Wojsko i Technika - wydanie specjalne MSPO

ISSN 2450-1301

SPIS TREŚCI/ TABLE OF CONTENTS
2
Modernizacja Techniczna Sił Zbrojnych od MSPO 2018
do sierpnia 2019 roku
Technical Modernization of the Armed Forces from MSPO 2018
to August 2019
11
Chcemy być jedną z najnowocześniejszych spółek Polskiej Grupy
Zbrojeniowej
We want to be one of the most modern companies of the Polish
Armaments Group
15
Leopard 2PL gotowy do służby
Leopard 2PL ready for service
Autonomiczny System Bojowy Obrony
Powietrznej - ASBOP.
Fot. CRW Telesystem-Mesko.
ASBOP - Autonomous Air Defence
Combat System.
Photo by CRW Telesystem-Mesko.
Redakcja / Editorial Staff
Redaktor prowadzący/Leading editor
Tomasz Grotnik
tomasz.grotnik@zbiam.pl
Redaktor techniczny/Layout editor
Agnieszka Mac-Uchman
Korekta/Correction:
zespół redakcyjny
Tłumaczenie/Translation:
Michał Fiszer
Wydawca/Publisher:
Zespół Badań i Analiz Militarnych
ul. Anieli Krzywoń 2/155
01-391 Warszawa
Biuro/Office:
ul. Bagatela 10/19
00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu/
Marketing and advertising
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
29
33
43
51
59
TOPAZ ICMS (Integrated Combat Management System)
– skuteczność i interoperacyjność na wielowymiarowym polu walki
TOPAZ ICMS (Integrated Combat Management System)
– effectiveness and interoperability on a multidimensional
battlefield
System STOPFIRE – skuteczna ochrona wozów bojowych
STOPFIRE System - effective protection of combat vehicles
„CSL – WZM – LEOPARD 2” Centrum Serwisowo-Logistyczne czołgów
Leopard 2
„CSL – WZM – LEOPARD 2” Leopard 2 Tanks Logistic and Maintenance
Center
Śmigłowce Wojska Polskiego
– teraźniejszość i nieokreślona przyszłość
Polish Armed Forces Helicopters
– Present and Indefinite Future
Bezpieczeństwo morskie
Sea Side Security
www.zbiam.pl
63
Lightning II dla Sił Powietrznych
Lightning II for Polish Air Force
Wojsko i Technika
SPECIAL ISSUE
1

W ciągu ostatniego roku najważniejszą decyzją MON
w obszarze zakupów dla Sił Powietrznych było
wykorzystanie opcji na pozyskanie kolejnych
czterech (co da w sumie 16 maszyn) samolotów
szkolenia zaawansowanego M-346 Bielik.
Over the past year, the most important decision
of the Ministry of National Defence in the area of
procurement for the Air Force was to use the option
to acquire another four (which will give a total of 16
platforms) advanced training aircraft M-346 Bielik.
Mariusz Szyszko
Pod koniec lutego tego roku minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak podpisał nowy Plan Modernizacji
Technicznej sił zbrojnych, tym razem na lata 2017-2026. Z niedawnych zapowiedzi Ministerstwa Obrony Narodowej
wynika natomiast, że już we wrześniu (być może w trakcie trwającego MSPO) zakończone zostaną prace nad nowym
dokumentem planistycznym tej rangi, mówiącym o planach modernizacyjnych w latach 2021-2035. Pośród tej „dokumentozy”
warto zauważyć, że rzeczywistość nie znosi próżni i w ostatnim roku MON prowadziło prace nad konkretnymi
postępowaniami i podpisywało umowy na nowy sprzęt (oraz remonty i modyfikacje istniejącego wyposażenia), który
w kolejnych latach ma trafić do Wojska Polskiego.
At the end of February 2019, the Minister of National Defence Mariusz Błaszczak signed a new plan for the technical
modernization of the armed forces, this time for years 2017-2026. However, the recent announcements of the Ministry
of National Defence indicate that already in September (perhaps at the current MSPO) work will be completed on a new
planning document of this rank, referring to technical modernization between 2021 and 2035. Among this “document
spree” it is worth noting that reality hates vacuum and in the last year the Ministry of National Defence carried out works
on specific proceedings and signed number of contracts for new equipment (as well as repairs and modifications of
existing military hardware), which will be delivered to the Polish Armed Forces in the coming years.
Modernizacja Techniczna Sił Zbrojnych
od MSPO 2018 do sierpnia 2019 roku
Technical Modernization of the Armed Forces
from MSPO 2018 to August 2019
Na wstępie warto zaznaczyć, że niniejszy artykuł nie aspiruje
do zaprezentowania wszystkich rozpoczętych procedur
przetargowych i podpisanych przez wojsko umów w ostatnim
czasie, a zawiera wyłącznie ważniejsze z nich, odnoszące
się w głównej mierze do zadań wymienionych w programach
modernizacji technicznej Sił Zbrojnych RP. Oprócz wyszczególnienia
dotychczasowych działań, pod koniec znajduje
się również informacja o przypuszczeniach autora dotyczących
umów i postępowań, które powinny zostać podpisane
w czasie nadchodzących kilku miesięcy.
Siły Powietrzne i obrona przeciwlotnicza
- Wsparcie eksploatacji samolotów wielozadaniowych F-16
Jastrząb przez pięć lat. Umowa międzyrządowa LOA (Letter of
Offer and Acceptance) podpisana w trybie FMS (Foreign Military
Sales) pomiędzy rządami Stanów Zjednoczonych i Polski.
Jej podpisanie miało miejsce w październiku 2018 r., a wartość
to ponad 115 mln USD (około 440 mln PLN).
- Cztery kolejne samoloty M-346 Master w ramach opcji do
umowy na system szkolenia zaawansowanego AJT. Podobnie
jak w przypadku umów z 2014 i marca 2018 r., wykonawcą jest
włoski koncern Leonardo. Z opcji na dodatkowe samoloty zdecydowano
się skorzystać w grudniu 2018 r. Wartość kolejnych
maszyn wraz pakietem wsparcia to 675 mln PLN.
- 73 pojazdy do transportu elementów systemu obrony
powietrznej średniego zasięgu Patriot w ramach programu
At the beginning, it is important to note that this article
does not aspire to present all of the procedures undertaken
and contracts recently signed by the military, but contains
only the most important of them, referring mainly to the
tasks listed in the technical modernization programs of the
Polish Armed Forces. In addition to detailing recent activities,
at the end there is also information about the author’s suppositions
regarding contracts and proceedings, which might
be signed during the next few months.
Air Force and air defence
- Support for the operation of F-16 aircraft for a period
of 5 years. Intergovernmental Letter of Offer and Acceptance
signed in the FMS (Foreign Military Sales) procedure
between the US and Polish governments. It was finalised in
October 2018 and the value of the contract is over USD 115
million (about PLN 440 million).
- Additional four M-346 Master trainer aircraft as an option
to the contract for the Advanced Jet Training system. As with
the deals from 2014 and March 2018, the contractor is the
Italian company Leonardo. The decision to use the option for
additional aircraft was made in December 2018. The value of
the next four machines together with the support package
is PLN 675 million.
- 73 vehicles for transportation of elements of the Patriot
medium-range air defence system under the Wisła
SPECIAL ISSUE
2

Pod względem wartości największą,
wartą około 1,9 mld PLN umową była ta
dotycząca pozyskania jednego dywizjonu
artylerii rakietowej dalekiego zasięgu
systemu HIMARS w ramach programu
Homar.
In terms of value, the largest contract,
worth approximately PLN 1.9 billion,
was the acquisition of one squadron of
long-range rocket artillery of the HIMARS
system under the Homar program.
Wisła wraz z pakietem logistycznym i szkoleniowym. Wykonawcą
umowy jest firma Jelcz Sp. z o.o., należąca do Huty Stalowa
Wola (HSW) S.A., która z kolei jest spółką zależną Polskiej
Grupy Zbrojeniowej (PGZ) S.A. Kontrakt został podpisany
w maju 2019 r. i opiewa na kwotę niemal 171 mln PLN.
Wojska Lądowe, Wojska Obrony Terytorialnej i Wojska
Specjalne
- 12 zestawów bezzałogowych statków powietrznych
klasy mini FlyEye. Wykonawcą kontraktu jest WB Electronics
S.A. a jego całkowita wartość wraz z opcją to ponad 42 mln
PLN. Samą umowę na pierwsze trzy zestawy podpisano
3 grudnia 2018 r., a z aneksu na kolejne 9 skorzystano 18 lipca
br.
- Cztery śmigłowce S-70i Black Hawk wraz z doposażeniem
oraz pakietem logistycznym i szkoleniowym. Podmiotem
odpowiedzialnym za realizację umowy są Polskie
Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. (PZL-Mielec) należące do Sikorsky
Aircraft Corporation, która jest własnością korporacji Lockheed
Martin. Umowę o wartości ponad 683 mln PLN podpisano
25 stycznia br.
- Dywizjon (18 wyrzutni bojowych i 2 szkolne) systemu artyleryjskiego
dalekiego zasięgu HIMARS w ramach programu
Homar wraz z amunicją, modułami szkolnymi, dowodzenia
i pojazdami wsparcia. Dostawa nastąpi na podstawie umowy
między rządami Stanów Zjednoczonych i Polski, a jej wykonawcą
jest Lockheed Martin. Podpisanie przez Polskę umowy
odbyło się 13 lutego br., zaś jej szacunkowa wartość to około
1,9 mld PLN (414 mln USD netto).
- Remont i modyfikacja maksymalnie 318 czołgów T-72
należących do SZ RP. Wykonawcą umowy zostało konsorcjum
w składzie: PGZ (lider), Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A.
i Zakłady Mechaniczne BUMAR-ŁABĘDY S.A. Całkowita wartość
podpisanego 22 lipca br. kontraktu to 1,749 mld PLN.
Marynarka Wojenna
- Realizacja prac rozwojowych na opracowanie Mobilnego
Systemu Radionawigacyjnego Średniego Zasięgu
SRN. Wykonawcą podpisanej 5 września 2018 r. umowy
o wartości 62,5 mln PLN jest należący do PGZ Ośrodek Badawczo-Rozwojowy
Centrum Techniki Morskiej S.A.
SPECIAL ISSUE
programme with logistics and training package. The company
responsible for the delivery is Jelcz Sp.z o.o., belonging to
the Huta Stalowa Wola (HSW) S.A., which in turn is a subsidiary
of the Polish Armaments Group (PGZ) S.A. The contract
was signed in May 2019 and amounts to almost PLN 171
million.
Land Forces, Territorial Defence Forces and Special
Forces
- 12 sets of FlyEye mini unmanned aerial system. The contractor
is WB Electronics S.A. and its total value together with
the option is over PLN 42 million. The contract itself for the
first 3 sets was signed on December 3, 2018, and the annex
for the following 9 sets was used on July 18, 2019.
- Four S-70i Black Hawk helicopters with retrofitting as well
as a logistics and training package. The entity responsible for
the realisation of the contract is Polskie Zakłady Lotnicze Sp.
z o.o. (PZL-Mielec) company owned by Sikorsky Aircraft Corporation,
which is a subsidiary of Lockheed Martin. The contract
worth over PLN 683 million was signed on January 25, 2019.
- One squadron (18 combat and 2 training launchers) of
HIMARS long range artillery system under the Homar programme,
along with ammunition, training modules, command
and support vehicles. The delivery will be based on an
agreement between the US and Polish governments and its
contractor is Lockheed Martin. The signing of the contract
by Poland took place on February 13, 2019 and its estimated
value is about PLN 1.9 billion (USD 414 million net).
- Repair and modification of up to 318 T-72 main battle
tanks (MBT) owned by the Polish Armed Forces. The contractor
is the consortium composed of the PGZ (leader),
Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A. and Zakłady Mechaniczne
BUMAR-ŁABĘDY S.A companies. The total value of the
contract signed on July 22, 2019 is PLN 1.749 billion.
Navy
- Works for the development of the SRN Medium Range
Mobile Radio Navigation System. The contract valued PLN 62.5
million was signed on September 5, 2018 and the company
responsible is Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Centrum Techniki
Morskiej S.A. (OBR CTM), which is a part of the PGZ group.
4

- Naprawa główna i dokowa
okrętu dowodzenia sił
obrony przeciwminowej ORP
Kontradmirał X. Czernicki. Podmiotem
odpowiedzialnym
za realizację umowy zostało
konsorcjum PGZ, PGZ Stoczni
Wojennej Sp. z o.o. i Stoczni
Remontowej Nauta S.A. Umowę
o wartości ponad 85 mln
PLN zawarto 3 marca br.
- Naprawa średnia i dokowa
okrętu szkolnego ORP
Wodnik. Umowę z firmą Net
Marine – Marine Power Service
Sp. z o.o. o wartości niemal
26 mln PLN podpisano 16
kwietnia br.
- Cztery śmigłowce AW101
w wersji ZOP/CSAR wraz
z pakietem szkoleniowym
i logistycznym, a także wyposażeniem
medycznym. Wykonawcą
kontraktu jest Wytwórnia
Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Świdnik S.A. należąca do
koncernu Leonardo. Umowę parafowano 26 kwietnia br., a jej
wartość to 1,650 mld PLN.
- Naprawa główna i dokowa fregaty rakietowej ORP Gen.
T. Kościuszko. Za realizację zadania odpowiedzialnym zostało
konsorcjum PGZ i PGZ Stocznia Wojenna. Umowę o wartości
49 mln PLN podpisano 24 maja br.
- Naprawa bieżąca i dokowa okrętu hydrograficznego ORP
Arctowski. Wykonawcą podpisanej 24 maja br. umowy o wartości
50 mln PLN jest konsorcjum PGZ i PGZ Stoczni Wojennej.
Inną znaczącą umową, która ma wzmocnić potencjał Wojsk Lądowych był kontrakt
na remont i modyfikację do 318 czołgów podstawowych T-72. Według
MON jest to rozwiązanie tymczasowe wobec dalszych planów pozyskania nowych
czołgów podstawowych, prawdopodobnie we współpracy z partnerami
zagranicznymi.
Another significant deal to strengthen the potential of the Land Forces was
a contract for the renovation and modification of up to 318 T-72 MBTs. According
to The Ministry of National Defence it is a temporary solution due to further
plans to acquire new MBTs, probably in cooperation with foreign partners.
- Capital and dock repair
of the command ship ORP
Kontradmirał X. Czernicki. Consortium
of PGZ, PGZ Stocznia
Wojenna Sp. z o.o. and
Stocznia Remontowa Nauta
S.A. is responsible for the
contract. The deal worth over
PLN 85 million was signed on
March 3, 2019.
- Midtime and dock repair
of the ORP Wodnik training
ship. Contract with Net Marine
- Marine Power Service
Sp. z o.o. worth almost PLN 26
million was signed on April
16, 2019.
- Four AW101 helicopters
in ASW/CSAR version with
training and logistics package
as well as medical equipment.
The contractor is Wytwórnia
Sprzętu Komunikacyjnego
PZL-Świdnik S.A. company,
a subsidiary of Leonardo. The contract was signed on April
26, 2019 and is valued PLN 1.650 billion.
- Capital and dock repair of missile frigate ORP Gen. T. Kościuszko.
Consortium of the PGZ and PGZ Stocznia Wojenna is
responsible for the realisation of the contract. The deal worth
PLN 49 million was signed on May 24, 2019.
- Light and dock repair of the hydrographic ship ORP Arctowski.
The contract worth PLN 50 million was signed on May
24, 2019 and is being realised by the consortium of the PGZ
and PGZ Stocznia Wojenna.
Pozostałe
- Modyfikacja zintegrowanych węzłów teleinformatycznych
KTSAwp systemu wspomagania dowodzenia C3IS Jaśmin.
Umowę z Teldat Sp. z o.o. Sp.k. o wartości ponad 64 mln
PLN podpisano we wrześniu 2018 r.
Other
- Modification of the KTSAwp integrated ICT nodes of the
C3IS Jaśmin command support system. The contract with
Teldat Sp. z o.o. Sp.k. valued over PLN 64 million was signed
in September 2018.
Również Marynarka Wojenna otrzymała swoją część „tortu” związanego z modernizacją techniczną. Podpisana umowa na dostawę czterech śmigłowców ZOP/
CSAR jest dobrym początkiem podnoszenia potencjału Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej.
The Navy also received its part of the “cake” related to technical modernization. The contract signed for the supply of four ASW/CSAR helicopters is a good start
to raising the potential of the Naval Air Brigade.
SPECIAL ISSUE
6

W OJSKOWY INSTYTUT
TECHNICZNY U ZBROJENIA
www.witu.mil.pl | witu@witu.mil.pl
Spotkajmy się podczas MSPO 2019
Stoisko D24

Także spółka Jelcz może pochwalić się znacznymi
sukcesami w kwestii podpisanych
umów z MON w ostatnim czasie. Resort
obrony zlecił firmie dostarczenie setek ciężarówek
i pojazdów, które poważnie wzmocnią
logistykę Sił Zbrojnych RP.
In addition, the Jelcz company can boast of
significant successes in the area of recently
signed contracts with the Ministry of National
Defence. The Ministry commissioned the
company to provide hundreds of trucks and
vehicles that would seriously strengthen the
logistics of the Polish Armed Forces.
- 11 mobilnych stacji radiolokacyjnych NUR-15M Odra.
Wykonawcą zawartej 4 września 2018 r. umowy została należąca
do PGZ firma PIT-RADWAR S.A., a jej wartość to ponad
545 mln PLN.
- 35 robotów patrolowo-przenośnych. Umowę o wartości
ponad 80 mln PLN podpisano 27 listopada ub.r. z Przemysłowym
Instytutem Automatyki i Pomiarów.
- Osiem zestawów bezzałogowych statków powietrznych
klasy taktycznej krótkiego zasięgu PGZ 19R Orlik. Podmiotem
odpowiedzialnym za realizację umowy jest konsorcjum spółek
należących do PGZ (wraz z nią samą), a liderem wykonawczym
zostały Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2. Kontrakt o wartości niespełna
790 mln PLN podpisano 30 listopada 2018 r.
- Niemal 20 tys. pistoletów samopowtarzalnych kal. 9 mm
PR-15 Ragun. Wykonawcą kontraktu została należąca do PGZ
Fabryka Broni „Łucznik” – RADOM Sp. z o.o. Wartą 49 mln PLN
umowę podpisano 4 grudnia 2018 r.
- 780 moździerzy kal. 60 mm LMP-2017. Podmiotem
odpowiedzialnym za realizację podpisanej 12 grudnia ub.r.
umowy są należące do PGZ Zakłady Mechaniczne „Tarnów”
S.A., a jej wartość to 31 mln PLN.
- 888 samochodów średniej ładowności i wysokiej mobilności
Jelcz 442.32, w tym 473 w ramach zamówienia gwarantowanego
i kolejne 415 w ramach opcji. Dostawcą pojazdów
został Jelcz Sp. z o.o. Umowa na kwotę od 419 do ponad 784
(wykorzystanie opcji) mln PLN podpisano 18 grudnia 2018 r.
- 58 zestawów narzędzi od mechanizacji prac przy budowie
wiaduktów i mostów w ramach programu Kosodrzewina.
Wart ponad 143 mln PLN kontrakt podpisano 20 grudnia
2018 r. z firmą Janusz Kania Agregaty Pex-Pool Plus.
- 41 węzłów teleinformatycznych w wersji kontenerowej
(24 sztuki) i przenośnej (15 sztuk), a także w wersji szkolno-
-treningowej (2 sztuki). Firmą odpowiedzialną za wykonanie
umowy jest konsorcjum spółek Teldat Sp. z o.o. Sp.k. i Siltec
sp. z o.o. Wartą prawie 300 mln PLN umowę podpisano 21
grudnia 2018 r.
- 47 zestawów Jelcz 862 z systemem samozaładowczym
Multilift i przyczepą do transportu kontenerów PK 2-24-t.
Kontrakt z przedsiębiorstwem Cargotec Poland Sp. z o.o.
podpisano 2 kwietnia br., a jego wartość wyniosła ponad 95
mln PLN.
- 18 pojazdów dowodzenia i łączności – aparatowni
łączności cyfrowych transmisyjnych RWŁC-10/T. Wykonawcą
umowy są Wojskowe Zakłady Łączności nr 1 S.A
i Transbit Sp. z o.o. Kontrakt o wartości ponad 156 mln PLN
podpisano 9 maja br.
- 11 NUR-15M Odra mobile radar stations. The contract
signed with PIT-RADWAR S.A. (part of the PGZ) on September
4, 2018 is valued over PLN 545 million.
- 35 patrol and portable robots. The deal worth over PLN
80 million was signed on November 27, 2018 with the Industrial
Research Institute of Automation and Measurements
(PIAP).
- 8 sets of PGZ 19R Orlik short-range tactical unmanned
aerial system. The entity responsible for the realisation of
the contract is a consortium of companies belonging to the
PGZ and the executive leader of the consortium is Wojskowe
Zakłady Lotnicze (WZL) nr 2 company. The contract worth
almost PLN 790 million was signed on November 30, 2018.
- Almost 20 thousand PR-15 Ragun 9 mm semi-automatic
pistols. The contractor is a PGZ-owned Fabryka Broni Łucznik
- Radom Sp. z o.o. The contract worth PLN 49 million was
signed on December 4, 2018.
- 780 LMP-2017 60 mm mortars. The company Zakłady
Mechaniczne “Tarnów” S.A. (owned by the PGZ) signed the
contract on December 12, 2018 and its value is PLN 31 million.
- 888 Jelcz 442.32 medium load and high mobility vehicles,
including 473 as part of the guaranteed order and
another 415 as an option. The contractor is Jelcz sp. z o.o.
The deal valued between PLN 419 to over 784 (with option)
million was signed on December 18, 2018.
- 58 tool sets from the mechanization of work on the
construction of viaducts and bridges under Kosodrzewina
programme. The contract worth over PLN 143 million was
signed on December 20, 2018 with the company Janusz Kania
Pex-Pool Plus.
- 41 ICT nodes in the container (24 pieces), portable (15
pieces), as well as the training (2 pieces) versions. The entity
responsible for the realisation of the contract is the consortium
of Teldat Sp. z o.o. Sp.k. and Siltec Sp. z o.o companies.
The contract, worth almost PLN 300 million, was signed on
December 21, 2018.
- 47 Jelcz 862 sets with the Multilift self-loading system
along with PK 2-24-t container trailers. The contract with the
company Cargotec Poland Sp. z o.o. was signed on April 2,
2019, and it valued over PLN 95 million.
- 18 command and communication vehicles – RWLC-
10/T digital transmission communication facilities. The contractor
companies are Wojskowe Zakłady Łączności nr 1 S.A.
and Transbit Sp. z o.o. The deal worth over PLN 156 million
was signed on May 9, 2019.
SPECIAL ISSUE
8

NIEZAWODNYPARTNER
RHEINMETALL DEFENCE
• Dostawca technologii w programie modernizacji czołgów Leopard2A4
do standardu 2PL
• Partner strategiczny Ministerstwa Obrony Narodowej RP i polskiego
przemysłu zbrojeniowego
• Świadczy usługi wsparcia w pełnym cyklu życia sprzętu wojskowego
Zapraszamy do odwiedzenia nas na targach MSPO 2019, stoisko nr ZC14.
www.rheinmetall-defence.com
FORCE PROTECTION IS OUR MISSION.

