
w którym świadek zdarzenia podejmuje<br />
kroki mające na celu udzielenie pierwszej<br />
pomocy jest kluczowy nie tylko <strong>dla</strong> ratowania<br />
życia, lecz także <strong>dla</strong> procesu zdrowienia<br />
poszkodowanego.<br />
Gdy mamy do czynienia z kilkoma osobami<br />
poszkodowanymi, należy możliwie<br />
szybko ocenić ich stan i rozpocząć udzielanie<br />
pierwszej pomocy od najciężej rannych.<br />
Dzieci, kobiety w ciąży i osoby w podeszłym<br />
wieku stanowią grupę zwiększonego ryzyka.<br />
Udzielający pomocy musi zadbać także<br />
o bezpieczeństwo swoje i świadków zdarzenia.<br />
Należy odsunąć świadków od miejsca<br />
zdarzenia, a wskazanym osobom wydać<br />
konkretne polecenia w celu usprawnienia<br />
przebiegu akcji ratowniczej.<br />
Stany nagłe, bezpośrednio zagrażające<br />
życiu to:<br />
utrata przytomności,<br />
zaburzenia świadomości,<br />
drgawki,<br />
nagły i ostry ból w klatce piersiowej,<br />
zaburzenia rytmu serca,<br />
nasilona duszność,<br />
nagły ostry ból brzucha,<br />
uporczywe wymioty,<br />
gwałtownie postępujący poród,<br />
ostre i nasilone reakcje uczuleniowe,<br />
zatrucia lekami, środkami chemicznymi<br />
i gazami,<br />
rozległe oparzenia,<br />
udar cieplny,<br />
wyziębienie organizmu,<br />
porażenie prądem,<br />
podtopienie lub utonięcie,<br />
upadek z dużej wysokości,<br />
rozległa rana będąca efektem urazu,<br />
urazy kończyn dolnych uniemożliwiające<br />
samodzielne poruszanie się,<br />
ukąszenia, pogryzienia, użądlenia.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
30
1. Organizacja pierwszej pomocy<br />
<br />
Po wstępnej ocenie stanu poszkodowanych<br />
należy wezwać pomoc – numer telefonu 112.<br />
Nie rozłączaj się i nie odkładaj słuchawki,<br />
jeśli się nie upewnisz, że meldunek został<br />
przyjęty. Dyspozytor może udzielić wielu<br />
cennych wskazówek.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
<br />
2. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
3. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
4. <br />
<br />
5. <br />
<br />
112 <br />
<br />
<br />
999 <br />
998 <br />
997 <br />
994 <br />
992 <br />
991 <br />
986 <br />
601 100 100 <br />
601 100 300 <br />
<br />
W systemie polskiego prawa karnego istnieje<br />
obowiązek świadczenia pierwszej pomocy,<br />
a odpowiedzialność za nieudzielenie jej regulują<br />
przepisy kodeksu karnego.<br />
Artykuł 160. § 1. k.k. przewiduje karę pozbawienia<br />
wolności do lat 3 <strong>dla</strong> każdego, kto naraża<br />
człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo<br />
utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.<br />
Artykuł 162. § 1. k.k. także przewiduje karę pozbawienia<br />
wolności do lat 3 <strong>dla</strong> każdego, kto osobie<br />
znajdującej się w położeniu grożącym bezpośrednim<br />
niebezpieczeństwem utraty życia lub ciężkiego<br />
uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc<br />
jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby<br />
na takie niebezpieczeństwo.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
SOS<br />
RKO<br />
Wezwanie<br />
pomocy<br />
Rozpoznanie 112 Pomoc<br />
<br />
<br />
<br />
Pogotowie<br />
ratunkowe<br />
<br />
zaawansowane<br />
Szpital<br />
<br />
31
PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
MIEJSCE BEZPIECZNE<br />
MIEJSCE NIEBEZPIECZNE*<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
NIEPRZYTOMNY<br />
PRZYTOMNY<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
wspieraj go i reaguj na zmiany.<br />
* przykłady miejsc niebezpiecznych: miejsce pożaru,<br />
porażenia prądem elektrycznym, katastrofy budowlanej,<br />
wypadku komunikacyjnego z udziałem cysterny<br />
przewożącej niebezpieczne substancje toksyczne, obecności<br />
agresywnych lub posiadających broń uczestników<br />
zdarzenia<br />
32
1. Organizacja pierwszej pomocy<br />
<br />
Apteczka pierwszej pomocy powinna znajdować<br />
się w każdym domu, szkole, miejscu<br />
pracy, pojeździe, czyli wszędzie tam, gdzie<br />
przebywamy. Na wycieczkę, biwak czy rajd<br />
należy również zabrać apteczkę wyposażoną<br />
stosownie do podejmowanych aktywności,<br />
pory roku i czasu trwania wyprawy.<br />
Do opatrywania ran najlepiej używać typowych<br />
środków opatrunkowych, dostępnych<br />
w każdej aptece, mogą to być np.:<br />
– kompresy z gazy (różnych rozmiarów) –<br />
chłonące wysięki; na zranienia, skaleczenia,<br />
otarcia;<br />
– gaza w rozmiarach: 1/4 m 2 , 1/2 m 2 i 1 m 2<br />
(do robienia kompresów, opatrywania<br />
oparzeń lub ran powierzchniowych, złamań<br />
otwartych itp.);<br />
– wata, lignina – jako materiał chłonący,<br />
który można położyć na gazę;<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
– opatrunki cylindryczne (tzw. rękawkowe)<br />
– elastyczna siatka do mocowania opatrunku<br />
na palcu, kończynie, głowie;<br />
– przylepce (różnego rodzaju plastry) – na<br />
mniejsze zranienia, odciski, otarcia (mogą<br />
być wodoodporne);<br />
– opatrunki hydrożelowe (opatrunki nieprzylepne)<br />
– na rany oparzeniowe;<br />
– przylepiec (taśma) – do mocowania<br />
opatrunków;<br />
– bandaże różnych rozmiarów i typów:<br />
z dzianiny – do mocowania opatrunków<br />
na ranach, elastyczne lub z krepy – do stabilizowania<br />
skręceń, stłuczeń;<br />
<br />
<br />
przylepce<br />
<br />
<br />
okulary<br />
<br />
<br />
koc termiczny<br />
<br />
<br />
33
PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY<br />
– chusta trójkątna, nazywana też opatrunkiem<br />
trójkątnym – do mocowania<br />
opatrunków na różnych częściach ciała<br />
i stabilizacji kończyn górnych; można też<br />
z niej wykonać kompres lub osłonić rany<br />
powierzchniowe.<br />
W apteczce powinny się także znaleźć:<br />
– podpaski higieniczne, które można wykorzystać<br />
również jako środki opatrunkowe;<br />
– środki ochrony indywidualnej: rękawiczki,<br />
maseczka do oddechu zastępczego,<br />
okulary ochronne (zabezpieczają<br />
przed kontaktem z płynami ustrojowymi<br />
poszkodowanego);<br />
– agrafki i zaciski do bandaży, nożyczki z tępymi<br />
końcami;<br />
– koc termiczny (do ochrony poszkodowanego<br />
przed wychłodzeniem);<br />
– termometr lekarski, zwłaszcza gdy wyjeżdżamy<br />
na kilka dni;<br />
– latarka;<br />
– woreczki foliowe.<br />
Przykładowy osobisty zestaw ratunkowy,<br />
dostępny w każdej chwili, może się składać<br />
z agrafki, apaszki lub szalika i podpaski higienicznej<br />
(podpaska zastąpi opatrunek, apaszka<br />
/ szalik – zastąpi bandaż, a agrafka posłuży<br />
