Ratownictwo Górskie - Zeszyt Historyczny Nr 1/2019

Zeszyt historyczny - Egzemplarz bezpłatny 

nr 1/2019 

OPOWIEŚCI WIKTORA SZCZYPKI 

DRIVERA JELENIOGÓRSKIEJ WYPRAWY 

„ANNAPURNA SOUTH 79”

wstęp 

REDAKCJA MAGAZYNU 

AZER Jan Górniak 

ul. Dyrekcyjna 35/50 

50-528 Wrocław 

E-mail: redakcja@ratownictwogorskie.pl 

www.ratownictwogorskie.pl 

Spis treści 

ZANIM USIADŁEM ZA KIEROWNICĄ JELCZA 4 

W bieżącym, 2019 roku, mija 40 lat od Jeleniogórskiej „Wyprawy Annapurna 79”. Jej 

celem była nowa droga na himalajski szczyt Annapurna South (7219 m n.p.m.). 

REDAKTOR NACZELNY 

Marian Sajnog 

Tel.: +48 531 554 990 

E-mail: marian.sajnog@ratownictwogorskie.pl 

Z-CA REDAKTORA NACZELNEGO 

Jan Górniak 

Tel.: +48 509 140 729 

E-mail: jan.gorniak@ratownictwogorskie.pl 

AUTOR ARTYKUŁÓW 

Wiktor Szczypka 

OPRACOWANIE: 

Stanisław Andrzej Jawor & Anna Kokesch 

PROJEKT OKŁADKI I SKŁAD: 

SEKRETARZ REDAKCJI 

Anna Kokesch 

Tel.: +43 664 484 42 28 

E-mail: anna.kokesch@ratownictwogorskie.pl 

WYDAWCA 

AZER Jan Górniak 

ul. Dyrekcyjna 35/50 

50-528 Wrocław 

NIP 5482361146 

ZA KIEROWNICĄ JELCZA 315 M 8 

OSTATNIA ROZMOWA 

Z JERZYM PIETKIEWICZEM 16 

KONTROLE GRANICZNE I DROGOWE 18 

AKCJE RATOWNICZE 

NA WYPRAWIE ANNAPURNA 1979 19 

NARKOTYKI – HASZYSZ 21 

DROGA POWROTNA 22 

KONIEC WYPRAWY 24 

„JESZCZE TU POWRÓCĘ” 26 

Annapurna widziana z bazy. Malował Wiktor 

Wyprawa zorganizowana w trudnych warunkach PRL (trudnych chociażby 

ze względu na kłopoty zdobycia „kapitalistycznej” waluty) zrealizowała 

swój program. 

Szczyt został zdobyty przez dwóch wspinaczy. Smutne, że zwycięstwo 

okupiono śmiercią Jerzego Pietkiewicza, głównego inicjatora i organizatora 

wyprawy, oraz Juliana Ryznara i Józefa Koniaka. O wyprawie 

napisano już wiele dobrych i złych słów. 

W jej 40 lecie, niejako „do tablicy” wywołano Jeleniogórzanina Wiktora 

Szczypkę, który był cichym bohaterem całej wyprawy. 

Wiktor jako kierowca dowiózł i przywiózł do Kraju jej uczestników. Pokonał 

za kierownicą Jelcza ponad 21.000km, wioząc uczestników wyprawy 

przez Europę i Azję. Również przez kraje w których obowiązuje 

lewostronny ruch drogowy. Trzeba podkreślić, że całą drogę prowadził 

Jelcza sam. Bez zmiennika. W dodatku, w drodze powrotnej zainfekowany 

amebą. 

Wysiłek okupił utratą 10 kg wagi. Koledzy i znajomi namawiali go, żeby 

opisał swoje wspomnienia. Wiktor uległ tym namowom. O realizację 

tego zamiaru poprosił mnie, co uczyniłem z wielką przyjemnością. 

Kopiowanie i publikowanie zamieszczonych 

tekstów, zdjęć oraz informacji bez wcześniejszej 

zgody redakcji - jest niezgodne z prawem. 

facebook.com/ratownictwogorskie 

Zdjęcia na okładce: 

Carsten Nebel - Eigenes Werk, CC BY-SA 4.0, 

https://commons.wikimedia.org/w/index. 

php?curid=51872752 

zdjęcia w numerze: 

Wiktor Szczypka 

Jerzy Pietrowicz 

Maciej Jerzy Pietrowicz 

Bogdan Dejnarowicz 

Roman Hryciów 

Jakub Koniak 

Pixabay 

Wikimedia Commons 

PROJEKT JELCZ 27 

Oddając P.T. Czytelnikom wspomnienia Wiktora pragnę podkreślić, że na sukces wyprawy pracowali wszyscy 

uczestnicy. 

Sukces sportowy zapewnili koledzy Kazimierz Śmieszko i Krzysztof Wielicki. Kierownik i inicjator wyprawy Jerzy 

Pietkiewicz wyprawę zaplanował i zorganizował. O tym wiedzą wszyscy. 

Ale cichym bohaterem jest dla mnie Wiktor Szczypka, który w czasie, kiedy inni oddawali się rozkoszom palenia, 

nie tylko produktów monopolu tytoniowego, ciężko pracował przy kierownicy Jelcza. 

Ponad 10.000 km w jedną stronę! O tym trzeba pamiętać. 

Stanisław A. Jawor 

Grafika: 

Jarosław Janas 

Egzemplarz bezpłatny 

archiwum Wiktora Szczypki 

2 3

Zanim usiadłem za kierownicą 

Jelcza 

Zanim usiadłem za kierownicą Jelcza musiałem przyjść na świat i przejść rozmaite 

koleje losu. 

Urodziłem się w 1947 roku, w miejscowości Młyńsko, niedaleko Jeleniej Góry. 

Mój ojciec Władysław był góralem z Mszany, a Matka Krystyna z domu Kapica pochodziła z lubelskiego, z terenów 

z których wywożono ludność polską do III Rzeszy by zrobić miejsce dla osadników niemieckich. 

Rodzice poznali się w latach II Wojny, na robotach przymusowych w Austrii. Ojciec pracował w przetwórni ryb, a 

Matka wraz z rodzicami u bauera pod Wiedniem. Ponieważ bardzo ładnie rysowała i malowała (pewnie i ja mam 

po Mamie te zdolności) gospodarz wysłał ją do austriackiej szkoły. 

Wracając z austriackiej niewoli rodzice pobrali się i osiedlili 

w poniemieckiej wiosce Młyńsko, gdzie oprócz mnie 

przyszło na świat moje rodzeństwo: - brat Włodzimierz, 

oraz siostry Elżbieta i Anna. 

Pamiętam, że jak długo żył austriacki gospodarz, to na 

święta i z okazji rodzinnych uroczystości Matka wysyłała 

mu pocztówki z życzeniami i dostawała od niego piękne 

kartki. 

Przed „Sylwestrem” w 1951 roku w naszym domu pojawiło 

się pierwsze radio. Nie takie jak dzisiejsze, ale na kryształek 

i ze słuchawkami. Obok domu Ojciec rozpiął na drzewach 

druty, które służyły za antenę. To była rewelacja! 

Rodzice świętowali zakończenie roku tańcząc w domu, ze 

słuchawkami na uszach. 

Dom w którym się urodziłem - archiwum Wiktora Szczypki 

Mnie pozwolono słuchać radia jak transmitowano z Warszawy 

uroczystości pogrzebowe po śmierci Prezydenta 

Bieruta. Pamiętam, że Ojciec mówił Matce, że Bierut 

pojechał do Moskwy w garniturze, a wrócił w „drewnianej 

jesionce”. 

