Wojsko i Technika 6/2019 (46) short

LG1 MK III STRZELA W USTCE ❙ ARV – NASTĘPCA LAV-25 ❙ TAJLANDZKIE FREGATY TYPU TACHIN
Wojsko
i Technika
6/2019
Czerwiec
CENA 12,99 zł
w tym 5% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
Iskander Kima
W pierwszej połowie maja w Koreańskiej
Republice Ludowo-Demokratycznej
dwukrotnie odpalono – z różnych
wyrzutni – taktyczny pocisk balistyczny
nowego typu. Analiza opublikowanych
zdjęć wywołuje nieodparte wrażenie,
że wzorcem dla niego była rakieta
9M723 rosyjskiego systemu
Iskander.
str. 28
Wystawa
MILEX-2019 cz. 1
W połowie maja w Mińsku
odbyła się 9. Międzynarodowa
Wystawa Uzbrojenia i Techniki
Wojskowej MILEX. Od lat jest ona
przede wszystkim „oknem na świat”
przemysłu obronnego naszego
wschodniego sąsiada, który
i tym razem zaprezentował
wiele interesujących
nowości.
str. 32

W pierwszej połowie maja w Koreańskiej
Republice Ludowo-Demokratycznej
dwukrotnie odpalono – z różnych
wyrzutni – taktyczny pocisk balistyczny
nowego typu. Analiza opublikowanych
zdjęć wywołuje nieodparte wrażenie,
że wzorcem dla niego była rakieta
9M723 rosyjskiego systemu
Iskander.
W połowie maja w Mińsku
odbyła się 9. Międzynarodowa
Wystawa Uzbrojenia i Techniki
Wojskowej MILEX. Od lat jest ona
przede wszystkim „oknem na świat”
przemysłu obronnego naszego
wschodniego sąsiada, który
i tym razem zaprezentował
wiele interesujących
nowości.
w tym 5% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
Spis treści
Vol. V, nr 6 (46)
CZERWIEC 2019, NR 6.
Nakład: 14 990 egzemplarzy
LG1 MK III STRZELA W USTCE
Wojsko
❙ ARV – NASTĘPCA LAV-25 ❙ TAJLANDZKIE FREGATY TYPU TACHIN
i Technika
6/2019
Czerwiec
CENA 12,99 zł
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
18 24
Iskander Kima
str. 28
Wystawa
MILEX-2019 cz. 1
Na okładce: 105 mm lekka haubica Nexter
LG1 Mk III prowadzi ogień podczas pokazu
na poligonie w Ustce.
Fot. Works 11.
Redakcja
Andrzej Kiński – redaktor naczelny
andrzej.kinski@zbiam.pl
Adam M. Maciejewski
adam.maciejewski@zbiam.pl
Tomasz Grotnik
tomasz.grotnik@zbiam.pl
Łukasz Prus
lukasz.prus@zbiam.pl
Korekta
Monika Gutowska, zespół redakcyjny
Redakcja techniczna
Wiktor Grzeszczyk
Stali współprawcownicy
Piotr Abraszek, Jarosław Brach,
Marcin Chała, Jarosław Ciślak, Robert Czulda,
Maksymilian Dura, Miroslav Gyűrösi,
Jerzy Gruszczyński, Bartłomiej Kucharski,
Hubert Królikowski, Mateusz J. Multarzyński,
Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Paweł Przeździecki,
Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski,
Michal Zdobinsky, Gabor Zord
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można składać
bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2019
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami
sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam.
Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie:
www.zbiam.pl
www.facebook.com/wojskoitechnika
str. 32
Spis treści WiT Czerwiec 2019
Nowości z armii świata
Bartłomiej Kucharski, Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski,
Łukasz T. Prus str. 5
LG1 – najlżejsza na świecie
Tomasz Grotnik str. 12
Co po LAV-25?
Bartłomiej Kucharski str. 18
Okolicznościowy Twardy z Łabęd
Paweł Mikołajczyk str. 24
Iskander Kima
Tomasz Szulc str. 28
MILEX-2019 cz. 1
Miroslav Gyűrösi str. 32
Zmilitaryzowane Mercedesy Arocs SLT 6×6 i 8×8 MIL
Jarosław Brach str. 40
EUROPOLTECH 2019
Kamil Ł. Mazurek, Tomasz Wachowski str. 44
Filtracyjna odzież ochronna z Maskpolu
Tomasz Wachowski str. 46
Polska premiera TASERA 7
Marek Wachowski str. 50
Nowości z sił powietrznych świata
Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 54
F-35A dla Sił Powietrznych – kolejne kroki
Łukasz Pacholski str. 56
Air Fair po raz dwunasty
Łukasz Pacholski str. 58
Chinook wiecznie żywy?
Łukasz Pacholski str. 61
Sikorsky HH-60W oblatany
Łukasz Pacholski str. 64
Kluczowe kierunki rozwoju lotnictwa Stanów Zjednoczonych
Krzysztof Kuska str. 66
Rosyjskie i radzieckie lotnicze systemy antysatelitarne
Tomasz Szulc str. 74
Nowości z flot wojennych świata
Tomasz Grotnik, Łukasz Pacholski str. 80
Królewska fregata z koreańskiej stoczni
Marcin Chała str. 82
Czy możliwy jest eksport okrętów Made in Poland?
Antoni Pieńkos str. 86
Zabójcy lotniskowców. Krążowniki rakietowe projektu 1164 cz. 2
Władimir Zabłockij, Witalij Kostriczenko str. 90
66 82
4 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Nie trać czasu, Zamów PRENUMERATĘ już dziś
Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej
www.zbiam.pl lub wpłać należność na konto bankowe
nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976
Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis!
Pewność otrzymania każdego numeru
w niezmiennej cenie
E-wydania dostępne są
na naszej stronie oraz
w kioskach internetowych
Wojsko i Technika:
cena detaliczna 12,99 zł
Prenumerata roczna: 130,00 zł
Lotnictwo Aviation
International:
cena detaliczna 14,99 zł
Prenumerata roczna: 150,00 zł
Wojsko i Technika Historia + numery specjalne:
cena detaliczna 18,50
Prenumerata roczna: 185,00 zł
Morze:
cena detaliczna 14,99 zł
Prenumerata roczna: 150,00 zł
Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa

Artyleria
105 mm lekka haubica Nexter LG1 Mk III prowadzi ogień na poligonie w Wicku Morskim.
LG1 – najlżejsza na świecie
Tomasz Grotnik
29 maja na Centralnym Poligonie Sił
Powietrznych w Ustce odbył się pokaz
dynamiczny 105 mm haubicy holowanej
Nexter Systems LG1 Mk III. Zorganizowała go
katowicka firma Works 11 Sp. z o.o., polski
przedstawiciel producenta działa. Haubica
stanowi propozycję dla pododdziałów Wojsk
Rakietowych i Artylerii Wojsk Lądowych,
może też zainteresować naszych sąsiadów
z NATO. Haubica ma zostać również
zaprezentowana na tegorocznym
Międzynarodowym Salonie Przemysłu
Obronnego w Kielcach.
Fotografie w artykule: Tomasz Grotnik, Works 11.
Organizatorzy zaprosili na pokaz przedstawicieli
Sił Zbrojnych RP, wśród których
byli: szef Zarządu Wojsk Aeromobilnych
i Zmotoryzowanych Dowództwa Generalnego Rodzajów
Sił Zbrojnych gen. bryg. Grzegorz Hałupka
i szef Oddziału Gestorstwa i Rozwoju Zarządu
Wojsk Rakietowych i Artylerii Inspektoratu Wojsk
Lądowych DG RSZ płk dypl. Waldemar Janiak, a także
żołnierze 18. Dywizji Zmechanizowanej, 6. Brygady
Powietrznodesantowej i jednostek Wojsk
Specjalnych. W wydarzeniu uczestniczyli nieliczni
dziennikarze, w tym przedstawiciel redakcji „Wojska
i Techniki”.
Spotkanie rozpoczęły prezentacje multimedialne
dotyczące systemu i jego producenta.
Podkreślono w nich, że Nexter Systems SA współtworzy
z niemieckim Krauss-Maffei Wegmann
GmbH & Co. KG holding KNDS, będący europejskim
liderem w produkcji artylerii lufowej i wozów
bojowych. W ofercie, powstałego w grudniu
2015 r. podmiotu, znajduje się również najlżejsza
na świecie 105 mm haubica holowana LG1 (więcej
w WiT 9/2018) w najnowszej, „ucyfrowionej”
odmianie Mk III (według słów jednego z polskich
oficerów – „pierwsza armata z telewizorem”).
Haubicę przedstawił ppłk rez. Marek Fordon
(ostatnio służył w Inspektoracie Wsparcia Sił Zbrojnych).
Według jego słów przeznaczeniem działa
jest przede wszystkim wsparcie ogniowe sił aeromobilnych
i szybkiego reagowania. Jego niewielka
masa, wynosząca 1550 kg (dodatkowe 200 kg ważą
spakowane osobno zestawy narzędzi i części zamiennych),
a także możliwość ograniczenia długości
w położeniu marszowym poprzez obrót zespołu
lufy w kierunku przeciwnym do holowania
pozwalają na łatwy transport, także w trudnych
warunkach terenowych, przez ogólnie dostępne
pojazdy z napędem 4×4, w rodzaju Toyoty Hilux,
Land Rovera Defendera czy HMMWV. Ponadto LG1
Mk III może być transportowana na zawiesiu zewnętrznym
śmigłowca klasy UH-1Z, UH-60 czy
Pumy, zaś w ładowni samolotu C-130 Hercules
mieszczą się aż cztery takie działa. System cechuje
też prostota obsługi. Załoga złożona z 3–5 żołnierzy
potrzebuje jedynie 30 s do przejścia z położenia
marszowego do bojowego (bez celowania
przed otwarciem ognia). Ręczne rozstawianie ogonów
haubicy wspomaga system hydrauliczny.
