25.07.2019 Views

დეკანოზი ლევან ფირცხალაიშვილი - ნიკოლოზ გულაბერისძე „რუსთველი“

დეკანოზი ლევან ფირცხალაიშვილი - ნიკოლოზ გულაბერისძე „რუსთველი“ („ვეფხისტყაოსნის ფაბულა“) ახალი იერუსალიმი

დეკანოზი ლევან ფირცხალაიშვილი -
ნიკოლოზ გულაბერისძე „რუსთველი“
(„ვეფხისტყაოსნის ფაბულა“)
ახალი იერუსალიმი

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

dekanozi levan fircxalaiSvili<br />

nikoloz gulaberisZe `rusTveli~<br />

(`vefxistyasosnis~ fabula) <br />

axali ierusalimi<br />

81


dekanozi levan fircxalaiSvili<br />

nikoloz gulaberisZe `rusTveli~<br />

(`vefxistyasosnis~ fabula) <br />

axali ierusalimi<br />

Tbilisi<br />

2019w


eZRvneba Cveni eris mamamTavris uwmindesisa da<br />

unetaresis kaTolikos patriarqis ilia meoris<br />

epoqalur moRvaweobas<br />

kompiuteruli<br />

uzrunveloyofa: leqso oTaraSvili<br />

wignSi vefxistyaosnis strofebis numeracia moyvanilia,<br />

nodar naTaZis gamocemuli saskolo gamocemidan<br />

`SoTa rusTaveli - vefxistyaosani~ Tb.2014w<br />

ISBN: 978-9941-8-1544-7


nawili I<br />

SoTa rusTvelis da kaTolikos patriarqi nikoloz<br />

gulaberisZis istoriuli wyaroebis Sejerebulma analizma<br />

migviyvana im daskvnamde, rom SoTa rusTavelia<br />

nikoloz gulaberisZis fsevdonimi da jvris monaster-<br />

Si arsebuli freska aris nikoloz gulaberisZis freska<br />

SoTa rusTavelis fsevdonimiT, rac cxadia im uxerxulobasac<br />

faravda, rom nikoloz gulaberisZe am dros<br />

gadamdgari iyo patriarqobidan, magram am daskvnis<br />

gamotanaze ufro didi damajerebloba TviTon `vefxistyaosanma~<br />

mogvca, rac pirvelive strofidan ikveTeba:<br />

„romelman Seqmna samyaro ZaliTa miT ZlieriTa,<br />

zegardmoT arsni suliTa yvna zeciT monaberiTa,“<br />

(vefx. 1, 1-2)<br />

nikoloz gulaberisZem, cxadia, icoda, rom moses<br />

romeli RmerTic gamoecxada Seuwvel mayvalTan. misi<br />

saxeli iyo „romelman“, romelic mas RmerTma auwya: „da<br />

hrqua RmerTman moses: „me var RmerTi, myofi romeli<br />

var“ (Zv. aRTqma -gamosvlaTa 3-14.)<br />

ese igi „romelman“ aris mama RmerTis saxeli, Zali-<br />

Ta miT ZlieriTa - Ze RmerTis saxeli, zegardmo arsni<br />

- angelozebi, xolo suliTa hyvna - es aris suliwminda<br />

RmerTi, ese igi, am poemis weras iwyebs yovladwminda<br />

samebis saxeliT da SefarviT naxsenebia RvTismSobelic,<br />

Zveli aRTqmis sjulic da mose winaswarmetyvelic.<br />

wm. mamebis swavlebis mixedviT, Seuwveli mayvali<br />

aris winasaxe RvTismSoblisa.<br />

Cven viciT, rom nikoloz gulaberisZe saqarTvelos<br />

patriarqi iyo, es TviTon miuTiTebs `vefxistyaosnis~<br />

wignis kiTxvis wesze, axal xedvaze.<br />

nikoloz gulaberisZe, rogorc saqarTvelos patriarqi,<br />

mTel ers darigebas aZlevs, ioane naTlismcem-<br />

3


lis da macxovris qadagebisaebr.<br />

„raca vis ra bedman misces,<br />

dasjerdes da mas ubnobdes:<br />

muSa miwyiv muSakobdes,<br />

meomari gulovnobdes.“ (vefx.11).<br />

da man hrqua maT: nuvis aWirvebT, nuca cilsa SeswamebT<br />

da kma geyavn roWiki Tqueni (lukas saxareba 3-14).<br />

kaTolikos patriarqi RvTis winaSe valdebulicaa<br />

nebismeri profesiis adamians qristianuli zneobisa da<br />

moralisaken mouwodos, magram misTvis sruliadac araa<br />

saWiro nebismier profesiis muSaks misi profesia aswavlos,<br />

es misTvis miuRebelicaa. amitomac `vefxistyaosnis~<br />

kiTxvis axali wesis saidumlo imaSia, rom nikoloz<br />

gulaberisZe aswavlis, Tu rogor waikiTxon misi Semoqmedeba,<br />

Tu ra xerxebi da Sairebia SigniT da rom es<br />

yvelaferi Tavidan bolomde erTianobaSia mocemuli.<br />

es ki imas niSnavs, rom ra swavlebac aqvs poeziis saxeobebze,<br />

es mxolod `vefxistyaosans~ exeba da araviTar<br />

SemTxvevaSi danarCen sxvas. ese igi rac aris `vefxistyaosnis~<br />

kiTxvis wesis mTavari saidumlo.<br />

Tamar mefis epoqaSi qarTveloba marTlmadideblobas<br />

niSnavda. es miTiTebulia prologSi, rom am wignis<br />

wakiTxvis dros araviTar SemTxvevaSi ar unda gadauxvio<br />

marTlmadideblur swavlebas, arc marcxniv da arc marjvniv<br />

da ar unda gaijiutde, „viTarca jori“ (vefx.15-4)<br />

„maSinRa naxeT meleqse da misi moSairoba,<br />

ra veRar mihxvdes qarTulsa, dauwyos leqsman Zviroba,<br />

ar Seamoklos qarTuli, ara qmnas sityva-mciroba,<br />

xel-marjved scemdes Cogansa, ixmaros didi gmiroba.“<br />

(vefx. 14)<br />

TinaTinze fiqriT ambobs avTandili:<br />

„ityvis: «he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad,<br />

erT-arsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad,“(vefx.845)<br />

`vis xatad RmrTisad gityvian filasofosni winani“<br />

(vefx. 846).<br />

4


am ori strofidan vxvdebiT, rom TinaTini aris<br />

marTlmadidebeli eklesia, wminda mamebi amboben, rom<br />

eklesia mistiuri sxeulia qristesi, ese igi TinaTini<br />

marTlmadidebeli eklesiaa!!!<br />

martivi dasanaxia, vis gulisxmobs rusTveli tarielSi<br />

da vis avTandilSi:<br />

„mo, davsxdeT, tarielisTvis cremli gvdis SeuSrobili;<br />

misebri marT dabadebiT vinmca yofila Sobili!“<br />

(vefx. 7, 1-2).<br />

marTl dabadebiT - aq igulisxmeba adamis dabadeba,<br />

adamis Semdeg ucodvelad mxolod ufali Cveni ieso<br />

qristea dabadebuli, xolo tarielis da avTandils Soris<br />

romelia adami da romeli qriste, umartivesi misaxvedria.<br />

„vimowmeb RmerTsa cxovelsa, maTebriv arvin Sobila!“<br />

(881, 4).<br />

ese igi tarieli adamia, xolo avTandili ieso<br />

qriste.<br />

me Zalian mokled minda visaubro `vefxistyaosnis~<br />

raobaze, mxolod fabulaze minda garkveuli warmodgena<br />

mogceT, xolo mTliani suraTis Tavidan bolomde<br />

asaxsnelad kidev garkveuli samuSaoebi maqvs Casatarebeli,<br />

raSic, cxadia, Teologebi da rusTvelologebic<br />

damexmarebian, axla mxolod nawyvet-nawyvet monakveTebs<br />

amovkrebT.<br />

arabeTis da indoeTis Svidi samTavro es aris xedva<br />

mTeli samyarosi, indoeTi da arabeTi es orive erTi samyaroa,<br />

eqvs dReSi Seqmnili, meSvide dReSi Cven vcxovrobT<br />

da `vefxistyaosanSi~ moqmedebac meSvide dRe-<br />

Si xdeba. erTi indoeTis mxridan irCeva, xolo meore<br />

arabeTis, garkveuli drois Semdeg indoeTia israeli,<br />

xolo arabeTi - saqarTvelo. anu indoeTi Zveli aRTqmis<br />

mxridan ganixileba, xolo arabeTi axali aRTqmis<br />

mxridan.<br />

aseve rusTveli biblias moixsenebs simbolurad<br />

5


sparsuli ambiT, anu man qarTulad naTargmanebi biblia<br />

hpova da leqsad gardaqmna, dasawyisi adamis gaCenidan<br />

vidre meored mosvlamde.<br />

„ese ambavi sparsuli, qarTulad naTargmanebi<br />

vpove da leqsad gardavqmen xelixelsagogmanebi“<br />

(vefx. 8 -1).<br />

cxadia, `vefxistyaosani~ aris mistiuri sulieri<br />

wigni - winaswarmetyveleba, iseve, rogorc mesame ezras<br />

wigni da amis kiTxvis Semecnebas dionise areopagelis<br />

naSromebi gvaZlevs.<br />

„am saqmesa memowmebis dionosi brZeni, ezros:“ (vefx.<br />

182-1).<br />

Tavdapirvelad ganvixiloT jvarcmis ori epizodi:<br />

pirveli TinaTinisgan avTandilis gagzavna mis ymis sa-<br />

Zebnelad.<br />

pirveli arabeTis mxridan:<br />

„avTandil jda marto sawols, ecva oden marT perangi,<br />

imRerda da ixarebda, wina edga erTi Cangi.“ (vefx 124,<br />

1-2)<br />

mogexsenebaT, Cangi simboloa daviT winaswarmetyvelis<br />

fsalmunebisa - aq ki nawinaswarmetyvelebia kerZod<br />

21-e fsalmunis sityvebi: „da kuarTsa Cemsa zeda ganigdes<br />

wili“<br />

macxovris xorcieli sikvdili aRwerilia oTxive<br />

maxarebelTan. amitom rusTveli ambobs:<br />

„avTandil igi mindori oTx-axmiT gardaira,<br />

daagdo zRvari arabTa, sxvaT zRvarTa are iara,“ (vefx.<br />

183, 1-2).<br />

daagdo zRvari niSnavs, rom ganeSora am samyaros<br />

da Cavida suli jojoxeTis Sesamusravad.<br />

TinaTinze ki weria:<br />

„gaZrcvilsa tansa emosnes yaryumni usapironi,<br />

eburnes moSliT rideni, fasisa Tqmad saWironi,<br />

hSvenodes Savni wamwamni, gulisa gasagmironi,<br />

6


mas TeTrsa yelsa exvivnes grZlad Tmani ar-uxSironi“<br />

(vefx. 127).<br />

„gaZrcvilsa tansa emosnes“ - aq saubaria qristes<br />

eklesiaze. es imas niSnavs rom eklesia jer suli wmindis<br />

madliT ar iyo Semosili, mxolod qristes saxeliT<br />

da ZaliT iyo Semosili, xolo sruli daarseba eklesiisa<br />

moxda sulTmofenobis dros. anu eklesiis Sinagani<br />

sxeulis Semosva. amitom axsenebs „gaZrcvilsa tansa<br />

emosnes“.<br />

sanam meored movixseniebdeT jvarcmas, gavuyveT:<br />

jvarcmis Semdeg macxovris suli midis jojoxeTSi jojoxeTis<br />

Sesamusravad da adamis da yvela marTali adamianis<br />

amosayvanad, xolo rac Seexeba tariels, aq aris<br />

ara xorcieli Sexvedra, aramed sulieri, amitomac weria:<br />

„maT akoces erTmanerTsa, ucxoebiT ar dahrides,<br />

vardsa xleCdes, bageTagan kbilni TeTrni gamosWvirdes,<br />

yeli yelsa gardaaWvdes, erTmanerTsa autirdes,<br />

qarvad Seqmnnes iagundni maTni, Tuca lalad Rirdes.“<br />

(vefx. 288).<br />

es aris ieso qristes sulis Sexvedra adamTan da<br />

misi gamoxsna, xolo mimavali yvelas emoyvreba, es aris<br />

marTali sulebis gadarCena, xolo yvelaze saintereso<br />

momenti, WeSmariti gasaRebi `vefxistyaosanSi~ aris:<br />

tarielisken mimavalma avTandilma Svidi dRis<br />

savalidan dainaxa maRali mTa romlis, Ziridanac wyali<br />

modioda<br />

`mas mihxvda wveri sadgurad maRlisa mTisa didisa,<br />

gamoCnda muniT mindori, savali dRisa Svidisa.<br />

mis mTisa Zirsa wyali dis, arad sandomi xidisa,<br />

orgniTve tyesa Seekra napiri wylisa kidisa.~ (vefx.<br />

189)<br />

`zeda wadga, Seeqcevis, droTa, dReTa angariSobs;<br />

Tveni esxnes oraniRa, amad sulTqvams, ara iSobs;<br />

7


“va, Tu saqme gamimJRavndes!„ – kvla amisTvis gulmoSiSobs<br />

–<br />

„avsa kargad vervin Secvlis, Tavsa axlad vervin<br />

iSobs“ (vefx. 190)<br />

Svidi dRis savali - es niSnavs adamidan meSvide<br />

mamamTavars. es aris enuq marTali, romelic RmerTma<br />

cocxlad aiyvana zecaSi. `mogviano xanis ebrauli gamocema<br />

enoqs miiCnevs damwerlobis, maTematikisa da astronomiis<br />

gamomgoneblad.~[giorgi gvasalia, `Sesaqmis~<br />

ganmarteba, tomi I, Tb.2014w. gv.147] zustad enuqze aqvs<br />

rusTvels naTqvami:<br />

„Cemi aw caniT yovelman, mas vaqeb, vinca miqia;<br />

ese miCs didad saxelad, ar Tavi gamiqiqia!<br />

igia Cemi sicocxle, uwyalo viTa jiqia;<br />

misi saxeli SefarviT qvemore miTqvams, miqia“ (vefx.<br />

19).<br />

swored aq ikiTxeba, rom nikoloz gulaberisZes<br />

RmerTma enuq winaswarmetyvelis saSualebiT miawoda<br />

is madli, romeli madliTac daiwera `vefxistyaosani~,<br />

amitomac ambobs rusTveli ase darmwunebiT:<br />

„vpove da leqsad gardavTqvi, saqme vqmen saWoWmanebi,<br />

Cemman xel-mqmnelman dammarTos laRman da lamazman<br />

nebi“ (vefx. 8, 3-4).<br />

magram poemis saxeli `vefxistyaosani~ ar aris, aramed<br />

am poemis Tavdapirveli avtoriseuli saxeli aris<br />

rusTveli, ambobs kidevac TviTon:<br />

„me, rusTveli xelobiTa, viqm saqmesa ama dari:<br />

vis hmorCilobs jari spaTa, misTvis vxelob, misTvis<br />

mkvdari;<br />

davuZlurdi, mijnurTaTvis kvla wamali arsiT ari“<br />

(vefx. 9, 1-3).<br />

ese igi Cemi naxelavia rusTveli da Cemi Tanamdeboba<br />

kaTolikos patriarqobaa, mkvdari niSnavs bers, da<br />

davuZlurdio rom ambobs, es zustad im asakSi ambobs,<br />

romeli asakiTac jvris monasterSia freskaze gamosaxu-<br />

8


li. sworedac rom es gamocxadeba miiRo enuq winaswarmetyvelidan,<br />

amitom simdablis gamo gadadga patriarqobidan<br />

da wavida ierusalimSi da RvTis gangebulebam<br />

aTonis mTazec Semoatara. nikoloz gulaberisZem aTonis<br />

iverTa monasterSi biblioTekac moawyo, sadac Cvens<br />

naSromebs _ gamouCenels Tu gamoCenils, naTargmns Tu<br />

uTargmns, gaecno.<br />

avtors oTxjer aqvs naxsenebi rusTveli, rusTveli<br />

aris am poemis saxelwodebac da nikoloz gulaberisZis<br />

fsevdonimic, rusTveli ororjeraa moxsenebuli prologsa<br />

da epilogSi pirvel SemTxvevaSi sakuTari fsevdonimi,<br />

xolo meore SemTxvevaSi poemis saxelwodeba:<br />

„davje, rusTvelman gavleqse, misTvis guls laxvarsobili,<br />

aqamdis ambvad naTqvami, aw margaliti wyobili.“ (vefx.<br />

7, 3-4)<br />

„me, rusTveli xelobiTa, viqm saqmesa ama dari:“<br />

vis hmorCilobs jari spaTa, misTvis vxelob, misTvis<br />

mkvdari;“ (vefx. 9, 1-2).<br />

„vwer vinme mesxi meleqse me rusTvelisad amisa.“<br />

(vefx. 1658, 4).<br />

„tariel - missa rusTvelsa, misTvis crem-SeuSromelsa.“<br />

(vefx. 1662, 4).<br />

Sexvedris dros adami uyveba macxovars mTeli kacobriobis<br />

codvebs, mis pirvel dacemas, samoTxidan<br />

rom gamoidevna:<br />

„radgan boroti gulis pirveli mtvirTveli adami<br />

Secda da iZlia, aseve yvela, vinc misgan iSva. mesame<br />

ezra (3-21)“<br />

„radgan borotebis Teslis marcvali adamis gulSia<br />

dasabamidan CaTesili da raodeni ukeTureba warmoSva<br />

dRemde da kidev warmoSobs, vidre mkis Jami moawevdes.<br />

(mesame ezra 4-30)“<br />

ufro mometebiT gansakuTrebiT axsenebs jvarcmis<br />

epizods. rogorc codviT dacemulebi da maTgan gamom-<br />

9


dinare codvis pirveli pionerebi adami da eva avtors<br />

hyavs gamoyvanili macxovris jvarcmis win sinedrionis<br />

krebaSi, sadac mRvdelmTavari anania ambobs:<br />

„ver mogifiqrebiaT, rom gvijobs erTi adamiani<br />

mokvdes xalxisTvis, vidre mTeli eri daiRupos“.(ioanes<br />

saxareba Tavi 11 -50).<br />

man Tavisdauneburad Tqva suliwmindis sityvebi.<br />

amis paralelur sityvebs nestani ambobs:<br />

„qmna marTlisa samarTlisa xesa Seiqms xmelsa nedlad“<br />

(vefx. 548, 4).<br />

romelic Tavisdauneburad aris suliwmindismieri<br />

sityvebi - rusTveluri jvarcmis tropari.<br />

tarieli midis im ymis (sasiZos) mosaZebnad da klavs<br />

mas:<br />

„usisxlod movkal igi glax, Tuca xmda sisxlTa<br />

dadeniT“ (vefx. 563, 4).<br />

aq naxsenebia macxovris jvarze sikvdili da is momenti,<br />

rodesac erT-erTma jariskacma macxovars Subi<br />

ugmira. 33. xolo mo-raჲ-vides iesuჲsa da ixiles igi,<br />

rameTu momkudar iyo, ara ganutexnes wჳvni misni, 34.<br />

aramed erTman erisaganman laxuriTa ugumira guerdsa<br />

missa, da meyseulad gardamoჴda sisxli da wyali. (ioanes<br />

saxareba 19).<br />

„karvis kalTa CaxlaTuli CavWer, Cavakarabake“ (vefx.<br />

564, 1).<br />

macxovris sikvdilis Semdeg taZris kretsabmeli<br />

ganipo orad.<br />

„da aha, kretsabmeli igi taZrisaჲ mis ganipo orad,<br />

zeiTgan vidre quemde“ (maTe 27-51).<br />

„ymasa ferxTa movekide, Tavi svetsa Sevutake“ (vefx.<br />

564, 2).<br />

es momenti Cven ar unda gavigoT ise rom ymas fexze<br />

mokida xeli da Tavi svets Semoanarcxa, aramed rusTavels<br />

aq mohyavs momenti simbolurad, rodesac macxovris<br />

jvari aRimarTa golgoTaze, Zelis qveS iyo adamis Ta-<br />

10


vis qala.<br />

15. mtrobas Camovagdeb Sensa da dedakacs Soris,<br />

Sens Teslsa da dedakacis Tesls Soris: is Tavs giWeWyavdes,<br />

Sen ki qusls ugeslavde! (dab.3 -15)<br />

es momenti ierusalimSi moxda da es niSnavs, rom<br />

indoeTSi nagulisxmevi hyavs rusTavels israeli.<br />

xolo rodesac mobrunebulze avTandili TinaTins<br />

Sexvdeba da eubneba:<br />

„magra, mzeo, Tavi mzesa CemTvis srulad daagvane,<br />

sicocxlisa saimedo niSani ra wamatane!~ (vefx. 714,<br />

3-4).<br />

avTandili tkbil qarTulad molaparake rom aris,<br />

ukve aqedan Cans, rom arabeTi simbolurad saqarTveloa.<br />

„yma tkbili da tkbil-qarTuli, sikeTisa xelis mxdeli,<br />

amas zeda eubnebis, viT gazrdilsa amo mzrdeli;<br />

qalman miscna margalitni, srul-qmna misi sawadeli,<br />

RmerTman qmnas da gausruldes lxini ese awindeli!“<br />

(vefx. 715).<br />

rac Seexeba nikoloz gulaberisZis fsevdonims, mxolod<br />

am poemasTan mimarTebaSi aqvs rusTvelis fsevdonimi,<br />

rusTveli niSnavs - pirveli ru adamidan rom<br />

gamovida velze. rusTvels ramdenjerme aqvs naxsenebi<br />

ru.<br />

erTi rodesac tarieli wylis pirs naxes:<br />