- 65 uniwersalnych kontenerowych
warsztatów obsługowo-naprawczych
UKWO-N bez podwozi
bazowych, z czego 50 w opcji.
Wykonawcą kontraktu jest konsorcjum
HSW (lider), Autosan i Janusz
Kania Agregaty Pex-Pool Plus.
Umowę o wartości ponad 100 mln
PLN podpisano 14 maja 2019 r.
- 24 żurawie dużego udźwigu
HIAB 855 EP-5 na samochodach
Jelcz 862D.43, z czego dwa w ramach
zamówienia gwarantowanego,
a 22 w ramach opcji. Łączna
wartość podpisanej w 15 maja br.
umowy z firmą Cargotec Poland
wyniosła niemal 45 mln PLN.
- 114 ciężarówek dużej ładowności
i powiększonej mobilności
Jelcz P662D.43, z czego 14 to
pojazdy w ramach zamówienia
gwarantowanego, a pozostałe 100
dotyczy opcji. Dostawcą pojazdów
został Jelcz. Wartą ponad 111 mln
PLN umowę podpisano 29 maja br.
- 14 zestawów (ciągnik i naczepa)
do transportu czołgów
i ciężkiego sprzętu gąsienicowego z opcją na kolejnych 12
ciągników i 9 naczep. Wykonawcą umowy została firma Jelcz.
Wart ponad 126 mln PLN (z czego ponad 54 mln PLN dotyczy
opcji) kontrakt podpisano 29 maja 2019 r.
- Nieujawniona liczba cystern do przewozu i dystrybucji
wody CW-10. Umowę podpisano 17 czerwca br. z firmą Celtech
Sp. z o.o., a jej wartość to ponad 85 mln PLN.
- 34 spycharko-ładowarki SŁ-34C. Kontrakt z HSW podpisano
11 lipca br., a jego wartość wyniosła ponad 53 mln PLN.
Łączna wartość podpisanych umów i wykorzystanych
opcji zakupu w okresie wrzesień 2018 – sierpień 2019 r.
wynosi około 11 mld PLN. Jak wynika z zapowiedzi resortu
obrony i analizowanych doniesień medialnych, do tego
końca roku powinno udać się podpisać jeszcze kilka umów,
z których możliwymi do realizacji wydają się: pozyskanie
bezzałogowych statków powietrznych klasy mini w ramach
programu Wizjer; modernizacja ciągników pancernych BPz-2
do wersji wozu zabezpieczenia technicznego; dostawa wozów
pomocy technicznej Rosomak-WPT; dostawa wozów
rozpoznawczych i dowódczo-rozpoznawczych Rosomak
R-1 i R-2 z wieżą Hitfist-30P; dostawa wozów rozpoznania
skażeń Rosomak-RSK; pozyskanie zautomatyzowanego systemu
zbierania, gromadzenia, przetwarzania i dystrybucji
wiadomości rozpoznawczych otrzymanych od elementów
dalekiego rozpoznania pod kryptonimem Pająk; pozyskanie
zintegrowanego zautomatyzowanego systemu dowodzenia
wojsk lądowych pod kryptonimem Wierzba; pozyskanie systemu
zarządzania walką szczebla batalionu Rosomak-BMS;
pozyskanie taktycznego systemu pola walki, w tym kompleksowego
systemu symulacji pola walki do szkolenia batalionu;
remont i modernizacja okrętów rakietowych typu Orkan;
pozyskanie mostów towarzyszących MS-20 Daglezja; a także
pozyskanie zdolnych do przerzutu stacji radiolokacyjnych
Bystra.
Spośród mniejszych umów podpisanych w ostatnim roku warto
przytoczyć chociażby kontrakt na dostawę kolejnych 21 zestawów
bezzałogowych statków powietrznych FlyEye od polskiej
prywatnej firmy WB Electronics.
Among the smaller contracts signed last year, it is a contract for
the supply of another 21 sets of FlyEye unmanned aerial vehicles
from the Polish private-owned company WB Electronics.
- 65 UKWO-N universal container
service and repair workshops
without base chassis, of which 50 is
part of an option. The contractor is
the consortium of HSW S.A. (leader),
Autosan sp. z o.o. and Janusz Kania
Agregaty Pex-Pool Plus companies.
The contract worth over PLN 100
million was signed on May 14, 2019.
- 24 HIAB 855 EP-5 heavy-lift
cranes on Jelcz 862D.43 vehicles,
of which 2 under guaranteed order
and 22 under option. The total
value of the contract signed on
May 15, 2019 with Cargotec Poland
company amounted to almost PLN
45 million.
- 114 Jelcz P662D.43 heavy-payload
and increased mobility trucks,
of which 14 are vehicles under
guaranteed order and the remaining
100 is part of an option. The
vehicle supplier is Jelcz company.
The contract worth over PLN 111
million was signed on May 29, 2019.
- 14 sets (tractor and semi-trailer)
for the transportation of tanks
and heavy tracked equipment with the option for another 12
tractors and 9 semi-trailers. The contractor is Jelcz company.
The deal worth over PLN 126 million (of which over PLN 54
million relates to the option) was signed on May 29, 2019.
- Undisclosed number of CW-10 water tanks. The contract
was signed on June 17, 2019 with the company Celtech sp.
z o.o. and its value is over PLN 85 million.
- 34 SŁ-34C bulldozer loaders. The contract with HSW
company was signed on July 11, 2019 and its value amounted
to over PLN 53 million.
The total value of contracts signed (including options) in
the period between September 2018 and August 2019 is approximately
PLN 11 billion. According to the announcement
of the Ministry of National Defence and the analysed media
reports, several more contracts might be signed by the end of
the year, of which the following seem feasible: acquisition of
mini unmanned aerial systems under the Wizjer programme;
modernization of BPz-2 armoured tractors to the version of
the armoured recovery vehicles; delivery of Rosomak-WPT
technical support vehicles; delivery of Rosomak R-1 and
R-2 reconnaissance and command vehicles with the Hitfist-
-30P turret; delivery of Rosomak-RSK pollution recognition
vehicles; acquisition of the automated system for collecting,
accumulating, processing and distributing of reconnaissance
messages under the codename Spider; acquisition of the integrated
automated command system for land forces under
the codename Wierzba; procurement of the battalion-level Rosomak
battle management system; acquisition of the tactical
battle management system, including a comprehensive battalion-level
battlefield training simulation system; repair and
modernization of Orkan small missile ships; procurement of
MS-20 Daglezja accompanying bridges; as well as acquisition
of capabilities for the transfer of Bystra radiolocation stations.
Zdjęcia/Photos by: Ministerstwo Obrony Narodowej, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,
Polskie Siły Powietrzne, Departament Obrony USA, WB Electronics, Ronnie Robertson.
SPECIAL ISSUE
10

Z prezesem Zarządu Zakładów Mechanicznych
„Tarnów” S.A. Henrykiem Łabędziem rozmawia
Łukasz Prus.
With the president of the management board
of Zakłady Mechaniczne “Tarnów” S.A. Henryk
Łabędź talks Łukasz Prus.
Chcemy być jedną z najnowocześniejszych
spółek Polskiej
Grupy Zbrojeniowej
We want to be one of the
most modern companies of the
Polish Armaments Group
Uzbrojenie z Tarnowa od lat jest nieodłącznym
elementem targowej ekspozycji polskiego przemysłu
zbrojeniowego na MSPO. Co kierowana przez Pana
spółka do Kielc przywiozła w tym roku?
Podczas MSPO każdego roku prezentujemy ofertę dla
odbiorców polskich, czyli dla Sił Zbrojnych RP i służb mundurowych,
a także dla odbiorców zagranicznych. Nasze wyroby
– co również jest już tradycją – prezentujemy w ramach
wspólnego stoiska Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A.
Jedną z wizytówek Zakładów Mechanicznych „Tarnów”
S.A. są karabiny wyborowe powtarzalne i samopowtarzalne.
Do Kielc przywieźliśmy także: 7,62 mm karabin maszynowy
UKM-2000P; 12,7 mm wielkokalibrowy karabin maszynowy
WKM-Bm; 12,7 mm wielolufowy karabin maszynowy WLKM,
40 mm granatnik rewolwerowy RGP-40; zdalnie sterowane
moduły uzbrojenia oraz 60 mm lekkie moździerze piechoty,
LMP-2017 i LMP-2017M. Wszystko to można oglądać na stoisku
Zakładów Mechanicznych
„Tarnów” S.A. w hali
C-3.
Ważnym punktem w naszym
targowym portfolio
jest produkcyjna wersja lekkiego
moździerza piechoty
LMP-2017. To pierwszy
z nowo tworzonej rodziny
moździerzy chronionej zastrzeżonym
europejskim
wzorem przemysłowym.
Zastosowane w nim rozwiązania
konstrukcyjne pozwalają
na oferowanie broni
w dwóch kalibrach tzn. polskim
60 mm i NATO-wskim
60,7 mm, do amunicji o poziomie
fragmentacji 1500
odłamków i wadze 2 kg.
Karabin wyborowy Alex-338.
Alex-338 sniper rifle.
Do końca bieżącego roku Wojska Obrony Terytorialnej otrzymają
pierwszych 150 egzemplarzy tego moździerza. Przewidujemy
również modernizację wykorzystywanych przez Siły
Zbrojne RP lekkich moździerzy LM-60D do poziomu lekkiego
moździerza modułowego LMP-2017M. Obejmie ona m.in.
wymianę lufy wraz z zamkiem i mechanizmem spustowym,
Wiceprezes Zarządu Polskiej Grupy Zbrojeniowej Sebastian Chwałek (z prawej)
i prezes Zarządu Zakładów Mechanicznych „Tarnów” S.A. Henryk Łabędź.
Vice-president of the management board of Polska Grupa Zbrojeniowa S.A.
Sebastian Chwałek and Vice-president of the management board of Zakłady
Mechaniczne “Tarnów” S.A. Henryk Łabędź.
The armament from Tarnów has been an inseparable
element of the MSPO exhibition of the Polish Defense
Industry for years. What did your company bring to
Kielce this year?
Every year, during the MSPO, we present an offer for
Polish customers, i.e. for the Polish Armed Forces and other
governmental and law-enforcement agencies, as well as for
foreign customers. We present our products – which is also
a tradition – at the joint stand of the Polish Armaments Group.
One of the calling cards of Zakłady Mechaniczne “Tarnów”
S.A. are manual and semi-automatic sniper rifles. We
also brought to Kielce: 7.62 mm UKM-2000P machine gun;
12.7 mm heavy machine gun WKM-Bm; 12.7 mm WLKM multi-barrel
rotary machine gun, 40 mm RGP-40 multi-shot grenade
launcher; remotely controlled weapon modules and
60 mm light infantry mortars, LMP-2017 and LMP-2017M. All
this can be seen at the stand of Zakłady Mechaniczne “Tarnów”
S.A. in hall C-3.
An important point in
our fair portfolio is the production
version of the LMP-
2017 light infantry mortar.
This is the first of a newly
created family of mortars
protected by a proprietary
European industrial design
protection. The solutions
used in it allow to offer weapons
in two calibers, i.e.
Polish 60 mm and NATO
60.7 mm, for 2 kg shells with
a fragmentation level of
1500 shards. By the end of
this year, Territorial Defense
Forces will receive the first
150 copies of this mortar. We
also anticipate the modernization
of the LM-60D light mortars used by the Polish Armed
Forces to the LMP-2017M light modular mortar standard. It
will cover, among others, replacement of the barrel together
with the lock and the trigger mechanism, modification of the
bipod and retrofitting the mortar with an additional electronic
sight, a safety device prohibiting double-loading and
SPECIAL ISSUE
11

Uniwersalny karabin maszynowy UKM-2000P.
7.62 mm UKM 2000P machine gun.
Zdalnie sterowany moduł uzbrojenia ZSMU-1276.
Remote Controlled Weapon Station ZSMU-1276.
modyfikację dwójnogu oraz doposażenie moździerza w dodatkowy
celownik elektroniczny, bezpiecznik przed podwójnym
załadowaniem i małą płytę oporową. Wprowadzone
modyfikacje w moździerzu LMP-2017M oraz nowo opracowanej
do niego amunicji pozwalają na zwiększenie donośności
z 2330 m do 3000 m.
Z kolei na wystawie przed halami targowymi prezentujemy
Jednostkę Ogniową PSR-A Pilica wraz ze stanowiskiem
dowodzenia oraz ciągnikiem artyleryjskim z jednostką ogniową.
Ponadto, również na zewnątrz, pokazujemy 23 mm
zestawy artyleryjsko-rakietowe z napędami mechanicznymi
i elektrycznymi, kontener LOOK oraz naszą strzelnicę kontenerową.
Nasze produkty wystawiamy na terenie zewnętrznym
oznaczonym jako ZC-5.
Można powiedzieć, że ekspozycja firmy podczas
MSPO w pewnym stopniu stanowi odbicie kondycji,
w której się ona znajduje. Jaka jest dzisiaj kondycja Zakładów
Mechanicznych „Tarnów” i jakie są plany na ich
rozwój w przyszłości?
Kondycja naszej firmy jest dobra i perspektywiczna. Zakłady
Mechaniczne „Tarnów” mają podpisane wieloletnie
umowy na dostawy sprzętu dla Sił Zbrojnych RP. Są takie obszary,
w których nasze wyroby są bezkonkurencyjne. Naszym
głównym klientem jest polski resort obrony. Zadania, które
stawia nam MON, realizujemy zgodnie z oczekiwaniami. Dostarczamy
i będziemy dostarczać produkty o wysokich walorach
technicznych i jakościowych, spełniających wymagania
operacyjne wojska. Wobec powyższego, Zakłady Mechaniczne
„Tarnów” zmuszone są nieprzerwanie podnosić swoje
zdolności badawcze, produkcyjne i wytwórcze, zapewniając
tym samym konkurencyjne produkty.
Mamy opracowaną strategię i dążymy do jej realizacji,
aby stale zajmować miejsce w gronie liderów wśród producentów
uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Nasza strategia na
lata 2019-2023 zakłada, że Zakłady będą zmierzały do stałego
wzrostu i podnoszenia doskonałości operacyjnej. Prognozowany
plan przychodów ze sprzedaży w 2019 r. zakłada wynik
na poziomie 200 mln PLN. Jeżeli zaś chodzi o przyszły rok, to
a small resistance plate. Modifications introduced in the LMP-
-2017M mortar and its newly developed ammunition allow
for increasing the shooting range from 2330 m to 3000 m.
In turn, at the exhibition in front of the fair halls we present
the PSR-A Pilica Fire Unit with a command post and an
artillery prime-mover with a munition stock. In addition, also
outside, we show missile and 23 mm artillery systems with
mechanical and electrical propulsion, the LOOK container
and our container shooting range. We display our products
in the external area marked as ZC-5.
It can be said that the company’s exposition during
the MSPO to some extent reflects the condition in
which the company is. What is the condition of the Zakłady
Mechaniczne “Tarnów” today and what are the
plans for their development in the future?
The condition of our company is good and promising.
Zakłady Mechaniczne “Tarnów” has signed long-term contracts
for the supply of equipment for the Polish Armed Forces.
There are areas where our products are unrivaled. Our main
client is the Polish Defense Sector. We carry out the tasks to
meet the Ministry of National Defense expectations. We have
provided and will provide products with high technical and
quality values that meet the operational requirements of the
Armed Forces. Taking the above into account, Zakłady Mechaniczne
“Tarnów” company is constantly obliged to improve
its research, production and production capabilities, thus
ensuring competitive products.
We have a strategy developed and we strive to implement it
to constantly occupy a place among the leaders among manufacturers
of armaments and military equipment. Our strategy for
the years 2019-2023 assumes that the Plant will aim at constant
growth and increasing operational excellence. The forecast sales
revenue plan for 2019 assumes a result of PLN 200 million. As
for next year, we plan that revenues of Mechanical Works will
increase to over PLN 200 million. We also forecast that the growing
demand for the Company’s products will lead to the fact
that from 2023, revenues from domestic sales and exports will
amount to approx. PLN 500 million per year.
SPECIAL ISSUE
12

CAMM
NA KAŻDE WARUNKI
NA KAŻDE ZAGROŻENIE
ZAWSZE GOTOWY
CAMM to niezwykle elastyczny pocisk rakietowy do zwalczania szerokiej gamy
zagrożeń z powietrza, zarówno dziś jak i w przyszłości.
Potwierdzona interoperacyjność, zdolność do działania w każdych warunkach
atmosferycznych i innowacyjna technologia zimnego startu umożliwiają
dookólne rażenie celów powietrznych przy minimalnej sygnaturze
wystrzału w podczerwieni i zapewniają najwyższy poziom ochrony sił zbrojnych.
PANOWANIE
W POWIETRZU
OBRONA
POWIETRZNA
PRZEWAGA
NA MORZU
KONTROLA
POLA WALKI
mbda-systems.com

planujemy, że przychody Zakładów Mechanicznych wzrosną
do ponad 200 mln PLN. Prognozujemy również, że rosnący
popyt na produkty Spółki doprowadzi do tego, że od 2023 r.
przychody ze sprzedaży w kraju i z eksportu będą wynosiły
ok. 500 mln PLN rocznie.
Praktycznie we wszystkich obszarach naszej działalności
mamy określone kluczowe projekty, które są dla nas priorytetem.
Zależy nam, żeby wzrost przedsiębiorstwa odbywał się
w sposób zrównoważony we wszystkich obszarach działalności.
Bierzemy przy tym pod uwagę takie aspekty jak satysfakcja
pracowników oraz modernizacja parku maszynowego
i technologii produkcji. W latach 2016-2018 podjęliśmy wiele
działań mających na celu modernizację naszej infrastruktury
przemysłowej. Zakupiliśmy kilkadziesiąt najnowocześniejszych
centrów obróbczych, umożliwiających optymalizację procesów
produkcji kluczowych elementów do naszych wyrobów.
Zakłady Mechaniczne „Tarnów” poniosły również znaczące wydatki
na aparaturę badawczą, która pozwoli na wprowadzenie
na rynek produktów znacząco udoskonalonych pod względem
jakościowym. Zmodernizowaliśmy kluczowe budynki
produkcyjne poprzez przystosowanie istniejącej infrastruktury
do rozbudowanego parku maszynowego. Łączna wartość inwestycji
w latach 2016-2018 wyniosła blisko 50 mln PLN.
Dzięki inwestycjom w infrastrukturę i projekty badawczo-
-rozwojowe chcemy zwiększyć innowacyjność i konkurencyjność
Zakładów Mechanicznych „Tarnów”. W związku z tym
planujemy kolejne inwestycje. Oszacowaliśmy, że w latach
2019-2023 przeznaczymy na nie blisko 100 mln PLN. Chcemy
być jedną najnowocześniejszych spółek Polskiej Grupy Zbrojeniowej.
Inwestycje w infrastrukturę i technologie to jedyna
droga, która może doprowadzić nas do tego celu.
Panie Prezesie, dziękuję za rozmowę.
We have a strategy developed and we strive to implement it,
to constantly be among the leaders of armaments and military
equipment manufacturers. Our strategy for the years 2019-2023
assumes that the company will aim at constant growth and
increasing operational excellence. The forecast sales revenue plan
for 2019 assumes a result of PLN 200 million. As for next year, we
plan that revenues of Mechanical Works will increase to over PLN
200 million. We also forecast that the growing demand for the
company’s products will lead to the fact that from 2023, revenues
from domestic sales and exports will amount to approx. PLN 500
million per year.
Virtually in all areas of our activity we have certain key projects
that are our priority. We want the company to grow in a sustainable
way in all fields of activity. We take into account aspects such
as employee satisfaction and modernization of machinery and
production technology. In the 2016-2018, we took many actions
aimed at modernizing our industrial infrastructure. We purchased
dozens of the most modern machining centers, enabling optimization
of the production processes of key elements for our products.
Zakłady Mechaniczne “Tarnów” also invested significantly
on research equipment, which will allow to introduce to the market
products considerably improved in quality. We have modernized
key factory buildings by adapting the existing infrastructure
to an extensive machine park. The total value of investments in
2016-2018 amounted to nearly PLN 50 million.
We want to increase innovation and competitiveness of Zakłady
Mechaniczne “Tarnów” throught investments in infrastructure
and research and development projects. Therefore, we are planning
further investments. We estimated that in the 2019-2023 we
will allocate nearly PLN 100 million to them. We want to be one
of the most modern companies of the Polish Armaments Group.
Investments in infrastructure and technologies are the only way
that can lead us to achieve this objective.
Thank you for the interview.
Zdjęcia/Photos by: ZMT „Tarnów” S.A.
Prezes Rady Ministrów Beata Szydło i prezes Zarządu Zakładów Mechanicznych „Tarnów” S.A. Henryk Łabędź na uroczystości składania przysięgi przez żołnierzy
Wojsk Obrony Terytorialnej.
Prime Minister Beata Szydło and Vice-president of the management board of Zakłady Mechaniczne “Tarnów” S.A. Henryk Łabędź.
SPECIAL ISSUE
14

W sierpniu pozytywnie zakończono etap poligonowy wojskowych prób odbiorczych
prototypu i egzemplarza testowego czołgu Leopard 2PL.
In August, the range stage of the military acceptance tests of the Leopard 2PL
prototype and the tank test example was successfully completed
Program modernizacji czołgów Leopard 2A4 Wojska Polskiego do standardu 2PL wkracza w etap, w którym głównym
jego wykonawcą będą Zakłady Mechaniczne „BUMAR-ŁABĘDY” S.A. Po zakończeniu na początku sierpnia tego roku poligonowego
etapu wojskowych prób odbiorczych prototypu wozu i egzemplarza testowego, aktualnie trwa przygotowanie
końcowego sprawozdania z ich badań. Akceptacja badań prototypu i sformułowanych w ich wyniku zaleceń otworzy
drogę do zatwierdzenia dokumentacji technicznej do modernizacji czołgów, a to umożliwi formalne rozpoczęcie prac
na poziomie przemysłowym. Program jest opóźniony w stosunku do pierwotnego harmonogramu, niemniej jest realne,
żeby pierwsze zmodernizowane wozy w standardzie PL trafiły do jednostek jeszcze w tym roku.
The upgrade program of the Polish Army Leopard 2A4 tanks to the 2PL standard enters the stage of main contractor
selection. The main contractor will be the Polish industry - Zakłady Mechaniczne “BUMAR-ŁABĘDY” S.A. After the end of
the range acceptance tests of the prototype vehicle and test vehicle at the beginning of August this year, the final test
report is currently being prepared. Acceptance of the prototype test report and the recommendations formulated as a result
of it, will open the way to the approval of technical documentation for the modernization of tanks, and this will allow
formal start of work at the industrial level. The program is delayed compared to the original schedule, but it is possible
that the first modernized PL standard vehicles will reach the units later this year.
Andrzej Kiński
Leopard 2PL
gotowy do służby
ready for service
Przebieg badań prototypu Leoparda 2PL, prowadzonych
pod nadzorem Inspektoratu Uzbrojenia (IU), otoczony był
ścisłą tajemnicą. Obecnie, po zakończeniu ich etapu poligonowego,
możemy już niektóre informacje opublikować, tym
bardziej, że wyniki decydującego dla przyszłości całego programu
sprawdzianu są pozytywne.
Badania prototypu Leoparda 2PL
Na wstępie należy podkreślić, że za opracowanie koncepcji
modernizacji czołgu, przygotowanie prototypu i współpracę
z zespołem badawczym podczas testów odpowiadał strategiczny
partner projektu – firma Rheinmetall Landsysteme GmbH.
Oczywiście w większości prac brali udział polscy specjaliści,
a w wozie zamontowano dostarczone przez polskich uczestników
programu i ich podwykonawców systemy oraz zespoły,
niemniej z punktu widzenia zapisów kontraktu za cały proces
badawczo-rozwojowy odpowiedzialna była niemiecka firma.
W jego ramach, na podstawie specyfikacji istotnych warunków
zamówienia zawartych w umowie, przygotowany został
The course of the evaluation tests of the Leopard 2PL prototype,
conducted under the supervision of the Armament
Inspectorate, was surrounded by strict confidentiality. At
present, after the end of the test field stage, we can publish
some information, especially that the results of the test crucial
for the future are positive.
Leoparda 2PL evaluation tests
At the beginning it should be emphasized that the strategic
project partner – Rheinmetall Landsysteme GmbH was
responsible for developing the concept of tank modernization,
prototype preparation and cooperation with the test
team during evaluation tests. Of course, Polish specialists
took part in most of the work, and the vehicle was equipped
with systems and components provided by Polish program
participants and their subcontractors, but from the point of
view of the contract provisions, the German company was
responsible for the entire research and development process.
Under it, based on the specifications of the essential
SPECIAL ISSUE
15

projekt koncepcyjny, którego pierwsza wersja została przekazana
IU 6 maja 2016 r. W kolejnych miesiącach trwały jego analizy
i wprowadzane były kolejne poprawki. Ostatecznie projekt ten,
stanowiący podstawę do konfiguracji prototypu modernizacji,
zatwierdzono w październiku 2017 r. Konfiguracji pierwszej
wersji projektu koncepcyjnego odpowiadał demonstrator zmodernizowanego
czołgu, przygotowany przez Rheinmetalla (wóz
pochodzący z zasobów tej firmy). Nie miał on jeszcze zamontowanych
wszystkich zaplanowanych i w pełni funkcjonalnych
urządzeń (w wielu przypadkach były to makiety), ale spełniał
bardzo ważną rolę podczas dyskusji na temat finalnego pakietu
modernizacyjnego prototypu i na nim wprowadzano także
zmiany wynikające z wprowadzanych w projekcie poprawek.
W grudniu 2016 r. do Wojskowego Instytutu Techniki
Pancernej i Samochodowej w Sulejówku trafił czołg Leopard
2A4, który miał aktualny przegląd F6 i przeszedł ograniczony
proces usprawnienia mechanicznego oraz elementów
podlegających modernizacji w ZM „BUMAR-ŁABĘDY” S.A.
Z jego udziałem w następnych tygodniach przeprowadzony
został cykl badań i pomiarów jako tzw. egzemplarza wzorcowego
przed modernizacją. Porównanie wyników badań
tego wozu miało posłużyć do określenia przyrostu parametrów
taktyczno-techniczno-eksploatacyjnych uzyskanych
w wyniku przeprowadzenia modernizacji. Ten sam egzemplarz
został skierowany do Niemiec w celu przekształcenia
w prototyp. Po zatwierdzeniu finalnego projektu koncepcyjnego,
w zakładach Rheinmetall Landysteme w Unterlüß,
poddano modernizacji i obsłudze F6 wóz prototypowy. Pozostałych
pięć czołgów tzw. partii przedseryjnej, także Niemczech,
doprowadzono do standardu prototypowi i przeprowadzono
na nich obsługę F6. Choć pod nadzorem niemieckich
inżynierów i techników, ale już z aktywnym udziałem
polskich specjalistów. Ich uczestnictwo w tych pracach miało
na celu przejęcie know-how i przeszkolenie w zakresie niezbędnych
do wykonywania prac w Polsce umiejętności.
Pierwszy prototyp przeszedł w pierwszej połowie 2018 r.
badania zakładowe w Niemczech. Pierwszy ich etap leżał
w kompetencji niemieckiego wykonawcy, ale drugi, prowadzony
także w ramach badań zakładowych wiosną 2018 r.,
był już nadzorowany przez komisję powołaną przez IU, przy
współudziale badaczy z WITPiS. Przeprowadzono go w oparciu
o bazę badawczo-poligonową Rheinmetalla w Unterlüß
terms of the contract, a conceptual design was prepared, the
first version of which was submitted to the Armament Inspectorate
on May 6, 2016. In the following months the analyzes
continued and further amendments were introduced.
Ultimately, the project being the basis for the modernization
prototype configuring, was approved in October 2017. The
configuration of the first version of the conceptual design
corresponded to the modernized tank demonstrator, prepared
by Rheinmetall (a vehicle from the resources of a German
company). It did not yet have all planned and fully functional
devices installed (in many cases they were mock-ups), but it
played a very important role during the discussion on the final
prototype modernization package and it also introduced
changes resulting from the amendments introduced in the
project.
In December 2016, a Leopard 2A4 tank was delivered to
the Military Institute of Armored and Automotive Technology
(WITPiS) in Sulejówek. The tank had a current F6 overhaul and
underwent a limited process of mechanical improvement and
elements modifications done at ZM “BUMAR-ŁABĘDY” S.A. In
the following weeks it took part in a series of tests and measurements,
it was to be so-called reference vehicle, before the
actual modernization. Comparison of the test results of this
vehicle was to determine the level of tactical-technical-operational
parameters increase, obtained as a result of modernization.
The same copy was sent to Germany for transformation
into a prototype. After approval of the final concept design,
the F6 prototype vehicle was modernized and serviced at the
Rheinmetall Landysteme plant in Unterlüß. The remaining
five examples, the so-called pre-series batch were brought to
the prototype standard and F6 overhaul was carried out on
them, also in Germany. The works were conducted under the
supervision of German engineers and technicians, but with
the active participation of Polish specialists. Their participation
in these works was aimed at taking over the know-how and
training in the skills necessary to perform works in Poland.
The first prototype underwent factory tests in Germany
in the first half of 2018. The first stage was the responsibility
of the German contractor, but the second, also carried out as
part of the plant research in spring 2018, was already supervised
by a board appointed by the Armament Inspectorate, in
cooperation with researchers from WITPiS. It was carried out
Pierwsze zmodernizowane wozy w standardzie PL mogłyby trafić do jednostek jeszcze w tym roku.
The first modernized tanks in the PL standard can be delivered to the units later this year.
SPECIAL ISSUE
16