Działo ma możliwość naprowadzania w azymucie
od kierunku zasadniczego po 18° w lewo i prawo
bez konieczności zmiany położenia ogonów. Konstrukcja
zespołu oporopowrotnika zabezpiecza
półautomatyczny zamek klinowy przed uderzeniem
o podłoże przy strzelaniu z maksymalnym
kątem podniesienia lufy (70°). Szybkostrzelność
teoretyczna działa wynosi 12 strz./min, jednak
w praktyce może być większa i limituje ją wytrzymałość
fizyczna obsługi, o czym dalej.
Prezentowana wersja Mk III wyposażona była
w: elektroniczny pulpit sterujący z komputerem
12 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Wozy bojowe
Pojazdy rodziny LAV-25 służą amerykańskim Marines od 1983 r. Stanowią wyposażenie batalionów rozpoznawczych, tzw. LAR.
Bartłomiej Kucharski
Co po LAV-25?
Korpus Piechoty Morskiej Stanów
Zjednoczonych, mimo stałego niedoboru
środków przydzielanych przez
waszyngtońską administrację, przechodzi
systematyczną, choć znacznie opóźnioną
wobec skali potrzeb, modernizację
techniczną. Obok następcy gąsienicowych
transporterów pływających AAV7 (szerzej
w WiT 8/2018) w linii pojawić się ma m.in.
nowy kołowy wóz rozpoznawczy,
następca LAV-25.
Ilustracje w artykule: USMC,
SAIC/ST Kinetics, BAE Systems.
Ważnymi elementami struktury jednostek
United States Marine Corps
(USMC) są tzw. bataliony LAR (Light
Armored Reconnaissance Battalion, lekko opancerzony
batalion rozpoznawczy). Ich historia sięga
1983 r., kiedy rozpoczęto formowanie, na bazie
starszych pancernych oddziałów rozpoznawczych
korpusu, 1 st LAVB (1. batalionu LAV, od LAV-25, podstawowego
wozu rozpoznawczego formacji; obecnie
3 rd LAR Wolfpack z Twentynine Palms w Kalifornii).
Są one właściwie batalionami piechoty
zmotoryzowanej (zgodnie z polską terminologią
zmechanizowanej, podstawowym ich narzędziem
są bowiem pojazdy kołowe), służącymi do prowadzenia
rozpoznania bojem: Batalion LAR wykonuje
rozpoznanie bojem i zabezpieczenie w celu wsparcia
lądowego komponentu bojowego. Jego zadaniem
jest prowadzenie rozpoznania, zabezpieczenie i zapewnienie
ekonomicznego użycia sił, a także, w miarę
możliwości, ograniczonych operacji ofensywnych lub
defensywnych z wykorzystaniem zdolności manewrowych
i ogniowych pododdziału […] (za:
MCWP 3-14). Zgodnie z doktryną użycia sił lądowych
USMC są one więc jedynie formacjami rozpoznawczymi,
zaś walkę mają podejmować tylko
w ostateczności, w praktyce jednak zdarzało im
się wykonywać zadania czysto bojowe (np.
w 2003 r. w operacji zdobycia Bagdadu brały
udział elementy 1 st , 2 nd i 3 rd LAR). Obecnie istnieją
cztery takie oddziały (o numerach 1–4, z czego
4 th LAR jest szkolną jednostką rezerwową), stacjonujące
w trzech różnych bazach: 1 st i 4 th w Camp
Pendleton w Wirginii, 2 nd w Camp Lejeune
w Karolinie Północnej, a 3 rd w Twentynine Palms
w Kalifornii. Są one wyraźnie odróżniane od batalionów
zmechanizowanych ze względu na techniczne
ograniczenia LAV-25. Każdy z nich dysponuje
przeszło setką LAV-25 siedmiu wersji.
LAV-25
Kołowy wóz bojowy General Motors Defense (dziś
General Dynamics Land Systems) LAV-25 wszedł
do służby w USMC w 1983 r. Od ubiegłego roku
pojazd ten jest używany także przez 82. Dywizję
Powietrznodesantową (wariant A2), choć w niewielkiej
liczbie. LAV-25A2 są w niej ekwiwalentem
czołgów lekkich, póki te nie zostaną pozyskane
w ramach programu Mobile Protected
Firepower (szerzej w WiT 4/2017, 1/2019). Wozy
w układzie 8×8, bazujące na szwajcarskich
MOWAG Piranha (podobnie jak Stryker, powstały
na bazie nowszej wersji Piranha III), są stosunkowo
nieduże, lekkie (masa bojowa poniżej 13 t),
słabo opancerzone (de facto pancerz chroni
wyłącznie przed ostrzałem zwykłymi pociskami
7,62×54R mm), za to w momencie powstania
były nieźle uzbrojone. Podstawą ich uzbrojenia
jest, zamontowana w dwuosobowej wieży, 25 mm
armata napędowa M242 (identyczna jak w bwp
M2) z zapasem 420 naboi, sprzężona z 7,62 mm km
M240C (dodatkowy M240B/G, obsługiwany przez
dowódcę, został zamontowany na podstawie na
stropie wieży) z zapasem 1320 naboi. 6-cylindrowy
silnik wysokoprężny Detroit Diesel 6V53T o mocy
205 kW/275 KM, przekazujący moment obrotowy
poprzez automatyczną przekładnię Allison MT653,
zapewnia prędkość do 100 km/h na drodze utwardzonej.
Pojazd może pływać z prędkością do
12 km/h. Zasięg wynosi 660 km. Załogę stanowi
trzech żołnierzy, a ponadto LAV-25 może przewozić
do sześciu żołnierzy desantu (zwiadowców).
Pojazd był już dwukrotnie modernizowany
(w wersjach A1 i A2 wzmocniono opancerzenie,
które teraz chroni przed amunicją do 14,5 mm,
zmodernizowano przyrządy celowniczo-obserwacyjne,
zawieszenie itd.), a obecnie GDLS realizuje
kontrakt na modernizację do standardu A3.
W jej ramach zmiany obejmą układ napędowy
i kierowniczy. Umowa o wartości 37,2 mln USD ze
stycznia br. dotyczy dostarczenia 60 zestawów
18 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Broń rakietowa
Tomasz Szulc
Gdy 4 maja Koreańska Republika
Ludowo-Demokratyczna poinformowała
o wystrzeleniu pocisku balistycznego
krótkiego zasięgu, nie wzbudziło
to szczególnych emocji na świecie.
Wprawdzie wznowienie
północnokoreańskich prób rakietowych
było znakiem zakończenia kolejnej fazy
kontredansu politycznego w relacjach
Pjongjangu z resztą świata,
ale nic ponadto. KRLD od dziesięcioleci
dysponuje pociskami tej klasy, głównie
wywodzącymi się z konstrukcji
radzieckiego R-17, czyli sławnego Scuda.
Sensacja wybuchła, gdy pokazano zdjęcia
startu tego pocisku, a pięć dni później
poinformowano o kolejnej próbie
rakiety tego samego typu.
Fotografie w artykule: KCNA, Ministerstwo
Obrony Republiki Korei, Ministerstwo
Obrony Federacji Rosyjskiej.
Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna
od kilkudziesięciu lat prowadzi
szczególną politykę. Jej przywódcy najpierw
straszą sąsiadów swą potęgą militarną,
a potem nieoczekiwanie pokazują przyjazne oblicze,
proponują negocjacje, a nawet wykonują
mało znaczące „pacyfistyczne” gesty. Ta łagodna
postawa wywołuje za każdym razem entuzjazm
za granicą, rodzi oficjalne nadzieje na uregulowanie
konfliktu między Koreą Północną a Południową
i resztą świata itd. Zaraz potem sąsiedzi KRLD
– Republika Korei i Japonia, a także Stany Zjednoczone
udzielają Północy różnorodnej pomocy,
głównie żywnościowej i oczekują kolejnych działań
ze strony przywódcy „Kraju Porannej Świeżości”.
Gdy takie gesty nie następują, pomoc ustaje,
a przywódca KRLD kolejny raz pokazuje twarz
wojownika. I tak da capo al fine.
Rosyjska wyrzutnia 9P78-1 na nośniku Astrolog z pociskami 9M723 w pozycji startowej.
Pierwszy start północnokoreańskiego „Iskandera” z wyrzutni kołowej pokazany 4 maja 2019 r.
Iskander Kima
Wydawać by się mogło, że wykorzystanie do tycznej głowicy jądrowej, nawet o niezbyt nowoczesnej
konstrukcji (a tylko takimi mogłaby dys-
kolejnej manifestacji pocisków balistycznych
krótkiego zasięgu jest dowodem umiarkowanie ponować KRLD). Jej trajektoria lotu poważnie
agresywnej postawy. Kluczem do zrozumienia utrudnia przechwycenie przez pociski antyrakietowe
przeciwnika, z PAC-3 MSE włącznie. Wszyst-
tego posunięcia jest typ pocisku, który odpalono.
Przypomina on bowiem łudząco rosyjski 9M723 ko to razem stanowi wyzwanie dla ewentualnych
systemu 9K720 Iskander. Gdyby był to rzeczywiście
Iskander, to stanowiłoby to poważny pronych
środków defensywnych być może jedynie
przeciwników – spośród całego arsenału dostępblem
dla wspomnianych sąsiadów Korei Północnej.
Po pierwsze, jest to bardzo nowoczesny rami, ale jest ich na Półwyspie Koreańskim niewie-
pociski THAAD mogłyby poradzić sobie z Iskande-
pocisk, o niezwykle wysokiej precyzji trafienia le i miałyby służyć głównie do przechwytywania
i udźwigu wystarczającym do przeniesienia tak-
nielicznych północnokoreańskich rakiet o znacznie
większym zasięgu. Jest też drugi problem:
przekazanie rakiet tego typu albo technologii ich
produkcji przez Rosję byłoby wyraźnym sygnałem
poparcia Moskwy dla władz w Pjongjangu.