do przymocowania odwiniętego swetra lub<br />
dolnego fragmentu kurtki np. w przypadku<br />
urazu kończyny górnej).<br />
Podczas udzielania pierwszej pomocy osobie<br />
poszkodowanej należy mieć założone na<br />
dłoniach rękawiczki ochronne (np. lateksowe,<br />
foliowe), ponieważ krew i wydzieliny<br />
ciała poszkodowanego stanowią potencjalne<br />
źródła zakażenia <strong>dla</strong> ratownika.<br />
Po udzieleniu pomocy ważne jest, aby rękawiczki<br />
zdejmować tak, aby gołą dłonią nie<br />
dotykać ich zanieczyszczonej strony. Pierwszą<br />
rękawiczkę zdejmujemy, chwytając ją dłonią<br />
w rękawiczce, a drugą – trzymając ją od wewnętrznej<br />
strony.<br />
<br />
<br />
<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
34
1. Organizacja pierwszej pomocy<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
2. <br />
3. <br />
4. <br />
5. <br />
6. <br />
<br />
7. <br />
8. <br />
<br />
<br />
35
PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY<br />
2. <br />
<br />
<br />
Aplikacje pierwszej pomocy<br />
<br />
Funkcjonowanie układów – oddechowego,<br />
krwionośnego i nerwowego, jest ściśle ze sobą<br />
powiązane. Zaburzenia w pracy któregoś<br />
z nich skutkują zaburzeniami w pozostałych<br />
układach, co prowadzi do stanu zagrożenia<br />
życia (SZŻ).<br />
Układy oddechowy, krwionośny i nerwowy<br />
pozwalają na podtrzymywanie podstawowych<br />
czynności życiowych, do których<br />
zalicza się oddychanie i krążenie.<br />
Układ nerwowy jest najbardziej złożonym<br />
układem organizmu. Odgrywa rolę koordynatora:<br />
pełni nadrzędną funkcję w stosunku<br />
do wszystkich układów i może wpływać na<br />
ich pracę. Układ nerwowy przypomina niezwykle<br />
skomplikowaną sieć.<br />
Nerwy odchodzące od mózgu i rdzenia kręgowego<br />
dają początek licznym odgałęzieniom,<br />
które docierają do wszystkich narządów.<br />
Układ oddechowy zapewnia stały dopływ<br />
tlenu do krwiobiegu oraz usuwa dwutlenek<br />
węgla z krwi i zwraca go do płuc, z których<br />
jest wydychany. Dorosły człowiek podczas<br />
spoczynku wykonuje średnio 12 oddechów<br />
na minutę.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Najbardziej wrażliwy na niedotlenienie<br />
jest mózg, którego komórki obumierają już<br />
po upływie 3–5 minut bez dostępu tlenu.<br />
Nerki mogą żyć bez tlenu 16–18 godzin,<br />
a kości kilka dni. Dlatego w ratowaniu życia<br />
osoby poszkodowanej liczy się każda<br />
sekunda!<br />
Układ krwionośny to układ zamknięty –<br />
krew krąży w naczyniach: tętnicach, żyłach<br />
i naczyniach krwionośnych. Jest odpowiedzialny<br />
za dostarczanie krwi do wszystkich<br />
tkanek i narządów. Krew płynie wyłącznie<br />
w naczyniach krwionośnych, a ich sieć tworzy<br />
dwa niezależne krwiobiegi: mały (płucny)<br />
i duży (obwodowy). Krew jest pompowana<br />
przez serce.<br />
36
2.<br />
<br />
<br />
Pierwszym parametrem życiowym człowieka,<br />
który należy sprawdzić po przybyciu na miejsce<br />
wypadku, jest przytomność. Jest ona najważniejsza,<br />
bo człowiek przytomny oddycha,<br />
a więc jego mózg jest dotleniony, a u osoby<br />
nieprzytomnej może dojść do niedotlenienia<br />
mózgu – do takiego poszkodowanego zawsze<br />
wzywamy pomoc medyczną.<br />
Gdy miejsce wypadku jest bezpieczne,<br />