Dopiero po wojsku dowiedziałem się, że to był popularny 

wówczas „wic” (albo kawał) opowiadany powszechnie 

po śmierci Bieruta. Ale wtedy, kiedy przez radio nadawali 

transmisję z uroczystości pogrzebowych zastanawiałem 

się, jak wygląda „drewniana jesionka”. 

Pamiętam z rozmów w późniejszych latach, że Ojciec nigdy 

nie należał do Partii. 

Z Mamą i rodzeństwem - archiwum Wiktora Szczypki 

Kiedy kończyłem sześć lat rodzice zdecydowali, że powinienem 

chodzić do szkoły w mieście. 

Mój Ojciec - archiwum Wiktora Szczypki 

Moi Rodzice - archiwum Wiktora Szczypki 

Przenieśliśmy się do Jeleniej Góry. Mieszkaliśmy początkowo w nieistniejącym już dzisiaj budynku na terenie 

zajezdni MPK. Budynek ten do 1945 roku był własnością Schaffgotsch’ów. 

Potem dostaliśmy mieszkanie na Wzgórzu Roweckiego. 

4 5

Ojciec i Matka pracowali w Celwiskozie, przy której 

była 4-letnia szkoła zawodowa. Uczęszczałem do niej 

po podstawówce, a następnie do Technikum Chemicznego. 

Jako uczeń szkoły przy Celwiskozie uprawiałem wyczynowo 

narciarstwo biegowe. Trenowałem pod opieką 

trenera Makarowskiego, który odkrył z nami Jakuszyce. 

W roku 1969 złożyłem ślubowanie w GOPR. Tak więc w tym roku mija 50 lat mojej 

służby ratowniczej. 

W roku 1975 byłem kierowcą samochodu STAR wrocławskiej wyprawy studenckiej do Bombaju i Himalaje 

Indyjskie. Miałem więc okazję poznać trasę przejazdu, na którą wyruszyłem cztery lata później z jeleniogórską 

wyprawą na Annapurnę. 

Wioząc kolegów do Kathmandu, widziałem jakich spustoszeń dokonała tak zwana rewolucja arabska, która usunęła 

Pahlawiego od władzy, i wojna w Afganistanie. 

Byliśmy pierwszymi zawodnikami, którzy tam biegali. 

Należałem do kadry Dolnego Śląska w konkurencjach 

biegowych. Opanowałem też narciarstwo zjazdowe. 

foto: archiwum Wiktora Szczypki 

Jeszcze w podstawówce chodziłem z kolegami po 

Karkonoszach, próbowałem się wspinać po skałkach. 

Kiedy miałem 16 lat, za zezwoleniem rodziców wstąpiłem 

do Klubu Wysokogórskiego. 

Pod okiem inż. Zygmunta Piotrowskiego i dr Jerzego 

Kolankowskiego ukończyłem kurs wspinaczkowy. 

Zdałem egzamin na taternika. 

Zbliżał się czas powołania do służby wojskowej, ale ze względu na moje słabe stopnie w nauce, szkoła nie wystąpiła 

z wnioskiem o zwolnienie mnie od zasadniczej służby wojskowej. A stopnie miałem słabe, bo treningi nie 

zostawiały mi wystarczająco dużo czasu na naukę. 

W LOK ukończyłem kurs prawa jazdy, a maturę zdałem dopiero po odbyciu służby wojskowej. W wieczorowym 

LO w Żeromie. Dzięki zdobytemu w LOK prawu jazdy, służbę wojskową odbywałem w Dolnośląskim Batalionie 

Samochodowym. Ukończyłem szkołę podoficerską. Jako kierowca woziłem przede wszystkim wyższych rangą 

oficerów Dolnośląskiego Sztabu Wojskowego. W tym wielu generałów. A czasami ich żony, dzieci i psy. Ale w 

czasie ćwiczeń na poligonach kierowałem Starami 6X6, z których było prowadzone dowodzenie manewrami. 

Kierowałem również „skotami” i czołgami. 

Po dwuletniej służbie wojskowej wróciłem do Jeleniej Góry, i żeby zdać egzamin na „jedynkę” prawa jazdy przez 

pół roku pracowałem jako kierowca w MZK, bo potrzebny był mi staż w prowadzeniu autobusów. Można więc 

powiedzieć, że po otrzymaniu „jedynki” mam uprawnienia do kierowania pojazdami samochodowymi wszelkiego 

rodzaju. 

Po pół roku z MZK przeszedłem do pracy w Sudeckiej Grupie GOPR, z którą już wcześniej byłem związany jako 

ratownik – ochotnik. Górami interesowałem się przecież od dawna, a do GOPR trafiłem dzięki znajomości z Jerzym 

Woźnicą, z którym chodziłem do podstawówki. 

Pamiętam, że pierwszy raz trafiłem do stacji GOPR na Kopie, gdzie dyżur pełnił znajomy Woźnicy - Henryk Wawrzaszek. 

Podanie o przyjęcie do GOPR napisałem w grudniu 1966 roku. 


Obecnie, mimo zaawansowanego wieku, nadal jestem 

czynnym ratownikiem Grupy Karkonoskiej 

GOPR. Przeszedłem przez wszystkie badania lekarskie, 

testy sprawnościowe i szkolenia. 

Bardzo często pełnię dyżury w Stacji Centralnej Grupy 

Karkonoskiej GOPR, a amatorsko zajmuję się fotograficzną 

dokumentacją wydarzeń w naszej Grupie i 

prowadzę archiwa GOPR i Klubu Wysokogórskiego. 

W marcu 1968 roku, kiedy zeszła lawina w Białym Jarze, byłem w wojsku i dostałem urlop na dwa dni, żeby wziąć 

udział w akcji poszukiwawczo-ratunkowej. 

Rozmiar katastrofy pamiętam do dzisiaj. 


6 

7

Za kierownicą Jelcza 315 M 

Wspominam: - Kwiecień, rok 1979. Czterdzieści lat temu! 

To dawno, i dlatego trudno mi jest odtworzyć wszystkie wydarzenia. 

Ale postaram się. 

foto: archiwum Macieja Jerzego Pietrowicza 


Na wyprawę przygotowywaną 

od 2 lat pojechało nas 15 

taterników z Jeleniej Góry i 

okolic. Annapurna South została 

zdobyta bardzo trudną nową 

drogą. 

To był nasz sukces. 

Niestety, na jej zboczach zostało 

3 naszych kolegów. 

Uczestnicy Wyprawy 

Członkowie Sudeckiego Klubu Wysokogórskiego: 

Zbigniew Czyżewski, Bogdan Dejnarowicz, Roman Hryciów, Józef Koniak, Jerzy 

Pietkiewicz, Jerzy Pietrowicz, Julian Ryznar, Wiktor Szczypka, Kazimierz Śmieszko, 

Marian Tworek, Ryszard Włoszczowski i Jerzy Woźnica. 

Członkowie Wrocławskiego Klubu Wysokogórskiego: 

Krzysztof Wielicki , Marian Piekutowski i Konstanty Bałuciński (lekarz wyprawy). 


8 

9

Jechaliśmy przez Czechosłowację, Austrię, Jugosławię (gdzie było pierwsze 

tankowanie poprzedzone handlem, by zdobyć pieniądze na paliwo). 