Przez ostatnie kilkadziesiąt lat Rosja starannie unikała
takich manifestacji, ograniczając się do dość
ostrożnego i znacznie bardziej wyważonego niż
chińskie wsparcia werbalnego na forum międzynarodowym.
Ostatnie przypadki eksportu kompletnego
uzbrojenia z Rosji do KRLD miały miejsce
na początku lat 90. i dotyczyły niezbyt
zaawansowanej broni, np. kołowych transporterów
opancerzonych BTR-80 i samobieżnych zestawów
przeciwlotniczych Strzała-10M. Później
w KRLD co najwyżej pojawiała się broń przypominająca
rosyjską: zestawy przeciwlotnicze 9K310
Igła-1, ppk 9M111 Fagot, ostatnio pociski przeciwokrętowe
3M24 Uran i przeciwlotnicze 48N6.
28 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Przemysł obronny
Wóz bojowy BM ciężkiego polowego systemu rakietowego Polonez-M. Na wyrzutni zamontowano dwa zestawy KPK, łącznie z ośmioma rakietami A200 lub A300.
Miroslav Gyűrösi
W dniach 15–18 maja w stolicy Białorusi
Mińsku odbyła się – po raz dziewiąty
– Międzynarodowa Wystawa Uzbrojenia
i Techniki Wojskowej MILEX (Military
Exposition). Według organizatorów
wzięło w niej udział 170 wystawców,
przede wszystkim z Białorusi, ale także
z m.in.: Rosji, Kazachstanu i Chińskiej
Republiki Ludowej, Azerbejdżanu,
Republiki Południowej Afryki i Serbii.
Tegoroczny MILEX odwiedziło
59 oficjalnych delegacji z 35 państw.
Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi.
Przedsięwzięcie po raz trzeci odbyło się
w hali widowisko-sportowej MKSK „Minsk-
-Arena“ i na terenach ją otaczających, ale
uroczysta inauguracja miała w tym roku miejsce
pod Mińskiem, w Łoszanach, na terenie Kompleksu
Kulturalno-Historycznego „Linija Stalina“.
Z tego też powodu faktyczne otwarcie ekspozycji
nastąpiło dopiero o 15.00, stąd pierwszy dzień
wystawy był bardzo krótki.
Wystawa ma w swej nazwie człon „międzynarodowa“,
aczkolwiek większość eksponatów,
szczególnie tych większych rozmiarów, wystawiały
podmioty lokalnego przemysłu obronnego,
placówki badawczo-rozwojowe i ośrodki naukowe.
Białoruś w wielu dziedzinach może
pochwalić się dużymi osiągnięciami i oferuje
rozwiązania oraz gotowe wyroby, które znajdują
odbiorców na wielu rynkach, wiele z nich stale
dostarczanych jest do Federacji Rosyjskiej.
W pełni zrozumiała jest z tego powodu także bliska
współpraca przemysłów obronnych obu są-
MILEX-2019 cz. 1
siadów, ale w ostatnich latach rozszerzyła się ona
także na Chińską Republikę Ludową czy Serbię.
Systemy rakietowe
W sferze systemów rakietowych, nie włączając do
tej kategorii środków obrony przeciwlotniczej,
w tym roku było mniej egzemplarzy sprzętu bądź
jego makiet, niż w minionych latach. Prezentowany
był np. wóz bojowy z zestawu ciężkiego polowego
systemu rakietowego Polonez-M, znajdujący
się w ofercie białoruskiej firmy RPUP ZTEM (Zawod
tocznoj elektromiechaniki). Sufiks „M” oznacza
w tym przypadku system zmodernizowany. Głównym
obszarem zmian jest umożliwienie wykorzystania
nie tylko rakiet konstrukcyjnie wywodzących
się z chińskiej rodziny A200 o zasięgu
maksymalnym 200 km, ale także rakiet nowego
typu, z oddzielającą się głowicą bojową. Te także
mają chiński rodowód i ich pierwowzorem są rakiety
typu A300 o deklarowanym zasięgu 290 km.
Zasadniczymi elementami systemu Polonez-M są:
wóz dowodzenia bojowego MBU (Maszina bojewowo
uprawlienija) na podwoziu trzyosiowej ciężarówki
MAZ-631705-262; wóz bojowy BM (Bojewaja
maszina) na specjalnym czteroosiowym
nośniku MZKT-7930-313; pojazd transportowo-załadowczy
TZM (Transportno-zarjażajuszczaja maszina),
także na specjalnym nośniku MZKT-7930-313
i zestawy pojemników transportowo-startowych
KPK (Kompliekt puskowych kontejnierow) z rakietami
A200 i A300. Na konkretny wóz bojowy BM
można założyć KPK tylko z jednym typem rakiety.
W jednym zestawie KPK są cztery rakiety, zaś na
wyrzutni pojazdu BM mocuje się dwa zestawy.
Wóz MBU ma czteroosobową załogę, a jego
maksymalna masa sięga 22 000 kg. Podwozie ma
napęd na wszystkie koła w układzie 6×6, a jego
napęd stanowi silnik wysokoprężny o mocy
246 kW/334 KM. Zasięg środków łączności pasma
krótkofalowego (HF) to 300 km, zaś ultrakrótkofalowego
10÷30 km. Czas rozwinięcia z położenia
marszowego (bez uwzględnienia czasu niezbędnego
do rozłożenia anten, kabli zasilających
i uziemienia) nie przekracza 10 minut. Aparatura
MBU może pracować nieprzerwanie co najmniej
48 godzin.
Wóz bojowy BM wykorzystuje specjalny czteroosiowy
(8×8) nośnik MZKT-7930-313, a jego obsługę
stanowią trzy osoby. Na wyrzutni montuje się
dwa zestawy KPK, z łącznie ośmioma gotowymi
do odpalenia rakietami. Laweta wyrzutni ma możliwość
skierowania na cel w zakresie ± 30° w azymucie
i od 20° do 57° w elewacji. BM jest gotowy
do odpalenia rakiet A200 po ośmiu minutach od
zajęcia pozycji ogniowej, w przypadku A300 czas
ten ulega skróceniu do siedmiu minut. Salwę
ośmiu rakiet można odpalić w ciągu minuty. Zasięg
skutecznego ognia rakiet rodziny A200 zamyka
się w zakresie 50÷200 km, zaś w przypadku rakiet
A300 jest to 120÷290 km. Rakiety jednej salwy
mogą ostrzeliwać do ośmiu celów znajdujących
się w kwadracie o boku 20 km. BM w położeniu
bojowym ma masę 47 000 kg, jego prędkość maksymalna
na szosie wynosi 70 km/h, a zasięg w tych
samych warunkach przekracza 600 km.
Pojazd transportowo-załadowczy systemu Polonez-M
wykorzystuje taki sam nośnik specjalny
jak wóz bojowy BM. TZM został wyposażony
32 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe
Jarosław Brach
Jeden z najnowszych produktów działu
wojskowego Mercedesa to, od dawna
zapowiadany, zmilitaryzowany ciężki
wieloosiowy ciągnik siodłowo-balastowy
serii Arocs – Arocs SLT MIL, proponowany
najpierw jako model 3-, potem 4-osiowy.
Ten drugi z wyłącznie pojedynczymi
kołami na wszystkich osiach.
Fotografie w artykule Mercedes-Benz Trucks.
Cywilne odmiany tego pojazdu są już dostępne
na rynku z górą od pięciu lat, licząc
od daty oficjalnej premiery na początku
lutego 2014 r. W związku z tym premiery ich zmilitaryzowanej
wersji można było wstępnie oczekiwać
trzy lata temu, podczas paryskiego salonu
Eurosatory 2016. Tak się jednak nie stało, gdyż
koncern wystawił wtedy ciężki terenowy zmilitaryzowany
ciągnik siodłowo-balastowy, nadal
oparty na Actrosie trzeciej generacji. W związku
z tym spekulowano, że pojazd ten pojawi się
wreszcie w ubiegłym roku. Ale się nie pojawił…
I dotyczy to nie tylko niewykonania głębiej zmilitaryzowanego
4-osiowego z jedynie pojedynczym
ogumieniem, ale prostszego 3-osiowego
z bliźniaczym ogumieniem na osiach tylnego
tandemu napędowego. Taka sytuacja w znacznej
mierze była związana z oszczędnościami. W dzisiejszych
realiach rynku motoryzacyjnego nawet
wielkiego Mercedesa nie stać na przygotowanie
egzemplarza demonstracyjnego, przeznaczonego
jedynie do prezentacji na wystawach i zamkniętych
pokazach, który potem w takiej postaci
nie zostanie zamówiony. Z taką sytuacją
koncern zetknął się np. osiem lat temu przy okazji
oferowania pierwszej kabiny integralnie opancerzonej,
spełniającej czwarte stopnie ochrony balistycznej
i przeciwminowej. Oczywiście, taki ciągnik
to nie kabina, nawet bardzo zaawansowana
oraz kosztowna, i zapewne wkrótce znajdzie się
na niego nabywca. W rezultacie problem nie dotyczy
pytania „czy”, a raczej „kiedy”. Jak jednak
widać, lokowanie setek tysięcy czy nawet milionów
euro w takie przedsięwzięcie bez realnej
szansy na szybkie odzyskanie zainwestowanych
środków bynajmniej nie należy do łatwych, nawet
dla potentatów.
W związku z tym pierwotnie, także ze względu
na przewidywane wyzwania i nowe problemy do
rozwiązania, o wiele bardziej zaawansowane były
działania w zakresie prostszej wersji 3-osiowej.
I taki model skompletowano jako pierwszy – był
W 2018 r. był gotowy, nieco prostszy konstrukcyjnie i kompletacyjnie, 3-osiowy zmilitaryzowany Arocs w układzie napędowym
6×6, z bliźniaczym ogumieniem na tylnym napędowym tandemie.