„naxes, ucxo moyme vinme jda mtirali wylisa pirsa,“<br />

(vefx. 86, 1).<br />

meore:<br />

„gamoCnda muniT mindori, savali dRisa Svidisa.<br />

mis mTisa Zirsa wyali dis, arad sandomi xidisa“ (vefx.<br />

189, 2-3).<br />

mesame - TviTon tarieli ambobs:<br />

„mas zenaarssa ar gavstex, mas ficsa ar vecruebi,<br />

mas paemnamdis movicdi, razomca gamdis ruebi“ (vefx.<br />

11


861, 1-2).<br />

ese igi tarieli aris kacobriobis mama, da misi<br />

sisxli moCqefs mTels kacobriobaSi da rusTveli<br />

swored amas niSnavs. adamis sisxlidan mogyveba Cven<br />

adamis codva romlisganac sulierad gangvkurna Cven<br />

macxovarma, xolo sruli ganaxleba moxdeba macxovris<br />

meored mosvlis dros. amitom evedreba rusTveli: „davuZlurdi,<br />

mijnurTaTvis kvla wamali arsiT ari, anu<br />

momces gankurneba, anu miwa me samari.“<br />

amitom daarqva avtorma rusTveli, radgan rudan<br />

gamodis tarielis sisxli, romelic moedineba mTels<br />

kacobriobaSi, veli aris mTeli samyaro.<br />

nikoloz gulaberisZem fsevdonimi rusTveli mxolod<br />

`vefxistyaosnisTvis~ gamoiyena, amitomaa rom<br />

rusTvelis pirovneba da Semoqmedeba arsad ar Cans.<br />

nikoloz gulaberisZe ierusalimidan rom Camovida<br />

saqarTveloSi, amis mere dawera paraklisi da daujdomeli<br />

`suetisa cxovelisa da kuarTisa saufloisa~, sxva<br />

mis mraval naSromebTan erTad. paraklisi da daujdomeli<br />

„suetisacxovelisa da kuarTisa saufloisa“ da `vefxistyaosani~<br />

esaa erTi medalionis ori mxare. me am<br />

paraklisis da daujdomelis wakiTxvas girCevT saqarTvelos<br />

didebis xatis win, romelzec aris gamosaxuli<br />

ilia meore, xati dabrZanebulia samebis sakaTedro ta-<br />

ZarSi, asli ki wminda giorgis karis eklesiaSi.<br />

amas girCevT am strofidan gamomdinare Tqven mand<br />

bevr saerTos naxavT:<br />

„indoTa droSa tariels aqvs da alami ubia,<br />

droSa arabTa mefisa mas Tana Senatyubia;<br />

arabTa icis yvelaman, maTi abjari Subia;<br />

fridon - mze moyme, romelman Seqmna sisxlisa gubia.“<br />

(vefx. 1612)<br />

am saqarTvelos didebis xats saxeli patriarqma<br />

daarqva, me ki Cems gulSi axali ierusalimi vuwode.<br />

nikoloz gulaberisZis rusTvelsac `vefxistyaosnis~<br />

12


magivrad axal ierusalims vuwodeb.<br />

meore nawilis gagrZelebas viwyeb ioane zosimes sityvebis<br />

gaazrebiT, „damarxul ars enaჲ qarTuli dRemde<br />

meored mosvlisa mesiisa sawamebelad. raTa yovelsa<br />

enasa RmerTman amxilos amiT eniTa.“...<br />

29 dekemberi 2016w<br />

13


nawili II<br />

axla isev visaubroT pirvel or strofze:<br />

„romelman Seqmna samyaro ZaliTa miT ZlieriTa,<br />

zegardmoT arsni suliTa yvna zeciT monaberiTa,“<br />

(vefx. 1, 1-2)<br />

aq pirdapir ikiTxeba yovladwminda samebis saxeli,<br />

magram es dafaruli iyo aqamde da veravin ver dainaxa,<br />

rom sameba aris naxsenebi „vefxistyaosanSi“, gana imitom,<br />

rom maT Soris geniosebi an wmindanebi ar iyvnen.<br />

aramed es RvTisgan iyo dafaruli. am saidumloebis<br />

gamJRavnebiT ki - yvela is qveyana, romlis enebzec<br />

aris `vefxistyaosani~ naTargmni. gakvirvebuli axali<br />

TvaliT Sexedavs rusTveliseul samebas da mixvdeba,<br />

rom es WeSmaritad RvTis saidumloeba iyo, am saidumlos<br />

siRrmeSi kidev erTi saidumloeba moCans, es aris:<br />

„zegardmoT arsni suliTa yvna zeciT monaberiTa,“<br />

(vefx. 1, 2). romelSic naTlad ikiTxeba, rom suliwminda<br />

mxolod mamisagan gamovals.<br />

amiT imxileba aramarTlmadidebluri samyaro,<br />

dasavluri kaTolicizmi, rom RvTis sityva ambobs mar-<br />

Tlmadideblobis WeSmaritebas, rom - Ze mamisagan Sobilia<br />

da suliwminda mxolod mamisagan gamomavali, es<br />

aris WeSmariteba, rasac vambobT da ara is eretikuli<br />

swavleba, romelic kaTolikeebma SemoiRes, rom „suliwminda<br />

gamodis mamisagan da Zisagano~, rac aris yvelaze<br />

Seuwynarebeli dogmatur RvTismetyvelebaSi.<br />

amiT imxileba kaTolikeebis eretikuli swavleba.<br />

raTa yovelsa enasa RmerTman amxilos amiT eniTa“ -<br />

ioane zosime<br />

me rodesac vaxsene, rom nikoloz gulaberisZis<br />

sveticxovlis sakiTxavi waikiTxeT saqarTvelos didebis<br />

xatTan -meTqi, am xatis ganmartebis Cemi adrindeli naSromi<br />

mqonda mxedvelobaSi, romelsac axla warmogidgenT,<br />

oRond winswrebiT getyviT, fridoni aris mose<br />

14


winaswarmetyveli, amis damadastureblad `vefxistyaosnidan~<br />

erT-or monakveTs moviyvan:<br />

„mindorsa Sigan gori dga, fridon mas zeda dgeboda;<br />

(vefx. 991, 1).<br />

es gori aris sinas mTa, sadac miiRo mosem aTi mcneba<br />

da mose ar Sesula aRTqmul qveyanaSi, darCa sinas<br />

mTaze.<br />

meore magaliTi: TaTbiri nuradin-fridonisa:<br />

„Cemsa simcrosa gamzrdelni samuSaiTod mzrdidian,<br />

maswavlnes maTni saqmeni, maxltunvebdian, mwvrTidian;<br />

asre gavidi sabelsa, rom Tvalni ver momkidian,<br />

da vinca mWvretdian ymawvilni, igica inatridian.“<br />

(vefx. 1402).<br />

pirdapir ambobs mose, igive fridoni, rom misi gamzrdelebi<br />

ar iyvnen misi mSoblebi, man aRTqmuli qveyana<br />

Soridan dainaxa, aqedan sabels gavabamo sinas mTidan,<br />

ese igi, sadac qajeTis cixea, iq gavabam sabelso, ese igi<br />

rogorc gamoviyvane adre egviptis qajeTidan ebraelebi,<br />

aseve moviqcevi aqaco.<br />

xolo avTandilis TaTbiri eseTia:<br />

„erTsa jorsa gardavhkideb muzaradsa, jaWvsa, xrmalsa.“<br />

(vefx. 1407, 1).<br />

amiT rusTvelma migvaniSna macxovris didebiT Sesvlaze<br />

ierusalimSi, „bzobaze“ da imaze, rom fridoni<br />

aris mose winaswarmetyveli. xolo qajeTis cixis aReba<br />

xatovani warmodgenaa da sinamdvileSi moqmedeba xdeba<br />

iq, sadac Zvel da axal aRTqmas iqadageben ilia da<br />

enuqi da amiT moaqceven mraval ebraels.<br />

am drois moaxloebas ase ambobs avtori:<br />

`mowurvil iyo zafxuli, qveyniT amoslva mwvanisa,<br />

vardis furclobis niSani, dro maTis paemanisa,<br />

etlis cvaleba mzisagan, Sejdoma sarostanisa.<br />

da sulTqvna, ra naxa yvavili man, unaxavman xanisa~<br />

(vefx.1337).<br />

15


ese igi, is dro iyo mosuli, meore Jamis wina periodi,<br />

romelzec ioanes apokalifsis Tanaxmad, gamocxadebaSi<br />

gveubneba<br />

3. da mivsce orTa maT mowameTa CemTa, da winawarmetyuelebden<br />

aTas oras da sameoc dRe, Semosilni Za-<br />

ZiTa. 4. eseni arian orni igi zeTisxilni da orni sasanTleni,<br />

mdgomareni winaSe uflisa yovlisa queyanisa.<br />

(ioanes gamocxadeba 11).<br />

da nestanic tariels mouwodebs aq misvlaze:<br />

mze uSenod ver iqmnebis, raTgan Sen xar misi wili,<br />

ganaRamca mas eaxel misi etli, ar Tu wbili!<br />

muna gnaxo, madve gsaxo, gaminaTlo guli Crdili,<br />

da Tu sicocxle mware mqonda, sikvdili-mca mqonda<br />

tkbili! (vefx. 1314).<br />

orive am strofSi naxsenebia im etlis Semobruneba<br />

romliTac zecad aitaca ilia RmerTma, amasve adasturebs<br />

1316 da 1317- Si naxsenebi sityvebi: `wadi indoeTs<br />

mihmarTe~, `can samarTali marTali~. gavisxenoT<br />

`qmna marTlisa samarTlisa~.<br />

ese igi mTlian biblias iqadageben elia da enuqi da<br />

moxdeba uamravi ebraelis moqceva marTal sarwmunoebaze.<br />

amiT qarTul-ebrauli ocdaeqvssaukunovani megobroba<br />

rjulieradac SeduRabdeba.<br />

indoTa droSa tariels aqvs da alami ubia,<br />

droSa arabTa mefisa mas Tana Senatyubia;<br />

arabTa icis yvelaman, maTi abjari Subia;<br />

fridon - mze moyme, romelman Seqmna sisxlisa gubia.<br />

(vefx. 1612) Subi - sveticxovelia.<br />

marTali giTxraT, rodesac es Cemi naSromi `axali<br />

ierusalimi~ davwere, maSin `vefxistyaosani~ wakiTxuli<br />

ar mqonda, Tu ar gaviTvaliswinebT skolaSi miRebul<br />

yvela orians.<br />

11 ianvari 2017w<br />

16


nawili III<br />

sanam isev prologidan daviwyebde saubars, manam<br />

meore nawili mimovixiloT.<br />

radgan vambobT, rom nikoloz gulaberisZem `vefxistyaosani~<br />

dawera wm.enuq winaswarmetyvelis SewevniT,<br />

gasakviric iqneboda, rom mas ar aRewera „vefxistyaosanSi“<br />

ilias da enuqis bolo Jamis e.i. „antiqristes“<br />

mosvlis mamxilebeli moRvaweoba, magram davsvaT kiTxva,<br />

ra SuaSia aq saqarTvelo da saqarTvelos da israelis<br />

SeerTebuli droSebi? ra qveyanaa aseTi saqarTvelo?<br />

ratom laparakobs avTandili tkbil-qarTulad?<br />

ratom ambobs nikoloz gulaberisZe epilogSi:<br />

„qarTvelTa RmrTisa daviTis, vis mze msaxurebs sareblad“<br />

(vefx. 1607),<br />

„daviTis qmnani viTa vTqvne siCalxe-sixafeTani!“<br />

(vefx.1608).<br />

imitom, rom saqarTvelo aris filadelfiis eklesia.<br />

7 „.da angelozsa filadelfiisa eklesiisasa miuwere:<br />

amas ityჳs wmidaჲ igi da WeSmariti, romelsa aqus<br />

klite daviTisi, romeli-igi ganaRebs, da aravin dahჴSas,<br />

garna ganmRebelman man, da aravin ganaRos daჴSuli igi.<br />

8 vicni saqmeni Senni. aha esera mimicemia winaSe Sensa<br />

kari ganRebuli, romlisa daჴSvad vervin SemZlebel<br />

ars, rameTu mcire Zali gaqus, da daimarxe sityuaჲ Cemi<br />

da ara uar-hyav saxeli Cemi.<br />

9 aha esera migcem krebulisagan eSmakisa, romelni<br />

ityჳan Tavsa Tჳssa huriad, da ara arian, aramed tyuvian;<br />

aha esera vyvne igini, raჲTa moviden da Tayuanisgcen<br />

winaSe ferჴTa SenTa da cnan, rameTu Segiyuare<br />

Sen.<br />

10rameTu daimarxe Sen sityuaჲ moTminebisa Cemisaჲ,<br />

da meca dagicva Sen Jamisa misgan gansacdelisa, romelsa<br />

egulebis moslvad yovlsa zeda sofelsa gamocdad<br />

17


mkჳdrTa maT queyanisaTa.<br />

11aha moval adre. ipyar, romel-ege gaqus, raჲTa<br />

aravin migiRos gჳrgჳni Seni.<br />

12romelman sZlos, vyo igi suetad taZarsa Sina<br />

RmrTisa Cemisasa, da gare arRara ganvides da davwero<br />

mas zeda saxeli RmrTisa Cemisaჲ da saxeli qalaqisa<br />

RmrTisa Cemisaჲ axlisa ierusalჱmisaჲ, romeli gardamovals<br />

zeciT RmrTisagan Cemisa, da saxeli igi Cemi<br />

axali.<br />

13romelsa hqonan yurni, isminen, rasa etyჳs suli<br />

eklesiaTa.<br />

(gamocxadeba ioanesi 3: 7-13)“<br />

aseve icnobeba gulanSaros qveyana, laodikiis<br />

eklesiad<br />

14 da angelozsa lavdikiisa eklesiisasa miuwere,<br />

viTarmed: amas ityჳs amin, mowame igi sarwmunoჲ da WeSmariti,<br />

dasabami dabadebulTa RmrTisaTaჲ:<br />

15 vicni saqmeni Senni, rameTu arca grili xar, arca<br />

tfili. jer-iyo, raჲTamca, anu grili iyav, anu tfili.<br />

16 aramed esreT nel-tfili xar da arca grili,<br />

arca tfili. megulebis aRmogdebaჲ Seni pirisagan Cemisa.<br />

17 rameTu ityჳ: mdidar var da ganvmdidrdi da<br />

araraჲ meჴmarebis. da ara uwyi, rameTu Sen xar ubadruk<br />

da sawyalobel da glaxak da brma da SiSuel.<br />

18 gangazraxeb Sen, raჲTa iyido Cemgan oqroჲ<br />

gamoჴurvebuli cecxliTa, raჲTa ganhmdidrde, da samoseli<br />

spetaki, raჲTa Seimoso, da ara gamocxadnes<br />

sircxჳli siSiSulisa Senisaჲ da saolavi, raჲTa iolne<br />

Tualni Senni da hxedvide.<br />

19 me romelnica miyuarden, vamxileb da vaswaveb.<br />

eSurebode ukue da Seinane.<br />

20 aha esera vdga karsa zeda da vhrek, ukueTu vin<br />

isminos ჴmisa Cemisaჲ da ganaRos kari, da Sevide mis<br />

Tana da vWamo mis Tana seri, da man - Cem Tana.<br />

18


21 romelman sZlos, mivsce mas dajdomaჲ Cem Tana<br />

saydarsa Cemsa, viTarca-igi me vsZle da davjed mamisa<br />

Cemisa Tana saydarsa missa,<br />

22 romelsa hqonan yurni, isminen, rasa etyჳs suli<br />

eklesiaTa.<br />

gamocxadeba ioanesi 3: 14-22“<br />

daakvirdiT fatmans, miuxedavad misi kargi Tvisebebisa,<br />

ra cud dReSia, magram romeli qveynis eklesiaa<br />

fatmani, amas axlave amoicnobT.<br />

nikoloz gulaberisZe XII saukunidan pirdapir<br />

TvalnaTliv uyurebs, TiTqos wiTel moedanze dgas<br />

kremlis win da xedavs, ra xdeba mavzoleumSi WaSnagiris<br />

Tavs.<br />

`avTandil gavlo qalaqi miT uebroTa taniTa;<br />

zRvis pirsa saxlni nagebni dges qviTa wiTel-mwvani-<br />

Ta,<br />

qveSeTke sriTa turfiTa, kvla zedaT banis-baniTa,<br />

da didrovaniTa turfiTa, mravliTa Tanis-TaniTa.<br />

mun mihyavs pir-mze avTandil mas, missa winamZ-<br />

Romelsa;<br />

xma-mdablad hkadrebs: «isia sra misi, eZeb romelsa».<br />

uCvenebs, etyvis: «hxedao bansa ze da qve mdgomelsa?<br />

da iqi wevs Zilad, icodi, anu qve hpoveb mjdomelsa».<br />

karsa wina darajani orni uwves mas, glax, ymasa.<br />

yma gavida, gaepara, daagdebdes vire xmasa,<br />

TviTo xeli yelsa mihyo, munve misca sulTa xdasa,<br />

da Tavi Tavsa Seutaka, gauria tvini Tmasa.<br />

igi yma sawols marto wva guliTa javrianiTa;<br />

Tvalmosisxluli avTandil Sedga taniTa janiTa;<br />

verRa aeswra, idumal mokla, verca Tu vcaniTa,<br />

da xeli mohkida, miwasa daaskvna, dakla daniTa.<br />

19


mWvretelTa mze da mebrZolTa mxeci da viTa zaria.<br />

beWdiTurT TiTi mohkveTa, qvesknels miwaTa garia,<br />

zRvaTake sarkmliT gastyorca, zRvisa qviSaTa daria,<br />

da misTvis arcaRa samare, arca saTxarad baria.<br />

xma maTisa daxocisa ar gaisma arsiT ara.<br />

wamovida vardi tkbili, rasamca viT gaemwara!<br />

ese mikvirs, sisxli maTi asre viTa moipara!<br />

da rome weRan wamoevlo, gza igive waiara.<br />

(1121-1126 vefxistyaosani).<br />

amis Semdeg ganiwmindeba ruseTis qveyanac da eklesiac.<br />

eklesia marTlmadidebluri iyo, magram saqcieli<br />

aramarTlmadidebluri hqonda, eseTi qceva marto ruseTs<br />

ar sWirs.<br />

sakiTxavia, rogor uTavsebs ierusalimis eklesia<br />

erTmaneTs marTlmadideblobas da imas, rom jvris monasters<br />

Cven ar gvibrunebs, anda aTonis mamebi rogor<br />

uTavseben marTlmadideblobas da Cvengan mitacebul,<br />

Cvens kuTvnil aTonis iverTa monasters.<br />

exla nikoloz gulaberisZes swavlebiT SevxedoT<br />

imas, Tu ra damokidebuleba unda gvqondes Cven erTmaneTTan<br />

da Cvens mtrebTan:<br />

`ese araki marTali Cins qvasa zeda sweria:<br />

vin moyvaresa ar eZebs, igi Tavisa mteria~ (vefx. 863).<br />

cxadia, gasagebi unda iyos, rom es „qvasa zeda“ gamoCinebuli<br />

marTali sityva sinas mTidan Camotanili<br />

moses X mcnebaa. aTive mcnebas wmidad icavda bibliuri<br />

iona winaswarmetyveli. amave dros is iyo Tavisi<br />

eris Tavgadadebuli patrioti da am patriotizmis gamo<br />

ar daemorCila RmrTis mowodebas. da ar izruna misi<br />

mtrebis „ninevelebis“ gadarCenaze. amitom moxvda veSapis<br />

mucelSi, magram rogorc bibliidan viciT, RmerTma<br />

apatia mas es urCoba da aamaRla mtris siyvarulamde,<br />

rasac mohyva israelis mtrebis ueWveli katastrofidan<br />

gamoxsna.<br />

20


ai, aseTi damokidebuleba unda gvqondes Cven ruseTTan.<br />

miTumetes, viciT winaswar Sedegi. Tumca unda<br />

gvaxsovdes, rom winaswarmetyveleba marCieloba ar<br />

aris, is morwmuneTaTvis da ara urwmunosaTvis, wmidanebisaTvis<br />

da ara uwmindurTaTvis sruldeba. igi moqmedebas<br />

adamianis gulis-gulSi gadis. Cven „mobaRdade<br />

vaWrebisa“ da arc TurqeTisaTvis ar unda gvenanebodes<br />

WeSmarit gzaze dadgoma, ra vuyoT, rom yvela ver Seismens.<br />

samagierod, Cven ar viqnebiT damnaSave maTTan.<br />

„vin moyvaresa ar eZebs, igi Tavisa mteria». (vefx. 863,<br />

2).<br />

me am araks iona winaswarmetyvelis magaliTze ase<br />

davwerdi: vin mtris moyvared gadaqcevas ar cdilobs<br />

igi Tavisa mteria.<br />

rogorc ufali ambobs, mtris siyvarulis gareSe<br />

qristiani ar gansxvavdeba warmarTisagan:<br />

27 aramed Tquen getyჳ, romelTa-ege gesmis: giyuarded<br />

mterni Tquenni da keTilsa uyofdiT moZuleTa<br />

TquenTa.<br />

28 da akurTxevdiT mwyevarTa TquenTa da ilocvidiT<br />

maTTჳs, romelni gmZlavrobden Tquen.<br />

32 da ukueTu giyuarden Tquen moyuareni Tquenni,<br />

raჲ ars madli Tquenda? rameTu codvilnica moyuare-<br />

Ta maTTa hyuaroben.<br />

33 da ukueTu keTilis-myofelTa TquenTa keTilsa<br />

uyofdeT, romeli madli ars Tquenda? rameTu codvilnica<br />

amas hyofen.<br />

34 da ukueTu avasxebdeT maT, romelTagan esavT<br />

kualad moRebasa, romeli madli ars Tquenda? rameTu<br />

codvilnica codvilTa avasxeben, raჲTa moiRon swori.<br />

