ASA CREW VOL. 21

REFOCUS HERITAGE 

21

Photo: W Workspace

CONTENTS 

ASA MEDIA DIRECTOR’S WORD 

UPDATE 

4 Makkasan Heritage Documentation Suwicha Pitakkanchanakul 

10 ‘Resilience’ through Time Paphop Kerdsup 

Bangkok Design Week 2020 

INTERVIEW 

Talk with the 

master 

Assoc. Prof. 

Wiwat Temiyaphan 

18 A Talk with Master: Assoc. Prof.Vivat Temiyabandha Kisnaphol Wattanawanyo 

24 A Talk with Pongkwan S. Lassus: Refocus Heritage Kisnaphol Wattanawanyo 

SPECIAL INTERVIEW 

34 A Talk with the New ASA President: Chana Sampalung Pawarit Kongthong 

44 ASA Expo “Refocus Heritage”: Vasu Poshyanandana, Ph.D. Pawarit Kongthong 

PROJECT REVIEW 

52 Samsen STREET Hotel Peeranat Urairat 

62 True Digital Park Siam Square Soi 2 Sippawich Kambung 

72 Kitipanit Chirantanin Kitika, Ph.D. 

82 Sri the Shophouse Kitti Chaowana 

90 Reno Hotel Peeranat Urairat 

ROUND TABLE 

100 Between Preservation and Digitalization ASA CREW Team 

ASA REGIONAL 

106 Esan: dotLIMITED Assoc. Prof.Nopadon Thungsakul, Ph.D. 

112 Lanna: Choui Fong Tea Cafe Phase 2 Jairak Junsin Thanompongsarn 

120 Taksin: Baan Klong Bon School Kitti Chaowana 

WHAT ARCHITECTS THINK 

126 Architecture Library, Chulalongkorn University Wasawat Rujirapoom 

USERS’ OPINION 

134 Architecture Library, Chulalongkorn University Wasawat Rujirapoom 

ONE DAY WITH AN ARCHITECT 

136 One Fine Day with Chatchavan Suwansawat Suwicha Pitakkanchanakul 

BOOK REVIEW 

142 RE–USA: 20 American Stories of Adaptive Reuse Chamnarn Tirapas, Ph.D. 

VISUAL ESSAY 

144 Point Clouds Asst. Prof. Chawee Busayarat, Ph.D. 

สถาปััตยกรรม คืือหลัักฐานด้้านวััฒนธรรมของชาติ 

เป็็นที่่บัันที่ึก เรือง ราวัมากมาย เช่น คืวัามเชือ การใช้ช่วัิต 

คืวัามเจริญ ด้้านเศรษฐกิจ แลัะด้้านเที่คืโนโลัย่ ของกลั่ม คืน 

ในอดีีตที่่ถูกถ่ายที่อด้ออกมาข้ามกาลัเวัลัา 

การใช้ช่วัิตที่่สะด้วักแลัะรวัด้เร็วัในปััจจ่บัั น ที่ําให้คืนเรา 

มองข้าม หรือหลังลืืมอดีีต ไปัอย่างง่ายด้าย ทั้้งที่่สิงเหล่่านัน 

ม่เสน่ห์ สามารถ ด้ึงดููด้คืนร่นใหม่แลัะคืนต่างชาติได้้เป็็น 

อย่างดีี 

อาษา คืรูเล่่มน่ ที่่มงานขอชักชวันที่่านมาร่วัมกันค้้นหา 

คืวัามหมายเก่าๆ แลัะเรืองราวัใหม่ๆ ในงานสถาปััตยกรรม 

ที่่ ่ไม่ม่วัันตาย 

ผศ. ด้ร.กมลั จิราพงษ์ 

บัรรณาธิการบริิหาร 

Architecture is the cultural footprint of a nation 

It records the beliefs, lives, economies, and technologies 

of the past and carries these stories through time. 

The fast and convenient lifestyle of today sometimes 

makes us forget or ignore the past, but the past 

remains charming and attractive. 

In this issue, ASA CREW invites the reader to 

rediscover the meaning of the old signs and stories 

hidden in the architecture of immortality. 

Asst. Prof. Kamon Jirapong, Ph.D. 

Managing Editor 

Cover Photo: W Workspace 

1 

Refocus Heritage

EDITOR’S WORDS 

เพื่อให้เข้ากับธีมของงานสถาปนิก’63 ASA CREW ฉบับนี้ 

พูดถึงการหันกลับมามองคุณค่าของสิ่งเก่าในบริบทใหม่ 

หรือ “Refocus Heritage” ภายในเล่มเราได้ชวน ดร.วสุ 

โปษยะนันทน์ ประธานจัดงานในปีนี้มาพูดคุย เรื่องไฮไลท์ 

ต่างๆ ของงานสถาปนิก’63 นี้ และมี project review หลาย 

โครงการ ที่เป็นการนําอาคารเก่ามาปรับปรุงฟื้นฟูใหม่พร้อม 

ด้วยบทสัมภาษณ์คุณปองขวัญ สุขวัฒนา ลาซูส และ 

รศ.วิวัฒน์ เตมียพันธ์ นอกจากนี้ยังมีบทสัมภาษณ์ของ 

คุณชนะ สัมพลัง นายกสมาคมฯ คนใหม่ ปิดท้ายเล่ม 

ด้วยคอลัมน์ One Day with an Architect คุณชัชวาล 

สุวรรณสวัสดิ์ สถาปนิกที่มองรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ 

ของการออกแบบของผู้คนที่ไม่ใช่นักออกแบบ ที่เหมือน 

ไม่ได้มีความสําคัญสักเท่าไร ในมุมมองใหม่ ทําให้เราเห็น 

เรื่องราว เงื่อนไข และความคิดสร้างสรรค์ที่ซ่อนอยู่ 

ในสิ่งที่แสนจะดูธรรมดา 

ผศ. ดร.สุพิชชา โตวิวิชญ์ 

บรรณาธิการ 

Relating to the annual theme of Architect’20 Expo, 

this issue of ASA CREW has also adopted the topic 

of “Refocus Heritage” — a universe of shifts in 

perspective. In this issue, Vasu Poshyanandana, Ph.D. 

the chairperson of the 2020 Expo, appears for an 

interview on the event. We also publish reviews of 

highlighted up-and-coming projects including 

several renovated old buildings and sites around 

the city. Pongkwan Lassus, Assistant Professor 

Wiwat Temiyapan, and the new ASA President 

Chana Sumpalung also appear for interviews. 

The issue closes with the article “One Day with 

an Architect” featuring Chatchavan Suwansawat, 

an architect with a keen eye for detail beyond the 

world of architecture. Strap yourself in for a ride 

that will topple your perceptions of the everyday 

and open up a world of stories and creativity. 

Asst. Prof. Supitcha Tovivich, Ph.D. 

Editor-in-Chief 

Photo: W Workspace 3 Refocus Heritage

UPDATE 

Makkasan Heritage 

Documentation 

Text: สุวิชา พิทักษ์กาญจนกุล / Suwicha Pitakkanchanakul 

Translation: ภชภร ด่านวิรุฬหวณิช / Patchaphon Danvirunhavanit 

Photo: ปองขวัญ สุขวัฒนา ลาซูส / Pongkwan Sukwattana Lassus 

อาคารโรงซ่อมรถโดยสาร 

2465 ได้รับรางวัลอนุรักษ์ 

ดีเด่น ปี 2549 

Factory 2465 maintenance 

shed, awarded conservation 

prize in 2006 

ที่ดินมักกะสัน 497 ไร่เป็นปอดใหญ่กลางเมือง 

ที่คนกรุงเทพฯ ได้รับประโยชน์ตลอดมา แต่ 

นอกเหนือจากคุณค่าด้านสิ่งแวดล้อมที่ประเมิน 

ค่าไม่ได้แล้ว ภายในนั้นยังมีโรงงานมักกะสัน 

ซึ่งเต็มไปด้วยมรดกทางอุตสาหกรรมและ 

สถาปัตยกรรมอันควรค่าแก่การอนุรักษ์ที่ผ่าน 

กาลเวลามาสู่ปีที่ 110 สมาคมสถาปนิกสยาม 

ในพระบรมราชูปถัมภ์ได้ดําเนินการศึกษาและ 

สื่อสารให้ประชาชนเห็นความสําคัญของอาคาร 

เหล่านี้อย่างต่อเนื่อง โดยได้เคยมอบรางวัล 

‘อนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรมดีเด่น ประเภท 

อาคารสาธารณะ’ ให้แก่อาคารโรงซ่อมรถ 

โดยสารที่ทรงคุณค่าทั้งในแง่สถาปัตยกรรม 

ประวัติศาสตร์และการดูแลรักษา 

“เรามองศักยภาพของพื้นที่แล้วคิดว่าที่นี่เป็น 

มรดกโลกได้ เพราะในต่างประเทศไม่มีพื้นที่ 

แบบนี้อีกแล้ว เนื่องจากการพัฒนาโรงงานรถไฟ 

ในประเทศอื่นๆ จะมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง 

ปรับปรุงเปลี่ยนแปลงเครื่องมือเครื่องจักรอยู่ 

ตลอด แต่ในโรงงานมักกะสัน เครื่องจักรเก่าแก่ 

ที่ไทยนําเข้ามาจากหลายประเทศอายุกว่า 

ร้อยปียังใช้งานได้อยู่จนทุกวันนี้จึงมีความเป็น 

พิพิธภัณฑ์มีชีวิต(Living Museum) ได้” อาจารย์ 

ปองขวัญ สุขวัฒนา ลาซูส อดีตประธาน 

กรรมาธิการอนุรักษ์ฯ สมาคมสถาปนิกสยามฯ 

กล่าวถึงเหตุผลที่เริ่มต้นเดินหน้าทําMakkasan 

Heritage Documentation โครงการที่มีเป้าหมาย 

ว่าจะเก็บบันทึกข้อมูลต่างๆ ภายในพื้นที่ของ 

โรงงานมักกะสันไว้อย่างละเอียดเพราะเห็นว่า 

ไม่ว่าพื้นที่นี้จะถูกพัฒนาไปเป็นอะไรก็ตามใน 

อนาคต ข้อมูลและหลักฐานต่างๆ ควรได้ถูก 

บันทึกไว้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการตัดสินใจ 

พัฒนาไปในเชิงใดประชาชนชาวไทยจึงจะได้ 

ประโยชน์สูงสุดในทุกแง่มุม 

Covering an area of 497 Rai (almost 1 km2) 

in the heart of Bangkok, the district of 

Makkasan is considered to be the lung of 

the city. But besides the ecological aspect, 

the area is also home to the Makkasan 

factory that belongs to the Railway of 

Thailand. The factory is the site of several 

examples of priceless architectural 

and industrial heritage that will have 

been preserved for 110 years as of 2020. 

ASA has continuously led studies and 

media coverage on the site to raise 

public awareness, and it has previously 

awarded the Best Architecture Conservation 

Prize (public building category) to the 

factory for its historical and architectural 

significance as well as its conservation. 

“We see the potential of a world heritage 

site in the factory, as only few others 

like this exist in the world. Other train 

reparation factories in the world have 

been constantly developed and improved, 

but at the Makkasan Factory, most of 

the original equipment and tools that 

have been imported to Thailand over 

100 years ago still remain in use. It is 

a living museum,” noted Professor 

Pongkwan Sukwattana Lassus, former 

president of the conservation committee 

under ASA. Professor Pongkwan also 

commented on the genesis of the Makkasan 

Heritage Documentation project, as 

an initiative to record and document 

information and knowledge about the 

factory. Should the factory undergo 

ASA CREW 21 4 5 

Refocus Heritage

“เมื่อ 4 ปีที่แล้ว (พศ. 2559-2560) ตอนนั้นมีตําแหน่งเป็น 

ที่ปรึกษากรรมาธิการอนุรักษ์ฯ ได้เสนอให้สมาคมสถาปนิก 

สยามฯ ทําโครงการเก็บข้อมูลเบื้องต้นอาคารควรค่าแก่การ 

อนุรักษ์ในพื้นที่นี้ โดยมี อ.ปริญญา ชูแก้ว เป็นผู้รวบรวมข้อมูล 

แต่เมื่อเราเข้าไปเห็นข้างใน ก็พบว่าไม่ได้มีเพียงแค่ตัวอาคาร 

เท่านั้น แต่ยังมีเครื่องมือเครื่องใช้ที่บอกเล่าเรื่องราวได้อย่าง 

ทรงคุณค่า แต่ละชิ้นมีความเป็น museum piece อย่างเต็ม 

ตัว แถมยังใช้งานได้ รวมไปถึงองค์ความรู้ในการซ่อมบํารุงที่ 

ทําต่อเนื่องมา เมื่อก่อนโรงงานนี้สร้างรถไฟเองได้นอกจากนี้ 

ยังมีมรดกต้นไม้ใหญ่ซึ่งเป็นมรดกทางธรรมชาติอีกจ ํานวนมาก” 

อาจารย์ปองขวัญกล่าว และในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2561 

เราได้มีโอกาสเป็นประธานจัดงานสัมมนาวิชาการนานาชาติ 

ว่าด้วยมรดกสถาปัตยกรรมโมเดิร์นในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ 

mASEANa จัดโดย Docomomo Japan, Japan Foundation 

ร่วมจัดโดย Docomomo International, ICOMOS International 

20th Century Heritage Scientific Committee และสมาคม 

อิโคโมสไทยเป็นเจ้าภาพฝ่ายไทย ในวันสุดท้ายของงานได้มี 

การพานักวิชาการนานาชาติที่เข้าร่วมประชุมเข้าทัศนศึกษา 

ในโรงงานมักกะสันซึ่งถือเป็นมรดกสถาปัตยกรรมโมเดิร์น 

ที่มีความสําคัญทางประวัติศาสตร์การปฏิวัติอุตสาหกรรมใน 

ประเทศไทย และเป็นแห่งเเรกในเเถบเอเชียแปซิฟิก ในการ 

เข้าชมและแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ทางวิชาการระดับโลกทําให้ 

เกิดมุมมองที่ว่า หากเรามีการพัฒนาพื้นที่ในเชิงอนุรักษ์ที่ดี 

มักกะสันมีศักยภาพไปสู่ความเป็นมรดกโลกได้ จึงเกิดเป็น 

แรงบันดาลใจให้ต้องมาเริ่มทําการเก็บข้อมูลอย่างจริงจัง 

และเป็นระบบ โดยตั้งโครงการชื่อว่า Makkasan Heritage 

Documentation ขับเคลื่อนโดยกลุ่ม Urban Heritage 

Network ที่ตั้งขึ้นมาเพื่อเป็นตัวกลางประสานงานให้เกิดการ 

จัดทําข้อมูลในทุกรูปแบบ และมีผลให้คนในโรงงานเริ่มเห็น 

คุณค่าความสําคัญของทุกสิ่งในโรงงานมักกะสัน 

การเริ่มเข้าไปทํางานเก็บข้อมูลสร้างกระเเสการเห็นคุณค่า 

และการมีส่วนร่วมในการรักหวงแหน และภาคภูมิใจกับมรดก 

ในมักกะสัน ทางเครือข่ายร่วมกับกลุ่มบิ๊กทรีทําการสํารวจ 

ต้นไม้เบื้องต้นและมีการปักหมุดต้นไม้ใหญ่ในโรงงานมักกะสัน 

ทําให้เกิดกระเเสความต้องการที่จะปกป้องต้นไม้ใหญ่ในพื้นที่ 

วันที่ 26 มิถุนายน 2561 ในงานฉลองครบรอบ 109 ปี 

โรงงาน ทางผู้บริหารและสหภาพแรงงานรถไฟได้จัดพิธีบวช 

ต้นไม้ใหญ่ในมักกะสัน ทั้งนี้พวกเขาไม่ได้คัดค้านการพัฒนา 

พื้นที่ แต่การพัฒนาไม่ควรทําให้สิ่งที่มีคุณค่าหายไป 

a transformation in the future, this data will be a 

source of knowledge for the development of the 

factory. 

“Four years ago (2016-2017), when I was the advisor 

of the conservation committee, I had proposed for 

ASA to lead a project to document the details of 

the valuable buildings on the site.” Professor Parinya 

Chukeaw helped consolidate the documents for 

the project. “However, once we got on site, we found 

that not only the buildings, but the tools and 

equipment also had historical significance. Each 

item had the quality of a museum piece and was 

still in use. The knowledge and the know-how of 

train reparation that still existed was extensive 

to the point that whole trains could be built at the 

factory back in the old days. Additionally, ancient 

trees in the area were also outstanding natural 

heritage,” shared Professor Pongkwan. In October 

2018, Thailand hosted the mASEANa (Modern ASEAN 

Architecture) International Conference, which 

was sponsored by Docomomo Japan, the Japan 

Foundation, Docomomo International, ICOMOS 

International 20th Century Heritage Scientific 

Committee, and ICOMOS Thailand. On the last day 

of the conference, the project had led international 

academics on an excursion to the site of the factory. 

The discussion following the excursion concluded 

that the district of Makkasan had the potential to 

become a World Heritage Site, provided that systematic 

conservation and development was in place. The 

factory was considered a modern architectural 

heritage that was significant to the industrial revolution 

of Thailand and the first in the Asia-Pacific region. 

This launched the initiative to collect and document 

data on the factory—the “Makkasan Heritage 

Documentation” project. The project was run by 

the Urban Heritage Network, a group created to 

support and coordinate on all types of documentation. 

The initiative also helped the factory staff learn 

more about the historical values of their workplace. 

ภูมิทัศน์ที่แปลกตาและมีความ 

เป็นเอกลักษณ์ในโรงงาน 

มักกะสันที่รายล้อมด้วยต้นไม้ 

ใหญ่ 

The curious and unique 

landscape inside the 

Makkasan Factory, located 

among the trees 

เมื่อเดือนสิงหาคม 2560 เครือข่าย Vernadoc นําโดย 

ผศ.สุดจิต สนั่นไหว นําทีมนักศึกษาคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ 

ม.รังสิต และสถาบันอาศรมศิลป์ เข้าเก็บข้อมูลมรดก 

สถาปัตยกรรมด้วยวิธี Vernadoc ของโรงงาน 5 หลัง 

ในมักกะสัน และมีการจัดนิทรรศการให้คนในโรงงานเข้าชม 

เป็นที่สนใจและสร้างความภาคภูมิใจให้คนในโรงงานอย่างมาก 

นอกจากนี้การเห็นคุณค่าร่วมกันของคนในโรงงานและภาค 

ประชาสังคม ยังทําให้เกิดความร่วมมือที่เห็นเป็นรูปธรรมเช่น 

โครงการซ่อมประตูไม้ อาคาร 2465 ที่สมาคมสถาปนิก 

สยามฯ เคยให้รางวัลไว้ และกรมศิลปากรได้มาสํารวจและ 

ระบุคุณค่าไว้เป็นอาคารที่มีคุณค่าเป็นโบราณสถาน แม้จะ 

ยังไม่ได้มาขึ้นทะเบียน แต่ได้ออกจดหมายมาถึงการรถไฟ 

แห่งประเทศไทยว่าจะดําเนินการอะไรต้องแจ้งไปทางกรมศิลป์ 

ก่อน ในการนี้เมื่อจะต้องมีการซ่อมประตูทางเครือข่ายมรดก 

เมืองก็เป็นธุระจัดหาผู้เชี่ยวชาญด้านงานไม้เเบบโบราณ คือ 

อ.สันทัน เวียงสิมา ที่อาสาสมัครมาถอดแบบประตูโบราณนี้ 

ให้ทางช่างไม้ของโรงงานทําการซ่อมให้ถูกวิธี โดยมีคุณวสุ 

โปษยะนันทน์ จากกรมศิลปากรมาให้คําปรึกษาในการดําเนิน 

งานด้วย งานภาคปฏิบัติอีกงานหนึ่งคือการตัดแต่งต้นไม้ใหญ่ 

The documentation project increased public 

awareness towards conservation, participation, 

and ownership of the Makkasan heritage. BIGTrees 

Project joined the Urban Heritage Network in the 

study of the site and tree cataloging, driving an initiative 

to conserve ancient trees in the area. On 26 June 

2018, the authority of the Railway of Thailand held 

an event on the site to celebrate the 109th anniversary 

of the Makkasan Factory and to bless the ancient 

trees in the area. They were not opposed to development, 

but they stressed that the values and history 

should be actively preserved. 

In August 2018, the Vernadoc network, led by 

Assistant Professor Sudjit Sananwai with students 

from the Faculty of Architecture at Rangsit University 

and Arsom Silp Institute of the Arts, sought to 

collect and document the data of the architectural 

heritage using the Vernadoc methodology. All five 

factory houses in Makkasan had been covered, and 


Refocus Heritage

อย่างถูกวิธีโดยรุกขกรจากเครือข่ายบิ๊กทรีเนื่องมาจากการ 

ที่เรามาทําการปักหมุดต้นไม้และคนในพื้นที่มีความต้องการ 

รัดต้นไม้ แต่เกรงว่าจะทําไม่ถูกวิธี ทางเราจึงได้ประสานกับ 

คุณอนันตา อินทรอักษรแห่งกลุ่มบิ๊กทรีประสานเครือข่ายให้ 

รุกขกรมืออาชีพที่อยากเห็นต้นไม้ใหญ่ในมักกะสันได้รับการ 

ดูแลอย่างดี จึงได้เข้ามาเริ่มงานกันในช่วงเดือนมีนาคม2563 

และยังมีโครงการต่อเนื่องอีกมากในการช่วยกันดูแลแหล่ง 

มรดกวัฒนธรรมระดับโลกเเห่งนี้ ทางการรถไฟฯ เองก็เริ่ม 

เห็นคุณค่าและกําลังจัดทําหนังสือ 110 ปี โรงงานมักกะสัน 

ซึ่งคาดว่าจะเสร็จทันฉลอง110 ปีโรงงาน ในเดือนมิถุนายนปีนี้ 

สําหรับขั้นตอนการดําเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลภายใน 

โรงงานมักกะสันครั้งนี้ เป็นการเดินหน้าต่อจากที่เคยทําเป็น 

รายงานมรดกสถาปัตยกรรมไว้ มีเป้าหมายเพื่อเก็บข้อมูลใน 

ทุกด้าน เพื่อจัดทําเป็น Open Data แม้จะยังไม่ได้มีงบประมาณ 

สนับสนุนอย่างเป็นรูปธรรมจากองค์กรใดองค์กรหนึ่งแต่ก็ค่อยๆ 

เดินหน้าไปได้ด้วยพลังของอาสาสมัครหลากหลายสาขาและ 

สถาบันการศึกษา เช่น ช่างภาพฟิล์มกระจกแบบโบราณ 

การเข้าไปสํารวจต้นไม้ใหญ่ 

ทําให้คนในโรงงานมักกะสัน 

ตื่นตัวในการเห็นคุณค่าของ 

ต้นไม้ใหญ่ และจัดพิธีบวช 

ต้นไม้ใหญ่ในวันทําบุญครบ 

รอบ 109 ปี โรงงานมักกะสัน 

เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2562 

The cataloguing of larger 

trees in the area widely 

engaged the factory 

workers. The trees were 

blessed at the 109th 

Anniversary ceremony 

on 26 June 2019 

ช่างภาพฟิล์มขาวดําหรือดิจิทัลเข้ามาช่วยเก็บภาพภายใน 

โรงงาน การเก็บข้อมูล GIS ต้นไม้ใหญ่ร่วมกับภาควิชา 

ภูมิศาสตร์คณะสังคมศาสตร์มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 

ตั้งเป้าไว้ด้วยว่าจะมีการเก็บข้อมูลเกี่ยวกับเครื่องจักรต่างๆ 

อย่างละเอียด รวมถึงการสัมภาษณ์บุคคลที่มีองค์ความรู ้ที่ 

เคยทํางานในนั้นเป็นต้นปัจจุบันเริ่มมีองค์กรภาคเอกชนเข้ามา 

สนับสนุนเพิ่มเติมบ้างในเรื่องการจัดท ํา3D scan ที่ในอนาคต 

สามารถเปิดเป็น Museum Online หากผู้ที่สนใจอยากเข้าร่วม 

เป็นส่วนหนึ่งในโครงการนี้ก็สามารถมาร่วมกับกลุ่ม Urban 

Heritage Network ได้เต็มที่ เพราะอาจารย์ปองขวัญตั้งใจ 

เก็บรวบรวมข้อมูลให้ครบถ้วนทุกด้านให้มากที่สุด เเละ 

สามารถต่อยอดการพัฒนาเชิงอนุรักษ์เพื่อให้เกิดการพัฒนา 

อย่างยั่งยืนในอนาคตต่อไป “เราต้องมองเก่าให้ใหม่ ไม่ใช่ 

แค่สถาปัตยกรรม แต่รวมถึงองค์ความรู้เกี่ยวกับคน ต้นไม้ 

และอื่นๆ ถ้าต่อไปเราสามารถดึงคนที่สนใจได้หลากหลาย 

ไม่ว่าจะเป็นนักพฤกษศาสตร์ นักสิ่งแวดล้อม นักพัฒนาที่ 

เห็นคุณค่าของมรดกในพื้นที่นักพิพิธภัณฑ์ศิลปิน หรืออื่นๆ 

งานก็จะไปต่อได้อีกเรื่อยๆ” อาจารย์ปองขวัญกล่าวทิ้งท้าย 

a small exhibition was held to engage both factory 

staff and visitors. 