Doprowadzenie do poziomiu komercjalizacji zmilitaryzowanych Arocsów zabrało Mercedesowi ponad cztery lata,
nie tylko ze względu na kwestie związane z popytem, ale i dotyczące szeregu kluczowych wyzwań do rozwiązania.
Na zdjęciu Arocs SLT 8×8 – 4663 AS podczas salonu IDEX 2019 w Abu Zabi.
Zmilitaryzowane Mercedesy
Arocs SLT 6×6 i 8×8 MIL
on gotowy dopiero w 2018 r., nosi oznaczenie
3363AS 6×6 i otrzymał:
❚ wzmocnioną ramę podwozia;
❚ przedni stalowy zderzak z reflektorami osłoniętymi
kratą i centralnie umieszczoną stalową płytą
montażową ze wzmocnionym zaczepem;
❚ 15,6-litrowy 6-cylindrowy rzędowy silnik z turbodoładowaniem,
chłodzeniem powietrza doładowującego,
systemem wtrysku paliwa common rail
ze wzmocnieniem ciśnienia wtrysku X-PULSE i dekompresyjnym
hamulcem silnikowym o mocy
nawet 475 kW/646 KM. Silnik ten ma tu występować
w najmocniejszym nastawie, o mocy maksymalnej
460 kW/625 KM i maksymalnym momencie
obrotowym 3000 Nm;
❚ zautomatyzowaną lub w pełni automatyczną
skrzynię przekładniową;
❚ zwalniacz w opcji;
❚ długą kabinę z podwyższonym dachem. Do kabiny
tej – ze względu na jej wysokie usytuowanie
– prowadzą cztery stopnie wejściowe,
w tym dolny wahliwy;
❚ za kabiną zespół dodatkowej, wzmocnionej
chłodnicy o dużej wydajności;
❚ wahliwe siodło 3,5 cala;
❚ z przodu most 9-tonowy, z tyłu wzmocniony
tandem 32-tonowy (2×13 000/2×16 000 kg);
❚ wzmocnione zawieszenie oparte na resorach
piórowych.
40 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Sprzęt OPBMR
Filtracyjna odzież ochronna z Maskpolu
Tomasz Wachowski
Przedsiębiorstwo Sprzętu Ochronnego
MASKPOL S.A. z Konieczek jest jedynym
w Polsce producentem odzieży chroniącej
przed skażeniami chemicznymi,
biologicznymi i promieniotwórczymi
oraz masek przeciwgazowych,
spełniających normy wojskowe.
W Maskpolu produkowane są zestawy
filtracyjnej odzieży ochronnej FOO-1,
które – wraz z maskami przeciwgazowymi
MP-5 i MP-6 – dostarczane są
od początku obecnego stulecia
Siłom Zbrojnym RP. FOO-1 wciąż spełnia
ostre wymagania stawiane przed
indywidualnymi środkami ochrony
skażeń, a niedawno przeszła
modernizację podnoszącą
jej walory eksploatacyjne.
Fotografie w artykule: Akademia Wojsk Lądowych,
PSO MASKPOL S.A., Andrzej Kiński,
sierż. Radosław Wasilewski/DO RSZ.
Zabezpieczenie żołnierzy i sprzętu wojskowego
przed skutkami działania broni jądrowej,
chemicznej i biologicznej, a także
udział wojska w likwidacji skutków katastrof
naturalnych oraz cywilizacyjnych, którym towarzyszą
skażenia, jest jednym z zasadniczych zadań
wojsk chemicznych każdych sił zbrojnych.
Na najniższych szczeblach organizacyjnych
ochrona przed skażeniami realizowana jest m.in.
poprzez wyposażenie każdego żołnierza w maskę
przeciwgazową oraz izolacyjne bądź filtracyjne
środki ochrony skóry – odzież ochronną.
Powinny one zapewniać możliwość wykonywania
zadań bojowych w warunkach zagrożenia
wystąpienia skażeniami lub w terenie skażonym.
Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, a więc
w okresie po wejściu Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego,
zagrożenie użyciem broni masowego
rażenia wzrosło, biorąc pod uwagę uzyskanie
przez kolejne państwa zdolności do
produkcji broni chemicznej i jądrowej, a także
groźbę wykorzystania trujących środków chemicznych
bądź toksyn przez organizacje terrorystyczne
i przestępcze. W związku z dążeniem do
osiągnięcia standardów NATO w tej sferze, stymulowanym
m.in. udziałem w sojuszniczych
operacjach ekspedycyjnych, od początku XXI
wieku w Siłach Zbrojnych RP następuje wymiana
generacyjna indywidualnych środków ochrony
przed skażeniami. Przykładem może być zastąpienie
masek przeciwgazowych SzM-41
i MP-4 przez MP-5, a potem MP-6, a także izolacyjnej
odzieży ochronnej OP-1/OP-1M odzieżą
Żołnierz z założonym zestawem filtracyjnej odzieży ochronnej FOO-1 i maską przeciwgazową typu MP-5.
filtracyjną FOO-1. Wszystkie wyżej wymienione
środki ochrony nowej generacji są produkowane
przez PSO MASKPOL S.A., a poza maską MP-5,
są także własnymi opracowaniami tej firmy.
Filtracyjna odzież ochronna FOO-1
Filtracyjna odzież ochronna FOO-1 została
opracowana, na podstawie wymagań ówczesnego
Szefostwa Wojsk Chemicznych Dowództwa
Wojsk Lądowych, przez konstruktorów
Maskpolu. W celu osiągnięcia najwyższych
standardów ochrony, w konstrukcji odzieży zastosowano
materiał filtrosorpcyjny niemieckiej
firmy Blücher GmbH, do wykorzystania którego
Maskpol ma wyłączne prawa na terenie Polski.
Do produkcji odzież FOO-1 weszła w 2001 r.
Buty zestawu wykonane z gumy butylowej.
i od tej pory SZ RP otrzymała ponad 200 000 jej
kompletów.
W porównaniu do odzieży izolacyjnej OP-1/
/OP-1M FOO-1 ma znacząco lepsze parametry
odprowadzania ciepła z powierzchni ciała, skuteczniej
chroni także przed czynnikami chemicznymi,
biologicznymi i radioaktywnymi.
Przeznaczeniem filtracyjnej odzieży ochronnej
FOO-1, wykorzystywanej aktualnie w komplecie
z maską przeciwgazową MP-6, jest ochrona skóry
i dróg oddechowych żołnierza przed skażeniami
chemicznymi, biologicznymi i promieniotwórczymi,
występującymi w powietrzu w postaci: par,
aerozoli oraz pyłów i kropel. Stanowi także skuteczną
barierę przed promieniowaniem alfa i częściową
przed promieniowaniem beta.
Rękawice gumowe i ocieplające.
46 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Samoloty bojowe
F-35A dla Sił Powietrznych – kolejne kroki
Optymiści twierdzą, że jeszcze w tym roku może nastąpić podpisanie międzyrządowej umowy na zakup 32 samolotów F-35A dla Sił Powietrznych.
Łukasz Pacholski
Mało kto mógł jeszcze kilka tygodni
temu przypuszczać, że maj tego roku
podniesie temperaturę dyskusji
o przyszłości Sił Powietrznych
niemal do wrzenia. Było to zasługą
wypowiedzi przedstawicieli
kierownictwa Ministerstwa Obrony
Narodowej, którzy zadeklarowali
przyspieszenie procesu zastąpienia
obecnie eksploatowanych samolotów
myśliwskich MiG-29 oraz myśliwsko-
-bombowych Su-22M4, i wykonali
pierwsze formalne kroki
w tym kierunku.
Fotografie w artykule:
Ministerstwo Obrony Norwegii, US Air Force.
W maju do Europy przyleciało 12 F-35A z bazy Hill. Bazując we włoskim Aviano, uczestniczą w różnych zadaniach
na terenie Starego Kontynentu. Cztery przyleciały na dwutygodniowe testy do Szwajcarii, a dwa inne
będą uczestniczyć w Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu.
Kluczowe były dwa dni – 16 i 28 maja. Pierwszego
doszło do debaty w sejmowej Komisji
Obrony Narodowej, w czasie której wicemin.
Wojciech Skurkiewicz poinformował posłów
o faktycznym dokonaniu wyboru samolotu 5. generacji
(a więc Lockheed Martin F-35A Lightning II)
do uzbrojenia dwóch eskadr. Przezbrojenie pierwszej
z nich zostało ujęte w Planie Modernizacji
Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 2017–2026,
a drugiej po 2026 r. Łącznie mowa o 32 nowych
maszynach. Według dostępnych informacji, na ich
zakup bez przetargu ma pozwalać uznanie projektu
za pilną potrzebę operacyjną. Działania (dyskusyjne
jest czy dogłębnie przemyślane) resortu
obrony to wynik serii wypadków z udziałem samolotów
MiG-29, które w bieżącym roku świętują
30-lecie służby na polskim niebie. W marcu ich loty
zostały wstrzymane, jednak już wiadomo, że podjęto
decyzję o wznowieniu eksploatacji tych maszyn.
Jest to jednak uzależnione od wprowadzenia
rekomendacji zawartych w raporcie dotyczącym
wypadku z 18 grudnia 2017 r. pod Kałuszynem.
MON nie chce jednak dalej inwestować w ten typ
samolotu, co oznacza, że po już trwającym montażu
nowego systemu identyfikacji „swój–obcy” na
zmodernizowanych MiG-ach-29 z bazy w Mińsku
Mazowieckim, nie należy spodziewać się kolejnych
usprawnień maszyn tego typu. Co więcej, liczba
sprawnych MiG-ów-29 zacznie sukcesywnie spadać.
Według nieoficjalnych informacji, już w listopadzie
tego roku 22. Baza Lotnictwa Taktycznego
w Malborku wycofa z eksploatacji pierwszy ze
znajdujących się obecnie na jej stanie myśliwców.