Jelcz miał zamontowany dodatkowy zbiornik paliwa i na raz można było zatankować 500 litrów diesla. Sprzedawaliśmy 

cukier i fotoaparaty. Dalej przez Bułgarię wjechaliśmy do Turcji. 

Dla mnie było to powtórzenie trasy, którą zrobiłem za kierownicą Stara, w 1975 roku, ze studencką wyprawą do 

Indii i w Himalaje. 

foto: archiwum Bogdana Dejnarowicza 

Uczestnicy wyprawy w Kathmandu, w drodze powrotnej: 

w pierwszym rzędzie: Roman Hryciów, Kazimierz Śmieszko, Marian Tworek, Wiktor 

Szczypka, Jerzy Woźnica i pies Pietrowicza. 

w drugim rzędzie, od lewej stoją: Zbigniew Czyżewski, Ryszard Włoszczowski, Marian 

Piekutowski, Krzysztof Wielicki, Konstanty Bałuciński, Bogdan Dejnarowicz i Jerzy 

Pietrowicz, który na sznurku trzyma psa rasy Lhasa Apso. Wabił się Singe. 

fotos: archiwum Wiktora Szczypki - Ze studencką wyprawą w 1975 roku 

Europę pożegnaliśmy przy szlabanie tureckim, przy którym byliśmy 

świadkami azjatyckich obyczajów granicznych: - kilka samochodów 

przed nami, wjeżdżał do swojej ojczyzny, pracujący w RFN 

Turek. Strażnik i celnik sprawdzili jego Mercedesa, a potem 

celnik zabrał się do kontroli jego kieszeni. Wyciągnął z nich 

portfel, wybrał banknoty, a portfel wraz z dokumentami rzucił 

za szlaban. Turek podszedł do nich, schylił się by podnieść 

je z ziemi, i wtedy dostał od celnika solidnego kopniaka, w 

tylną część ciała, poniżej pleców. I szczęśliwy, że jest już 

w ojczyźnie, ruszył do przodu. 

Dla nas turecka straż była uprzejmiejsza. 

Żadnych rękoczynów, tylko wyciągnięte ręce po bakszysz. 

Ruszyliśmy w Azję. 

10 

11

W ministerstwie turystyki wyrobili nam wizy na Annapurnę. 

Ze zdjęciami! 


Dojechaliśmy do Pokhary. Koniec drogi! Dalej trzeba iść pieszo. Jelcz został na 

parkingu, który załatwił nam polski dyplomata, pan Wawrzyniak. 

Zważyliśmy ładunek. 

Dojechaliśmy do granicy z Afganistanem. I tu spotkaliśmy oficera straży 

granicznej, który mówił dobrze po polsku, bo skończył szkołę rolniczą 

w Sobieszowie. 

Przy granicy Pakistanu i Indii latały nad nami kule z „kałachów”, bo 

oba te kraje prowadzą między sobą wieczną wojnę. 

Na szczęście, tej nocy nie było strat. Ale strachu najedliśmy się dosyć. 

Potem Indie, Nepal i wreszcie Kathmandu. 


12 13


Himalajska wiosna często 

przysypuje nas śniegiem. 

Po śnieżycach musieliśmy odkopywać 

namioty i wydeptywać ścieżki między 

namiotami. Najszersza prowadziła do 

namiotu kuchni, gdzie jedliśmy posiłki. 

Zdarzało się, że przez bazę przechodzili 

nepalscy pasterze. 

Obóz stał w otoczeniu wysokich szczytów, 

wśród których dominował cel naszej 

wyprawy – Annapurna. 


Poznaliśmy naszego oficera łącznikowego i zaczęliśmy pod jego nadzorem dobierać 

tragarzy. Było ich 60, w tym trzy kobiety. 

Wynagrodzenie tragarza – 1$ za dzień pracy (Obecnie – 20 $). Po rozdzieleniu ładunku, w dwóch grupach wyruszyliśmy 

do miejsca, gdzie na wysokości około 5.000 m.n.p.m, miała powstać nasza baza pod Annapurną. 

Czekali tam na nas koledzy, którzy przylecieli samolotem. 

W bazie pod Annapurną 

Najważniejsze: - Jestem w bazie jeleniogórskiej pod Annapurną. 

Pod polską flagą nepalskie kobiety, a przy kamiennym „stole” Wiktor 


„Młodzi”w roku 2019, czyli dzieci 

uczestników wyprawy z 1979 roku, na 

miejscu naszej bazy pod Annapurną. 

Pamiętam widok gór 

otaczających obóz. 

Kiedy patrzyłem na nie z 

bazy, dopatrywałem się w 

nich siedliska 

himalajskich bogów. 

Nazwa szczytu, który 

mieliśmy zdobyć, w 

miejscowym języku oznacza: 

„Bogini Urodzaju”. 

Tam, w bazie, czułem się 

malutkim, zagubionym 

wśród kolosów. 

Odczuwałem tę dziwną, 

podniosłą atmosferę. 

„Prysznic” w bazie 

foto: archiwum Bogdana Dejnarowicza foto: archiwum Macieja Jerzego Pietrowicza

Ostatnia rozmowa 

z Jerzym Pietkiewiczem 

Zanim dotarliśmy do bazy, 17 kwietnia, w czasie rekonesansu zginął Józef Koniak. Po naszym przyjściu Jurek 

Pietkiewicz poszedł do polskiej ambasady do Kathmandu. Trzy dni biegiem „tam” i trzy dni „z powrotem”. Też 

biegiem. Bo normalnym krokiem to siedem dni. 

W tym czasie pojawiło się tzw. „okno pogodowe” i postanowiono, że Wielicki, Piekutowski, Czyżewski i Śmieszko 

zaatakują szczyt. Ze szczytu mieli schodzić wschodnim zboczem, przez które prowadzi łagodniejsza droga. Kiedy 

wrócił Pietkiewicz, to postanowił z Ryznarem, Pietrowiczem i Woźnicą wyjść im na spotkanie. 

Wieczorem, w dniu poprzedzającym ich wymarsz, przez dżunglę, na drogę wschodnią, Pietkiewicz wywołał mnie 

z namiotu na rozmowę, na otwartym terenie. Powiedział: … chodź, pogadamy. Byliśmy ubrani „zimowo”. Za 

nami, jak na dłoni, widoczna była Annapurna. Staliśmy naprzeciw siebie. Byłem tak przejęty rozmową, że nie 

pamiętam czy było mi zimno, czy ciepło. 

Pietia powiedział - i mimo upływu lat te słowa pamiętam doskonale - ... „Wiktor, bardzo bym chciał, żebyś 

dowiózł ekipę samochodem do Polski. Całą i bez problemów”. 

Wiedziałem, że jutro idzie naprzeciw ekipie szturmującej szczyt, i te słowa zabrzmiały dla mnie jak pożegnanie. 

Zapytałem: - czy ty się żegnasz? Powiedział, że nie, że skąd… 

Powtórzył tylko trzymając mnie za ramię: - proszę cię, uważaj, nie ryzykuj, dowieź wszystkich do Polski. 


Pietkiewicz, Ryznar i Pietrowicz idą na spotkanie grupy szturmowej 

Kiedy rozmawiałem z Pietkiewiczem przed jego wyruszeniem 

z pomocą ekipie szturmowej czułem jednak, 

że żegnamy się na zawsze. Wiem to z perspektywy 

czterdziestu minionych lat. 

To mi podpowiedzieli ci nepalscy bogowie. 