a ra tującemu, poszkodowanym i świadkom<br />
zdarzenia nie zagraża niebezpieczeństwo,<br />
przy stępujemy do sprawdzenia funkcji<br />
ży cio wych poszkodowanego. W tym celu<br />
należy:<br />
1. podejść do poszkodowanego (najlepiej od<br />
strony nóg, aby uniknąć gwałtownej reakcji<br />
poszkodowanego, która może przyczynić<br />
się do uszkodzenia kręgosłupa);<br />
2. pochylić się i zawołać (np. otwórz oczy,<br />
co się stało?);<br />
3. potrząsnąć poszkodowanego za ramię<br />
i sprawdzić jego reakcję na głos i dotyk;<br />
4. jeżeli poszkodowany jest przytomny,<br />
należy sprawdzić stopień świadomości,<br />
czyli upewnić się, czy myśli logicznie<br />
(należy zadać poszkodowanemu kilka łatwych<br />
pytań, np.: „Ile jest 2+3?”, „Jaki jest<br />
dzisiaj dzień?”, „Ile widzisz palców?”).<br />
Przytomność niemowląt sprawdza się<br />
przez obserwację reakcji na głośne mówienie,<br />
głaskanie po policzku lub podrażnianie<br />
(uszczypnięcie) spodu stopy.<br />
<br />
Z poszkodowanym przytomnym (i / lub<br />
świadkiem zdarzenia) należy przeprowadzić<br />
wywiad, stosując się do mnemotechniki, jaką<br />
jest akrostych, ułatwiający zapamiętywanie,<br />
czyli przeprowadzamy wywiad SAMPLE.<br />
<br />
A<br />
<br />
P<br />
L<br />
E<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
37
PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY<br />
<br />
Jeżeli poszkodowany nie reaguje na bodźce<br />
dotykowe i dźwiękowe, istnieje ryzyko, że jest<br />
nieprzytomny i może mieć niedrożne drogi<br />
oddechowe lub wymagać resuscytacji.<br />
Należy wówczas:<br />
1. wołać o pomoc („ratunku”, „wypadek”)<br />
a – jeżeli są świadkowie –<br />
2. wskazać konkretną osobę, aby podeszła,<br />
bo będzie potrzebna;<br />
3. udrożnić drogi oddechowe w pozycji<br />
zastanej (w tym celu jedną dłonią chwycić<br />
za żuchwę – nigdy pod brodę, drugą<br />
umieścić na czole i płynnym ruchem<br />
odchylić głowę poszkodowanego do tyłu;<br />
jest to tzw. rękoczyn czoło–żuchwa);<br />
4. pochylić się nad osobą poszkodowaną<br />
i przy bliżyć swoją skroń do jej nosa<br />
oraz ust;<br />
5. liczyć powoli do dziesięciu i w tym czasie<br />
starać się:<br />
– zobaczyć ruchy klatki piersiowej /<br />
przepony,<br />
– usłyszeć wdechy i wydechy,<br />
– wyczuć ciepło wydychanego powietrza.<br />
Jeżeli w czasie 10 sekund usłyszymy dwa<br />
oddechy, wówczas stwierdzamy, że poszkodowany<br />
oddycha.<br />
<br />
<br />
<br />
Jeżeli w czasie 10 sekund stwierdzimy brak<br />
oddechu lub jeden oddech, wówczas stwierdzamy<br />
bezdech lub oddech niewydolny,<br />
wzywamy pogotowie i rozpoczynamy resuscytację<br />
krążeniowo-oddechową (RKO).<br />
Oddech ocenia się po udrożnieniu dróg<br />
oddechowych oraz poluzowaniu lub zdjęciu<br />
odzieży z szyi poszkodowanego.<br />
Przed udrożnieniem dróg oddechowych<br />
należy usunąć widoczne ciała obce utrudniające<br />
oddychanie.<br />
Oddech sprawdza się przy zaangażowaniu<br />
zmysłów WSC: wzroku, słuchu i czucia, czyli<br />
widzę ruchy klatki piersiowej lub pracę przepony,<br />
słyszę oddech i czuję na skroni ciepło<br />
wydychanego powietrza.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
niewyczuwalny.<br />
38
2.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
W celu udrożnienia dróg oddechowych<br />