Prototypowy czołg Leopard 2PL pokonał w trakcie wojskowych prób odbiorczych ponad 2200 km w bardzo zróżnicowanym terenie.
The prototype was to cover over 2200 km on roads with different surfaces and off-road.
i objął m.in. część badań klimatycznych i zgodności elektromagnetycznej,
a także strzelania potwierdzające wymóg dostosowania
czołgu do użycia amunicji podkalibrowej DM63
(i ćwiczebnej DM78 CSDS-T/DM88) oraz odłamkowo-burzącej
z zapalnikiem programowalnym DM11. Tych testów, z różnych
względów, przede wszystkim braku dostępności w kraju odpowiedniej
i certyfikowanej infrastruktury badawczej oraz
poligonowej, nie można było przeprowadzić w Polsce lub
byłoby to skomplikowane oraz kosztowne. Wyniki tych badań,
odbywających się wg metodyki zatwierdzonej do badań wojskowych
prototypu, zostały formalnie do nich zaliczone.
W lipcu 2018 r. prototyp trafił do ZM „BUMAR-ŁABĘDY” S.A.,
gdzie przygotowany został do intensywnych prób poligonowych
w ramach polskiego etapu testów – właściwych badań
wojskowych. Z Łabęd przewieziono go do WITPiS, gdzie w sierpniu
2018 r. rozpoczęły się wojskowe badania odbiorcze. Według
ówczesnych planów miały one potrwać do lutego 2019 r. Objęły
one sprawdzenie wszystkich wymaganych nowych funkcjonalności
w pełnym spektrum warunków, także w ramach prób
przebiegowych i ogniowych. Jak już wspomniano, ich przebieg
nie dał powodów do poważniejszych zastrzeżeń dotyczących
pakietu modernizacyjnego czołgu. Choć oczywiście nie obyło
się bez pewnych uwag. Dotyczyły one m.in. wprowadzenia poprawek
do układu mocowania elementów zestawu pancerza
dodatkowego, zmiany sposobu mocowania pokrywy pomocniczego
zespołu prądotwórczego APU, czy poprawienia zamocowania
wiązki przewodów zasilających i sygnałowych kamery
termowizyjnej kierowcy KDN-1T.
Większość usterek została ujawniona dzięki metodyce prób,
która przewidywała badania przebiegowe na takim samym
dystansie jak dla fabrycznie nowego pojazdu. Prototyp miał
w ich trakcie pokonać 2000 km po drogach o różnej nawierzchni
i bezdrożach, co odpowiada ok. 10-letniej eksploatacji w warunkach
pokojowych (średni roczny przebieg Leoparda 2 w Wojsku
Polskim to ok. 200 km, a dopuszczalny 900 km). Chociaż wóz był
po przeglądzie F6 i niezbędnych naprawach, które przywróciły
mu pełną sprawność na moment rozpoczęcia badań, nie należy
zapominać, że opuścił zakład produkcyjny przed ponad 30 laty
at the Rheinmetall Landysteme research and training base
in Unterlüß, and included, among others, part of the climate
and electromagnetic compatibility tests, as well as firing
confirming the requirement to adapt the tank to firing DM63
kinetic energy penetrator ammunition (and DM78 CSDS-T/
DM88 training ammunition) as well as fragmentation and HE
rounds with DM11 programmable fuse. These tests, for various
reasons, primarily the lack of availability of adequate and certified
research and testing infrastructure in the country, could
not be carried out in Poland or it would be complicated and
expensive. The results of these tests, taking place according to
the methodology approved for prototype military tests, were
formally included in the final report from them.
In July 2018, the prototype was sent to Zakłady Mechaniczne
“BUMAR-ŁABĘDY” S.A., where it was prepared for intensive
field tests during the Polish testing stage - appropriate military
tests. It was transported from Łabędy to WITPiS, where
military acceptance tests began in August 2018. According to
the plans at the time, they were to last until February 2019.
They included checking all required new modes in the full
spectrum of conditions, including driving and fire tests. As
already mentioned, their course did not rise any serious concerns
regarding the tank modernization package. Although, of
course, it was not without some comments. They concerned,
among others, introducing amendments to the mounting
system of the additional armor kit elements, changing the
method of mounting the APU auxiliary generator cover, or
improving the attachment of the power and signal wiring harness
for the KDN-1T thermal imaging camera.
Most of the shortcomings were revealed due to the test
methodology, which provided for driving tests at the same
distance as for a brand new vehicle. The prototype was to
cover 2000 km on roads with different surfaces and off-road,
which corresponds to about 10 years of operation in peaceful
conditions (the average annual mileage of Leopard 2 in
the Polish Army is about 200 km, and permissible 900 km).
Although the vehicle underwent F6 overhaul and necessary
repairs, which restored it to full efficiency at the start of testing,
SPECIAL ISSUE
18

Partnerem strategicznym projektu modernizacji Leopardów 2A4 była firma Rheinmetall Landsysteme.
Rheinmetall Landsysteme is the strategic partner of the Leopard modernization project.
i miał za sobą długą służbę w Bundeswehrze oraz Wojsku Polskim.
Zespoły jego układu przeniesienia napędu oraz jezdnego
zostały skontrolowane i uznane za nadające się do dalszej eksploatacji
na podstawie procedur przyjętych przez producenta
czołgu, ale po kolejnych pokonanych setkach kilometrów przebiegu
awarie zaczęły pojawiać się coraz częściej, tym bardziej,
że masa wozu wzrosła o ponad 4 t w stosunku do bazowego
wozu (choć zostało to częściowo skompensowane regulacją
drążków skrętnych). To zaś wymuszało przerywanie badań
i konieczność dokonania niezbędnych napraw oraz wymian
zespołów. Powinna być to cenna lekcja dla wszystkich, którzy
jeszcze niedawno uważali, że do przywrócenia pełnej sprawności
czołgu wystarczy jedynie przeprowadzenie prac przewidzianych
przez producenta i zatwierdzonych metodykami
stosowanymi przez służby techniczne Bundeswehry. Nie przewidują
one np. obligatoryjnego demontażu czołgu, odmiennie
od praktyki stosowanej w polskich zakładach remontujących
tego typu sprzęt. „Zachodnie” podejście może jest i dobre, jeśli
skrupulatnie przestrzega się terminów wszystkich przeglądów
i wymian podzespołów, ale polskich Leopardów 2 to nie dotyczyło
(przynajmniej większości). Nawet w Bundeswehrze, szczególnie
w latach odprężenia po zakończeniu zimnej wojny, tych
harmonogramów nie przestrzegano, a w Wojsku Polskim przez
wiele lat wsparcie eksploatacji niemieckich wozów, zapewniane
własnymi siłami przez wojsko, pozostawiało wiele do życzenia.
Stąd większość czołgów, które dotąd trafiły do ZB „BUMAR-
-ŁABĘDY” S.A. wymaga szeroko zakrojonego remontu. Jak twierdzą
specjaliści z Łabęd, kondycja trafiających do nich wozów
jest, delikatnie mówiąc, zróżnicowana. Są wśród nich czołgi,
w których wstępny koszt przywrócenia sprawności oszacowano
na 2 mln PLN, ale trafiają się i takie, których naprawa może
pochłonąć i 8 mln PLN!
W każdym razie awarie prototypu i konieczność ich naprawy
lub wymiany znacząco wpłynęła na wydłużenie procesu
prób. Tym bardziej, że części zamienne do Leopardów 2,
szczególnie wczesnych serii produkcyjnych, są już coraz trudniej
dostępne, a ich znalezienie i ściągnięcie zabiera niemało
czasu. Należy jednak podkreślić, że wszystkie awarie dotyczyły
obszarów nie objętych zabiegami modernizacyjnymi.
Na to wszystko nałożyły się jeszcze ustalenia dotyczące
sposobu przebadania nowych funkcjonalności do zmodernizowanych
czołgów, wprowadzonych do projektu już podczas
SPECIAL ISSUE
it should not be forgotten that it left the production plant
more than 30 years ago and had a long service in the Bundeswehr
and Polish Army units. Its powertrain and running
gear assemblies were inspected and found suitable for further
operation on the basis of the procedures adopted by the
tank manufacturer, but after successive hundreds of kilometers
traveled, failures began to appear more often, especially
that the weight of the vehicle increased by more than 4 tons
in relation to the base tank (although this was partly offset
by the adjustment of the torsion bars). This in turn forced
the discontinuation of tests and the need to make necessary
repairs and replacement of parts. This should be a valuable
lesson for all those who until recently thought that to restore
the full efficiency of the tank, all you need to do is carry out
the work foreseen by the manufacturer and approved by the
methodologies used by the Bundeswehr’s technical services.
For example, they do not provide for mandatory dismantling
of the tank components, unlike the practice used in Polish
plants renovating this type of equipment. The “Western”
approach may be good if you strictly observe the deadlines
for all inspections and replacements of components, but Polish
Leopards 2 did not follow this practice (at least most of
them). Even in the Bundeswehr, especially in the years of relaxation
after the end of the Cold War, these schedules were
not observed, and in the Polish Army for many years support
for the operation of German tanks, provided by the army on
their own, left much to be desired. Hence, most tanks that
have been so far delivered to ZB “BUMAR-ŁABĘDY” S.A. requires
extensive renovation. According to specialists from Łabędy,
the condition of those arriving for the purpose of pre-
-renovation verification of the technical condition is, to put it
mildly, varied. Among them are vehicles in which the initial
cost of restoring efficiency was estimated at PLN 2 million,
but there are also those which repair can cost PLN 8 million!
In any case, the failure of the prototype vehicle and
the need to repair it, significantly extended the testing
process. Furthermore, the spare parts for Leopards 2s,
especially of the early production series, are getting harder
and harder to find, and finding and obtaining of them
takes a lot of time. It should be emphasized, however, that
all failures concerned areas not covered by modernization
measures.
20

SERVICING AND LOGISTIC CENTRE
TO SERVICE THE LEOPARD 2 TANKS
CSL-WZM-LEOPARD 2
Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A., established in 1945, has operated in the armament industry. The WZM is now a part of Polska
Grupa Zbrojeniowa S.A. which consolidates the Polish arms industry. The company is chiefly involved in production, modernisation, repairs
and servicing of tanks, wheeled armoured vehicles as well as design and production of quick-change drive trains for military vehicles.
The WZM ensures comprehensive coverage of the needs of Polish Armed Forces. In our Training Centre, crews of military vehicles learn
to handle the equipment.
Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A. in Poznań is now the only Polish producer certified to service and repair the Leopard 2 A4/A5 tanks owned
by Polish Armed Forces. In order to ensure servicing and logistics of the Leopards owned by the Polish army and to respond to the company’s
dynamic growth, we have established a Servicing and Logistic Centre to service the Leopard 2 (CSL-WZM-LEOPARD 2) tanks.

adań prototypu (o czym dalej), ale też poprawek wynikających
z przebiegu samych prób. Aby jeszcze bardziej nie wydłużać
procesu badań, zamawiający przystał ostatecznie na propozycję
wykonawcy włączenia do badań jednego z pięciu wozów
przedseryjnych. Na nim na bieżąco, w Niemczech, wdrażane
były kolejne zalecenia wynikające z badań prototypu.
Badania prototypu, a konkretnie ostatnie testy przebiegowe,
zakończono ostatecznie w kwietniu br., co zamknęło poligonową
fazę testów sprawdzających pierwszego wozu. Teraz drugi
egzemplarz kontrolny, doprowadzony do finalnej konfiguracji
standardu 2PL, a więc uwzględniający zmiany i modyfikacje
wynikające z badań w Polsce, mógł zostać poddany weryfikacji.
Odbyła się ona w trybie zakładowych badań uzupełniających,
ale równoważnych badaniom wojskowym prototypu ze względu
na zastosowanie tej samej metodyki oraz uczestnictwo tych
samych zespołów nadzorującego i badawczego. Wóz ten przejechał
w trakcie badań uzupełniających ok. 500 km, co razem
z ok. 2200 km przebiegu prototypu daje łączną wartość
2700 km. Badania uzupełniające tego wozu przeprowadzono
pomiędzy majem a początkiem sierpnia.
Przedmiotem dyskusji jest nadal sposób weryfikacji niektórych
wymagań zapisanych w specyfikacji modernizacji,
np. zachowania możliwości prowadzenia ognia amunicją
będącą wcześniej w uzbrojeniu SZ RP. Przemysł deklaruje,
że ta funkcjonalność została zachowana, co potwierdza
producenta systemu kierowania ogniem, a zmiany wprowadzone
w ramach modernizacji nie mają na to żadnego
wpływu. Od kilku tygodni trwają uzgodnienia na temat formuły
uznania zachowania w zmodernizowanym wozie tej
funkcjonalności.
Obecnie trwa analiza wyników badań prototypu poddanego
wojskowym badaniom odbiorczym i testowego wozu
przedseryjnego, na którym – w ramach zakładowych prób
uzupełniających – zweryfikowano większość zaleceń wynikających
z badań prototypu. Sprawozdanie końcowe po badaniach
powinno zostać zatwierdzone we wrześniu, co będzie
jednoznaczne z akceptacją dokumentacji wykonawczej. To
zaś umożliwi formalne uruchomienie prac integracyjnych
w ramach modernizacji czołgów, które muszą opierać się na
tej części orzeczenia po badaniach, która zatwierdza dokumentację,
procedury odbioru i warunki techniczne odbioru.
Aktualnie dotyczy to 12 wozów przedseryjnych, które wykonać
mają ZM „BUMAR-ŁABĘDY” S.A. ze wsparciem technicznym
strony niemieckiej. Większość nowych elementów pakietu
modernizacyjnego do tych wozów została już dostarczona
przez podwykonawców i oczekuje na zamontowanie.
Według pierwotnego harmonogramu projektu skompletowane
w Polsce wozy przedseryjne miały być gotowe
w I kwartale tego roku. Ostatnim etapem prac modernizacyjnych
będzie zakończenie obsługi F6, sankcjonujacej przywrócenie
pełnej sprawności wozu.
Jeśli dokumenty związane
z zakończeniem badań
prototypu i wozu testowego
zostaną zatwierdzone
we wrześniu, już
w październiku gotowe
do przekazania mogłyby
być cztery z pięciu „niemieckich”
wozów przedseryjnych
– trzy dostarczone
do Polski w grudniu
2018 r. przez Rheinmetall
i wóz uczestniczący
w testach uzupełniających.
Wszystkie reprezentują
SPECIAL ISSUE
Intensywne próby poligonowe w Polsce objęły m.in. testy przebiegowe.
Intensive field tests performed in Poland included driving tests.
On top of that, there were also arrangements for testing
new modes for modernized tanks, introduced to the project
already during the prototype tests (more on this later),
but also for corrections resulting from the tests themselves.
In order not to extend the testing process even further, the
contracting authority finally agreed to the contractor’s proposal
to include one of the five pre-series vehicles in the
tests. Further recommendations resulting from the prototype
tests were systematically implemented in Germany.
Tests of the prototype, and more specifically the last driving
tests, were finally completed in April this year, which
closed the range tests of the prototype. Now the second
example, brought to the final configuration of the 2PL standard,
and thus taking into account the changes and modifications
resulting from tests in Poland, could be evaluated. It
took place in the course of factory supplementary tests, but
equivalent to military tests of the prototype due to the use
of the same methodology and the participation of the same
supervisory and research teams. During the supplementary
tests, the vehicle drove about 500 km, which together with
about 2200 km of the prototype, gives a total value of 2700
km. Supplementary tests of this tank were carried out between
May and the beginning of August.
There is a discussion still ongoing, how to verify some of
the requirements, included in the modernization specification,
e.g. maintaining fire capabilities with the use of ammunition
previously stocked by the Polish Army. The industry declares
that this capability has been preserved, which is confirmed by
the manufacturer of the fire control system, and that the changes
introduced as part of the modernization have no impact
on this. For several weeks there are talks on the formula for
verifying this capability in the modernized vehicle.
Currently, the analysis of the results of the prototype and the
pre-series test vehicles military acceptance tests are conducted.
As part of the factory supplementary tests, most of the recommendations
resulting from the prototype tests were verified.
The final report from the tests should be approved in September,
which will be tantamount to acceptance of the production
documentation. This, in turn, will allow for the formal launch
of integration works as part of the modernization of the tanks,
which must be based on the decisions after testing of approval
of the documentation, acceptance procedures and technical
conditions of acceptance. Currently, this applies to 12 pre-series
vehicles, which are to be made by ZM “BUMAR-ŁABĘDY” S.A.
with German technical support. Most of the new elements
of the modernization package for these vehicles have already
been delivered by subcontractors and are awaiting installation.
According to the original project schedule, the pre-series wagons
completed in Poland were to be ready in the first quarter
of this year. The last stage of modernization works will be completing
of the F6 overhauls, sanctioning the restoration of full
efficiency of the vehicle.
If the documents related
to the completion
of the prototype and test
vehicle tests are approved
in September, four of five
“German” pre-series tanks
- three delivered to Poland
in December 2018 by
Rheinmetall and the tank
participating in supplementary
tests, could be
ready for delivery in October.
They all represent the
final configuration of the
22

Jako jeden z kolejnych etapów modernizacji rozważana jest wymiana środków łączności Leopardów 2.
In addition to modernization, replacement of Leopard’s communication systems is also under consideration.
ostateczną konfigurację standardu 2PL, uwzględniającą zalecenia
po badaniach prototypu.
Aneks i Leopard 2PLM1
Przyjęcie sprawozdania końcowego z badań prototypu
i wozu testowego otworzy drogę nie tylko do uruchomienia
modernizacji czołgów w Polsce, ale także umożliwi rozpoczęcie
badań uzupełniających wozu oznaczonego Leopard
2PLM1. To jeden z wozów partii przedseryjnej skompletowanych
w Niemczech, na którym wprowadzono kolejny pakiet
modyfikacji, tym razem wyspecyfikowanych w aneksie do
umowy głównej, który został podpisany z wykonawcami
kontraktu 20 czerwca 2018 r. Dotyczy on potwierdzenia opcji
modernizacji pozostałych 14 czołgów Leopard 2A4 znajdujących
się w zasobach Wojska Polskiego, przez co ogólna liczba
zmodernizowanych czołgów wzrośnie do 142, ale także
dodania wybranych nowych funkcjonalności na wszystkich
czołgach przewidzianych do modernizacji. Aneks zwiększa
wartość umowy z 28 grudnia 2015 r. o 305,8 mln PLN.
Nie są to poważne zmiany, niemniej wymagające korekty
projektu wykonawczego i weryfikacji w trakcie badań. Przemysł
wnioskował, żeby nie były one wprowadzane na prototypie
standardu 2PL, który w momencie podpisania aneksu
już przechodził badania, ponieważ to generowałoby nowe
opóźnienia. Dlatego w celu wdrożenia i przetestowania modyfikacji
jeden z pięciu wozów przedseryjnych pozostał w Niemczech.
Standard jaki reprezentuje został określony jako 2PLM1,
a wprowadzone w nim nowe funkcjonalności dotyczą: wprowadzenia
aktywnego systemu chłodzenia wieżowego przedziału
elektroniki (w wozach wersji A5, które miały rozbudowane
wyposażenie elektroniczne dochodziło do przypadków
przegrzania aparatury); zastosowania układu wspomagania
rozruchu zimnego silnika; dodanie gniazda do doładowania
akumulatorów z sieci zewnętrznej; wprowadzenia układu automatycznego
ustawiania panoramicznego przyrządu obserwacyjnego
dowódcy w położeniu „godzina 6” lub „godzina 12”
w celu pomocy kierowcy podczas manewrowania; dodania
układu umożliwiającego automatyczny wybór pierwszego
2PL standard, taking into account the recommendations after
prototype testing.
Amendment and the Leopard 2PLM1
Adoption of the final report on the prototype and test
vehicle will open the way not only to start modernizing of
the tanks in Poland, but also enable to start of supplementary
tests of the vehicle designated Leopard 2PLM1. This is one
of the pre-series vehicle completed in Germany, on which
another modification package was introduced, this time specified
in the annex to the main agreement, which was signed
on June 20, 2018. It covers the option to upgrade the remaining
14 Leopard 2A4 tanks of the Polish Army, after which
the total number of modernized tanks will increase to 142. It
also adds selected new capabilities on all tanks planned for
modernization. The annex increases the value of the contract
from December 28, 2015 by PLN 305.8 million.
These are not major alterations, but require changes in the
detailed design and their verification during the tests. Industry
has requested that the changes would not be introduced on the
prototype of the 2PL standard, which at the time of signing of
the annex was already undergoing testing. This would generate
new delays. Therefore, to implement and test the modification,
one of the five pre-series vehicles remained in Germany was
used. The standard it represents has been defined as 2PLM1,
and the new capabilities introduced: the introduction of an active
cooling system for the turret electronics compartment (in A5
vehicles that have extensive electronic equipment, overheating
of them is quite frequent); cold start system support; adding
a socket for recharging batteries from the external source; introducing
of a system to automatically position the commander’s
panoramic observation device to the “6 o’clock” or “12 o’clock”
position to assist the driver in maneuvering; adding a system
enabling automatic selection of the first or last “echo” of distance
measurement using the laser rangefinder and entering it into
the calculation of settings for firing through a fire control system.
This tank is ready and is waiting for the possibility of
formal commencement of supplementary tests. First,
SPECIAL ISSUE
24

GOTOWY DO SŁUŻBY
Zakłady Mechaniczne „BUMAR-ŁABĘDY” S.A.
główny wykonawca modernizacji czołgu LEOPARD 2A4
do wersji LEOPARD 2PL
NEW CHALLENGES
NEW SOLUTIONS