Nie wiedzieliśmy jeszcze nic o chorobie „Małolata” 

(Czyżewskiego) i o tym, że schodzą drogą wejścia a 

nie tak, jak było zaplanowane, ścianą wschodnią. 

Ustalono, że Woźnica tylko doniesie żywność do namiotu, 

który postawią przy drodze na szczyt. Następnie 

wróci do bazy, by razem z nami poczekać na powrót 

wszystkich. Ta rozmowa mogła trwać 15-20 minut. 

Obiecałem mu solennie, że zrobię wszystko, by dowieźć 

wyprawę do Polski. 

To była moja ostatnia rozmowa z 

Pietkiewiczem. 

Zobaczyłem go jeszcze następnego dnia, kiedy wychodził 

z Ryznarem i Pietrowiczem z bazy. 

Samochód był w Pokharze, bo dalej nie dało się dojechać. 

Parking załatwił pan Wawrzyniak, polski dyplomata 

na placówce w Nepalu. W drodze powrotnej 

załadował nam na samochód pełno skrzyń. Powstało z 

nich w Warszawie „Muzeum Pacyfiku”. 

Ja wiozłem te skrzynie, nie wiedząc co w nich jest. Narażałem 

się, że w razie kontroli mogą mnie zatrzymać. 

Wiem, że on inne wyprawy też tak wykorzystywał. 

W przejściu na wschodnią stronę, szło się przez dżunglę. 

Uciążliwością tej drogi były pijawki, które właziły 

nawet do zasznurowanych butów i przysysały się do 

ciała. Potem trudno było je usunąć. 

Woźnica niósł żywność na pierwszą bazę, którą miał 

stworzyć na wschodniej stronie Annapurny. Miał zostawić 

bagaż i wrócić do obozu. Natomiast Ryznar, Pietrowicz 

i Pietkiewicz mieli założyć jeszcze jedną bazę 

i iść „na lekko” naprzeciw tym, którzy poszli zdobywać 

szczyt. Po spotkaniu z nimi, w zależności od ich kondycji, 

mieli albo się nimi zaopiekować, albo wejść na 

Annapurnę łatwiejszą drogą. 

W tym samym czasie, na Hiunchuli (6441 m), szczycie 

sąsiadującym z Annapurną Południową, wspinała się 

grupa Japończyków którzy ulegli wypadkowi. Jeden z 

nich był bardzo poszkodowany. 

Annapurna i klasztor. Obrazek Wiktora 

Inny z tej grupy przyszedł do Annapurna Base Camp 

i zwrócił się do Polaków o pomoc. W trakcie akcji ratunkowej 

dla Japończyków Pietrowicz doznał kontuzji 

skręcenia ścięgna u nogi.* 

Ryznar i Pietkiewicz poszli do góry. I zaginęli. 

W czasie akcji poszukiwawczej za nimi dowiedzieliśmy 

się, że inna grupa Japończyków widziała 

prawdopodobnie ich, bardzo wysoko, pod szczytem. 

Czyli że mogli wejść na Annapurnę i zginąć dopiero w 

czasie schodzenia. 

* W trakcie akcji ratunkowej dla Japończyków Pietrowicz 

doznał kontuzji skręcenia ścięgna u nogi. Jak wynika z faktów 

opisanych w jego dzienniku, wpłynęła ona diametralnie 

na jego późniejsze losy, zaważyła bowiem na jego życiu 

oraz powrocie z wyprawy. 

Historia ta, wraz z dziennikiem Jerzego Pietrowicza, została 

spisana i będzie wydana przez fundację „Pietrowicz Śladami 

Uczestników” w książce „Jeszcze Tu Powrócę”. 

Wydanie książki planowane jest na rok 2020. 

16 17

Kontrole graniczne i drogowe 

Akcje ratownicze 

Pierwsza kontrola graniczna była na kilka miesięcy 

przed wyjazdem ekspedycji. Przed świętami w 1978 

roku Pietkiewicz zakupił w Hucie Julia partię kryształów 

i jego samochodem Fiat 125p, koloru „kawa z mlekiem”, 

pojechaliśmy do Wiednia. 

Pietia nie tylko załatwił w szybkim tempie sprawę 

paszportów, ale i obgadał celnika, który nas „kontrolował” 

nie dostrzegając partii kryształów. Ten wyjazd 

miał nam dostarczyć dewiz na wykupienie pozwolenia 

na wejście na Annapurnę. Do Wiednia przyjechaliśmy 

wieczorem. Bez problemu odnaleźliśmy drogę na 

słynny Mexikoplatz i ustawiliśmy samochód do nocnej 

drzemki. 

Noc była zimna, bo to był przecież grudzień, na kilkanaście 

dni przed świętami Bożego Narodzenia. Zwabiony 

polską rejestracją podszedł do nas jakiś Polak 

mieszkający w Wiedniu, który na tym targowisku był 

częstym gościem. Wdał się z nami w rozmowę. Wypytał 

co i jak. Podpowiedział gdzie najlepiej sprzedać 

kryształy i poradził, żeby na noc podjechać autem bliżej 

do stojącego tam transformatora. My mu mówimy, 

że transformator głośno pracuje. 

A on na to: - no i ch..., że warczy, ale od niego idzie 

ciepło!”. 

Noc przespaliśmy dobrze, a na drugi dzień, kierując 

się radami Rodaka dobrze sprzedaliśmy kryształy. I 

tak zdobyliśmy dewizy (austriackie szylingi i niemieckie 

marki) na opłacenie zezwolenia na zdobywanie Annapurny, 

i na inne opłaty. Dzięki tak zdobytej walucie 

mogliśmy jechać zdobywać Annapurnę. 

Do Nepalu jechaliśmy przez Czechosłowacje, Austrię, 

Jugosławię, Bułgarię, Turcję. I dalej przez kraje azjatyckie. 

Wiozłem sprzęt, żywność i 9 osobową grupę, w 

której każdy miał swoje obowiązki. Jedni troszczyli się 

o dokumenty, inni pilnowali trasy przejazdu. A jeszcze 

inni zajmowali się żywieniem i noclegami. Była też 

grupa, która zajmowała się zdobywaniem pieniędzy na 

paliwo. 

Jelcz miał wmontowany drugi zbiornik, co pozwalało 

na zatankowanie 500 litrów diesla. Ale żeby zatankować 

trzeba było najpierw zdobyć pieniądze. 

Sprzedawaliśmy cukier, aparaty fotograficzne, kryształy, 

żywność i inne przedmioty wiezione w tym celu. 

Pierwsze tankowanie mieliśmy w Jugosławii. Pamiętam, 

że targi związane ze zdobyciem środków na zakup 

paliwa były bardzo trudne. Tankowanie paliwa też 

było trudne, bo trzeba było wybrać miejsce (kraj) gdzie 

jest ono najtańsze, a towar sprzedaje się najlepiej. Doskonały 

w tym był Jurek Pietrowicz. Miał dobre wyczucie 

gdzie należy tankować. 

Osobnym problemem były lokalne święta, trwające 

nawet 3 dni. W czasie ich trwania służby graniczne 

zwalniały tempo pracy, albo odprawy nie odbywały się 

wcale. Nie rozumieli, że nam się spieszy, że nie możemy 

czekać trzy dni. Wtedy sprawę załatwiał „bakszysz” 

wręczany komendantowi posterunku. 

W podarunki wchodziła często flaszka owocu zakazanego 

w muzułmańskich krajach, czyli alkohol. Ale 

problemy graniczne zaczęły się już w Jakuszycach. 