u dzieci (od roku do około 8 lat) należy odgiąć<br />
głowę do tyłu i unieść żuchwę do tzw.<br />
pozycji wąchania, w której broda jest ustawiona<br />
pod kątem prostym do szyi.<br />
U niemowląt (do pierwszego roku<br />
życia) należy delikatnie unieść palcem<br />
żuchwę i jednocześnie odchylić głowę<br />
w taki sposób, aby była w osi ciała. Niemowlęta<br />
mają bardzo krótką szyję, <strong>dla</strong>tego<br />
każde przegięcie (do tyłu lub do<br />
przodu) powoduje niedrożność dróg<br />
oddechowych i stanowi zagrożenie<br />
życia. Niemowlę w ciągu 1 minuty<br />
wykonuje 30–40 oddechów, a dorosły<br />
12–16.<br />
Aplikacje pierwszej pomocy można znaleźć<br />
w internecie. Zawierają one wiele instrukcji,<br />
począwszy od tego, jak wezwać fachową<br />
pomoc, poprzez wskazówki, jak udzielić<br />
pomocy poszkodowanemu w zależności od<br />
rozpoznanego urazu. Są one łatwe w użyciu<br />
i pomogą przejść przez kolejne kroki udzielania<br />
pierwszej pomocy, a znajdująca się<br />
w nich grafika ułatwi udzielanie pierwszej<br />
pomocy.<br />
39
PODSUMOWANIE<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
-<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
PYTANIA I POLECENIA<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
2. <br />
3. <br />
4. <br />
5. <br />
6. <br />
7. <br />
8. <br />
9. <br />
10. <br />
PRZYDATNE STRONY INTERNETOWE<br />
<br />
40
3.<br />
3. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Do omdleń najczęściej dochodzi w stanie<br />
silnego zdenerwowania, emocji, zarówno<br />
pozytywnych, jak i negatywnych, z powodu<br />
głodu lub niedożywienia, długiego przebywania<br />
w dusznym pomieszczeniu, gwałtownej<br />
zmiany pozycji z leżącej na stojącą,<br />
nadwrażliwości na zapachy, widok krwi itp.<br />
Osoba mdlejąca osuwa się na podłoże. Ma<br />
bladą twarz i zwolniony oddech.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Po odzyskaniu przytomności poszkodowany<br />
będzie logicznie odpowiadać na pytania.<br />
Należy go posadzić. Nie wolno pozwolić, by<br />
nagle wstał, bo może ponownie zemdleć.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
41
PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY<br />
Omdleniom zwykle towarzyszą upadki<br />
na betonowe podłoże, krawężnik, kamień<br />
czy krawędzie mebli. Są one niebezpieczne<br />
<strong>dla</strong> zdrowia i życia, ponieważ w ich wyniku<br />
może dojść do urazu czaszkowo-mózgowego.<br />
Poszkodowanego w tych przypadkach należy<br />
traktować jak nieprzytomnego z urazem<br />
głowy.<br />
Świadek przebywający w pobliżu, jeżeli<br />
zdą ży, powinien podtrzymać mdlejącego<br />
(złagodzić upadek), ułożyć go na plecach<br />
i zapewnić mu dostęp świeżego powietrza, po<br />
czym udrożnić drogi oddechowe, rozluźnić<br />
uciskające części garderoby i ułożyć w wygodnej<br />
pozycji (nie należy unosić kończyn).<br />
<br />
Przed zasłabnięciem odczuwa się takie<br />
symptomy, jak: narastające uczucie duszności,<br />
zawroty głowy, szum w uszach, mroczki<br />
przed oczami, przyspieszony oddech, szybsze<br />
tętno, złe samopoczucie, narastająca bladość<br />
skóry, zwłaszcza twarzy.<br />
Omdlenia i zasłabnięcia nie stanowią zagrożenia<br />
życia, bo nie dochodzi do zaburzenia<br />