ądź ostatniego „echa” pomiaru odległości za pomocą dalmierza
laserowego i wprowadzenia go do wyliczeń nastaw do
strzelania przez system kierowania ogniem.
Czołg ten jest gotowy i czeka na możliwość formalnego
rozpoczęcia badań uzupełniających. Najpierw musi jednak
zostać przyjęte orzeczenie z badań prototypu i potwierdzenie
wprowadzenia zaleceń wynikających z badań uzupełniających
wozu testowego, ponieważ nowy pakiet musi być „nakładką”
na finalną konfigurację standardu 2PL. Po weryfikacji
nowych funkcjonalności w ramach badań uzupełniających
możliwe będzie wniesienie kolejnych zmian w dokumentacji
technicznej i rozpoczęcie wdrażania standardu 2PLM1 w seryjnie
modernizowanych czołgach. Czołgi, które zostaną poddane
modernizacji przed tym momentem przejdą stosowne doposażenie.
Będzie to o tyle ułatwione, że już pierwsze wozy przedseryjne
poddane modernizacji w ZM „BUMAR-ŁABĘDY” S.A.
zostały do tego przystosowane, tak żeby później wprowadzanie
modyfikacji było maksymalnie ułatwione (np. brak konieczności
ponownego demontowania zespołów wieży i częściowego demontażu
podwozia). W tym celu wykonane już zostały wszystkie
przeróbki mechaniczne wymagające ingerencji w struktury
wieży i podwozia (wycięcie luków, otworów montażowych,
gniazd mocowania okablowania itp.).
Leopard 2PLM2
Standard 2PLM1 bynajmniej nie będzie ostateczny. Od
dawna rozważana jest wymiana środków łączności w Leopardach
2A4/PL i A5, a także innych pojazdach przejętych od
Bundeswehry. Od pewnego czasu IU prowadzi zresztą tzw.
pracę koncepcyjną dotyczącą tych zagadnień. Zastąpienie
radiostacji SEM80/90 przez nowoczesne środki łączności wykorzystywane
w SZ RP było przedmiotem negocjacji jeszcze
na etapie formułowania ostatecznych wymagań dotyczących
zakresu modernizacji czołgów. Ostatecznie jednak, także ze
względów finansowych, wówczas z tego zrezygnowano.
To niezrozumiałe, biorąc pod uwagę znaczenie tego kroku
z punktu widzenia współpracy wozów w sieciocentrycznym
środowisku łączności i wymiany informacji taktycznych...
Nie oznacza to bynajmniej, że modernizowane Leopardy 2
nowych środków łączności i terminali systemu BMS w ogóle nie
otrzymają. W 2017 r. dwie polskie firmy – Teldat Sp. z o.o. Sp.k.
i WB Electronics S.A. – otrzymały propozycję przygotowania
oferty zestawu nowych środków łączności zewnętrznej i wewnętrznej,
a także terminali komputerowych do modernizowanych
Leopardów 2. 15 grudnia 2017 r. w ZM „BUMAR-ŁABĘDY”
S.A. odbyła się prezentacja ich funkcjonalności na stendach,
ale z uwzględnieniem uwarunkowań pracy urządzeń w wozie,
a więc np. połączeń kablowych, połączeń za pomocą złącza obrotowego
wieży, rozmieszczenia anten itp. Wyniki tych prób są
własnością MON i do niego zależą dalsze działania w tej sprawie.
Wydaje się jednak oczywiste, że decyzje w tej sprawie powinny
zostać podjęte jak najszybciej i Leopard 2PLM2 powstanie. Argumentów
do tego dostarczają wyniki weryfikacji stanu technicznego
ponad 60 czołgów, które trafiły w tym celu do ZM
„BUMAR-ŁABĘDY” S.A. Już dziś wiadomo, że pełne usprawnienie
dotychczasowych urządzeń łączności wewnętrznej i zewnętrznej
nawet we wszystkich tych czołgach nie będzie możliwe.
Na przeszkodzie stoi brak dostępności części zamiennych, nie
mówiąc o nieużywanych urządzeniach, które od kilkunastu lat
nie są już produkowane. Na razie modernizowane czołgi będą
opuszczać zakłady z dotychczasowym zestawem niemieckich
urządzeń łączności, usprawnionym dzięki kanibalizacji instalacji
w dostępnych wozach. To zaś wskazuje, że wymiana sprzętu łącznościowego
w Leopardach 2PL nie jest bynajmniej zachcianką
i środkiem do wzbogacenia się dostawców nowego sprzętu, ale
zwykłą koniecznością.
however, a report from the prototype tests must be approved
and confirmation of the introduction of recommendations
resulting from the supplementary tests of the test vehicle
must be done. The new package must be an “overlay” for
the final configuration of the 2PL standard. After verification
of new elements as part of supplementary tests, it will be
possible to make further changes to the technical documentation
and start implementing the 2PLM1 standard in serially
modernized tanks. Tanks that will be modernized before this
time will be upgraded later. This will be facilitated by the fact
that the first pre-series vehicles that have been modernized at
ZM “BUMAR-ŁABĘDY” S.A. have been adapted to this, so that
later the modification is maximally facilitated (e.g. no need to
dismantle the turret assemblies and partial dismantle of the
chassis). For this purpose, all mechanical modifications have
already been carried out requiring interference with the turret
and chassis structures (cutting out hatches, mounting holes,
wiring sockets etc.).
Leopard 2PLM2
The 2PLM1 standard will, by no means, be final. Replacement
of communication systems in Leopards 2A4/PL and
A5, as well as other vehicles taken over from the Bundeswehr
have long been considered. For some time, the Armament
Inspectorate has been running conceptual work on these
issues. The replacement of the SEM80/90 radio by modern
communication systems used in the Polish Armed Forces
was subject to negotiations at the stage of formulating the
final requirements regarding the scope of tank modernization.
Ultimately, however, also for financial reasons, it was
abandoned. This is incomprehensible, given the importance
of this step from the point of view of the cooperation of tanks
in a network-centric environment of communication and exchange
of tactical information...
This does not mean that modernized Leopards 2 will not
receive new communication systems and BMS terminals. In
2017, two Polish companies - Teldat Sp. z o.o. Sp.k. and WB
Electronics S.A. - received a proposal to prepare a proposal
for a set of new external and internal communications equipment,
as well as computer terminals for modernized Leopards
2. On December 15, 2017 at ZM “BUMAR-ŁABĘDY” S.A.
their capabilities were presented on stands (without mounting
in tanks), but taking into account the conditions of work
of the systems in the vehicle, i.e. cable connections using the
turntable rotary connector, distribution of antennas, etc. The
results of these tests are the property of MON and its further
action in this matter depends. However, it seems obvious that
decisions on this matter should be taken as soon as possible
and Leopard 2PLM2 will be created. Arguments for the modification
are provided by the results of verification of the technical
condition of over 60 tanks, which went to ZM “BUMAR-
-ŁABĘDY” S.A. for the checks. It is already known today that
it will not be possible to fully improve the existing internal
and external communication systems even on all these tanks.
The obstacle is the lack of availability of spare parts, especially
because some system have not been produced for several
years. For now, modernized tanks will leave the plant with the
existing set of German communication devices, repaired by
the cannibalization of installations in remaining vehicles. This
in turn indicates that the exchange of communications equipment
in Leopards 2PL is by no means a whim and a mean to
enrich the suppliers of new equipment, but a mere necessity.
Zdjęcia/Photos by: ZM „BUMAR-ŁABĘDY” S.A.
SPECIAL ISSUE
28

Na współczesnym polu walki w sferze dowodzenia i kierowania ogniem liczy się przede wszystkim bezpieczny i niezawodny
przesył informacji w najbardziej ekstremalnych warunkach. Uzyskanie odpowiednio wcześniej informacji o przeciwniku
i wynikająca z tego lepsza świadomość sytuacyjna na każdym szczeblu dowodzenia oraz wykonanie uderzenia
we właściwym momencie, to klucz do uzyskania przewagi.
What counts in contemporary battlefield in the sphere of fire command and control is the secure and reliable transmission
of information in the most extreme conditions. Obtaining information about an opponent in advance results in
a better situational awareness at each level of command and performing a strike at the right time are the key elements
to getting the upper hand.
TOPAZ ICMS
(Integrated Combat Management System) – skuteczność i interoperacyjność na wielowymiarowym polu walki
(Integrated Combat Management System) – effectiveness and interoperability on a multidimensional battlefield
Uwarunkowania wynikające ze zmieniających się potrzeb
współczesnego pola walki stwarzają potrzebę pozyskania
kompleksowego rozwiązania systemowego, zapewniającego
dowódcom na każdym szczeblu dowodzenia pełną kontrolę
nad realizacją dowolnego rodzaju misji.
Doświadczenie i rozwój
System TOPAZ, z powodzeniem wdrożony do Sił Zbrojnych
RP od lat nie ma konkurenta wśród najnowocześniejszych systemów
zarządzania walką. TOPAZ to kompletny system, służący nie
tylko do kierowania ogniem, ale także do zarządzania własnymi
oddziałami na szczeblu taktycznym. Pełna kompatybilność z pozostałymi
rozwiązaniami oferowanymi przez Grupę WB i zdolność
do integracji z systemami innych producentów umożliwia na
stworzenie w pełni zintegrowanej sieci łączności oraz systemów
dowodzenia pozwalających na skuteczne zarządzanie wszystkimi
rodzajami sił zbrojnych. Zintegrowane z systemem TOPAZ radiostacje
wojskowe, cyfrowe platformy dowodzenia i komunikacji
Conditions resulting from the changing requirements of
the modern battlefield create the need to obtain a comprehensive
systemic solution, giving commanders of all levels
full control over the implementation of any type of mission.
Experience and development
The TOPAZ system, successfully implemented in the Polish
Armed Forces, has not meet competition among modern
battle management systems in years. TOPAZ is a complete
system used not only to control fire, but also to manage own
troops at the tactical level. Full compatibility with other solutions
offered by the WB Group and the ability to integrate
with third-party systems allows to create a fully integrated
communication network and command system that grants
effective management of all types of armed forces. Equipment
integrated with the TOPAZ system, such as military
radio stations, digital command and communication platforms
as well as precise fire control systems offered by the
SPECIAL ISSUE
29

oraz precyzyjne systemy kierowania ogniem oferowane przez
Grupę WB charakteryzuje łatwość obsługi, bezawaryjność oraz
idealne dostosowanie do potrzeb operacyjnych.
Doświadczenia z eksploatacji systemu TOPAZ w SZ RP
i zagranicznych instalacji oraz toczących się konfliktów zbrojnych
na przestrzeni ostatnich lat, doprowadziły do rozbudowy
systemu o funkcjonalności związane z rozpoznaniem z wykorzystaniem
różnorodnych sensorów (radary, systemy optoelektroniczne,
systemy rozpoznania pasywnego), dowodzenia, zabezpieczenia
logistycznego oraz kierowania uderzeniami bezzałogowych
systemów w postaci amunicji krążącej. Nie mniej
ważna jest możliwość pracy w środowisku koalicyjnym, dzięki
wyposażeniu systemu TOPAZ w szereg rozwiązań/protokołów
interoperacyjnych oraz wykorzystania zobrazowania zgodnego
ze standardami NATO na podkładach map cyfrowych, wykorzystywanych
zarówno przez SZ RP jak i wojska sojusznicze.
Kompleksowy system na szczeblu taktycznym
• Kompleksowe zobrazowanie sytuacji taktycznej na podkładach
map cyfrowych zgodnie z standardami SZ RP i NATO.
• Praca w środowisku interoperacyjnym (MIP, NFFI, NVG,
JCHAT, ADAtP-3 i inne).
• Możliwość komunikacji za pomocą przewodowych
i radiowych środków łączności (KF, UKF, UHF, SAT).
• Integrator wyrobów Grupy WB i rozwiązań głównych
światowych producentów technologii wojskowych (np.
nawigacje inercyjne, radary pola walki, środki rozpoznania
optoelektronicznego).
Uniwersalne, modułowe rozwiązanie na szczebel taktyczny
TOPAZ Tactics – zapewniający funkcjonalność systemu
BMS (m.in. obsługa map cyfrowych, sytuacja taktyczna, BFT,
interoperacyjność).
TOPAZ Fire – moduł kierowania ogniem, przeznaczony
zarówno do wykorzystania w wozach dowodzenia jak
i środkach ogniowych różnorodnych typów np. 155 mm
samobieżnych armatohaubicach, 120 mm samobieżnych
moździerzach, polowych wyrzutniach rakietowych. Moduł
realizuje zarówno obliczenia balistyczne zgodnie z NABK jak
również przeznaczony jest do obsługi środków ogniowych
i amunicji byłego Układu Warszawskiego np. 122 i 152 mm
samobieżne haubicoarmaty. Moduł może występować także
jako odrębny produkt w postaci uniwersalnego kalkulatora
artyleryjskiego.
TOPAZ Reccon – moduł
rozpoznania (środki optoelektroniczne,
radary, BSP, inne
sensory rozpoznawcze).
TOPAZ Strike – kierowanie
bezzałogowymi środkami
uderzenia (UCV np.
Warmate).
TOPAZ Logistics – zarządzanie
środkami zaopatrzenia
(np. dowóz amunicji),
wsparcie serwisowe.
Sprawdzony w boju
system konfigurowany
na każdy szczebel taktyczny
Jedną z podstawowych
cech systemu TOPAZ jest TOPAZ zapewnia kierowanie bezzałogowymi środkami uderzenia, np. UCV Warmate.
jego modułowość i skalowalność.
Dzięki temu, że
TOPAZ ensures control over unmanned strike devices, such as UCV’s Warmate.
system
SPECIAL ISSUE
WB Group are characterized by ease of use, trouble-free handling
and perfect adaptation to operational needs.
Experiences from the use of the TOPAZ system in the Polish
Armed Forces and foreign installations as well as ongoing
armed conflicts in recent years, have led to the expansion of
the system with functionalities related to recognition using
various sensors (radars, optoelectronic and passive recognition
systems), command, logistic security and controlling the
impact of unmanned systems in the form of loitering munition.
Equally important is the capability to work in a coalition
environment, thanks to equipping the TOPAZ system with
a number of interoperable solutions/protocols and the use of
imaging in accordance with NATO standards on digital maps
bases used by both the Polish Armed Forces and allied forces.
Comprehensive tactical-level system
• Comprehensive visualization of the tactical situation on
digital map bases in accordance with the Polish Armed Forces
and NATO standards.
• Work in an interoperable environment (MIP, NFFI, NVG,
JCHAT, ADAtP-3 and others).
• Ability to communicate via wired and radio communication
means (KF, VHF, UHF, SAT).
• An integrator of the WB Group products and solutions
of major global producers of military equipment (e.g. inertial
navigations, battlefield radars, optoelectronic reconnaissance
equipment).
Universal, modular tactical-level solution
TOPAZ Tactics – ensuring the functionality of the BMS
system (including support for digital maps, tactical situation,
BFT, interoperability).
TOPAZ Fire – fire control module, designed for use in
command vehicles and fire units of various types, e.g. 155
mm self-propelled howitzers, 120 mm self-propelled mortars,
field rocket launchers. The module performs both ballistic
calculations in accordance with NABK and is able to handle
fire units and ammunition of the former Warsaw Pact, e.g.
122 and 152 mm self-propelled howitzers. The module can
also appear as a separate product in the form of a universal
artillery calculator.
TOPAZ Reccon – reconnaissance module (optoelectronic
devices, radars, UAVs, other reconnaissance sensors).
TOPAZ Strike – control over unmanned strike devices
(UCVs, such as Warmate)
TOPAZ Logistics –
management of supply
sources (e.g. ammunition
supply), service support.
Battle-proven system
configured for each tactical
level
One of the basic features
of the TOPAZ system is its modularity
and scalability. Due
to the fact that the system
can support battle management
at every command
level and is integrated with
all products offered by the
WB Group and key devices/
subsystems of major global
manufacturers (e.g. inertial
navigation systems, battlefield
radars, optoelectronic
30

W oprogramowanie i infrastrukturę informatyczną TOPAZ wyposażone są
m.in. 152 mm haubicoarmaty DANA.
Over 500 Polish Armed Forces vehicles, including DANA 152 mm howitzers, is
equipped with the TOPAZ software and IT infrastructure.
może wspierać zarządzanie polem walki na każdym szczeblu
dowodzenia i jest zintegrowany ze wszystkimi wyrobami oferowanymi
przez Grupę WB oraz kluczowymi urządzeniami/
podsystemami głównych światowych producentów (np. systemy
nawigacji inercyjnej, radary pola walki, środki rozpoznania
optoelektronicznego) może być łatwo konfigurowany na różne
szczeble taktyczne. TOPAZ pozwala na efektywne wykorzystanie
pozostających w dyspozycji zasobów.
System TOPAZ to niezawodne rozwiązanie od lat doskonale
sprawdzające się w Siłach Zbrojnych RP. W oprogramowanie
i kompleksową infrastrukturę informatyczną TOPAZ wyposażonych
jest przeszło 500 pojazdów SZ RP, między innymi 122
mm haubice 2S1 Goździk, 152 mm haubicoarmaty DANA, polowe
wyrzutnie rakietowe WR-40 Langusta, kołowe transportery
opancerzone Rosomak czy też kompanijne moduły ogniowe
moździerzy samobieżnych Rak, w których funkcjonalności
systemu zostały zweryfikowane i przebadane w warunkach
poligonowych. Najwyższej klasy bezpieczne systemy łączności
w połączeniu z modułowością i praktycznie nieskończoną
liczbą dowolnych konfiguracji systemu tworzą niezawodny
system zarządzania walką na każdym szczeblu taktycznym.
reconnaissance devices) it can be easily configured for different
tactical levels. TOPAZ allows to effectively use vested
resources.
The TOPAZ system is a reliable solution that has been
utilized successfully for years in the military. Over 500 Polish
Armed Forces vehicles, including 2S1 Goździk 122 mm
howitzers, DANA 152 mm howitzers, WR-40 Langusta rocket
launchers, Rosomak wheeled armored personnel carriers,
or Rak self-propelled mortar modules which system functionalities
have been verified and tested in field conditions
is equipped with the TOPAZ software and comprehensive
IT infrastructure. The highest-level secure communication
systems combined with modularity and virtually infinite
number of system configurations create a reliable combat
management system at every tactical level.
Artykuł przygotowany przez Grupę WB.
Material prepared by the WB Group.
Zdjęcia/Photos by: Grupa WB, MON,
Rafał Mniedło 11. LDKPanc.
Polowa wyrzutnia rakietowa WR-40 Langusta w akcji.
WR-40 Langusta rocket launcher in action.
SPECIAL ISSUE
32

Zasadnicze podzespoły systemu STOPFIRE.
The main elements of the system STOPFIRE.
Tomasz Wachowski
Rozpoczęta przed kilkunastoma laty historia prac nad polskim systemem ochrony wozów bojowych przed skutkami
pożaru i wybuchu paliwa zmierza do pomyślnego finału. STOPFIRE doczekał się wreszcie producenta, wyboru ostatecznej
– na obecnym etapie – konfiguracji, przeszedł pomyślnie badania na zgodność z warunkami technicznymi, jest też
renomowany producent wozów bojowych, który chce zastosować go w jednej ze swych najnowszych konstrukcji, która
ma niedługo być wytwarzana w setkach egzemplarzy dla Sił Zbrojnych RP.
The history of work on the Polish system for the protection of combat vehicles against the effects of fire and fuel explosion,
started a dozen or so years ago is heading towards a successful final. STOPFIRE finally got the manufacturer, the final
choice – at this stage of configuration, passed the tests for compliance with technical conditions, there is also a reputable
manufacturer of combat vehicles, who wants to use it in one of its latest constructions, which will soon be produced in
hundreds of copies for the Polish Armed Forces.
System STOPFIRE – skuteczna ochrona wozów bojowych
STOPFIRE system – effective protection of combat vehicles
W powszechnej opinii o przeżywalności załogi wozu bojowego
na polu walki decyduje przede wszystkim – oczywiście
poza taktyką użycia – opancerzenie i system ochrony przeciwminowej,
a także systemy samoosłony, coraz częściej aktywne.
Nie należy jednak zapominać o środkach walki z zagrożeniem,
jakim jest pożar, który może wybuchnąć we wnętrzu pojazdu
na skutek bezpośredniego trafienia bądź bliskiej detonacji
miny, pocisku artyleryjskiego czy improwizowanego urządzenie
wybuchowego (IED) lub z powodu usterki technicznej czy
nieostrożności załogi. Dopiero zastosowanie kompleksowego
systemu ochrony wnętrza wozu bojowego, łączącego wyżej
wymienione rozwiązania, daje szansę na efektywną ochronę
życia i zdrowia ludzi, a także na zredukowanie uszkodzenia
sprzętu. Skuteczny system przeciwpożarowy i tłumienia wybuchu
(de facto wykrywczo-gaśniczy) powinien obejmować
swym działaniem przedział napędowy i pomieszczenia załogi.
Ten pierwszy powinien przede wszystkim służyć do gaszenia
pożaru i być wyposażony w czujniki temperatury, drugi zaś do
gaszenia pożaru oraz tłumienia wybuchu paliwa i współpracować
z głowicami optycznymi. Współczesne systemy tego typu
powinny pozostawać w gotowości przez cały czas, nie tylko
podczas walki czy jazdy, ale także po wyłączeniu silnika. Kluczowymi
parametrami dla tego typu urządzeń są: czas reakcji
i szybkość eliminacji zagrożenia.
Przez wiele lat czołgi, bojowe wozy piechoty i pojazdy
specjalne na ich bazie Wojska Polskiego były wyposażone
w półautomatyczne i automatyczne systemy przeciwpożarowe
sowieckiej konstrukcji oraz produkcji, obejmujące
In the general opinion, the survival of the combat vehicle
crew on the battlefield is primarily determined - apart
from tactics, of course - by armor and anti-mine protection
system, as well as self-protection systems, which are more
often of an active type. However, one should not forget
about the means of combating the threat of a fire that may
explode inside a vehicle as a result of a direct hit, or close
detonation of a mine, artillery shell or improvised explosive
device (IED), or due to technical malfunction, or carelessness
of the crew. Only the use of a comprehensive system for
protecting the interior of a combat vehicle, combining the
solutions for above-mentioned threats, gives an opportunity
to effectively protect people’s lives and health, as well as to
reduce damage to equipment. An effective fire suppression
and explosion suppression (de facto detection and fire extinguishing)
system should cover the drive and crew compartments.
The first should primarily be used to extinguish
a fire and be equipped with temperature sensors, while the
second should be used to extinguish a fire and to suppress
a fuel explosion and cooperate with optical sensors. Contemporary
systems of this type should remain in readiness
at all times, not only during combat or driving, but also after
switching off the engine. The key parameters for this type of
devices are: response time and speed of threat elimination.
For many years, Polish Army tanks, infantry fighting vehicles
and special vehicles based on them were equipped
with semi-automatic and automatic fire protection systems
of the Soviet design and production, initially covering only
SPECIAL ISSUE
33