Okazało się, że nie mamy jakiegoś dokumentu. Trzeba 

było dzwonić do Jeleniej Góry skąd go przywieziono. 

Na granicach krajów azjatyckich było bardzo niebezpiecznie. 

Szczególnie dla kierowcy. Zatrzymywał nas 

żołnierz z odbezpieczonym kałachem, naładowanym 

ostrą amunicją. Lufa tej broni była wycelowana w kierowcę. 

Wystarczyło, że żołnierz kichnie, a cała seria 

poleci w szofera. Pamiętam, że na granicy afgańskiej 

zatrzymano nas w ten sposób na przejściu, a parę 

metrów za szlabanem można było kupić coca colę. 

Uprosiliśmy żołnierza, żeby pozwolił nam podjechać 

do miejsca gdzie można było kupić ten napój. Na to 

z budynku granicznego wyszedł oficer i parę razy „z 

piąchy” walnął żołnierza w głowę, a potem dołożył mu 

jeszcze kilka kopniaków. I odezwał się do nas… po 

polsku. 

Okazało się, że chodził do szkoły rolniczej w Sobieszowie. 

Wytłumaczył nam, że mentalność żołnierza 

jest taka, że słowna reprymenda do niego nie dociera. 

Fizycznie zaś ukarany, zrozumie że zrobił rzecz niedozwoloną. 

Na ogół żołnierze celowali w kierowcę - czyli 

we mnie. Dlatego później, na wszystkich 

kontrolach, po zatrzymaniu uciekałem z 

miejsca za kierownicą i stawałem z boku z podnies 

i o n y m i r ę k a m i . To b y ł a n a j b e z p i e c z n i e j s z a s y t u a c j a . 

Podobnie było w drodze powrotnej. 

A z coca-colą to było tak: - jechaliśmy przez kilka pustyń. 

Bywało, że w jedną stronę na 50 km nic, tylko 

piach. I w drugą też piach. A tu siedzi facio i sprzedaje 

coca-colę, ze skrzyni wyłożonej lodem. 

Oni mieli do sprzedaży cały asortyment licencjonowanych, 

amerykańskich napojów! 

na wyprawie Annapurna 1979 

Wydawało nam się, że jak w gronie 15 

osób jedzie 9 ratowników GOPR-u, w 

tym czterech, zawodowych: - Marian 

Tworek, Jerzy Woźnica, Jerzy Pietrowicz 

i Wiktor Szczypka - to nie może się na 

wyprawie nic złego się przydarzyć. 

Nawet je ś l i są to góry wysokie. 

Stało się jedna k in acz ej . . 

Były 4 akcje ratownicze, które nawet 

dzisiaj, po 40 latach, jest mi bardzo 

trudno obiektywnie opisać. Dlatego 

zainteresowanych odsyłam do 

opracowań dr Jerzego Kolankowskiego i 

protokołów PZA. 

Pierwszy wypadek, w którym zginął Józef Koniak, 

miał miejsce, kiedy nie wszyscy, którzy jechali 

Jelczem, dotarli na bazę. 

Zaczęło się od tego, że na rekonesans kierownik 

wytypował dwóch doskonałych wspinaczy z Wrocławia 

i Koniaka. Ich zadaniem było dokonanie rozpoznania 

drogi od najłatwiejszej, zachodniej strony. 

Ponieważ istniała możliwość, że „z biegu” wejdą 

n a s z c z y t , k i e r o w n i k n i e c h c i a ł a b y d o t e g o d o s z ł o . 

Doszli do wysokości 6.100 metrów (przełęcz). W czasie 

schodzenia nastąpił wypadek. Opis tego wypadku 

jest w materiałach napisanych przez dr Kolankowskiego. 

W czasie tego wypadku stracili sprzęt i żywność. Wielicki 

i Piekutowski bez jedzenia wracali do bazy. Po 

drodze spotkali miejscowego Nepalczyka, od którego 

za złoty zegarek chcieli kupić garść ryżu. Ale Nepalczyk 

miał wyliczony prowiant na kilka dni pobytu w górach 

i odmówił sprzedaży. Obydwaj, skrajnie wyczerpani, 

głodni i podłamani śmiercią towarzysza, którego 

zwłoki zostawili pod przełęczą, dowlekli się do bazy. 

Wielicki nabawił się wtedy odmrożenia stopy. Opis 

tego wypadku jest też w dzienniku Jurka Pietrowicza. 

Akcja druga – transportowanie nieprzytomnego 

Małolata, z wysokości ponad siedmiu tysięcy 

metrów do bazy. Czyżewski był za młody na 

Himalaje. Wprawdzie w Tatrach wyznaczał lub tylko 

powtarzał w rewelacyjnym stylu najtrudniejsze drogi, 

ale w akcji na Annapurnie, prawie pod wierzchołkiem, 

dostał choroby wysokościowej. Miał tylko 18 lat (nasz 

oficer łącznikowy miał 23 lata, ale był z „miejscowych”) 

i jego organizm nie zaaklimatyzował się dostatecznie. 

Prawie pod szczytem stracił przytomność. 

Wielicki i Śmieszko zostawili go nieprzytomnego w miarę 

bezpiecznym miejscu i we dwóch weszli na szczyt. 

Według ustalonego planu, w drodze powrotnej powinni 

iść do bazy wschodnim zboczem. Ze względu na nieprzytomnego 

kolegę schodzili drogą, którą wyszli. 

Przeprowadzili w warunkach himalajskich 

wspaniałą i skuteczną akcję ratunkową. 

Pierwsze parę wyciągów spuścili Małolata jak 

worek (np. ziemniaków), a potem przejęła go grupa 

ratunkowa, która wyszła z bazy. (Po tej stronie mieliśmy 

z nimi łączność radiową). W miarę jak Małolat był 

transportowany do dołu, odzyskiwał przytomność i 

sprawność. 

Uzupełniając informacje o Małolacie dodam, że mimo 

braku pisemnej zgody rodziców na uprawianie taternictwa, 

od 16 roku życia wspinał się razem z wrocławskimi 

taternikami. 

Jesienią 1975 roku, a więc kiedy nie miał jeszcze 18 

lat, na zebraniach wrocławskiego KW wyświetlano 

napis przypominający o zakazie wspinania się z Małolatem. 

Kierownik, wstawiając go do grupy szturmowej 

chciał ustanowić „rekord młodości” w himalajskiej 

wspinaczce. 

18 19

Kiedy Pietkiewicz wrócił z Kathmandu, gdzie składał 

zawiadomienie o śmierci Koniaka, dowiedział się, że 

wykorzystując „okno pogodowe” Wielicki, Śmieszko i 

Czyżewski poszli na szczyt, z którego mieli schodzić 

stroną wschodnią. Była łatwiejsza i w miarę bezpieczniejsza. 

Pietkiewicz, nie wiedząc nic o zmianie drogi schodzenia 

(nie miał łączności z grupą szturmową i bazą) 

razem z Woźnicą, Ryznarem i Pietrowiczem poszedł 

stroną wschodnią Annapurny by zabezpieczyć ich 

schodzenie. Postanowili, że w zależności od stanu 

fizycznego grupy szturmowej, albo sprowadzą ich na 

dół, albo - jeżeli nie będzie takiej potrzeby - to sami 

pokuszą się o wejście na szczyt. 

Pietkiewicz, Woźnica, Ryznar i Pietrowicz w czasie 

podchodzenia północno-wschodnim zboczem spotkali 

grupę Japończyków. 