35 xolo Tquen giyuarded mterni Tquenni da keTilsa<br />

uyofdiT da avasxebdiT da nuraras usaso hyofT, da<br />

iyos sasyideli Tqueni mraval, da iyvneT Ze maRlis,<br />

rameTu igi Tavadi tkbil ars umadloTaTჳsca da uke-<br />

TurTa.<br />

21


36 iyveniT Tquen mowyale, viTarca mamaჲ Tqueni<br />

mowyale ars<br />

luka 6 27-28, 32-36).<br />

erTi friad sagulisxmo momentic gavixsenoT, fridoni<br />

marto ar uSvebs avTandils nestanis saZebnelad<br />

da Tan atans oTx ymas:<br />

„moasxna oTxni monani, misandobelni guliTa.“<br />

(vefx.1028).<br />

avTandili am oTx monas bolomde iaxlebs gulan-<br />

SaroSi, sanam mTlianad ar gaigebs nestan-darejanis<br />

adgilsamyofels. amis Semdeg uSvebs isev fridonTan da<br />

Tan atans im nadavls, romelic ukve ar arsebobs:<br />

„aw waiReT yvelakai, mekobreTa wanaRebi“ (vefx.1325 -3)<br />

eseni ukve waiRes mobaRdade vaWrebma, magram unda<br />

mivxvdeT, rom es „mobaRdade vaWrebi“ sinamdvileSi is<br />

adamianebi arian, romlebic TavianT Sinagani sarwmunoebis<br />

gulis nadebs ver amJRavneben, sikvdilis SiSis gamo<br />

da avTandilis mier boroti Zalebis ganadgurebiT isini<br />

Seimosnen sulieri ZalebiT. amitom eubneba avTandili<br />

cota qaragmulad:<br />

`marTlad ityvis mociquli: «SiSi Seiqms siyvarulsa~.<br />

(vefx. 1054 – 4).<br />

e.i. rogorc pavle mociquli ambobs:<br />

„dasabami sibrZnisa aris SiSi uflisa“ (fs. 110:10)<br />

da ara SiSi sikvdilisa.<br />

e.i. es oTxi mona aris moses Sjulis oTxi winaswarmetyveli,<br />

romlebmac iwinaswarmetyveles bolo Jamis<br />

movlenebi. es imas niSnavs, rom avTandilma maT es<br />

nadavli - anu madli maSin misca, rodesac isini am movlenebs<br />

winaswarmetyvelebdnen.<br />

19 ianvari 2017w<br />

22


nawili IV<br />

axla visaubroT uSualod bibliaze:<br />

„ese ambavi sparsuli, qarTulad naTargmanebi,<br />

viT margaliti oboli, xeliT-xel sagogmanebi,<br />

vpove da leqsad gardavTqvi, saqme vqmen<br />

saWoWmanebi“(vefx. 8).<br />

aq avtori qaragmulad sparsuls axsenebs, iseve, ,rogorc<br />

qaragmulad axsenebs indoeTs da arabeTs. danar-<br />

Cens pirdapir ambobs, rom es „ambavi“ qarTulad naTargmanebi<br />

vpoveo. Tan es iseTi Zvirfasi wignia, rogorc<br />

„margaliti oboli, xeliT-xel sagogmanebi.“ e.i. me ki ar<br />

gadamiTargmnia aramed gadaTargmnili vpoveo. aSkarad<br />

Cans, rom es wigni aris biblia, romelic maSindel saqarTveloSi<br />

vinmes wakiTxuli Tu ar hqonda, wirva-locvaze<br />

ismenda qadagebebs swored bibliaze. biblia Sedgeba<br />

ori nawilisagan: Zveli aRTqma da axali aRTqma. Zveli<br />

aRTqma gvamzadebs macxovris mosvlisaTvis, xolo axali<br />

aRTqma gvidasturebs macxovris mosvlas da gvamzadebs<br />

macxovris meored mosvlisaTvis. es orive aRTqma aris<br />

wminda werili „biblia“, romelic daweres wm. kacebma.<br />

dawyebuli wm. mose winaswarmetyveliT gagrZelebuli<br />

sxva winaswarmetyvelebiT, axal aRTqmaSi dawyebuli maxareblebiT,<br />

sxva mociqulebis epistoleebiT, damTavrebuli<br />

wm. ioanes gamocxadebiT. es yvelaferi am wm. kacebma<br />

daweres suliwmidis karnaxiT da am dros imyofebodnen<br />

xorcSi, adamianur sxeulSi.<br />

amitom ambobs rusTveli:<br />

„vTqvne xelobani qvenani, romelni xorcTa hxvdebian;<br />

marT masve hbaZven, Tu oden ar siZven, SoriT bndebian.“<br />

(vefx. 21, 3-4)<br />

amiT imas ambobs, rom iseTi „xelobani vqmeni“, romelic<br />

xorcs hxvdebian, romelsac isini baZaven, romlebic<br />

wmidad cxovrobeno. aqedan daskvna: rusTavelma<br />

leqsad warmoTqva is, rac wm.winaswarmetyvelebma da<br />

23


mociqulebma gvaswavles suliwmidis karnaxiT. marTlmadidebluri<br />

swavlebac aseTia. Cven RmerTis Sesaxeb<br />

viciT is, rac RmerTma gvacnoba Tavis Sesaxeb, xolo<br />

adamiani rac ar unda Wkviani iyos, iqneba es platoni,<br />

sokrate, hipokrate Tu yvela erTad Tu cal-calke -<br />

adamianuri SemozRuduli gonebis gamo WeSmariti Rmer-<br />

Tis samebis Sesaxeb verafers ver gaigebs:<br />

mas erTsa mijnurobasa Wkvianni ver mihxvdebian,<br />

ena daSvrebis, msmenlisa yurnica davaldebian“(vefx.<br />

21,1-2).<br />

aqve davZenT, rom warmarTuli filosofia mxolod<br />

RmerTis Sesaxeb aris miuRebeli, Torem zogadad „Sen<br />

xar Cemi batoni“(revaz siraZe) filosofias ra jobia.<br />

Tumca, aqac unda vTqvaT, WeSmariti filosofia, mxolod<br />

marTali sarwmunoebidan gamomdinare, cnobierebidan<br />

miRebuli msjelobaa.<br />

axla gadavideT rostevan arabTa mefis ambavze,<br />

romelic igavurad aris moTxrobili, rac gasakviri<br />

araferi ar aris. ufali Cveni ieso qristec bevr swavlebas<br />

igavurad gvawvdis.<br />

amjerad me minda visaubro or 34-e strofze. erTi<br />

34-e strofi ar aris mocemuli `vefxistyaosanSi~,<br />

radgan CaTvales, rom es ar aris rusTveluri. ase moiqca<br />

Tavidanve vaxtang VI-is komisia. da ase darCa dRemde.<br />

magram madloba RmerTs, rom gadarCenilia. amitom,<br />

pirvel rigSi, am „dawunebul“ strofs Semovitan. Semdeg<br />

im 34-e strofs romelic vefxistyaosanSi weria.<br />

34 -1<br />

rostevan uxmo vezirni, ubrZanebs Tuca farulad,<br />

me Ze ar mamca sofelman, kidec misTvis var malulad,<br />

am Cemda spaTa Tavadad, Semtevebeli qarulad.<br />

da molxine moasparezed, gamTenebeli darulad.<br />

34<br />

sxva Ze ar esva mefesa, marT oden marto asuli,<br />

soflisa mnaTi mnaTobi, mzisaca dasTa dasuli;<br />

24


man misTa mWvretTa wauRis guli, goneba da suli,<br />

brZeni xams misad maqebrad da ena bevrad asuli.<br />

daviwyoT pirveli 34-1 strofis garCeva.<br />

Tu kargad gavanaalizebT Cven mier mocemul pirvel<br />

sam nawils, am strofs garCevac ar unda, ise cxadad<br />

aris mocemuli yvelaferi.<br />

rostevani, avTandili da sograti, yovladwminda<br />

samebis wevrebi arian. maTi faruli saubari Cven Zveli<br />

aRTqmidan viciT:<br />

„da Tqva RmerTman; vqmneT kaci xatisaebr Cvenisa da<br />

msgavsebisaebr“ (dab 1. 26).<br />

radgan Ze RvTisa gankacebuli ar iyo. Zveli aRTqmis<br />

wmidanebic ver acnobierebdnen yovladwminda samebas.<br />

amis Sesaxeb gankacebulma Ze RvTisam, ufalma Cvenma<br />

ieso qristem gvauwya.<br />

„warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni da<br />

naTelscemdiT maT saxeliTa mamisaTa da ZisaTa da sulisa<br />

wmidisaTa“ (maTe 28. 19).<br />

e.i. rostevani ambobs, rom is mis „spaTa“, e.i. wm.<br />

mamaTavarTa da winaswarmetyvelTa Zveli aRTqmis swavlebas<br />

awvdida ise, rom maT samebis Sesaxeb araferi ar<br />

icodnen. e.i. am swavlebas awvdida angelozebis saSualebiT,<br />

xan ise, rogoc mose winaswarmetyvels sinas<br />

mTaze. aqedan gamomdinare, ukve advilad wasakiTxia is<br />

34-e strofi, romelic „vefxistyaosanSi“ aris mocemuli.<br />

„sxva Ze ar esva mefesa“ - es imas niSnavs, rom ieso<br />

qriste ukve gankacebulia. sxva SemTxvevaSi arc axsenebda<br />

Zes. „marT oden martod asuls“ imitom axsenebs<br />

rusTveli, rom is rCeba dedamiwaze, rogorc „soflisa<br />

mnaTi mnaTobi.“ man unda Seasrulos dedamiwaze ieso<br />

qristes „mistiuri sxeulis funqcia.“<br />

„lekvi lomisa sworia, Zu iyos Tunda xvadia.“(vefx.<br />

40:4)<br />

axla ukve, radgan viciT, rom TinaTini eklesiaa,<br />

25


aRar mogeCvenebaT zedmetobad TinaTinis mzesTan xSirxSirad<br />

Sedareba. ufro metic, „mze misgan sawunaria.“<br />

(vefx. 35,2).<br />

mze marto am soflisaTvisaa saWiro, am sofelSive<br />

moxdeba misi dasasrulic. eklesia maradisobaSic eklesiaa.<br />

maradiul sofelSi Cveni mze TviTon ieso qriste<br />

iqneba, xolo TinaTinis funqcia ufro didia amsofliur<br />

mzeze. man am sofelSive unda gamoixsnas adamiani<br />

adamis codvisagan da ganwmendili unda gadaiyvanos<br />

maradiul netarebaSi. Tu rogor unda moaxerxos es man,<br />

amas mamis darigebidan vgebulobT:<br />

„mefe swvrTis: «mama yoveli Zisagan iTavseboda,“<br />

(vefx. 48, 3)<br />

aqve gavixsenoT ieso qristes sityvebi.<br />

«yoveli romeli momca me mamaman Cemman, Cemda movides;<br />

da romeli movides Cemda, ara ganvaZo gare.(ioane<br />

6: 37).<br />

„vervis ჴel-ewifebis moslvad Cemda, ukueTu ara mamaman,<br />

momavlinebelman Cemman, moiyvanos igi Cemda, da me<br />

aRvadgino igi ukuanaჲsknelsa mas dResa“ (ioane 6: 44).<br />

me mamis darigebebidan gansakuTrebulad or<br />

strofs movixsenieb:<br />

„sma-Wama - didad Sesargi, deba ra savargulia?!<br />

rasaca gascem, Senia; rac ara, dakargulia!» “ (vefx.<br />

51:3-4).<br />

rogor fiqrobT Tqven, romc ar vicodeT, rom am<br />

naSromis avtori nikoloz gulaberisZea, rusTveli<br />

hgavs im kacs, romelic sma-Wamas „diTirambebs“ miuZRvnis?<br />

aq pirdapir miniSnebaa ieso qristes „sisxlis da<br />

xorcis“ sma-Wamaze da mxolod is qristianebi arian<br />

eklesiis Rirseuli Svilebi, romlebic sinanuliT da<br />

wmida guliT Rebuloben am siwmindes.<br />

TinaTini mamis darigebiT yvela simdidres gascems,<br />

rac gaaCnia, man icis, amiT mas araferi ar akldeba:<br />

26


„uxvad gascemdi, zRvaTaca Sesdis da gaedinebis“<br />

(vefx. 50:4).<br />

sasuliero piri rac ufro met madls gascems, misi<br />

suli miT ufro madliT ivseba.<br />

axla pirdapir unda CavweroT samive strofi<br />

58,59,60<br />

Tavsa zis pirmze avTandil, mWvretTagan mosandomia,<br />

spaTa spaspeti, Cauqi, viTa vefxi da lomia;<br />

vaziri beri sograti TviT mas Tanave mjdomia.<br />

Tqves, Tu: «ra umZims mefesa, anu rad feri hkrTomia?»<br />

Tqves, Tu: «mefe cudsa rasme gonebasa Cavardnila,<br />

Tvara aqa samZimari maTi yola ara qmnila «.<br />

avTandil Tqva: «sograt, vhkiTxoT, gviTxras, vinmca<br />

Segvecila?<br />

vhkadroT rame salaRobo, rasaTvismca gagvawbila? «<br />

adges sograt da avTandil taniTa miT kenariTa,<br />

TiTo aivses Wiqebi, mivlen qceviTa wynariTa,<br />

wina miusxdes muxlmoyriT, piriTa mocinariTa.<br />

vaziri laRobs eniTa, wylianad moubnariTa<br />

aq pirdapir yovladwminda samebazea miniSneba. pirdapir<br />

vxedavT samebis xats. romelSic SuaSi ieso qristea,<br />

romelic gankacda da misi kacobrivi bunebiT 3 dRiT<br />

jojoxeTSi STasvliT gamoixsna marTalTa sulebi.<br />

„vinca iyos uaresi, Tav-SiSveli sam dRe vlides!“<br />

(vefx. 71 :4)<br />

tyuilad ar uxsenebia rusTavels:<br />

„vpove da leqsad gardavTqvi, saqme vqmen saWoWmanebi.“<br />

(vefx. 8:3)<br />

xolo meore kiTxvas, romelsac avTandili da<br />

sograti svamen mefis mowyenilobaze, ieso qriste saxarebidan<br />

gvaswavlis: „nu miscemT siwmidesa ZaRlTa,<br />

nuca daufenT margalitsa Tquensa winaSe RorTa, nuukue<br />

daTrgunon igi ferჴiTa maTiTa da moiqcen da gangxeTqnen<br />

Tquen“ (maTe 7:6).<br />

27 ianvari 2017w<br />

27


nawili V<br />

axla Tamar mefis qebaze visaubroT:<br />

3<br />

vis hSvenis, - lomsa, - xmareba Subisa, far-SimSerisa,<br />

- mefisa mzis -Tamarisa, Rawv-badaxS, Tma-giSerisa,<br />

- mas, ara vici, Sevhkadro Sesxma xotbisa, Se - risa,<br />

misTa mWvretelTa yandisa mirTma xams mimarT, Serisa<br />

4<br />

Tamars vaqebdeT mefesa sisxlisa creml-daTxeuli,<br />

vTqveni qebani visni me ar-avad gamorCeuli.<br />

melnad vixmare giSris tba da kalmad me na rxeuli,<br />

vinca isminos, daesvas laxvari gulsa xeuli.<br />

5<br />

mibrZanes maTad saqebrad Tqma leqsebisa tkbilisa,<br />

qeba warbTa da wamwamTa, TmaTa da bage-kbilisa,<br />

brol-badaxSisa Tlilisa, mis mijriT miwyobilisa.<br />

gastexs qvasaca magarsa gvrdemli tyviisa lbilisa.<br />

am frazebis axsna sworad rom vawarmooT, maSvelad<br />

movixmob „iakobis locvas“ bibliis Zveli da axali redaqciebidan.<br />

wm.mose winaswarmetyveli „dabadeba“ (49: 8-12):<br />

1<br />

8. iuda, gadideben Zmebi; mtrebis xerxemals daTrgunav<br />

xeliT! geTayvanebian mamaSenis naSierni.<br />

9. lomis bokveria iuda! wamomdgarxar, Svilo, nadavliT<br />

xelSi; waixara, gawva lomiviT, vin gabedavs mis<br />

wamogdebas?<br />

10. ar waerTmeva kverTxi iudas, arc argani ferxTa<br />

Suidan, vidre ar mova misi mflobeli da is iqneba imedi<br />

xalxTa.<br />

11. vazze ubia Tavisi CoCori, venaxis lerwze - Tavisi<br />

viris naSieri; RvinoSi recxavs Tavis samosels, da<br />

yurZnis sisxlSi - Tavis tansacmels.<br />

12. Tvalebi misi - Rvinis uwiTlesi, kbilebi misi -<br />

28


Zis uTeTresi.<br />

1.1<br />

iuda, Sen gaqeben Zmani Senni. ჴelni Senni zurgsa<br />

mterTa SenTasa, Tayuanis-gcemden Zeni mamisa Senisani.<br />

leku lomisa iuda,mcenarisagan aRmohჴed, Svilo Cemo,<br />

miwoliT miiZino, viTarca lomman da viTarca lekuman<br />

lomisaman. vin-me aRadginos igi? ara moakldes mTavarni<br />

iudaჲsgan da winamZRuarni wyvilTagan misTa, vidremde<br />

movides, romlisaჲ-igi ganmzadebul ars, da igi ars<br />

molodinebaჲ warmarTTaჲ. gamoabas venaჴsa kicჳ misi da<br />

rqasa venaჴisasa kicჳvirisa misisaჲ. ganrcxas RჳniTa samoseli<br />

Tჳsi da sisxliTa yurZnisaჲTa samkauli Tჳsi.<br />

mxiarul iyvnen Tualni misni ufroჲs Rჳnisa da spetak<br />

kbilni misni ufroჲs sZisa (dabad. 49, 8-12). (biblia,<br />

Tbilisi 2015, yvela arsebuli redaqciisa da nusxis<br />

mixedviT gamosacemad moamzada da sqolioebi daurTo<br />

ediSer WeliZem).<br />

mamamTavar iakobis 12 SvilTagan swored iudam miiRo<br />

mesianuri aRTqma. iudas tomidan iSva ufali Cveni<br />

ieso qriste. „iudas tomis gerbze, mis kurTxevaSi gaxmianebuli<br />

simbolos Sesamabisad, lomi iyo gamosaxuli“<br />

(giorgi gvasalia. Sesaqmis ganmarteba 740gv). bagrationebis<br />

gerbzec lomia gamosaxuli.<br />

Tu SedarebiT analizs gavakeTebT iudas dalocvas<br />

da Tamar mefisadmi miZRvnil 3,4 da 5 strofebs Soris,<br />

advili dasanaxia, rom Tamar mefis lomi aris ieso<br />

qriste. xolo qeba „warbTa, wamwamTa, TmaTa da bagekbilisa“<br />

qristes da eklesiis simboluri gamoxatulebebia,<br />

„lekvi lomisa iuda“ es aris qriste da „lekvi<br />

lomisa sworia Zu iyos Tunda xvadia“, es aris qriste<br />

da eklesia.<br />

e.i. nikoloz gulaberisZe axalgazrda mefe Tamars<br />

locavs ieso qristes saxeliT da misi SewevniT, ZaliT<br />

da ZlierebiT da mfarvelobiT eimedeba Tamaris mefobis<br />

momavali.<br />

29


swored qristeze ambos nikoloz gulaberisZe:<br />

152:3 „igia lxini soflisa, igia nivTi da vali,“<br />

axla mociqulebze visaubroT.<br />

rostevan mefe da avTandili midian sanadirod. Tan<br />

mihyavT 12 mociquli:<br />

76:1 ubrZana: mona Tormeti modiT, CvenTana vlidiTa,“<br />

nadirobis dros miadgebian im adgils, romelic<br />

adre vaxseneT enuq marTalis povnis dros, oRond aq 7<br />

dRis savali ar aris naxsenebi.<br />

80:1-2<br />

igi mindori dalies, marT maTgan ganarbenia.<br />

mindorsa iqiT wyali dis da wylisa pirsa kldenia.“<br />

amis Semdeg miadgnen im adgils, sadac hpoves tarieli.<br />

86:1„naxes, ucxo moyme vinme jda mtirali wylisa pirsa,“<br />

tarielis damnaxavma mefem ubrZana „erT monas“.<br />

ubrZana erTsa monasa: „wadi ficxlad da janado‚<br />

«gibrZanebs‚ – uTxar‚ – vera gcnob CemTa laSqarTa<br />

Tanado‚<br />

vinca xar‚ modi winaSe Sen Cvengan monayvanado!»“<br />

es mona, romelsac Cven „ioane winaswarmetyvelad,<br />

winamorbedad da naTlismcemelad SevicnobT“, midis<br />

tarielTan:<br />

90:2,3<br />

„didxans uWvrets gakvirvebiT, Tuca guli umagarda;<br />

moaxsena: «gibrZanebso», axlos midga, dauwynarda“<br />

ioane naTlismcemelma rogorc am sofelSi ganumzada<br />

gza ufals,<br />

`maT dReTa Sina movida iovane naTlis-mcemeli qadagebad<br />

udabnosa mas huriastanisasa<br />

da ityoda: SeinaneT, rameTu moaxlebul ars sasufeveli<br />

caTaჲ.<br />

rameTu ese ars, romel-igi Tqumul ars esaia winaswarmetyuelisa<br />

mier da ityჳs: ჴmaჲ RaRadebisaჲ ud-<br />

30


abnosa zeda: ganhmzadeniT gzani uflisani da wrfel<br />

yveniT alagni misni.~ (maTe 3:1-3) aseve ioanem iqadaga<br />

jojoxeTSi marTalTa sixarulis moaxloeba. is ar SebrZolebia<br />

tariels, imitom, rom es ar iyo misi misia.<br />

tarielTan SebrZolebis misia mociqulebma miiRes.<br />

ufalma mxolod sulieri sikvdilisagan gamoixsna<br />

kacobrioba. xolo xorcieli sikvdili ZalaSi datova.<br />