Najprawdopodobniej maszyna posłuży jako dawca
części zamiennych do pozostałych MiG-ów tam
stacjonujących.
28 maja minister Mariusz Błaszczak poinformował,
że Ministerstwo Obrony Narodowej wysłało
do administracji Stanów Zjednoczonych oficjalne
zapytanie ofertowe (Letter of Request) dotyczące
warunków zakupu 32 wielozadaniowych samolotów
bojowych Lockheed Martin F-35A Lightning II.
Z wypowiedzi ministra wynika, że obok zakupu
samych maszyn ujęte w nim zostały pakiety logistyczny
i szkoleniowy, a więc standardowy pakiet
dla międzyrządowej procedury FMS, która ma
być wykorzystana przy zakupie. Wysłanie LoR formalnie
zaczyna proces po stronie amerykańskiej,
pierwszymi jego etapami będzie wydanie zgody
na transakcję przez Departament Stanu, a później
przez Kongres. Wówczas Amerykanie, za pośrednictwem
agencji DSCA, powinni upublicznić
maksymalną wartość oferty i jej szczegóły. Autoryzowanie
sprzedaży powinno skutkować wysłaniem
do Polski umowy Letter of Offer and Acceptance,
która może (aczkolwiek nie musi) zostać
zaakceptowana przez decydentów w Warszawie.
Zdaniem części analityków, w przypadku braku
błędów formalnych i mocnej woli politycznej,
cała procedura może zostać zamknięta nawet
w ciągu około ośmiu miesięcy! Według nieoficjalnych
informacji, przynajmniej w przypadku
sprzętu dla pierwszej eskadry, chodziłoby o maszyny
wersji Block 3F, a więc niedysponujące pełnymi
zdolnościami operacyjnymi.
Planowany zakup przez Polskę F-35A oznacza
jednak konieczność poniesienia wielu dodatkowych
kosztów, które będzie musiała ponieść strona
polska. Wśród największych należy wymienić: zupełną
przebudowę baz lotniczych, które zostaną wytypowane
do stacjonowania nowych samolotów,
56 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Przemysł obronny
XII Międzynarodowa Wystawa Air Fair 2019 odbyła się po dwuletniej przerwie, która miała zapewnić nową jakość bydgoskiej imprezie. Na zdjęciu prezes WZL nr 2 S.A.
Leszek Walczak przemawia podczas ceremonii otwarcia.
Air Fair po raz dwunasty
Łukasz Pacholski
W dniach 17–18 maja na terenie Wojskowych
Zakładów Lotniczych nr 2 S.A.
w Bydgoszczy odbyła się
XII Międzynarodowa Wystawa
Air Fair 2019. Zgodnie z tradycją
pierwszy dzień przeznaczony był
dla zaproszonych gości, a drugiego
z potencjałem WZL nr 2 S.A. i ofertą
Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A.
oraz innych uczestników przedsięwzięcia
mogli zapoznać się wszyscy
zainteresowani. W telegraficznym
skrócie prezentujemy poniżej
najciekawsze eksponaty Air Fair 2019,
szczególną uwagę koncentrując
na firmach z grodu nad Brdą.
Fotografie w artykule Łukasz Pacholski.
Cztery hangary oraz przestrzeń przed nimi
na terenie bydgoskich zakładów zapełniły
stoiska 88 wystawców z kraju i ze świata.
W przypadku tych ostatnich wyróżniały się te należące
do Lockheed Martin – będącego jednocześnie
głównym sponsorem imprezy, a także firm
ukraińskich, które od lat współpracują z Polską we
MiG-29 z 22. Bazy Lotnictwa Taktycznego z Malborka. Dni eksploatacji tych samolotów są już policzone, choć
z pewnością pozostaną na polskim niebie kilka lat, niezależnie od tego, czy ich następcą będą F-35A czy inne
współczesne samoloty wielozadaniowe. Obecnie otwarte pozostaje pytanie, kiedy maszyny wrócą do lotów po
marcowym wypadku.
wsparciu eksploatacji sprzętu lotniczego pochodzenia
sowieckiego i rosyjskiego. Poza podmiotami
związanymi z szeroko pojętym biznesem lotniczym,
można było zapoznać się także z elementami
wyposażenia Wojsk Specjalnych (m.in. Jednostki
Wojskowej Formoza), a także Wojsk Lądowych.
W przypadku tych ostatnich wystawa objęła m.in.:
wielozadaniowe samochody HMMWV, kołowe
transportery opancerzone Rosomak, czołgi PT-91
Twardy i Leopard 2A5, a także 155 mm armatohaubicę
samobieżną Krab.
Z całą pewnością omówienie części lotniczej
należy zacząć od gospodarzy – Wojskowych Zakładów
Lotniczych nr 2 S.A. z Bydgoszczy, które są
nie tylko jednym z liderów krajowego sektora lotniczego,
ale także całej Polskiej Grupy Zbrojeniowej
S.A. W jednym z hangarów można było obejrzeć
średni samolot transportowy Lockheed Martin
C-130E Hercules należący do Sił Powietrznych. Był to
egzemplarz o numerze taktycznym 1505, czyli
ostatni przechodzący przegląd strukturalny PDM
(Programmed Depot Maintenance) połączony
z ograniczoną modernizacją części wyposażenia
(modyfikacja silników T56-A-7 do wersji 15, zmiany
w układzie hamulcowym i układzie zasilania APU).
Maszyna ma wrócić do linii w tym roku i jednocześnie
„zwolni” przestrzeń hangarową w WZL nr 2.
Biorąc pod uwagę harmonogram obsług, Hercules
1501 ma rozpocząć swój drugi PDM w Polsce
w 2020 r. Okres ten ma zostać zagospodarowany
na realizację zleceń eksportowych – zgodnie
z obecną polityką firmy, komora obsługowa ma na
stałe zostać przeznaczona do prac przy Herculesach.
Zarząd WZL nr 2 S.A. prowadzi starania zmierzające
do przedłużenia certyfikatu fabrycznego centrum
serwisowego C-130, co umożliwiłoby zdobycie
umów na obsługi tych samolotów należących do
innych państw. Dodatkowo, biorąc pod uwagę zaawansowane
prace zmierzające do przejęcia od
US Air Force kolejnych używanych Herculesów dla
14. Eskadry Lotniczej 33. Bazy Lotnictwa Transportowego
z Powidza, realna stanie się możliwość
przeprowadzenia PDM także tych maszyn, połączonego
z ich modernizacją. Wszystko zależy od
rezultatu negocjacji na linii Warszawa–Waszyngton.
W kuluarach mówi się, że dotyczą one maszyn
wersji C-130H, które mogłyby trafić do Polski za
pośrednictwem programu EDA (Excess Defense
Articles), w tym ich gruntownej modernizacji, obejmującej
zastosowanie wyposażenia kabin załogi
w standardzie „glass cockpit” czy ośmiołopatowych
śmigieł.
WZL nr 2 S.A. w ostatnich latach śmiało wykracza
poza swą główną specjalność, jaką jest kompleksowy
serwis statków powietrznych, stając się centrum
produkcji bezzałogowych systemów powietrznych
PGZ. W tym roku można było zapoznać się z systemem
PGZ-19R, który został już zamówiony dla Sił
Zbrojnych RP w ramach programu Orlik (umowa
z 30 listopada 2018 r. na dostawę ośmiu systemów
z pięcioma BSP w każdym za 789,7 mln PLN
w latach 2021–2023 oraz opcja na cztery kolejne
z 20 BSP w latach 2023–2026). Najnowsze informacje
mówią, że docelowy projekt PGZ-19R Orlik
58 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Wiropłaty wojskowe
Prototyp HH-60W w czasie swego pierwszego lotu. Wkrótce mają do niego dołączyć kolejne trzy egzemplarze, co ma ułatwić zdobycie certyfikatów otwierających drogę do
produkcji i dostaw płatowców seryjnych.
Sikorsky HH-60W oblatany
Łukasz Pacholski
17 maja 2019 r. zapisał się ważnym
wydarzeniem w historii programu
wersji wsparcia operacji specjalnych
śmigłowca Black Hawk – oblotem
prototypu HH-60W. Ta wysoce
wyspecjalizowana odmiana
wielozadaniowej maszyny UH-60M
została zamówiona przez Departament
Obrony Stanów Zjednoczonych jako
następca wyeksploatowanych
w US Air Force i pilnie potrzebujących
wymiany HH-60G Pave Hawk,
wypełniających rolę podstawowego
typu śmigłowców
ratownictwa bojowego.
Fotografie w artykule: Lockheed Martin, USAF.
Dziewiczy lot odbył się w fabrycznym
ośrodku badawczo-rozwojowym, należącej
do korporacji Lockheed Martin,
firmy Sikorsky Aircraft w West Palm Beach na
Florydzie. Trwał on godzinę i objął sprawdzenie
poprawności działania układu sterowania oraz
zachowania się wiropłata podczas przelotów
z niską prędkością. Trzy kolejne egzemplarze
prototypowe znajdują się w ostatnim stadium
prób naziemnych (stan na koniec maja) i wkrótce
także mają odbyć swoje pierwsze loty. Rozpoczęcie
testów w powietrzu umożliwi zainicjowanie
fazy oficjalnych prób, których celem
ma być certyfikacja nowej wersji i podjęcie decyzji
o uruchomieniu produkcji wielkoseryjnej.
Dotychczas Sikorsky otrzymał zamówienie na
dziewięć śmigłowców HH-60W: cztery z nich
reprezentować mają standard prototypowy,
a pięć kolejnych – przedseryjnych, przeznaczonych
będzie do prób operacyjnych. Docelowe
zapotrzebowanie US Air Force opiewa na 113 egzemplarzy,
z uwzględnieniem rezerwy sprzętowej.
Ta liczba miałaby pozwolić na wycofanie 99
obecnie eksploatowanych HH-60G Pave Hawk.