Jeden z nich był mocno kontuzjowany i potrzebował 

transportu w trudnym terenie. 

Z notatnika J. Pietrowicza: 

To było 1 maja 

„Obok nas nerwowo biega kilku Japończyków. Wpatrują 

się na pobliski wierzchołek Hiunchuli. Jurek Pietkiewicz 

próbuje się z nim porozumieć. Po chwili przychodzi 

– słuchajcie Japończycy mają wypadek trójka 

spadła z grani na Chinczuk organizują pomoc. Postanawiamy 

im przyjść z pomocą. 

Jurek Woźnica zabiera linę, przypinamy raki, bierzemy 

czekany i z kilkoma Japończykami idziemy na miejsce 

wypadku. 

Chcemy się spieszyć zaczyna się ściemniać. Po godzinie 

dochodzimy do grupki ludzi ciągnących jak się 

okazało poszkodowanego. 

Jurek Woźnica robi z liny prowizoryczne nosze. Poszkodowany 

jest przytomny, ale mocno potłuczony nie 

może chodzić, będziemy go znosić. 

Znoszenie trwa mozolnie, teren jest niebezpieczny 

idziemy brzegiem stromego lodowca, musimy asekurować 

się na sztywno. 

Doganiamy zespół transportujący który już dochodzi 

do pierwszych namiotów. Stan poszkodowanego jest 

niezadowalający. Lekarz japoński podejmuje decyzję 

sprowadzenia helikoptera.” 

Podczas tej akcji Pietrowicz doznaje kontuzji - naciągnięcia 

ścięgna u nogi. Dzięki zastosowanej sztywnej 

asekuracji wypadek Pietrowicza kończy się „tylko” 

skręceniem stawu skokowego. 

Woźnica i Pietrowicz z liny robią prowizorkę, na której 

znoszą rannego. Japończycy nie potrafili tego zrobić 

i ciągnęli go po śniegu. Profesjonalne działania naszych 

ratowników spowodowały, że transport rannego 

przebiegał szybko i sprawnie. Dodam, że wezwanie 

helikoptera w 1979 roku wiązało się z wielkimi wydatkami 

finansowymi. Było to dla polskich wypraw wtedy 

sprawą nieosiągalną. A Japończycy mogli sobie na to 

pozwolić! 

Działo się to w tym samym czasie, kiedy ze szczytu, 

Wielicki i Śmieszko, drogą podejścia spuszczali w dół 

nieprzytomnego Czyżewskiego. 

Dalszy przebieg działań był taki, że Woźnica i Pietrowicz 

wrócili do bazy, a Pietkiewicz i Ryznar poszli w 

górę. I to był ostatni z nimi nasz kontakt. O dalszym 

ich losie może świadczyć informacja od grupy japońskiej, 

którzy mówili nam, że widzieli dwie osoby wysoko, 

pod szczytem. Trzeciego albo czwartego maja 

ze zbocza południowych Annapurny do kotła zeszła 

lawina. Ogromna! Przysypało nas śniegiem w obozie, 

a z powodu ogromnej ilości pyłu jaki niosła zrobiło się 

całkiem ciemno. Nie wiadomo, czy to ona zmiotła naszych 

kolegów, czy zginęli w inny sposób. Kiedy nie 

wracali w ustalonym terminie, zorganizowaliśmy akcję 

poszukiwawczą. Nie przyniosła ona efektu. Nie udało 

się nam wynająć śmigłowca. Po kilku dniach uznaliśmy 

ich za zaginionych. Postanowiliśmy wracać do kraju. 

Do tematu „akcje” można jeszcze dopisać sprawę 

zapalenia wyrostka robaczkowego, która wyłączyła z 

akcji Piekutowskiego, i odmrożenie stopy przez Wielickiego. 

Po powrocie do domu pilnie śledziłem wszystkie wiadomości 

z Himalajów, w nadziei że znajdę wiadomość 

o tym, jak i gdzie zginęli Pietkiewicz i Ryznar. Ponad 

10 lat temu znalazłem wiadomość która mnie zainteresowała: 

- francuski himalaista mówił, że jego kolega, 

widział w klasztorze (nie mówił w jakim) dwóch mnichów, 

starszego i młodszego, którzy mimo ogolonych 

głów wyglądali na Europejczyków. 

Z podanego przez Francuza opisu nie mogłem wykluczyć, 

że mogli to być Pietkiewicz i Ryznar. Niestety! 

Nie udało mi się ustalić, kto był autorem tych relacji i 

jaki to był klasztor. Szkoda! 


Narkotyki – haszysz 

W bilansie sukcesów i klęsk Jeleniogórskiej wyprawy na Annapurnę, ważną sprawą jest temat narkotyków i nałogu 

któremu ulegli dwaj uczestnicy naszej wyprawy. Jest to bardzo smutne, bo ofiarami nałogu stali się: nasz 

najmłodszy kolega, który był wielkim objawieniem i nadzieją w polskim taternictwie, i najstarszy uczestnik wyprawy. 

A zaczęło się wszystko bardzo niewinnie: - kiedy do wyprawy dołączyli tragarze wywodzący się z miejscowej 

ludności, zauważyliśmy, że wszyscy oni palą. Początkowo myśleliśmy, że to papierosy, ale to był haszysz. 

Palili wszyscy tragarze. Nawet te dwie kobiety. Jedna z nich, po dniu pracy „dorabiała” sobie w namiocie z tragarzami 

na ślubną wyprawę. 

Próbowaliśmy i my wszyscy popalać haszysz, ale wypaliliśmy tylko kilka skrętów. Natomiast dwaj nasi koledzy 

zostali całkowicie wciągnięci w nałóg. Do kraju transportowali roślinki, czyli tak zwaną „trawkę”. W czasie drogi 

powrotnej do kraju, obydwaj popalali haszysz . Pewnego razu, podczas jazdy na tzw. „burubahajce”, przy 

temperaturze powietrza 45 stopni C, ten starszy mocno przesadził z paleniem. Pewnie wydawało mu się, że 

jest ptakiem. Stał na „burubahajce” i machał rękami. Próbował fruwać . Skończyło się tym, że spadł na ziemię. 

Siedziałem w kabinie, ledwo żywy ze zmęczenia i upału. Nagle zobaczyłem, że coś przeleciało obok szyby w 

drzwiach Jelcza i spadło. Wychyliłem się i zobaczyłem leżącego na ziemi kolegę. Okazało się, że w czasie upadku 

z „burubahajki” złamał 3 żebra. Do kraju wrócił z zabandażowaną klatką piersiową. 

„Burubahayka” 

lub „burubahajka”, to miejsce 

na dachu ciężarówki, nad kabiną 

kierowcy. 

Można tam siedzieć i spać. 

Nazwa pochodzi od afgańskiego 

życzenia dobrej podróży: 

„Buru ba Khair”. 


20 21

Od miejscowego kierowcy dowiedziałem się, że po tej 

drodze należy jechać albo bardzo wolno, albo szybko. 

Ta informacja uchroniła mnie od kupowania nowych 

opon. 

Wymijanie na drogach z miękkim poboczem, gdzie jest 

miejsce tylko na jeden samochód, jest bardzo trudne. 

Pojazd „słabszy” musi ustąpić większemu i silniejszemu. 


DROGA POWROTNA 

Po zwinięciu bazy wyprawy podjechaliśmy do Pokhary 

a potem do Kathmandu, gdzie polski dyplomata załadował 

na auto swoje skrzynie. 