es sikvdili yvela adamianma unda miiRos, ilias da<br />

enuqis CaTvliT. ilia da enuqiviT aseve naxsenebia wm.<br />

mociquli ioane RvTismetyvelic.<br />

rusTveli am codnas ase gvawvdis:<br />

72:1-3<br />

„kvla brZana: «mona Tormeti SevsxaT Cven Tana mareblad,<br />

Tormeti Cemad isrisa momrTmevlad, mosaxmareblad, -<br />

erTai Seni Sermadin ars maTad dasadareblad“<br />

ioanes saxarebaSi vkiTxulobT:<br />

„moiqca petre da ixila mowafe igi, romeli uyuarda<br />

iesus, misdevda raჲ, romeli-igi mieyrdna serobasa<br />

mas mkerdsa missa da hrqua mas: ufalo, vin ars,<br />

romeli migcems Sen? ese viTarca ixila petre, hrqua<br />

iesus: ufalo, xolo ese raჲ? hrqua mas iesu: ukueTu<br />

mindes yofaჲ magisi, vidremde movide, Senda raჲ? Sen<br />

me Semomideg. da ganჴda sityuaჲ ese ZmaTa Soris, vi-<br />

Tarmed: mowafe igi ara mokudes. da ara hrqua mas iesu,<br />

viTarmed: ara mokudes, aramed: ukueTu mindes magisi<br />

yofaჲ, vidre moslvad Cemdamde, Senda raჲ?“ (ioane 21:<br />

20-23).<br />

ioanes gverdiT axla petre mociquli vaCvenoT.<br />

ioane mociquli Sermadinia, es ukve vTqviT, xolo<br />

petre mociquli veziria, romelTanac avTandili saubrobs.<br />

„daTxovna avTandilisa rostevan mefisTana da<br />

vaziris saubari.“<br />

Cven warmogidgenT oTxive saxarebidan muxlebs,<br />

31


omlebSic wm.petrea warmoCenili. Tqven es muxlebi<br />

SeadareT avTandilis vazirTan saubars da daskvnasac<br />

gamoitanT.<br />

maTe 4:18; 8:14; 10:2; 14 :28-29; 15:15; 16:15,22-23;<br />

17:1,4,24,26; 18:21; 19:27; 26:33-40,56,58,69,72,73,75.<br />

markozi 3:16; 5:37; 8:29-33; 9:2,5; 10:28; 11:21; 13:3; 14:<br />

29,31,33,37,54,66,68,70-72;<br />

luka 5:8; 6:14; 8: 45,51; 9:20,88,32-33; 12:41; 18:28; 22:<br />

8,34,54,55,58,60-61; 24:12;<br />

ioane 1:40,44; 6:8,68; 13:6,8,9,24,36-37; 18:10-11,15-<br />

18,25-27; 20:2-8; 21: 2-3,7,11,15,17,20-21.<br />

me aq mxolod macxovris gaugonari simdablis magaliTs<br />

moviyvan:<br />

1. da uwinares dResaswaulisa mis paseqisa icoda<br />

iesu, rameTu moiwia Jami misi, raჲTa ganvides amier<br />

sofliT da mivides mamisa, rameTu Seiyuarna Tჳsni igi<br />

amas sofelsa Sina da sruliad Seiyuarna igini. 2. da<br />

viTarca serobaჲ igi iyo, da eSmaki Sesrul iyo gulsa<br />

iudaჲssa, simon iskariotelisasa, raჲTa gansces igi. 3.<br />

icoda iesu, rameTu yovelive mosca mas mamaman ჴelTa<br />

misTa, da rameTu RmrTisagan gamovida da RmrTisa mivals.<br />

4. aRdga serobisa misgan da dadva samoseli Tჳsi<br />

da moiRo ardagi da moirtya igi. 5. da moiRo wyali da<br />

STaasxa sabanelsa mas da iwyo banad ferჴTa mowafeTa<br />

TჳsTa da warhჴocda ardagiTa miT, romeli moertya. 6.<br />

da movida simon-petresa. hrqua mas petre: ufalo, Sen<br />

dambana ferჴTa CemTa? 7. miugo iesu da hrqua: romelsa<br />

me viqm, ara ici aw, xolo scna amisa Semdgomad. 8. hrqua<br />

mas petre: ara dambanne ferჴni Cemni ukunisamde. hrqua<br />

mas iesu: ukueTu ara dagbanne Sen ferჴni, ara gaqundes<br />

nawili Cem Tana. 9. hrqua mas simon-petre: ufalo, nu<br />

xolo ferჴni Cemni, aramed ჴelnica da Tavica Cemi. 10.<br />

hrqua mas iesu: ganbanilsa mas ara uჴms, garna ferჴni<br />

xolo dabanad, rameTu yovlad wmida ars igi, da Tquenca<br />

wmida xarT, aramed ara yovelni. 11. rameTu icoda<br />

32


iesu mimcemeli igi. amisTჳs Tqua, viTarmed: ara yovelni<br />

wmida xarT. (ioane 13: 1-11)<br />

avTandili vazirs sTavazobs „gaugonar Tanxas:“<br />

„asi aTasi wiTeli Sen qrTamad Seiwireo». (vefx. 747:4)<br />

vaziri uars ambobs, Tavidan:<br />

vazirman uTxra siciliT: «qrTami Sen gqondes Senia!<br />

(vefx. 748:1)<br />

xolo Semdeg sTxovs isev qrTams:<br />

„qrTamsa sTxovs da amxanagobs, Tuca cremlsa ar<br />

iwurvebs“(vefx. 770)<br />

avTandil asi aTassac uxdis da ufro metsac:<br />

„Sekra wiTeli asi aTasi pirad mzeman da tanad saroman,<br />

(vefx. 779)<br />

samasi Tavi stavra-atlasi uxvman, niadag miumc-<br />

Taroman,<br />

samoci Tvali lal-iagundi ferad marT viTa miumxvdaroman.<br />

kaci gagzavna vazirisasa, ese yvelai misTvis aro<br />

man.“<br />

petre mociquls Tavisi yvelaze didi Secdoma,<br />

macxovris uaryofa, sakuTari Tavis Zalebze dayrdnobam<br />

moutana, rac didi sinanuliT gamoisyida. RvTis<br />

wyalobiT is Tavi mociqulTa gaxda.<br />

ase unda moiqcnen rusTvelologebic, romlebmac<br />

TavianTi adamianuri SemozRuduli gonebiT CaTvales,<br />

rom Tamar mefe TinaTinia (da ara eklesia). amiT<br />

udidesi Seuracxyofa miayens Tamar mefes da Tamaris<br />

droindel marTl-aRmsareblobas. imdroindel saqarTvelos,<br />

faqtobrivad cili daswames, Tamar mefe meoTxe<br />

hipostazad Seracxeso.<br />

amas arc mwvalebloba hqvia, arc eretikosoba, arc<br />

mkrexeloba, es ubralod absurdia. aqedan gamomdinare,<br />

mTeli rusTvelologia absurdzea agebuli.<br />

rogorc petres uyvarda ufali, SeiZleba iTqvas<br />

rusTvelologebsac uyvarT rusTveli. amitom maT<br />

33


unda Seafason TavianTi nebsiT Tu uneblie Secdoma da<br />

ganaxlebuli TvaliT unda Sexedon rusTvels. me imedi<br />

maqvs, rom swored rusTvelologebi rusTvelis daxmarebiT<br />

gaxdebian marTlmadideblobis gonieri mqadageblebi<br />

da ar datoveben ganaTlebis sistemas „kombles“<br />

amara.<br />

axla amaRlebul notze davamTavroT V nawili:<br />

macxovari aRdgomis Semdeg me-40 dRes amaRlda<br />

zecad da dajda marjveniT mamisa: „xolo ufali Semdgomad<br />

sityuaTa amaT maTda mimarT amaRlda zecad da<br />

dajda marjueniT RmrTisa“ (markozi 16:19).<br />

nikoloz gulaberisZe TiTqos cxadad uyurebs<br />

macxovris amaRlebas da misi „guli, cnoba da goneba“<br />

(857:1) musikis am hangebs gamoscems:<br />

„mas avTandil Tayvanis-sca - lomTa lomman mzeTa mzesa.<br />

mun broli da vard-giSeri gaeturfa sinazesa.<br />

piri misi unaTlea sinaTlesa zesTa-zesa,<br />

saxl-sayofi ara hmarTebs, camca gaidarbazesa!“ (vefx.<br />

690).<br />

31 ianvari 2017w<br />

34


VI nawili<br />

Cven vcdilobT, `vefxistyaosani~ qronologiurad,<br />

dalagebulad, erTmaneTis mimdevrobiT warmovadginoT,<br />

radgan teqstSi qronologiuri Tanmimdevroba<br />

darRveulia specialurad, „amxanagTa saTrevelad“.<br />

17. „mesame leqsi kargi ars sanadimod, samRerelad,<br />

saaSikod, salaRobod, amxanagTa saTrevelad;“<br />

es imas niSnavs, rom Cven gvmarTebs didi moxerxebuloba,<br />

rom sworad gaverkveT movlenebSi.<br />

13<br />

„viTa cxensa Sara grZeli da gamoscdis didi rbeva,<br />

moburTalsa - moedani,marTlad cema, marjved qneva,<br />

marT agreve meleqsesa - leqsTa grZelTa Tqma da xeva,<br />

ra misWirdes saubari da dauwyos leqsman leva,“<br />

14<br />

„maSinRa naxeT meleqse da misi moSairoba,<br />

ra veRar mihxvdes qarTulsa,dauwyos leqsman Zviroba,<br />

ar Seamoklos qarTuli,ara qmnas sityva-mciroba,<br />

xel-marjved scemdes Cogansa, ixmaros didi gmiroba.“<br />

swored amitom, rom dazRveuli viyoT Secdomebisagan,<br />

paralelurad veyrdnobiT biblias da nikoloz<br />

gulaberisZis Semoqmedebas. migvaCnia, rom nikoloz gulaberisZis<br />

„vefxistyaosani“ da „sagalobeli wmidisa<br />

da cxovelis myofelisa suetisa cxovelisa, kvarTisa<br />

saufloisa da kaTolike eklesiisa“ aris erTsa da imave<br />

Temaze miZRvnili RvTis sadidebeli.<br />

axla mivyveT isev V nawilis gagrZelebas. Cven ukve<br />

vTqviT, rom Sermadini aris ioane maxarebeli da Sermadins<br />

dautova avTandilma Tavisi saxli. saxarebaSi es<br />

movlena macxovris jvarcmis dros aris aRwerili<br />

„xolo iesu viTarca ixila dedaჲ Tჳsi da mowafe<br />

35


igi, romeli uyuarda, winaSe mdgomareni, hrqua dedasa<br />

Tჳssa: dedakaco, aha Ze Seni! da merme mowafesa mas hrqua:<br />

aha dedaჲ Seni! da mieriTgan wariyvana igi mowafeman<br />

man TჳsTa Tana. “ (ioane 19:26-27)<br />

macxovari mesame dRes aRdga. avTandilic sami wlis<br />

Semdeg dabrunda arabeTSi (e.i. sami dRis).<br />

678. mun mivida, sada-igi misni spani daeyarnes.<br />

naxes, icnes; ragvaraca hmarTebs, agre gaexarnes.<br />

Sermadinsca axarebdes, ficxla kacTa Tavni arnes:<br />

«movidao, aqanamdis visTvis lxini gagvemwarnes!»<br />

vezirsa da Sermadinze anu petre da ioane mociqulebze<br />

ukve visaubreT, axla avTandilis TinaTinTan<br />

Sexvedraze gadavideT.<br />

714:3-4<br />

„magra, mzeo, Tavi mzesa CemTvis srulad daagvane,<br />

sicocxlisa saimedo niSani ra wamatane!»“<br />

715<br />

yma tkbili da tkbil-qarTuli, sikeTisa xelis mxdeli,<br />

amas zeda eubnebis, viT gazrdilsa amo mzrdeli;<br />

qalman miscna margalitni, srul-qmna misi sawadeli,<br />

RmerTman qmnas da gausruldes lxini ese awindeli!<br />

aq ukve aSkarad Cans, rom saubari saqarTvelos<br />

eklesias exeba. swored saqarTvelos eklesiis e.i. filadelfiis<br />

eklesiis WrilSi aris amoxsnili wm.ioane<br />

RvTismetyvelis „gamocxadeba“, amis dasturia es strofi:<br />

714:3<br />

„magra, mzeo, Tavi mzesa CemTvis srulad daagvane,“<br />

am frazebs ar ityoda rusTveli im eklesiaze, romelic<br />

daxvda macxovris aRdgomis Semdeg. sruli eklesia<br />

daarsda sulTmofenobis dros. e.i. aq aris saubari<br />

im eklesiaze, romelic daarsda wm.ninos saqarTveloSi<br />

ganmanaTlebluri moRvaweobis Sedegad da es fraza...<br />

36


„sicocxlisa saimedo niSani ra wamatane!» (vefx. 714:4)<br />

gvaxsenebs wm.ninos locvis Sedegad armazis kerpis<br />

damsxvrevas, sadac wm.ninom moipova „bivritis Tvali.“<br />

da es bivritis Tvali wamoiRo Tavis samlocveloSi.<br />

es movlena farTod aqvs gaSuqebuli nikoloz gulaberisZes<br />

Tavis SemoqmedebaSi.<br />

„qalman miscna margalitni, srul-qmna misi sawadeli,“<br />

(vefx. 714:3)<br />

aq ukve yvelaferi gasagebia. amitomac aqvs nikoloz<br />

gulaberisZes ase originalurad gaxsnili wm.ioane<br />

RvTismetyvelis „gamocxadeba“, romelSic aSkarad<br />

etyoba wm.enuq marTalis-winaswarmetyvelis Sewevna.<br />

wm.enuqi (nikoloz gulaberisZis meSveobiT) ise efereba<br />

mzes, mTvares da varskvlavebs, rogorc yvavilebis<br />

moyvare, yvavilebs. wm.enuqi miCneulia damwerlobis,<br />

maTematikis da astronomiis gamomgoneblad [giorgi gvasalia,<br />

Sesaqmis ganmarteba 147gv.]<br />

eklesiis mofereba RmrTis mkacr sityvebSic vlindeba.<br />

laodikiis eklesias ufali Zalian mkacrad amxels,<br />

bolos ki eubneba: (gamocxadeba 3:19 ) me romelnica miyuarden,<br />

vamxileb da vaswaveb. eSurebode ukue da Seinane.“<br />

SeadareT erTmaneTs „wasvla avTanidilisagan fridonisa“<br />

960-dan 977 da ioanes gamocxadeba I Tavidan III<br />

Tavis bolomde.<br />

tarielze saubars gangeb varidebT Tavs. is mogvianebiT<br />

Tavidan bolomde unda ganvixiloT.<br />

axla gavagrZeloT fridonisken mimavali avTandilis<br />

ambis Txroba. aq gansacvifreblad aris moTxrobili<br />

Zveli aRTqmis magaliTiT ioane RvTismetyvelis<br />

gamocxadebis axsna. mimaniSnebeli niuansia; egviptis magivrad<br />

TurqeTia.<br />

yma mtirali samoc-aT dRe zRvisa pirsa miva gzasa;<br />

SoriT naxna menaveni, modiodes Sigan zRvasa;<br />

moicada, hkiTxa: «vin xarT, Tqven amissa gnukev Tqmasa,<br />

37


es samefo visi aris, an hmorCilobs vissa xmasa?» (vefx.<br />

978)<br />

maT moaxsenes: «turfao saxiT da anagebiTa,<br />

gveucxove da gvekeTe, miT geubnebiT qebiTa;<br />

aqamdis zRvari TurqTaa, mozRvre fridonis zRvebi-<br />

Ta;<br />

Cvenca visni varT, giambobT, Tu WvretiT ar davbndebiTa.(vefx.<br />

979)<br />

adre vaxseneT Cven TurqeTi „baRdadel vaWrebTan“<br />

erTad, maSin, cxadia „baRdadel vaWrebSi“, pirvel rigSi<br />

iranSi gadasaxlebuli da gamuslimanebuli qarTvelebi<br />

SeicaniT, xolo axla TurqeTs vaxsenebT iq, sadac adre<br />

egvipte iyo naxsenebi; egvipteSi iakobis tomis samocdaaTi<br />

adamiani Sevida, xolo egviptidan mosem gamoiyvana<br />

ebraelebi. bolo Jamis winaswarmetyvelebaze Cven ukve<br />

vilaparakeT, axla amiT davamTavroT, isedac cxadia<br />

yvelaferi.<br />

axla tariels davubrundeT.<br />

Cven avTandilis da tarielis pirveli da meore<br />

naxva erTdroulad unda ganvixiloT, imitom, rom es<br />

orive Sexvedra erTi da igive movlenaa or sxvadasxva<br />

WrilSi danaxuli, eseni orive erTmaneTSi zis, aseTive<br />

Sexvedraa mesamec, magram mesame Sexvedra droebiT gadavdoT.<br />

jer daviwyoT meore Sexvedris ganxilviT. kvlav<br />

gavixsenoT adre naxsenebi strofi.<br />

„ityvis: «he, mzeo, vin xatad gTqves mzianisa Ramisad,<br />

erT-arsebisa erTisa, mis uJamosa Jamisad,“ (vefx.<br />

845:1-2) am strofze rac vTqviT, imas aRar gavimeoreb.<br />

Cven ubralod davsvaT kiTxva da Cven TviTon vupasuxoT;<br />

ra da visi mdgomareobaa mziani Rame? vin cxovrobda<br />

mzian RameSi? raa saerTod Rame da masSi myofi<br />

mze? mze xom gaanaTebda Rames da Rame ar iqneboda Tuki<br />

iyo mze. magram raki iyo mze da iyo Rame, erTdroulad<br />

38


maSin realurad yofila Rame, oRond sulierad da mze<br />

rogorc imedi, rwmena momavalSi macxovris gankacebisa.<br />

es rwmena da aRTqma mieca adamians, pirveli iyo adami,<br />

xolo erebs Soris israeli. romelTa pirveli mamaTavrebi<br />

iyvnen abraami, isaaki da iakobi da ase Semdeg<br />

vidre macxovris gankacebamde.<br />

israelis saxelmwifos Camoyalibebis dasawyisSi<br />

iyvnen mamamTavrebi abraami, isaaki da iakobi, xolo<br />

dasasrulSi anna da kaiafa. swored es adamianebi hyavs<br />

rusTavels prologSi dadebiT da uaryofiT mijnurebad<br />

gamoyvanili. es Sefaseba axali aRTqmis sasuliero<br />

pirebsac exeba. zogi gamarTldeba, zogi ara.<br />

am ori strofis 845:1-2 gagrZelebaa:<br />

„mTvaresa etyvis: «ifice saxeli RmrTisa Senisa!<br />

Sen xar momcemi mijnurTa mijnurobisa senisa,<br />

Sen gaqvs wamali misisa moTminebisa Tmenisa,<br />

miaje Seyra pirisa, Sen gamo Senebr mSvenisa!» (vefx.<br />

848)<br />

e.i. mzian RameSi ganicdian Zveli aRTqmis wmida mamamTavrebi<br />

sulis makurnebel imeds macxovris gankacebisa.<br />

xolo sruli gankurneba, adamis codvisagan gamoxsna,<br />

moxdeba macxovris jvarcmiT, sikvdiliT da aRdgomiT.<br />

„Rame alxendis, dRe sjidis, elis Caslvasa mzisasa;“<br />

(vefx. 849:1-2)<br />

am strofSi mzis Casvlamde moTmena da Rame siaruli<br />

niSnavs, Zveli aRTqmis ambebis moyolas e.i tarielis<br />

ambebis moyolas.<br />

ra asmaTman dainaxa, moegeba, cremli swvTebis,<br />

viT eama, sixarulsa marT veRaras ver mihxvdebis;<br />

(vefx. 852:1-2).<br />

Cven, faqtobrivad, Secnobili gvyavs asmaTi tarielis<br />

mfarvel angelozad. amas asmaTis da avTandilis<br />

mTeli dialogi gvidasturebs. me mxolod or strofs<br />

movixmob:<br />

„guli, cnoba da goneba erTmanerTzeda hkidian.<br />

39


a guli wava, igica wavlen da misken midian;“ (857:1-2)<br />

es aris RmrTis nauwyebi sibrZne, angelozis mier<br />

gamoTqmuli (SevadaroT nikoloz gulaberisZis es swavleba<br />

da wm.grigol noselis grigol noselis amonaridi<br />

epistoledan samgvari Zalis Sesaxeb:<br />

`Cveni sulis xiluli nawili samia Tavdapirveli<br />

dayofisamebr: Zala sityvieri (gonieri), Zala gulisTqmisa<br />

(survilisa) da Zala guliswyromisa (gaRizianebisa,<br />

gabrazebisa.)~) avTandili agrZelebs tarielis<br />

Zebnas:<br />

„yma gaemarTa saZebrad mtirali, cremlTa mfrqveveli,<br />

eZebs, uzaxis, uyivis, dReebr RameTa mTeveli;<br />

sam dRemdis movlo mravali xevi, Sambnari, tye, veli;<br />

ver pova, miva mWmunvare, veras ambvisa mcneveli.“<br />

(vefx. 873)<br />

Cven am dros gavavloT paraleli am strofsa da<br />

189-s Soris. avTandilisagan asmaTis da tarielis povna<br />

orive SemTxvevaSi, rogorc vTqviT, erTi da igivea.<br />

avTandilma meored ipovna tarieli:<br />

„ra tariel dainaxa, ganaRamca daeRrija:<br />

axlos myofi sikvdilisa jda da piri daebRnija,<br />

sayeloni gardexivnes, Tavi srulad gaeglija,<br />

mas aRara Seesmoda, sofliT gaRma gaebija.“ (vefx. 877)<br />

xo xedavT tariels, ra mosvlia maSin, roca „Tavi<br />

Zelsa Seutaka.“<br />

macxovris iudas mier gacema da jvarcma rusTavelma<br />

mxatvrul-alegoriulad warmogvidgina:<br />