początkowo jedynie przedział napędowy, a od schyłku lat
70. Także pomieszczenia załogi. Na początku lat 90. możliwe
stało się zastosowanie w wozach bojowych produkowanych
w Polsce systemów przeciwpożarowych i tłumienia wybuchu
produkcji zachodniej. Otrzymały je np. czołgi PT-91 Twardy
i kołowe transportery opancerzone Rosomak. Mimo znacznej
ilości produkowanych i modernizowanych czołgów oraz transporterów
poprzestano na imporcie gotowych systemów, po
dostosowaniu rozwiązań „z półki” do
specyfiki konkretnych pojazdów.
Trudne narodziny
Ponieważ wszystkie eksploatowane
w Wojsku Polskim systemy przeciwpożarowe
i tłumienia wybuchu
pojazdów były w połowie pierwszej
dekady XXI wieku przestarzałe bądź
miały wiele niedostatków, w Instytucie
Optoelektroniki Wojskowej Akademii
Technicznej pojawiła się idea opracowania
optoelektronicznego systemu
przeciwpożarowego i tłumienia wybuchu.
W tym celu nawiązano współpracę
z zakładami WSK „PZL-Warszawa
II” S.A., które podjęły się uruchomienia
produkcji takiego systemu. Partnerzy
wystąpili w lutym 2006 r. do Ministerstwa
Nauki i Szkolnictwa Wyższego
o przyznanie środków na realizację
projektu celowego, w ramach którego
taki system miał zostać opracowany,
przebadany i wdrożony do produkcji.
Jego realizacja rozpoczęła się formalnie
13 listopada 2006 r., a zakończyła 31
października 2008 r.
Przed systemem, który otrzymał nazwę SF-01 STOPFIRE
postawiono następujące krytyczne wymagania: bardzo szybki
czas wykrycia i eliminacji zagrożenia w przedziale załogi
pojazdu; wysoka odporność na zakłócenia optyczne i elektromagnetyczne;
zastosowanie nietoksycznych, bezpiecznych
dla sprzętu, ludzi i środowiska naturalnego środków
gaśniczych; łatwa dostępność części zamiennych i środków
gaśniczych, niskie koszty serwisowe; całkowicie polska konstrukcja
układów wykrywczych i gaśniczych, opartych na
polskich komponentach; duża podatność na modernizacje
i dostosowanie do potrzeb użytkownika.
Szczególnie istotny jest czas reakcji na zagrożenia w przedziale
załogi, ponieważ dotychczas stosowane systemy tej
klasy na ogół nie były zdolne do stłumienia wybuchu paliwa,
co wynikało z jednej strony ze zbyt długiego czasu reakcji ich
czujników, z drugiej czasu działania obwodu gaśniczego. Konstrukcja
samych czujników powodowała, że nie były one w stanie
odpowiednio szybko zareagować na rozprzestrzeniające
się płomienie, ponieważ reagowały na zbyt wąskie spektrum
bodźców towarzyszących powstawaniu zagrożenia, ale za to
często wzbudzały system w sytuacji braku zagrożenia – np.
od światła latarki, błysku lampy błyskowej czy zapalonego papierosa,
nie mówiąc o błysku wystrzału broni strzeleckiej. Stąd
brało się zaklejanie taśmą klejącą czujek niektórych systemów
przeciwpożarowych czy wręcz ich odłączanie, gdy pojazd nie
znajdował się w strefie działań bojowych. Podobnie działo się
w przypadku zbliżenia do nich urządzeń elektronicznych emitujących
fale elektromagnetyczne, np. indywidualnej radiostacji.
Tutaj proste zaklejenie czujnika nie wystarczało i by uniknąć
przypadkowego uruchomienia systemu należało go po prostu
wyłączyć. STOPFIRE miał być tych wad pozbawiony.
SPECIAL ISSUE
Przykładowa konfiguracja systemu STOPFIRE z podziałem
na system przeciwpożarowy przedziału napędowego
i tłumienia wybuchu w przedziale załogi.
Exemplary configuration of the STOPFIRE system with the
division of the system into the drive compartment fire system
and explosion suppression in the crew compartment system.
the propulsion compartment, and from the late 1970s also
crew compartment. In the early 1990s, it became possible to
use in combat vehicles firefighting systems and suppression
systems produced in Poland. They were installed, for example,
on PT-91 Twardy tanks and on Rosomak wheeled armored
personnel carriers.
Despite the significant number of tanks and transporters
produced and modernized, for many years the only solution
was to import of the off-the-shelf
firefighting and suppression systems
and to adopt them to the features of
specific vehicles.
Difficult beginning
Because all the fire protection
and explosion suppression systems
of vehicles operated in the Polish
Army were outdated in the middle
of the first decade of the 21 st century,
or had many deficiencies, the idea of
developing an optoelectronic fire extinguishing
and explosion suppression
system appeared at the Institute
of Optoelectronics of the Military
University of Technology. To this end,
cooperation was established with the
WSK “PZL-Warszawa II” S.A. factories,
which undertook the production
of such a system. In February 2006,
the partners applied to the Ministry
of Science and Higher Education for
funding for a “objective based project”
under provision of which, such
a system was to be developed, tested
and implemented for production. Its implementation officially
began on November 13, 2006 and ended on October 31, 2008.
The following critical requirements for the system that
received the name SF-01 STOPFIRE were set: very fast time
to detect and eliminate hazards in the vehicle crew compartment;
high resistance to optical and electromagnetic interference;
the use of non-toxic extinguishing agents that are safe
for equipment, people and the environment; easy availability
of spare parts and extinguishing agents, low service costs;
entirely Polish design of detection and fire extinguishing
systems based on Polish components; high susceptibility to
modernization and adaptation to the user’s needs.
Particularly important is the response time to hazards in
the crew compartment, because the systems used so far in
this class were generally not able to suppress the fuel explosion,
which was due to the long response time of their sensors
on the one hand, and the extinguishing subsystem operation
time on the other. The design of the sensors themselves meant
that they were not able to respond quickly enough to the
spreading flames, because they responded to a too narrow
spectrum of stimuli accompanying the emergence of a threat,
but often activated the system in the absence of danger – e.g.
from the light of a flashlight, a flash or a lit cigarette, not to
mention the flash of small arms. Hence the crews often used
adhesive tape to cover the detectors of some fire protection
systems or even the crew disconnected the system when the
vehicle was not in the combat zone. Similarly was in the case of
electronic devices emitting electromagnetic waves operating
too close to sensors, e.g. an individual radio station. Simply
sticking the sensor was not enough and to avoid accidental
activation of the system, it had to be turned off. The STOPFIRE
system was to be free from these disadvantages.
34

INNOVATIONS FOR PEOPLE’S SAFETY
www.pcosa.com.pl

Za kluczowe uznano zatem opracowanie
głowicy optycznej, która zapewniałaby
bardzo szybkie zadziałanie układu
– rzędu kilku milisekund, a zarazem
byłaby niewrażliwa na bodźce niezwiązane
z pożarem, detonacją czy strumieniem
kumulacyjnym. Jeśli chodzi o czujniki
temperatury, gotowe rozwiązania
dostępne były na rynku. Konieczna była
ich adaptacja i integracja z systemem.
Czujniki miały być podłączone do
jednostki sterującej, której zadaniem
miało być analizowanie sygnałów z czujników
i otwarcie zaworów butli ze środkiem
gaśniczym, w przypadku uznania
sygnału alarmu za zagrożenie. Przewidywano
też dołączenie do systemu także
układu ochrony zewnętrznej, zapewniającego
ochronę pancerza oraz kół
lub gąsienic przed płonącą na pancerzu
cieczą (np. skutkami obrzucenia pojazdu
„koktajlami Mołotowa”).
Zadanie okazało się jednak bardzo
ambitne. O ile stosunkowo szybko dopracowano
podsystem detekcyjno-sygnalizacyjny,
to udoskonalenia wymagał
obwód gaśniczy, szczególnie jeśli chodzi o minimalizację czasu
opróżniania butli ze środkiem gaśniczym. Problemy związane
były także ze stroną formalną całego przedsięwzięcia, ponieważ
obowiązujące przepisy nie sprzyjały wprowadzaniu nawet
najbardziej innowacyjnych rozwiązań powstałych w krajowym
przemyśle do użycia w Siłach Zbrojnych RP.
W połowie 2012 r. prace związane z systemem STOPFIRE
zostały przekazane przez WSK „PZL-Warszawa II” S.A. spółce
PCO S.A. Miała ona dokończyć etap wdrażania systemu do
produkcji seryjnej, tym bardziej, że jego wstępne badania
w pełnej konfiguracji, prowadzone przez Wojskowy Instytut
Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku, były bardzo
obiecujące. Niestety, proces wdrożenia systemu do produkcji
nie został sfinalizowany, nie udało się dokończyć wszystkich
prac rozwojowych, a także przeprowadzić kompleksowych
badań STOPFIRE’A w certyfikowanej placówce. Nie powiodły
się także starania zainteresowania systemem użytkowników
cywilnych. W 2013 r. z dalszego udziału w pracach wycofał
się krajowy dostawca podsystemu gaśniczego. Wydawało się,
że polski system wykrywczo-gaśniczy podzieli los wielu innych
niezwykle obiecujących opracowań polskich konstruktorów,
które przegrały z biurokracją i wszechobecną „niemocą”… Na
szczęście tym razem czarny scenariusz się nie ziścił.
WCBKT S.A. – solidny partner
W 2015 r. specjaliści z Instytutu Optoelektroniki Wojskowej
Akademii Technicznej podjęli rozmowy na temat dokończenia
projektu STOPFIRE z, wchodzącym w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej
S.A., Wojskowym Centralnym Biurem Konstrukcyjno-
-Technologicznym S.A. Dotąd WCBKT S.A. koncentrowało się
na rozwoju i produkcji sprzętu naziemnej obsługi statków powietrznych,
ale poszukiwało także nowych obszarów rozwoju.
W lipcu 2015 r. WCBKT S.A. uzyskało, za pośrednictwem Centrum
Transferu Technologii WAT, wyłączne prawa licencyjne do
STOPFIRE’A. Wznowienie prac nad systemem wykrywczo-gaśniczym
było oczywiście związane z kosztami, które poniosły
WCBKT S.A. W ramach prac zrealizowanych w WCBKT S.A. dokonano
przeglądu już zrealizowanych prac i zidentyfikowano
obszary, w których należy skupić wysiłki w przyszłości. Za kluczowe
zadanie uznano znalezienie odpowiedniego systemu
SPECIAL ISSUE
Butla FRV-ES z czynnikiem gaśniczym, zaworem,
wyzwalaczem pirotechnicznym i dyszą gaśniczą
stanowiąca element układu gaśniczego przedziału
załogi UGPZ.
FRV-ES cylinder with extinguishing medium, valve,
pyrotechnic trigger and extinguishing nozzle as
part of the UGPZ crew compartment extinguishing
system.
Therefore, the development of an optical
sensor head was considered crucial,
which would ensure very fast operation
of the system – on the order of a few milliseconds,
and at the same time it would
be insensitive to stimuli not related to fire,
detonation or cumulative stream. When
it comes to temperature sensors, ready
solutions were available on the market.
It was necessary to adapt them and integrate
them with the system.
The sensors were to be connected to
a control unit, which task was to analyze
the signals from the sensors and open
the valves of the cylinder with the extinguishing
agent if the alarm signal was
considered a threat. It was also planned
to attach to the system an external protection
system ensuring protection of
the armor and wheels or tracks against
the liquid burning on the armor (e.g. the
effects of throwing ‘Molotov cocktails’ on
the vehicle).
However, the task turned out to be
very ambitious. While the detection and
signaling subsystem was developed
relatively quickly, the extinguishing subsystem required improvement,
especially when it comes to minimizing the time
of emptying cylinders with the extinguishing agent. The
problems were also related to the formal side of the entire
project, because the applicable regulations did not favor the
introduction of even the most innovative solutions created
in the domestic industry for use in the Polish Armed Forces.
In mid-2012, work related to the STOPFIRE system was
transferred from WSK “PZL-Warszawa II” S.A. to PCO S.A. It was
to complete the phase of system implementation for mass
production, especially since its initial tests in full configuration,
carried out by the Military Institute of Armored and
Automotive Technology in Sulejówek, were very promising.
Unfortunately, the process of implementing the system into
production has not been finalized, all development works
have not been completed, and comprehensive STOPFIRE
tests have not been carried out in a certified facility up to the
end. Attempts to interest the civilian user also failed.
WCBKT S.A. - a Reliable Partner
In 2015, specialists from the Institute of Optoelectronics
of the Military University of Technology (WAT) initiated talks
on completing the STOPFIRE project with the Central Military
Development and Technology Office JSC (WCBKT S.A.),
which is part of Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. So far, WCBKT
S.A. focused on the development and production of aviation
ground handling equipment, but was also looking for new
areas of development.
In July 2015, WCBKT S.A. obtained, through the WAT
Technology Transfer Center, exclusive license rights to STO-
PFIRE. Resumption of work on the detection and fire extinguishing
system was obviously related to the funds injected
by WCBKT S.A. As part of the work carried out at WCBKT S.A.
the work already carried out was reviewed and areas where
future efforts should be focused were identified. Finding the
right fire extinguishing system was considered a key task. Its
development was taken into account on its own, but it was
considered a cost-inefficient operation, definitely raising the
price of the system, and in addition requiring a lot of time.
Therefore, the focus was on finding a ready of-the-shelf
36

gaśniczego. Brano pod uwagę jego opracowanie własnymi
siłami, ale uznano to za działanie nieefektywne kosztowo, zdecydowanie
podnoszące cenę systemu, a na dodatek wymagające
wiele czasu. Skoncentrowano się zatem na znalezieniu
gotowego rozwiązania, które spełniałoby wszystkie wymagania
postawione przez twórców systemu i spełniającego normy
militarne. Za pośrednictwem specjalizującej się w systemach
przeciwpożarowych i sygnalizacji pożarów firmy Savi Technologie
Sp. z o.o. Sp.k., udało się dopasować do STOPFIRE’A
odpowiedni system zaworów i butle ze środkiem gaśniczym
o krótkim czasie opróżniania. Komponenty te były już wcześniej
stosowane w systemach przeciwpożarowych wozów bojowych,
m.in. w Izraelu, Wielkiej Brytanii i Austrii.
W WCBKT S.A. przeprowadzono wszystkie niezbędne prace
integracyjne i sprawdzenia systemu na poziomie zakładowym.
To zaś umożliwiło opracowanie warunków technicznych
do systemu i jego programu badań, które posłużyły jako podstawa
merytoryczna do badań systemu, które w okresie luty
2016 – sierpień 2017 r. przeprowadził Wojskowy Instytut Techniki
Pancernej i Samochodowej. Przeprowadzone sprawdzenia
potwierdziły zgodność z parametrami zapisanymi w warunkach
technicznych, m.in. uzyskano: czas wykrycia strumienia
kumulacyjnego i/lub wybuchu paliwa w przedziale załogi
poniżej 3 ms, czas ugaszenia standardowego
pożaru testowego
w przedziale załogi 100 ms na
podstawie analizy obrazów
wideo i 117 ms na podstawie
obrazu termowizyjnego (wg warunków
nie dłużej niż 250 ms);
czas ugaszenia wybuchu paliwa
wypływającego pod ciśnieniem –
odpowiednio – 74 i 72,8 ms (wg
warunków nie dłużej niż 250 ms);
czas ugaszenia standardowego
pożaru w przedziale napędowym
ok. 1 s (wg warunków nie dłużej
Centralka sterująca CS-01.
CS-01 control unit
niż 20 s). Sprawdzono też odporność na zakłócenia: żarówki
samochodowe, żarówki oświetleniowe, świetlówki, lampę
błyskową, lampę stroboskopową, płomień zapalniczki gazowej,
płomień zapałki, zapalony papieros, grzejnik elektryczny,
światło słoneczne, ogień z broni strzeleckiej; narażenia mechaniczne,
klimatyczne i elektromagnetyczne.
Uzyskanie certyfikatu przez system STOPFIRE w docelowej
postaci umożliwiło dalsze zacieśnienie współpracy IOE WAT
i WCBKT S.A. w tym projekcie. 28 września 2017 r. podpisana
została umowa pomiędzy WCBKT S.A. i Wojskową Akademią
Techniczną, na mocy której WAT udzieli wsparcia WCBKT S.A.
w realizacji wdrożenia systemu do produkcji seryjnej. Zgodnie
z zapisami umowy jej strony wspólnie zobowiązują się również
do zabezpieczenia funkcjonowania systemu STOPFIRE w całym
cyklu jego życia. Oznacza to długoterminową współpracę
i zarazem współudział IOE WAT w modernizacji systemu, zmianach
jego konstrukcji i opracowywaniu kolejnych wersji.
Pomyślne badania i przejście do fazy wdrożenia systemu
do produkcji zintensyfikowało też działania marketingowe. Na
odzew nie trzeba było długo czekać, a zainteresowanie instalacją
STOPFIRE’A w swym najnowszym pojeździe wyraziła Huta
Stalowa Wola S.A. Chodzi o jeden z kluczowych dla przyszłości
stalowowolskiej firmy i niezwykle istotnych z punktu widzenia
modernizacji Wojsk Lądowych programów – Nowego
Bojowego Pływającego Wozu Piechoty Borsuk. Współpracę
rozpoczęto już w 2017 r., a STOPFIRE będzie zintegrowany z
innymi systemami pojazdu poprzez magistralę komunikacyjną
CAN. W 2019 r. system został zainstalowany w modelu funkcjonalnym
Borsuka. W docelowej konfiguracji w przedziale
solution that would meet all the requirements set by the
creators of the system and meet military standards. Through
a company specializing in fire protection and fire signaling systems,
Savi Technologie Sp. z o.o. Sp.k., it was possible to adapt
to the STOPFIRE the appropriate valve system and bottles
with extinguishing agent with a short emptying time. These
components have already been used in combat vehicle firefighting
systems, including in Israel, Great Britain and Austria.
At WCBKT S.A. all necessary integration works and system
checks were carried out at the plant level. This in turn enabled
the development of technical conditions for the system
and development of its test program, which served as the
substantive basis for system tests. The tests were carried out
by the Military Institute of Armored and Automotive Technology
from February 2016 till August 2017. The field evaluation
confirmed compliance with the parameters recorded in the
technical conditions, including measured parameters: time
of detection of the cumulative stream and/or fuel explosion
in the crew compartment below 3 milliseconds, time of extinguishing
a standard test fire in the crew compartment 100
milliseconds based on video image analysis and 117 milliseconds
based on a thermal image (according to requirements, it
should be no longer than 250 milliseconds); time to extinguish
the explosion of fuel leaking under
pressure – 74 and 72.8 milliseconds,
respectively (according
to requirements, it should be no
longer than 250 milliseconds); extinguishing
time of a standard fire
in the drive compartment about
1 s (according to requirements,
it should be no longer than 20 s).
Interference immunity was also
checked: car bulbs, lighting bulbs,
fluorescent lamps, flash lamp,
strobe lamp, gas lighter flame,
match flame, lit cigarette, electric
heater, sunlight, fire from small arms; mechanical, climatic and
electromagnetic exposure.
Obtaining the certificate by the STOPFIRE system in its final
form enabled further strengthening the cooperation between
IOE WAT and WCBKT S.A. in this project. On September
28, 2017, an agreement was signed between WCBKT S.A. and
the Military University of Technology, under which WAT will
support WCBKT S.A. in the implementation of the system for
serial production. According to the provisions of the agreement,
its parties jointly undertake to support the functioning
of the STOPFIRE system throughout its entire life cycle.
This means long-term cooperation and at the same time the
IOE WAT’s participation in system modernization, changes in
its design and development of subsequent versions.
Successful research and the transition to the implementation
phase of the production system also intensified marketing
activities. It didn’t take long to get respond, and Huta
Stalowa Wola S.A. expressed interest in installing STOPFIRE
in its latest vehicle. This is one of the key for the future of
the Stalowa Wola company and the programs extremely important
from the point of view of the modernization of the
Land Forces – the New Borsuk Amphibious Infantry Fighting
Vehicle. The cooperation started already in 2017, and STO-
PFIRE will be integrated with other vehicle systems via the
CAN communication bus. In 2019, the system was installed
in the Borsuk functional model. In the ultimate configuration,
four temperature sensors and two extinguishing agent cylinders
will be installed in the propulsion compartment, while
four optical heads and three extinguishing agent cylinders in
SPECIAL ISSUE
38

CIĘŻKI KOŁOWY POJAZD EWAKUACJI I RATOWNICTWA TECHNICZNEGO
ROSOMAK SPÓŁKA AKCYJNA
UL. POWSTAŃCÓW 5/7 | SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE 41-100
TEL.: 32 228 57 51 | 32 228 19 81 | E-MAIL: ROSOMAKSA@ROSOMAKSA.PL
WWW.ROSOMAKSA.PL

napędowym zamontowane będą
cztery czujniki temperatury i dwie
butle ze środkiem gaśniczym, zaś
w przedziale desantowym cztery
głowice optyczne oraz trzy butle
ze środkiem gaśniczym. Pojazd
w takiej konfiguracji jest prezentowany
na XXVII MSPO w Kielcach. Wielospektralna głowica optyczna GO-01.
W WCBKT S.A. przygotowano też
GO-01 multispectral optical head
kolejny zestaw systemu, który zostanie
zamontowany w prototypie Borsuka. Trwają także rozmowy
z innymi – polskimi i zagranicznymi – producentami pojazdów.
Wiele już dziś wskazuje, że system STOPFIRE nie tylko
przełamie monopol analogicznych urządzeń importowanych
z państw zachodnich wśród krajowych producentów wozów
bojowych, ale ma szanse także na eksport.
Stopfire – opis techniczny
System przeciwpożarowy i tłumienia wybuchu SF-01
STOPFIRE jest przeznaczony do szybkiego wykrywania
i tłumienia wybuchu paliwa oraz pożaru we wczesnym stadium
rozwoju w przedziałach załogi, napędowym oraz na
zewnątrz wozu bojowego. W przypadku ochrony przedziału
załogi przed wybuchem paliwa, strumieniem kumulacyjnym
czy pożarem, czas wykrycia zagrożenia nie przekracza 3 ms,
a czas jego eliminacji ≤ 150ms (wyniki badań – 80÷120 ms).
Jeśli chodzi o ochronę przedziału silnika przed pożarem
wskaźniki te wynoszą, odpowiednio, poniżej 5 s i poniżej 20
s. W przypadku systemu ochrony zewnętrznej pojazdu, chroniącym
głównie przed pożarem rozlanej mieszanki zapalającej,
podsystem gaśniczy jest uruchamiany ręcznie, a czas
eliminacji zagrożenia nie powinien przekroczyć 60 s.
Kompletacja systemu jest dobierana indywidualnie do
konkretnego typu pojazdu, a warunkiem decydującym jest
wielkość i stopień zabudowy nadzorowanej przestrzeni
przedziałów załogi i silnika, a także chronionej powierzchni
zewnętrznej pojazdu.
Zasadnicze elementy systemu to:
• centralka sterująca CS-01 (1 szt.);
• wielospektralna głowica optyczna GO-01 (liczba dobierana
indywidualnie do wielkości i stopnia zabudowy przedziału
załogi);
• czujnik temperatury CT-01 (liczba dobierana indywidualnie
do wielkości i stopnia zabudowy przedziału napędowego);
• przycisk aktywacji podsystemu ochrony zewnętrznej SPOZ
(opcjonalny);
• układ gaśniczy przedziału załogi UGPZ (konfiguracja zmienna);
• układ gaśniczy przedziału napędowego UGPN (konfiguracja
zmienna);
• układ gaśniczy powierzchni zewnętrznych UGOZ (opcjonalny,
konfiguracja zmienna);
• okablowanie.
Sercem systemu jest centralka sterująca
CS-01, wyposażona w wyświetlacz systemowy,
przycisk zerujący (RESET), gniazdo diagnostyczne
i przełącznik ręcznego uruchamiania (FIRE),
a także gniazda przyłączeniowe czujników,
zestawów gaśnic i zasilania. Nadrzędną funkcją
CS-01 jest odbiór sygnałów z głowic GO-01
i czujników CT-01. W przypadku wykrycia przez
głowice optyczne zjawisk zaklasyfikowanych
jako zagrożenie, centralka automatycznie inicjuje
otwarcie zaworów butli w przedziale załogi
bądź – po wzroście temperatury powyżej
ustalonego poziomu progowego wykrytym
SPECIAL ISSUE
Czujniki temperatury CT-01.
CT-01 temperature sensor
the crew/soldiers compartment.
The vehicle in this configuration
is presented at the XXVII MSPO in
Kielce. At WCBKT S.A. another system
kit was also prepared to be
mounted on the Borsuk prototype.
Talks are also underway with other
Polish and foreign vehicle manufacturers.
There are already many
indications that the STOPFIRE
system will not only break the monopoly of similar devices
imported from Western countries among domestic manufacturers
of combat vehicles, but also has chances for export.
Stopfire – technical description
The SF-01 STOPFIRE fire suppression and explosion suppression
system is designed for quick detection and suppression
of fuel explosion and fire in the early stages of development
in crew compartments, propulsion compartment
and outside the combat vehicle. In the case of protecting the
crew compartment against fuel explosion, cumulative jet stream
or fire, the time of threat detection shall not exceed 3
milliseconds, and its elimination time ≤ 150 milliseconds (test
results – 80 ÷ 120 milliseconds). When it comes to protecting
the engine compartment from fire, these indicators are below 5
s and below 20 s, respectively. In the case of an external vehicle
protection system that mainly protects against spills of an ignition
mixture, the extinguishing subsystem is manually operated
and the hazard elimination time should not exceed 60 s.
Complete set variant of the system is selected individually
for a specific type of vehicle, and the decisive condition
is the size and degree of crowding with equipment of the
supervised space of crew and engine compartments, as well
as the protected external surface of the vehicle. The main
elements of the system are:
• CS-01 control unit (1 pc);
• GO-01 multispectral optical head (the number is individually
selected for the size and degree of density of equipment in
the crew compartment);
• CT-01 temperature sensor (the number is individually selected
for the size and degree of density of equipment in the
crew compartment);
• activation button of the external security subsystem SPOZ
(optional);
• firefighting system of the UGPZ crew compartment (variable
configuration);
• UGPN drive compartment fire extinguishing system (variable
configuration);
• fire extinguishing system of external surfaces UGOZ (optional,
variable configuration);
• wiring.
The heart of the system is the CS-01 control
unit, equipped with a system display, reset
button (RESET), diagnostic socket and manual
start switch (FIRE), as well as connection
sockets for sensors, fire extinguisher sets and
power supply. The superior function of CS-01
is the reception of signals from GO-01 heads
and CT-01 sensors. If the optical heads detect
phenomena classified as hazardous, the control
panel automatically initiates the opening
of the cylinder valves in the crew compartment
or - after the temperature rises above
the set threshold level detected by the temperature
sensors - opens the cylinder valves
in the drive compartment. The fire-fighting
40

Polskie rozwiązania „INTELEKTU” uzbrojenia kierowanego
oraz techniki i technologii laserowych
• GROM;
• PIORUN;
• PPK PIRAT;
• Amunicja Precyzyjnego Rażenia:
• 155 mm (KRAB);
• 120 mm (RAK);
• Dalmierz podszumowy;
• Mechanizmy startowe integrujące PPZR GROM/PIORUN
z zestawami POPRAD, PILICA, JODEK-G, BIAŁA;
• Urządzenia kontrolno-pomiarowe;
• Mobilny System Rakietowy KUSZA;
• Autonomiczny system przeciwlotniczy wspólnie z
• Laserowy Podświetlacz Diodowy - LPD-A.
Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowe Telesystem-Mesko Sp. z o.o.
Lubiczów, ul. Warszawska 51, 05-082 Stare Babice, Polska
tel.: +48 22 722 00 05, fax: +48 22 722 00 15
www.telesystem.eu