czynności oddechowo-krążeniowych. Towarzyszący<br />
im jednak upadek może okazać<br />
się groźny w skutkach i spowodować uraz<br />
mózgu.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
2. <br />
3. <br />
4. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
42
3.<br />
<br />
<br />
Do najczęstszych przyczyn utraty przytomności<br />
należy zaliczyć: urazy głowy, wstrząs,<br />
choroby układu nerwowego (np. padaczkę,<br />
udar mózgu), cukrzycę, zatrzymanie krążenia,<br />
zawał mięśnia sercowego, wpływ alkoholu<br />
lub leków, ukąszenia owadów, przegrzanie,<br />
oziębienie, podtopienie, porażenie prądem,<br />
uczulenie.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Przed utratą przytomności poszkodowany<br />
może uskarżać się na ból i zawroty głowy,<br />
mroczki przed oczami, duszność, szybkie bicie<br />
serca, uczucie gorąca, szum w uszach, nudności,<br />
może wystąpić bladość skóry i poty.<br />
Posadź poszkodowanego i unieś lekko do<br />
góry jego brodę – udrożnisz w ten sposób<br />
drogi oddechowe i poszkodowanemu łatwiej<br />
będzie oddychać. Przeprowadź wywiad<br />
SAMPLE i reaguj na zmiany w zachowaniu<br />
poszkodowanego.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Wezwij pomoc<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Wezwij pogotowie ratunkowe<br />
(112 999<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Po odzyskaniu przytomności poszkodowany<br />
może skarżyć się na: osłabienie, dezorientację<br />
co do czasu i miejsca, ból głowy, senność<br />
i ból mięśni.<br />
Nieprzytomnego można zostawić w pozycji<br />
zastanej, jeżeli ratujący pozostanie przy<br />
nim do czasu przybycia służb ratunkowych.<br />
Wówczas należy kontrolować czynności<br />
życiowe co 1 minutę, poszkodowanemu zapewnić<br />
komfort termiczny (okryć folią NRC)<br />
i psychiczny. Reagować na zmiany. Układanie<br />
poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej<br />
nie jest konieczne.<br />
43
PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1<br />
2<br />
3<br />
W pozycji bocznej ustalonej zawsze<br />
układaj poszkodowanych nieprzytomnych,<br />
u których:<br />
– stwierdzisz wycieki z nosa, ucha i / lub ust,<br />
– zauważysz ślady treści żołądkowej,<br />
– zaistnieje konieczność pozostawienia bez<br />
opieki (samego),<br />
– ustały drgawki (po ataku padaczki),<br />
– stwierdzisz w oddechu zapach alkoholu<br />
(upojenie alkoholowe).<br />
Każdemu nieprzytomnemu należy udrożnić<br />
drogi oddechowe, co zapobiegnie zatrzymaniu<br />
oddechu i krążenia. Aby ułożyć<br />
poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej<br />
jego nogę znajdującą się dalej od ciebie zegnij<br />
w kolanie, stopę oprzyj o podłoże, rękę znajdującą<br />
się bliżej ciebie zegnij w łokciu i ułóż<br />
pod kątem prostym.<br />
Spleć palce z palcami dłoni poszkodowanego<br />
znajdującej się dalej od ciebie i przyłóż do<br />
jego policzka, drugą ręką uchwyć nogę nad<br />
kolanem i obróć poszkodowanego do siebie.<br />
Wyciągnij swoją dłoń spod policzka poszkodowanego,<br />
a nogę, która posłużyła do<br />
przetaczania poszkodowanego, ułóż w taki<br />
sposób, aby kolano było pod kątem prostym<br />
do biodra. Zadbaj o jego komfort termiczny.<br />
Sprawdzaj oddech.<br />
Pozycja boczna ustalona jest pozycją bezpieczną<br />