The joint effort from the factory staff and the civil 

society sector also drove solid actions. The reparation 

of the wooden gate from the 2465 building was 

one example. The project had been awarded a 

prize by ASA. As the government Fine Arts Department 

had previously inspected and recorded the building 

in their database, the Railway of Thailand was 

now required to submit all of their maintenance or 

modification plans to the Department for official 

approval, even though the site had not yet been 

officially listed as a national heritage. As a result, 

the civil heritage section of the Department assisted 

by recruiting Professor Santhan Wiangsima, an 

expert on ancient woodwork, to join the reparation 

of the old gate. His draft allowed the factory 

carpenters to restore the gate successfully. Vasu 

Poshyanandana from the Department also joined 

as advisor and supervised the reparation himself. 

Other specialists were involved in the modification 

of the older trees around the area, using the method 

of arboriculture with the assistance of the BIGTrees 

network. As the re-arrangement of ancient trees 

was a complicated task, expert knowledge was 

required. The project team coordinated with 

Ananta Intra-aksorn from BIGTrees and recruited 

other expert arborists. The project kickstarted 

in March 2020, with several other initiatives in 

the pipeline to restore and maintain this cultural 

heritage. The Railway of Thailand also supported 

the effort by preparing an Anniversary Book to 

commemorate the 110 years of the factory, which 

should be published by the celebration in June 2020. 

The Makkasan Heritage Documentation project 

started from a report on the architectural heritage, 

with the goal of collecting comprehensive data on 

the Makkasan Factory and establishing an open 

data source for the public. Thus far, the project 

has not been officially sponsored by any organization 

and has depended solely on volunteer efforts from 

schools and institutions. Traditional window film 

artists and digital and monochrome photographers 

contributed as volunteers. GIS data collection of 

the trees was handled by the Department of Geology 

at the Faculty of Social Sciences of Srinakharinwirot 

University. Next, the project plans to collect 

comprehensive data of the tools and equipment in 

the factory, as well as interview the staff members 

for their know-how. Currently, the project receives 

assistance from private organizations. Some of 

the efforts include creating 3D scans that can be 

launched into an online museum in the future. 

Those who wish to volunteer their assistance can 

subscribe to the Urban Heritage Network. It was 

the intention of Professor Pongkwan to collect and 

document as much data as possible and to develop 

the project into a sustainable development and 

conservation effort. “We need to refocus on our 

heritage, not just on architecture, but also on the 

knowledge of the demographics and other related 

areas. If we manage to recruit different volunteers 

such as botanists, environmentalists, developers, 

curators, artists—everyone who appreciates our 

local heritage—our contribution will become 

substantial,” concluded Professor Pongkwan. 


Refocus Heritage

UPDATE 

‘Resilience’ through Time 

Bangkok Design Week 2020 

Text: ปภพ เกิดทรัพย์ / Paphop Kerdsup 

Translation: ฐิติรัตน์ ม่วงศิริ / Thitirat Muangsiri 

Photo: สํานักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์(องค์การมหาชน) / 

Creative Economy Agency (Public Organization) 

ดูเหมือนว่าครั้งที่ 3 ของเทศกาลงานออกแบบ 

กรุงเทพฯ หรือ Bangkok Design Week 2020 

ซึ่งจัดขึ้นระหว่างวันที่1-9 กุมภาพันธ์ 2563 

ที่ผ่านมาจะได้รับเสียงตอบรับที่ค่อนข้างดีจาก 

หลายๆ ส่วน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการพาเรา 

ออกไปร่วมค้นแนวทางในการ “ปรับตัว” และ 

ความเป็นไปได้ใหม่ๆ ต่อสถานการณ์ต่างๆ 

ทั้งในปัจจุบันและอนาคตผ่านการใช้ความคิด 

สร้างสรรค์ตามธีมหลักของงาน ‘Resilience: 

New Potential for Living ปรับตัว > อยู่รอด > 

เติบโต’ รวมทั้งความพยายามสร้าง node 

ของย่านสร้างสรรค์แห่งใหม่ขึ้นนอกเหนือจาก 

เจริญกรุง ด้วยการกระจายพื้นที่การจัดกิจกรรม 

ออกไปยังส่วนต่างๆ ของกรุงเทพฯ ไม่ว่าจะเป็น 

ย่านอารีย์-ประดิพัทธ์ ที่มีแกนนําหลักเป็นกลุ่ม 

Thinkering Pot ย่านทองหล่อ-เอกมัย โดย 

กลุ่มผู้ประกอบการในย่านที่ใช้ชื่อว่า เพื่อนบ้าน 

สร้างสรรค์ทองเอก (ThongEk Creative 

Neighborhood) หรือในบริเวณสามย่าน ที่ 

พื้นที่ทดลองแห่งใหม่ๆ พร้อมใจกันเปิดตึกแถว 

ให้เข้าไปร่วมงาน 

It seems that the third annual Bangkok 

Design Week, which was held from 

1st-9th February 2020, has received a 

lot of positive feedback, especially for 

how it has proposed new ways of adapting 

to current and future situations through 

creativity. This coincides with the theme 

of the event ‘Resilience: New Potential 

for Living, Adapt > Survive > Grow.’ The 

event also tries to establish new creative 

districts apart from Charoenkrung by 

extending the activity areas to various 

parts of Bangkok, including Ari-Pradipat, 

led by the group Tinkering Pot, Thonglor- 

Ekkamai, operated by a collaborative 

group of entrepreneurs in the area 

called ThongEk Creative Neighborhood, or 

Samyan where people have cooperatively 

opened their shophouses for the event. 


Refocus Heritage

อย่างไรก็ตาม หากเราย้อนกลับมาที่ย่าน 

เจริญกรุงซึ่งเป็นจุดหมายหลักของงาน และ 

เป็นต้นแบบของการพัฒนา “ย่านสร้างสรรค์” 

โดยสํานักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ 

(องค์การมหาชน) จะพบว่านอกจากการเข้าไป 

ทํางานร่วมกับชุมชนของบรรดานักออกแบบ 

เพื่อพัฒนาให้เกิดเป็นโครงการต่างๆ แล้ว 

ในปีนี้ยังมีผู้จัดงานหลายกลุ่มทีเดียวที่เข้าไปใช้ 

พื้นที่ทางประวัติศาสตร์ ซึ่งในที่นี้นับรวมทั้ง 

อาคารโบราณสถาน และอาคารที่มีเรื่องเล่าทาง 

ประวัติศาสตร์ของตัวเองเป็นพื้นที่ในการนําเสนอ 

แนวความคิดและผลงาน ซึ่งครอบคลุมตั้งแต่ 

การมองภาพความเป็นไปได้ในอนาคต การ 

นําเสนอพัฒนาการของปัจจุบัน และการย้อน 

สํารวจตัวตนในอดีต โดยเราขอยก 3 กิจกรรม 

ใน 3 พื้นที่มากล่าวถึงในกรณีนี้ว่า“การปรับตัว” 

ภายในช่วงเวลาที่ต่างกันนั้นเป็นอย่างไร 

พื้นที่แรกที่เราอยากจะพูดถึงคือ“บ้านเหลียวแล” 

ภายในย่านตลาดน้อย โดยหลังจากที่ในปีก่อน 

ได้มีการเปิดพื้นที่ให้คนเข้าไปร่วมชมกันเป็น 

ครั้งแรกด้วยนิทรรศการ “ของ” (belong) จน 

ได้รับเสียงตอบรับเป็นอย่างดีแล้ว ในปีนี้พื้นที่ 

ของบ้านจีนโบราณอายุกว่า 100 ปี ที่รู้จักกัน 

ในชื่อเดิมว่า บ้านนายฮวยจิ๋น เปิดประตูอีกครั้ง 

แล้วพาเราข้ามอนาคตไปยังกรุงเทพฯ ในปี 

ค.ศ. 2050 ซึ่งเป็นทั้งปีที่องค์การสหประชาชาติ 

ประกาศว่าจํานวนประชากรของโลกจะพุ่งขึ้นไป 

แตะที่ 9.7 พันล้านคน และเป็นปีที่งานวิจัยใน 

วารสาร Nature Communications คาดการณ์ 

ไว้ว่าประเทศไทยจะเป็นหนึ่งในพื้นที่ที่จะจมอยู่ 

ใต้นํ้ำ ผ่านนิทรรศการ Bangkok Sealandia 

โดย suMphat gallery ซึ่งผลงานออกแบบ 

ทั้ง 8 ชิ้น โดยนักออกแบบรุ่นใหม่14 คน 

ต่างนําเสนอแนวทางในการอยู่รอดของกรุงเทพฯ 

ภายใต้ช่วงเวลาที่นํ้ำแข็งขั้วโลกละลายไปหมด 

ตั้งแต่การคิดกับการบริหารจัดการทรัพยากร 

และนํ้ำใหม่ การจัดการกับอาหาร ไปจนถึง 

การนําเสนอโครงสร้างกึ่งชีวภาพที่วัสดุอย่างเม็ด 

พลาสติกรีไซเคิลทํางานร่วมกับธรรมชาติเพื่อหา 

ทางลดปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ 

However, if we come back to the 

Charoenkrung area, which is the main 

location of the event and the original 

creative district developed by the Creative 

Economy Agency, we find that not only 

do the designers collaborate with 

communities to develop projects, but 

this year, several event organizers also 

used historically significant sites and 

buildings to present their ideas. These 

projects imagined future possibilities, 

presented current developments, and 

reflected on the past. Three activities 

from three different areas show what 

“adapting” could look like according to 

different periods of time. 

The first area is Baan RealRare in Taladnoi. 

Last year, this area was open for everyone 

to visit for the first time as part of an 

exhibition called “belong.” This year, 

the site of a more than 100-year-old 

Chinese house, which is also known by 

its original name ‘Baan Nai Huay Jin,’ is 

open again and brings us to the future 

to see Bangkok in 2050 AD, which is 

the year that the United Nations has 

announced the world’s population will 

reach 9.7 billion, and the year in which 

the Nature Communications journal 

predicted that Thailand will be an 

underwater area. Eight projects by 

fourteen designers revealed how Bangkok 

can survive when the ice caps at the North 

and the South poles have disappeared 

by considering new food, water, and 

resource management systems, and by 

reducing carbon emissions through the 

recycling of materials like plastic granules. 

These were shown in the Bangkok Sealandia 

exhibition at the suMphat gallery. 

นิทรรศการ Bangkok Sealandia 

คิวเรตโดย suMphat gallery 

นําเสนอ 8 ผลงานออกแบบ 

เชิงคาดการณ์ (speculative 

design) จากนักออกแบบรุ่นใหม่ 

ชาวไทยที่มุ่งค้นหาแนวทาง 

การอยู่รอดของกรุงเทพฯ 

เมื่อเมืองหลวงแห่งนี ้ต้องจมน้ํา 

เพราะวิกฤตการณ์ที่เกิดจาก 

การเปลี่ยนแปลงของสภาพ 

ภูมิอากาศ (climate crisis) 

ในปี 2050 

Curated by suMphat gallery, 

Bangkok Sealandia’ presents 

eight speculative design 

projects by emerging Thai 

designers; proposing several 

solutions for the drowning 

Bangkok and its inhabitants 

to survive from climate 

crisis in the year 2050 

พื้นที่ถัดมาซึ่งเริ่มเปิดให้จัดกิจกรรมและได้รับ 

กระแสตอบรับที่ดีเช่นกันคือ“บ้านพักตํารวจนํ้ำ” 

ภายในซอยเจริญกรุง 36 ซึ่งในปีนี้สถาน 

เอกอัครราชทูตฝรั่งเศสประจําประเทศไทย 

(ซึ่งตั้งอยู่ฝั่งตรงข้ามกับพื้นที่จัดงาน)ได้เลือก 

นําผลงานบางส่วนจากโครงการ D17/20 Design 

in Southeast Asia มาจัดแสดง โดยระหว่าง 

ปี พ.ศ. 2560-2563 นักออกแบบชาวไทย 

อินโดนีเซีย และเวียดนาม 43 คน ตลอดจน 

ช่างฝีมือและผู้ผลิตในท้องถิ่น ได้ร่วมเวิร์คช็อป 

และทํางานกันในลักษณะ co-creation กับ 

นักออกแบบชาวฝรั่งเศส จนเกิดเป็นผลงานกว่า 

100 ชิ้น ที่แสดงให้เห็นถึงความสําคัญของการ 

ต่อยอดทักษะฝีมือท้องถิ่นและนําเสนอรูปแบบ 

การพัฒนาใหม่ๆ ให้กับผลิตภัณฑ์ ซึ่งช่วย 

สะท้อนแนวการปรับตัวและอยู่รอดของงาน 

The next area, which has just opened 

for activities, is the Marine Police Lodging 

in Soi Charoenkrung 36. This year, the 

Embassy of France in Thailand selected 

work from the D17/20 Design in Southeast 

Asia project to display . From 2017-2020, 

forty-three Thai, Indonesian, and 

Vietnamese designers, along with local 

craftsmen and manufacturers, attended 

the workshop and worked in a co-creation 

model with French designers to produce 

over 100 works that show the importance 

of developing local skills and new 

production methods. This process reflects 

how craft can adapt and survive in the 

present and in the future. Since the old 


Refocus Heritage

โครงการ D17/20 Design in 

Southeast Asia นําเสนอผลงาน 

ออกแบบกว่า 100 ชิ้น ซึ่งเกิด 

จากความร่วมมือกันระหว่าง 

นักออกแบบชาวฝรั่งเศส 

และนักออกแบบชาวไทย 

อินโดนีเซีย เวียดนาม ตลอดจน 

ช่างฝีมือท้องถิ่นจากแต่ละ 

ประเทศ 

‘D17/20 Design in 

Southeast Asia’ showcases 

more than 100 pieces of 

design objects resulted 

from the collaboration and 

co-creation between French 

designers and Thai, 

Indonesian, and Vietnamese 

designers as well as the 

local craftsmen from each 

country 

นิทรรศการภาพถ่าย “Hundred 

Years Between” โดย 

ท่านผู้หญิงสิริกิติยา เจนเซน 

จัดขึ้นเนื่องในวาระครบรอบ 

115 ปี ความสัมพันธ์ทาง 

การทูตระหว่างไทย-นอร์เวย์ 

นิทรรศการนี้เป็นกิจกรรม 

สุดท้ายที่ถูกจัดขึ้นภายในอาคาร 

ศุลกสถาน หรือโรงภาษีร้อย 

ชักสาม ก่อนที่อาคารจะปิดตัว 

ลงเพื่อบูรณะซ่อมแซมเป็น 

ระยะเวลาประมาณ 6 ปี 

‘Hundred Years Between,’ 

a photo exhibition by 

Thanphuying Sirikitiya 

Jensen celebrating the 

115th anniversary of 

diplomatic relations between 

Thailand and Norway. This 

exhibition is the last activity 

hosted in the Old Customs 

House before the built 

structure will be closed 

for about six years as it 

undergoes extensive 

renovationslocal craftsmen 

from each country 

หัตถศิลป์ในปัจจุบันและอนาคตได้เป็นอย่างดี 

ด้วยความที่โครงสร้างของบ้านพักตํารวจนํ้ำนั้น 

ไม่สามารถรองรับนํ้ำหนักได้มากเนื่องจาก 

อาคารเดิมมีอายุมาก ทําให้นิทรรศการนี้ 

สามารถรองรับให้คนขึ้นไปเข้าชมได้เพียงรอบละ 

ประมาณ 15 คนเท่านั้น จนทําให้มีคนต้อง 

ต่อคิวรอกันเป็นจํานวนมาก อย่างไรก็ตาม 

เป็นข่าวดีที่หลังจากการจัดแสดงภายในงาน 

Bangkok Design Week 2020 แล้ว ผลงาน 

ชิ้นต่างๆ จะถูกนําไปพัฒนาต่อเป็นนิทรรศการ 

หมุนเวียนที่ศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ 

(TCDC) ก่อนที่จะถูกนําไปจัดแสดงต่อที่เมือง 

ลิลล์ ประเทศฝรั่งเศส ในโอกาสที่เมืองลิลล์ได้ 

รับเลือกให้เป็นเมืองหลวงแห่งการออกแบบโลก 

(World Design Capital) ประจําปี 2020 

พื้นที่สุดท้ายซึ่งถือเป็นไฮไลท์หลักของงาน 

Bangkok Design Week ในปีนี้ คือนิทรรศการ 

Hundred Years Between ภายในพื้นที่อาคาร 

ศุลกสถาน หรือโรงภาษีร้อยชักสาม (หรือที่ 

รู้จักเป็นวงกว้างในอีกชื่อว่าสถานีดับเพลิงบางรัก) 

ซึ่งเป็นอาคารรูปแบบ Palladianism อายุ 136 ปี 

ที่ออกแบบโดยสถาปนิกชาวอิตาลี Joachim 

Grassi ในสมัยรัชกาลที่ 5 ความน่าสนใจของ 

นิทรรศการภาพถ่ายซึ่งจัดขึ้นในวาระครบรอบ 

115 ปี ความสัมพันธ์ทางการทูตระหว่าง 

ไทย-นอร์เวย์ พ.ศ. 2563 นี้ คือการที่ผู้เข้าชม 

จะได้เข้าไปมีส่วนร่วม “อ่าน” บทสนทนา 

ระหว่างท่านผู้หญิงฯ และรัชกาลที่ 5 ซึ่งได้ 

เดินทางไปยังสถานที่เดียวกันในระยะเวลาที่ 

ห่างกันกว่า 100 ปี ผ่านภาพภ่ายของภูมิทัศน์ 

ที่สะท้อนความเหมือนและต่างของปัจจุบัน 

ผ่านภาพบางส่วนจากอัลบั้ม “‘รูปทรงถ่าย 

เดือนหนึ่งในนอร์เวย์รัตนโกสินทรศก ๑๒๖” และ 

บางส่วนของเนื้อหาจากพระราชนิพนธ์“ไกลบ้าน” 

ที่แสดงให้เห็นช่วงเวลาของอดีตที่ถูกบันทึกไว้ 

และผ่านจดหมายจํานวน 4 ฉบับ ที่ท่านผู้หญิงฯ 

เขียนถึงรัชกาลที่ 5 ซึ่งบอกเล่าความสัมพันธ์ 

ระหว่างอดีตกับปัจจุบัน และระหว่างมนุษย์กับ 

ธรรมชาติได้อย่างน่าสนใจ 

structure of the Marine Police Lodging 

cannot support much weight, the exhibition 

could accommodate only about fifteen 

visitors per round, resulting in long 

queues. However, the good news is 

that after being displayed at Bangkok 

Design Week 2020, all the work will be 

developed into a traveling exhibition at 

Thailand Creative and Design Center 

(TCDC) before being displayed in Lille, 

France on the occasion of Lille being 

designated as a world design capital 

in 2020. 

The last area, which is the highlight of 

Bangkok Design Week 2020, is the 

exhibition called ‘Hundred Years Between,’ 

located on the site of the old Customs 

House (also widely known as the Bang Rak 

Fire Station). The 136-year-old building 

was designed by Italian architect Joachim 

Grassi in the Palladian style during the 

reign of King Rama V. The interesting 

part of this photography exhibition, 

which celebrates 115 years of diplomatic 

relations between Thailand and Norway, 

is that visitors can participate in “reading” 

the conversations between Lady 

Sirikittiya and King Rama V, who traveled 

to the same destination a hundred 

years earlier. This is displayed through 

photographs of the scenery that reflect 

similarities and differences between 

the past and the present. Examples of 

this comparison include parts of the 

album “Royal Photograph, One Month 

in Norway, Rattanakosin Era 126,” parts 

of the royal writing “Klai-Ban” that 

portrays the recorded story of the past, 

and four letters that Lady Sirikittiya 

wrote to King Rama V, which describe 


Refocus Heritage

องค์ประกอบต่างๆ ที่ถูกจัดแสดง ซึ่งได้ใจทิพย์ 

ใจดี มารับหน้าที่เป็นผู้กํากับศิลป์และออกแบบ 

นิทรรศการ และได้กนกพร นุชแสง จาก APLD 

มารับหน้าที่ออกแบบแสงสว่าง ทํางานร่วมกับ 

ร่องรอยของกาลเวลาที่เกิดขึ้นภายในอาคาร 

เป็นอย่างดี จนทําให้ตัวพื้นที่ทางสถาปัตยกรรม 

เองก็สามารถสร้างบทสนทนาอีกชุดหนึ่งขึ้นมา 

ร่วมพูดคุยกับผู้ชมได้อีกด้วย และเพราะความ 

เก่าแก่ของโครงสร้างอาคารจนทําให้พื้นที่แห่งนี้ 

จะเปิดให้เข้าชมเป็นครั้งสุดท้ายก่อนที่จะถูกปิด 

เพื่อทําการบูรณะเป็นเวลา 6 ปี ตั้งแต่ปลายเดือน 

กุมภาพันธ์ 2563 เป็นต้นไป ทําให้ Hundred 

Years Between นั้นสามารถรองรับผู้ชมได้เพียง 

รอบละประมาณ 20 คนเท่านั้น 

แม้ว่าในปีนี้เราจะได้เห็นความหลากหลายของ 

มุมมองที่มากขึ้นจากการจัดงาน รวมทั้งเริ่ม 

ได้เห็นรูปแบบของการนําเสนอเนื้อหาที่เกี่ยวข้อง 

กับการออกแบบและความคิดสร้างสรรค์ที่พัฒนา 

ไปในทางที่ดีขึ้น แต่ในขณะเดียวกันการกระจาย 

ตัวของพื้นที่กิจกรรมไปยังย่านต่างๆ ที่ในที่นี้ 

อาจจะดูมากเกินไปกว่าระยะเวลาที่มีอยู่เพียง 

ประมาณ 1 สัปดาห์เศษของการจัดงาน ก็ทําให้ 

นํ้ำเสียงของ Bangkok Design Week 2020 

ในปีนี้แผ่วลงกว่าเดิม เมื่อเทียบกับปีก่อนที่ 

ความคิดสร้างสรรค์ซึ่งกระจายตัวอยู่เพียงใน 

ย่านเจริญกรุงและตลาดน้อยนั้น ส่งเสียงได้เป็น 

อันหนึ่งอันเดียวกันกว่า การได้เห็นว่าจํานวน 

ของแนวความคิดและผลงานที่น่าติดตามเพิ่ม 

มากขึ้น ซึ่งแปรผันตรงกับจํานวนของผู้เข้าร่วม 

งานที่ให้ความสนใจในงานออกแบบมากขึ้นกว่า 

ในอดีตนั้นเป็นเรื่องดี เพราะนั่นได้สะท้อนให้ 

เห็นว่าความพยายามของ TCDC ที่ต้องจะสร้าง 

ความเข้าใจใน “งานออกแบบ” ให้มากขึ้นกับ 

สาธารณชนตลอด 10 กว่าปีที่ผ่านมานั้นเริ่ม 

สัมฤทธิผล ทว่าจํานวนที่มากขึ้นก็เป็นอีกความ 

ท้าทายใหม่ของหน่วยงานที่รับผิดชอบเช่นกัน 

ว่าจะทําอย่างไรจึงจะสามารถจัดการและส่งออก 

ข้อมูลที่มีนั้นให้ไปถึงผู้คนได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

ในยุคที่ข้อมูลจํานวนมหาศาลไหลบ่าอยู่รอบตัว 

หน้าที่ของผู้ถือครองข้อมูลซึ่งในกรณีนี้คือTCDC 

the relationships between past and 

present and human and nature in an 

interesting way. 