Inne wyprawy też transportowały jego bagaże. Powstało 

z nich Muzeum Oceanu w Warszawie. 

Ruszyliśmy w drogę powrotną do kraju. 

W Indiach, mimo bardzo ostrożnego picia napojów 

„złapałem” amebę. Niszczyła mój przewód pokarmowy 

przez całą drogę do Polski. To było bardzo męczące, 

przy temperaturze powyżej 40 stopni C. 

W dodatku tam obowiązuje ruch lewostronny, a ja jestem 

przyzwyczajony do prawostronnego. Na miejsca 

noclegowe przyjeżdżałem fizycznie wykończony. Ratowałem 

się szklaneczką whisky z colą. 

Co za wspaniały smak! Pamiętam go do dzisiaj. 

Z powodu ameby, która wywołała uciążliwą biegunkę, 

schudłem 10 kilogramów. Wyleczyłem się z niej dopiero 

w Instytucie Chorób Tropikalnych w Gdańsku. 

Dodatkową trudnością w prowadzeniu Jelcza było rozmoknięte 

pobocze, po deszczach monsunowych. 

Prowadząc auto musiałem bardzo uważać, bo w tych 

azjatyckich krajach nie obowiązują żadne przepisy o 

ruchu drogowym. 

A może nawet ich nie ma. 

Cztery lata wcześniej, kiedy wracałem z wyprawą studencką, 

przejeżdżałem w Indiach przez piękną miejscowość 

- Simla. 

To jest takie „hinduskie Zakopane”. 

Ulice w tym mieście są bardzo wąskie. Jeżdżące po 

nich autobusy (bez szyb, bo jest gorąco) miały poobcierane 

boki. Było to spowodowane mijaniem się „na 

milimetry”. 

Bałem się, że będę uczestniczył w takich obtarciach i 

do Kraju powrócę zniszczonym autem. Za Simla trafiliśmy 

na odcinek drogi długi na około 40 kilometrów, 

zbudowany z bardzo ostrego łupka. Taka nawierzchnia, 

przy jeździe z nieodpowiednią szybkością, bardzo 

niszczy opony. Po przejechaniu kilku kilometrów zatrzymaliśmy 

się, żeby ulżyć pęcherzom. 

Zobaczyłem, że opony naszego auta są mocno pocięte. 

Wyobraźcie sobie, że naprzeciw siebie jadą dwa auta. 

Jadą tak naprzeciw, aż ten, mniej wytrzymały kierowca, 

nerwowo zjeżdża na pobocze. 

Taki zjazd może spowodować, że koła ugrzęzną w poboczu 

i auto ściągnie do rowu. 

Raz przydarzyło mi się coś takiego, i tylko dzięki pomocy 

kierowcy „miejscowego” samochodu udało mi 

się wyjechać z rowu na drogę. 

Jelcz w tym zdarzeniu nie ucierpiał. Był sprawny do 

kontynuowania jazdy. Ale największy kłopot miałem w 

Iranie. 

Sąd za potrącenie pieszego, 

na szczęście „tylko” kobiety. 

Z Pakistanu wjechaliśmy do Afganistanu a potem do 

Iranu. Na trasie do Teheranu pod samochód wpadła mi 

kobieta. A działo się to w czasie, kiedy w Iranie zwyciężyła 

już rewolucja, która obaliła Pahlawiego. 

Krajem rządzili religijni fanatycy, którzy wprowadzili całkowitą 

prohibicję. Wyobrażacie sobie, co by się działo 

u nas, gdyby taką prohibicję nagle wprowadzono? 

A było to tak: - dojeżdżaliśmy już do Teheranu, kiedy 

na prostej drodze, z grupy kobiet idących poboczem 

szosy w tym samym kierunku w którym jechaliśmy, jedna 

z nich odłączyła się od grupy i weszła na środek 

jezdni. Prosto przed maskę Jelcza. Nie zdążyłem wyhamować. 

Kobieta upadła. 

Wyleciała jej sztuczna szczęka. Kobieta była mocno 

potłuczona. Załadowano ją na jakiś irański samochód 

i zabrano do szpitala, a nas otoczył tłum miejscowych 

ludzi. Na szczęście ktoś wezwał policję. 

Wprawdzie po rewolucji wymieniono już wielu policjantów 

na „rewolucyjnych”, ale z braku fachowców pozostawiono 

funkcjonariuszy drogówki z czasów Pahlawiego. 


Byli to ludzie, którzy jako jedyni urzędnicy mówili po 

angielsku. Spisując wydarzenie zabierali nam paszporty. 

Sprawdzali stan techniczny auta. 

Szczególnie stan hamulców. Przy wykonywaniu tych 

czynności bardzo narzekali na prohibicję. 

I to nas uratowało! 

Daliśmy im w prezencie reklamówkę z alkoholami. To 

bardzo przyspieszyło sprawę. 

Oni jeszcze w tym samym dniu oddali dokumentację 

wypadku do sądu. 

Na drugi dzień odbyła się rozprawa. Sąd uznał, że ja, 

jako kierowca jestem niewinny, ale miałem wypadek z 

udziałem bardzo biednej kobiety, która leży w szpitalu 

i nie ma pieniędzy na leczenie. 

Dlatego mam dać jej mężowi 100 dolarów. 

Powiedziałem, że mam tylko 50, bo wracamy z wyprawy. 

I sąd się zgodził na tę kwotę. Na sali sądowej dałem 

jej mężowi 50 dolarów, a sąd oddał nam paszporty. 

Tak szybko, jak tylko się dało, pojechaliśmy na granicę. 

Za pośrednictwem polskiej ambasady dowiedzieliśmy 

się, że kobieta wyszła z tego wypadku bez szwanku i 

że była głucha. 

Policjanci powiedzieli mi, że miałem wielkie szczęście, 

że nie potrąciłem krowy lub mężczyzny. 

Kobieta u Muzułmanów jest mało ceniona. Za krowę 

lub mężczyznę na pewno dostałbym się do więzienia. 

22 

23

KONIEC 

WYPRAWY 

Jelcz wjeżdża do Indii - foto: Roman Hryciów 

Z Iranu, przez Irak i Turcję jechaliśmy przez tereny 

walczących Kurdów. Chociaż nie mieli do tego żadnego 

prawa, zatrzymywali nas i kontrolowali pod lufami 

„kałachów” naładowanych ostrą amunicją. Wcześniej, 

na granicy Pakistanu i Indii spaliśmy w namiotach pod 

drzewami, a w ich koronach kilka razy latały kule wystrzeliwane 

przez obydwie strony wiecznego konfliktu. 

Wreszcie, Europa! 

Przejazd przez Jugosławię i Austrię. I wreszcie Czechosłowacja. 

Pamiętam, jak po minięciu Pragi, na horyzoncie 

zobaczyliśmy odległe szczyty naszych Karkonoszy. 

Na przejściu granicznym w Jakuszycach celnicy ustawili 

nas za budynkiem urzędu granicznego i kazali nam 

czekać na „szwarcbrygadę” ze Zgorzelca. (”Szwarc” – 

bo kontrole robili w czarnych kombinezonach). Przestaliśmy 

do południa spokojnie, bo haszysz dawno 

koledzy wypalili, a sadzonki które do domu wieźli nie 

były wtedy jeszcze zakazane. 

Zanim wjechałem do Jeleniej Góry zostawiłem po drodze 

Dejnarowicza i Pietrowicza. 