Spośród tych ostatnich większość już dawno
przekroczyła zakładany na 6000 godzin lotu resurs
techniczny. Aby ratować sytuację do standardu
HH-60G przebudowano kilkanaście UH-60L
przejętych od US Army, a także przebudowano
do standardu HH-60U kilka UH-60M, które
ostatecznie zabezpieczają obszar poligonów
Montaż HH-60W prowadzony jest na osobnej linii w Stratford, skąd prototypy trafiły do ośrodka doświadczalnego
West Palm Beach.
i centrów doświadczalnych w rejonie Nevady.
Producent zakłada, że we wrześniu Departament
Obrony zatwierdzi uruchomienie finansowania
produkcji seryjnej. W latach 2019–2020
planuje się podpisanie umów na dwie partie
małoseryjne, liczące łącznie 18 sztuk, a na 2021 r.
zaplanowano zawarcie wieloletniego kontraktu
na pozostałe, które miałyby zostać dostarczone
do 2026 r.
Program HH-60W, znany wcześniej jako CRH
(Combat Rescue Helicopter), został formalnie uruchomiony
w czerwcu 2014 r., kiedy Sikorsky i Departament
Obrony podpisali kontrakt rozwojowy
o wartości 1,3 mld USD. Był to efekt decyzji
z 2013 r., kiedy oferta Sikorsky Aircraft Corp. została
wybrana w programie CSAR-X. W maju 2017 r.
projekt przeszedł przegląd krytyczny, który
otworzył drogę do budowy maszyn prototypowych.
Pomimo 80% zgodności konstrukcyjnej
z UH-60M Black Hawk, HH-60W mają powstawać
na osobnej linii montażowej, choć także zlokalizowanej
w macierzystych zakładach firmy w Stratford,
w stanie Connecticut. Proces montażu
pierwszego prototypu rozpoczął się w lutym
2018 r., wówczas projekt wyprzedzał o dwa miesiące
zakładany harmonogram. Planowano wtedy,
że oblot maszyny nastąpi jeszcze w 2018 r.
Niestety, na przeszkodzie stanęły problemy techniczne,
które związane były m.in. z układem paliwowym,
większą niż zakładano masą niektórych
wzmocnionych zespołów i wyposażenia oraz
problemami, jakie pojawiły się w czasie zakładowych
prób naziemnych, które wykazały niespełnianie
przez wiropłat niektórych standardów wojskowych.
Ostatecznie zasadnicze problemy udało
się pokonać do października 2018 r., co umożliwiło
przetransportowanie dwóch pierwszych wiropłatów
do ośrodka doświadczalnego w West Palm
Beach. W kolejnych miesiącach kontynuowano
64 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Technika lotnicza
Opracowywany przez firmę Northrop Grumman bombowiec B-21 Raider zastąpi używane do tej pory maszyny B-1B Lancer i będzie stanowić o sile ofensywnej lotnictwa
bojowego Stanów Zjednoczonych.
Krzysztof Kuska
Od dłuższego czasu obserwujemy
pewną stagnację w obszarze
dostępnego uzbrojenia lotniczego
oferowanego przez Stany Zjednoczone,
a co za tym idzie taktyki jego użycia.
Pomimo tego, że zarówno nosiciele,
jak i sama broń to zaawansowane
systemy, są to tylko wersje
rozwojowe pocisków, bomb
i statków powietrznych, które
znamy od wielu dekad.
Ilustracje w artykule: US Air Force/SSgt Peter
Thompson, 88 th Air Base Wing Public Affairs,
Lockheed Martin, US DoD, US Army, DARPA,
Airbus D&S, Boeing, Northrop Grumman,
AFRL, MIT, Raytheon.
Do tej pory sprawdzały się one bez zarzutu,
czego dowodem są dwie skuteczne kampanie
w Iraku. Wojna z rebeliantami w Iraku
i kolejna wielka kampania w Afganistanie były już
zupełnie innego typu i można powiedzieć, że wyhamowały
rozwój systemów uzbrojenia nakierowanych
na konflikt pełnoskalowy z potencjalnie silnym
Kluczowe kierunki rozwoju
lotnictwa Stanów Zjednoczonych
przeciwnikiem. Znaczna część energii ośrodków naukowo-badawczych
i przemysłu została wówczas
spożytkowana na długofalowo nieperspektywicznych
kierunkach i dziś państwa zachodnie, a Stany
Zjednoczone w szczególności, stoją w obliczu konieczności
nadrabiania tych zapóźnień, by utrzymać
„przewagę” techniczną, pozwalającą na walkę konwencjonalną
z silnym przeciwnikiem. W Stanach
Zjednoczonych zakłada się nawet zdolność toczenia
dwóch równoległych wojen o podobnym natężeniu,
ale obecny potencjał na to nie pozwala.
Impuls do zmian i nowa strategia
Dynamiczny wzrost gospodarczy Chińskiej Republiki
Ludowej, bazujący na ogromnym eksporcie
dóbr, pozwolił temu państwu na osiągnięcie także
znacznego zaawansowania w obszarze wojska
i przemysłu obronnego, co pozwoliło ChRL na prowadzenie
suwerennej polityki ponadregionalnej.
Produkowane obecnie przez ChRL systemy
uzbrojenia nie są, co prawda, tak zaawansowane, jak
ich amerykańskie odpowiedniki, ale różnica stała się
na tyle niewielka, że uwzględniwszy możliwości
przemysłu chińskiego, terytorium i populację oraz
niekorzystną dla Stanów Zjednoczonych geografię
na wschodnim Pacyfiku, od jakiegoś czasu Waszyngton
musiał znacząco przyspieszyć prace badawczo-rozwojowe.
W wypowiedziach amerykańskich oficjeli, zarówno
z kręgów rządowych, jak i wojskowych, pojawia
się tendencja do niwelowania narosłego
przez dziesięciolecia balastu biurokratycznego.
Dziś niemal pewnym jest, że po rozstrzygnięciu
przetargu spodziewać się można protestów ze
strony przegranych i ewentualnych procesów.
Dodatkowo nacisk kładziony jest na szybkość
realizowania umów, oczywiście bez uszczerbku
dla jakości. Od pomysłu i konkursu, do realizacji
i wdrożenia upływać ma jak najmniej czasu. Jak
jest to istotne pokazuje dobitnie program F-35
– trwa on już 20 lat i nadal nie zaowocował powstaniem
docelowej, umożliwiającej wykonywanie
zadań bojowych w zakładanym zakresie, wersji
Block 4. Wystarczy przypomnieć sobie, jaki telefon
nosiliśmy w kieszeniach w 2006 r., gdy w powietrze
wzniósł się po raz pierwszy F-35A, a jaki mamy dziś.
Tak zwane technologie stealth to nie tylko odpowiednie materiały, ale również obsługa i konserwacja powłok.
Systemy bezzałogowe
Kluczowym elementem nowej koncepcji walki wydają
się być systemy bezzałogowe. Wynika to
wprost z kosztów opracowania, produkcji i eksploatacji
współczesnych maszyn załogowych. Dodatkowo,
by w pełni wykorzystać ich potencjał, konieczne
jest wieloletnie szkolenie pilotów, którzy
66 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Uzbrojenie lotnicze
MiG-31 Izdielije 08 z podwieszonym pociskiem 14A045 w locie w asyście MiG-a-29M2.
Tomasz Szulc
Prace nad środkami bojowymi zdolnymi
do niszczenia celów w kosmosie
zainicjowano krótko po pojawieniu się
pierwszych sztucznych satelitów Ziemi
o przeznaczeniu militarnym, czyli pod
koniec lat 50. ubiegłego wieku. Wbrew
pozorom nie jest to zadanie bardzo
skomplikowane. Satelity poruszają
się zwykle po niezmiennych orbitach
i można je bez większego trudu
obserwować z powierzchni Ziemi
za pomocą środków radiolokacyjnych,
a nawet optycznych. Bez kłopotu
można zatem obliczyć parametry
orbity satelity-celu. Następny etap, to
wyniesienie na bardzo zbliżoną orbitę
pocisku i jego precyzyjne zbliżenie
z celem. Można tego dokonać kierując
pociskiem z Ziemi lub zaopatrując
go w układ samonaprowadzania.
Możliwe jest także połączenie obu
metod – naprowadzanie programowe
lub radiokomendowe na pierwszym
etapie zbliżenia i samonaprowadzanie
na końcowym odcinku. Próby zbliżania
obiektów w kosmosie prowadzono
od początku lat 60., uzasadniając je
planami budowy w kosmosie większych
i bardziej złożonych struktur, niż można
było wynieść na orbitę za pomocą
pojedynczych rakiet-nosicieli
(co nie było całkowitą nieprawdą).
Ilustracje w artykule, jeśli nie zaznaczono inaczej:
US Air Force, National Air and Space Museum,
JetPhotos/ShipSash, Internet.
Rosyjskie i radzieckie lotnicze
systemy antysatelitarne
Ponieważ sztuczne satelity były i są obiektami
delikatnymi oraz wrażliwymi, ich
uszkodzenie lub wręcz zniszczenie nie
jest trudne. Najprościej doprowadzić do zderzenia
satelity i pocisku, ale wystarcza spowodowanie
wybuchu niewielkiej nawet głowicy odłamkowej,
której fragmenty nie tracą w próżni
energii wraz z odległością. Konstruktorzy satelitów
podejmowali próby uczynienia ich bardziej
odpornymi na uszkodzenie, ale – jeśli wierzyć
dostępnym informacjom – nie udało się w tej
dziedzinie osiągnąć zbyt wiele bez nieakceptowalnego
wzrostu rozmiarów i masy.