The elements displayed in the exhibition, 

which are organized by Jaitip Jaidee, 

the exhibition art director and designer, 

and Kanokporn Nuchsaeng, the director 

of APLD lighting design, are well-suited 

to the historical character of the building. 

This creates a kind of conversation 

between the architecture and the audience. 

Due to the age and condition of the 

building, ‘Hundred Years Between’ could 

only accommodate approximately 

twenty visitors per round, and immediately 

after the conclusion of Bangkok Design 

Week, it has been closed for renovation 

for six years. 

Although we can see more diverse 

perspectives from the event and more 

creative content and presentation 

formats , the distribution of activities 

across many areas over a week-long 

event can make Bangkok Design Week 

2020 seem a bit low-key. Last year, 

the creative output was concentrated 

within the area of Charoenkrung and 

Taladnoi, and it could communicate a 

more unified message, but seeing such 

a large increase in the number ideas, 

projects, and participants positively 

reflects the successful efforts of TCDC 

over the last ten years to make the public 

understand more about how design works. 

This increasing number has proven to be 

a challenge for participating institutions, 

especially in terms of how information 

is managed and conveyed to people 

effectively. 

แม้ว่าในปีนี้บรรยากาศภายใน 

ย่านตลาดน้อยจะดูคึกคักน้อย 

ลงกว่าปีก่อน เนื่องจากการ 

กระจายตัวของพื้นที่จัดกิจกรรม 

งานไปยังย่านต่างๆ ทั่วกรุงเทพฯ 

แต่กิจกรรม LnWปs:nาuIwaJ 

(เทพประทานเพลง) โดย 

Eyedropper Fill ที่เปลี่ยนพื้นที่ 

หน้าศาลเจ้าโรงเกือกประจํา 

ชุมชนตลาดน้อยให้กลายเป็น 

ลานคาราโอเกะนั้น สามารถ 

สร้างปฏิสัมพันธ์ระหว่างชาวบ้าน 

และผู้คนที่ผ่านไปมาได้อย่าง 

น่าสนใจเลยทีเดียว 

Despite the extension of 

this year’s venues to other 

parts of Bangkok which 

makes the vibe around 

Talad Noi neighborhood 

less vibrant than that of 

last year, how Eyedropper 

Fill’s ‘Thep Pra Than Pleng’ 

transforms the courtyard 

in front of Rong Kueak 

Shrine into a place for 

karaoke has introduced a 

fun and intriguing way to 

create interaction between 

the locals and the 

passersby 

และสํานักงานส่งเสริมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ 

(องค์การมหาชน) จึงอาจจะไม่ใช่เพียงนําเสนอ 

หรือส่งต่อองค์ความรู้ที่มีอยู่อีกต่อไปแต่ยังควร 

จะต้องหาวิธีการจัดการและคัดสรรเนื้อหานั้นๆ 

ให้อยู่ในรูปแบบและปริมาณที่เหมาะสมกับ 

ศักยภาพของแต่ละบุคคล เพื่อที่เขาเหล่านั้นจะ 

สามารถปรับตัว อยู่รอด และเติบโต ได้อย่างที่ 

ตั้งจุดหมายไว้ 

In this era of abundant information, 

the responsibility of the information 

providers—in this case, TCDC and the 

Creative Economy Agency—is not only 

to present or distribute knowledge 

anymore, but also to manage and select 

appropriate formats and platforms so 

people can adapt, survive, and grow 

according to the event’s objectives. 


Refocus Heritage

INTERVIEW 

A Talk with Master: 

Assoc. Prof. Vivat Temiyabandha 

ASA CREW ได้รับเกียรติเข้าไปพูดคุยกับรองศาสตราจารย์วิวัฒน์เตมียพันธ์ หรือ อาจารย์จิ๋ว 

บรมครูท่านหนึ่งของวงวิชาการสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นในบ้านเรา ว่าด้วยเรื่องมรดกทางวัฒนธรรม 

และภูมิปัญญาพื้นบ้านของไทย 

Text: กฤษณะพล วัฒนวันยู / Kisnaphol Wattanawanyoo 

Photo: ชนิภา เต็มพร้อม / Chanipa Temprom 

_ด้วยประสบการณ์การสอนหนังสือและการทำวิจัย 

อยากให้อาจารย์ช่วยสะท้อนถึงวงการสถาปัตยกรรม 

พื้นถิ่นในแง่ที่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมหรือภูมิปัญญา 

ของไทย 

เริ่มว่าชีวิตชาวบ้านเป็นชีวิตที่ไม่ซับซ้อนชาวนาเลี้ยงตัวเอง 

พึ่งพาตัวเองได้ สร้างสภาพแวดล้อมเป็นหมู่บ้าน ที่พัก 

อาศัยของเขาโดยอาศัยประสบการณ์ที่ได้รับการถ่ายทอด 

มาจากบรรพบุรุษ ไม่ใช่อยู่ดีๆ ก็มีความรู้เอง ในสังคม 

ยุคนั้นพอเกิดมาแล้วก็ได้เรียนรู้ถึงการดํารงชีวิตเพื่อ 

เอาตัวรอดจากสภาพแวดล้อมและความรู้จากบรรพบุรุษ 

ที่ทิ้งไว้ให้ เพราะฉะนั้นเวลาเรารับความรู้หนึ่งมาจาก 

บรรพบุรุษเท่ากับเรารับมรดกมา แต่เราไม่รู้ว่าเป็นมรดก 

เราพูดภาษาไทยได้ ทําอาหารไทย แต่ไม่มีสํานึกรับรู้ 

เราไม่รู้คุณค่าแต่สามารถดํารงอยู่ได้ด้วยความรู้ที่ได้รับมา 

จากบรรพบุรุษ ตั้งแต่ความรู้เรื่องสภาพแวดล้อม ปรับตัว 

ให้เข้ากับสภาพแวดล้อม 

สมัยก่อนที่เราดํารงชีวิตอยู่ได้นั้นเรายังไม่ได้รับการศึกษา 

แบบสมัยใหม่ การศึกษาแบบสมัยใหม่เข้ามาก็ต่อเมื่อเรา 

ติดต่อตะวันตกซึ่งเข้มข้นขึ้นในสมัย ร.5 ที่ปรับเปลี่ยนสู่ 

ความเป็นสากล ทําให้มีการส่งนักเรียนไปเรียนเมืองนอกกัน 

พอไปเรียนเมืองนอก พื้นฐานความรู้แบบที่เราเคยซึมซับ 

ในชีวิตประจําวันเราก็ไม่นับว่าเป็นความรู้ ไปเจอของ 

แปลกใหม่อย่างความรู้ทางวิทยาศาสตร์ ก็คิดว่าเป็นความรู้ 

ที่มีความสําคัญต่อการเปลี่ยนแปลงทัศนคติ พอกลับมา 

เขาก็จึงปรับเปลี่ยนกระบวนการให้การรับความรู้เป็นการ 

รับจากตํารา แต่ความรู้ที่มีอยู่เดิมก่อนที่จะมีการศึกษานั้น 

ก็ช่วยให้บรรพบุรุษดํารงชีวิตอยู่ได้ในสภาพแวดล้อม ไม่ใช่ 

รับความรู้มาจากบรรพุบุรุษของตนอย่างเดียวนะ แต่มีการ 

ปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมกับการดํารงชีวิตของตน คือ 

ความรู้ที่ได้รับจากสมาชิกในครอบครัวและหมู่บ้าน ตามพ่อ 

ตามแม่ไป ผู้หญิงเรียนรู้เรื่องการทําครัว การทอผ้า 

การจัดระเบียบของบ้านให้เรียบร้อย ผู้ชายต้องทํางานหนัก 

ลงไร่ไถนา ฤดูกาลเก็บเกี่ยวก็ไปช่วยกันเก็บเกี่ยว เวลา 

เก็บเกี่ยวประสบการณ์ที่ตามผู้ใหญ่ไปก็ทําให้เริ่มเห็นสิ่งใด 

เป็นประโยชน์ ความรู้เหล่านี้ถือเป็นมรดกแต่ไม่ได้รับ 

การถ่ายทอดอย่างเป็นระบบ ซึ่งเป็นความรู้ที่ฝังลึกและ 

ถูกสร้างขึ้นเพื่อให้สังคมดูแลตัวเองให้ได้พอมีประสบการณ์ 

ขึ้นมาเราก็สามารถพลิกผันได้ อย่างไรก็ตาม ความรู้เดิมนี้ 

ก็จําเป็นต้องถูกปรับให้เข้ากับความรู้สมัยใหม่ เช่น 

วิทยาศาสตร์ เพื่อเข้าสู่ระบบอุตสาหกรรม เพราะความรู้ 

ของเราเป็นความรู้ทางเกษตรกรรม ความรู้เพื่อการดํารงชีพ 

แต่ที่ผ่านมาเราไม่นับว่ามันเป็นความรู้ เช่น ชาวนา ซึ่ง 

เขาเลี้ยงเรานะ เขาเข้าโรงเรียนหรือเปล่า แต่ทําไมเขา 

รู้ว่าเมื่อไหร่ควรจะไถนา ควรจะฝึกให้ควายไถนาอย่างไร 

จะพยากรณ์ฤดูกาลอย่างไรว่าเมื่อไหร่ฝนจะมา เข้าใจ 

สิ่งแวดล้อมที่อยู่ใกล้ตัว หาทรัพยากรธรรมชาติที่เป็น 

ประโยชน์มาช่วยในการดํารงชีพโดยตรง 

แต่ความรู้ทางวิทยาศาสตร์เป็นความรู้ที่เปลี่ยนสถานะ 

ของสังคมจากระบบเกษตรกรรมสู่ระบบอุตสาหกรรม 

มันก็เป็นอาชีพแต่เป็นอาชีพจากภายนอกที่สังคมไทยรับ 

เอามา มันจึงเป็นคนละความรู้กัน ผู้ที่ไปเรียนเมืองนอก 

มา กลับมาเขาก็มาวางหลักสูตร ต้องเรียนเรขาคณิต 

พีชคณิต ตรีโกณ ต้องเรียนภาษา ถามว่าความรู้พวกนี้ 

เรียนไปแล้วเราเอากลับมาดํารงชีวิตแบบชาวบ้านได้ไหม 

มันดํารงอยู่ไม่ได้ ฉะนั้นเราควรต้องรู้จักนําเอาความรู้ 

แบบสมัยใหม่มาปรับเปลี่ยนการดํารงชีพ เพื่อเปลี่ยน 

สถานภาพของความรู้แบบบรรพบุรุษมาเป็นความรู้สากล 


Refocus Heritage

แต่เกษตรกรสมัยก่อน อย่างชาวสวนทุเรียน 

เขาไม่ได้เรียนหนังสือ แต่ทําไมเขาสามารถ 

พัฒนาพันธุ์ผลไม้ได้หลากหลาย ถ้าเราดู 

ประวัติของพระยาภาสกรวงศ์ ท่านบันทึกไว้ 

เรื่องการทําสวนทํานาว่ากรุงเทพฯ-ฝั่งธน 

สามารถพัฒนาพันธุ์ข้าวพันธุ์ทุเรียนได้หลาย 

สายพันธุ์ ปัจจุบันความรู้พวกนี้อยู่ในม.เกษตร 

แต่ชาวบ้านก็ยังรู้อย่างข้าวหอมมะลิที่กลายเป็น 

พันธุ์ข้าวระดับโลก ถามว่าใครไปช่วยเขา 

เขาได้ความรู้มาจากไหน ก็มรดกจากบรรพบุรุษ 

ทั้งนั้น ต้องเข้าใจนะว่าความรู้เดิมเป็นความรู้ 

ในระบบหนึ่ง เป็นความรู้เพื่อการดํารงชีพ 

รู้จักสภาพแวดล้อม พึ่งพาตนเอง แตกต่าง 

จากความรู้ทางชีววิทยา มันคนละระบบกัน 

แต่ถ้าไม่ได้รับความรู้แบบสมัยใหม่หรือแบบ 

สากลเราก็อยู่แบบชาวเขา อยู่แบบประเทศที่ 

ไม่ได้ติดต่อกับใครซึ่งไม่มีแล้ว เพราะตอนนี้ 

โลกเป็นสากล ความรู้ต่างๆ มีการแลกเปลี่ยนกัน 

แต่การแลกเปลี่ยนนี้ถ้าเราไม่เฉลียวใจทัน 

มันจะกลายเป็นการปฏิเสธความรู้เดิมและ 

ไม่ได้พัฒนาต่อไป 

_เราจะผสมผสานความรู้สมัยใหม่และ 

ภูมิปัญญาดั้งเดิมได้อย่างไร 

ความรู้ที่เป็นวิทยาศาสตร์หรือสากลที่มีความ 

ซับซ้อน ละเอียดอ่อน ถ้าเข้าใจธรรมชาติและ 

สามารถแปรทรัพยากรธรรมชาติที่ความรู้ 

เดิมไม่สามารถจะปรับเปลี่ยนได้เข้าสู่ระบบ 

อุตสาหกรรม มันจะกลายเป็นความรู้อีก 

ระดับหนึ่ง แต่มันก็ยาก และการปฏิวัติ 

อุตสาหกรรมตอนนี้ถึงยุคดิจิทัลแล้ว ตั้งรับกัน 

ทันหรือเปล่า ตั้งรับคือใช้เป็นแล้วเปลี่ยนวิธีคิด 

แล้วถามว่าเราใช้เป็นหรือเปล่า ทุกวันนี้ต้อง 

พกโทรศัพท์ มันมีประโยชน์ แต่ขณะเดียวกัน 

มันก็ลวงโลก ฉะนั้นความรู้อะไรก็ตามที่เกิดขึ้น 

ใหม่ เราต้องรู้ทัน มีสติว่าอะไรเป็นประโยชน์ 

อะไรไม่เป็นประโยชน์ ประโยชน์คือทําให้เรา 

สามารถกลับไปหาความรู้ในอดีตที่ทําให้เรา 

ดํารงชีพอยู่ได้โดยไม่ต้องพึ่งพาคนอื่น แต่ 

ตอนนี้เราต้องพึ่งพาคนอื่นไปหมด ในยุค 

ดิจิทัลข้อมูลต่างๆ มันถาโถมมา ถามว่าเรา 

จะวางตัวอยู่ตรงไหน แล้วความรู้ที่เป็นมรดก 

ดั้งเดิมหายไปหมดเลย ยกตัวอย่างความรู้ 

ทางการเกษตรที่เราสามารถพัฒนาพันธุ์พืชต่างๆ 

ได้ก่อนที่ความรู้แบบสมัยใหม่จะเข้ามาลองคิดดู 

ว่าถ้าเกิดวิกฤตการณ์ขึ้นมาในเมือง คนเมือง 

ตายกันหมดเพราะไม่รู้จะหากินอย่างไร 

ความรู้ทุกอย่างมีประโยชน์ทั้งสิ้น แต่ถ้าเรา 

มีสติเราจะรู้ว่าความรู้เรามีอยู่เราต้องไม่ปฏิเสธ 

มันเป็นมรดกของมนุษยชาติ ความรู้แบบ 

สมัยใหม่ก็มีประโยชน์สามารถยกระดับ 

ปรับเปลี่ยนชีวิตคนเราไปอีกขั้นหนึ่ง แต่ 

ความรู้เดิมกลับหายทั้งๆ ที่มันสามารถเลี้ยง 

เราได้ ฉะนั้นเมื่อเรารับมาเราต้องมีสติเท่าทัน 

ยกตัวอย่างประเทศจีน เขาก็ทิ้งความรู้เดิม 

ไปรับความรู้แบบสมัยใหม่เหมือนกัน ถูก 

จิตสํานึกแบบวิทยาศาสตร์ครอบงําอยู่พักหนึ่ง 

แต่ปัจจุบันกลับมาสนใจการดํารงชีพแบบ 

ดั้งเดิม อนุรักษ์ป่าไม้ ชาวบ้านรู้จักหาพืชป่า 

มีการรื้อฟื้นปรัชญาขงจื๊อ กลับไปหาความรู้ 

ท้องถิ่นที่เป็นของตัวเองแท้ๆ ความรู้เดิมกับ 

ความรู้แบบสมัยใหม่จึงมาบรรจบกัน 

ที่ภูเก็ตมีลุงที่จักสานเป็นในอดีตผู้ชายก็จักสาน 

ได้ เราจะเอาความรู้เรื่องการจักสานนี้กลับ 

มาได้อย่างไร มันจะเป็นประโยชน์ไหมกับ 

การพัฒนาชาวบ้านให้สามารถนําภูมิปัญญา 

มรดกมาอยู่กับโลกสากล และโลกสากล 

ยอมรับด้วย จะเชื่อมต่อตรงนี้ได้อย่างไร 

ยกตัวอย่างว่าสังคมปัจจุบันนี้เริ่มปฏิเสธ 

ถุงพลาสติก ที่ทางเหนือก็มี packaging 

ที่เป็นกระดาษ มีไผ่ที่เอามาทําจักสานได้ 

อันนี้สามารถสร้างเศรษฐกิจในชุมชนได้ 

มันต้องการเชื่อมโยงความรู้ระหว่างความรู้ 

เดิมกับแบบสมัยใหม่ที่จะช่วยให้พัฒนาเข้าสู่ 

ชีวิตประจําวันให้เป็นประโยชน์ 

ทีนี้ถ้าเรารู้แล้วว่าความรู้แบบสมัยใหม่มีประโยชน์ 

ก็ต้องรู้จักใช้ให้เหมาะกับสถานการณ์ เช่น 

ใช้สนับสนุนความรู้เดิมในส่วนที่ความรู้เดิม 

อาจจะไปไม่ถึง อย่างการกลับมาสู่เศรษฐกิจ 

แบบพอเพียง ทําไมกลับมาสู่เศรษฐกิจพอ 

เพียงล่ะ ทําไมไม่ก้าวหน้าสู่ระบบอุตสาหกรรม 

ก้าวหน้าได้แต่เราต้องเท่าทันระบบอุตสาหกรรม 

อะไรเป็นอุตสาหกรรมเราต้องเรียนรู้ แต่พอ 

เรียนรู้แล้วต้องทําให้ระบบอุตสาหกรรม 

เอื้อประโยชน์ต่อคนในท้องถิ่น ให้เขาสามารถ 

นําระบบอุตสาหกรรมมาเอื้อประโยชน์ภูมิปัญญา 

ท้องถิ่น ความรู้ทุกอย่างเป็นประสบการณ์ 

ในการที่มนุษย์เข้าใจธรรมชาติในแง่มุมหรือ 

เงื่อนไขหนึ่ง แต่ความรู้ไหนที่จะแปรทรัพยากร 

ธรรมชาติให้ได้ประโยชน์มากที่สุด นี่คือ 

ระบบอุตสาหกรรมมันนําเรา 

_ถ้ามองใกล้ตัวเราทั้งในวงวิชาการและ 

วงวิชาชีพอาจารย์คิดว่าองค์ความรู้ทาง 

สถาปัตยกรรมอยู่ในขั้นวิกฤตไหม 

อย่าเพิ่งพูดถึงวิกฤต คอนโดฯ ขึ้นเต็มบ้าน 

เต็มเมือง ในชนบทชาวบ้านเปลี่ยนบ้านกัน 

หมดแล้ว มันไม่ใช่เรื่องของวิกฤต มันเป็น 

เรื่องของความเปลี่ยนแปลงของสังคม แต่คน 

ที่มีสํานึกแล้วควรกลับมาดูงานสถาปัตยกรรม 

พื้นถิ่นเพราะถือว่าเป็นประโยชน์ เป็นประโยชน์ 

อย่างไร ตอนนี้ช่างไม่มีแล้ว ช่างไม้หายไปหมด 

จะรู้อะไรก็ไม่รู้อะไรจริง เมทัลชีท กระจก 

มาแล้ว แต่เพราะเราไม่ได้ทํางานไม้ ถ้าเรา 

เข้าใจงานไม้จริงๆ ระหว่างรัฐกับประชาชน 

จะรู้ว่าการปลูกสร้างนั้นไม้มีส่วนสําคัญ แล้ว 

จะสามารถวางแผนได้ ปลูกป่าเศรษฐกิจได้ 

ถึงกลับมาพูดเรื่องเศรษฐกิจพอเพียง ไม่พึ่งพา 

ข้างนอก เรื่องปราชญ์ชาวบ้านตอนนี้ยังไม่ 

ชัดเจนแต่ก็มีการเริ่มหันกลับมา ความรู้ทาง 

วิทยาศาสตร์มีประโยชน์แต่ผลกระทบมันร้ายแรง 

ตั้งรับไม่ทัน เปลี่ยนแปลงเร็ว เปลี่ยนแปลง 

เร็วเพราะอะไร เพราะตกอยู่ในมือนายทุน 

ต้องการให้เราเสพมากๆ อุตสาหกรรมเป็น 

ระบบที่ผลิตให้เราใช้ เราต้องพึ่งมัน อย่างใน 

ประเทศอินเดีย คนอินเดียแท้ๆ เขาเห็นว่าต้อง 

ASA CREW 21 20 21 

Refocus Heritage

พึ่งพาตนเองให้มากที่สุด และไม่ใช่ปฏิเสธความรู้ข้างนอก 

แต่ต้องมีการคัดสรร ตอนนี้เราไม่มีการคัดสรร ป่าเรา 

หมดแล้ว 

เอาเข้าจริงๆ ลองดูว่าตอนนี้อะไรที่ทําลายโลก อุตสาหกรรม 

คนที่ใช้อุตสาหกรรมไม่มีจริยธรรม ไม่มีความเป็นธรรม 

ต่อคนอื่น ไม่มีความเท่าเทียม อย่าดิจิทัลเราติดมัน 

ทําอย่างไรล่ะ ไม่มีดิจิทัลอยู่ได้ไหม คนที่ใช้ดิจิทัลอยู่ 

ไม่ได้แล้ว สลับซับซ้อนนะ จะอยู่อย่างไร อยู่ให้ไม่ทําลาย 

สภาพแวดล้อม เรื่องผลกระทบต่อสภาพแวดล้อมทําให้ 

มนุษย์กลับมาสนใจเรื่องความยั่งยืนพึ่งตนเอง แต่พึ่งตนเอง 

อย่างไร ไม่ใช่แบบเก่าแล้ว สมัยก่อนปลูกเรือนเครื่อง 

ผูกวันเดียวเสร็จ สมัยนี้ก็เหมือนกันแต่เอาสังกะสีมาปะๆ 

เมื่อก่อนมีการปลูกไผ่ใช้กันในหมู่บ้าน ก็อยู่กันมาไม่เห็น 

อดตาย สังคมพัฒนามาถึงตรงนี้มันต้องหาทางเลือกเพื่อ 

สงวนรักษาสภาพแวดล้อมให้ยังคงอยู่แล้วเกิดการหมุนเวียน 

ใช้ไม่หมด 

เรารู้ไม่เท่าทันอะไรเพราะโลกเปลี่ยนแปลงเร็วนักวิทยาศาสตร์ 

กับนักเศรษฐศาสตร์เขาร่วมมือกันเอากระบวนการวิทยาศาสตร์ 

เข้ามาสู่เศรษฐกิจ ผูกขาดสินค้า เราต้องพึ่งพาเขาไปหมด 

ยุคดิจิทัล อย่างที่ชูมาร์กเกอร์พูดไว้ เราต้องพึ่งพาตนเอง 

แต่จะปฏิเสธอุตสาหกรรมอย่างไร อุตสาหกรรมผลิตของ 

ให้เราใช้ สร้างความต้องการใหม่ๆ เรื่อยๆ ยั่วยุให้เรา 

ซื้อทั้งนั้น อุตสาหกรรมอยู่ได้เพราะมันเปลี่ยนโมเดล 

ให้ดีกว่าเก่าเรื่อยๆ ให้ทิ้งของเก่า เวลาใช้แล้วชํารุด 

เราต้องซื้อใหม่ แต่มันดีจริงๆ อย่างตู้เย็น ความรู้เดิม 

ใช้ได้หรือเปล่าล่ะ 

พูดลําบาก ผมไม่มีคําตอบ แต่ผมมีโอกาสได้รู้จักอดีต 

เรียนรู้อดีต ภูมิใจในอดีต เกิดมาแล้วเราควรเรียนรู้ 

ประวัติศาสตร์ทั้งที่เป็นของเราและสากล บทเรียน 

ประวัติศาสตร์สอนอะไรไว้บ้าง แล้วบทเรียนมีทั้งเลวร้าย 

มีทั้งนําไปสู่ความเจริญงอกงาม เวลาเกิดสงครามเห็นไหม 

เอาเปรียบกันทั้งนั้น เอาเปรียบกันทางทรัพยากร แล้ว 

อุตสาหกรรมก็ทําลายธรรมชาติ ถลุงกัน เรารู้เราเห็น 

หมด แต่เราไม่รู้ว่าอะไรดีอะไรไม่ดี อยู่ไปวันๆ ได้กิน 

ได้สนุก ได้ฟังเพลง แต่ยุคสมัยแต่ละยุคสร้างค่านิยม 

ไม่เหมือนกัน แต่ละคนอยู่ในยุคสมัยไหนก็มีค่านิยมแบบนั้น 

ไม่หันกลับมาเห็นคุณค่าอดีต ก็เลยอยู่ไปวันๆ 

_แล้วตอนนี้ ความคิดความอ่านของนักศึกษายุคใหม่ 

เป็นอย่างไรบ้าง 

นักศึกษายุคใหม่ก็เรียนรู้การออกแบบนี่ล่ะ แต่การศึกษา 

ทุกวันนี้ถูกสากลครอบงําหมด ไม่ใช่ไม่ดี มันก็ดี นักศึกษา 

เราออกแบบได้ทันโลกเลย แต่ไปออกแบบให้ชาวบ้านแล้ว 

เขาอยู่ไม่ได้และเกินฐานะเขา จริงๆ แล้วการออกแบบ 

มีหลายระดับ ซูเปอร์มาร์เก็ตขนาดใหญ่ ตลาดแบบเก่า 

ซึ่งตอนนี้ตายแล้ว เพราะของใหม่ต้องดีกว่าของเดิม 

แต่บางอย่างบรรยากาศเดิมหายไปก็อยากจะได้บรรยากาศ 

เดิมกลับมาอีก เพราะอะไร เพราะแบบเดิมๆ เป็นอัตลักษณ์ 

ที่สากลให้ไม่ได้ แต่จะเอาอัตลักษณ์ตรงไหนล่ะ ฉะนั้น 

ประวัติศาสตร์ต้องรู้ แต่รู้แล้วนํามาเป็นประโยชน์ต่อ 

ปัจจุบัน 

ผมออกทริปกับนักศึกษาไปเมืองแพร่ ไปคุ้มเจ้าหลวง 

เมืองแพร่ที่เขาสร้างแบบโคโลเนียล ตอนที่นั่นสร้างเสร็จ 

เขาให้กวีตาบอดเขียนบทกวีพรรณนาประตูหน้าต่าง ใช้ 

คําไพเราะมาก ทําไมคนรุ่นหลังไม่ได้เสพรสแบบนี้ แต่ 

ความเป็นสากลมีเสน่ห์ มีความรวดเร็ว ปรุงให้เสร็จสรรพ 

แต่มรดกของเราสามารถทําให้ดีได้ เช่น เครื่องจักสาน 

ผ้า อาจจะกลับมาได้อีกแต่ไม่มีใครโปรโมต เราจะเอา 

ผ้ากลับมาสู่ชีวิตปัจจุบันได้อย่างไร 

การศึกษาของเราเป็นอย่างไร ก็เป็นสากลนี่ล่ะ ฐานราก 

ก็เป็นสากลแล้ว ออกแบบก็เป็นสากล แต่สถาปนิกนั้น 

พอจะออกแบบให้ชาวบ้าน แก้ปัญหาสลัมได้หรือเปล่า 

เอาเข้าจริงๆ housing สําคัญมาก แต่ไม่ค่อยมีใครรับผิดชอบ 

ทําแต่คอนโดฯ กันหมด คลองลาดพร้าวอยู่ดีๆ ก็ไล่ 

ชาวบ้านแล้วสร้างให้เขาใหม่ อย่าลืมว่าสลัมต้องอยู่ในเมือง 

ไม่มีสลัมใครจะเป็นแรงงานให้กับเมือง 

_อาจารย์มีคำแนะนำอะไรจะฝากถึงสถาปนิก นักศึกษารุ่นใหม่ไหมครับ 

สถาปนิกไทยไม่ปฏิเสธว่าเป็นสากลไปแล้ว แต่ทําอย่างไรเอาความรู้สากลมาหาภูมิปัญญา 

ดั้งเดิมว่ามันอยู่ตรงไหนบ้าง แล้วพอเข้าไปถึงแล้วจะรักษาไว้ได้อย่างไร มี 2 อย่าง คือสืบเนื่อง 

กับอนุรักษ์สิ่งที่บรรพบุรุษทิ้งไว้ให้เรา ก็อย่าไปเปลี่ยนแปลง ชาวบ้านระดับล่างเราเข้าใจเขา 

หรือเปล่า ที่สําคัญคนระดับล่างที่อยู่ในกรุงเทพฯ จะทําอย่างไรให้เขามีที่อยู่อาศัยที่ดี ที่เขามา 

รุกลํ้ำเพราะเขาอยู่ที่ชนบทไม่ได้ เมืองที่ดีเขาจะมีสํานึกว่าจะช่วยเหลือคนเหล่านี้อย่างไร มี 

การกระจายรายได้ แต่บ้านเรายังมีสลัมอยู่ เป็นเรื่องที่เราต้องรับผิดชอบ มันเป็นความเป็น 

ความตายของคน ที่สําคัญ เมืองขยายไปเรื่อยๆ ที่นาก็หมด แล้วชาวนาจะไปอยู่ไหน 

เสียดายที่คนรุ่นใหม่ไม่ได้เห็นมรดกสําคัญของอดีตและไม่ซาบซึ้ง พอไม่ซาบซึ้งก็เลยไม่มี 

ความภูมิใจในชาติ อย่างเช่น ประเทศจีนที่ได้ยกตัวอย่างไปก่อนนี้ เขายังหันกลับมา พยายาม 

เชื่อมโยงอดีต ปัจจุบัน อนาคต ด้วยความรู้เท่าทัน จะเป็นอย่างไรไม่ทราบ ไม่มีคําตอบ แต่ 

เขาเริ่มหยั่งเห็นคุณค่าทางวัฒนธรรม ต้องเรียนรู้ซึมซับ ผมคิดว่าใครที่เรียนสถาปัตยกรรมไทย 

จะไม่มีอาชีพถ้าไม่สามารถพลิกผันเข้าสู่สากล ต่างกับที่ถ้าเรียนสากลจะพลิกผันเข้าสู่ความ 

เป็นไทยได้ง่ายกว่า ผมคิดอย่างนี้ เราทําได้ แต่เราไม่เห็นคุณค่า 


Refocus Heritage

INTERVIEW 

INTERVIEW 

A Talk with 

Pongkwan S. Lassus: 

Refocus Heritage 

ASA CREW มีโอกาสได้สนทนากับคุณปองขวัญ สุขวัฒนา ลาซูส ว่าด้วยการอนุรักษ์ 

ศิลปสถาปัตยกรรม และพูดคุยถึงการทํางานที่ผ่านมาทั้งในส่วนที่เกี่ยวข้องกับงานของสมาคม 

สถาปนิกสยามฯ และองค์กรด้านการอนุรักษ์อื่นๆ ทําให้เห็นภาพรวมของพัฒนาการและ 

แนวโน้มในอนาคตของงานอนุรักษ์ในบ้านเรา 

Text: กฤษณะพล วัฒนวันยู / Kisnaphol Wattanawanyoo 


_ก่อนอื่น อยากให้ช่วยเล่าถึงพัฒนาการของงานอนุรักษ์ ช่วงที่ผ่านมาก่อนหน้านี้ซึ่งมีการจัดทําโครงการคัดเลือกรางวัล 

ในภาพรวมในช่วงที่ผ่านมา 

อนุรักษ์ดีเด่นเป็นหลัก คือมีการจัดทําโครงการประเมิน 

ตั้งแต่มีการก่อตั้งกรรมาธิการอนุรักษ์ ภายใต้สมาคมสถาปนิก สถานภาพรางวัลอนุรักษ์ดีเด่นที่ได้จัดให้มีการคัดเลือกมา 

สยามฯ มาตั้งแต่ พ.ศ. 2511 น่าจะแบ่งได้ตามลักษณะการ ครบ 20 ปี โครงการต้องใช้บุคลากรมากจึงเป็นโอกาส 

ทํางานแบบกว้างๆ เป็น 3 ยุค ในยุคแรกซึ่งเป็นยุคบุกเบิก สร้างคนรุ่นใหม่ให้มาสนใจงานด้านอนุรักษ์มากขึ้น มีการ 

ก็ต้องเริ่มจากการให้ความรู้กับทั้งภาครัฐและเอกชนถึงความ ปรับเกณฑ์การคัดเลือกรางวัลอนุรักษ์ดีเด่นและจัดทําหนังสือ 

สําคัญอย่างยิ่งยวดของการอนุรักษ์ เป็นการทํางานเชิงรุก เพื่อรวบรวมผลงานอาคารที่ได้รับรางวัลมาตลอด 20 ปี 

และองค์กรนี้เป็นองค์กรแรกในประเทศไทยที่ทําเรื่องการ โดยที่ตัวเราเป็นบรรณาธิการ ในปีต่อๆ มาจึงได้มีการจัด 

อนุรักษ์ทั้งทางศิลปกรรมซึ่งรวมถึงงานสถาปัตยกรรมรวมไป ระบบการเก็บข้อมูลอาคารรางวัลอนุรักษ์ดีเด่นอย่างเป็น 

ถึงเรื่องสิ่งแวดล้อม ในยุคต่อมามีการทําโครงการคัดเลือก ระบบเพื่อนําไปใช้จัดนิทรรศการและทําหนังสือได้เลยเมื่อพร้อม 

รางวัลอนุรักษ์ฯ ดีเด่น ก็จะเน้นไปในเรื่องการเชิดชูผู้ที่อนุรักษ์ ต่อมาในปี พ.ศ. 2559-2551 ได้มีโอกาสรับตําแหน่งเป็น 

มรดกของตนเพื่อส่วนรวม และเป็นช่วงที่การอนุรักษ์เริ่ม ประธานกรรมาธิการอนุรักษ์ฯ ก็เลยจัดทําโครงการต่อยอด 

เป็นที่รู้จักมากขึ้น และมีกระแสการอนุรักษ์ที่ดีในสังคม การเก็บองค์ความรู้ทางมรดกสถาปัตยกรรมโดยทําdatabase 

ในยุคหลังก็จะเริ่มมามุ่งเน้นในเรื่องการอนุรักษ์มรดก ของข้อมูลอาคารรางวัลอนุรักษ์ดีเด่น อาคารควรค่าแก่ 

สถาปัตยกรรมชุมชน วิถีชีวิต มรดกพื้นถิ่น และมรดก การอนุรักษ์ และบุคลากรด้านการอนุรักษ์เก็บไว้ในเว็บไซต์ 

สถาปัตยกรรมระดับท้องถิ่นที่มีคุณค่าแต่ไม่ได้รับการคุ้มครอง ของสมาคมฯ ที่ทุกคนสามารถมาสืบค้นได้ แต่เสียดายที่ 

ทางกฎหมายและมีความเสี่ยงต่อการถูกไล่รื้อ โดยเฉพาะ ช่วงต่อมามีการปรับปรุงเว็บไซต์ของสมาคมฯจนข้อมูลเหล่านี้ 

ในเขตเมืองที่การพัฒนาโดยไม่คํานึงถึงมรดกเหล่านี้มาคุกคาม หายไป ในช่วงนั้นเป็นช่วงที่ใกล้ครบรอบ 40 ปี ของ 

จึงเกิดงานเชิงรุกขึ้นอีกในการทํางานร่วมกับคนในชุมชน กรรมาธิการอนุรักษ์ ซึ่งจะมาถึงในปี พ.ศ. 2551 จึงได้เกิด 

เพื่อปกป้องมรดกและเริ่มต้องมีโครงการสร้างคนรุ่นใหม่ แนวคิดที่จะจัดทําโครงการใหม่ๆ ให้เกิดขึ้นเพื่อฉลอง 40 ปี 

ให้มีความตระหนักถึงคุณค่าของมรดก และทํางานร่วมกัน ขณะนั้นนายกสมาคมฯ คุณสิน พงษ์หาญยุทธ ให้การสนับสนุน 

เป็นเครือข่ายกับภาคส่วนต่างๆ 

อย่างเต็มที่ จึงตั้งกรรมาธิการขึ้นมา 10 คน ใครอยากทํา 

อะไรเสนอมา และเราดีเฟนด์งบให้ อย่างหนึ่งคือ Vernadoc 

_แล้วการทำงานในช่วงประมาณ 20 ปีที่ผ่านมา อ.ตุ๊ก (ผศ.สุดจิต (เศวตจินดา) สนั่นไหว) ไปประชุม 

เป็นอย่างไรบ้าง 

ICOMOS CIAV (คณะกรรมการวิชาการว่าด้วยสถาปัตย- 

กรรมพื้นถิ่น) พอดี มีการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้เรื่องค่าย 

ได้เริ่มเข้ามาทํางานในกรรมาธิการอนุรักษ์ฯ สมาคมสถาปนิก 

เขียนแบบมรดกสถาปัตยกรรมด้วยวิธี Vernadoc จาก 

สยามฯ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2545 สมัยที่ดร.วีระพันธุ์ ชินวัตร 

อาจารย์จากมหาวิทยาลัยเฮลซิงกิ ประเทศฟินแลนด์ เห็นว่า 

เป็นประธานกรรมาธิการฯ ตั้งแต่นั้นมาก็ทํางานมาตลอด 

น่าสนใจที่จะชักจูงคนรุ่นใหม่ให้เห็นคุณค่าของมรดก 

ในช่วงนั้นมีการเปลี่ยนแปลงกรรมาธิการใหม่ทั้งชุด และ 

สถาปัตยกรรมผ่านการเข้าค่ายแบบนี้ จึงได้มาริเริ่มทํา 

คนกลุ่มนี้ก็ยังทํากันต่อๆ มาจนถึงทุกวันนี้ มีการปรับระบบ 

โครงการและขยายผลต่อยอดมาจนถึงทุกวันนี้ 

การทํางานของกรรมาธิการอนุรักษ์ฯ เป็นเชิงรุกมากกว่า 


Refocus Heritage

มีโครงการหนึ่งทางพี่จอห์น (ดร.วีระพันธุ์ ชินวัตร) ได้เสนอ 

ให้ทําโครงการแผนที่มรดกวัฒนธรรมชุมชนท้องถิ่นริมนํ้ำ 

บางกอก โดยการมีส่วนร่วมของชาวชุมชนในการระบุมรดก 

วัฒนธรรมของตน ซึ่งเลือกเอาชุมชนริมแม่นํ้ำเจ้าพระยา 

ที่เก่าแก่ คือบ้านบุ และกุฎีจีน แต่ด้วยความที่บ้านบุยังไม่มี 

ความพร้อมมากนัก จึงต่อยอดงานไปไม่ได้ แต่ที่กุฎีจีนกําลัง 

มี crisis จากกรณีที่ทางวัดกัลยาฯ กําลังมีโครงการไล่รื้อ 

ชุมชน จึงเป็นโอกาสให้กุฎีจีนถูกเลือกให้เป็นพื้นที่นําร่อง 

และทํางานกันอย่างต่อเนื่องมา โดยในช่วงปีที่ 2 เป็นจังหวะ 

ที่อ.แดง (ผศ. ดร.นิรมล กุลศรีสมบัติ) กลับมาจากญี่ปุ่นพอดี 

โดยจบการศึกษามาทางการฟื้นฟูเมือง จึงชวนมาร่วมงาน 

อ.แดงก็ทําอยู่ 4-5 ปี สมาคมฯ ก็คิดว่าถึงเวลาที่ควรจะ 

ถอนออกจากพื้นที่เพื่อให้ทางชุมชนเริ่มจัดการตนเองได้แล้ว 

การทํางานของอ.แดงได้ต่อยอดต่อไป ทํางานออกแบบชุมชน 

และผังเมือง จนเป็นที่มาของ UDDC (Urban Design & 

Development Center) 

อีกโครงการที่ดีมาก เป็นโครงการที่อ.ตุ๊กเสนอ คืออาคาร 

ควรค่าแก่การอนุรักษ์ที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียนซึ่งกําลังทยอยหายไป 

จึงเสนอให้จัดประกวดการเก็บข้อมูล ซึ่งล้อกับการทําบัญชี 

Heritage at Risk ของ ICOMOS สากล เพื่อให้เกิดการ 

เห็นคุณค่าว่าควรจะต้องเก็บเอาไว้ นอกจากนั้นยังเป็นการ 

สร้างคนรุ่นใหม่ให้สนใจงานอนุรักษ์ด้วย โดยให้สร้างทีมที่ 

มีสถาปนิกที่มีความรู้ในด้านนี้หรืออาจารย์จับมือกับนักศึกษา 

1 คน เพื่อเสนออาคารที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ ทําข้อมูล 

ให้ละเอียดเพื่อส่งประกวด ในตอนนั้นทําเป็นโครงการ 

ประกวดการจัดทําข้อมูลและมีรางวัลที่ 1-3 เป็นการพาไป 

ชมหมู่บ้านมรดกโลกที่ญี่ปุ่น หนึ่งในโครงการที่ส่งมาก็คือ 

อาคารศาลฎีกาซึ่งกําลังถูกทุบ เวลามีงานสถาปนิกซึ่งก็จะ 

มีการแสดงงานควรค่าแก่การอนุรักษ์ ก็มีเจ้าหน้าที่จากศาล 

มาหาเราขอให้เอางานศาลฎีกาออกจากลิสต์รายชื่ออาคาร 

ควรค่าแก่การอนุรักษ์เพราะศาลกําลังจะทุบ นี่ก็เป็นการ 

บอกว่างานของเราทําให้เกิดการตื่นตัวที่จะปกป้องอาคาร 

หรือทําให้เจ้าของอาคารหรือประชาชนรู้ถึงคุณค่าของอาคาร 

เหล่านี้ หลังจากนั้นเราต้องหาเครือข่ายทํางานเป็นทีมร่วมกับ 

สมาคมอนุรักษ์ศิลปกรรมและสิ่งแวดล้อม (SCONTE) 