Układ gaśniczy przedziału załogi UGPZ w aktualnej
wersji w przedziale desantowym modelu funkcjonalnego
NBPWP Borsuk.
Current version of the UGPZ extinguishing system,
mounted in the troop compartment of the Borsuk
vehicle functional model .
przez czujniki temperatury – otwiera zawory butli w przedziale
napędowym. Podsystem gaśniczy może zostać również uruchomiony
ręcznie za pomocą naciśnięcia przycisku FIRE. Centralka,
np. poprzez sygnał wysłany magistralą CAN pojazdu lub poprzez
interfejs RS-485, może zainicjować zamknięcie układów wentylacji
pojazdu, co zwiększa skuteczność gaszenia, a także przesłać
komunikat o pożarze poprzez system łączności wewnętrznej.
Centralka CS-01 prowadzi, w trybie czuwania, stały monitoring
czujników temperatury, kontrolę systemów zasilania
głowic i czujników, nadzór pracy zaworów oraz ciśnienia
środka gaśniczego.
Głowica GO-01 obserwuje widmo optyczne wewnątrz
przedziału załogi i w przypadku wykrycia płomienia lub zjawisk
towarzyszących strudze kumulacyjnej, generuje sygnał
informacyjny, który przesyłany jest do CS-01.
Czujnik CT-01 kontroluje w trybie ciągłym temperaturę
wewnątrz przedziału silnikowego, informację o której przekazuje
do CS-01. Porównanie informacji ze wszystkich czujników
CT-01 i porównanie z wcześniej zaprogramowanym
algorytmem, umożliwia odróżnienie pożaru od zjawisk towarzyszących
normalnej pracy silnika.
W skład układów gaśniczych UGPN i UGPZ wchodzą butle
FRV-ES ze środkiem gaśniczym. W butlach układu UGPZ wykorzystuje
się butle ze środkiem HFC 227 ea, który jest nietoksyczny,
nieszkodliwy dla ludzi i środowiska, co potwierdza
atest Państwowego Zakładu Higieny. W butlach UGPN stosuje
się ten sam środek HFC 227 ea, ale z domieszką proszku gaśniczego
– dwuwęglanu sodu. Czynnik HFC 227 ea działa jak
aerozol, który przerywa w sposób chemiczny proces spalania,
odparowuje w całości nie pozostawiając zanieczyszczeń. Butle
wyposażone są w zawory butlowe z wyzwalaczami pirotechnicznymi,
inicjowanymi elektrycznie na sygnał z CS-01.
Dodatkowo w skład podsystemów gaśniczych wchodzą
dysze rozpylające NOZ-FRV (butle w przedziale załogi) i NOZ-
-ST (w przedziale silnika), a dla przedziału napędowego także
dodatkowe rurociągi i łączniki elastyczne.
Okablowanie zapewnia połączenia elektryczne pomiędzy
poszczególnymi elementami systemu i jest projektowane indywidualnie
do każdego pojazdu. Do każdej butli ze środkiem
gaśniczym doprowadzone są niezależne kable z centralki –
jedna para do wyzwalacza zaworu, druga do manometru.
Butle i dysze rozpylające starszej wersji systemu STOPFIRE zamontowane w 2011 r. demonstratorze
technologii wielozadaniowej platformy gąsienicowej Anders.
Cylinders and spray nozzles of one of the older versions of the STOPFIRE system installed in 2011 on
the demonstrator of the Anders multi-role tracked platform technology.
subsystem can also be started manually by pressing the FIRE
button. The control panel, e.g. via a signal sent through the
vehicle’s CAN bus or through the RS-485 interface, can initiate
the closing of vehicle ventilation systems, which increases
the efficiency of extinguishing, as well as sends a fire message
via the internal communication system.
The CS-01 central unit provides, in standby mode, constant
monitoring of temperature sensors, control of optical
heads and sensors supply systems, supervision of valve operation
and extinguishing agent pressure.
The GO-01 optical head observes the optical spectrum
inside the crew compartment and in the event of a flame or
phenomena associated with the cumulative stream being detected,
generates an information signal, which is sent to CS-01.
The CT-01 sensor continuously monitors the temperature
inside the engine compartment, which information it sends
to CS-01. Comparison of information from all CT-01 sensors
and comparison with a previously programmed algorithm
makes it possible to distinguish fire from phenomena
accompanying normal engine operation.
The UGPN and UGPZ extinguishing systems include FRV-
-ES cylinders with an extinguishing agent. The cylinders of
the UGPZ system use cylinders with HFC 227 ea, which is
non-toxic, harmless to people and the environment, which
is confirmed by the National Institute of Hygiene certificate.
UGPN cylinders use the same HFC 227 ea agent, but with an
admixture of powder, sodium bicarbonate. HFC 227 ea acts
as an aerosol that interrupts the chemical process of combustion,
evaporates completely leaving no impurities. The
cylinders are equipped with valves with pyrotechnic triggers,
electrically initiated on the signal from CS-01.
Additionally, fire extinguishing subsystems include NOZ-
-FRV atomizing nozzles (cylinders in the crew compartment)
and NOZ-ST nozzles (in the engine compartment), and additional
pipelines and flexible connectors for the propulsion
compartment.
Wiring provides electrical connections between the individual
components of the system and is designed individually
for each vehicle. Each cable with extinguishing medium
has independent cables from the central unit – one pair for
the valve trigger and the other for the pressure gauge.
Artykuł przygotowany na podstawie materiałów WCBKT S.A.
Zdjęcia/Photos by: WCBKT, HSW, Andrzej Kiński.
The feature story prepared based on the materials of WCBKT S.A.
SPECIAL ISSUE
42

Czołgi Leopard 2A5 przed halą Wojskowych Zakładów Motoryzacyjnych S.A.
Obsługa tych wozów leży w gestii poznańskiej placówki.
Leopard 2A5 tanks in front of the factory building of Wojskowe Zakłady
Motoryzacyjnych S.A. in Poznan.
W uzbrojeniu Sił Zbrojnych RP jest aktualnie 247 czołgów podstawowych Leopard 2 w tym 142 wersji Leopard
2A4, które są poddawane modernizacji do standardu 2PL, a także 105 wersji Leopard 2A5, które są najlepszymi
(o najwyższym potencjale bojowym) czołgami, jakimi dziś dysponują Wojska Pancerne i Zmechanizowane.
Centrum Serwisowo-Logistyczne czołgów Leopard 2
Leopard 2 Tanks Logistic and Maintenance Center
„CSL – WZM – LEOPARD 2”
The Polish Armed Forces currently have 247 Leopard 2 MBTs, including 142 Leopard 2A4s, which are modernized
to the 2PL standard, and 105 Leopard 2A5s, which are the best tanks with the highest combat potential that
the Army currently have in her Armored and Mechanized Troops.
Począwszy od 2002 r., tj. od chwili rozpoczęcia eksploatacji
przez Wojsko Polskie czołgów Leopard 2 aż do 2014 r.
nie udało się stworzyć warunków do realizacji obsług tych
czołgów przez krajowy potencjał przemysłowy. Polska Grupa
Zbrojeniowa S.A. (PGZ), kierując się zasadą optymalizacji wykorzystania
posiadanych zasobów i przede wszystkim zabezpieczenia
potrzeb SZ RP, rozdzieliła kompetencje produktowe
bez naruszania zasady równego traktowania spółek. I tak
czołgi Leopard 2A5 i zespoły napędowe do obu wersji czołgów
są w zakresie kompetencyjnym Wojskowych Zakładów
Motoryzacyjnych S.A., natomiast czołgi Leopard 2A4/2PL leżą
w gestii Zakładów Mechanicznych BUMAR-ŁABĘDY S.A.
Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A. (WZM), jako
pierwsze przedsiębiorstwo w Polsce, utworzyły potencjał
krajowy do obsług czołgów Leopard 2. W 2014 r. czołgów
Leopard 2A4, zaś w roku następnym Leopard 2A5. Cele, jakie
przyświecały podjęciu przez zarząd WZM decyzji o utworzeniu
tego potencjału, to:
• wzrost bezpieczeństwa państwa poprzez wzmocnienie
militarnego systemu obronnego;
• zaspokojenie potrzeb SZ RP we wszystkich obszarach
niezbędnych do utrzymywania w pełnej sprawności
technicznej czołgów Leopard 2, w oparciu o potencjał
krajowy zarówno w czasie „P”, jak i „W”;
• rozwój krajowego przemysłu;
• rozwój gospodarczy kraju i wzrost przychodów budżetu;
• inwestycje w kapitał ludzki.
Partnerem strategicznym WZM, wspierającym rozwój
tego potencjału jest Krauss-Maffei Wegmann GmbH & Co KG
– producent czołgów Leopard 2. Istotą tej współpracy jest
wsparcie WZM przez KMW wyłącznie w obszarach oczekiwanych
przez polską firmę, w tym w szczególności w zakresie:
Beginning from 2002, i.e. from the time when the Polish
Army started using the Leopard 2 tanks, until 2014, no conditions
had been created for the service of these tanks by domestic
industry. Polska Grupa Zbrojeniowa S.A. (PGZ), guided
by the principle of optimizing the use of resources and,
above all, securing the needs of the Polish Armed Forces, has
allocated product competence without violating the principle
of equal treatment of subordinating companies. And so,
Leopard 2A5 tanks and power units for both tank versions are
the competence of Wojskowe Zakłady Motoryzacyjnych S.A.,
while Leopard 2A4/2PL tanks are the responsibility of Zakłady
Mechaniczne BUMAR-ŁABĘDY S.A.
Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A. (WZA), as the first
company in the country, created national potential to service
Leopard 2 tanks. In 2014, Leopard 2A4 tanks maintenance
was undertaken, and the following year, Leopard 2A5 tanks
started to be supported.
The goals that motivated the management board of
WZM decisions to create this potential are:
• increasing state security by strengthening the military
defense system;
• satisfying the needs of the Polish Armed Forces in all
areas necessary to maintain full technical efficiency of
Leopard 2 tanks, based on for national potential, both
during “P” (peace) and “W” (war) times;
• development of domestic industry;
• economic development of the country and increase of
budget revenues;
• investments in human resources.
The strategic partner of WZM, supporting the development
of this logistic and maintenance potential is Krauss-
Maffei Wegmann GmbH & Co KG – the producer of the
SPECIAL ISSUE
43

Fabryka Broni wspiera modernizację polskiej armii.
Modułowy System Broni Strzeleckiej GROT na wyposażeniu Wojsk Obrony Terytorialnej.
www.fabrykabroni.pl

GROT.
JUŻ W DZIAŁANIU.

Leopardy 2A5 w trakcie prac obsługowych w WZM.
Leopards 2A5 during maintenance works in WZM.
• dokumentacji technicznej, dostaw części zamiennych
i specjalistycznego oprzyrządowania;
• szkoleń rozwijających kompetencje;
• wsparcia aktywności na rynkach europejskich i udział
w nim podmiotów krajowych;
• asysty technicznej, w tym przypadku przy polonizacji
przez WZM kluczowych podzespołów czołgu.
Partnerstwo WZM z Krauss-Maffei Wegmann jest korzystne
dla SZ RP, ponieważ ma istotny wpływ na zabezpieczenie
logistyczne dostaw części zamiennych w okresie użytkowania
sprzętu wojskowego.
Leopard 2 tanks. The essence of this cooperation is the support
of WZM by KMW only in the areas expected by the Polish
company, including in particular:
• technical documentation, supply of spare parts and
specialist equipment;
• competency development training;
• support for activity on European markets and the participation
of domestic entities in it;
• technical assistance, in this case during replacing key
tank components by Polish one (Polish made or even
developed in Poland) by WZM.
WZM partnership with Krauss-Maffei Wegmann is beneficial
for the Polish Armed Forces because it has a significant
Montaż wieży Leoparda 2A5.
Installation of the Leopard 2A5 turret.
46
SPECIAL ISSUE

WZE S.A.
ul. 1 Maja 1,
05-220 Zielonka
wze@wze.com.pl
www.wze.com.pl
Gwarantujemy
skuteczność
W dniach 3-6 września
zapraszamy na MSPO 2019
w Kielcach, na stoisko Wojskowych
Zakładów Elektronicznych S.A.
— Sektor 4 Hala C
LANCA 2.0 – system przeciwdronowy WZE S.A.

Centrum Serwisowo-Logistyczne „CSL – WZM – LEOPARD
2” ma na celu zaspokojenie potrzeb SZ RP we wszystkich obszarach
niezbędnych do utrzymywania w pełnej sprawności
technicznej czołgów Leopard 2. Elementami „CSL – WZM –
– LEOPARD 2” są:
• specjalnie przeznaczona do obsługi czołgów hala wyposażona
w najnowocześniejszą, specjalistyczną infrastrukturę;
• Centrum Zespołów Napędowych, przeznaczone do projektowania,
budowy, serwisowania i modernizacji szybko
wymiennych zespołów napędowych typu power-pack do
wszystkich pojazdów wojskowych będących w wyposażeniu
SZ RP;
• Autoryzowane Centrum Serwisowe, zapewniające
użytkownikom sprzętu asystę techniczną wraz z całodobowym
serwisem mobilnym, obejmującym zarówno
serwis gwarancyjny, jak i obsługę pogwarancyjną;
• Magazyn Buforowy, zapewniający ciągłość działań w zakresie
stałego zabezpieczenia
części zamiennych
i zapasów
wielkogabarytowych;
• Centrum Szkolenia Specjalistycznego,
oferujące
użytkownikom
i służbom technicznym
wysokospecjalistyczne
szkolenia teoretyczne
oraz praktyczne w zakresie
obsługi pojazdów.
Główne obszary działalności
„CSL – WZM – LEO-
PARD 2” to:
• świadczenie usług
przeglądów F-6 (serwisu)
i naprawy czołgów
Leopard 2A5;
• opracowywanie
projektów pakietów
modyfikacji i modernizacji
oraz ich wykonawstwo;
• dostawy technicznych środków materiałowych (TŚM),
części zamiennych, MES na zapotrzebowanie SZ RP;
• dostawy, serwis i naprawy oprzyrządowania specjalistycznego
według zapotrzebowania SZ RP;
• szkolenia (teoretyczne i praktyczne) użytkownika oraz
służb technicznych użytkownika, w tym: dostawy, serwis,
naprawy, modyfikacje i modernizacje trenażerów
oraz symulatorów;
• asysta techniczna dla klienta wraz z całodobowym serwisem
mobilnym;
• dokumentacja techniczna, obejmująca również dokumentację
zmian niezbędną dla SZ RP, w tym:
• opracowywanie i proponowanie zmian w dokumentacji
oraz projektów modyfikacji/modernizacji, np. z powodu
braku dostępności określonych części zamiennych lub
braku wsparcia technicznego i logistycznego;
• wprowadzanie odpowiednich zaleceń i rekomendacji
w książkach gwarancyjnych (np. zapewnienie właściwych
warunków przechowywania pojazdu);
• wspólna aplikacja informatyczna – tzw. paszport pojazdu,
w tym:
• udostępnianie użytkownikowi danych dotyczących
przeprowadzonych obsług i napraw pojazdów;
• uzupełnianie paszportu przez użytkownika w zakresie
danych eksploatacyjnych, np. przebiegu kilometrowego,
SPECIAL ISSUE
impact on the securing of logistic support and spare parts
delivery during the service life of military equipment.
• The Service and Logistics Center “CSL – WZM – LEOP-
ARD 2” has been organized to meet the needs of the
Polish Armed Forces in all areas necessary to maintain
full technical efficiency of Leopard 2 tanks. There are
several facility elements of “CSL – WZM – LEOPARD 2”:
• factory building specially designed for tank service in
the most modern, specialized infrastructure;
• Center of Propulsion Systems, designed for the develop,
manufacture, servicing and modernization of quickchange
power-pack type propulsion systems for all
military vehicles in the Polish Armed Forces;
• Authorized Service Center, providing technical assistance
to equipment users along with 24/7 mobile service,
including both warranty and post-warranty service;
• Buffer Warehouse, ensuring continuity of operations
in the area of permanent availability of spare parts and
oversized inventory;
• Specialist Training Center,
offering users and
technical services highly
specialized theoretical
and practical training in
the field of vehicle maintenance.
The main areas of
activity of “CSL – WZM –
– LEOPARD 2” are:
• providing F-6 (overhauls)
maintenance and
repair services for Leopard
2A5 tanks;
• developing modification
and modernization
packages and their implementation
of them;
Szybko wymienny zespół napędowy Leoparda 2A5.
Leopard 2 tank power-pack.
• supply of maintenance
materials, spare parts ordered
by the Polish Armed
Forces;
• supplies, service and repairs of specialist equipment according
to the needs of the Polish Armed Forces;
• theoretical and practical training of the user’s operational
and maintenance personnel, including: supplies,
service, repairs, modifications and modernizations of
simulator systems;
• technical support for the customer along with a 24-
hour mobile service;
• technical documentation, including documentation of
changes necessary for the Polish Armed Forces, including:
• developing and proposing changes to the documentation
and modification/modernization projects, e.g. due
to the lack of availability of specific spare parts or the
lack of technical and logistical support;
• introducing relevant recommendations and advising
changes in the warranty books (e.g. ensuring proper
storage conditions of the vehicle);
• common IT application – so-called vehicle passport,
including:
• providing the user with data on conducted vehicle maintenance
and repairs;
• completing the passport by the user in terms of operational
data, e.g. kilometer mileage, operation of the
indicated vehicle components expressed in drive time
48

pracy wskazanych
urządzeń składowych
pojazdu wyrażonych
w motogodzinach
oraz wykrytych
awarii lub niesprawności,
liczby
oddanych strzałów
z armaty oraz użytej
amunicji;
• nadzorowanie wprowadzania
polskich
zamienników (tryb,
metodologia, wdrażanie,
badania eksploatacyjne).
Potencjał „CSL – WZM –
– LEOPARD 2” został utworzony
ze środków własnych
WZM, których większościowy
pakiet akcji ma
PGZ, przy czym większościowy
pakiet akcji PGZ należy
do Skarbu Państwa. WZM jako lider (wskazany przez PGZ)
zabezpieczenia logistycznego w pełnym cyklu życia czołgu
Leopard 2A5, poprzez współpracę techniczną i technologiczną
z producentami zagranicznymi (dawcami know-how) buduje
kompetencje polskich przedsiębiorstw (biorcy know-how),
głównie w spółkach PGZ: PCO S.A., Zakłady Mechaniczne „Tarnów”
S.A., PIT-RADWAR S.A., Ośrodek Badawczo-Rozwojowy
Urządzeń Mechanicznych OBRUM Sp. z o.o., STOMIL S.A.
Jakość poparta wiedzą, doświadczeniem i pasją
Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A. istnieją od 1945 r.,
cały czas działając w branży zbrojeniowej. Dziś wchodzą
w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A., konsolidującej
krajowy państwowy przemysł obronny. Głównym profilem
aktywności firmy jest: produkcja, modernizacje, naprawy
i serwisy czołgów, kołowych transporterów opancerzonych,
bojowych wozów piechoty oraz projektowanie i produkcja
szybko wymiennych zespołów napędowych do pojazdów
wojskowych. Działalność WZM zapewnia kompleksowe zabezpieczenie
potrzeb Sił Zbrojnych RP. W naszym Centrum
Szkoleń załogi pojazdów wojskowych uczą się profesjonalnego
użytkowania sprzętu.
hours and detected failures
or malfunctions, the
number of shots fired
from the cannon and the
ammunition used.
• supervising the introduction
of Polish substitutes
(mode, methodology,
implementation,
operational evaluation).
The potential of “CSL–
– WZM – LEOPARD 2” was
created from the own
resources of WZM, whose
majority stake is PGZ,
with the majority of PGZ
belongs to the Treasury.
WZM as the leader (indicated
by PGZ) of logistic
support in the full life
cycle of the Leopard 2A5
tanks, through technical
and technological cooperation
with foreign producers (donors of know-how) builds
competences in Polish enterprises (recipients of know-how),
mainly in PGZ entities: PCO S.A., Zakłady Mechaniczne “Tarnów”
S.A., PIT-RADWAR S.A., Ośrodek Badawczo-Rozwojowy
Urządzeń Mechanicznych OBRUM Sp. z o.o., STOMIL S.A.
Prezydent RP Andrzej Duda i minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak wraz z prezes
WZM Elżbietą Wawrzynkiewicz podczas wizyty na najwyższym szczeblu w lipcu tego roku.
President of the Republic of Poland Andrzej Duda and Minister of National Defense Mariusz
Błaszczak together with WZM President Elżbieta Wawrzynkiewicz during a visit at
the highest level in July this year.
Quality supported by knowledge, experience and passion
Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne S.A. exists since 1945,
all the time operating in the defense industry. Today they are
a part of Polska Grupa Zbrojeniowa S.A., consolidating the Polish
state defense industry. The main profile of the company’s
activity are: production, modernization, repair and service of
tanks, wheeled armored personnel carriers, infantry fighting
vehicles, as well as the design and production of quickly interchangeable
power units for military vehicles. Activities of
WZM provides comprehensive support of the Polish Armed
Forces. At our Training Center, military vehicle crews learn
how to use equipment professionally.
Artykuł przygotowany przez WZM S.A.
Material prepared by the WZM S.A.
Zdjęcia/Photos by: Andrzej Kiński, MON.
Leopardy 2A5 to czołgi o najwyższym potencjale bojowym, jakimi dysponują Wojska Pancerne i Zmechanizowane.
Leopards 2A5s are tanks with the highest combat potential, possessed by Armored and Mechanized Troops. The service of these vehicles is the responsibility of the Poznań’s entity.
SPECIAL ISSUE
50

Łukasz Pacholski
Obecny rok zapoczątkował, deklarowaną od dłuższego czasu, modernizację i odmłodzenie floty śmigłowców
eksploatowanych przez Siły Zbrojne RP. Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że będzie to długa i kosztowna droga.
Śmigłowce Wojska Polskiego
– teraźniejszość i nieokreślona przyszłość
Polish Armed Forces Helicopters
– Present and Indefinite Future
Modernization and renovation of Polish Armed Forces helicopter fleet has started this year, it was announced long
time ago. It has to be however emphasized that it is going to be long and hard way to go.
Siły Zbrojne RP eksploatują ok. 230
śmigłowców ośmiu typów, których
zużycie określono na 70% dostępnych
resursów. Najwięcej z nich reprezentuje
rodzinę PZL-Świdnik W-3 Sokół (68
sztuk), których dostawy rozpoczęły się
pod koniec lat 80. XX wieku. Obecnie
część W-3 została gruntownie zmodernizowana
w celu zwiększenia możliwości
operacyjnych (osiem ratowniczych
W-3WA/WARM Anakonda i tyle samo
W-3PL Głuszec). Wiadomo, że to jeszcze
nie koniec.
Nad lądem…
12 sierpnia Inspektorat Uzbrojenia
MON poinformował o rozpoczęciu
negocjacji w sprawie modernizacji
partii wielozadaniowych śmigłowców
transportowych W-3 Sokół, którą ma
przeprowadzić PZL-Świdnik S.A. Przedmiotem
negocjowanej od 7 sierpnia
umowy o potencjalnej wartości 88
mln PLN netto ma być modernizacja
czterech śmigłowców W-3 Sokół i ich
doposażenie do funkcji SAR zgodne
z warunkami technicznymi modernizacji.
Ponadto, należące do włoskiego
koncernu Leonardo zakłady w Świdniku
mają dostarczyć pakiet logistyczny
i dokumentację eksploatacyjną zmodernizowanych
wiropłatów. Negocjowano
tylko z wybranym oferentem, gdyż jedynie
PZL-Świdnik S.A. dysponuje (na
zasadzie wyłączności) dokumentacją
produkcyjną śmigłowców rodziny W-3.
Na razie zamawiający nie informuje,
dokąd mają trafić zmodernizowane Sokoły. Najprawdopodobniej
ich użytkownikami będą Lotnicze Grupy Poszukiwawczo-Ratownicze.
Być może wiropłaty trafią do stacjonującej
w Krakowie 3. Grupy Poszukiwawczo-Ratowniczej, która
obecnie eksploatuje śmigłowce Mi-8. Może to mieć związek
z wyczerpywaniem resursów i brakiem perspektywy zakupu
ich następców.
Oprócz tego IU zakończył już dialog techniczny dotyczący
planowanej modernizacji partii W-3 do wersji W-3WA
Siedem W-3PL Głuszec to jedne z najlepiej wyposażonych
wiropłatów SZ RP. Doświadczenia zdobyte przy
Głuszcu mogą pomóc w planowanej modernizacji
W-3WA WPW.
Seven W-3PL Głuszec helicopters are one of the best
equipped rotorcraft of the Polish Armed Forces. The
experience gained during the Głuszec program, may
help with the planned modernization of W-3WA WPW.
The Armed Forces of Poland operate
about 230 helicopters of eight
types, which have roughly 30% of
their service-life time left. The most of
the fleet is composed of PZL-Świdnik
W-3 Sokół family (68 examples). Their
delivery started in late 80s of the 20 th
century. Currently, part of W-3s has
been deeply modernized in order to
increase their operational capabilities
(eight search & rescue W-3WA/ WARM
Anakonda and the same number of
W-3PL Głuszec). It is known that this is
not the end yet.
Over the land…
On August 12, the Armament Inspectorate
of the Ministry of National
Defense announced the commencement
of negotiations on the modernization
of a batch the W-3 Sokół multi-
-role helicopter transport, which is to
be carried out by PZL-Świdnik S.A. The
subject of the contract, negotiated since
August 7, with a potential net value
of 88 million PLN is to be the modernization
of four W-3 Sokół helicopters
and their retrofitting to the SAR role
in accordance with the technical specification
of the modernization. In
addition, the plant in Świdnik owned
by Leonardo is to provide a logistics
package and operational documentation
for the modernized rotorcraft. The
negotiations were conducted with the
only selected bidder, since only PZL-
-Świdnik S.A. has (on an exclusive basis)
production documentation for W-3 helicopters.
For now, the contracting authority does not inform where
the modernized Sokół helicopters are to be delivered.
Most likely, their users will be Air Search and Rescue Groups.
Perhaps the rotorcraft will be delivered to the 3 rd Search and
Rescue Group based in Krakow, which currently operates
Mi-8 helicopters. This may be related to the exhaustion of
the service-life time of the latter helicopters and the lack of
prospects of purchasing their successors.
SPECIAL ISSUE
51