„erT-kerZ uc lomi mokluli da xrmali sisxlmocxebuli,<br />

kvla sxvagniT - vefxi usulo, mkvdari, qve-danarcxebuli;“<br />

(vefx. 878:1-2)<br />

saxarebaSi macxovris jvarcmis dros naTqvamia:<br />

„xolo mo-raჲ-vides iesuჲsa da ixiles igi, rameTu<br />

momkudar iyo, ara ganutexnes wჳvni misni, aramed erT-<br />

40


man erisaganman laxuriTa ugumira guerdsa missa, da<br />

meyseulad gardamoჴda sisxli da wyali. (ioane 19:33-34)<br />

xolo iuda gamcemelze naTqvamia:<br />

maSin viTarca ixila iuda, romelmanca misca igi,<br />

rameTu daisaja, Seinana da miaqcia oc da aTi igi vecxli<br />

mRdelT-moZRuarTa maT mimarT da moxucebulTa<br />

da Tqua: vcode, rameTu migec sisxli marTali.<br />

xolo maT hrques mas: Cuenda raჲ? Sen ixile!<br />

da daabnia vecxli igi taZarsa mas Sina da ganeSora<br />

da warvida da SiSTvil-iba. (maTe 27:3-5)<br />

10 Tebervali 2017w<br />

41


nawili VII<br />

sarusTveli guSin, dRes da xval<br />

uwmindesi da unetaresi kaTolikos-patriarqi ilia<br />

II xSirad qadagebs: arsebobs „sulTa kavSiri“: „sulTa<br />

kavSiris Sesaxeb erTi ram unda vicodeT: vidre sxeulSi<br />

varT, cocxali varT, magram im gardacvlili adamianis<br />

sulic xom cocxalia da Cven Soris uTuod aris kavSiri.<br />

Cveni winaprebi iTxoven Cvengan locvas, Cvenc<br />

vTxovT maT dalocvas. isic unda vicodeT, rom isini<br />

ufro metad gvexmarebian, vidre Cven - maT.“ (sakvirao<br />

qadageba, 5 seqtemberi, 2010 w.)<br />

Cveni mizania, vaCvenoT „sulTa kavSiri“ marTlmadidebel<br />

moRvaweTa Soris. amitom kidev erTxel warmovaCinoT<br />

rusTvelis aRmsarebloba da misi poemis prologis<br />

pirveli ori strofi SevadaroT marTlmadideblur<br />

mrwamss:<br />

„romelman Seqmna samyaro ZaliTa miT ZlieriTa,<br />

zegardmo arsni suliTa, yvna zeciT monaberiTa“.<br />

„romelman“ - mama RmerTs aRniSnavs, „ZaliTa miT<br />

ZlieriTa“ - Ze RmerTs, „suliTa“ - suliwminda RmerTs,<br />

xolo „zegardmo arsni“ – „angelozTa dass.“<br />

davsvaT kiTxva: ratom axsena rusTvelma meore<br />

strofSi „zegardmo arsni“- ufro adre vidre „suli-<br />

Ta?“ arada azri darRveuli ar aris, rom suliTa hyvna<br />

zegardmo arsni. aq pasuxi erTaderTia: rusTvelma cxadad<br />

warmoaCina, rom Cven sworad davinaxoT yovladwminda<br />

samebis hipostasuri Tvisebebi: „Zis mamisagan Soba<br />

da suliwmindis mamisagan gamomavloba.“<br />

mrwamsi (movixmoT Sesabamisi muxlebi)<br />

a<br />

„mrwams erTi RmerTi, mama, yovlisa mpyrobeli,<br />

Semoqmedi caTa da queyanisa, xilulTa yovelTa da ara<br />

xilulTa;<br />

42


da erTi ufali iesu qriste, Ze RmrTisa mxolod-<br />

Sobili, mamisagan Sobili uwinares yovelTa saukuneTa,<br />

naTeli naTlisagan, RmerTi WeSmariti RvTisagan WeSmaritisa,<br />

Sobili da ara qmnili, Tanaarsi mamisa, romlisagan<br />

yoveli Seiqmna.<br />

ჱ<br />

da suli wmida, ufali da cxovels-myofeli, romeli<br />

mamisagan gamovals, mamisa Tana da Zisa Tana Tayuanis-icemebis<br />

da ididebis, romeli ityoda winaswarmetyvelTa<br />

mier.“<br />

ese igi yvelaferi gasagebia:<br />

amitom CaurTo Zes da suliwmindas SuaSi zegardmo<br />

arsni, riTac warmoadgina rom suliwminda mxolod<br />

mamisagan gamovals.<br />

axla warmovadginoT rusTvelis ori striqonis<br />

urTierTmimarTeba da amiT SevexmianoT sxvadasxva epoqis<br />

wmindanebs.<br />

rusTveli evedreba RmerTs:<br />

„he, RmerTo erTo, Sen Seqmen saxe yovlisa tanisa,<br />

Sen damifare, Zleva mec daTrgunvad me satanisa.“<br />

(vefx. 2-1,2)<br />

(1054.4) „marTlad ityvis mociquli: SiSi Seiqms siyvarulsa“.<br />

pirvel rigSi, Cven unda davasabuToT, ramdenad<br />

Seesabameba erTmaneTs erTi medalionis or mxareze<br />

dawerili sityvebi. medalionis erT mxares aris: „he,<br />

RmerTo erTo... Sen damifare, Zleva mec daTrgunvad<br />

me satanisa“, xolo meore mxare - „...SiSi Seiqms siyvarulsa“.<br />

SevajeroT medalionis am ori mxaris warwera erTmaneTs.<br />

ioane RvTismetyvelma mociqulTa Soris yvelaze<br />

srulyofilad warmoTqva RvTis saxeli: „RmerTi siyvaruli<br />

ars.“ (1 epistole 4. 8).<br />

43


e.i rodesac rusTveli ambobs, „marTlad ityvis mociquli;<br />

SiSi Seiqms siyvarulsa,“ am strofSi rusTvels<br />

„siyvarulSi“ RmerTi hyavs nagulisxmevi, xolo rac Seexeba<br />

SiSs, amas medalionis pirveli mxare ganmartavs.<br />

rusTveli, romelic did saqmes unda SeeWidos,<br />

SeSinebulia rom borotma ar sZlios da RmerTs evedreba:<br />

„Sen damifare, Zleva mec daTrgunvad me satanisa“.<br />

cxadia, rusTvelma „SiSi Seiqms siyvarulsa“ Taviseburad<br />

„rusTvelurad“ warmoTqva, Torem Sinaarsobrivad<br />

ioane RvTismetyvels eTanadeba: „SiSi ara ars siyvarulsa<br />

Tana, aramed srulma siyvarulman gare gandevnis<br />

SiSi, rameTu SiSsa tanjvai aqus, xolo moSiSi igi ara<br />

srul ars siyvarulsa zeda“ (ioane, 1.4-12)<br />

rusTvelma sruli siyvaruli SeiZina Tavisi RvawliT<br />

„creml-SeuSroblobasTan“ erTad (1662 -4).<br />

rusTvelis mTeli poema am oris strofis SejerebiT<br />

aris nasazrdoebi.<br />

axla ki am ori striqonis Suqze ganvixiloT wminda<br />

ninos, wminda ioane zedaznelis da Cveni patriarqis,<br />

ilia II-is, moRvaweobis garkveuli epizodebi.<br />

wm. ninos magaliTi moviyvanoT leonti mrovelis<br />

mier moTxrobili wyarodan:<br />

„moqcevai mirian mefisa da mis Tana yovlisa qar-<br />

Tlisa wmidisa da netarisa dedisa Cvenisa nino mociqulisa<br />

mier“ [sagulisxmoa, rom saqarTvelos patriarqi<br />

nikoloz gulaberisZe (1149-1178) wm. ninos mociqulad<br />

moixseniebda da ara mociqulTa sworad].<br />

„xolo wmidaman nino daidva lodi sasTunal, dawva<br />

da daiZina gardasadinelsa mis tbisasa da movida kaci<br />

erTi CvenebiT, asakiTa zomi da TmiTa naxevar Tmosani<br />

da mosca wigni dabeWduli da rqua: miarTui ese mcxeTas<br />

mefesa warmarTTasa. xolo wmidaman nino iwyo tirilad<br />

da vedrebad misa: me ufalo, dedakaci var ucxo da umecari<br />

da arca vici ena, viTar mivide ucxosa queyanasa<br />

da ucxoTa naTesavTa Tana.<br />

44


maSin kacman ganuჴsna wigni igi, da misca kiTxvad, da<br />

weril iyo hromaelebr da beWedi iyo iesosi. daweril<br />

iyvnes wignsa mas Sina aTni sityuani.<br />

a) sada-ca iqadagos saxareba ese, mun-ca iTquas deda-kaci<br />

ese.<br />

b) ar-ca mamakaceba ars, ar-ca dedakaceba, aramed<br />

Tquen yovelni erT xarT.<br />

g) warvediT da moimowafeniT yovelni warmarTni da<br />

naTels-cemdiT maT saxeliTa mamisaTa, da ZisaTa, da<br />

sulisa wmidisaTa.<br />

d) naTeli gamobrwyinda warmarTTa zeda didebad<br />

erisa Senisa israelisa.<br />

e) sada-ca iqadagos saxareba ese sasufevelisa, munca<br />

iTqmodis yovelsa sofelsa.<br />

v) romelman Tqueni isminos da Segiwynarnes me Semiwynara.<br />

da romelman me Semiwynaros, Seiwynaros momavlinebeli<br />

Cemi.<br />

z) rameTu friad uyuarda mariam ufalsa, rameTu<br />

maradis ismenda missa sityuasa WeSmaritsa.<br />

ჱ) nu geSinin maTgan, romelTa mogwyჳdnen ჴorcni<br />

Tquenni, xolo sulisa ver SemZlebel arian mowyuedad.<br />

T) rqua mariam magdanelsa ieso: „warved, deda-kaco,<br />

da axare daTa da ZmaTa CemTa.<br />

i) sada-ca qadagebdeT saxeliTa mamisaTa, da ZisaTa,<br />

da sulisa wmidisaTa.<br />

viTarca warikiTxna sityuani ese wmidaman nino, iwyo<br />

vedrebad RmrTisa mimarT da gulis-xma yo, viTarmed<br />

zeciT iyo Cueneba igi. da aRixilna Tualni zecad da<br />

xvalisagan iTxova Sewevna misi.~<br />

leonti mrovelis am gadmocemaSi gancxadebulia,<br />

Tavisi „umecrebiTa da uZlurebiT“ SeSinebuli wminda<br />

nino rogor Seimosa sruli siyvaruliT da gaxda wminda<br />

mociquli.<br />

wminda ioane zedaznelis cxovrebaSi ki vkiTxulobT:<br />

„misi (ioanes) simdable, marxva da mRviZareba,<br />

45


cremli da vedreba saTni eyo ufals da Tavis erTgul<br />

msaxurs mihmadla senTa kurnebisa da eSmakTa ganxsnis<br />

niWi“ (wmidaTa cxoreba, 7/20 – maisi).<br />

wmida ioane moRvaweobda antioqiis udabnoSi, sadac<br />

zegardmo brZaneba miiRo: „xolo mun brZaneba miiRo angelozTa<br />

mier, raTa aTormeti mociquliTurT TvisiT<br />

wamovides qarTlad“.<br />

saqarTvelos mefes da kaTolikoss naTelmosili<br />

angelosis mier euwyaT SuamdinareTs aRmobrwyinebul<br />

varskvlavTa mosvla. mcxeTas moaxloebul mamebs win<br />

miegebnen mefe farsmani da kaTolikosi evleliosi krebuliTurT.<br />

wminda mamebma Tayvani sces mironmdinare svets da<br />

uflis kvarTs (dResaswauli 1 oqtombers). cota xnis<br />

Semdeg wminda ioanem mowafeebTan erTad movlo da<br />

moiara yvela is adgili, sadac wminda ninom iqadaga.<br />

evlalios kaTolikosis kurTxeviT wminda ioane<br />

mowafeebTan erTad zedaznis mTaze dasaxlda, sadac<br />

adre zedenis kerpi idga, romelic wminda ninos locviT<br />

Seimusra. erT Rames wminda ioanes yovladwminda<br />

RvTismSobeli gamoecxada wminda ninosTan erTad da<br />

ubrZana Tavisi mowafeebi sxvadasxva mxares gaegzavna<br />

saqadageblad.<br />

ase moefina mTels saqarTvelos ganaTlebis kerebi<br />

- monastrebi, romelTa damaarseblebi iyvnen wminda<br />

ioanes mowafe wm. mamebi: abibos nekreseli, anton martyofeli,<br />

daviT garejeli, ise wilkneli, ioseb alaverdeli,<br />

Sio mRvimeli, isidore samTavneli, Tadeos<br />

stefanwmindeli, stefane xirseli, zenon iyalToeli,<br />

piros breTeli, miqael ulumboeli...<br />

ase rom, ase Tu ise mimovixileT guSindeli dRe.<br />

guSindeli dRis „sulTa kavSiri“, romelic rusTvelisTvisac<br />

guSindeli dRe iyo. man (rusTavelma) Cvenze<br />

ukeT icoda is, razec zemoT visaubreT. is xom iyal-<br />

Tos akademiaSi swavlobda da masac uTuod da ueWvelad<br />

46


eqneboda wmindanebTan kavSiri. Tavadac xom aRniSnavs:<br />

(5)<br />

„mibrZanes maTad saqebrad Tqma leqsebisa tkbilisa,<br />

qeba warbTa da wamwamTa, TmaTa da bage-kbilisa,<br />

brol-badaxSisa Tlilisa, mis mijriT miwyobilisa,<br />

gastexs qvasaca magarsa, grdemli tyviisa lbilisa“.<br />

dRevandel dRes ki Cven mimovixiloT Cveni epoqaluri<br />

kaTolikos-patriarqis, uwmindesisa da unetaresis<br />

ilia II-is, moRvaweobis zogierTi epizodi.<br />

rogorc wm. ioanesa da wm. ninos cxovrebidan davinaxeT,<br />

jer „sakiTxi“ zecaSi wydeba, xolo Semdeg - qveyanaze.<br />

ase gaqristianda mTeli eri wminda ninos epoqaSi,<br />

xolo wm. ioanesa da misi mowafeebis meSveobiT ainTo<br />

ganaTlebis kerebi.<br />

ase rom, saero (politikuri) „macduri sofeli“<br />

gverdze gadavdoT droebiT, isini ZiriTadad aReb-micemobiT<br />

arian dakavebulni, maTze ambobs rusTveli:<br />

(1049, 1-2)<br />

„Tqven, vaWarni, jabanni xarT, omisaca umecarni,<br />

Sors isriTa ar dagxocnen, CaixSeniT Tana karni.“<br />

Cveni patriarqi sruliad axalgazrda episkoposi<br />

iyo (Tu ufro adre ara), rodesac daiwyo Sroma saqarTvelos<br />

eklesiis im droiTvis dakarguli dokumentis<br />

mosapoveblad, romelic moipova ukve misi patriarqobis<br />

dros 1990 wels da romelsac xels awers msoflio<br />

patriarqi dimitriosi.<br />

(1049,3)<br />

„marto mnaxeT viT Seveba, viT vixmarne lomni mxarni“.<br />

swored am dokumentis Zalmosilebis Sedegia is,<br />

rom ruseTis sapatriarqo istoriaSi pirvelad ruseTis<br />

xelisuflebas upirispirdeba da ambobs, cxum-afxaze-<br />

Tisa da cxinvalis eparqia ekuTvnis saqarTvelos.<br />

meore sakiTxad 17 maisi minda vaxseno: mTels<br />

msoflioSi uSjuloebis zeimad gamocxadebuli dRe<br />

- Cveni patriarqis locviT saqarTveloSi gadakeTda<br />

47


„ojaxis simtkicisa da siwmindis“ dRed.<br />

rac Seexeba „xvales“<br />

(1049,4).<br />

„mekobrisa navisani sisxli hnaxeT monaRvarni“<br />

„xvaleman izrunos Tavisa Tჳsisa“ - ieso qriste.<br />

(maTe 6-34).<br />

9 ivnisi 2018w<br />

48


VII- nawilis gagrZeleba<br />

exla ki zustad is sakiTxi ganvixiloT, romlis<br />

gamoc yvelaze metad SehqondaT eWvi rusTvelis<br />

sarwmunoebriv xedvaze. arada, zustad es swavleba<br />

gvimtkicebs, rom rusTveli (e.i kaTolikos patriarqi<br />

nikoloz gulaberisZe 1149-1178ww) araTu WeSmariti<br />

marTlmadidebeli, aramed aris iseTi winaswarmetyveli,<br />

romelic winaswarmetyvelebs enuqis STagonebiT, rac<br />

imas niSnavs, rom rusTvelis saSualebiT saqarTvelos<br />

da mTel kacobriobas esaubreba enuq winaswarmetyveli.<br />

amis dasamtkiceblad SevadaroT erTmaneTs: „wasvla<br />

avTandilisagan fridonisa“ (vefxistyaosani 960-977) da<br />

ioanes gamocxadeba I-III Tavi.<br />

me mxolod mokle Sedarebas movaxden.<br />

ioanes gamocxadeba I,20<br />

saidumloჲ SჳdTa amaT varskulavTaჲ, romelni ixilen<br />

marjuenesa zeda Cemsa, da Sჳdni ese sasanTleni<br />

oqroჲsani. Sჳdni ese varskulavni angelozni SჳdTa<br />

eklesiaTani arian, da Sჳdni ese sasanTleni Sჳdni eklesiani<br />

arian.<br />

vefxistyaosani 973<br />

„aha, mmowmoben varskvlavni, Svidnive memowmebian:<br />

mze, otaridi, muSTari da zual CemTvis bndebian,<br />

mTvare, aspiroz, marixi movlen da mowmad myvebian,<br />

mas gaagonnen, ranica cecxlni uSretni mdebian“.<br />

rac imas niSnavs, rom rusTvelic da ioane winaswarmetyvelic<br />

erTsa da imave Temaze saubroben, CamovweroT<br />

ioane winaswartmetyvelis mimarTva 7 eklesiis<br />

mimarT da aseve rusTvelis mier naxsenebi 7 mnaTobis<br />

saxeli Tanmimdevrulad.<br />

1. efesos eklesia -- mze<br />

2. zmirnis eklesia -- zuali (saturni)<br />

3. perRamis eklesia -- muSTari (iupiteri)<br />

4. Tuatris eklesia -- marixi (marsi)<br />

49


5. sardiis eklesia -- aspirozi (venera)<br />

6. filadelfiis eklesia -- otaridi (merkuri)<br />

7. lavdikiis eklesia -- mTvare<br />

orive dafaruli RvTismetyvelebaa, ioane RvTismetyveli<br />

amxilebs siyvaruliT: „me romelnica miyuarden,<br />

vamxileb da vaswaveb. eSurebode ukue da Seinane<br />

(gamocxadeba III ,19) rusTvelic amxilebs siyvaruliT,<br />

oRond Taviseburad, rusTvelurad, gavixsenoT, rogor<br />

saubrobs rusTveli avTandilis da asmaTis (tarielis<br />

mfarveli angelozi) urTierTobaze, romelSic warmo-<br />

Cenilia mfarveli angelozis pasuxismgebloba RvTis<br />

winaSe adamianis mimarT. rusTveli avTandilis da asma-<br />

Tis saubars andazurad warmogvidgens:<br />

„aw raca giTxra, Tu ama saqmesa dammorCildebi,<br />

rasaca eZeb, mihxvdebi ucilod, ar ascildebi;<br />

Tu ar momismen, ver hpoveb, razomca cremlsa hmildebi,<br />

mogxvdebis mdurva soflisa, mohkvdebi, ga-ca-swbildebi“.(259)<br />

ymaman uTxra: „ege saqme amas hgavso, ara sxvasa:<br />

orni kacni movidodes sadaurni sadme gzasa.<br />

ukanaman wina naxa Cavardnili Sigan Wasa.<br />

zeda midga, Cahyioda, tirs, izaxis vaglax-vasa. (260)<br />

„egre uTxra: „amxanago, iyav manda, momicdide,<br />

waval TokTa mosaxmelad, mwadso, Tumca amogzide“;<br />

mas qveSeTsa gaecinnes, gaukvirda metad kide,<br />

Semohyivla: „ar gelode, sad gageqce, sad wavide?“<br />

(261)<br />

aseTive formiT elaparakeba varskvlavebs, ese igi<br />

angelozebs, am formas rusTveli imitom mimarTavs,<br />

rom Tu ioanes gamocxadeba cnobilia, rom es winaswarmetyvelebaa,<br />

rusTvelic winaswarmetyvelebaa da es arc<br />

50


unda iyos cnobili garkveul dromde, Torem rusTveli<br />

amave dros imasac gvaswavlis, rom ioanes gamocxadebaSi<br />

es qalaqebis saxelebi simboluria da aRniSavs qveynebs.<br />

„movidian Sesamkoblad qveyniT yovlni sulierni,<br />

tyiT nadirni, wyalSiT Tevzni, zRviT niangni, ciT<br />

mfrinvelni,<br />

indo-arab-saberZneTiT, maSriyiT da maRribelni,<br />

rusni, sparsni, mofrangeni da misreTiT megviptelni.“<br />

(977)<br />

xolo otaridis da mTvaris, ese igi filadelfiis<br />

da lavdokiis eklesiaze Cven ukve visaubreT III TavSi.<br />

am ori eklesiis urTierTmimarTebaze or sityvasac davumateb,<br />

SevadaroT erTaneTs otaridisa da mTavris,<br />

igive filadelfiisa da lavdokiis eklesiis Sesaxeb<br />

Tqmuli strofebi<br />

„otarido, Sengan kide arvis migavs saqme sxvasa:<br />

mze mabrunvebs, ar gamiSvebs, Semiyris da mimcems wvasa;<br />

daje werad WirTa CemTa, melnad mogcem cremlTa tbasa,<br />

kalmad gikveT gawlobilsa tansa Cemsa, viTa Tmasa.~<br />