สมาคมอิโคโมสไทยและสถาบันการศึกษาอื่นๆ เพื่อช่วยกัน 

ปกป้องอาคารศาลฎีกา แต่ก็ยังไม่สามารถทัดทานได้ 

อย่างไรก็ตามเราจึงเห็นว่าการทํางานเป็นเครือข่ายนั้นสําคัญ 

จึงได้มีการทําMOU กับสมาคมอิโคโมสไทยเพื่อแบ่งปัน 

ภารกิจ ทํางานร่วมกันมาอยู่ช่วงหนึ่ง 

ในช่วงที่เราทําเรื่องมรดกสถาปัตยกรรมชุมชนก็มีเรื่องการ 

ไล่รื้อชุมชนซอยหวั่งหลีเข้ามา เราก็พยายามช่วยเหลืออย่าง 

เต็มที่แต่ด้วยช่องโหว่ของการปฏิบัติงานของกรมศิลปากร 

ในการอนุรักษ์มรดกที่ยังไม่ได้ขึ้นทะเบียนจากการตีความ 

กฎหมายโบราณสถานทําให้อาคารมรดกสถาปัตยกรรม 

ยุคโมเดิร์นหลังแรกๆ ของไทยอายุกว่า 80 ปีต้องถูกรื้อไป 

อย่างน่าเสียดาย จากนั้นเราเลยมีการจัดอบรมสัมมนา 

เรื่องการอนุรักษ์มรดกสถาปัตยกรรมชุมชนเพื่อให้ความรู้ 

แก่บรรดาสถาปนิกที่ทํางานกับชุมชนโดยร่วมกับมูลนิธิ 

สิ่งแวดล้อมไทย 

ช่วงต่อมามีการตั้งกรรมาธิการอนุรักษ์มรดกสถาปัตยกรรม 

ไทยประเพณีขึ้นโดยมีคุณวสุโปษยะนันทน์ เป็นประธานเพื่อ 

ให้เกิดงานอนุรักษ์งานด้านไทยประเพณีอย่างเป็นรูปธรรม 

โดยเลือกเอาการอนุรักษ์หอไตรวัดเทพธิดารามเป็นโครงการ 

แรก และได้รับรางวัล UNESCO Heritage Award Asia 

Pacific มาครอง และงานต่อมาคือการบูรณะหอไตร 

วัดเทพธิดาราม 

ปี พ.ศ. 2561 เป็นปีที่ครบรอบ 50 ปีของกรรมาธิการ 

อนุรักษ์ฯ เราเองก็อยากให้เกิดงานที่เป็นหมุดหมายสําคัญ 

เกิดการปฏิรูปโครงสร้างการทํางานให้สอดคล้องกับยุคสมัย 

ที่เปลี่ยนไปเพื่อรองรับการทํางานอีกกึ่งศตวรรษหน้า 

ให้มีประสิทธิภาพตอบรับกับสถานการณ์และสอดคล้องกับ 

ความต้องการของสังคมปัจจุบัน ด้วยความที่เราเห็นมา 

โดยตลอดว่าการทํางานด้านอนุรักษ์ของสมาคมฯ นั้น 

ไม่แน่นอน ไม่ต่อเนื่อง เพราะขึ้นอยู่กับกรรมการบริหาร 

กรรมาธิการที่เปลี่ยนตัวบุคคลไปเรื่อยๆ ตลอดการทํางาน 

มาเกือบ 20 ปี เราเห็นแล้วว่าองค์กรของเราเป็นที่พึ่งของ 

ประชาชน นอกเหนือจากการจัดให้มีการพระราชทานรางวัล 

อนุรักษ์ดีเด่นจากกรมสมเด็จพระเทพฯ อย่างต่อเนื่องกันมา 

ทุกปีเป็นเวลากว่า 35 ปีแล้ว เราจึงคิดว่าองค์กรนี้ควรเป็น 

ที่พึ่งของประชาชนในด้านการอนุรักษ์ได้อย่างถาวรและ 

จริงจัง แม้เราจะไม่ได้เป็นสมาคมอนุรักษ์ แต่เราเป็นองค์กร 

แรกทํางานด้านนี้มีผลงานเป็นที่ประจักษ์ มีเครดิตดีต่อ 

หน่วยงานภาครัฐ ทั้งเป็นที่พึ่งของภาครัฐในเชิงวิชาการ 

สายวิชาชีพ ไปนั่งอยู่ในกรรมการชุดต่างๆ ที่มีความสําคัญ 

ต่อการพัฒนาประเทศทางกายภาพและสิ่งแวดล้อม เราจึง 

คิดว่าควรมีโครงสร้างองค์กรใหม่ภายใต้การบริหารงานของ 

สมาคมฯ อย่างเช่นองค์กรที่มีอยู่แล้วคือสถาบันสถาปนิก 

สยาม ซึ่งเดิมก็ได้เคยคุยกับอดีตผู้อํานวยการ ดร.วีระ 

สัจกุล ไว้เบื้องต้นถึงภารกิจแบบนี้นานแล้วก่อนที่ท่านจะ 

ล่วงลับ หรืออาจเป็นโครงสร้างแบบอื่นที่สามารถมีพนักงาน 

ประจําหรือกึ่งประจํามาดูแลรับผิดชอบงานทางด้านนี้ 

โดยตรง จึงได้เสนอให้ตั้ง Urban Heritage Centre หรือ 

ศูนย์มรดกเมือง ซึ่งได้มีการทดลองตั้งขึ้นมาในปี2560-2561 

เพื่อทําหน้าที่เป็นศูนย์ข้อมูลมรดกสถาปัตยกรรมและ 

งานอนุรักษ์ฯ และให้คําปรึกษาในการจัดทําโครงการอนุรักษ์ 

ต่างๆ การฝึกอบรมให้ความรู้แก่ประชาชน สถาปนิก และ 

องค์กรบริหารส่วนท้องถิ่น นอกจากนี้ยังทําหน้าที่เป็น 

platform ใหม่ให้คนรุ่นใหม่ที่ต้องการมาทํางานอนุรักษ์ใน 

รูปแบบใหม่ๆ และสนับสนุนให้เกิดการทํางานร่วมกันเป็น 

เครือข่ายกับองค์กรภาคประชาสังคมอื่นๆ และสถาบัน 

การศึกษาเพราะองค์กรเรามีความเป็นกลางและเราสามารถ 

เชื่อมต่อกับภาครัฐได้ แต่ภายหลังไม่ได้มีการดําเนินการต่อ 

ถูกปิดตัวไปโดยไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน 

_ถ้าจะต้องทำงานด้านการอนุรักษ์ องค์กรและหน่วยงาน 

ที่เกี่ยวข้องควรเตรียมความพร้อม หรือควรพัฒนาด้าน 

อะไรบ้าง 

เรื่องการอนุรักษ์มรดกสถาปัตยกรรมเป็นเรื่องที่ต้องมี 

องค์ความรู้ ในประเทศที่เขาให้ความสําคัญกับการอนุรักษ์ฯ 

สถาปนิกอนุรักษ์จะเป็นวิชาชีพแขนงพิเศษแยกออกมา 

มีใบประกอบวิชาชีพเฉพาะหากต้องไปทํางานออกแบบ 

อนุรักษ์โบราณสถานหรือมรดกสถาปัตยกรรมที่ทางการ 

ขึ้นทะเบียนไว้ ตอนนั้นก็คิดแผนขึ้นมาถึงระดับที่ว่าสมาคมฯ 

น่าจะมีการอบรมสถาปนิกอนุรักษ์ หรือสถาปนิกที่ต้องไป 

ออกแบบในพื้นที่อนุรักษ์เพื่อให้มีองค์ความรู้เช่น สถาปนิก 

จะทํางานออกแบบ adaptive reuse ในอาคารที่มีคุณค่า 

แต่ไม่ได้ขึ้นทะเบียน เขาจะต้องรู้บ้างว่าคุณค่าของอาคารนั้น 

คืออะไรเพื่อที่เขาจะไม่ไปทําลายคุณค่า น่าจะมีการจัด 

คอร์สสั้นๆ ที่ให้ความรู้และมอบประกาศนียบัตรว่าผ่าน 

การอบรม รวมไปถึงการจัดคอร์สอบรมบุคลากรขององค์กร 

บริหารส่วนท้องถิ่นที่มีมรดกสถาปัตยกรรมให้บริหารตลอดจน 

การเป็น one stop service ให้คําปรึกษาประชาชนหรือ 

องค์กรเหล่านั้นในการจัดทําโครงการออกแบบปรับปรุงหรือ 

อนุรักษ์อาคาร การจัดทํารายชื่อผู้เชี่ยวชาญด้านต่างๆ 

ให้มี database ให้ครบทุกเรื่องที่เกี่ยวข้อง เปิด platform 

ให้คนรุ่นใหม่หรือสมาชิกที่อยากทํางานในพื้นที่อนุรักษ์ย่าน 

เมืองเก่าให้ได้เข้ามาทําใต้ร่มของสมาคมฯ เป็นการสร้างคน 

รุ่นใหม่ให้ได้ทํางานในพื้นที่จริงโดยเชิญสถาปนิกอนุรักษ์ที่ 

ชํานาญการแล้วมาเป็นผู้อบรมหรือให้คําปรึกษา จะได้เกิด 

สายอาชีพใหม่ สร้างงานใหม่ๆ ให้เกิดทําให้วงการอนุรักษ์ฯ 

พัฒนาขึ้นเป็นวิชาชีพใหม่ที่มีบุคลากรที่มีความเป็นมืออาชีพ 

ในขณะเดียวกันต้องมีการอบรมและการฝึกฝีมือช่างสาย 

อนุรักษ์ซึ่งกําลังขาดแคลนไปพร้อมๆ กัน 

นอกจากนี้ยังต้องสนับสนุนให้เกิดการวิจัยเรื่องวัสดุเก่าที่ 

หายากและต้องใช้ในงานอนุรักษ์เพื่อรื้อฟื้นองค์ความรู้เอง 

วัสดุที่เหมาะสม กลับมาผลิตใหม่หรือให้เกิดการสร้าง 

นวัตกรรมใหม่ๆ ไปเลย ทั้งหมดนี้หากมีจุดเริ่มต้นที่สมาคมฯ 


Refocus Heritage

เพราะความที่เราเป็นหน่วยงาน NGO แรกในประเทศไทย 

ที่ทําเรื่องนี้มากว่า 50 ปี เรารู้ปัญหาเราก็สามารถเป็น 

ผู้ริเริ่มและร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐหรือองค์กรอื่นๆ 

เพื่อพัฒนางานอนุรักษ์อย่างต่อเนื่องได้ แต่ทั้งนี้ทั้งนายก 

สมาคมฯ และกรรมการบริหารของสมาคมฯ ก็จะต้องเห็น 

ภาพร่วมกันถึงบทบาทอันสําคัญอย่างยิ่งยวดของงานอนุรักษ์ 

ที่ทําภายใต้สมาคมฯ มาอย่างยาวนานว่ามีความสําคัญต่อ 

แวดวงอนุรักษ์ของประเทศไทยมากขนาดไหน แม้เราจะ 

ไม่ใช่สมาคมอนุรักษ์ แต่ในแง่วิชาชีพ แล้วภาครัฐและ 

ภาคส่วนต่างๆ ในสังคมต่างหวังพึ่งเราในกิจการนี้อย่างมาก 

เพราะเราเป็นศูนย์รวมของผู้มีองค์ความรู้ทางด้านนี้ และ 

ทํางานด้านนี้ต่อเนื่องมาตลอดครึ่งศตวรรษและหากเรา 

ต้องการทําบทบาทนี้ให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นงานนี้คงต้อง 

ทําอย่างต่อเนื่องไม่ใช่ทําแบบงานอาสาสมัครที่เปลี่ยนคนทํา 

ไปเรื่อยๆ และไม่มีความต่อเนื่องจึงถึงเวลาที่จะมีโครงสร้างใหม่ 

มารองรับการทํางานในรูปแบบและบทบาทใหม่ 

_ที่ผ่านมา สิ่งที่ยังขาดแคลน หรือปัญหาและอุปสรรค 

หลักของงานอนุรักษ์ คือเรื่องอะไร 

หลักๆ คือประเทศไทยไม่มี database ก็เลยคิดว่าควรมี 

แหล่งที่เป็น database เช่น การทําบัญชีมรดกสถาปัตยกรรม 

ระดับท้องถิ่น หรือเราไม่ต้องทําเองก็ได้ ยกตัวอย่าง 

กรมธนารักษ์มีอาคารอยู่ในความดูแลเยอะแยะ ถ้ากรม 

ศิลปากรไม่ขึ้นทะเบียนอาคารเป็นโบราณสถานหน่วยงาน 

ที่ใช้อาคารหรือผู้เช่าที่เอกชนสามารถรื้อได้ ถ้าในพื้นที่นั้น 

มีประชาชนเข้มแข็งคอยเป็นหูเป็นตาเขาก็จะลุกขึ้นมาปกป้อง 

มรดกกันเป็นกรณีๆ เป็นงานเชิงรับ การทํางานอนุรักษ์ 

ของสมาคมฯ ก็มักจะเจอกรณีแบบนี้ที่เราไปเจอเองบ้าง 

หรือได้รับการร้องเรียนมาบ้าง เพราะคนทั่วไปเจอแบบนี้ 

ก็ไม่รู้จะทําอย่างไร ก็จะเห็นเราเป็นที่พึ่ง ในช่วงหลังเราจะ 

เห็นว่าเราเจอที่ปลายเหตุว่ากําลังจะรื้อแล้ว ได้งบประมาณ 

รื้อและสร้างใหม่มาแล้ว เราเข้าไปขวางก็กลายเป็นฝ่าย 

ตรงข้าม ฝ่ายที่ไม่เห็นด้วย แต่จริงๆ เราไม่อยากเป็น 

อย่างนั้น เราจึงควรทํางานเชิงรุก เราควรให้ความรู้ กันไว้ 

ดีกว่าแก้ ควรเสนอให้มีการทําบัญชีมรดกสถาปัตยกรรม 

ถ้าสมาคมฯ เห็นด้วยก็ควรทําลิสต์รายชื่อเข้าไปให้กรม 

ธนารักษ์เลย ไอเดียนี้เราได้เคยนําไปเสนอในเวทีการ 

ประชุมต่างๆ ซึ่งกรรมาธิการอนุรักษ์มีบทบาทมาก เช่น 

ในเวทีคณะกรรมการอนุรักษ์และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ 

และเมืองเก่า ซึ่งในชุดต่างๆ เหล่านี้ ก็มีตัวแทนจาก 

กรมธนารักษ์ สํานักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ 

และองค์กรที่เกี่ยวกับการพัฒนาเมืองเก่าเข้าประชุมด้วย 

เราก็คิดว่าเราไปให้ไอเดีย มีช่วงหนึ่งที่ทางกรมธนารักษ์ 

รับไอเดียไปแล้วบอกว่าจะดําเนินการเอง แต่ตอนหลังก็เห็น 

เงียบไปอีกแล้ว อาจเป็นเพราะผู้สั่งการย้ายไปหรือเกษียณ 

ไป การทํางานจึงไม่ต่อเนื่องในหน่วยงานราชการ อันนี้ก็ 

เป็นข้อด้อยของระบบราชการไทย ทําให้มีไอเดียว่าทาง 

สมาคมฯ น่าจะทําเอง แล้วไปผลักดันให้เขาเอาไปบังคับใช้ 

ในหน่วยงานนั้นๆ เท่าที่เห็นก็จะมีสํานักงานทรัพย์สินส่วน 

พระมหากษัตริย์ในยุคนั้นที่เริ่มทําบัญชีมรดกสถาปัตยกรรม 

ของตนเอง และเห็นทําหนังสือออกมาหลายเล่ม อาจได้รับ 

แรงบันดาลใจจากหนังสือ 74 มรดกสถาปัตยกรรมใน 

ประเทศไทย กรรมาธิการอนุรักษ์ของสมาคมฯ ริเริ่ม 

ทํามาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547 ก็เป็นได้ 

_นอกจากที่ขาดการจัดทำ database แล้ว มีปัญหาอื่นๆ 

ที่เกี่ยวกับการทำงานอนุรักษ์ในพื้นที่เมืองเก่าอีกบ้างไหม 

ที่เราเห็นคือภาครัฐไม่ทํางานบูรณาการร่วมกันทั้งในและ 

นอกองค์กร อย่างเช่น กรมศิลปากร หรือกรุงเทพมหานคร 

(กทม.) ปัญหาที่เกิดขึ้นทั้งหลายแหล่มักจะเกิดจากตรงนี้ 

เช่น สํานักผังเมือง กทม. ต้องมาทํางานในพื้นที่เมืองเก่า 

ด้วย เข้าประชุมร่วมกับ สผ. ในการวางแผนแม่บทอนุรักษ์ 

และพัฒนากรุงรัตนโกสินทร์ ก็มีการวางผังของเขาไว้อย่าง 

หนึ่ง แต่หน่วยงานอื่นๆ ใน กทม. ด้วยกัน เช่น สํานักโยธา 

สํานักการระบายนํ้ำ หรือการคมนาคม เขาก็มีโครงการ 

ของเขา การทําโครงการมันก็จะเกิดการซ้อนทับบนพื้นที่ 

เดียวกันที่เป็นเมืองเก่า แต่สํานักผังเมืองก็ไม่ได้มีอํานาจ 

หน้าที่ไปห้ามไม่ให้สํานักอื่นไม่ทําตามแผนของเขาได้ แต่ 

ในบางครั้งสมาคมวิชาชีพอย่างเราสามารถจะทําหน้าที่ใน 

การประสานให้เกิดการบูรณาการได้บ้าง แต่เราต้องทํางาน 

แบบเชิงรุก เช่น มองเห็นว่าใครทําอะไรแล้วจะเกิดปัญหา 

เราสามารถทํางานแบบเชิงรุกที่จะไปเชื่อมกับเขาได้ก่อน 

สายเกินแก้ ทําหน้าที่เป็นนํ้ำไหลไปเชื่อมโยงหาหน่วยงาน 

นั้นหน่วยงานนี้ เป็นเรื่องที่เราน่าจะทําเพราะเราเป็น 

องค์กรวิชาชีพ มีองค์ความรู้เฉพาะด้านที่สามารถ 

จะช่วยเขาได้ 

การทํางานด้านหนึ่งที่มีอุปสรรคมากคือที่วัด เราพยายาม 

จะไปให้ความรู้ได้แต่บางครั้งเขาก็ไม่ฟัง ไม่ใช่เฉพาะเราที่ 

เขาไม่ฟัง แม้แต่กรมศิลป์ผู้ถือกฎหมายเขายังไม่ฟังเลย เช่น 

เหตุการณ์รื้อโบราณสถานที่เกิดขึ้นที่วัดกัลยาณมิตรพันธกิจ 

หลักของเราคือการให้ความรู้เพื่อให้เขาเห็นคุณค่าร่วมกับ 

เราตามหลักวิชาการ และบางทีเราต้องทํางานร่วมกับองค์กร 

อื่น เช่น ICOMOS, UNESCO หรือองค์กรสากลนานาชาติ 

อื่นๆ ในบางกรณีเรื่องวิชาการเฉพาะทางเราพูดเองไม่ได้ 

หรือยังไม่มีนํ้ำหนักพอ เราก็ใช้วิธีเชิญคนอื่นมาพูดแทน 

ให้เกิดผู้เล่นที่เหมาะสม ให้เกิดการเห็นคุณค่าร่วมกัน 

เรามีหน้าที่ให้ความรู้ แต่ถ้ารู้แล้วก็ยังทําผิด ก็เป็นเรื่องที่ 

อยู่นอกเหนือจากอํานาจหน้าที่เราเพราะเราไม่ได้เป็นผู้มี 

อํานาจตามกฎหมาย แต่อย่างประชาชนในพื้นที่ที่เขาเห็น 

การทําลายมรดกหรือโบราณสถาน เขาจะเห็นเราเป็นที่พึ่ง 

เขาก็จะส่งเรื่องมาที่เรา คือเขาไม่รู้จะส่งเรื่องไปที่ไหน 

แต่เขารู้ว่าเราทําเรื่องแบบนี้อยู่ แต่เราจะไม่มีอํานาจไป 

บอกในพื้นที่ว่าห้ามทําโดยตรง คือถ้าเราเห็นว่าพื้นที่อยู่ใน 

ความดูแลของกรมศิลปากร เราก็จะส่งเรื่องให้กรม 

ศิลปากรให้เขาไปตรวจสอบพิจารณาว่าอาคารเข้าข่าย 

ต้องเก็บหรือไม่ เราไม่ได้มีอํานาจอยู่ในมือ บทบาทของเรา 

เพียงแค่ทําให้คนรู้ว่าคุณค่าคืออะไร หรือถ้าเพื่อจะป้องกัน 

ไม่ให้เกิดการทําลาย เราก็ต้องแจ้งให้ผู้ดูแลรับผิดชอบตาม 

กฎหมายมาดูแล เราเป็นหูเป็นตาแทนแล้ว ให้เขามาพิจารณา 

เองว่าเขาต้องบังคับใช้กฎหมายอย่างไรเพื่อไม่ให้เกิดการ 

ทําลายมรดก แต่ประเด็นนี้ก็ยังมีช่องโหว่จากการตีความ 

กฎหมายที่ไม่ตรงกันของแต่ละคนที่ทํางานในหน่วยงาน 

เหล่านั้นโดยเฉพาะในกรณีการตีความของโบราณสถานที่ 

ยังไม่ได้ขึ้นทะเบียน 

_ในเรื่องของการให้ความรู้ ในวงวิชาการ ในการรู้จักประเมิน 

คุณค่าอาคารเก่า แม้ว่าอาคารนั้นจะไม่ได้ถูกขึ้นทะเบียน 

เพื่อให้รับรู้ว่าเป็นมรดกของชาติ ซึ่งบางครั้งก็สำเร็จ 

บางครั้งก็ไม่สำเร็จ คิดว่าต้องทำอย่างไรให้ดีขึ้นได้ 

ความสําเร็จขึ้นอยู่กับว่าตั้งเป้าหมายไว้อย่างไรหากเป้าหมาย 

ของเราคือการไม่ให้โบราณสถานถูกรื้อ เราก็เรียกว่าเราทํา 

ไม่สําเร็จถ้าอาคารถูกรื้อ แต่ถ้าเป้าหมายของเราคือการให้ 

ความรู้เชิงวิชาการ เพื่อที่จะทําให้เกิดการเห็นคุณค่าร่วมกัน 

และเกิดการตัดสินใจไม่รื้อ ความสําเร็จสูงสุดก็ยังอยู่ที่การ 

ไม่ให้โบราณสถานถูกรื้อ แต่หากยังถูกรื้ออยู่ดี เราก็ยังมี 

ความสําเร็จอยู่ในระดับหนึ่งของการได้มีโอกาสให้ความรู้ 

และมีคนบางกลุ่มได้รับความรู้นั้นและเกิดความตระหนัก 

ในคุณค่าแล้ว แต่ถ้าถามว่ามันจะดีขึ้นได้อย่างไร ก็ต้องให้ 

ความรู้ไม่เฉพาะกับผู้ที่จะรื้อ แต่ต้องให้ความรู้กับประชาชน 

ที่อยู่ในพื้นที่และมีส่วนได้ส่วนเสียทั้งทางตรงและทางอ้อมด้วย 

อย่างตามรัฐธรรมนูญมันจะมีกําหนดไว้เรื่องชุมชนท้องถิ่น 

มีหน้าที่ดูแลมรดกของตน เราต้องไปให้ความรู้และปลุกให้ 

คนในท้องถิ่นในพื้นที่ลุกขึ้นมาใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับ 