PZL-Świdnik S.A. zrealizował także modernizację ośmiu W-3 należących do
BLMW, które dzięki temu będą pełnić zadania SAR przez kolejne lata, wspierając
cztery AW101.
PZL-Świdnik S.A. has also completed the modernization of eight W-3 belonging
to BLMW, and therefore they will carry on SAR tasks for the next years,
supporting four AW101s.
WPW (wsparcia pola walki). Według części deklaracji, projekt
obejmujący ok. 30 maszyn może kosztować 1,5 mld USD
i potrwać do sześciu lat. Ponadto wojsko zabiega o przebudowę
i modernizację dodatkowego W-3PL Głuszec,
który uzupełniłby stratę maszyny, zniszczonej w 2017 r.
w czasie ćwiczeń we Włoszech. Doposażone wiropłaty będą
mogły stanowić istotny element wsparcia wyspecjalizowanych
śmigłowców szturmowych. Obecnie Siły Zbrojne RP
dysponują 28 Mi-24D/W, które stacjonują w dwóch Bazach
Lotniczych – 49. w Pruszczu Gdańskim i 56. w Inowrocławiu.
Mi-24 mają już najlepsze lata za sobą, co więcej, intensywna
eksploatacja w warunkach bojowych w Iraku i Afganistanie
odcisnęła na nich swoje piętno. Następcę Mi-24 miał
wyłonić program Kruk, który obecnie znajduje się w próżni
– według wiceministra ON Wojciecha Skurkiewicza, pierwsze
śmigłowce nowego typu miałyby pojawić się w jednostkach
po 2022 r., jednak nic nie wskazuje, na rozpoczęcie odpowiedniej
procedury zakupowej. Co ciekawe, już w 2017 r. Departament
Obrony Stanów Zjednoczonych i korporacja Lockheed
Martin podpisali umowę w spawie produkcji systemów
obserwacji, celowania i naprowadzania systemów uzbrojenia
śmigłowców szturmowych AH-64E Guardian M-TADS/PNVS,
w której znalazła się opcja dotyczącą produkcji wspomnianego
systemu do maszyn przeznaczonych dla Polski. Od
tego czasu umowa nie została rozszerzona. Jednak pokazuje,
że głównym faworytem do zastąpienia obecnie posiadanych
śmigłowców tej klasy pozostaje wyrób Boeinga. Aby utrzymać
(choćby częściowo) potencjał operacyjny, priorytetem
stała się modernizacja części Mi-24 – dialog techniczny w tej
sprawie zaplanowano na okres lipiec–wrzesień tego roku,
a zgłosiło się do niego 15 zainteresowanych, spośród których
IU miał wybrać tych z najlepszymi referencjami. Decyzje
dotyczące programu mogą zaważyć na przyszłości Kruka,
trudno bowiem wyobrazić sobie ewentualną integrację śmigłowców
produkcji amerykańskiej z pociskami europejskimi
bądź izraelskimi (choć technicznie nie byłby to precedens)
na polskie zamówienie przy ograniczeniach budżetowych
Additionally, the Armament Inspectorate has already
completed the technical dialogue regarding the planned
modernization of the batch of W-3s to the W-3WA WPW version
(battlefield combat support). According to some declarations,
a modernization program of about 30 helicopters
can cost 1.5 billion USD and take up to six years. Furthermore,
the military is seeking to rebuild and modernize an additional
W-3PL Głuszec, which would supplement the loss of one
helicopter, destroyed in 2017 during exercises in Italy. Retrofitted
rotorcraft will be able to be an important supplement
the dedicated attack helicopters. Currently, the Armed Forces
of the Republic of Poland have 28 Mi-24D/Ws, which are divided
between 49 th Air Base in Pruszcz Gdański and 56 th Air
Bae in Inowrocław.
The Mi-24 helicopters have already had the best years behind
them, and what’s more, intensive operation in combat
conditions in Iraq and Afghanistan has left its mark on them.
The successor to the Mi-24 type was to be selected by the
Kruk program, which is currently in a vacuum – according to
deputy minister Wojciech Skurkiewicz, the first new attack
helicopters would be delivered to front-line units after 2022.
However, there is no indication that the appropriate purchasing
procedure has started. Interestingly, already in 2017, the
US Department of Defense and the Lockheed Martin corporation
signed a contract for the production of M-TADS/PNVS
observation, targeting and fire control systems for AH-64E
Guardian attack helicopters, which included the option for
the production of the mentioned systems for helicopters intended
for Poland. The option has not been exercised since
then. However, it shows that the Boeing’s product remains
the main favorite to replace currently owned helicopters. In
order to maintain (even partially) operational potential, the
modernization of the part of the Mi-24 fleet became a priority
– technical dialogue on this matter was scheduled for
July-September this year, and 15 interested parties came forward,
from which the Armament Inspectorate was to select
those with the best references. Decisions regarding the program
may affect the future of Kruk program, since it is difficult
to imagine the possible integration of US made helicopters
with European or Israeli missiles (although technically this
would not be a precedent) as a part of the Polish order with
budget restrictions caused by the purchase of the first two
batteries of the Wisła system (not to mention the next planned
procurement of further Wisła batteries).
SPECIAL ISSUE
52

spowodowanych zakupem
pierwszych dwóch
baterii systemu Wisła
(nie wspominając o kolejnych
planowanych).
Do czasu modernizacji
posiadane maszyny
mają przechodzić remonty
główne, za które
w najbliższych latach
odpowiedzialne będą
Wojskowe Zakłady Lotnicze
nr 1 S.A. w Łodzi.
Umowa o wartości 73,3
mln PLN netto została
podpisana 26 lutego
tego roku.
…i nad morzem
Kolejnym palącym
problemem wydaje się
być kwestia przyszłości
komponentu pokładowego
Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej (BLMW).
Wraz z transferem dwóch fregat typu O. H. Perry Marynarka
Wojenna RP otrzymała od Stanów Zjednoczonych cztery
śmigłowce Kaman SH-2G Super Seasprite. Maszyny te zostaną
od stycznia 2020 r. pozbawione wsparcia technicznego
producenta, które jest obecnie realizowane poprzez umowy
FMS. Oznacza to, że ich gotowość operacyjna (obecnie
w granicach 50%) ulegnie dalszemu pogorszeniu. Wydaje
się sensownym rozpatrzenie ich gruntownej modernizacji
z pomocą partnerów zagranicznych – przykładem może tu
Until the modernization,
the helicopters
presently operated by
Polish Armed Forces are
to undergo major overhauls,
for which Wojskowe
Zakłady Lotnicze No.
1 S.A. in Łódź will be responsible
in the nearest
years. The net contract
worth 73.3 million PLN
for the mentioned overhauls
was signed on February
26 this year.
…and over the sea
Another urgent problem
seems to be the
issue of the future of the
ship-borne component
of the Naval Air Brigade
(BLMW). Along with the
transfer of two frigates
of the O. H. Perry class, the Polish Navy received four Kaman
SH-2G Super Seasprite helicopters from the United States.
Those helicopters will be deprived of the manufacturer’s
technical support from January 2020, which is currently carried
on through FMS contracts. This means that their operational
readiness (presently at the level of around 50%) will
deteriorate further. It seems sensible to consider their deep
modernization with the help of foreign partners – for example
Peru, which bought five SH-2G from New Zealand and
ordered their modernization at General Dynamics Mission
Śmigłowce Mi-8 są jednymi z najstarszych w SZ RP. Być może będą także pierwszymi, które
zostaną wycofane, o ile będą mieć następców.
Mi-8 helicopters are one of the oldest in the Polish Armed Forces. Perhaps they will also be
the first to be withdrawn if they have successors.
Mi-2 miały być zastąpione Perkozami, jednak obecnie program jest w „zamrażarce”, co oznacza że ponad 60 Mi-2 będzie pełnić służbę przez kolejne lata.
Mi-2s were to be replaced by helicopters procured under Perkoz program, but currently the program is frozen, which means that over 60 Mi-2s will continue
service for the next years.
SPECIAL ISSUE
54

Według obecnych planów ok. 28 Mi-24 ma przechodzić remonty główne, planowana jest też modernizacja części z nich. Ich następcą ma być nowa konstrukcja
wybrana w programie Kruk.
According to current plans, about 28 Mi-24s is to undergo major overhauls, and some of them are also to be modernized. Their successor is to be a new attack
helicopter selected in the Kruk program.
być choćby Peru, które kupiło od Nowej Zelandii pięć SH-2G
i zleciło modernizację General Dynamics Mission Systems
Canada. Wraz z tym strona kanadyjska ma także realizować
usługę wsparcia logistycznego, co pozwoli na zachowanie
gotowości operacyjnej. Tego typu rozwiązanie, na pierwszy
rzut oka egzotyczne, może mieć także sens w Polsce – fregaty
mają być eksploatowane co najmniej do połowy lat 20.,
a zakup śmigłowców innego typu wymusiłby inwestycje
w infrastrukturę pokładową, nie mówiąc już o niezbędnym
szkoleniu załóg i dłuższym czasie osiągnięcia gotowości
operacyjnej. Czas (i fundusze) zaoszczędzone dzięki temu zabiegowi
mógłby posłużyć na opracowanie wymagań wobec
następców SH-2G i samych fregat.
Szczęśliwie ten rok rozpoczął inny proces w BLMW – zakup
czterech śmigłowców wielozadaniowych Leonardo AW101,
które trafią do 44. Bazy Lotnictwa Morskiego w Darłowie. Maszyny
w wersji zwalczania okrętów podwodnych z modułem
SAR pozwolą na rozpoczęcie wycofywania eksploatowanych
ośmiu Mi-14PŁ i pary poszukiwawczo-ratowniczych Mi-14PŁ/R,
których służba ma zakończyć się do 2023 r. Zakup nowych maszyn
rozpoczął jednocześnie wstrzymany program modernizacji
infrastruktury naziemnej, który ma objąć budowę m.in. nowych
hangarów i pomieszczeń socjalnych. Wydaje się oczywistym,
że w ciągu najbliższych lat MON powinien przeanalizować sens
kontynuacji zakupów, gdyż cztery śmigłowce mogą nie być
w stanie zastąpić 10 obecnie eksploatowanych.
Śmigłowce wielozadaniowe
O ile Mi-14 mają już (częściowo) następców, tak kolejnym
palącym problemem stanie się wkrótce kwestia śmigłowców
Mi-8, których w linii pozostało ok. 25 sztuk. W planach sprzed
lat, miały zostać zastąpione przez Airbus Helicopters H225M
Caracal, jednak po zakończeniu procedury bez podpisania
umowy, zdecydowano się na dalszą eksploatację Mi-8.
Systems Canada. Along with the work, the Canadian side is
also to provide logistic support services, which will allow to
maintain their operational readiness. This type of solution, at
first glance exotic, may also make sense in Poland – frigates
are to be operated at least until the mid-2020s, and the purchase
of other helicopters would force investments in ships’
infrastructure, not to mention the necessary crew training
and later achievement of the operational capability. The time
(and funds) saved thanks to this could be used to develop
requirements for the successors of SH-2G and the frigates.
Fortunately, this year began another process at BLMW –
the purchase of four Leonardo AW101 multi-role helicopters,
which will be delivered to the 44 th Naval Air Base in Darłowo.
The ASW version of the helicopter with the SAR module
will allow the commencement of withdrawals of eight Mi-
-14PŁs and the pair of Mi-14PŁ/Rs SAR helicopters, they are
to be withdrawn from service by 2023. The procurement of
the new helicopters also caused re-launching of an earlier
suspended program of modernization of ground infrastructure,
which is to include the construction of, among others,
new hangars and social facilities. It seems obvious that in
the next few years the Ministry of National Defense should
analyze the feasibility of ordering more helicopters, as four
helicopters may not be able to replace 10 currently operated.
Multi-role helicopters
While the Mi-14s already has (partly) successors, the next
urgent issue will soon become the Mi-8 helicopters, 25 of
which are still used. In plans from years ago, they were to
be replaced by Airbus Helicopters H225M Caracal, but after
the procedure was completed without signing the contract,
it was decided to continue operating the Mi-8. Currently,
these obsolete helicopters will slowly be phased out. Some
of them can be replaced by modernized W-3 (e.g. in the 3 rd
SPECIAL ISSUE
56

Miej kontrolę nad każdą
sytuacją na morzu
Kompleks broni morskiej IAI.
Interoperacyjne systemy ataku i obrony
morskiej / powietrznej, które łączą Twoje
zasoby w jednolite siły zbrojne
Meet us at
MSPO 2019, KIELCE
Hall E Stand E-35
Staw czoła każdemu morskiemu wyzwaniu dzięki:
• Pełnej świadomości sytuacyjnej z inteligentną obroną oraz odpowiedzią na zagrożenie
• Integracji danych z wielu platform i sensorów
• Skutecznemu podejmowaniu decyzji w oparciu o sztuczną inteligencję
• Wielozadaniowej ochronie statku i obronie powietrznej
• Możliwości odparcia wielu ataków
• Przełomowej przewadze na arenie morskiej
• Możliwości dostosowania kompleksu broni do Twoich wymogów
www.iai.co.il • info.matah@iai.co.il

Obecnie te wiekowe maszyny powoli będą wycofywane.
Część z nich może zostać zastąpiona przez zmodernizowane
W-3 (np. w 3. Grupie Poszukiwawczo-Ratowniczej), a część
przez Mi-17 (19 sztuk). Te ostatnie może zostaną częściowo
przesunięte z 7. Eskadry Działań Specjalnych. Jednostka ta jest
drugą, która otrzyma fabrycznie nowe zachodnie wiropłaty.
25 stycznia doszło bowiem do podpisania kontraktu na
zakup czterech S-70i Black Hawk. Będą kosztować 683,4 mln
PLN brutto. Kwota ta obejmuje także pakiet logistyczno-szkoleniowy
i doposażenie według wymagań zamawiającego.
Cała transakcja owiana jest cały czas mgłą tajemnicy, jednak
nieoficjalnie wszystko wskazuje na to, że 7. Eskadra Działań
Specjalnych otrzyma jedne z najlepiej wyposażonych S-70i
na świecie. Jednocześnie Siły Zbrojne RP stały się pierwszym
klientem wśród państw NATO, który zdecydował się na powyższą
wersję Black Hawka – istnieje szansa, że wkrótce tą
drogą pójdą także inni.
Spory odsetek parku śmigłowców Wojska Polskiego to
„wielozadaniowe” Mi-2 (60 sztuk), które w 2017 r. świętowały
półwiecze służby. Według deklaracji MON, w 2018 r. miał ruszyć
program Perkoz. Jego celem miał być wybór konstrukcji, która
miałaby zastąpić Mi-2 – niestety, według najnowszych informacji
płynących z IU, nastąpiła zmiana wymagań, co spowodowało
przesunięcie na czas nieokreślony rozpoczęcia fazy analityczno-
-koncepcyjnej. Teoretycznie zainteresowanie programem
powinni wyrazić czołowi zachodni producenci śmigłowców:
Leonardo, Bell, Airbus, do których może dołączyć także amerykański
MD Helicopters, turecki Turkish Aerospace Industries czy
południowokoreański Korea Aerospace Industries. Ze względu
na brak upublicznionych wymagań można tylko spekulować,
jakie konstrukcje mogłyby być zaoferowane wojsku.
Tymczasem zamiast Perkoza uruchomiono program
wydłużenia eksploatacji Mi-2. W 2018 r. podpisano pierwsze
umowy dotyczące realizacji biuletynów technicznych
(PZL-Świdnik S.A.) i prac przy układzie napędowym (Pratt
& Whitney Rzeszów S.A.) oraz zwiększenia resursów technicznych
łopat wirników (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych).
Wszystko to oznacza, że popularne „czajniki” jeszcze przez
długie lata pozostaną charakterystycznym elementem Wojska
Polskiego.
Search and Rescue Group), and some by Mi-17 (19 of which
remains in service). Some of the Mi-17s can be taken from
the 7 th Special Forces Squadron. This unit is the second one
to receive brand new Western rotorcraft.
On January 25, the contract for the purchase of four S-70i
Black Hawk was signed. They will cost 683.4 million PLN gross.
This amount also includes a logistics and training packages
and retrofitting as required by the client. The whole transaction
is shrouded in mystery, but unofficially everything indicates
that the 7 th Special Forces Squadron will receive one
of the best equipped Black Hawks in the world. At the same
time, the Polish Armed Forces have become the first customer
among NATO countries to opt for this Black Hawk version
– there is a chance that others will soon follow this path.
A large percentage of the Polish Armed Forces helicopter
fleet is “multi-role” Mi-2 helicopters (60 copies), which in 2017
celebrated half a century of service. According to the Ministry
of National Defense declaration, the Perkoz program was
to start in 2018. It is aimed at selection of the type, which
would replace the Mi-2s. Unfortunately, according to the
latest information from the Armament Inspectorate, the
requirements changed, which postponed the start of the
analytical and conceptual phase indefinitely. Theoretically,
interest in the program should be expressed by leading Western
helicopter manufacturers: Leonardo, Bell, Airbus, which
may also be joined by American MD Helicopters, Turkish
Aerospace Industries or Korean Aerospace Industries. Due
to the lack of public requirements, one can only speculate
what types could be offered to the Armed Forces.
Meanwhile, instead of Perkoz, the Mi-2 service-life extension
program was launched. In 2018, the first contracts
were signed for the implementation of technical bulletins
(PZL-Świdnik S.A.) and works on the propulsion system (Pratt
& Whitney Rzeszów S.A.) and to increase the service-life of
rotor blades (Air Force Institute of Technology). All this means
that popular “teapots” will remain a characteristic element of
the Polish Armed Forces for many years to come.
Zdjęcia/Photos by: Łukasz Pacholski.
Eksploatowane przez BLMW SH-2G Super Seasprite czeka nieznany los, ale na pewno nie będzie to jasna przyszłość.
An unknown fate awaits the BLMW’s SH-2G Super Seasprite helicopters, but it will definitely not be a bright future.
SPECIAL ISSUE
58

Aby zabezpieczyć rozległy obszar morski, potrzebne są kompleksowe, zintegrowane funkcje nadzoru. IAI-ELTA ma wiedzę,
doświadczenie i systemy do realizacji tego zadania.
Comprehensive, integrated surveillance capabilities are required to secure the vast maritime domain. IAI-ELTA has the
knowhow, experience, and systems to deliver.
Bezpieczeństwo morskie
Sea Side Security
Bezpieczeństwo wód terytorialnych stało się poważnym
problemem krajów nadmorskich, ponieważ niezabezpieczony
obszar morski stwarza znaczne ryzyko dla lokalnej i krajowej
gospodarki oraz egzekwowania prawa i bezpieczeństwa
narodowego. Jako wiodący producent systemów radarowych
i zintegrowanych rozwiązań Israel Aerospace Industries
(IAI) ELTA Systems dostarczyła liczne systemy radarowe
i zintegrowane rozwiązania armiom i rządom na całym świecie,
z których wiele zaprojektowano specjalnie do nadzoru
morskiego i przybrzeżnego. W oparciu o swoje osiągnięcia
w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego, przybrzeżnego
i morskiego ELTA ustanowiła kompleksową, sprawdzoną
zdolność do kontrolowania i zabezpieczania wód
terytorialnych.
Aby zabezpieczyć wody terytorialne – obszar przybrzeżny,
wody przybrzeżne i pełne morze – konieczne są różne
rozwiązania, ale wszystkie mają wspólne cele: wykrywanie,
identyfikację i zapobieganie zagrożeniom, wszystkie zintegrowane
w ramach sieci dowodzenia, kontroli i łączności.
Obszar przybrzeżny wymaga szeregu czujników naziemnych
rozciągniętych wzdłuż linii brzegowej. Różne radary,
Maritime security has become a major concern for coastal
nations, as an unsecured maritime domain poses significant
risks for local and national economy, law enforcement
and national security. As a leading manufacturer of radar
systems and integrated solutions Israel Aerospace Industries
(IAI) ELTA Systems has delivered numerous radar systems and
integrated solutions to military and government users worldwide,
many of which are designed specifically for maritime
and coastal surveillance. Based on its proven record in homeland,
coastal and maritime security, ELTA has established a
comprehensive, proven capability to control and secure the
national maritime domain.
Different measures are required to secure the maritime
domains - coastal area, offshore waters and high seas – but
all share common principles: threat detection, identification,
and prevention, all weaved under a command, control and
communications network.
The coastal area mandates a terrestrial array of sensors
stretched along the shoreline. Different radars, electro-optics
and signals intelligence sensors are all used to create a situational
picture of the activity along the coastal area, track and
SPECIAL ISSUE
59

czujniki optoelektroniczne i systemy analizy sygnałów są
wykorzystywane do tworzenia obrazu sytuacyjnego działalności
wzdłuż wybrzeża, śledzenia i weryfikacji ruchu morskiego
oraz ostrzegania o każdej podejrzanej działalności
w pobliżu brzegu. Zabezpieczenie pasa wód terytorialnych
o szerokości 12 mil morskich jest złożonym i trudnym zadaniem,
szczególnie tam, gdzie topografia, urbanizacja i teren
utrudniają ciągły nadzór po stronie lądu, podczas gdy fale
morskie zakłócają zasięg radaru na akwenach przybrzeżnych.
Wymagana jest skuteczna sieć nadzoru obejmująca
różne czujniki, aby kontrolować i zabezpieczyć taki obszar.
Ponadto określone krytyczne strefy, takie jak porty lub elektrownie,
wymagają dodatkowych systemów bezpieczeństwa.
ELM-2226 jest najczęściej stosowanym radarem przybrzeżnym
ELTA, działającym w każdych warunkach pogodowych,
w dzień i w nocy oraz na pełnym morzu, w celu
wykrywania i śledzenia dużych i małych celów w obrębie
morza. Radary te sprawdziły się już wielokrotnie na usługach
bezpieczeństwa narodowego i ochrony wybrzeży w ramach
sieci ochrony wybrzeży w wielu krajach.
Nowy radar nadzoru ELM-2112 V22 jest mniejszy i lżejszy,
co stanowi uzupełnienie do większych radarów przybrzeżnych.
Jest łatwym do zainstalowania, mobilnym systemem
radarowym do stosowania przybrzeżnego. Jego główną
zaletą jest możliwość wykrywania bardzo małych celów na
morzu, w tym pływaków. Składa się z półprzewodnikowych,
sterowanych elektronicznie anten i wymaga mniej infrastruktury
do wdrożenia niż większe systemy. Jego zaawansowane
przetwarzanie sygnału zwiększa możliwości identyfikacji
i śledzenia celów, poprawiając nadzór nie tylko w na wodach
przybrzeżnych, ale nawet wzdłuż linii brzegu i na lądzie,
wykrywając cele wielkości gumowych łodzi na obszarze do
22 km (12 mil morskich).
Czujniki radarowe są zintegrowane z systemami optoelektronicznymi
do identyfikacji i śledzenia dalekiego zasięgu
(LRIT) identyfikującymi i weryfikującymi tożsamość
celów wykrytych przez radar. Inne metody stosowane
w tym celu, to systemy automatycznej identyfikacji jednostek
pływających (AIS) i pasywne systemy radiolokacyjne,
takie jak rozpoznanie sygnałowe (SIGINT), obie stosowane
do lokalizacji źródeł transmisji, które wskazują obecność
różnych jednostek pływających i porównują ich kursy
Radar ALPHA zainstalowany na izraelskiej korwecie typu Saar 4.5.
ALPHA radar on Israeli Navy Saar 4.5 Missile ship.
verify offshore marine traffic and alert for every suspicious
activity close to the shore. Securing a 12 nautical miles wide
strip of territorial water is a complex and challenging task,
particularly where topography, urban and terrain inhibits
continuous surveillance on the land side, while the breaking
waves challenge radar coverage at the shallows. Effective
surveillance network comprising different sensors is required
to cover such area. Moreover, specific critical sites such
as ports or power stations merit additional layers of security.
The ELM-2226 is Elta’s most widely used coastal radar,
operating at all weather conditions, day and night and at
a high sea state, to detect and track large and small targets
within the sea clutter. These radars have an extensive proven
record in national security and coastal protection, as part
of country-wide coastal protection networks in numerous
nations.
The new ELM-2112 V22 surveillance radar is smaller and
lighter, complementing the larger coastal radars with easily
deployable, mobile coastal radar system. Its main advantage
is the capability to detect very small targets, including swimmers
at sea. Comprised of a solid-state, electronically steered
antennae, it requires less infrastructures for deployment. Its
sophisticated signal processing enables advanced target
identification and tracking capabilities, improving surveillance
not only in the seaside, but also from the surf area
and inland, detecting targets the size of rubber boats up to
22 Km (12 Nm).
Radar sensors do not operating alone. They are Integrated
with electro optical systems for Long Range Identification
& Tracking (LRIT) identifying and verifying the and identity
of targets detected by radar. Other methods employed for
this purpose are Automatic Identification Systems (AIS) and
RF sensors such as signals intelligence (SIGINT), both used
to localize transmissions sources that indicate the presence
of legitimate marine traffic, correlating the radar tracks with
scheduled traffic. Anomalies picked up by the sensors could
indicate illegal activities or distress signals in emergency.
During search and rescue operations, when rapid coverage of
a large area at sea, rapid and effective response could be a life
saver for survivors.
Different measures are used to establish security
offshore, either for oil and gas rigs, enforcement of environmental
regulations, fishery or other maritime
exploitation in the Economic Exclusion
Zone, up to 200 nautical miles from land. Securing
the nation’s interests in this area requires
different assets and capabilities, including
wide area surveillance, based on satellites,
airborne assets and land based over-the-
-horizon (OTH) radars.
ELTA provides specific solutions for each
of these requirements. Data obtained from
satellite-based synthetic aperture radar is
used to classify and at times identify distant
maritime targets. The ELM-2022 family of airborne
maritime surveillance radars is used
around the globe, by 55 nations on surveillance
aircraft, helicopters and unmanned
aircraft for maritime patrol, search and rescue
and environmental monitoring Additionally.
ELTA’s novel ELM-2270 Over-The–Horizon
(OTH) radar, operating in the High-Frequency
(HF) band, detects hundreds of miles into the
sea. This operational employed phased array
radar uses unique interference cancellation
techniques to establish a radar network that
SPECIAL ISSUE
60