(vefx. 971)<br />

„mo, mTvareo, Semibrale, vilevi da Senebr vmWldebi,<br />

mze gamavsebs, mzeve gamlevs, zogjer vsxvdebi,<br />

zogjer vwvldebi;<br />

mas uamben sjani Cemni, ra mWirs anu ragvar vbndebi,<br />

midi, uTxar, nu gamwiravs, misi var da misTvis vkvdebi.~<br />

(vefx. 972)<br />

am oris strofis siRrmiseuli urTierTmimarTebis<br />

Sinaarsis danaxvisaTvis dagvexmareba filadelfiisa da<br />

lavdokiis eklesiebis urTierTmimarTebis Sedareba, me<br />

mxolod mokle magaliTs moviyvan:<br />

filadelfiis eklesiidan<br />

aha esera mimicemia winaSe Sensa kari ganRebuli,<br />

romlisa daჴSvad vervin SemZlebel ars, rameTu mcire<br />

Zali gaqus, da daimarxe sityuaჲ Cemi da ara uar-hyav<br />

51


saxeli Cemi.<br />

aha esera migcem krebulisagan eSmakisa, romelni<br />

ityჳan Tavsa Tჳssa huriad, da ara arian, aramed tyuvian;<br />

aha esera vyvne igini, raჲTa moviden da Tayuanisgcen<br />

winaSe ferჴTa SenTa da cnan, rameTu Segiyuare<br />

Sen. (gamocxadeba 3, 8-9)<br />

xolo lavdokiis eklesiidan:<br />

vicni saqmeni Senni, rameTu arca grili xar, arca<br />

tfili. jer-iyo, raჲTamca, anu grili iyav, anu tfili.<br />

aramed esreT nel-tfili xar da arca grili, arca<br />

tfili. megulebis aRmogdebaჲ Seni pirisagan Cemisa.<br />

rameTu ityჳ: mdidar var da ganvmdidrdi da araraჲ<br />

meჴmarebis. da ara uwyi, rameTu Sen xar ubadruk da<br />

sawyalobel da glaxak da brma da SiSuel.<br />

gangazraxeb Sen, raჲTa iyido Cemgan oqroჲ<br />

gamoჴurvebuli cecxliTa, raჲTa ganhmdidrde, da samoseli<br />

spetaki, raჲTa Seimoso, da ara gamocxadnes<br />

sircxჳli siSiSulisa Senisaჲ da saolavi, raჲTa iolne<br />

Tualni Senni da hxedvide. (gamocxadeba 3, 15-18)<br />

rusTvelidan erT vizualur Sedarebasac movixmob,<br />

gulanSaros qveyanaSi WaSnagiris sikvdilis Semdeg fatmanis<br />

da avTandilis urTierTobasTan dakavSirebiT:<br />

mas Rame fatman iama avTandilTana woliTa;<br />

yma undo-gvarad exvevis yelsa yeliTa broliTa,<br />

hklavs TinaTinis goneba, Zrwis idumliTa ZrwoliTa,<br />

guli mxec-qmnili gasWria mxecTave Tana rboliTa.<br />

avTandil malviT cremlsa swvims, sdis zRvaTa Sesar-<br />

Tavisad,<br />

Sigan melnisa morevsa, curavs giSrisa navi sad;<br />

ityvis, Tu: „mnaxeT, mijnurno, igi vin, vardia visad,<br />

umisod nexvTa zeda vzi bulbuli msgavsad yvavisad!“<br />

mun cremlni, misgan nadenni, qvaTaca dasalbonia;<br />

giSrisa tevri agubebs, vardisa velsa fonia;<br />

52


fatman mas zeda ixarebs marT viTa iadonia.<br />

Tu yvavi vardsa iSovebs, Tavi bulbuli hgonia! (1261-<br />

1263)<br />

Cven ruseTis da saqarTvelos mimarTebaSi iona<br />

winaswarmetyvelis damokidebulebac vaxseneT mtris<br />

mimarT, ionam mteri ki gadaarCina daRupvas, magram misi<br />

qveyana kerpTayvanismcemeli iyo, ase rom ar mogvivides,<br />

rusTveli Cveni eris gamoxsnis swavlebas ezras droindeli<br />

israelis istoriuli movlenebidan gvTavazobs:<br />

„am saqmesa memowmebis dianosi, brZeni ezros“ (182, 1).<br />

25 ivlisi 2018w<br />

53


nawili VIII<br />

Cven ukve rusTvelidan yvelaze saintereso swavleba<br />

miviReT. is ganmartavs, rom ioane RvTismetyvelis<br />

gamocxadebaSi naxsenebi 1000 weli aris dro: „ilias<br />

da enuqis“ RvTis mier mkvdreTiT amaRlebidan, meored<br />

mosvlamde, am dros visac ar miuRiaT „antes“ beWedi,<br />

gaxdebian iseTebi, „romelTac“ moyvrisaTvis sikvdili<br />

TamaSad da uCans mRerad“, anu rogorc pirveli qristianebi,<br />

am sofelSive wmindanebi. swored ilias da enuqis<br />

Rvawlis Semdeg Sekravs RmerTi satanas. „da Sekra<br />

igi 1000 weli“ (gamocxadeba20, II 2) e.i samnaxevari wlis<br />

sruli ricxvi 1000 weli e.i 1000 dRe. swored gabrwyinebuli<br />

saqarTvelos da saqristianos locavs RmerTi<br />

1000 weli da ambobs:<br />

„aw Svilo RmerTman Tqven mogces aTas wel dReTa<br />

grZeloba“(vefx.1553, 1)<br />

yovelTa sworad wyalobasa viTa Tovlsa moaTovdes.<br />

„obol qvrivni daamdidrdnens da glaxakni ar<br />

iTxovdes (vefx. 1657. 1,2)<br />

rogorc viciT, avTandili da tarieli samjer Sexvdnen<br />

erTmaneTs. pirveli da mesame Sexvedris dro da<br />

adgili mokled, magram „vefxistyaosnis~ fabulisTvis<br />

sakmarisad ganvixileT. axla meore Sexvedris drosa da<br />

adgilis Sesaxeb visaubroT.<br />

rogorc cnobilia, ZiriTad arsebobs ori dro; warsuli<br />

da momavali. dRevandeli dRe yovelwam warsuli<br />

xdeba, magram arsebulis raRac gansazRvruli adgili<br />

„dautoves“. amitom vambobT; warsuli, awmyo da momavali.<br />

amitom am „arsebuls“ ganmartebis TvalTaxedviT<br />

SevxedoT avTandilis da tarielis meore Sexvedras,<br />

romelic isev ierusalimSi moxda. dRevandeli solomonis<br />

taZari mitacebulia musulmanebis mier (da iq axla<br />

aris omaris meCeTi). swored amas ambobda rusTveli:<br />

`mizgiTas mival avTandil.“ `ilocavs, ityvis.~ mizgi-<br />

54


Ta swored mitacebuli taZars niSnavs, romelic adre<br />

ebrauli iyo (sadac ufali dadioda), axla musulmanuria.<br />

(Cveni mecnierebi Secdnen, roca CaTvales mizgi-<br />

Tas mival avTandil ara avtoriseulad da mis nacvlad<br />

avTandilis locva daaweres. `swored ase gamoiTqmis<br />

es sityva ierusalimis jvaris monastris aRapebSi; iq<br />

sweria: “mizgiTa” – “wartyuenuli monasteri da eklesia<br />

mizgiTad Secvalebuli.~ [viqtor nozaZe, `vefxistyaosnis~<br />

RvTismetyveleba, gv753.] amitom ar gvxvdeba<br />

Tanamedrove `vefxistyaosnis~ gamocemebSi.) swored<br />

mizgiTas meCeTis ambavs uyveba tarieli avTandilis.<br />

357.<br />

srulni muyrni da mulimni me gare Semomcvidian,<br />

maT xelTa hqondaT musafi, yovelni ikiTxvidian;<br />

mter-dacemuli vegone, ar vici, ras Cmaxvidian.“<br />

tarielis am damamcirebel (ar vici, ras Cmaxvidian)<br />

sityvebSic Seicnoba zustad tarielis da avtoris ara<br />

muslimanoba.<br />

am strofebiT Cven ukve dRevandelidan warsulSi<br />

gadavinacvleT, momavali ki cnobilia, amitom daviwyoT<br />

avTandilis da tarielis pirveli SexvedriT. tarieli<br />

avTandilis uyveba Tavis codvebs:<br />

313. Ril-Caxsnili saamboblad dajda, mxarni amoyarna“<br />

mxarni avTandilis sityvaSic aris naxsnebi: „marto<br />

mnaxeT, viT vixmarne lomni mxarni.“ aqedan unda mivxvdeT,<br />

rom avTandilis mxarni wmindanebs niSnavs, tarielis<br />

ki codvebis da codvilebis.<br />

axla ki 357 da 861 strofebi SevadaroT erTmaneTs<br />

861.<br />

„mad paemnamdis movicdi, razomca gamdis ruebi, e.i.<br />

erT da igive adgilzea miniSneba.<br />

adamis sisxlidanaa mTeli kacobrioba. adami rus-<br />

Tavia, xolo veli - qveyana. adamidan gamodis sisxli da<br />

iyofa sxvadasxva rud. Cven SemTxvevaSi laparakia mu-<br />

55


sulmanebze, magram avTandilTan mosaubre tarieli musulmani<br />

ar aris, is ebraelia [vefx.863. 10 mcneba]. maS,<br />

davsvaT kiTxva: ratom axsenebs rusTveli musulmanur<br />

sityviT-terminologias?<br />

am mTavar kiTxvas rom pasuxi gavceT, amisTvis patar-patara<br />

kiTxvebi moviSvelioT:<br />

1. ratom ambobs rusTveli, ese ambavi sparsulidan<br />

gadmovTargmneo.<br />

8.) „ ese ambavi sparsuli, qarTulad naTargmanebi.“<br />

rogorc viciT, rom Zveli aRTqma daiwera ebraulad,<br />

Semdeg gadmoTargmnes berZnulad, „septuaginta“.<br />

2. ratom ambobs tkbil-qarTuli, sikeTisa xelis mxdeli.“<br />

715.) yrma tkbili da tkbil-qarTuli, sikeTisa xelis<br />

mxdeli,“<br />

3. 550.) ratom ambobs „sparsTa vera viqm indoeTisa<br />

Wamasa“. am „rome sparsni gagvixasdnen 546.)<br />

4. ratom ar aris naxsenebi saqarTvelo da israeli.<br />

977.) „indo-arab-saberZneTi, maSriyiT da maRribelni,<br />

rusni, sparsni, mofrangeni, da misebriT megviptelni,<br />

Tu CavuRrmavdebiT, Cven es kiTxvebi pasuxebs Tvi-<br />

Ton gvaswavlis. Cven am kiTxvebze pasuxebi nawilobriv<br />

ukve gaveciT, rac „fabulisaTvis“ sruliad sakmarisia.<br />

axla mxolod is ganvixiloT, ratom saxeldva<br />

„rusTavelma“ saqarTvelo-arabulad da qristianuli<br />

terminologia muslimanurad. jer erTi, unda vTqvaT,<br />

rom yvela religias aqvs Tavisi locvebis wignebi. maTi<br />

saerTo mxolod saxelwodeba „locvania“ . magram sxva<br />

wignia muslimanuri locvani, sxvaa ebrauli locvani da<br />

sxvaa qristianuli locvani. Cven `vefxistyaosanSi~ is<br />

unda gavarkvioT, romeli rodis ixseneba.<br />

mag. 357.-Si naxsenebi „musafi“ muslimanuri locvania,<br />

romelic tarielis mier uaryofilia, „Cmaxvidian“.<br />

536-Si naxsenebi „musafi“ ebrauli locvania<br />

814-Si xanagaTa - qristianuli (qarTuli) monasteria<br />

56


1225- xanaga- qristianuli (rusuli) monasteria.<br />

1175 – „ra musafni, ra qamani - rusuli qristianuli<br />

locvani da salocavia.<br />

1130. navrozoba - axali weli qristianuli e.i „Soba-axali<br />

weli“<br />

da mainc ram STaagona rusTveli saqarTvelosTvis<br />

daerqva arabeTi da arabuli (e.i musulmanuri), terminologia.<br />

donald reifildis wignSi (saqarTvelo imperiaTa<br />

gzajvaredini. samiaTaswlovani istoria) 103-e gverdze<br />

weria:<br />

„quTaisSi bagrat mesame Wrida monetebs; aversze<br />

qarTulad ewera „qriste ganadide bagrat, mefe afxazTa“,<br />

reversze arabulad: „ar arsebos RmerTi, garda<br />

erT uflisa“. aseve reversze arabulad: „muhamedi -<br />

RmerTi winaswarmetyveli“<br />

bolo winadadebaSi „muhamedi RmerTebis winaswarmetyveli“.<br />

dausrulebeli formiT weria, raSic rusTvelma<br />

tarielis „ras Cmaxvidianis“ forma Seicno da aqedan<br />

gamomdinare, es momenti ase warmogvidgina. bagrat<br />

III-is aSenebulia „bagratis taZari, pirvelia samxreT<br />

kavkasiaSi, romlis kedelzec aSenebis TariRi arabuli<br />

cifrebiTaa dawerili“.<br />

aseve donald reiflidis 127-e gverdze weria daviT<br />

aRmaSeneblis monetaze: „daviTi kaxTa afxazTa ranTa<br />

mefeTaa moxsenebuli“, xolo revesrsze ki arabuladaa<br />

amokveTili gafrTxileba: „husam al-masih - mesiis maxvili“<br />

aseve Zalian mokled getyviT („fabulisaTvis esec<br />

sakmarisia), avTandili mwvadebs marto TviTon Wamda,<br />

rac wmindanebis: enuqis, noes, abraamis, ilias - msxverplSewirvebs<br />

gulisxmobs. tarielma mxolod orjer gascoxna<br />

mwvadi da gadaagdo.<br />

932-Si `gascoxnis, lukma gatyorcis, wona Zliv<br />

CanTqis dramisa.~<br />

57


................................<br />

am gamotovebul adgils axlo momavalSi SevavsebT.<br />

axla ki nikoloz gulabersiZeze vilaparakoT, Cven<br />

rusTvels da nikolozs isedac erT pirovnebad warmovadgenT.<br />

poemis dasawyisi 1 strofidan 32 strofis CaTvliT<br />

yvelaze bolos daiwera, romelic gasaRebia mTeli poemisa.<br />

9. me rusTveli xelobiTa viqm saqmesa amadari<br />

vis morCilebs jari spaTa, misTvis vxelob misTvis<br />

mkvdari“.<br />

rac imas niSnavs, rom nikolozs poemis wera jer<br />

kidev patriarqobisas dauwyia.<br />

Semdeg simdablis gamo gadamdgara patriarqobidan<br />

da aTonis gavliT ierusalimSi jvris monasterSi gadavida,<br />

sadac aris misi portreti gamosaxuli rusTvelis<br />

fsevdonimiT. Tamar mefis mowodebiT saqarTveloSi dabrunebuli<br />

nikolozi `vefxistyaosans~ dasrulebuli<br />

saxiT miuZRvnis Tamar mefes da locavs mas qristes<br />

saxeliT.<br />

4. Tamars vaqebdeT mefesa sisxlisa crem-daTxeuli“<br />

- es fraza miekuTvneba Tamar mefes, xolo me-4-is<br />

me-2 „vTqvni qebani visni me, ar avad gamorCeuli.“ am<br />

frazaSi ki qristea nagulisxmebi, iseve rogorc me-3-Si<br />

„vis Svenis, lomsa xmareba Subisa farSiSvelisa.“ lomSi<br />

- qriste igulisxmeba, xolo me-3-is - me-2-Si „mefisa<br />

mzis Tamarisa Rawv balax TmagiSerisa.“ aq naTqvamia: mxolod<br />

qristes SeuZlia Tamaris da misi samefos dacva<br />

da mfarveloba.<br />

nikoloz gulaberis-Zes mematiane wm. nikoloz<br />

mironlukiis mTavarepiskoposis da angelozis sworad<br />

axasiaTebs. maS, ras niSnavs „simdablis gamo gadadgo-<br />

58


ma kaTalikos patriarqis taxtidan, cxadia, kaTalikos<br />

- patriarqad misi uRirsobis gancda gamoricxulia<br />

(saero gagebiT). e.i. darCa mxolod erTaderTi swori<br />

saqcieli. enuqis mier RvTis mowodebis damorCileba;<br />

winaswarmetyvelis jvaris miReba.<br />

5. „mibrZanes maTad saqebrad Tqma leqsebisa tkbilisa“.<br />

e.i. mTlian me-5 strofSi; maTad saqebrad nagulisxmevia:<br />

sameba, qriste da qristes eklesia (TinaTini).<br />

xolo brZaneba rom enuqisgan miiRo, amaze zemoT<br />

vilaparakeT. mxolod erTs davamateb me-19, strofSi<br />

naxsenebi „misi saxeli SefarviT qvemore miTqvams - miqia,“<br />

sityvebSi: (19-is TiToeul strofSi) miqia, gamiqiqia,<br />

jiqia da miqia; swored enuqzea miniSneba gakeTebuli.<br />

Torem Tamar mefeze rom yofiliyo, qvemores ki ara,<br />

zemore miTqvams miqiao ityoda.<br />

1-li strofi zemoT ganxiluli gvaqvs, (samebis saxelis<br />

xsenebiT iwyebs poemis weras).<br />

me-2 strofSi nikolozi evedreba RmerTis mfarvelobas,<br />

rom daifaros satanisagan da mimadlos iseTi<br />

RvTis siyvaruli, romelic am sofelSic SiSs daZlevs,<br />

sibrZnesac miscems, rac am poemis RvTis sadideblad<br />

xotbis SesxmisaTvis sWirdeba.<br />

me-6 strofi faqtiurad me-2 strofis Sevsebaa.<br />

6, aw ena minda gamoTqmad, guli da xelovaneba<br />

Zali momec da Sewevna SengniT maqvs, mivsce woneba,<br />

miT SevewivneT tariels, turfadca unda xseneba,<br />

maT samTa gmirTa mnaTobTa sWirs, erTmaneTis moneba“<br />

me-6 me-3 da me-4 strofSi SeiZleba SecdomiT „samTa<br />

gmirTa mnaTobaSi“ vigulisxmoT avTandili, tarieli da<br />

fridoni. arada, tarielis SewevnaSi im samTa turfaTac<br />

unda xsneba, romeliTac sWirT erTmaneTis moneba, e.i.<br />

samives erTmaneTis moneba niSnavs erT nebas anu „erT<br />

arseba samebas“.<br />

me-7 strofSi avtori ambobs, rom tarielis (ada-<br />

59


mis) codvis gamo Cveni gamoxsnac sinanulSia. avtori<br />

akonkretebs kidevac tarielis (adamis) marTl dabadebas.<br />

tarieli RvTis mier Seiqmna ucodveli. danarCeni<br />

adamianebi tarielis codvis gamo codvaSi viSviT [„codvaTa<br />

Sina mSva me dedaman Cemman.“ (daviTni 50-5)“].<br />

amitom me tarielis codvis gamo gul-laxvar-sobilma<br />

(e.i codvilma) nikolozma aqamdis ambavi naTqvami<br />

biblia gavleqse aw margaliti wyobili da saxeli vuwode<br />

„rusTveli“.<br />

„rusTveli“ da biblia Sinaarsobrivad TiTqmis<br />

erT da igivea. orive RvTis mier samyaros da adamis<br />

Seqmnidan, qristes meored mosvlamde Txrobas moicavs.<br />

gansxvaveba ki is aris, rom rusTveli leqsad gadmoscems,<br />

xolo biblia TxrobiT. albaT amitom daarqves<br />

qarTvelebma `vefxistyaosans~ „qarTvelebis biblia“.<br />

me-8 strofSi nikolozi ambobs, rom qarTulad gadmoTargmnili<br />

biblia „viT margaliti oboli xeli-xel<br />

sagogmanebi,“ leqsad davwereo, rac marTlac saWoWmanebiao.<br />

magram aq uflis wyalobis da enuqis meoxebis<br />

imeds gamoTqvams. „Cemma xel-qmnilman dammarTos laRman<br />

da lamazmanebi.“<br />

me-10 strofSi nikolozi emzadeba kaTolikospatriarqobidan<br />

gadadgomisTvis man, „simdabliT“ da<br />

„madlobiT“ miiRo RvTis mowodeba, mas imedi aqvs, rom<br />

rasac ver xedavs da rac ar icis, imas dainaxavs da<br />

Seicnobs da leqsad gadmoscems „yovlad wmida samebis<br />

SewevniT. „samTa ferTa saqebelTa, lamis leqsTa unda<br />

vlena“.<br />

nikolozma miiRo es gamowveva e.i. gamoavlina simdable<br />

da gadadga patriarqobidan. mouwia velTarbena;<br />

rac niSnavs, rom wavida ierusalimis jvris monasterSi<br />

(sadac dRemde arsebobs misi freska) aTonis gavliT.<br />

me-11 strofSi ki nikolozi, rogorc WeSmariti<br />

mama, da kaTolikos-patriarqi, darigebas utovebs Tavis<br />

samwysos (sruliad saqarTvelos):<br />

60


„raca vis ra bedman misces, dasjerdes da mas ubnobdes;<br />

muSa miwyiv muSakobdes, meomari gulovnobdes<br />

kvla mijnursa mijnuroba uyvardes da gamoscnobdes.<br />

arca visgan daiwunos, arca sxvaTa uwunebdes“<br />

davakvirdeT bolo or frazas, ra gansxvavebaa mijnurobasa<br />

da siyvaruls Soris? ras niSnavs mijnursa<br />

mijnuroba uyvardes? mokled vityvi: qristes mxedars<br />