สิทธิในการดูแลมรดกของชุมชนตามที่ระบุไว้ในรัฐธรรมนูญ 

เราเป็นเพียงคนนอกก็จริง แต่สิ่งที่เราทําได้คือไปบอกเขา 

ว่าถ้ามรดกของเขาหายไปแล้ว พวกเขาและประเทศชาติจะเสีย 

ผลประโยชน์อย่างไร ทําอย่างไรให้เขาออกมาร้องเรียน 

เพื่อปกป้องผลประโยชน์ของพวกเขาเองและของส่วนรวม 

ไม่ใช่เราฝ่ายเดียวที่จะเป็นผู้เรียกร้อง 


Refocus Heritage

ช่วงหลังมีกลุ่มที่ทําหน้าที่อย่างเรามากขึ้นในแต่ละพื้นที่ 

ซึ่งก็แสดงว่างานของเราสําเร็จเพราะว่ามีกลุ่มคนที่เห็นคุณค่า 

ของมรดกและโบราณสถานมากขึ้น น่าชื่นชมคนรุ่นใหม่ที่ 

เริ่มเห็นคุณค่ามากขึ้นและอยากลุกขึ้นมาทําอะไรเพื่อปกป้อง 

มรดกมากขึ้นทุกวัน แต่คนเหล่านี้เขาก็ไม่ได้อยากมานั่ง 

เป็นกรรมาธิการทํางานให้สมาคมฯ หรอก มันน่าเบื่อที่ต้อง 

มาเข้าประชุม ต้องมาอยู่ใต้กฎระเบียบของสมาคมฯ เราเป็น 

คนรุ่นกลางที่อยู่ระหว่างกระแสการเปลี่ยนแปลงรูปแบบ 

การทํางานเพื่อสังคม คนรุ่นก่อนหน้านี้มาจนถึงรุ่นเรา 

เขาทํางานให้เป็นประโยชน์กับสังคมผ่านสมาคมวิชาชีพ 

หรือมูลนิธิภายใต้กฎเกณฑ์ที่ปฏิบัติต่อๆ กันมาในลักษณะ 

อาสาสมัครที่ไม่มีผลตอบแทน เป็นคนที่มีอายุอานาม 

พอสมควร มีความมั่นคงทางอาชีพการงานในระดับหนึ่ง 

ที่สามารถมาอุทิศตนและเวลาเพื่อส่วนรวมได้ แต่ในปัจจุบัน 

คนรุ่นใหม่เขาอยากทําทันที โดยสามารถเป็นงานที่เลี้ยงชีพ 

ได้ด้วยก็จะดี ไม่ว่าจะเป็นงานแบบจ้างประจําหรือเป็น 

project base ที่มีความเป็นอิสระ ก็เลยยิ่งทําให้เห็นว่า 

จําเป็นต้องมีการปฏิรูปการทํางานอนุรักษ์ของสมาคมฯ 

เพื่อให้เกิด platform ใหม่ๆ ปรับโครงสร้างการทํางานใหม่ 

ที่เอื้อให้คนรุ่นใหม่ไฟแรงได้เข้ามาช่วยงานสมาคมฯ โดยมี 

ผลตอบแทนและเกิดงานที่ดีหลายๆ งานไปพร้อมๆ กัน 

ในแบบของเขา สามารถใช้ platform นี้เขียนโครงการขอ 

งบประมาณจากภายนอกเองโดยไม่ต้องมาเปลืองงบประมาณ 

ของสมาคมฯ ที่มักมีข้อจํากัดว่าต้องเท่าเดิมทุกปีแถมมีแต่ 

จะได้น้อยลง อย่างที่ทําตรงกรรมาธิการอนุรักษ์มานี่ก็เกือบ 

จะปีแล้ว งบไม่เคยได้เพิ่มขึ้นเลยมีแต่ลดลง หรือการขอ 

สปอนเซอร์ได้เวลาจัดกิจกรรมภายใต้ร่มของสมาคมฯ หรือ 

ทําเรื่องขอทุนเองโดยมีการคัดเลือกโครงการดีๆ มาทําทั้งนี้ 

สมาคมฯ จะทําได้ก็ต้องมีหน่วยงานใหม่ภายใต้สมาคมฯ 

ที่มีผู้เชี่ยวชาญด้านการบริหารจัดการมรดกสถาปัตยกรรม 

มาบริหารงาน นี่คือโมเดลของศูนย์มรดกเมืองที่ได้เคยเสนอ 

และเกิดขึ้นแล้วเมื่อปี 2560-2561 เพื่อการฉลองครบรอบ 

50 ปีของการทํางานของกรรมาธิการอนุรักษ์ฯ ภายใต้ 

สมาคมสถาปนิกสยามฯ แต่ก็เป็นที่น่าเสียดายที่ถูกยุบไป 

ไม่ได้ทําต่อให้เกิดขึ้นเป็นplatform ใหม่เป็นโครงสร้างใหม่ที่จะ 

ทําให้เกิดความยั่งยืนในการทํางานอนุรักษ์ให้เป็นประโยชน์กับ 

สังคมมากขึ้นร่วมกับสมาชิกสมาคมฯรุ่นใหม่ที่สนใจมาร่วมงาน 

นอกจากนี้ยังต้องเป็นศูนย์แบบ one stop service ที่ให้ 

คําปรึกษาในการทําโครงการอนุรักษ์แก่ประชาชนทั่วไป 

แก่หน่วยงานภาครัฐทั้งส่วนกลางและท้องถิ่น รวมไปถึง 

การจัดอบรมให้ความรู้แก่สมาชิกสมาคมฯ ในการดําเนิน 

โครงการในพื้นที่ที่เป็นมรดกหรือเป็นแหล่งมรดกวัฒนธรรมด้วย 

ในประเทศไทยเรายังไม่มีวิชาชีพสายการอนุรักษ์ที่แบ่งออกมา 

อย่างชัดเจน ซึ่งทําให้การอนุรักษ์ยังกระจุกตัวอยู่ที่กรมศิลปากร 

และผู้เชี่ยวชาญที่มีเป็นส่วนน้อย หากเราเริ่มมีการอบรม 

สาขาวิชาชีพนี้ขึ้นมาให้เป็นที่รู้จักมากขึ้น โดยร่วมมือกับ 

กรมศิลปากรและสถาบันการศึกษา ก็จะเป็นประโยชน์ใน 

การเพิ่มบุคลากรและขยายงานด้านการอนุรักษ์ให้กว้าง 

ขวางมากขึ้น เป็นการยกระดับงานด้านการอนุรักษ์ให้เป็น 

ที่แพร่หลายและตอบรับกับความต้องการในเรื่องการพัฒนา 

อย่างยั่งยืนซึ่งเป็นเป้าหมายร่วมกันของการพัฒนาเมืองทั่วโลก 

ภารกิจอีกอย่างที่ได้วางไว้สําหรับศูนย์นี้คือการเป็นศูนย์ 

ข้อมูลมรดกสถาปัตยกรรมในประเทศไทยอีกด้วย เพราะ 

ไม่มีหน่วยงานภาครัฐใดทําเลย จะเห็นได้ว่าศูนย์มรดก 

เมืองเป็นโครงสร้างภายในสมาคมฯ ที่ต้องการบุคลากร 

ประจําเพื่อขับเคลื่อนให้เกิดการพัฒนางานทางด้านการ 

อนุรักษ์ให้ก้าวไกลได้โดยอาจสอดแทรกอยู่ในโครงสร้างเดิม 

ของสมาคมฯ ที่เคยตั้งไว้ เช่น สถาบันสถาปนิกสยาม หรือ 

จะเป็นเพียงสายงานหนึ่งที่ต้องมีการเพิ่มบุคลากรที่ทํางาน 

เฉพาะทางเพียง 2 คน โดยไม่ต้องใช้งบประมาณมากมาย 

ในการสร้างศูนย์ใหม่ทางกายภาพ ซึ่งเป็นเรื่องของอาคาร 

สถานที่ที่เป็นเรื่องรอง 

อีกเรื่องคือ การถอดองค์ความรู้ อย่างกรณีโครงการฟื้นฟู 

กุฎีจีน สิบปีให้หลังก็ต้องมีการถอดบทเรียนทําออกมาเป็น 

หนังสือ หรือ e-book หรือเราจะถอดบทเรียนของกลุ่มอื่น 

ที่เขาทํางานอนุรักษ์ก็ได้เราก็น่าจะมีหน้าที่ที่จะเก็บองค์ความรู้ 

นี้ เพราะเดี๋ยวนี้เราอาจจะไม่ต้องทําเองแล้วเพราะมีคนอื่น 

ทํามากขึ้นแล้วในพื้นที่ต่างๆ เราอาจจะทําหน้าที่เป็นพี่เลี้ยง 

เป็นที่เก็บรวบรวมและนําเสนอข้อมูลเหล่านี้ ทําหน้าที่เป็น 

platform รวบรวมข้อมูล นําเสนอและแปลเป็นภาษาอังกฤษ 

มีเว็บไซต์ที่คนอยากเข้ามาดูเรื่องการอนุรักษ์ มีเว็บไซต์ 

ของสมาคมฯ ที่เปิดมาแล้วมีข้อมูลรางวัลอนุรักษ์ดีเด่นที่ 

ครบถ้วน มีการเผยแพร่ผลงานของสมาคมฯ และเครือข่าย 

ที่เคยทํามา และในอนาคตเผยแพร่งานของสมาชิกสมาคมฯ 

ที่ไปมีส่วนร่วมทํางานอนุรักษ์ในพื้นที่ต่างๆ 

_คนรุ่นใหม่ที่ทำงานด้านอนุรักษ์มีเครื่องมืออะไรใหม่ๆ 

ในการทำงานในยุคสมัยนี้ 

สมัยนี้มีเครื่องมือใหม่เยอะมาก นอกเหนือจากเครื่องมือ 

ทางเทคนิคเช่น 3D scan หรือรูปแบบของกิจกรรมหรือ 

เวิร์คช็อปต่างๆ เช่น การเขียนแบบ measure work มรดก 

สถาปัตยกรรมแบบ Vernadoc โครงการประกวดการ 

เก็บข้อมูลอาคารควรค่าแก่การอนุรักษ์ แล้วยังมีเครื่องมือ 

ที่ถือเป็นซอฟต์แวร์ก็คือ “คน” ที่เข้ามาเป็นจักรกลสําคัญ 

ในการขับเคลื่อนงานอนุรักษ์ในชุมชน ย่านเก่าหรือเมืองเก่า 

เราจะไม่มองเพียงตัวอาคารแล้ว แต่ละพื้นที่มันจะมี 

องค์ประกอบต่างกัน เช่น อาจจะมี asset ต่างกัน ตัวละคร 

ที่เข้ามามีบทบาทต่างกันซึ่งจะคิดอะไรต่างกันมากตาม 

ความสนใจหรือความถนัดเฉพาะทาง ยกตัวอย่าง น้องต้อง 

ที่จ.แพร่ ที่มีบทบาทในโครงการอนุรักษ์สถานีรถไฟบ้านปิน 

เขาเองก็เป็นคนแพร่ และเป็นนักเขียนด้วย เขาไม่ใช่สถาปนิก 

เขาจึงอาศัยการค้นข้อมูลประวัติศาสตร์และทักษะการเขียน 

แล้วนําเสนอในเชิงพลิกประวัติศาสตร์ของพื้นที่ให้กลายมา 

เป็นด้านบวกได้และในพื้นที่อื่นๆก็มีการใช้ทักษะแตกต่างไป 

อย่างกลุ่มมาดีอีสานที่เปิด platform เป็น art space ที่ 

จ.อุดรฯ หรือน้องเอ๋ ที่เริ่มอนุรักษ์อาคารเก่าแล้วเปิดเป็น 

art space ที่ จ.สงขลา คือแต่ละคนใช้ความสนใจส่วนตัว 

ใส่เข้าไป นี่คือข้อดีของคนรุ่นใหม่เพราะทําด้วย passion 

สรุปวันนี้ถ้าถอดบทเรียนที่เขาพูดกันในงานสัมมนาที่จัดโดย 

สมาคมอนุรักษ์ศิลปกรรมและสิ่งแวดล้อม (SCONTE) 

เครื่องมือสําคัญของคนยุคใหม่คือ passion ซึ่งไม่มีกฎเกณฑ์ 

ตายตัวว่าต้องทํางานอนุรักษ์สถาปัตยกรรมโดยตรง หรือ 

ต้องเป็นสถาปนิก หรือถ้าเป็นสถาปนิกแล้วก็อาจมีคนสาย 

อาชีพอื่นมาร่วมงานจึงสามารถขยายงานให้กว้างขึ้นได้ 

_ธีมหลักของงานสถาปนิกปีนี้ คือโจทย์ของการมองเก่า 

ให้ใหม่ หรือมรดกสถาปัตยกรรมอนุรักษ์ในมุมใหม่ และ 

ด้วยประสบการณ์ที่ทำงานงานด้านนี้มา เราจะสามารถ 

ช่วยกันพัฒนา ต่อยอดได้อย่างไรบ้าง 

มุมมองใหม่คือความเชื่อมโยงกับปัจจุบันโดยมี “คน” เป็น 

ตัวตั้ง การอนุรักษ์ไม่ได้สําคัญอยู่ที่แค่ตัวมรดกสถาปัตยกรรม 

แต่มันคือการทําให้เกิดความเชื่อมโยงและเห็นคุณค่าร่วมกัน 

ของสิ่งที่คนในอดีตได้สร้างไว้ คุณค่าที่คนในปัจจุบันสามารถ 

นํามาใช้ประโยชน์และพร้อมที่จะส่งต่อไปยังอนาคต อย่าง 

เช่นตึกเก่า แต่ละคนมองก็ไม่เหมือนกันแล้ว แต่ก็อยู่ที่ว่า 

เราจะทําอะไรกับมันให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ส่วนรวมใน 

ปัจจุบัน และเพื่อส่งมอบคุณค่าของมันให้คนรุ่นต่อไปได้ใช้ 

ประโยชน์ต่อไปได้ในยุคของเขา ให้สิ่งที่มีคุณค่าเดิมที่มันมี 

เรื่องราวของมันและตอบสนองกับกิจกรรมยุคปัจจุบันซึ่งก็ 

ยังสามารถถูกปรับเปลี่ยนได้ในอนาคต ซึ่งแต่ละคนก็อาจ 

เห็นไม่ตรงกันแต่มันมีองค์ความรู้ทางวิชาการอยู่ทําอย่างไร 

ให้คนได้รับทราบถึงองค์ความรู้นั้น คนในบางพื้นที่ยังไม่มี 

องค์ความรู้นั้นก็ควรต้องมีคนจากภายนอกที่มีองค์ความรู้ 

ไปบอกเล่า ไปสื่อสารให้เกิดการเห็นคุณค่าร่วมกัน เมื่อมี 

องค์ความรู้เท่าเทียมหรือใกล้เคียงกันแล้วจึงจัดให้เกิดการ 

ตัดสินใจร่วมกันว่าคุณค่าอะไรที่ต้องคงอยู่และส่งต่อให้ลูกหลาน 

บางครั้งก็อาจจะไม่จําเป็นต้องเก็บสิ่งเดิมๆ ไว้ทั้งหมด 

แต่ควรต้องมีการบันทึกหลักฐานไว้ทั้งหมด เพื่อให้พื้นที่นั้น 

เป็นแหล่งเรียนรู้ที่มีความสมบูรณ์ เพราะที่ผ่านมาก็อาจมี 


Refocus Heritage

หลายชั้นหลายเลเยอร์ มีการปรับเปลี่ยนไปแล้วในอดีต 

ก็ต้องมาหารือร่วมกันว่าอดีตชั้นไหนที่จะเก็บและส่งต่อ 

และประโยชน์ใช้สอยใหม่ที่ต้องเพิ่มเติมคืออะไร ส่วนใหม่ 

ที่เพิ่มเติมต้องแสดงยุคสมัยว่าทําในสมัยปัจจุบัน ไม่ไป 

ลอกเลียนแบบทําให้คนรุ่นต่อไปเกิดความเข้าใจผิดในเรื่อง 

ยุคสมัยของประโยชน์ใช้สอยที่ต่อเติมขึ้น ทั้งนี้ ต้องได้รับ 

การออกแบบจากผู้มีความเข้าใจในเรื่องคุณค่าและความงาม 

ไปพร้อมๆ กันเพื่อไม่ให้เกิดการไปทําลายหรือลดทอนคุณค่า 

เดิม และสิ่งที่สร้างใหม่เพิ่มเข้าไปมีความงามพอเหมาะพอดี 

และมีคุณค่าในตัวเองในฐานะมรดกสถาปัตยกรรมร่วมสมัย 

ซึ่งเรื่องนี้ก็เป็นเรื่องหนึ่งที่ยากแก่การสร้างความเข้าใจให้ 

เกิดขึ้นแม้แต่ในหมู่สถาปนิกกันเอง 

การรีโนเวตอาคารที่เป็นมรดกสถาปัตยกรรมที่ยังไม่ได้รับ 

การขึ้นทะเบียนหรือระบุคุณค่าขึ้นบัญชีมรดกสถาปัตยกรรม 

หลายหลังตกอยู่ในมือของผู้ไม่รู้โดยมากเป็นเจ้าของอาคาร 

หรือผู้เช่าที่ให้ผู้รับเหมาทําตามที่ตนสั่งโดยปราศจากสถาปนิก 

ผู้มีความเชี่ยวชาญหรือมีความเข้าใจในเรื่องคุณค่าไปเป็น 

ที่ปรึกษาออกแบบ เรื่องนี้จึงยังถือเป็นปัญหาใหญ่มากใน 

วงการอนุรักษ์บ้านเรา เพื่อสะท้อนถึงปัญหาที่เกิดขึ้นใน 

เรื่องที่กล่าวมานี้ ทาง UNESCO ได้ตระหนักถึงปัญหานี้ 

และได้เริ่มคิดค้นวิธีแก้ปัญหาในเชิงบวกคือการจัดให้มีการ 

มอบรางวัลแก่งานออกแบบใหม่ในบริบทเก่า โดยการคัดเลือก 

รางวัล UNESCO Heritage Award Asia Pacific มีรางวัล 

พิเศษรางวัลหนึ่ง คือ รางวัลงานออกแบบใหม่ในบริบทพื้นที่ 

อาคารอนุรักษ์ เป็นรางวัลที่ให้กับอาคารที่มีการออกแบบ 

ต่อเติมหรือสร้างใหม่ที่เข้ามาอยู่ในบริบทอาคารอนุรักษ์เดิม 

แต่ระบุไว้เลยว่าต้องไม่ลอกเลียนแบบอาคารเก่า และต้อง 

แสดงให้เห็นเทคโนโลยีการก่อสร้างในสมัยปัจจุบัน ซึ่งในปี 

พ.ศ. 2563 นี้ การคัดเลือกรางวัลอนุรักษ์สถาปัตยกรรม 

ของสมาคมสถาปนิกสยามฯ ก็จะมีการคัดเลือกรางวัล 

ประเภทนี้ด้วย 

ปัจจุบันการสร้างนวัตกรรมในย่านเก่าหรือเมืองเก่าเริ่มมี 

บทบาทในการพัฒนาเมืองในยุคนี้ แต่ว่าการสร้างนวัตกรรม 

บางคนอาจจะคิดว่าต้องสร้างสิ่งใหม่ แต่ความจริงนวัตกรรม 

คือสิ่งใหม่ แนวคิดใหม่ที่มาทําให้สิ่งเก่ายังคงคุณค่าหรือมี 

คุณค่ามากขึ้น และสามารถทําให้ชีวิตของคนในพื้นที่นั้นดีขึ้น 

โจทย์มันกว้างมากและไม่มีคําตอบสุดท้ายและคําตอบเดียว 

และ ณ เวลาที่เราตัดสินว่ามันเป็นอะไร มันก็พร้อมจะ 

เปลี่ยนแปลงได้ทุกวัน สิ่งสําคัญที่จะเกิดนวัตกรรมไปใน 

ทางที่ดีในพื้นที่ที่เป็นแหล่งมรดกวัฒนธรรมคือการจัดทํา 

ชุดองค์ความรู้เกี่ยวกับคุณค่าของพื้นที่ สถาปัตยกรรมและ 

มรดกวัฒนธรรมของพื้นที่นั้นๆ ให้เกิดความรับรู้ร่วมกัน 

และสามารถสร้างกลไกทางสังคมหรือทางกฎหมายให้เกิด 

การปกป้องคุณค่านั้นๆ ให้คงอยู่ได้ก่อนที่จะมีการเพิ่มสิ่งใหม่ๆ 

เข้าไป 

การอนุรักษ์ที่ดีควรให้มีการคงสภาพเดิมให้มากที่สุด เพียง 

แต่ถ้ามีอะไรที่ลึกซึ้งไปกว่านั้น เช่น ประวัติศาสตร์มันมี 

หลายยุคสมัย มีหลักฐานซ้อนกันอยู่หลายชั้น อันนี้ก็ต้อง 

ใช้เวลาที่จะศึกษาประวัติศาสตร์เพื่อจะบอกว่าจะให้ความ 

สําคัญกับชั้นหรือเลเยอร์ไหน จะเก็บอะไร จะเอาสมัยไหน 

ก็เหมือนกับตอนที่เฉลิมไทยถูกรื้อ ก็มีการมองว่ามันไปบัง 

วัดราชนัดดาซึ่งมีมาก่อน อันนี้เป็นแนวคิดที่มีมุมมองได้ 

หลายหลาก บางคนก็อาจจะคิดว่าข้างหลังสําคัญกว่า แต่ 

บางคนก็อาจจะเห็นว่าข้างหน้าก็เป็นประวัติศาสตร์หน้า 

หนึ่งที่ควรเก็บแล้วเปิดช่องให้มองไปข้างหลังได้ แต่มันขึ้น 

อยู่กับว่าใครเป็นคนที่มีอํานาจตัดสินใจในโครงการนั้นๆ 

_ฟังดูเหมือนว่าภาครัฐมักจะให้ความส ำคัญและสนใจ 

แต่มรดกที่เป็นทางการและของชนชั้นนำ แต่ถ้าเป็นมรดก 

ชาวบ้านก็จะไม่ได้ให้ความสำคัญ และมีแนวโน้มที่จะ 

ถูกรื้อทิ้งไป 

ภาครัฐยังมีธงในการขึ้นทะเบียนเฉพาะวัด วัง และอาคาร 

ราชการที่มีคุณค่าระดับชาติเป็นหลัก ตอนนี้กรณีที่มีข่าว 

ว่าจะมีการปรับเปลี่ยนหน้าตาอาคารราชดําเนินก็แสดงถึง 

การไม่เข้าใจในเรื่องคุณค่าของมรดกสถาปัตยกรรมยุค 

โมเดิร์น แม้จะไม่รื้อทิ้ง แต่การไปปรับเปลี่ยนมันคือการลบ 

ประวัติศาสตร์ออกไปหน้าหนึ่ง ก็อยู่ที่ว่าเขาจะลบไปทําไม 

มองอีกแง่หนึ่งการตัดสินใจปรับโฉมกลุ่มอาคารราชดําเนิน 

ครั้งนี้ก็จะกลายเป็นประวัติศาสตร์หน้าหนึ่งของอาคารชุดนี้ 

ในอนาคตเลยทีเดียว ซึ่งบ่งบอกให้เห็นถึงการที่ผู้มีอํานาจ 

ที่ดําเนินการภายใต้แนวคิดอะไร 

ส่วนมรดกที่เป็นของเอกชนแม้มีคุณค่ามากระดับชาติ รัฐก็ 

ไม่ค่อยเข้ามาขึ้นทะเบียน เพราะในเมืองไทยมักมองกันว่า 

การขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานเป็นการลิดรอนสิทธิ์ จึง 

ไม่อยากมาขึ้นทะเบียนอาคารของเอกชน และเอกชนเองก็ 

ไม่อยากให้รัฐมาขึ้นทะเบียน เพราะจะทําอะไรก็ต้องรอ 

อนุญาต ถ้ายังมีมุมมองแบบนี้กันทั้ง 2 ฝ่ายก็เป็นความซวย 

ของประชาชนในประเทศที่ไม่มีกลไกหรือเครื่องมือทาง 

กฎหมายในการปกป้องมรดกของส่วนรวมเลย สําหรับเรา 

มองว่าการไม่ขึ้นทะเบียนต่างหากที่มาลิดรอนสิทธิ์ของส่วน 

รวมในการปกป้องมรดกของชาติซึ่งคือมรดกของประชาชน 

ในเมื่อรัฐไทยยังไม่มีกลไกหรือมาตรการเชิงบวกที่สามารถ 

เอื้อในการสนับสนุนด้านงบประมาณในการอนุรักษ์มรดก 

ที่เป็นกรรมสิทธิ์ของเอกชนได้ เราก็ยังต้องเผชิญหน้ากับ 

ความสุ่มเสี่ยงในการสูญหายของมรดกสถาปัตยกรรมไป 

เรื่อยๆ โดยไม่มีใครสามารถทําอะไรได้เลย 

_อยากฝากอะไรให้กับสถาปนิกรุ่นใหม่ หรือผู้ใหญ่ที่มี 

ส่วนเกี่ยวข้องในแวดวงอนุรักษ์บ้าง 

ควรต้องมีการให้ความรู้ในมุมของคุณค่าของมรดกทาง 

สถาปัตยกรรม สถาปนิกเรากันเองยังไม่เห็นคุณค่าของ 

มรดกสถาปัตยกรรมเลยบางที แล้วจะให้คนนอกสาย 

อาชีพมาเห็นคุณค่าก็คงยาก ประเทศไทยเราหน่วยงานที่ 

ทําหน้าที่บ่งชี้ว่าอาคารไหนที่มีคุณค่าก็ยังทําได้ไม่ครบ เช่น 

กรมศิลปากรที่มีหน้าที่ขึ้นทะเบียนก็ยังทําไม่ครบ มีข้อจํากัด 

หลายประการ เช่น เรื่องของงบประมาณ หรือระยะเวลา 

ในการทํางานสํารวจก่อนที่จะขึ้นทะเบียน การที่ต้องได้รับ 

การยินยอมจากเจ้าของอาคารก่อนการขึ้นทะเบียน หรือ 

การที่คนที่ทําหน้าที่ขึ้นทะเบียนของกรมศิลปากรยังเป็นนัก 

โบราณคดีจึงยังไม่เห็นคุณค่าความงามของอาคารยุคโมเดิร์น 

เป็นต้น แต่ทั้งนี้ก็ไม่ได้หมายความว่าอาคารที่ยังไม่ได้ขึ้น 

ทะเบียนเป็นอาคารที่ไม่มีคุณค่า มีอาคารยุคโมเดิร์นที่มี 

คุณค่าทางสถาปัตยกรรมที่ได้รับการขึ้นทะเบียนบ้าง 

แต่ก็เป็นส่วนน้อยมาก เช่น อาคารเฉลิมกรุงที่รัชกาลที่ 7 

ทรงโปรดเกล้าฯ ให้สร้าง ในปัจจุบันอาคารโมเดิร์นอื่นๆ 

ในหลายๆ ประเทศ ก็ได้รับการยอมรับในเรื่องคุณค่าใน 

ฐานะมรดกสถาปัตยกรรม และมีกลุ่มอาคารยุคนี้ที่ได้เป็น 

มรดกโลกแล้วด้วย ในประเทศไทยพอกรมศิลปากรไม่ขึ้น 

ทะเบียนเป็นโบราณสถาน คนทั่วไปหรือแม้เจ้าหน้าที่ภาค 

รัฐที่ดูแลอาคารราชการ เช่น กรมธนารักษ์ ก็คิดว่ามันไม่มี 

คุณค่า นี่ก็เป็นจุดที่เป็นปัญหาอยู่ทําอย่างไรที่จะระบุคุณค่า 

นี้แล้วทําให้เป็นที่รับรู้ร่วมกัน 

สถาปนิกเองก็น่าจะต้องสังวรในเรื่องนี้ ว่าอาคารทั้งหลาย 

ที่เรารีโนเวต ปรับปรุงใหม่ หรือออกแบบ adaptive reuse 

ต่างๆ แม้ว่ายังไม่ได้รับการขึ้นทะเบียน แต่อาคารหายหลัง 

ก็มีคุณค่าเป็นมรดกสถาปัตยกรรม ซึ่งควรค่าแก่การอนุรักษ์ 

เพื่อบ่งบอกถึงคุณค่าทางประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมใน 

ยุคสมัยหนึ่งซึ่งเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ สังคม 

เศรษฐกิจ เทคโนโลยี และฝีมือช่างในยุคนั้นๆ ที่หากเรา 

ปรับปรุงอาคารโดยการรื้อทําลายหลักฐานหรือคุณค่านั้นๆ 

ไปเสีย ก็เป็นเรื่องที่น่าเสียดายแทนชนรุ่นหลังที่จะไม่ได้ 

เห็นผลงานที่มีคุณค่าเหล่านั้นอีกต่อไป แต่หากเกิดความ 

ไม่แน่ใจในเรื่องคุณค่าของมรดกสถาปัตยกรรมก็ควรปรึกษา 

ผู้ที่มีองค์ความรู้ทางด้านนี้ เพื่อที่จะทํางานให้ดีโดยไม่ได้ 

ทําลายคุณค่าเหล่านั้นไปโดยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ทั้งนี้ 

ไม่ได้หมายความเฉพาะอาคารยุคโมเดิร์นเท่านั้นแต่รวมถึง 

มรดกสถาปัตยกรรมทุกยุคสมัยที่ยังไม่ได้รับการขึ้นทะเบียน 

ในประเทศไทย 

สําหรับผู้ใหญ่ในแวดวงอนุรักษ์ที่มีโอกาสเข้าไปนั่งเป็นกรรมการ 

อยู่ในชุดต่างๆ ของภาครัฐ ก็อยากจะฝากให้ช่วยกันหา 

โอกาสผลักดันให้เกิดการจัดทําบัญชีมรดกสถาปัตยกรรม 

ระดับท้องถิ่นโดยเร็วก่อนที่มรดกจะหายหมดหรือถูกทําให้ 

เสื่อมค่าเพราะความไม่รู้ทั้งในระดับท้องถิ่นและในหน่วยงาน 

ราชการ ตลอดจนในวัดวาอาราม เพื่อให้เกิดการระบุคุณค่า 

ความสําคัญในระดับท้องถิ่น และจัดให้มีนโยบายเชิงรุกเพื่อ 

การปกป้องมรดก เช่น การออกเทศบัญญัติท้องถิ่น และ 

การสร้างมาตรการเชิงบวก เช่น การจัดตั้งกองทุนเพื่อการ 

อนุรักษ์ที่สามารถช่วยสนับสนุนด้านงบประมาณการดูแล 

อาคารอนุรักษ์ที่เป็นของเอกชน เพื่อกระตุ้นให้เกิดการ 

อนุรักษ์ได้อย่างเป็นรูปธรรม เพราะปัญหาใหญ่ที่เห็นใน 

ขณะนี้คือเรามีแต่มาตรการส่งเสริมวัฒนธรรมให้เกิดการ 

ต่อยอดเป็นสินค้าหรือการเพิ่มมูลค่า ให้เกิดการท่องเที่ยว 

ในแหล่งมรดกวัฒนธรรม แต่ยังไม่มีมาตรการหรือกฎเกณฑ์ 

ใดๆ ที่จะปกป้องไม่ให้มรดกนั้นหายไป 

ปองขวัญ สุขวัฒนา ลาซูส / Pongkwan S. Lassus 

ตำแหน่งในปัจจุบัน: 