Klasyczny sposób niszczenia satelitów ma jednak
wady, z których bodaj najważniejszą jest długotrwałość
procesu. Najpierw należy wykryć i zidentyfikować
satelitę-cel, potem określić jego
parametry lotu, przygotować do startu i wystrzelić
rakietę-nosiciel pocisku, a następnie doprowadzić
do zbliżenia obu obiektów na orbicie. Ten
ostatni etap wymaga zwykle nawet kilku okrążeń
Ziemi, gdyż zazwyczaj pocisk „dogania” cel lecąc
w tym samym kierunku. Przyczyna jest prosta:
większość sztucznych satelitów wystrzeliwuje się
w tym samym kierunku (na wschód), aby wykorzystać
dodatkową energię, zapewnianą przez
ruch obrotowy Ziemi. Relatywnie długi czas lotu
pocisku daje przeciwnikowi szansę wykrycia zagrożenia
i podjęcia prób przeciwdziałania. Można
obrócić w przestrzeni satelitę-cel w taki sposób,
aby osłonić najwrażliwsze jego zespoły, a nawet
zaopatrzyć satelitę w rodzaj tarczy, chroniącej
przed odłamkami, którą będzie kierował w stronę
nadlatującego pocisku. Można złożyć baterie słoneczne,
zwinąć niektóre anteny, zamknąć osłony
obiektywów aparatury rozpoznania obrazowego
itd. Najbardziej radykalne sposoby przeciwdziałania
to nagła zmiana orbity, albo wystrzelenie na
spotkanie przeciwnika przeciwpocisku.
Dla skrócenia procedury można zastosować
inny wariant przechwycenia – na kursach kolizyjnych.
Pocisk wystrzeliwuje się w przeciwnym
kierunku niż satelita. Prędkość zbliżania pocisku
i celu jest wtedy ogromna i wprowadzanie poprawek
trajektorii pocisku musi być niemal tak
szybkie, jak w rakietach antybalistycznych. Na
dodatek trzeba zastosować potężniejszą rakietę-
-nosiciel. Kolejny problem to lokalizacja pozycji
startowej pocisku. Nie wszystkie orbity są bowiem
osiągalne w przypadku startu z dowolnego
kosmodromu. Można ten problem wyeliminować
stosując forsowne manewry na orbicie
i silniejsze rakiety-nosiciele, ale to bardzo komplikuje
i podraża ich konstrukcję. Dlatego wskazane
jest, by sieć pozycji startowych rakiet-nosicieli
przeciwpocisków była stosunkowo gęsta
i żeby na każdej pozycji były gotowe do użycia
rakiety-nosiciele.
Bardzo prostym rozwiązaniem tego ostatniego
problemu jest umieszczenie wyrzutni na nośnikach
mobilnych, np. na okrętach poruszających
się po oceanie, a najlepiej na samolotach. To
ostatnie rozwiązanie ma jeszcze jedną zaletę – samolot
może pełnić funkcję stopnia startowego
dla pocisku i nadawać mu wstępnie optymalny
kierunek lotu. Zalety tego rozwiązania pierwsi docenili
Amerykanie i już w 1958 r. firma Martin Aircraft
otrzymała rządowe zamówienie, dotyczące
budowy odpalanej z samolotu rakiety antysatelitarnej
Bold Orion w ramach szerzej zakrojonego
74 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Okręty wojenne
Królewska fregata z koreańskiej stoczni
Fregata Bhumibol Adulyadej zakończyła pobieranie paliwa z zaopatrzeniowca USNS Guadalupe (T-AO-200) typu Henry J. Kaiser w ramach ćwiczeń „Guardian Sea 2019”. Zbudowany
w Republice Korei okręt jest kolejnym dowodem na coraz silniejszą pozycję tego państwa na międzynarodowym rynku uzbrojenia morskiego.
Marcin Chała
7 stycznia do bazy Królewskiej
Marynarki Wojennej Tajlandii
(Kong Thap Ruea Thai, KTRT)
w Sattahip na południu kraju,
weszła prototypowa fregata
typu DW-3000F, która na cześć
króla Ramy IX otrzymała
imię Bhumibol Adulyadej.
Fotografie w artykule: US Navy, Kong Thap Ruea
Thai, DSME, Thai Defence News,
Natthaphin Panarak.
Królestwo Tajlandii nigdy nie zaliczało się do
potęg morskich, jednak kilka odważnych
decyzji umożliwiło jej zajęcie stosunkowo
wysokiego miejsca w rankingu flot państw Azji
Południowo-Wschodniej. Tak było w przypadku
okrętów podwodnych, których Tajlandia – wówczas
Syjam – stała się drugim użytkownikiem na
swoim kontynencie, zaraz po Japonii. Były to cztery
niewielkie (374,5/430 t) jednostki typu Matchanu,
zbudowane w 1938 r. w japońskiej stoczni
Mitsubishi Heavy Industries w Kobe, wycofane
w 1951 r. wraz z likwidacją sił podwodnych. Kolejnym
przykładem aspiracji morskich tego państwa
był zakup w 1992 r. w Hiszpanii lotniskowca
lekkiego Chakri Naruebet (CVH-911, wcielony
w 1997 r., zbudowany w oparciu o zmodyfikowany
projekt hiszpańskiego Príncipe de Asturias).
Warto wspomnieć, że Tajlandia była i wciąż jest
jedynym państwem dysponującym lotniskowcem
w regionie Azji Południowo-Wschodniej,
choć od 2006 r., z powodu wycofania samolotów
AV-8S Matador (używane, odkupione od
Hiszpanii), jest on tylko śmigłowcowcem.
Od początku obecnego stulecia, w związku
z kryzysem gospodarczym, który pod koniec
XX wieku dotknął kraje azjatyckie, w tym szczególnie
Tajlandię, inwestycje w modernizację
KTRT były ograniczone do niezbędnego minimum,
przez co jej zdolności do realizacji bardziej
wymagających zadań stopniowo malały.
Przełamanie chińskiego monopolu
Pierwsze przymiarki do modernizacji Królewskiej
Marynarki Wojennej Tajlandii zainicjowano w 2007 r.
Wówczas zaczęto głośno mówić o potrzebie pozyskania
dwóch lub trzech okrętów klasy fregata,
o wyporności ok. 3000 t i koszcie zakupu nieprzekraczającym
400 mln USD. Miałyby one
zastąpić dwie, mocno wyeksploatowane, eksamerykańskie
fregaty typu Knox: Phuttha Yotfa
Chulalok (FFG-461, w służbie od 1994 r., eks-Truett
FF-1095) i Phuttha Loetla Naphalai (FFG-462,
w służbie od 1998 r., eks-Ouellet FF-1077), które
przewidziano do wycofania w 2015 r. (ostatecznie
1 kwietnia 2015 r. banderę opuszczono tylko
na drugim z wymienionych okrętów, Chulaloka
spotkało to dopiero 30 września 2017 r.).
Po analizie sytuacji na rynku stoczniowym, zdecydowano
się ostatecznie na znaczne zwiększenie
wspomnianej kwoty – do ok. 1 mld USD, co
odbyło się kosztem innego programu modernizacyjnego
KTRT. Zanim bowiem ten mógł ruszyć,
resort obrony musiał poszukać oszczędności, które
– ku niezadowoleniu admirałów – znaleziono
w rozwijanej od pewnego czasu koncepcji
odtworzenia sił podwodnych. Ich rdzeń stanowić
miało sześć, wycofanych ze służby w Deutsche
Marine, okrętów podwodnych typu 206A,
na zakup których planowano przeznaczyć niemal
681 mln USD. Decyzja o zahamowaniu tego
projektu podjęta została przez gabinet premier
Yingluck Shinawatry na początku 2012 r., niedługo
po zaprzysiężeniu jej rządu.
Tajlandia zaproszenie do udziału w postępowaniu
przetargowym rozesłała do 13 najważniejszych
firm stoczniowych na świecie. Spośród nich
zainteresowanie udziałem w postępowaniu wyrazili
producenci z m.in.: Włoch, Hiszpanii, Niemiec
i Republiki Korei oraz Chińskiej Republiki Ludowej.
Ze względów finansowych Bangkok był zmuszony
do odrzucenia propozycji stoczni europejskich,
pozostawiając na „polu walki” oferty azjatyckie. Od
początku zdecydowanym liderem i – jak się wydawało
– pewnym zwycięzcą były stocznie chińskie,
co wynikało nie tylko z poparcia w szeregach
82 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Przemysł stoczniowy
Czy możliwy jest eksport okrętów Made in Poland?
Ślązak ma trudną historię, ale gdy już podniesie banderę, może przysłużyć się naszemu przemysłowi stoczniowemu.
Antoni Pieńkos
Czy jest możliwy eksport okrętów
polskiej produkcji? Co musiałoby się
wydarzyć, aby tak się stało? Wiele osób
odpowiedziałoby prawdopodobnie,
że cud, ale zdaniem autora artykułu
perspektywy nie są aż tak pesymistyczne.
Ponadto trzeba pamiętać, że kto
nie wyznacza sobie ambitnych celów,
ten nigdy nie osiągnie sukcesu.
Ilustracje w artykule: Tomasz Grotnik, MMC.
Historycznie rzecz ujmując, Polska ma spore
doświadczenia w budowie jednostek pływających
o wojskowym przeznaczeniu – głównie
specjalistycznych i pomocniczych – niebojowych,
przeznaczonych dla odbiorców zagranicznych. Wrócimy
do tego dalej. Trzeba też spojrzeć, jak robią to
najwięksi i najbardziej efektywni z graczy światowych
na tym rynku, starając się odpowiedzieć na pytanie, co
jest kluczem do ich sukcesu? Jednak skuteczna kampania
marketingowa to jedno, zaś drugie – trzeba
mieć jeszcze co sprzedać – i nad tym, jaki okręt można
byłoby potencjalnie eksportować z Polski zastanowimy
się w następnej kolejności. Zamiast wniosków
wskażemy główne bariery, które należy pokonać, aby
przedsięwzięcie pod nazwą „okręt Made in Poland pod
obcą banderą” stało się realną przyszłością.