Wreszcie wróciłem do domu, gdzie z radością powitały 

mnie żona i córka. 

Ale nie był to koniec mojej pracy dla ekspedycji. Musiałem 

odwieźć do Wrocławia lekarza i skrzynie „dyplomatyczne” 

polskiej placówki w Kathmandu. Musiałem 

też odwieźć auto do Jelcza i oddać wypełniony dziennik 

uwag z eksploatacji Jelcza. 

Za wyjątkiem drobnych awarii (jak uszczelki i płyny) 

Jelcz sprawował się bardzo dobrze. 

Wróciłem do domu i odkryłem jakim wspaniałym meblem 

jest krzesło! Po ciężkiej harówce za kierownicą 

Jelcza, po trudnych rozmowach z kolegami i rodzinami 

uczestników organizm domagał się wypoczynku. 

Musiałem pojechać do Gdańska, by w Instytucie Chorób 

Tropikalnych pozbyć się ameby. I wrócić do swojej 

właściwej wagi. 

A że wolność jest w górach, to pojechałem 

na tydzień do Chatki pod Śmielcem. 

I tam odżyłem. 

Dzisiaj, po 40 latach od wyprawy, z uwagą nadal szukam 

informacji o Himalajach. 

Szokują mnie zmiany, jakie zaszły w Nepalu i w sprzęcie 

jakim dzisiaj posługują się ekipy zdobywające 

ośmiotysięczniki. 

Jedna z najważniejszych spraw, to łączność. 

Przypomnę, że Pietkiewicz przez 3 dni biegł do Kathmandu 

by złożyć meldunek o wypadku Koniaka. I trzy 

dni z powrotem do bazy. 

Dzisiaj takie sprawy załatwia się bez opuszczania bazy 

przez łączność satelitarną. 

Kiedy w maju tego roku pod Annapurnę pojechała ekipa 

„dzieci himalaistów 1979”, przez cały czas miałem 

z nimi łączność. 

Dzięki nim byłem znowu w naszej bazie. 

Oglądałem „naszą górę” tak jak 40 lat temu. 

I miejsce gdzie była nasza baza. Hej! Łza się kręci w 

oku! 

Z przekazanych przez „młodych” zdjęć i filmów widzę, 

jaki wielki postęp dokonał się w tym malutkim górskim 

kraju. 

Pamiętam, jak raz w czasie naszej wyprawy postanowiliśmy 

nocować w hotelu. 

Pomieszczenie, które dostaliśmy jako „hotelowy pokój”, 

było dużym kurnikiem zamieszkałym przez kury. 

A dzisiaj, jak to widziałem na filmie, jest tam sieć hoteli 

pobudowanych z kamienia i materiałów budowlanych, 

które na tę wysokość dowieziono pewno śmigłowcami. 

Albo wniesiono na plecach tragarzy. Zmieniły się też 

ceny: - myśmy płacili tragarzom 1$ za dzień pracy. 

Dzisiaj trzeba zapłacić 20$. 

Czterdzieści lat temu nie było w 

Nepalu śmigłowców, które mogłyby 

latać na wysokościach ponad 

4000 metrów. Dzisiaj dolatują 

znacznie wyżej. 

Te maszyny przylatują na okres 

wspinaczkowy z różnych krajów 

europejskich i są na bazach, do 

dyspozycji za odpowiednią kwotę, 

dla himalaistów i trekkingowców. 

Zmienili się też Nepalczycy. W 

czasie naszej wyprawy żyli oni tak, 

jak czterysta lat temu. 

Nie interesowały ich takie rzeczy 

jak zegarki. 

Nie „umieli” kraść. 

Dzisiaj, jak widziałem to na filmach „młodych”, Kathmandu 

nie różni się od innych azjatyckich miast. Skutery, 

samochody. A króluje „tojota”. 

Zmieniły się też górskie szlaki, na których pobudowano 

wspaniałe wiszące mosty – kładki. 

My musieliśmy przechodzić z jednego zbocza na drugi 

schodząc nieraz 200 metrów w dół i tyleż podchodząc. 

foto: archiwum Jakuba Koniaka 


W dodatku te szlaki, które kiedyś były wąskie (na jedną 

osobę) teraz są szerokie jak ulice. I dzięki mostom 

idzie się „po równym”. 

Zszokowało mnie opublikowane kilka dni temu w internecie 

zdjęcie „kolejki” na Everest. Trzysta osób jednego 

dnia! Tłok większy niż na Śnieżce! 

Za ponad 130 tysięcy dolarów każdy może być na najwyższej 

górze Świata. 

I w zejściu umrzeć. 

Tak wygląda cywilizacja Himalajów. Smutne! 

24 

25

PROJEKT JELCZ 

Historia Wiktora Szczypki, kierowcy Jelcza z wyprawy Annapurna South 1979, bez wątpienia przyczyniła się 

do projektu rekonstrukcji historycznej ciężarówki wyprawowej. Ta historia była jednym z katalizatorów do działania, 

w wyniku którego podjęto decyzję o zakupie Jelcza – Jeżdżącego Pomnika Złotej Dekady Polskiego 

Himalaizmu. 

„Jeszcze Tu Powrócę” 

W związku z powyższym Fundacja Pietrowicz Śladami Uczestników 

poszukuje także partnerów biznesowych do projektu, którego celem 

jest rekonstrukcja i adaptacja Jelcza w celu jeszcze jednego wyjazdu 

tą historyczną ciężarówką w Himalaje. 

Planowany na 2020 r. wyjazd, upamiętni tym samym okrągłą, 40-tą 

rocznicę zdobycia Everestu. Obchody tego Jubileuszu planowane są 

także w Polsce, a Jelcz będzie ich symbolicznym urozmaiceniem. 

Kierując się celami statutowymi Fundacji, zaplanowane zostało także 

zawiezienie w Himalaje tą ciężarówką darów dla lokalnej społeczności, 

równo 5 lat po trzęsieniu ziemi w Nepalu. 

Dla przedstawiciela 

partnerów 

strategicznych 

umożliwione zostanie 

czynne uczestnictwo w 

wyjeździe 

Więcej na temat wyprawy na Annapurna South oraz samych relacji z 

uczestnikami będzie można przeczytać w książce „Jeszcze Tu Powrócę”. 

Reportaże uczestników tej wyprawy będą niezastąpionym uzupełnieniem 

książki, które wzbogaci jej charakter oraz przybliży jej Czytelnikom tę ważną 

dla dolnośląskiego regionu wyprawę sprzed lat. 

Wydanie książki planowane jest na maj 2020 r. 

Zainteresowanych tą tematyką oraz chcącym wpłynąć na jakość wydania 

książki zachęcamy do bezpośredniego kontaktu z autorem pod adresem: 

pietrowicz@sladamiuczestnikow.pl 

Podmioty zainteresowane współpracą zapraszamy do kontaktu pod 

adresem: 

pietrowicz@sladamiuczestnikow.pl 

Prezentacja i inauguracja ciężarówki Jelcz będzie miała miejsce na XXIV Festiwalu Górskim 2019 w Lądku 

Zdroju, na który już teraz w imieniu kwartalnika Ratownictwo Górskie oraz zarządu Fundacji Pietrowicz 

Śladami Uczestników serdecznie zapraszamy. 

grafika: Jarosław Janas 

lub na naszym funpage: 

www.facebook.com/sladamiuczestnikow 

26 27

Ratownictwo Górskie - Zeszyt Historyczny Nr 1/2019

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?