- อุปนายกสมาคมอนุรักษ์ศิลปกรรมและสิ่งแวดล้อม (SCONTE) 

- กรรมการบริหารสมาคมอิโคโมสไทย 

- กรรมการพิทักษ์มรดกสยาม สยามสมาคมฯ 

ตำแหน่งที่เกี่ยวข้องที่ผ่านมา: 

- อดีตหัวหน้าศูนย์มรดกเมือง สมาคมสถาปนิกสยามฯ พ.ศ. 2559 

- อดีตอุปนายกและประธานกรรมาธิการอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรม สมาคม 

สถาปนิกสยามฯ 2 สมัย พ.ศ. 2549-2451 และ พ.ศ. 2555-2557 

- อดีตกรรมาธิการอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรม สมาคมสถาปนิกสยามฯ 

พ.ศ. 2545-2557 

- อดีตที่ปรึกษากรรมาธิการอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรม สมาคมสถาปนิกสยามฯ 

พ.ศ. 2557-2559 


Refocus Heritage


A Talk with the New ASA 

President: Chana Sampalung 

Text: ปวริศ คงทอง / Pawarit Kongthong 

Translation: ธนว์กัญญา แจ้งใจธรรม / Tanakanya Changchaitum 


เมื่อไม่นานมานี้สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้จัดให้มีการเลือกตั้งนายกสมาคมฯ 

ในสมัยหน้าเสร็จสิ้นไปเป็นที่เรียบร้อย โดยผู้ที่ได้รับเลือกจากการลงคะแนนของสมาชิกสมาคมฯ 

ก็คือ “พี่โอ๋” หรือคุณชนะ สัมพลัง รองกรรมการผู้จัดการบริษัทสถาปนิก49เฮาส์ดีไซน์ จํากัด 

(A49HD) ทีมงาน ASA CREW จึงถือโอกาสนี้ พูดคุยกับคุณชนะสั้นๆ เกี่ยวกับแนวทางการ 

ดําเนินงานและเป้าหมายในการบริหารงานสมาคมฯ ของคุณชนะ 


_ความรู้สึกหลังได้รับเลือกตั้งเป็นอย่างไรบ้างครับ 

อย่างแรกเลยคือตกใจ ในตอนแรกเราก็คิดว่ามั่นใจเพราะเรา 

ไปทางเด็กรุ่นใหม่ แต่พอดูแล้ว น้องๆ ไม่ค่อยสมัครเป็น 

สมาชิกสมาคมฯ ไม่ค่อยมีวัยรุ่นที่เป็นฐานเสียงของผมเลย 

คือคิดไว้ว่าอาจจะแพ้ พอมันกลับมาคะแนนนําก็เลยรู้สึก 

สงสัยเหมือนกันว่าใครกันที่เลือก ความรู้สึกมันเลยปนกัน 

แปลกๆ ครับ 

_พูดถึงการวางแผนระยะสั้น ระยะยาวในช่วงที่เป็นนายก 

ที่คิดว่าจะทำมีอะไรบ้างครับ 

บังเอิญว่า 4 ข้อหลักที่ผมตั้งใจทําแต่แรก มันน่าจะใช้เวลา 

ไม่นานก็จบ แต่หลายข้อมันจะทําครั้งเดียวไม่ได้และครั้งแรก 

มันอาจจะไม่ได้สร้างผลกระทบอะไรเลย แล้วมันคงต้องส่งต่อ 

ให้กับคนอื่นๆ ทําต่อ อย่างเช่น อันที่ผมคิดว่าเราอยากให้ 

สถาปนิก หรือคนที่เรียนจบในสาขาสถาปัตยกรรมที่ไม่ใช่ 

นักออกแบบ เขามีพื้นที่ หรือทําให้เขารู้สึกว่าหน้าที่ของเขา 

ก็สําคัญ อันนี้มันทําครั้งเดียวไม่ได้ ทําโดยสมาคมฯ เพียง 

อย่างเดียวก็ไม่ได้ มันอาจจะต้องได้รับความร่วมมือจาก 

มหาวิทยาลัยด้วย คือถ้าคณะเองให้ความสําคัญกับมัน สมาคมฯ 

ก็ให้ความสําคัญ ทุกๆ คนในวิชาชีพเห็นความสําคัญของเขา 

มันก็จะทําให้ความภูมิใจของคนที่อยู่ตรงนั้นมีมากขึ้น 

ซึ่งอันนี้ผมว่าไม่ใช่ปีสองปีแล้วจบ หรือว่าครั้งเดียวแล้วจบ 

อันนี้น่าจะเป็นระยะยาว แต่เชื่อว่าถ้าทําครั้งแรกแล้วมันได้ 

รับผลตอบรับที่ดีเดี๋ยวนายกท่านอื่นๆ เขาก็ทําตาม 

_กิจกรรมต่างๆ ที่ทางสมาคมฯ เคยจัดมาจะมีการเปลี่ยนแปลง 

หรือพัฒนาอย่างไรบ้างครับ 

กิจกรรมเดิมๆ ที่เราทํากันมามันดีอยู่แล้ว ความหมายของ 

การที่จะทําให้มันแพร่หลายมากขึ้นหรือทําให้ดีขึ้นนี้ ไม่ได้ 

แปลว่าของเก่ามันแย่เพียงแค่ผมมีความรู้สึกว่าเราทําซํ้ำๆ กัน 

In search of our new President, The Association 

of Siamese Architects (ASA) recently organized an 

election. With the result now finalized, the elected 

President with the most votes from our members 

is Chana Sampalang, one of the executives of A49 

Architects. ASA Crew had a brief conversation 

with the new President about his plans and goals 

for the association: 

_The moment you knew you were elected, 

how did it feel? 

The first feeling was shock. I really thought it 

would be someone from a younger generation, 

but we don’t have that many young members. I 

didn’t really think I was going to win. When I took 

the lead, I did wonder who voted for me. It was a 

mixture of feelings, actually. 

_What are the short-term and long-term plans 

you have for the association now that you’re 

taking office? 

The four goals I had in mind for the association 

won’t take that long to achieve, but many of 

them aren’t exactly the kinds of goals that can 

be achieved in one attempt. They may not even 

make any impact at first, and they may have to be 

handed over to other people who will be taking 

this job later. For example, I have an idea to create 

a platform for architects and people who have 

graduated in architecture-related fields but who 

do not necessarily have a design-oriented role, so 

Refocus Heritage

มานานแล้ว มันควรจะมีการพัฒนา ทีนี้พัฒนาการของมัน 

จะสนับสนุนตัวเราในด้านใดบ้าง เราพูดถึงเจเนอเรชัน 

อย่างหนึ่งแล้ว เราอาจจะต้องพูดถึงเชิงวิชาการอย่างหนึ่ง 

เราอาจจะต้องพูดถึงเมืองที่มันเปลี่ยนไปอาชีพที่มันเปลี่ยนไป 

ความพร้อมของสถาปนิกก็เปลี่ยนไปด้วย โลกมันกว้างขึ้น 

ทุกๆ อย่างมันควรจะต้องหันไปตอบตรงจุดนั้น ตอนนี้เรา 

จะสร้างกิจกรรมอะไรก็แล้วแต่ มันควรจะต้องตอบบริบท 

ของวันนี้ แล้วก็ทําให้มันดีขึ้นไปอีก ถ้าเราพูดถึง ASA 

ไม่ว่าจะเป็นงาน ASA Expo หรือรางวัลต่างๆ ที่สมาคมฯ 

มอบให้ ผมคิดว่ามันควรมีโครงสร้างของมันว่าจุดประสงค์ 

ของมันคืออะไร ที่ผ่านมาจุดประสงค์ของมันไม่ค่อยจะชัดเจน 

ว่าเราให้รางวัลเพื่ออะไร ให้เพื่อคัดเลือกงานที่ดีที่สุด หรือว่า 

จริงๆ แล้วเราให้รางวัลเพื่อประชาสัมพันธ์ประเทศ หรือ 

เราให้รางวัลเพื่อสร้างมาตรฐาน หรือเป็นการกระตุ้นให้ 

คนผลิตงานดีๆ ออกมา 

_มีแนวทางอย่างไรที่จะให้คนทั่วไปเข้าใจในสมาคมฯ 

หรืออาชีพสถาปนิกมากขึ้นครับ 

อันนี้ยากและเป็นอะไรที่ต้องทําเป็นระยะยาวมาก คนก็ยัง 

ไม่เข้าใจ อย่าว่าแต่คนอื่นเลย แม่ผมก็ยังไม่เข้าใจ ตอนที่ 

เขายังมีชีวิตอยู่เขาก็ไม่รู้ว่าเราทําอะไร มันเป็นอะไรที่ต้อง 

ค่อยๆ คิดแล้วทําแบบไม่จงใจทําไม่ได้ hard sale ให้เขารู้ 

แต่คราวนี้มันคงต้องทําแล้วให้เขาเห็นถึงความสําคัญ 

จริงๆ แล้วความสําคัญของพวกเรามันแสดงได้โดยวิธีใดบ้าง 

ผมคิดว่าเราอาจจะต้องมาวิเคราะห์ อันนี้เป็นเหมือนเชิง 

การตลาดให้กับสมาชิกเลย คือถ้าคนรู้สึกว่าสําคัญ แสดง 

ว่าเราจะต้องสื่อสารออกไปว่าอาคารหลังนั้นมันส่งผลกระทบ 

อะไรบ้างกับคน ซึ่งสุดท้ายเราอาจจะไม่ได้ชูแค่ว่า คนนี้ได้ 

รางวัลเหรียญทองหรือเหรียญเงินเพียงอย่างเดียว แต่มัน 

อาจจะต้องไปในเชิงอื่นด้วย ถามว่าการรับรู้ของคนใน 

ประเทศไทยต่อสถาปนิกแย่ขนาดที่เรากลัวไหม ส่วนตัว 

ผมคิดว่าไม่ได้แย่ขนาดนั้น คนส่วนใหญ่ก็รู้ แต่คนที่เขาไม่ได้ 

เข้าถึงตรงนี้เขายังไม่รู้ แต่ก็จะพยายามช่วยให้ข้อมูลให้เขา 

ได้รับรู้ เราอาจจะต้องช่วยกัน อันนี้อาจจะไม่ใช่สมาคมฯ 

เป็นคนทําเพียงอย่างเดียว 

they feel like their jobs are also important. This 

isn’t the kind of initiative that can be pulled off in 

one attempt, and it isn’t something that can be 

achieved just by the association. It would require 

collaborations with universities, for example, and 

if the faculties acknowledge the importance of 

this matter, we can work together more effectively. 

Everyone in the field can acknowledge their 

roles and this recognition can really boost their 

pride. This takes more than one or two years to 

accomplish. It’s a long-term commitment, but I do 

believe that if we start now and the feedback is 

good, my successors as president will be able to 

continue the task. 

_Will there be any changes or developments 

with the activities that the association has been 

doing? 

The activities are doing great. Changing them 

or making them more widely recognized doesn’t 

mean the old things are bad, but I just have this 

feeling that we’ve been doing the same things for a 

while now and there should be some new developments. 

How these developments can support 

the association and in which aspects are the 

questions here. We talked earlier about the new 

generation of practitioners and maybe academics 

should be brought into the discussion as well. 

We may have to discuss how cities are changing, 

how people’s occupations are changing, and how 

architects’ preparedness is changing as well. The 

world is getting bigger, and everything should be 

contemplated to address these issues. Whatever 

activity we’re hosting, it needs to correspond 

with today’s context, and it needs to be improved. 

Whether we talk about the ASA Expo or the awards 

we’ve been granting, I think there should be a 

structure that outlines these goals. There hasn’t 

been a clear objective as to why we give out these 

awards. Are we trying to find the best projects, 

are the awards just an attempt to promote the 


Refocus Heritage


_สมาคมฯ จะสามารถสนับสนุนสถาปนิกตั้งแต่รุ่นเล็ก 

ถึงรุ่นใหญ่อย่างไรบ้างครับ 

มิติแรกผมว่าเป็นเรื่องของการที่เราตอบคําถามแรกที่เรา 

ได้พูดไปว่า การที่น้องๆ ไม่สนใจสมาคมฯ เลย เพราะว่ามัน 

ไม่มีประโยชน์กับเขาหรือเปล่า เพราะถ้ามันมีประโยชน์ 

เขาคงอยากเป็นสมาชิก คตินี้คือใจความสําคัญของการสร้าง 

ประโยชน์ให้สมาชิกเลย เพราะผมเคยพูดไปตอนให้สัมภาษณ์ 

ครั้งหนึ่ง บอกว่าจริงๆ ถ้าสมาคมฯ มีแหล่งข้อมูลให้เขา 

ไม่ว่าจะเป็นเรื่องวัสดุ กฎหมาย หรือการให้คําปรึกษาต่อ 

สิ่งที่เขาคับข้องใจไม่ว่าจะเรื่องอะไรก็แล้วแต่เขาก็จะวิ่งมาหา 

สมาคมฯ ทันที แล้วสมาคมฯ จะเป็นผู้ให้คําปรึกษาที่ดีที่สุด 

ซึ่งถ้าหากมีองค์กรเข้ามาช่วยตรงจุดนี้ มีคนให้ความรู้ 

ไม่ใช่เป็นแค่การจัดอบรมแบบกว้างๆ รวมๆ แต่เป็นการช่วย 

แก้ปัญหาเฉพาะบุคคล ผมเชื่อว่าสมาคมฯ จะมีคนมาต่อคิว 

และมาขอความช่วยเหลือเลย ซึ่งถ้ามันเป็นแบบนั้นได้ 

คนก็จะอยากมา คือเราไม่จําเป็นต้องบังคับเขา แต่เป็นการ 

ทําให้คนอยากเข้าหาสมาคมฯ เอง แล้วมันก็จะทําให้ 

สมาชิกรู้สึกว่าสมาคมฯ กําลังตอบความต้องการเขา อย่าง 

ที่ผมบอกคือเรื่องบางเรื่องมันเป็นเรื่องปัญหาของแต่ละบุคคล 

เป็นปัญหาที่สถาปนิกคนนี้เจออยู่คนเดียวเนื่องจากแต่ละ 

คนประสบการณ์ไม่เหมือนกัน หากสมาคมฯ นําความรู้ของ 

สมาชิกทุกๆ คนสื่อสารไปถึงคนอื่นๆ ได้ บางคนเขาทํางาน 

ไทยประเพณี เขาไม่รู้ว่าวิธีการฉาบปูนในอาคารที่มันเป็น 

อาคารโบราณมันควรจะทําอย่างไร ถ้าถามผม ผมก็ไม่สามารถ 

ตอบได้แต่หากถามสมาคมฯ สมาคมฯ ก็อาจจะสามารถ 

ค้นหาคนที่รู้วิธีผสมปูนฉาบแบบไทยได้ ผมมองว่ามันเป็นเรื่องดี 

_ยกตัวอย่างองค์ความรู้ที่สมาคมฯ จะส่งต่อให้สมาชิก 

หน่อยครับ 

ด้านนี้จะเป็นด้านที่ผมโดนน้องๆ เพื่อนๆ ถามเสมอผมเลย 

คิดว่าขนาดคนที่มาจากบริษัทที่มีชื่อเสียงเขายังถามเราเลย 

เรื่องที่เขาถามก็น่าจะกลายเป็นประเด็นที่เราจะบอกต่อผู้อื่น 

เหมือนเล่าให้เขาฟังต่อได้เรื่องหลักๆ จะมีเรื่องของ proposal 

อันที่จริงสมาคมฯ ก็มี proposal ให้อ่านอยู่บนเว็บไซต์ แต่ 

ไม่มีคนอธิบายว่า proposal นั้นความสําคัญคืออะไรบ้าง 

หรือ proposal นั้นไม่ทันสมัยแล้วค้างอยู่ในสมาคมฯ มานาน 

สมมติว่าหากปีหน้าผมอาจจะเชิญบริษัทใหญ่ๆ มาแบ่งปัน 

proposal มาแบ่งปันความรู้ที่มันเกิดจากความเจ็บปวดของ 

เขาในอดีต เพราะมันคือประวัติศาสตร์ของการเกิดเหตุและ 

ทุกคนก็จะบันทึกลงไปใน proposal เพื่อป้องกันตนเอง 

นี่คือหนึ่งประเด็นที่น่าสนใจประเด็นที่2 ก็คือน้องๆ หลายคน 

country, or are the awards intended to develop 

a standard or encourage people to create more 

great work? These are the questions that we 

should answer. 

_What are the approaches you think we can take 

to make the general public have a better understanding 

of the association and the architectural 

profession as a whole? 

It’s difficult, and it requires long-term action. 

People still don’t have a clear understanding of 

ASA—not only the general public, but also my own 

mother! Most people in the association don’t have 

a clue what we’re doing. It’s something that needs 

to be clarified gradually and naturally. The hard 

sale approach will never work. It needs to be done 

in a way that really shows the general public the 

significance of our role and the many possible 

ways that we can contribute. I think we may have 

to sit down, really analyze this situation, and think 

of it as a marketing strategy for our members. If 

the general public acknowledges our role as being 

important, it means that we have to communicate 

how a building can impact them. Eventually, this 

will probably involve something beyond promoting 

who gets which award. It will extend to other 

aspects. If you ask me if we should be concerned 

about the general public’s lack of recognition of 

our profession, I personally don’t think it is that 

bad. Most people are aware, but there are still people 

who’ve never been able to access our profession 

and our know-how, so they’re still not aware. We’ve 

been trying to provide them with useful information, 

but that takes a collective effort. It can’t just be 

the association doing all the work. 

_How can the association support architects 

who are practicing professionally, from both the 

younger and older generations? 

First, I think it’s about what I mentioned in my 

answer to the first question. Maybe the younger 

Refocus Heritage

ทํางานที่ต่างประเทศ สิ่งที่เราจะโดนกันก็คือจะเจอนักกฎหมาย 

ต่างชาติให้เราเซ็น proposal ของเขา ถ้าคนที่ทํางานต่าง 

ประเทศทั้งหมดนําproposal ที่เคยถูกเซ็นเอามารวมกัน 

แล้วมาสัมมนากันสักครั้งหนึ่ง ผมว่าก็อาจจะน่าสนใจมาก 

กับการที่เคยไปเจออะไรกันมาบ้าง อะไรที่เราต่อรอง และ 

อะไรที่เราเข้าใจความหมายมันผิด แน่นอน proposal ที่ 

ลูกค้าทํามักจะเข้าข้างลูกค้าเสมอ เราจะยอมเซ็นได้แค่ไหน 

อาจจะต้องมีนักกฎหมายเข้ามาช่วย โลกตอนนี้มันไม่ได้ 

อยู่ได้เฉพาะ proposal ภาษาไทยแล้ว ผมว่าสมาคมฯ ก็ควรจะ 

มี proposal ภาษาอังกฤษเป็นของตัวเองเพื่อใช้ ใครอยากใช้ 

ก็ต้องสมัครเป็นสมาชิกก่อน นี่คือประโยชน์โดยตรงกับ 

สมาชิกสมาคมฯ เรื่องที่ 2 ก็คือการระบุวัสดุที่ค่อนข้างที่ 

จะล้าสมัย การระบุวัสดุในปัจจุบันจะเกี่ยวข้องกับ BIM 

ถ้าทุกคนไม่รู้ว่าโลกมันจะไปทางนี้มันก็จะเริ่มยากแล้ว 

เพราะในอนาคตผมค่อนข้างมั่นใจว่า Autocad จะถูกเลิกใช้ 

แน่ๆ ในอีกไม่นาน เมื่อไหร่ก็ตามที่ BIM เข้ามามีบทบาท 

การระบุวัสดุกับระบบ BIM มันคือเรื่องเดียวกัน มันคือการ 

เตรียมความพร้อมสําหรับ 5 ปีข้างหน้า การที่ชูประเด็นนี้ 

ก็คล้ายกับเรื่องที่แล้ว ใครที่ไม่เคยเจอคงไม่อยากฟัง ก็ 

ช่างเขา แต่หากเขาไม่เข้ามาฟังวันนี้อีก 5 ปีเขาจะกลายเป็น 

คนที่ถือขวานที่สร้างด้วยหิน เรื่องที่ผมพูดนี้มันคือพื้นฐาน 

ของสิ่งที่เราใช้ในทุกวันจะเป็นสองเรื่องที่สร้างความเจ็บปวด 

ให้เรากับน้องๆ ได้มากที่สุด แต่เรื่องอื่นๆ เราก็ยังต้องทํา 

เช่น เวลาเกิดปัญหาในการทํางาน โดนลูกค้าฟ้องขึ้นมา 

เราทํางานช้า หรือเขามีการปรับ เราจะต่อรองกับเขาอย่างไร 

หรือค่าออกแบบที่อ้างอิงได้คืออะไร หลายคนชอบถาม 

ผมว่าทําไมไม่กําหนดไปเลยว่าค่าออกแบบ 10 เปอร์เซ็นต์ 

เท่านั้น ผมตอบว่าไม่ได้ ถ้าเกิดทุกคนถูกควบคุมด้วยราคา 

เดียวกัน ทุกคนจ้างแต่บริษัทขนาดใหญ่ทั้งหมดแน่ๆ มันมี 

การแข่งขันกันในเชิงราคา เราต้องยอมรับ แต่ทําอย่างไร 

ให้การแข่งขันเชิงราคามันไม่ได้มีค่ามากนักถ้าทุกคนมีอาวุธ 

พร้อมมือเหมือนๆ กัน มีมาตรฐานเดียวกัน คําว่ามาตรฐานนี้ 

จะทําให้น้องที่เพิ่งเปิดออฟฟิศใหม่ค่อยๆ โต แล้ววันหนึ่ง 

ก็จะโตเท่ากับบริษัทใหญ่เอง ผมไม่เชื่อว่าจะมีบริษัทไหน 

ที่เกิดขึ้นมาแล้วก็หยุดอยู่ตรงนั้น 

generation of architects doesn’t pay that much 

attention to the association because they don’t 

see the value of doing so. If the association is able 

to benefit them somehow, they would probably 

still want to become members. This is the essence 

of the association. How can we make ourselves 

beneficial for our members? I’ve said in a previous 

interview that if the association is able to serve 

as a source of information—about materials, 

about laws, or about providing consultations for 

those who have questions or problems—everyone 

will come to us. The association can be the best 

consultant if it is an organization that provides 

the most useful knowledge (not just occasional 

training about information that is too vague or 

generic) and gives solutions to specific problems 

at an individual level. If we can do that, people will 

be lining up asking for help. If we can become that 

type of organization, people will want to reach out 

to us, and it will create a perception where members 

will feel that the association is responding to their 

needs. Everyone has different experiences, so the 

association should able to facilitate the exchange 

of knowledge and experiences between members, 

allowing everyone to communicate. For example, 

there are architects who work on traditional Thai 

architecture projects, and they may not know 

how the concrete work of an ancient Thai building 

should be done. If you ask me, I wouldn’t be able to 

answer. But if you go to the association, collectively, 

they may be able to find information about that 

ancient technique, and that, I think, would be a 

great thing. 