Autor chciałby uspokoić wszystkich sceptyków –
rozważania te mają charakter hipotetyczny i wynikają
z przekonania, że nie należy patrzeć tylko z krótkiej
perspektywy czasowej oraz oceniać jedynie obecnie
posiadane możliwości. Wszak rzeczywistość zmienia
się dynamicznie i szybko też postępuje rozwój techniczny
oraz organizacyjny. Najlepszymi przykładami
tego, jak wiele można zmienić w analizowanej dziedzinie
w relatywnie krótkim czasie, niech będą Turcja
czy Republika Korei, które w ciągu kilkunastu lat z roli
importerów stają się eksporterami okrętów.
Rzut oka na historię
Od lat 50. do początku 90. ubiegłego wieku polskie
stocznie odniosły sporo sukcesów eksportowych,
ale od razu trzeba zaznaczyć, że większość
z budowanych okrętów trafiało do Związku Sowieckiego,
co było elementem szerszego zjawiska uzależnienia
naszej polityki zbrojeniowej od Moskwy.
Poniższy krótki przegląd ma jednak bardziej niż na
konkretne kierunki geograficzne (w większości nieaktualne
ze względu na zmiany polityczne), wskazać
na klasy okrętów, które polskie stocznie z powodzeniem
budowały i sprzedawały za granicę.
Najliczniejszą kategorią okrętów były jednostki
desantowe dwóch głównych typów: średnie proj.
770/771/773 i ich pochodnych oraz duże proj.
775. Tych pierwszych od 1967 do 2002 r. zbudowano
w różnych wersjach łącznie 108, z czego 84
wyeksportowano do ZSRS, Indii, Iraku i Libii. Ostatniego
Polnocnego, odmłodzonego proj. NS-722,
sprzedano po wieloletniej przerwie do Jemenu
w 2002 r. (wraz z trzema małymi okrętami desantowymi
proj. NS-717), ale był to łabędzi śpiew tego
projektu – jego potencjał rozwojowy wyczerpał
się. Jednostki te powstawały w Stoczni Północnej
(obecnie Remontowa Shipbuilding S.A. w Gdańsku)
i w Stoczni Marynarki Wojennej (obecnie PGZ
Stocznia Wojenna Sp. z o.o. w Gdyni) – obie kontynuują
tradycje swoich poprzedników i działają na
rynku produkcji specjalnej. Ten pierwszy podmiot
ma także na swoim koncie serię 27 okrętów desantowych
proj. 775 sprzedanych do ZSRS. Północna
na potrzeby flot ZSRS i NRD zbudowała
ponadto kilkadziesiąt okrętów hydrograficznych,
rozpoznania radioelektronicznego i szkolnych
różnych typów.
Jednak eksport okrętów w okresie PRL, to nie
tylko Trójmiasto, ale także Szczecin, a dokładniej
Stocznia Szczecińska im. Adolfa Warskiego. Zbudowała
ona w tamtym okresie m.in. serie okrętów
warsztatowych, oceanograficznych, szkolnych artyleryjsko-rakietowych,
badawczych i baz energetycznych,
a także cztery okręty szpitalne typu
B320 – wszystkie przekazane ZSRS. Tam powstał
też jeden z desantowców proj. 775.
Z tego krótkiego przeglądu wynika, że główne
klasy jednostek eksportowanych z Polski w okresie
zimnej wojny to: okręty desantowe, hydrograficzne
i badawcze oraz szkolne. Co zauważalne,
brak w tej grupie jednostek stricte bojowych – ani
wtedy, ani nigdy później nie udało nam się wejść
na ten rynek, co wynika głównie z podziału specjalizacji
stoczniowych w poszczególnych państwach
Układu Warszawskiego (np. bojowe na
eksport do ZSRS budowała Niemiecka Republika
Demokratyczna).
Jak promują okręty najlepsi?
Sprzedaż okrętu (a szerzej – uzbrojenia i sprzętu
wojskowego) to dosyć specyficzna dziedzina
handlu międzynarodowego. Nie wchodząc
w kwestie prawne i traktaty dotyczące międzynarodowych
obrotów produktami specjalnymi, warto
zwrócić uwagę na to, że są one promowane
w szczególny sposób, kształtowany przez wieloletnie
tradycje i charakterystykę dziedziny, jaką
jest obronność państwa (w tym na wpływ polityki
międzynarodowej). To jednak bardzo ogólne sformułowania,
więc warto pokrótce omówić główne
elementy skutecznej kampanii marketingowej
okrętu wojennego.
Po pierwsze, ważne są relacje polityczne pomiędzy
rządami państw startujących w postępowaniu
i państwem zamawiającym. Sektor zbrojeniowy,
oprócz narażenia na różne sankcje, ma także duże
powiązanie z ogólnymi relacjami politycznymi –
np. kontrakty pomiędzy firmami z niektórych
państw są po prostu niemożliwe lub co najmniej
niemile widziane (jak Polski i Federacji Rosyjskiej),
a między innymi niemalże oczywiste (jak Stanów
Zjednoczonych z Izraelem czy Japonią). Oprócz
obecnych relacji ważna jest także historia wzajemnych
kontaktów i kontraktów. Tę trudną układankę
uzupełniają osobiste stosunki i doświadczenie ze
współpracy pomiędzy osobami odpowiedzialnymi
za negocjacje z obu stron. Ten ostatni element,
chociaż przynajmniej w teorii nie powinien mieć
decydującego wpływu (z wyjątkiem negatywnych
przykładów kontaktów o charakterze korupcyjnym),
to jednak może stanowić przysłowiowy języczek
u wagi – w końcu kto wolałby robić interesy
z nieznajomymi, zamiast z kimś kogo zachowania
i zwyczaje biznesowe dobrze zna?
Dla państwa chcącego wejść na rynek eksportu
okrętów ważne jest, aby proponowane jednostki
były wprowadzane do służby pod narodową banderą
– to spostrzeżenie nie dotyczy w dużej mierze
86 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl

Okręty wojenne
Krążownik rakietowy Moskwa sfotografowany podczas ćwiczenia „Kawkaz 2012”. Obecnie trwa – planowany od dłuższego czasu – remontu okrętu.
Władimir Zabłockij,
Witalij Kostriczenko
Zaprojektowane w latach 70. minionego
stulecia i obarczone ciężarem
co najmniej trzydziestoletniej służby
w trudnym dla Wojenno-Morskowo
Fłota okresie transformacji ustrojowej
od Związku Sowieckiego do Federacji
Rosyjskiej, trzy krążowniki rakietowe
projektu 1164 mają przed sobą jeszcze
długą kampanię. W najbliższych
latach we flocie Rosji nie pojawią się
bowiem okręty bojowe podobnej
wielkości, pasujące do ambicji
rządzących na Kremlu, dlatego
są one sukcesywnie remontowane
i w bardzo ograniczonym
zakresie modernizowane.
Ilustracje w artykule: zbiory Autorów, MO FR,
©Crown copyright, Dmitrij Stognij,
Wadim Sawickij, Aleksandr Karpienko,
US Navy/Cmdr. Jason W. Orender,
PH2 James McCarter Jr., Rosoboroneksport.
Zabójcy lotniskowców
Krążowniki rakietowe projektu 1164
pełnie nowego typu, i to uderzeniowego. W tym
Cz. 2
celu fundamenty wyrzutni systemu Bazalt zostały
Krążowniki proj. 1164 zamierzano budować tymczasowo zakryte od góry arkuszami blachy,
w Stoczni im. 61 komunardów w Nikołajewie
(dziś Mikołajów na Ukrainie), a w tym wy mógł z daleka wyglądać jak jednostka proj.
dzięki czemu krążownik we wczesnej fazie budo-
celu specjalnie wydzielono w niej pochylnie nr 2 i 3
(na każdej zdołano zbudować po dwa kadłuby).
Cała seria miała liczyć co najmniej dziesięć okrętów:
po cztery dla flot Północnej i Oceanu Spokojnego
oraz po jednej dla Bałtyckiej i Czarnomorskiej.
Pierwszą jednostkę serii, okręt 1. rangi, krążownik
rakietowy Sława (nr stoczniowy S-2008) wpisano
1134B. Dobrze widać to na fotografiach Sławy wykonanych
przed wodowaniem.
Uroczyste wodowanie prototypowego krążownika
odbyło się 27 lipca 1979 r. i zostało połączone
z obchodami święta WMF ZSRS. Okręt od
razu został przeholowany do nabrzeża wyposażeniowego
na lewym brzegu rzeki Inguł.
na listę floty 20 maja 1973 r., ale ponieważ wie-
Po zakończeniu prac wyposażeniowych,
le nowych systemów do niego, w tym uzbrojenia,
nie było jeszcze wówczas gotowych, położenie
stępki nastąpiło dopiero 5 listopada 1976 r. na pochylni
nr 2, po zwodowaniu z niej ostatniego dużego
okrętu ZOP proj. 1134B Bierkut-B Tallin, budowanego
pod numerem stoczniowym S-2007.
Taka ciągłość numeracji zakładowej nie była normą
i decyzję w tej sprawie podejmowano w Moskwie,
na szczeblu Ministerstwa Przemysłu Stoczniowego.
w okresie od 6 do 29 marca 1982 r., krążownik był
dokowany w suchym doku Stoczni Okiean w Nikołajewie,
po którym – 30 marca – rozpoczęto
jego próby na uwięzi, trwające do 25 sierpnia. Nazajutrz
pierwszy okręt nowej serii zaczął stoczniowe
próby manewrowe, zakończone 28 października.
30 października 1982 r. krążownik rakietowy
Sława został przekazany w Sewastopolu komisji
państwowej, wyznaczonej do przeprowadzenia
Prawdopodobnie chciano ukryć, państwowych prób odbiorczych jednostki. Za-
przynajmniej na pewien czas, budowę okrętu zuczęto
je już 1 listopada, a realizowano na akwenie
90 Wojsko i Technika • Czerwiec 2019
www.zbiam.pl