<strong>dla</strong> poszkodowanego nieprzytomnego<br />
z zachowanym oddechem.<br />
<br />
4<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
44
3.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
PRZYTOMNA<br />
NIEPRZYTOMNA<br />
<br />
ZACHOWANY<br />
ODDECH<br />
BRAK ODDECHU<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ZABURZONA<br />
<br />
<br />
wznak<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
niem, kontroluj<br />
<br />
co 1 min i reaguj<br />
na zmiany<br />
resuscytuj<br />
w pozycji<br />
na wznak<br />
z uniesieniem<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
pogotowia<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
45<br />
45
PODSTAWY PIERWSZEJ POMOCY<br />
<br />
Najczęściej jest wynikiem silnego nasłonecznienia<br />
głowy i karku, powodującego<br />
przekrwienie opon mózgowych i mózgu.<br />
U poszkodowanego z udarem słonecznym<br />
pojawiają się: zaburzenie świadomości, zarumieniona,<br />
gorąca skóra twarzy kontrastująca<br />
z bladą skórą ciała, niepokój, utrata orientacji,<br />
nudności (torsje) i sztywność karku.<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
2. <br />
<br />
3. <br />
4. <br />
<br />
<br />
To stan wywołany przez utratę wody i soli<br />
wskutek nadmiernego pocenia się. Przegrzanie<br />
często występuje u osób uprawiających<br />
jogging lub jeżdżących na rowerze, które nie<br />
uzupełniają płynów. W stanie przegrzania<br />
skóra jest blada, zimna i lepka, mogą wystąpić<br />
nudności, zawroty głowy, dezorientacja<br />
oraz stopniowa utrata przytomności.<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
2. <br />
napoje wielomineralne przeznaczone<br />
<br />
3. <br />
<br />
<br />
Może wystąpić, gdy regulacja temperatury nie<br />
działa skutecznie, ustaje pocenie się i może<br />
dojść do utraty przytomności.<br />
Do udaru cieplnego najczęściej dochodzi,<br />
gdy poszkodowany przebywa w bardzo gorącym<br />
otoczeniu lub ma gorączkę. Ciało<br />
bardzo szybko się nagrzewa i może dojść<br />
do zgonu. Skóra jest gorąca, sucha, zaczerwieniona.<br />
Inne objawy to: głośny oddech,<br />
wysoka temperatura ciała, ból głowy, dezorientacja,<br />
chwiejny chód, nudności, wymioty,<br />
mrowienie kończyn, stopniowa utrata<br />
przytomności.<br />
<br />
<br />
1. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2. <br />
<br />
<br />
3. <br />
<br />
4. <br />
<br />
5. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
46
3.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
1. <br />
2. <br />
3. <br />
4. <br />
5. <br />
6. <br />
7. <br />
8. <br />
<br />
<br />
47
1 Rozpoznanie<br />
Resuscytacja<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
2 Wezwanie<br />
pomocy<br />
<br />
• <br />
<br />
• <br />
<br />
3 Pomoc<br />
<br />
RKO<br />
• <br />
<br />
4 Pogotowie<br />
ratunkowe<br />
• <br />
<br />
<br />
5 Szpital<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
•
Atrakcyjna lekcja<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Skontaktuj się z konsultantem edukacyjnym WSiP i dowiedz się więcej!
EDUKACJA<br />
<br />
2019<br />
2019<br />
EDUKACJA<br />
<br />
••<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
wsip.pl<br />
sklep.wsip.pl<br />
infolinia: 801 220 555
Change language