„moRvawes moRvaweoba unda uyvardes. amitom ar gaxdeba<br />

igi sxvisgan gankiTxvis Rirsi da arc TviTon ar unda<br />

ganikiTxos sxva moRvawe.<br />

me-12-Si nikolozi aRwers `vefxistyaosnis~ mokle<br />

raobas is ambobs: rom Sairoba sibrZniT aris gadmocemuli.<br />

saRvTos saRvToT Tu gaigebT, did sargeblobas<br />

mogitans, am SairebSi grZeli sityva mokled iTqmis.<br />

amitom aris kargi, magram Znelad gasagebi. „rogorc amboben,<br />

karg naTqvams, kargi gamgone sWirdebao. amitom<br />

aris naxsenebi „kaci vargi“.<br />

„kvla aqaca eamebis , vinca ismens kaci varki“(vefx. 12)<br />

me-13-dan 32-e strofamde Cven nasaubrebi gvaqvs.<br />

magram cotac davumatoT, magram aqac „fabulis“ Car-<br />

Coebs davicav.<br />

pirvel rigSi, vfiqrob, rom mijnurebSi ara marto<br />

sasuliero moRvaweebi, aramed rusTvelologebic igulisxmebian.<br />

am orive mxarisTvis nikolozi ar iSurebs<br />

arc saqebars da arc mxilebis sityvebsac. arc erTi<br />

rusTvelologi ar moqceula ise uWkuod, rogorc me.<br />

isini bolomde amTavreben TavianT naSroms da mere asajaroeben.<br />

me ki yoveli nawilis dasrulebis Semdeg daviwye<br />

gasajaroeba, ise rom, mxolod intuicias veyrdnobodi<br />

da ara cdonas (amas yoveli nawilis daTariRebac<br />

cxadyofs). es ki namdvilad ar aris Wkvianuri saqme.<br />

„mas erTa mijnurobasa Wkvianni ver mihxvdebian.“<br />

(vefx.21)<br />

61


me am daTariRebul nawilebs Soris ra sulier mdgomareobebSi<br />

viyavi amis aRwera jerjerobiT ar SemiZlia.<br />

„ena daSvrebis, msmenlisa yurnica davaldebian;(vefx.<br />

21-2)<br />

erTsac vityvi:<br />

21-e da 30-e strofSi xsenebuli Smagi da uSmago<br />

erTi da igive sulieri mdgomareobaa: erTSi sulieri<br />

terminia naxsenebi, meoreSi ki saero. erTi saocrebac<br />

aRmovaCineT. nikoloz gulaberis-Ze didi kaTolikospatriarqi<br />

da didi moRvawe (Tundac misi sveticxovlis<br />

da kvarTiss“ sakiTxavi ra Rirs) wmindanad ar aris Seracxili.<br />

es ki sabolood da damajereblad adasturebs<br />

rusTvelis da gulaberisZis igiveobas. rusTvelis raobis<br />

gagebiT aRsruldeba neba RvTisa. nikoloz gulaberisZe<br />

rogorc rusTvelis avtori, rogorc winaswarmetyveli<br />

da rogorc uwmindesi da unetaresi sruliad<br />

saqarTvelos kaTolikos patriarqi Seiracxeba wmindanad.<br />

amin.<br />

3 ivnisi 2019w<br />

62


8 nawilis Sevseba<br />

„Savosani dedofali“<br />

mimndoni sawuTrosani misTa nivTTagan rCebian,<br />

iSveben, magra umuxTlod bolod ver mourCebian;<br />

vaqeb Wkuasa brZenTasa, romelni eurCebian.<br />

ismendi CemTa ambavTa, Tu sulni Se-Ra-mrCebian (vefx.<br />

353).<br />

am mesame strofSi rusTveli im brZens aqebs, romelic<br />

mocemulobas eurCeba, aba, ganvixiloT ratom<br />

aqebs poemaSi am brZens, romelic eurCeba? urCi xom<br />

brZeni ar aris, es imas niSnavs, rom rac unda qvemoT<br />

vilaparakoT, es mas dawerili aqvs:<br />

mesame leqsi kargi ars sanadimod, samRerelad,<br />

saaSikod, salaRobod, amxanagTa saTrevelad;<br />

Cven maTica gveamebis, raca oden Tqvan naTelad.<br />

moSaire ara hqvian, veras ityvis vinca grZelad. (vefx.<br />

17)<br />

imitom aqebs im brZens, rom, rac dawera salaRobod<br />

da samRerelad da amxanagTa saTrevelad, imas gamoicnobs<br />

da iqiTken aswavlis gzas. Cven am TvalTaxedviT<br />

vuyurebT am strofs.<br />

me xuTisa wlisa viyav, daorsulda dedofali».<br />

ese ra Tqva, ymaman sulTqvna, cremliT brZana: «Soba<br />

qali». (vefx. 326, 1-2))<br />

rogorc Cveni uwmindesi da unetaresi mamamTavari<br />

ilia meore Tavis saaRdgomo epistoleSi (2019)<br />

ambobs: „Cvens winaSe Zveli aRTqma warmoCindeba, rogorc<br />

dafaruli axali aRTqma, axali aRTqma ki — rogorc<br />

gancxadebuli, aRsrulebuli Zveli aRTqma“, ese<br />

igi Zveli aRTqma da axali aRTqma erTi-erTmaneTSia,<br />

bibliaa, RvTis sityvaa. tarielis sulTqmac - erTidan<br />

meoreze gadasvlas niSnavs, ufro garkveviT rom ganvmartoT,<br />

amitom mariologiis (swavleba RvTismSoblis<br />

Sesaxeb) TvalTaxedviT SevxedoT dedofals. aqac<br />

63


om Zalian mokled vilaparakoT, ieso qristea mama da<br />

mxsneli adamisi, misi Semqmnelicaa da macxovnebelic,<br />

aseve SegviZlia vuwodoT RvTismSobels evas sulieri<br />

deda, rogorc qristesmieri mSobeli. `wm. irineos lionelis<br />

swavlebiT, radganac mariamisagan iSva axali adami,<br />

TviT igi aris axali eva, WeSmariti eva, WeSmariti<br />

deda cocxalTa da dasabami maTi xsnisa (cause salutis)<br />

anu zogadad, gamomxsneli evasi, mis gamo sityvismgebeli<br />

(advocata Evae 5,19,1). ase rom, mariami, irineosis<br />

ganWvretiT, aris axali deda kacobriobisa, “wiaRi kacobriobisa”.<br />

irineosi asaCinoebs mariamis samaradiso<br />

dedobas. macxovris SobasTan dakavSirebiT igi ambobs:<br />

“sityva xorci gaxda da Ze RvTisa - Ze kacisa; wmidam<br />

wmidad ganaRo wmida saSo, is saSo, romelmac axlad Sva<br />

adamianebi RmerTSi, da romelic wmidayo manve” (4.39.11;<br />

col. 1080).~<br />

mefisa da dedoflis saubari, rom siZe moviyvanoT<br />

xvarazmidan, niSnavs xarebas. xvarazmeli mokluli<br />

siZe iyo ieso qriste. rodesac ufali eubneba adams da<br />

evas, rom Ze kacisa gasress gvelis Tavs, es xareba iyo.<br />

„daorsulda dedofali“ da „Soba qalio,“ es iyo xareba<br />

da Soba, misma Rvawlma misma aRmatebulma sulierebam<br />

(upatiosnessa qerubimTasa da aRmatebiT uzesTaessa serafimTasa)<br />

Soba qriste, romelmac Soba adamic da evac<br />

maSin rodesac tarieli 5 wlisa iyo, ese igi 5000 weli<br />

iyo gasuli tarielis (adamis) dabadebidan, xolo rodesac<br />

laparakia 7 wlisa Seiqmna nestani, es imas niSnavs,<br />

rom 7 wlis rom iyo nestani, 7000 weli iyo gasuli adamis<br />

Seqmnidan:<br />

`Svidisa wlisa Seiqmna qali wynari da cnobili~ (vefx.<br />

331, 2).<br />

ese igi iyo 15 indiqtioni (erTi indiqtioni 532w,<br />

qveynis dasabamidan (5604+2019) 7623w. indiqtioni -XV),<br />

romelSic Cven axla vcxovrobT da agreTve es 15 Segvi-<br />

Zlia miviCnioT 15 avtokefalur marTlmadideblur<br />

64


eklesiad:<br />

„TxuTmetisa wlisa viyav, mefe mzrdida viTa Svilsa<br />

dRisiT viyvi mas winaSe, gamiSvebdis arca Zilsa,<br />

Zalad lomsa, Tvalad mzesa, tanad vhgvandi edems<br />

zrdilsa,<br />

srolasa da asparezsa aqebdian Cemgan qmnilsa. ~(vefx.<br />

337 )<br />

da rom ambobs, vxocavdi yvelaferso, adami, rogorc<br />

erT-erTi dRevandel samoTxeSi myofi mamamTavarTa<br />

Soris pirveli ierarqi, loculobs CvenTvis da<br />

misi locva gveweva. ese igi am SemTxvevaSi Cven gvyavs<br />

mlocveli, gansakuTrebiT adami da eva ruseTis eklesiisaTvis<br />

gansakuTrebulad, romelmac im kremlis wminda<br />

adgilidan unda moaSoros antes gvami, da „beWdis Ti-<br />

Tiani moWra“ ese igi leninis maCvenebeli TiTi, romelic<br />

mianiSnebs mis swavlebaze, moikveTos da moinanios. amin<br />

aha TiTi da beWedi, da dana maqvs sisxliani. (vefx.<br />

1127).<br />

axla pirdapir saxelebs CamovTvli: saridani - es<br />

igive qristea, avTandili rom ambobs:<br />

„sada indoni brol-vardsa sarven giSrisa sariTa,<br />

mas moveSorve, wamove siCqariT, ar siwynariTa;“(vefx.<br />

898)<br />

amiT imas eubneba tariels, rom israelSi gaekra<br />

jvars, ese igi jvarcmas axsenebs da `saridanic~ qristea<br />

jvridan gadmoxsnili, tarieli ki Tavis aRsarebas ambobs<br />

samyaros Seqmnidan macxovris meored mosvlamde,<br />

xolo erT wels viyav mamaze mgloviare - amiT ambobs, is<br />

aTasi weli, romelic ioane RvTismetyvelis gamocxadebaSia<br />

saubari, romelzec Cveni eklesiis codnaa, aris<br />

dro amaRlebidan meored mosvlamde, xolo orive samefos<br />

mefeni mama RmerTia igavurad.<br />

davari jvarcmis dros gasisxlmdinarda - „Tavi moikla“.<br />

es boroti sulia, romelic erT dros „luciferiT“<br />

iyo cnobili, romelic zecaSi daamarcxa mTavaran-<br />

65


gelozma miqaelma da Camoagdo am samyaroSi (dedamiwaze).<br />

es miqaelia swored - ramazi, romelic tarielma<br />

daamarcxa nestanis moTxvoniT - es mTavarangelozia,<br />

romlis damarcxeba niSnavs tarielis codviT dacemas<br />

da es moxda imitom, rom yvela adamians aqvs Tavisi<br />

neba, „igi TviT ebis, vin ebis“, xolo iqidan wamoRebuli<br />

yabaCa da erTi ride“ aRniSnavs angelozebriv samoss,<br />

romelic nestanis Sesamoselia axlandel angelozebriv<br />

mdgomareobaSi;<br />

sami Zma - noes sami Svilia, xolo adre naxsenebi 3<br />

Zmidan erTs Tavi rom hqonda gaCexli - noes Semcode<br />

Svilia.<br />

xolo amxanagTa saTrevelad naxseneb saridanis yofil<br />

megobars, romelic daexmara tariels brZolis mogebaSi<br />

- iuda iskariotelia, es imiT Cans, rom angelozs<br />

ewinaaRmdegeba.<br />

naxsenebi devebi es is devebia, romlebsac vaJafSavela<br />

Tavis nawarmoebSi axsenebs, dRes am devebs<br />

moferebiT humanoedebs uwodeben.<br />

dRevandeli ebraelebi is raodenobaa, romelic<br />

tarielma ucoxnelad gadmoyara da nawili darCa pirSi,<br />

es nawilia ebraelebi da tarielis tanjvac zustad es<br />

aris. `gascoxnis, lukma gatyorcis, wona Zliv CanTqis<br />

dramisa~ (vefx. 932, 4).<br />

axla mokled CamovayaliboT Cven mier mocemuli<br />

ori mTavari debuleba:<br />

1. ioanes gamocxadebaSi naxsenebi aTasi weli qristes<br />

mefobis dRevandeli eklesiuri codnaa, romelic Tavis<br />

Tavad araa srulyofili, imitom, rom ioane RvTismetyvelis<br />

gamocxadeba srulad araa gaxsnili.<br />

2. rusTveliseuri, ese igi enuqiseuli codna gveubneba,<br />

rom is eklesiuri codna sworia, magram nakluli,<br />

xolo axlandeli miseuli codna aris 1000 weli, rac<br />

niSnavs enuqis da ilias qristes mier maTi amaRlebidan<br />

meored mosvlamde dros (samnaxevari weli).<br />

66


usTveli Tavis poemaSi qristianuli patriotizmis<br />

umaRlesi, uWeSmaritesi mqadagebelia. gavixsenoT pavle<br />

mociqulis sityvebi patriotizmze: „rameTu vilocevd<br />

me SeCuenebul - yofad Tavsa Cemsa qristesgan ZmaTa<br />

CemTaTჳs da naTesavTa CemTa ჴorcielad, romelni-igi<br />

arian israitelni, romelTaჲ iyo Svilebaჲ da didebaჲ<br />

da aRTqumani da sjulis-debani da msaxurebani da<br />

miTxrobani“(rom. 9, 3-4). da aqedan gamomdinare, me ar<br />

SemiZlia Savosani mgloviare dedofalis RvTismSoblis<br />

grZnobebis gamoxatva, mxolod erTs vityvi: ufalo<br />

ieso qriste, Zeo RvTisao RvTismSobelisa mier Segviwyalen<br />

Cven“.<br />

†dekanozi levani<br />

13 ivnisi 2019w<br />

67


axali ierusalimi<br />

saqarTvelo gabrwyindeba ukanasknel Jams - ai,<br />

am rwmenis ueWvelobaa is Zala da madli, romelmac<br />

Segvaqmnevina es xati. aqve minda vTqva, me am xatis ufro<br />

restavratori var, vidre avtori. aq simdable arafer<br />

SuaSia, vfiqrob, arc ampartavneba. es xati RvTis saCuqaria.<br />

pirveli saidumlo kari, riTac aRmovCndi xat-<br />

Tan, iyo fiqri mefeze, marTlmadidebel bagrationze,<br />

romlis taxti unda aRdges saqarTveloSi. es rogorc<br />

gardauvaloba, ise aRibeWda Cems gulSi. mironcxebuli<br />

mefe, es aris erTaderTi gza gabrwyinebuli saqarTvelosaken:<br />

yoveli SemTxvevisaTvis, daviwye Semowmeba.<br />

rodesac fiqrob erze, eris gabrwyinebaze, saxelmwifoebriobaze,<br />

mose winaswarmetyvels gverds ver auvli.<br />

moses dros gabrwyinda eri. ese igi, eris gabrwyinebis<br />

magaliTebi gvxvdeba rogorc winaswarmetyvel-<br />

Ta mmarTvelobis epoqaSi, agreTve marTlmadidebeli<br />

mefeebis dros. cxadia, daviT mefsalmunesa da solomon<br />

brZens marTlmadidebel mefeebSi vixsenieb.<br />

saqarTveloSi ki dRes ra mdgomareobaa?! RvTis<br />

madliT, gvyavs kaTolikos-patriarqi, magram ar gvyavs<br />

mefe. ese igi, cali Tavi gvaklia. eris srulyofilebisaTvis<br />

ki saWiroa ori Tavi: sulieri - kaTolikos-patriarqi<br />

da xorcieli - mefe. ese igi, sanam ar gveyoleba<br />

mefe, manamde saqarTvelos gabrwyinebaze laparaki zedmetia,<br />

magram arsebobs saocrad saintereso momenti.<br />

mefe xdeba pirovneba mas Semdeg, roca mas mironcxebiT<br />

akurTxebs kaTolikos-patriarqi. maSasadame, mefobis<br />

madli kaTolikos-patriarqis meSveobiT gardamodis.<br />

magram mefis kurTxevamde, radgan ar gvyavs mefe, es<br />

madli aris kaTolikos-patriarqSi.<br />

es orive madli gaerTianebuli iyo winaswarmetyv-<br />

68


el moseSi.<br />

miWirs yvela nafiqralis furclebze gadmotana,<br />

amitom martivad CamovTvli. ioane-zosime - „qebai da<br />

didebai qarTulisa enisai“ da, ra Tqma unda, wm. ioane<br />

RvTismetyveli. sayvareli mowafe uflisa, romelsac<br />

Cven velodebiT. saocrebaa pirdapir, gvyavs mose da velodebiT<br />

ioanes.<br />

esec dasawyisi da dasasruli. mosem daiwyo bibliis<br />

wera, ioanem daamTavra. dasawyisi da dasasruli. alfa<br />

da omega.<br />

madloba, RmerTo, yvelafrisaTvis. Sen CemSi xar da<br />

me SenSi.<br />

23 oqtomberi, 2001 w. dilauTenia<br />

amave dRes miviRe kurTxeva sruliad saqarTvelos<br />

kaTolikos-patriarqis, uwmidesi da unetaresi ilia IIisgan<br />

Cveni eris mamamTavrisagan, xatis Sesaqmnelad.<br />

axla SevudgeT xatis aRwerilobas: rvaqimiani varskvlavis<br />

centrSi, moses da ioanes SuaSi, aris sveticxovlis<br />

taZari da kvarTi uflisa.<br />

qvemoTa mxares - lazares aRdginebis xati da ioane-zosime<br />

(romelic migvaniSnebs, Tu razea laparaki).<br />

gayolebiT, saaTis isris mimarTulebiT: 1. ilia winaswarmetyveli<br />

da ebraeli xalxi, romelsac ilias xaleni<br />

Camoaqvs saqarTveloSi; 2. mayvali Seuwveli da aTonis<br />

iveriis yovladwmida RvTismSoblis xati; 3. feriscvalebis<br />

xati; 4. wilisyris xati (romlis drosac gacxadda<br />

saqarTvelos RvTismSoblis wilxdomiloba); 5. jvarcma<br />

- iqve wilisyra kvarTze da longinoz mcxeTeli<br />

kvarTiT; 6. mociquli andria pirvelwodebuli; 7. wm.<br />

giorg.i. wm. nino, wm. elene dedofali.<br />

varskvlavis gareTa mxare aris meored mosvlis<br />

xati.<br />

xolo ufro gareT saqarTvelos wmindanebi, wm.<br />

mefeebi da mamamTavrebi. xatze gamosaxulni arian: wm.<br />

69


konstantine didi, wm. daviT winaswarmetyveli, wm. ivlita<br />

da kvirike, wm. serafim saroveli da sergi radoneJeli.<br />

aqve minda vTqva, rom eskizi dasrulebuli ar aris.<br />

varskvlavis qvemoT, meored mosvlis xatSi, me vityodi,<br />

saintereso adgilas gamosaxulia qarTvelTa<br />

ganmanaTleblis, mociqulTa sworis, wm. ninos mSoblebi<br />

- wm. zabuloni da wm. sosana. me maT mTliani xatis be-<br />

Wedi da gasaRebi davarqvi.<br />

xatSi aseve aris xuTjvriani da bagratovanTa dro-<br />

Sebi. irgvliv kuTxeebSi maxareblebi (dasrulebul xat-<br />

Si simboloebTan erTad iqneba).<br />

xatSi aseve aris yovlad wmida samebis xati da „ani<br />

da hoe“.. saubari ganvagrZoT xatis beWedsa da gasaRebze,<br />

romelic xatSi wm. zabuloniT da wm. sosanaTi aris<br />

gamosaxuli.<br />

mocemuli xati aris damuSavebuli da daxvewili<br />

forma, xolo Tavdapirvelad ase ar iyo. magaliTad,<br />

rvaqimiani varskvlavis nacvlad iyo eqvsqimiani, xolo<br />

samebis magivrad - xati „ZvelTa dReTa“. aq ukve saWirod<br />

mimaCnia vilaparakoT, Tu ratom dagvWirda eqvsqimiani<br />

varskvlavis arseboba. xatmwers vusaxeleb rva xats,<br />

romliTac unda Seadginos kompozicia. centraluri<br />

xati unda iyos mose da ioane, xolo irgvliv:<br />

1. mayvali Seuwveli - rogorc RvTismSoblis<br />

pirvelsaxe.<br />

2. wilisyris xati, rogorc saqarTvelos RvTismSoblis<br />

wilxvdomilebis dasturi.<br />

3. jvarcma - rogorc ioanes RvTismSoblis Svilobilobis<br />

dasturi.<br />

4. lazares aRdginebis xati - ioane-zosimesTan er-<br />

Tad.<br />

5. feriscvalebis xati - sadac mose da ioane erTad<br />

arian.<br />

6. ilia winaswarmetyveli.<br />

7. meored mosvlis xati.<br />

70


amiT imis Tqma minda, rom, rogorc dasawyisSi rCeuli<br />

qveyana iyo israeli, dasasrulSi rCeuli qveyana<br />

aris saqarTvelo.<br />

da am xatis idea movida mefeze fiqriT.<br />

amitom gaCnda xatSi eqvsqimiani daviTis varskvlavi.<br />

uwmidesma daiwuna igi da mis adgilas davsviT rvaqimiani<br />

varskvlavi. maSin es iyo CemTvis tragedia, Cems<br />