BALT MILITARY EXPO
1 6 . B AŁTYCKIE TARGI MILITARNE
IX MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWO – TECHNICZNA NATCON
warto być
TU
GDAŃSK
22–24 CZERWCA
2020
WWW.BALTMILITARY.PL
DYREKTOR PROJEKTU: MAREK BUCZKOWSKI
TEL. 58 554 92 13, 693 448 814, FAX 58 554 93 13
MILITARY@MTGSA.COM.PL

zeczywiste z planowanymi. Anomalie
wykrywane przez czujniki mogą
wskazywać na nielegalne działania lub
sygnały alarmowe w sytuacjach awaryjnych.
Podczas akcji poszukiwawczo-ratowniczych,
szybkie pokrycie
dużego obszaru na morzu i natychmiastowa
i skuteczna reakcja mogą
decydować o życiu
Zapewnienie bezpieczeństwa na
morzu, w przypadku platform wiertniczych,
egzekwowania przepisów
ochrony środowiska, rybołówstwa lub
innej eksploatacji morskiej w strefie wyłączności
gospodarczej do 200 mil morskich
od lądu wymaga różnorodnych
środków. Zabezpieczenie interesów narodu
w tym obszarze wymaga różnych
zasobów i możliwości, w tym nadzoru
na dużym obszarze, w oparciu o satelity,
systemy powietrzne i radary naziemne
o zasięgu pozahoryzontalnym.
ELTA oferuje konkretne rozwiązania
dla każdego z tych zadań. Dane uzyskane
z satelity wyposażonego w radar
z syntetyczną aperturą są wykorzystywane
do klasyfikacji i identyfikacji odległych celów morskich.
Rodzina lotniczych radarów dozoru morskiego ELM-2022
jest używana na całym świecie przez 55 krajów w samolotach
nadzoru powietrznego, śmigłowcach i bezzałogowych
statkach powietrznych do patroli morskich, poszukiwań
i ratownictwa oraz monitorowania środowiska. Nowatorski
radar pozahoryzontalny ELTA ELM-2270, działający w paśmie
wysokiej częstotliwości (HF), wykrywa cele odległe o setki mil
na morzu. Ten eksploatowany już operacyjnie radar z anteną
fazowaną wykorzystuje unikalne techniki eliminacji zakłóceń
do ustanowienia sieci radarowej, która zapewnia niezawodne,
trwałe pokrycie szerokiego obszaru morskiego, niezależnie od
warunków atmosferycznych lub stanu morza. Platformy wiertnicze
mogą być chronione przez kompaktowe systemy, takie
jak ELM-2112, zapewniające wczesne ostrzeganie i sygnalizujące
zagrożenia innym systemom i środkom samoobrony.
Wszystkie czujniki są zdalnie sterowane i komunikują się
z centralną jednostką dowodzenia, w której sygnały z czujników
są łączone, korelowane i przetwarzane w celu uzyskania
pełnego obrazu sytuacyjnego umożliwiającego szybkie podejmowanie
decyzji i adekwatne reagowanie,
jak np. wysłanie łodzi patrolowej
lub bezzałogowego statku powietrznego,
w celu zweryfikowania sytuacji
i ewentualnej interwencji.
Zintegrowany System Morskiego
Obrazu Sytuacyjnego wykorzystuje
sprawdzone przez ELTA systemy dowodzenia
i kontroli opracowane i wdrażane
przez marynarki wojenne na całym świecie
i dostosowane do użytkowników
systemów bezpieczeństwa morskiego.
System produkcji ELTA stanowi centrum
decyzyjne, dowodzenia i kontroli,
zapewniając wydajne działanie i szybką
reakcję.
Nowy radar dozoru wybrzeża ELM-2226 V22.
ELM-2226 V22 – new coastal surveillance radar.
provides reliable, persistent coverage of the broad maritime
area, regardless of atmospheric conditions or sea
state. Finally, offshore rigs may be protected by compact
systems such as the ELM-2112 providing early warning
and cueing of other systems and self-defense measures.
All sensors are remotely controlled and link to a central
command control facility, where sensor feeds are fused,
correlated and processed to deliver a situational picture
enabling rapid decision making and actionable response,
thus creating Maritime Situational Awarenes. Such actions
could be a dispatch of other sensor, such as a patrol boat or
unmanned aerial vehicle, to verify the situation and intervene
as necessary.
This integrated Maritime Situation Awareness employs
ELTA’s proven command and control systems developed and
deployed by navies worldwide and adapted for the users of
maritime security applications. It provides a hub for decision
making, command and control, ensuring efficient operation,
and response at a short time.
Artykuł przygotowany przez IAI-ELTA.
Material prepared by the IAI-ELTA.
Zdjęcia/Photos by: IAI-ELTA.
Radar ELM-2022A przeznaczony do instalacji na statkach powietrznych.
ELM-2022A airborne maritime surveillance radar.
SPECIAL ISSUE
62

„Prorocze” ustawienie samolotów na salonie
ILA 2018 w Berlinie, na pierwszym planie MiG-
-29UB, za nim F-35A.
“Prophetic” aircraft arrangement at the ILA
2018 salon in Berlin, in the foreground the MiG-
-29UB, followed by the F-35A.
Łukasz Pacholski
Mało kto spodziewał się, że tegoroczny maj rozgrzeje dyskusje o przyszłości Sił Powietrznych RP niemal do temperatury
wrzenia. Było to zasługą wypowiedzi czołowych polityków Ministerstwa Obrony Narodowej, którzy w wyniku kolejnego
wypadku samolotu MiG-29 4 marca br., podjęli decyzję o przyspieszeniu procesu zastąpienia obecnie eksploatowanych
samolotów produkcji sowieckiej.
Few expected this May to raise discussions about the future of the Polish Air Force almost to boiling point. This was due
to the statements of leading politicians of the Ministry of National Defense, who as a result of another accident of the
MiG-29 aircraft on March 4 this year, decided to accelerate the process of replacing the currently operated aircraft of
Soviet origin.
Lightning II
dla Sił Powietrznych
for Polish Air Force
Czarna seria incydentów z udziałem MiG-ów-29 w Siłach
Powietrznych rozpoczęła się 18 grudnia 2017 r., kiedy
pod Kałuszynem rozbił się egzemplarz o numerze 67. 6 lipca
2018 r. w pobliżu Pasłęka doszło do katastrofy maszyny
o numerze 4103, w której zginął pilot. 4 marca br. listę wydłużył
MiG o numerze 40, w tym przypadku pilot przeżył.
Biorąc pod uwagę, że przez 28 lat eksploatacji samolotów
tego typu nigdy nie było podobnej serii, uwaga polityków
skupiła się na problemie stanu technicznego lotnictwa wojskowego,
szczególnie maszyn produkcji sowieckiej, które
są pozbawione wsparcia ze strony producenta. Niejako
w tym samym czasie, listopadzie 2017 r., Inspektorat Uzbrojenia
uruchomił fazę analizy rynku dotyczącej pozyskania
wielozadaniowego samolotu bojowego i zdolności do prowadzenia
zakłóceń elektronicznych z powietrza – podmioty
zainteresowane udziałem miały czas na składanie dokumentacji
do 18 grudnia 2017 r. Ostatecznie do powyższego
projektu zgłosiły się Saab AB, Lockheed Martin, Boeing,
Leonardo S.p.A. i firma Fights-on-Logistics. Poza ostatnią
z nich, reszta to renomowani producenci wielozadaniowych
samolotów bojowych, w większości mający w ofercie
konstrukcje tzw. generacji 4,5. Jedynym przedstawicielem
5. generacji jest na rynku F-35 Lightning II produkowany
przez korporację Lockheed Martin. Co mogło zastanawiać,
to brak w grupie podmiotów francuskiego Dassault Aviation,
producenta Rafale.
A black series of incidents involving MiG-29 in the Air
Force began on December 18, 2017, when a fighter board
number 67 crashed near Kałuszyn. On July 6, 2018, near Pasłęka,
the machine board number 4103 was destroyed killing
its pilot. March 4 this year the list was extended by MiG-29
board number 40, in this case the pilot again survived. Given
that for 28 years of operation of this type of aircraft, there
has never been a similar series, the attention of politicians
focused on the problem of the technical condition of military
aviation, especially Soviet production fighters, which are deprived
of support from the manufacturer. At the same time,
in November 2017, the Armament Inspectorate launched
a market analysis phase regarding the acquisition of a multi-
-role combat aircraft and the ability to conduct airborne electronic
warfare – entities interested in participating had time
to submit documentation by December 18, 2017. Finally, Saab
AB, Lockheed Martin, Boeing, and Leonardo S.p.A. applied for
the above project. and the Fights-on-Logistics Company with
proposal of used aircraft. Beside the last of them, the rest are
reputable manufacturers of multi-role combat aircraft, offering
mostly of the so-called generation 4.5 fighters. The only representative
of the 5 th generation on the market which could be
considered by Poland, is the F-35 Lightning II offered by Lockheed
Martin. What might have wondered is the lack of French
Dassault Aviation, manufacturer of Rafale, in the group of entities
interested in Polish tender.
SPECIAL ISSUE
63

Zatwierdzony w lutym 2019 r. Plan Modernizacji Technicznej
wymienił wśród głównych priorytetów zakup 32
wielozadaniowych samolotów bojowych 5. generacji, których
wsparciem mają być obecnie eksploatowane F-16C/D
Jastrząb – te ostatnie zbliżają się do momentu modernizacji
w ramach standardu F-16V (tą drogą poszła już m.in. Grecja,
a planuje także Maroko). Nowa konstrukcja, mająca mieć
zdolność do swobodnego operowania w środowisku nasyconym
środkami obrony przeciwlotniczej, ma być w pełni
interoperacyjna z sojusznikami i mieć możliwość transmisji
danych w czasie rzeczywistym. Tego typu zapisy wyraźnie
wskazywały na F-35A Lightning II, który może być kupiony
poprzez federalną procedurę FMS.
Powyższe przypuszczenia potwierdził 12 marca prezydent
RP Andrzej Duda, który w wywiadzie radiowym poinformował
o rozpoczęciu rozmów ze stroną amerykańską
odnośnie zakupu właśnie maszyn wspomnianego typu. Co
ciekawe, tuż po marcowym wypadku MiG-a-29, prezydent
i Biuro Bezpieczeństwa Narodowego poinformowali o rozpoczęciu
analiz nad realizacją programu Harpia w sposób
identyczny jak F-16C/D – poprzez ustawę, finansowanie programu
odbywało się wówczas spoza budżetu MON.
W kolejnych dniach marca sprawa ucichła, by ponownie
rozgrzać scenę polityczną 4 kwietnia. Wówczas, w trakcie debaty
w Kongresie USA, wiceadmirał Mat Winter, szef biura F-35
Lightning II z ramienia Departamentu Obrony, poinformował,
że administracja federalna rozważa wydanie zgody na sprzedaż
tej konstrukcji do czterech państw europejskich. Na liście
znalazły się: Hiszpania, Grecja, Rumunia i Polska. W przypadku
tej ostatniej, Letter of Request, będący formalną prośbą
o udostępnienie ceny i dostępności wybranego sprzętu, został
przesłany z Warszawy 28 marca tego roku. Minister obrony
narodowej Mariusz Błaszczak skomentował powyższe
informacje jeszcze ciekawiej: powiedział o przygotowaniu
podstaw finansowych i prawnych do zakupu przynajmniej 32
samolotów 5. generacji. Strona polska zabiega o maksymalne
skrócenie procedur autoryzacji zakupu, a także szybkiej
Approved in February 2019, the Technical Modernization
Plan, listed among the main priorities the purchase of 32
multi-role combat aircraft of the 5 th generation, which are to
be supported by the currently used F-16C/D Jastrząb fleet.
The latter are approaching the moment of modernization
under the F-16V standard (Greece has already contracted
such modernization, and Morocco is also planning it). The
new fighter, designed to be able to freely operate in an environment
dense with air defense means, is to be fully interoperable
with allies and be able to transmit data in real time.
These requirements clearly pointed to the F-35A Lightning II,
which can be bought through a federal FMS procedure.
The above assumptions were confirmed on 12 March by
President of Poland Andrzej Duda, who in a radio interview
announced the start of talks with the American side regarding
the purchase of F-35A fighters. Interestingly, just after
the March accident of a MiG-29, the president and the National
Security Bureau announced the start of analyzes on the
implementation of the program to purchase new fighters
under code name of Harpia, in the same way as F-16C/Ds
were purchased a more than a decade ago. This is going to
involve a Parliamentary Act and the provision to finance the
program from the outside the budget of the Ministry of National
Defense.
In the following days of March the matter almost died,
to reheat the political scene again on the 4 th of April. At that
time, during a debate in Congress, Vice Admiral Mat Winter,
head of the F-35 Lightning II office on behalf of the Department
of Defense, announced that the federal administration
was considering approving the sale of this fighters to four
European countries. The list included: Spain, Greece, Romania
and Poland. In the case of the latter, a Letter of Request,
which is a formal request for the pricing, conditions, and
availability of the mentioned equipment, was sent from Warsaw
on March 28 this year. The Minister of National Defense
Mariusz Błaszczak commented on the above information
even more interestingly: he said about the preparation of
Obecnie strona polska oczekuje informacji o wydaniu zgody na sprzedaż F-35A,
co może zostać upublicznione na początku września.
Currently, the Polish side is awaiting information on the approval of the sale of
F-35A, which may be made public at the beginning of September.
SPECIAL ISSUE
64

Trzonem Sił Powietrznych jest 48 F-16C/D Jastrząb.
The core of the combat capabilities of the Polish Air Force are 48 F-16Cs/Ds Jastrząbs.
ścieżki negocjacji. Obecne szacunki wskazują, że ewentualne
porozumienie LoA z rządem Stanów Zjednoczonych podpisane
w bieżącym roku mogłoby umożliwić rozpoczęcie
dostaw samolotów około 2024 r. Tak szybkie tempo może
umożliwić przejęcie przez Polskę tureckich slotów produkcyjnych.
W kolejnych tygodniach temperatura wokół kwestii F-35
została ochłodzona, wybuchając ponownie w maju. Kluczowe
wydają się dwa dni – 16 i 28 tego miesiąca. Pierwszego doszło
do debaty w Komisji Obrony Narodowej Sejmu RP, w czasie której
wiceminister Wojciech Skurkiewicz poinformował posłów
o faktycznym wyborze samolotu 5. generacji (a więc F-35A
Lightning II) dla dwóch eskadr. Pierwsza z nich została ujęta
w Planie Modernizacji Technicznej do 2026, a druga po tym
okresie – łącznie mowa o 32 egzemplarzach. Według dostępnych
informacji zastosowanie procedury bezprzetargowej
pozwala uznanie zakupu za pilną potrzebę operacyjną.
Powyższy krok to wynik serii wypadków z udziałem MiG-
-ów-29, które w bieżącym roku świętują 30-lecie służby. Obecnie
są one uziemione, jednak już wiadomo, że podjęto decyzję
o wznowieniu eksploatacji. Jest ona uzależniona od wprowadzenia
rekomendacji raportu dotyczącego wypadku z grudnia
2017 r. Decydenci nie chcą jednak inwestować w ten typ
samolotu, co oznacza, że po montażu nowego systemu IFF
na zmodernizowanych MiG-29M nie należy spodziewać się
kolejnych projektów dotyczących tych maszyn. Co więcej,
liczba sprawnych MiG-ów zacznie spadać, według nieoficjalnych
informacji, już w listopadzie tego roku 22. Baza Lotnicza
w Malborku wycofa z eksploatacji pierwszy z posiadanych
myśliwców. Najprawdopodobniej zostanie dawcą części dla
pozostałych stacjonujących na Pomorzu.
28 maja minister Błaszczak poinformował, że MON wysłało
do Stanów Zjednoczonych oficjalne zapytanie ofertowe
(LoR) w sprawie zakupu 32 wielozadaniowych samolotów
bojowych F-35A. Z upublicznionej informacji wynika,
że obok zakupu samych samolotów ujęty zostanie pakiet
logistyczny i szkoleniowy, a więc standardowy zestaw dla
financial and legal basis for the purchase of at least 32 fighters
of the 5 th generation. The Polish side is seeking maximum
simplifaction of purchase procedures as well as quick
negotiation paths. Current estimates indicate that a possible
LoA agreement with the US government signed this year
could enable the launch of aircraft deliveries around 2024.
Such a rapid pace could allow Poland to take over Turkish
production slots, since delivery to Turkey has been cancelled
by US Government.
In the following weeks, the temperature around the F-35
issue was cooled, but it explode again in May. Two days seem
to be of a key importance – May 16 and 28. The first was
a debate in the National Defense Committee of the Lower
Chamber of Polish Parliament of the Republic of Poland, during
which deputy minister Wojciech Skurkiewicz informed
Representatives about the actual choice of the 5 th generation
aircraft (i.e. the F-35A Lightning II) for two squadrons. The first
of these squadrons had been included in the Technical Modernization
Plan until 2026, and the second squadron is to be
equipped after 2026. Totally 32 fighters are to be procurred.
According to the information available, the use of the non-
-tender purchase procedure is allowed to be under provision
of an urgent operational need. The above step is the result of
a series of accidents involving MiG-29s, which are this year
celebrating their 30 th anniversary of the Polish Ari Force use.
They are currently grounded, but it is already known that
a decision was made to resume their operations. It depends
on the introduction of the recommendation of the December
2017 accident report. However, decision-makers do
not want to invest in this type of aircraft, which means that
after installing the new IFF system on the modernized MiG-
-29M, no further modernization for these machines should
be expected. What’s more, the number of operational MiGs
will start to fall, according to unofficial information, as early
as November this year. 22 nd Tactical Air Base in Malbork will
start to gradual withdrawal process of them. Most likely the
withdrawn fighters will be used as spare parts resource for
SPECIAL ISSUE
66

międzyrządowej procedury
FMS, która ma być wykorzystana
do nabycia maszyn.
Wysłanie LoR uruchamia
formalny proces po stronie
amerykańskiej, pierwszymi
etapami będzie wydanie zgody
przez Departament Stanu,
a później przez Kongres.
Wówczas Amerykanie, poprzez
agencję DSCA, powinni
upublicznić maksymalną
wartość oferty i jej szczegóły
– przy okazji poznana zostanie
maksymalna kwota oferowanego
pakietu. Być może
powyższe dane będą znane
w momencie czytania przez
Państwo powyższego artykułu.
Autoryzowanie sprzedaży
powinno skutkować wysłaniem
do Polski umowy Letter
of Offer and Acceptance, która
może (aczkolwiek nie musi) zostać przyjęta przez decydentów
w Warszawie. Zdaniem części analityków, w przypadku braku
błędów i przy woli politycznej, cała procedura może zostać
zrealizowana w ciągu około ośmiu miesięcy.
Zakup F-35A oznacza jednocześnie dodatkowe koszty,
które będzie musiała ponieść strona polska. Wśród największych
można wymienić choćby modernizację baz
lotniczych, które zostaną wybrane do przyjęcia nowych
samolotów – przy założeniu pozostawienia pięciu (Łask,
Poznań, Mińsk Mazowiecki, Malbork i Świdwin) oznacza to
pozostawienie jednej do przebudowy w przyszłości. Jak
pokazują doświadczenia zachodnioeuropejskie, koszt prac
budowlanych może przekroczyć 300 mln USD. Ponadto
otwartym pozostaje pytanie, czy MON planuje pozostawić
sześć eskadr samolotów bojowych – przy założeniu, że zakup
obejmie wyłącznie sprzęt dla dwóch, pozostanie kwestia
zakupu kolejnych 16-18 samolotów dla ostatniej. Czy
będą to kolejne F-35A, czy na przykład „bojowe” M346 – zobaczymy
w przyszłości.
Zakup i dostawa F-35A Lightning II spowoduje, że Siły Powietrzne będą dysponować
około 80 wielozadaniowymi maszynami produkcji zachodniej.
Purchase and delivery of the F-35A Lightning II will cause that the Polish Air Force will
operate approximately 80 multi-role fighters of modern Western types.
Zdjęcia/Photos by: Łukasz Pacholski,
USAF, Lockheed Martin,
Ministerstwo Obrony Norwegii
the other aircraft, based in
Pomerania.
On May 28, Minister Blaszczak
announced that the Ministry
of National Defense sent
an official request for quotation
(LoR) to the United States regarding
the purchase of 32 F-
-35A multi-role combat aircraft.
According to public information,
beside to the purchase of
the aircraft themselves, a logistics
and training packages are
to be included, i.e. a standard
set for the intergovernmental
FMS procedure to be used to
purchase machinery. Sending
LoR launches a formal process
on the American side, the first
stages will be approval by the
State Department and later by
Congress. Then, the Americans,
through the DSCA agency, should
publish the maximum value of the offer and its details - with
the maximum value of the package offered will be known. Perhaps
the above data will be known when you read the above
article. Authorizing sales should result in sending a Letter of Offer
and Acceptance agreement to Poland, which may (but does not
have to) be accepted by decision makers in Warsaw. According
to some analysts, in the absence of errors and political will, the
entire procedure can be completed in about eight months.
The purchase of the F-35A also means additional costs that
will have to be paid by the Polish side. The largest of them will
be the modernization of the air bases, which will be selected
to operate the new aircraft. Five airbases could be considered
(Łask, Poznań, Mińsk Mazowiecki, Malbork and Świdwin). This
means that one of those fives will be modernized on later date.
As Western European experience shows, the cost of airbase construction
work may exceed USD 300 million. In addition, the question
remains whether the Ministry of National Defense plans
to leave six combat squadrons – assuming that the purchase
will cover only equipment for two squadrons, the question of
buying another 16-18 aircraft for the last, seventh squadron, will
remain open. Will it be solved by buying the next F-35As or, for
example, the “combat” M346 variant, the future will show.
Zakup F-35A Lightning II wymusi także
dodatkowe inwestycje w infrastrukturę
baz lotniczych.
The purchase of F-35A Lightning II will also
force additional investments in the air bases
infrastructure.
SPECIAL ISSUE
68