gulSi daingra mefobis aRdgenaze ocneba...<br />

wilisyris xati, romelic axla moses da ioanes zemoTaa<br />

ganlagebuli, Tavidan sxva adgilas iyo.<br />

rodesac uwmidess warvudgineT axali eskizi rvaqimiani<br />

varskvlaviT, maSin meufe danieli meubneba: Tu<br />

SeiZleba es xati iq davsvaT, sadac axla aris. imitom,<br />

rom „ZvelTa dReTas“ xatSi suliwmida ar Cans da mis<br />

qvemoT wilisyris xati saocrad simboluri iqnebao.<br />

meufe daniels vupasuxe, uwmidess SevekiTxoT-meTqi.<br />

uwmidesma moiwona meufe danielis azri, me jer kidev<br />

azrze ar viyavi. saxlSi rom mivedi, maSin mivxvdi, rac<br />

davkarge eqvsqimiani varskvlavis rvaqimianad Secvlis<br />

dros, is movipove ufro didi doziT. mefe Tavze daadga<br />

moses da ioanes.<br />

dideba Senda, RmerTo. ai, am dRes davamate xatSi<br />

wm. zabuloni da wm. sosana.<br />

ra suliTac Seiracxa zabuloni da sosana wmindanebad,<br />

im sulis karnaxiT iqmneba Cveni xatic. zabulonis<br />

da sosanas wmindanebad Seracxva saqarTvelos<br />

eklesiis istoriaSi gasaocari movlenaa. es aris dafarulis<br />

gamJRavneba. etyoba kidev bevri dafaruli unda<br />

gamJRavndes.<br />

rogorc ityvian, xatis mSenebloba axal stadiaSi<br />

gadavida. eqvsqimian varskvlavSi SuaSi mose da ioane<br />

iyo, xolo TiToeul qimSi - TiTo xati. merve varskvlavs<br />

gareT - meored mosvlis xati, xolo rvaqimiani<br />

varskvlavis CasmiT or qimSi adgilebi unda Semevso.<br />

erT qimSi, sadac axla wm. andria mociqulia, wm.<br />

71


giorgi, xolo meoreSi - wm. nino da wm. elene Cavsvi.<br />

SeiZleba vinmes eucnauros, bizantiis dedofali ratom<br />

unda iyos wm. ninos gverdzeo, magram es „qebai da didebai<br />

qarTulisa enisais“ mixedviT gavakeTe. Tan im mxareSi<br />

dRes Cveni interesi devs.<br />

SevniSneT, rom wm. andria mociquli aklia xats.<br />

rom ityvian, naklovaneba Sevivse. andria pirvelwodebulma<br />

daikava Tavisi adgili. wm. giorgis xati gadmovitaneT<br />

wm. ninos gverdze da TiTqos maTi (wm. giorgis<br />

da wm. ninos) mocemuli iyo, aTonis iveriis yovladwmida<br />

RvTismSoblis xati davabrZaneT mayvali Seuwvelis<br />

gverdze.<br />

amiT davasrule xatis mSenebloba da warvudgineT<br />

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqs, uwmindes<br />

da unetares ilia II-s. man moses da ioanes SuaSi sveticxovlis<br />

taZari Caamata. rom ityvian, gvirgvini daadga<br />

xats. Secvala „ZvelTa dReTas“ xati samebis xatiT da<br />

daamata is wmindanebi da mefeebi da patriarqebi, romlebic<br />

aq arian gamosaxulni.<br />

xats jerjerobiT saxelwodeba ar aqvs, saxeli mas<br />

kaTolikos-patriarqma unda daarqvas.<br />

me ki Cems gulSi „axal ierusalims“ vuwodeb.<br />

davakvirdeT mayvali Seuwvelis da iveriis yovladwmida<br />

RvTismSoblis xats. erTi pirvelsaxea, xolo<br />

meores bolo Jams velodebiT. esec dasawyisi da dasasrulia.<br />

erTi uZravia, meore - moZravi.<br />

axla davakvirdeT sveticxovlis taZars da warmovidginoT<br />

moses Seqmnili RvTis karavi.<br />

erTi uZravia, xolo meore - moZravi. e.i. Zvel<br />

aRTqmaSi uZravi, mayvali Seuwveli da moZravi RvTis<br />

saxlia. axal aRTqmaSi ki, piriqiT, uZravi - sveticxoveli,<br />

xolo yovladwmida RvTismSoblis xati - moZravi.<br />

rogori ucnauri msgavsebaa? ratom? - SuaSi ufalia,<br />

romelic jvarze gaakres da imitom.<br />

axla davakvirdeT uflis kvarTs da fiqriT davu-<br />

72


undeT isev mayval Seuwvels da moses - RvTis karavs.<br />

Tuki mayvali Seuwveli warmoadgens yovladwmida<br />

RvTismSoblis pirvel saxes, maSin ar SegviZlia Cven vifiqroT,<br />

rom moses RvTis karavi warmoadgens uflis<br />

kvarTis pirvelsaxes! me ase vityvi, uflis kvarTi Tavisi<br />

sidiadiT moicavs Zveli aRTqmis RvTis karavs!<br />

axla mTlianad SevxedoT centralur xats: sveticxoveli,<br />

kvarTi, mose da ioane.<br />

sveticxoveli - axali aRTqmis taZari.<br />

kvarTi - Zveli aRTqmisa.<br />

mose - dasawyisi (bibliis weris).<br />

ioane - dasasruli (bibliis weris).<br />

ese igi<br />

axali - Zveli. dasawyisi - dasasruli, - jvris gamosaxulebaa.<br />

mTlianobaSi ufali Cveni ieso qristea. istoriulad<br />

ki (SuaSi) jvarcmuli ieso qriste, romlis<br />

gverdidanac gardamoxda sisxli da wyali. esec mexuTe<br />

samsWvalia - xuTjvriani droSa.<br />

am WeSmariti pasuxebiT gaTamamebuli vuyurebT ra<br />

lazares „mkvdreTiT aRdginebis“ xats da ioane-zosimes,<br />

vaskvni:<br />

pirveli dRis mkvdari saqarTvelo iyo ruseTis<br />

dapyrobili saqarTvelo (umefo), meore dRis mkvdari<br />

- demokratiuli saqarTvelo (umefo). mesame dRis<br />

mkvdari - socialisturi (umefo) saqarTvelo, meoTxe<br />

dRis mkvdari - dRevandeli saqarTvelo (umefo).<br />

Jami axloa!<br />

„ saqarTvelo gabrwyindeba ukanasknel Jams“,<br />

amin!<br />

da bolos:<br />

jvarcmuli macxovari Tavis dedas mimarTavs: „dedakaco,<br />

aha Ze Seni!“, Semdeg ioanes eubneba: „aha dedai<br />

Seni!“, amis Semdeg ki ambobs: „aRsrulda!“.<br />

magram, ufali xom maradis iqms.<br />

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi, uw-<br />

73


midesi da unetaresi ilia II Tavis 2002 wlis saaRdgomo<br />

epistoles „ioanes gamocxadebidan“ citatebiT iwyebs:<br />

„aRsrulda! me var ani da hoe, dasabami da dasasruli.<br />

me mivcem mwyurvals usasyidlod sicocxlis wylis<br />

wyarodan.<br />

gamarjvebuli daimkvidrebs amas, me misTvis RmerTi<br />

viqnebi da is CemTvis - Ze.“<br />

4 ianvari, 2003<br />

zogierTi ram TvalsaCinoebisaTvis<br />

Tavdapirvelad minda giTxraT, rom me filologi<br />

ar var, arc mwerali, amitom sityvakazmulobiT ar gamovirCevi.<br />

sadac ver vpoulob sityvebs, iq Jestikulacias<br />

viyeneb. Cemi meTodi aseTia - viyeneb logikas, magram ar<br />

vemorCilebi, am SemTxvevaSi mexmareba Cemi mSobliuri<br />

guruli „krimanWuli“.<br />

mivyveT teqsts.<br />

ukve giTxariT, rom me xatis avtori ki ara, ufro<br />

restavratori var-meTqi, vfiqrob, es sityvebic ar<br />

gamoxatavs imas, risi Tqmac minda.<br />

1. saidumlo kari - fiqri mefeze. teqstSi ar aris<br />

mocemuli, magram aseTi saidumlo kari arsebobs Svidi.<br />

1. fiqri mefeze<br />

2. locva<br />

3. simdable<br />

4. moTmineba<br />

5. dro (niSani)<br />

6. moqmedeba (qadageba)<br />

7. madli<br />

8. Tavad mose da ioane, alfa da omega (ani da hoe).<br />

visac maTematikaze warmodgena aqvs, man icis, rom<br />

arsebobs amocanebi, romlebsac amoxsnis ramdenime gza<br />

aqvs. Tu erTi gziT miiRebs pasuxs, maSin am pasuxis Sesamowmeblad<br />

saukeTeso saSualebaa igive amocana amoxsna<br />

74


meore gziT, Tu isev is pasuxi miiRe, e.i. pasuxi swori<br />

yofila.<br />

Cvens teqstSic mocemuli msjeloba swored meore<br />

gziT miRebuli msjelobaa. miniSnebiT maqvs naTqvami.<br />

yoveli SemTxvevisTvis, daviwye Semowmeba. es Semowmeba<br />

TqvenTvis pirveli gzaa, xolo CemTvis - meore.<br />

1. saidumlo kari - fiqri mefeze.<br />

saqarTvelom mefec da patriarqic dakarga ruseT-<br />

Tan SeerTebis Semdeg. ruseTis Tema aq ganxilvis sagani<br />

ar aris, magram ar SeiZleba ar aRiniSnos, rom am dros<br />

ruseTi ar imyofeboda marTlmadideblur cnobierebaSi.<br />

mefe iyo Tavi erisac da eklesiisac. e.i. kuWi iyo kuWis<br />

Tavic da sulis Tavic, amitomac mohyva saqarTvelos<br />

ruseTTan SeerTebas saqarTvelos samefo da sapatriarqto<br />

taxtis gauqmeba. es iyo TviTon ruseTis mefisTvis<br />

saSinlad uRirsi saqcieli. is iyo mTvrali, simTvraleSi<br />

imruSa da mruSobis mere mokvda. bolo mefis<br />

bolo sityvebi aseTi unda yofiliyo: „me ver vicxovre<br />

Rirseulad, magram movkvdebi Rirseulad“, albaT, amitom<br />

Seracxes imperatori nikolozi wmindanad.<br />

davubrundeT Cvens Temas. saqarTvelom RvTis wyalobiT,<br />

aRidgina eklesiis avtokefalia, aRidgina kaTolikos-patriarqi,<br />

aRdga erovnuli damoukidebloba, magram<br />

monarqiis aRdgenis nacvlad Seiqmna respublika.<br />

e.i. ra moxda? saqarTvelom ruseTs simarTled Seuracxa<br />

saqarTveloSi mefobis gauqmeba. am codvam maSindeli<br />

mTavroba samareSi Caitana, es codva axlandel<br />

mTavrobasac samareSi miaTrevs, amitom moaxlovebuli<br />

ubedurebidan gamosavali saqarTveloSi mefobis aRdgenaa.<br />

2. saidumlo kari - locva.<br />

saqarTvelos politikuri azrovneba, albaT, sulierad<br />

arasdros yofila iseTi Clungi, rogoric dResaa.<br />

qveyanas an didi gansacdeli an didi saswauli Tu<br />

gamoafxizlebs. magram SeuZlebeli kacTagan, SesaZle-<br />

75


elia RvTisagan. minda RmerTs SevTxovo, aRudginos<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli mefe bagrationi.<br />

3. saidumlo kari - simdable.<br />

wirva-locva mefobis aRdgenaze sakmaod xmamaRali<br />

gancxadebaa. didi kadniereba unda gqondes RvTis winaSe,<br />

me ki ubralo mRvdeli var, magram Zalas maZlevs<br />

is garemoeba, rom yofili mefeTa karis eklesiis winamZRvari<br />

gaxlavarT. magram patriarqis mier locvakurTxeva<br />

mainc aucilebelia. aq ukve RmerTis wyalobiT<br />

aRmomaCnda simdable da ver vikadre uwmidesisTvis<br />

am locva-kurTxevis gamoTxova, miTumetes, iuridiuli<br />

Zafi ibmeboda, me uwmidesTan sulieri Zafebic makmayofilebs.<br />

4. saidumlo kari - moTmineba...<br />

5. saidumlo kari - dro (niSani). velodebi dros,<br />

niSans, es niSanic movida.<br />

11 seqtembers aSS momxdari teraqtis Semdeg saqarTveloSi<br />

Camosuli prezidenti SevardnaZe acxadebs:-<br />

muzeumebSi Senaxuli ganZis amerikaSi waRebaze me pretenzias<br />

ar gamovTqvamo... rogorc ityvian, Semewia „zemliaki“.<br />

es iyo CemTvis niSani.<br />

1 noembrisaTvis wirva-locva davniSne daviT winaswarmetyvelis<br />

taZarSi mefobis aRsadgenad.<br />

6. saidumlo kari - moqmedeba (qadageba)<br />

1 noembrisTvis daniSnuli maqvs wirva, vqadageb<br />

mrevlSi, ara maqvs patriarqis locva-kurTxeva. ra mdgomareobaSi<br />

viqnebi? am SemTxvevaSi sxvisi mdgomareoba<br />

ufro advilad SemiZlia aRvwero, vidre Cemi. erT rames<br />

ki vityvi: - nelTbili guliT veravin gaqcevia sikvdils,<br />

mduRarebas ki maradisobaSi SevyavarT.<br />

7. saidumlo kari - madli. 23 oqtomberi. Cems gul-<br />

Si moses da ioanes, ani da hoes dabadebis dRe. madloba<br />

RmerTo, yvelafrisaTvis~. es madloba marto xatisTvis<br />

ki araa, aramed yvelafrisTvis, Cemi warsulisTvis,<br />

tkivilebisa da gansacdelebisTvis, megobrebisa da si-<br />

76


yvarulisTvis. Tuki rames vnanob, es Cemi codvebia, Cemgan<br />

ki RmerTma yvelas yvelaferi Seundos.<br />

1 noembers wirvaze xatis eskizis pirveli egzemplari<br />

mqonda. is dRe arasodes damaviwydeba, vfiqrob,<br />

arc politikosebs (saRamos mTavroba daiSala).<br />

gadakveTaze mivediT, pasuxi miRebulia, Tanac zusti<br />

pasuxi orive gzidan damtkicebuli.<br />

cota ukan davixev teqstSi da getyviT, patriarqis<br />

mosesTan Sedareba nu dagafrTxobT, es qarTuli ampartavneba<br />

araa. me yvela eris bolo Jamis marTlmadidebel<br />

mamamTavars moses vadareb, an ufro sworad, vudareb,<br />

Cven ki ioanes velodebiT, es Cveni wilxvdomilebaa, es<br />

Cveni bednierebaa, es Cveni xvedria, romelic ganumzada<br />

RmerTma saqarTvelos.<br />

axla visaubroT eqvsqimian varskvlavze. xats, rogorc<br />

vuyurebT, erT sibrtyezea mocemuli, magram es<br />

ar niSnavs, rom mas ara aqvs siRrme an simaRle. rogorc<br />

pirvelad aRvniSne, es xati RvTis saCuqaria, e.i.<br />

Tuki misi siRrme RmerTia, simaRlec RmerTamde unda<br />

adiodes. es siRrme da simaRle rom dainaxo, amisTvis<br />

saWiroa sulieri Tvali, magram am SemTxvevaSi me Semovifarglebi<br />

filosofiuri terminiT „Crdili“. e.i. viwyebT<br />

Crdilebis Zebnas sibrtyeze. radgan eqvsqimiani<br />

varskvlavi Tavdapirvel xatSi iyo, e.i. misi Crdilebic<br />

unda arsebobdes, miTumetes, es varskvlavi Zveli aRTqmis<br />

simbolo iyo, axal aRTqmaSi ki gamoCnda axali xedva<br />

- ori samkuTxedi, abrunebuli da Cabrunebuli, rac<br />

erTmaneTis sapirispiroa da am saxiT ar gamogvadgeba.<br />

erT magaliTs moviyvan: me var qristiani, e.i. marTlmadidebeli,<br />

magram es imas ar niSnavs, rom var marTlmadidebeli<br />

da ara qristiani, aramed, piriqiT - me var<br />

marTlmadidebeli qristiani. aq ki orive sityva erTsa<br />

da imaves niSnavs, e.i. marTlmadidebloba niSnavs qristianobas<br />

da qristianoba niSnavs marTlmadideblobas.<br />

adre sakmarisi iyo meTqva, rom me var qristiani ma-<br />

77


gram cnobili istoriuli movlenebi dakonkretebas<br />

moiTxovs, amitom vambob, me var marTlmadidebeli<br />

qristiani. enaTmecnierebmac ase unda miiRon, maT unda<br />

mivbaZoT Cven da eqvsqimiani varskvlavi unda davinaxoT<br />

or amobrunebul samkuTxedSi. Cvens xatSi amis<br />

saukeTeso variantia, erTi samkuTxedis wveri imyofeba<br />

meore samkuTxedis centrSi. davakvirdeT xats: rvaqimiani<br />

varskvlavi uWiravs or angelozs, mesame angelozi<br />

sveticxovelTanaa, es erTi samkuTxedia. meore: mose,<br />

ioane da wilisyris xatSi gamosaxuli daviT winaswarmetyveli,<br />

anu patriarqi, mefe da ufali, anu dasawyisi,<br />

dasasruli da kosmosi. miviReT ori samkuTxedis<br />

saocari bmuloba. erTi samkuTxedis wveri imyofeba<br />

meore samkuTxedis centrSi. modi, axla am wertilze<br />

vilaparakoT. wertilis dasawyisia sveticxovlis Tavi,<br />

romelic angelozs upyria xelT, xolo dasasruli<br />

uflis kvarTia, romelsac aerTianebs sveticxoveli.<br />

zemodan Tu davxedavT, es ori ki ara, erTi wertilia.<br />

am ori wertilis SuaSi xatis dafis sibrtyea. am ori<br />

wertilis gamaerTianebel sveticxovels me guli davarqvi,<br />

amitom vambob: Tu ierusalimi dedamiwis Wipia,<br />

sveticxoveli - gulia.<br />

aTeistebi gonebas mihyveboden, amitom eZebdnen<br />

„perpetummobiles“, guls rom gayolodnen, aq movidodnen.<br />

am xatis SeqmnaSi Cemi gulisTvis gonebas ar SeuSlia<br />

xeli.<br />

3 ivnisi, 2003 weli,<br />

konstantines da elenes xsenebis dRe.<br />

dilauTenia.<br />

dekanozi levani (fircxalaiSvili)<br />

78


xatis meore mxares dafaze aweria<br />

ioane zosimes anderZi iadgarisa<br />

gundni igi zecisani Sen, wmidasa, wmidaTasa ganwyobilni<br />

gigaloben:<br />

me uRirsi Segivrdebi, raTa viyo maT Tanave<br />

Sengan uZag.<br />

ese Sesxmai sulieri, Sen mierve mocemuli,<br />

kacTa mier moRvaweTa friad sibrZniT gamoTqmuli,<br />

Seiwire Cem mierca,<br />

kacTmoyvare!<br />

orTa mier brwyinvaleTa RmrTisa kacTa, sasurvel-<br />

Ta<br />

siRrmiTa miT gulisaiTa, saTnod RmrTisad Sekrebuli,<br />

viTarca rai margaliti uricxvisa sasyidlisai,<br />

Cuen mogveca morwmuneno,<br />

raTa Cvenca vixarebdeT Svenierad datkbobilTa,<br />

xmaTa maTTa simravliTa,<br />

galobiTa brwyinvaliTa, SesxmiTa miT wmidaTaiTa,<br />

romliTaca ididebi Sen, saxier!<br />

gangvimravle, qvelismoqmed, ganZi ese sulieri,<br />

mocemuli Senmieri,<br />

Zalsa missa myven mimwdomel, raTa ara iyos igi<br />

Cuenda aug.<br />

ixarebdiT moZRvrebiTa sulierad SesxmisaiTa,<br />

hoi, krebulo mswavlulTao,<br />

vurTvideT rai sityuaTa maT galobiTa xmeaniTa,<br />

romelTagan ididebis kacTmoyuarei RmerTi Cueni.<br />

79


sarCevi<br />

nawili I --------------------------------------------------- 3<br />

nawili II ------------------------------------------------- 14<br />

nawili III ------------------------------------------------ 17<br />

nawili IV -------------------------------------------------23<br />

nawili V ------------------------------------------------- 28<br />

nawili VI ------------------------------------------------ 35<br />

nawili VII ------------------------------------------------ 42<br />

VII nawilis gagrZeleba -------------------------------- 49<br />

nawili VIII ---------------------------------------------- 54<br />

VIII nawilis Sevseba ------------------------------------- 63<br />

axali ierusalimi -------------------------------------- 68<br />

sarCevi -------------------------------------------------- 80


82

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!