_ตอนนี้มีทีมงานที่จะมาร่วมงานกันมากน้อยแค่ไหนครับ 

ตอนนี้มีอยู่ประมาณ 40 คน อย่างที่บอกคือผมอยากให้ 

ทุกคนมีส่วนร่วม ผมอยากทําให้ภาพของนายกในยุคผม 

ไม่ได้มีความสําคัญคนเดียว แต่ทีมงานจะเป็นคนที่สําคัญ 

ทีมงานคือกลุ่มคนที่จะขับเคลื่อนทุกอย่าง นายกเหมือนเป็น 

แค่กรรมการอยู่ตรงกลาง เป็นกุนซือควบคุมเกม แต่ตัว 

ผู้เล่นต่างๆ ที่มีคือคนสําคัญ ทีนี้ความโชคดีของผมก็คือ 

มีน้องๆ ช่วยเยอะ แต่ก็อยากจะให้ทุกคนมีส่วนร่วมคนละ 

นิดคนละหน่อยก็พอ เราก็เลยคิดว่าถ้าเกิดเรามีคนเยอะ 

เราก็ให้เขาทําแค่อย่างเดียว แล้วก็ทําให้มันดีโดยที่ไม่เหนื่อย 

สมมติว่ากิจกรรมมันอาจจะมีเยอะมาก มีเป็นสิบกิจกรรม 

เราอาจจะแบ่งแค่คนหนึ่งทําอย่างเดียวก็พอ แล้วก็ช่วยๆ 

แบ่งเบากันไป เพราะทุกอย่างคือการสมัครใจ ไม่จําเป็นต้อง 

มีคนที่วิ่งจัดการทุกงาน ทีนี้การที่จะจัดการคนในตอนท้าย 

มันอาจจะเพิ่มขึ้นเป็น 50 คน หรือ 100 คน อาจจะต้อง 

จัดการกันดีๆ ผมกําลังคิดว่า 1 ปีในวาระอาจจะแบ่งเป็น 

ทีมหนึ่ง อีกปีหนึ่งอาจจะแบ่งเป็นอีกทีมหนึ่ง ทุกคนก็รับ 

ช่วงต่อกันไปเพราะทุกคนก็ไม่ได้มีอีโก้มาก ทุกๆ คนก็มา 

ช่วยผมและช่วยสมาชิกหรือทํางานให้กับสังคม กิจกรรม 

ที่เกิดขึ้นในอดีตมันก็มีกิจกรรมที่ต่อเนื่องระยะยาวอยู่แล้ว 

เราก็ทําต่อไปโดยมีเกณฑ์หรือจุดมุ่งหมายว่าจะทําให้ดีขึ้น 

_Could you give us an example of the know-how 

that the association is able to offer its members? 

One question that my fellow architects, both 

younger and more established practitioners, 

consistently ask relates to proposals. The association 

actually has a sample proposal available on the 

website, but we don’t give a proper explanation 

about the real importance of proposals. In fact, 

the example on the website may actually be outdated 

because it has been there for so long. Next year, 

I’m thinking of inviting the bigger firms to share 

their proposals and the knowledge they have 

gained from their past mistakes or through trial 

and error. Because these are useful collective 

experiences, they should be documented in a 

standard proposal for everyone to follow as a 

reference. Another issue is that many young Thai 

architects are now working overseas, and the 

proposals they encounter are written according 

to foreign laws. If the people working overseas 

are able to collect the proposals they have come 


Refocus Heritage

_คำถามสุดท้าย มีอะไรจะฝากถึงสมาชิก หรือบุคคล 

ทั่วไปบ้างครับ 

ก็น่าจะฝากย้อนกลับไปถึงคําถามแรกเลย อย่างที่ผมบอก 

คือผมลงมาสมัครรับเลือกตั้ง ก็คาดว่าเราจะเป็นกระบอก 

เสียงให้กับคนรุ่นใหม่ได้ เป็นแกนนําให้กับน้องๆ ให้ได้ 

เข้ามามีส่วนร่วมมากขึ้น แล้วเราก็พบว่าน้องๆ ส่วนใหญ่ 

ก็ไม่ได้มีส่วนร่วมกับสมาคมฯ เลย แม้แต่การสมัครสมาชิก 

แม้แต่เพื่อนผมเอง มันถึงยุคสมัยที่ทุกคนควรจะทําเพื่อ 

ส่วนรวมแล้ว ทีนี้เราจะทําอย่างไรให้ทุกคนได้มีส่วนร่วม 

ได้หมด มันอยู่ที่แต่ละบุคคล หลักแนวความคิดของผมก็ 

คือถ้าเราอยากให้อะไรมันดี เราต้องเริ่มที่ตัวเราก่อน บางที 

การเริ่มที่ตัวของเราเองอาจจะไม่ต้องเดินมาที่สมาคมฯ ก็ได้ 

คือทําให้ตัวเองหรือองค์กรของตัวเองประสบความสําเร็จ 

หรือทํางานแล้วพัฒนาตัวเองขึ้นเรื่อยๆ แค่นี้ก็ถือว่ายกระดับ 

สมาคมฯ และวิชาชีพของเราแล้ว หรือช่วยกันประชาสัมพันธ์ 

ตัวของสถาปนิกให้เป็นที่รู้จักแก่ผู้คนทั่วไปถ้าทุกๆ คนช่วยกัน 

เริ่มจากจุดนี้ ทุกอย่างก็น่าจะดีขึ้นครับ 

across during their work, I think it would be 

interesting if everyone could share (perhaps in a 

seminar) what they’ve experienced, including the 

negotiations, the misunderstandings, etc. Certainly, 

the proposals created by clients favor the clients, 

but we need to clarify the conditions in which we 

would agree to sign those documents. We may 

need a legal team working with us. We live in a 

world where we have to deal with proposals that 

are not written in the Thai language, and I think the 

association should have its own English language 

proposal that would be available for registered 

members. These are the types of tools that can be 

developed to benefit members. 

Another issue is the rather outdated material 

specification. Specifications are geared towards 

BIM these days. If people still don’t realize that this 

is the way the world is going, then the transition is 

only going to get more difficult. In the future, I’m 

quite certain that people will stop using AutoCAD. 

With BIM occupying a bigger role in the profession, 

the specification of materials in BIM is inevitable. 

This is about preparing yourself for the next five 

years. It’s similar to the previous subject we talked 

about. It’s the kind of topic that people without 

any experience in the matter wouldn’t want to 

listen to, but they avoid the issue at their own risk. 

If they don’t want to be a part of this discussion, 

five years from now, they will be walking around 

like ancient men with stone axes. What I’m saying 

is that BIM will be used on a daily basis in the near 

future. This is what I think can cause the most 

pain for architectural practitioners from every 

generation. But there are still other issues that 

need to be resolved such as the occupational 

hazard of getting sued by your own clients. If you 

work behind schedule, you get fined. How do you 

negotiate your way out of getting sued? What is 

the standard fee that you can reference? Many 

people used to ask me why we don’t set a strict 

standard fee of 10%, and I told them we couldn’t 

do that. If everyone was controlled by the same 

standard fee, all the projects would go to the big 

firms. There has to be price competition, and 

that’s something we need to accept, but how can 

we reduce the aggressiveness of that competition 

by arming everyone with the same weapons and 

working under the same standard. The standard 

would help newer, smaller firms grow into bigger 

companies. 

_How have you been forming the team so far? 

We have about forty people at the moment. Like 

I said, I want everyone to take part. I want the 

association under my lead to be about more than 

just me. The team is the key, and they are the 

people that put ideas into motion. The president 

will act as the person supervising the game, but 

all the players are key. I’m lucky that I have a lot 

of people who want to help. I want everyone to 

help just a bit, here and there, so I thought that if 

we have many people involved, we could assign 

tasks so that they wouldn’t be too burdensome. 

For example, if we hold a lot of activities, say ten, 

we want to designate one person to only one job, 

and everyone else could offer help wherever they 

can. I don’t want one or two people running around 

taking care of everything. In the end, I may have to 

manage fifty or one hundred people, so that needs 

to be carefully executed. I’m thinking about working 

with one team for one year and another team for 

another year and everything can be carried out 

and continued. People who are helping me don’t 

have big egos. They all help our members, and we 

all work to contribute something to society. The 

activities we have done in the past are all long-term, 

so we’ll continue to do them with new goals and 

standards of making them even better. 

_Last question, any words you want to say to the 

members and the general public? 

I want to go back to the first question you asked 

me. Like I said, I applied for the presidency thinking 

that I can be a voice for the younger generation of 

architects and perhaps a leading figure to encourage 

them to be more participatory. I’ve come to realize 

that the younger architects haven’t really been 

involved with the association. They’re not members 

(even my friends aren’t members). It is time for 

everyone to step up and do their part for the 

community. So how can we encourage everyone 

to take part? My idea is that if you want something 

good to happen, start with yourself, and it doesn’t 

always have to be you reaching out to the association 

but make yourself and your organization successful 

by working hard and continuing to improve yourself. 

That alone is elevating the standard of our association 

and eventually the profession. You can 

promote your work and make it more recognized 

among the general public. If everyone helps from 

this simple starting point, developments and 

greater things will be waiting on the horizon. 


Refocus Heritage


ASA Expo “Refocus Heritage”: 

Vasu Poshyanandana, Ph.D. 

Text: ปวริศ คงทอง / Pawarit Kongthong 

Translation: สุกัญญา นิมิตวิไล / Sukanya Nimitvilai 


ทีมงาน ASA CREW ขอพาทุกท่านไปทําความรู้จักและเตรียมตัวสําหรับงานสถาปนิก’63 

ที่จะมาในหัวข้อ “มองเก่าให้ใหม่: Refocus Heritage” โดยทีมงานได้ทําการพูดคุยสั้นๆ กับ 

ดร.วสุ โปษยะนันทน์ ประธานจัดงานในปีนี้ เกี่ยวกับเนื้อหางานคร่าวๆ เพื่อให้ทุกท่าน 

ได้เข้าใจแนวคิด และเตรียมตัวสําหรับงานที่จะถูกจัดขึ้นในวันที่7-12 กรกฎาคมนี้ 

_ทำไมถึงเป็น Refocus Heritage 

เริ่มต้นจากโจทย์ว่าสมาคมฯอยากเล่าเรื่องเกี่ยวกับ 

Heritage ซึ่งเป็นหนึ่งในกระแสของการออกแบบ 

ในปัจจุบัน หลายที่จะพูดถึงเรื่องของความยั่งยืน 

การคํานึงถึงสิ่งแวดล้อม เรื่องนี้เป็นเรื่องที่ 

ต่อเนื่องมา เราจะทําอย่างไรให้โลกของเรา 

ยั่งยืนแบบมีความหมาย ก็จะนึกถึงว่ามรดก 

ในโลกของเรา ในแต่ละที่ มันมีความหลากหลาย 

ทางวัฒนธรรม และองค์ประกอบ ซึ่งสามารถ 

นํามันมาใช้เป็นวัตถุดิบในการออกแบบได้ 

การนําของเก่าเหล่านั้นมาใช้ประโยชน์ใหม่ 

ให้เข้ากับบริบทปัจจุบัน ย่อมดีกว่าการไป 

รื้อทําลาย และสร้างขึ้นมาใหม่ทั้งหมด นี่คือ 

กระแสนิยมที่เป็นอยู่แต่หากถามว่าทําไมถึงต้อง 

Refocus เราต้องนึกย้อนดูก่อนว่าเราคิดเห็น 

อย่างไรกับเรื่อง Heritage เมื่อครู่เราพูดถึง 

กระแสนิยมว่าที่อื่นเขาคิดถึงแนวทางการใช้ 

ประโยชน์แล้ว แต่บ้านเราไม่ใช่ ถ้าเราพูดคําว่า 

Heritage คนส่วนใหญ่จะนึกถึงโบราณสถาน ซึ่ง 

พอพูดถึงโบราณสถาน เราจะรู้สึกถึงความหมาย 

ทั้งในเชิงบวกและลบ ในส่วนของเชิงบวกคือ 

รับรู้ถึงคุณค่า แต่ก็เป็นคุณค่าที่เหมือนอยู่ 

บนหิ้ง อยู่ห่างไกล เป็นสิ่งที่ต้องเก็บไว้อย่างไร 

อย่างนั้น ในส่วนที่เป็นลบ ความเก่า ความ 

โบราณ ความรู้สึกที่ไม่สามารถมีส่วนร่วมได้ 

ซึ่งมันไม่สอดคล้องกับความเป็นอยู่ของคนรุ่นใหม่ 

พอเราเจออะไรที่เป็นมรดกที่อาจจะมีคําว่า 

โบราณสถานไปครอบมันไว้ เกิดความเกร็ง 

เข้าไปแตะต้องลําบาก ทําให้เราคิดว่าเป็นงาน 

ที่เป็นความรับผิดชอบของกรมศิลป์ ไม่ใช่ 

ASA CREW would like to introduce 

Architect’20, an architect exhibition under 

the concept “Refocus Heritage.” Our crew 

has interviewed Vasu Poshyanadana,Ph.D. 

the chairperson of the Architect’20 Expo, 

to discuss the concept so we can better 

understand the exhibition to be held 

between 7-12 July. 

_Why is the concept “Refocus Heritage?” 

It started with the idea that the association 

wanted to tell a story about heritage. It 

is one of the design trends at the moment. 

Many places have been talking about 

sustainability and environmental 

awareness, and this is a related theme. 

How can we create a sustainable world 

with meaning? Then we think that world 

heritage reflects cultural diversity and 

that its elements can be used to inspire 

a design. Reusing old buildings in today’s 

context would be better than demolishing 

and rebuilding everything from scratch. 

This is a popular trend now. If you ask 

why we have to refocus, we need to 

contemplate on how we think about 

heritage. Earlier, we talked about popular 

trends and that other places have already 

thought about how best to use (or-reuse) 

our heritage, but that is not us. If we 


Refocus Heritage

งานของเรา ในทางกลับกันบางงานก็ถูกมองว่า รื้อมันเสีย 

เมื่อเห็นอาคารเก่าคนเรารู้ว่ามันอาจจะมีคุณค่าแต่เรามักจะ 

บอกว่าถ้ามันไม่ใช่โบราณสถาน กรมศิลป์ไม่ได้ขึ้นทะเบียน 

ฉะนั้นเราสามารถทําอะไรกับอาคารก็ได้ นี่คือกรอบความคิด 

ที่เป็นอยู่ของคนส่วนใหญ่ในบ้านเรา 

แม้แต่ในวงการสถาปนิก สถาปนิกทุกคนก็มักจะมองว่า 

งานอนุรักษ์ งานออกแบบที่เกี่ยวกับอาคารเก่าเป็นเรื่องที่ 

ไม่เกี่ยวข้องกับตนเอง ซึ่งทําให้สถาปนิกเกร็งกับการทํางาน 

เก่า นี่คือข้อมูลทั้งหมดที่อธิบายว่าท ําไมถึงจะต้อง Refocus 

เราอยากจะสื่อสารกับคนว่าจริงๆ แล้วเรื่อง Heritage 

เป็นเรื่องที่ใกล้ตัวเรามากๆ มันคือเรื่องที่อยู่ในชีวิตประจําวัน 

เราควรจะมองคําว่า Heritage หรือมรดกว่าเป็นสิ่งที่คนใน 

รุ่นก่อนส่งต่อมาให้เราเพราะมันมีคุณค่า และคุณค่าเหล่านั้น 

เป็นหน้าที่ของเราที่จะส่งต่อไปสู่คนรุ ่นต่อไป แต่วิธีการที่จะ 

ส่งต่ออย่างไรนั้นเราจะต้องมาดูกัน ศาสตร์ของการออกแบบ 

จะช่วยได้ในเรื่องของการที่เราจะทําอย่างไรให้มรดกเหล่านั้น 

มันมีคุณค่าที่จะได้ใช้ในอนาคตและเหมาะสมกับการใช้สอย 

ในปัจจุบัน มรดกเหล่านี้มีหลายระดับ เราควรจะต้องมีการ 

เลือก มีการหาวิธีการที่จะนํามาใช้ให้เหมาะสมกับแต่ละ 

รูปแบบต่อไป นี่คือสิ่งที่ผมคิดว่าสมาคมฯ ควรจะทําหน้าที่ 

ในการเป็นสื่อกลางในการสื่อสารเรื่องนี้ 

_ความหมายของ Heritage ในที่นี้กว้างแค่ไหน 

อย่างที่ผมพูดไปก่อนหน้านี้ มุมของคนทั่วไปเราอาจจะ 

นึกถึงโบราณสถาน แต่จริงๆ แล้วสิ่งที่อยากจะให้คนเห็นก็ 

คือทุกอย่าง แม้แต่สิ่งที่เราเพิ่งสร้างขึ้นมาใหม่ก็ตามถ้าเรา 

สร้างด้วยความตั้งใจให้มันเกิดคุณค่าแล้วมันเหมาะที่จะ 

ส่งต่อไปให้คนในรุ่นต่อไป มันก็เข้ากับความหมายของคําว่า 

มรดกทั้งสิ้น เพราะฉะนั้นเราจึงไม่ได้กําหนดว่าต้องเป็นเฉพาะ 

สิ่งก่อสร้างหรือลักษณะทางกายภาพเท่านั้น ความหมาย 

ของมรดกยังมีในส่วนที่จับต้องไม่ได้คือในเรื่องของคุณค่า 

ทางศิลปะ ความงาม คุณค่าของความหมายและความเชื่อ 

เพราะฉะนั้นในการที่เราจะทําให้คุณค่าเหล่านั้นปรากฏ 

เราคงไม่ได้นึกถึงลักษณะทางสถาปัตยกรรมหรือเฉพาะ 

ศาสตร์ของวิชาชีพเราเท่านั้น มันคือการประสานงานร่วมมือ 

กันของหลายๆ วิชาชีพ งานสถาปนิกในปีนี้จึงเรียกได้ว่า 

เปิดกว้าง ไม่ได้เฉพาะสําหรับวิชาชีพสถาปนิกเพียงอย่างเดียว 

mention the word “heritage,” many people will 

think of ancient remnants, and when we talk about 

ancient remnants, they trigger both positive and 

negative feelings. On the positive side, we recognize 

their value, but they are far away and should 

be preserved as they are. On the negative side, the 

age and obsolescence of these remnants make 

people feel like they don’t belong, especially in a 

modern lifestyle. When we encounter a heritage 

object (like a building or artwork) associated with 

the words “historic site,” we may feel hesitant to 

modify it. It can make us feel that this belongs to 

the Fine Arts Department and not us. On the other 

hand, we may want to dismantle some sites. When 

we see an old building, people know it is valuable. 

However, we tend to say that if it is not recognized 

(or officially registered) as a historic site, then we 

should have the freedom to do anything with it. 

This is the mindset of most people in our country. 

Even in the architectural field, practitioners 

typically see heritage as conservation. Designers 

often find it hard to relate to anything associated 

with old buildings, and this makes them feel 

apprehensive when working with old construction. 

All of this explains why we must refocus. It is because 

we want to communicate with people and tell them 

that “heritage” is very close to us. It is in our daily 

lives. We should look at the word “heritage” as 

something passed on from the previous generation. 

Because it is valuable, it is our job to pass it on 

to the next generation. How we are going to pass 

it on should be a topic of discussion. Design can 

make heritage valuable and useful in the future as 

well as being suitable for current use. There are 

many levels of heritage. We should have a way to 

choose and utilize them for different purposes. 

I think the association’s role is to be the medium 

of communication. 

ASA CREW 21 46

ทํางานกับอาคารเก่าจะหมดไป ซึ่งต่อไปผมคิดว่า 

สถานการณ์ในบ้านเรา นับวันจะมีตัวอย่างหรือ 

มีความจําเป็นที่จะต้องทํางานกับอาคารเก่า 

มากขึ้นเรื่อยๆ เช่นที่มีการประกาศเขตพื้นที่ 

เมืองเก่าใน 20 กว่าเมืองทั่วประเทศ ซึ่งใน 

อนาคตก็อาจจะเพิ่มขึ้นมากกว่านี้ ซึ่งจะต้อง 

มีข้อกําหนด มีการห้ามก่อสร้างอาคาร 

บางประเภท แต่ว่าในลักษณะของการนําเอา 

อาคารเก่ามาประยุกต์ใช้ให้สอดคล้องกับสังคม 

ในปัจจุบัน มันยังคงเป็นสิ่งที่ทําได้และนี่คือ 

โอกาสของเรา 

_How will it be different from the 

previous years? 

It is the first time that we are expanding 

heritage and conservation to include daily 

life. Every year, we see that conservation 

has been associated with old designs. 

But now, there is a trend to utilize heritage 

and culture in all aspects of our designs. 

We try to tell people that designing things 

associated with heritage does not mea 

we have to keep them as they are. In fact, 

_แล้วตัวงานจะต่างจากงานปีก่อนๆ อย่างไร 

มันเป็นครั้งแรกที่เราเอาเรื่องของมรดก หรือ 

การอนุรักษ์มาขยายความให้มันกว้างถึงใน 

ชีวิตประจําวัน เพราะว่าทุกๆ ปี เราจะเห็นว่า 

มันมีส่วนของงานอนุรักษ์เป็นส่วนหนึ่งของงาน 

ที่ผ่านๆ มา พอมาถึงจุดนี้ มันคือแนวโน้มที่ 

เราสามารถเอาประโยชน์ของเรื่องของมรดก 

และวัฒนธรรมมาใช้ในศาสตร์ของการออกแบบ 

ของเราได้ทุกมิติ เราพยายามจะสื่อสารให้ 

คนเห็นว่างานออกแบบที่เกี่ยวข้องกับมรดก 

มันไม่ใช่เฉพาะเรื่องที่จะต้องเก็บมันไว้ในสภาพ 

ดั้งเดิม หากแต่เราสามารถใช้การออกแบบ 

เข้ามาช่วยให้มันยังสามารถต่อชีวิตออกไปได้ 

อย่างเหมาะสมกับการใช้งานในปัจจุบันหลายๆ 

ประเทศมีงานออกแบบที่เป็นลักษณะนี้ 

จํานวนมาก พอเราย้อนมาดูตัวอย่างในบ้านเรา 

กลับพบว่ายังมีน้อยมาก เพราะฉะนั้นเราก็เลย 

คิดว่าถ้ามันมีการนําเสนอเรื่องนี้ขึ้นมาในงาน 

สถาปนิก มันน่าจะเป็นปัจจัยหนึ่งที่ช่วย 

จุดประกายให้แนวคิดนี้ แล้วความกลัวที่เราจะ 

_What is the range of the word 

“heritage” here? 

Like I said earlier, people might normally 

think of historic sites. In fact, what I 

want people to see is everything, even 

the newly built architecture. If we build 

it to create value, and it is suitable to 

be passed on to the next generation, 

it will all be associated with the word 

“heritage.” Therefore, we do not specify 

that heritage must be a building or have 

physical attributes. Heritage also deals 

with intangible ideas, namely, artistic 

value, beauty, meaning, and belief. To 

reflect all those values, we should not 

only think about architecture or our 

own field, but also about other disciplines. 

As a result, the Architect Expo this year 

is rather open and not just for architects. 

_ในงานปีนี้มีอะไรที่น่าจับตามองเป็นพิเศษบ้าง 

เนื้อหาที่เราเอามาเน้นมันก็ตรงกับหัวข้อหลัก 

ที่เราต้องการนําเสนอว่า Refocus ฉะนั้นเรา 

ก็ต้องนําเสนอก่อนว่าสภาพแนวความคิดใน 

ปัจจุบันในสังคมของเรามันเป็นอย่างไร เราก็ 

เลยหยิบยกเอา 10 ประเด็นร้อนจากที่เราพูด 

ถึงกันในสื่อโซเชียลมีเดียที่เกี่ยวกับเรื่อง 

Heritage ว่าเราคิดเห็นอย่างไรกับเรื่องนั้นบ้าง 

ในมุมมองต่าง มีทั้งมุมมองในแง่ลบและบวก 

มุมมองหรือข้อมูลที่เราอาจจะเข้าใจผิด หรือว่า 

เป็นบางอย่างที่มันมีเหตุผลในอีกด้านหนึ่ง 

ซึ่งเราควรที่จะต้องรับฟัง โครงการที่ประสบ 

ความสําเร็จจากการที่เขานําเอามรดกมาใช้ใน 

การออกแบบ หรือว่ามีการศึกษาคุณค่าของ 

มรดกนี้เราสามารถมองในแง่มุมไหนได้บ้าง 

สองประเด็นนี้จะนําไปสู่การที่เราจะถามคําถาม 

กับคนที่เข้าชมว่า ความหมายของ “มรดก” 

ของคุณคืออะไร เราจึงทําเป็นสื่อภาพยนตร์ 

ที่จะจุดประกายว่าในมุมมองที่เกี่ยวข้องกับ 

มรดกหลังจากที่ได้เห็นทั้งสภาพปัจจุบัน ทั้ง 

ตัวอย่างที่ไม่ดีแล้ว อยากให้คุณตั้งคําถามกับ 

ตัวเองว่าสําหรับคุณ มรดกคืออะไร และคุณ 

จะทําอะไรกับมัน ซึ่งนี่น่าจะเป็นหัวใจของตัว 

นิทรรศการหลักครับ แต่ว่าเราก็จะมีนิทรรศการ 

อื่นๆ ที่มาเสริม เพื่อให้คนเข้าใจมากยิ่งขึ้นว่า 

การออกแบบที่เกี่ยวข้องกับมรดกเป็นอย่างไร 

อีกประเด็นหนึ่งก็คือการRefocus การให้รางวัล 

อาคารอนุรักษ์ของสมาคมฯ ทุกๆ ปี ซึ่งเราจะ 

มีการประกาศ 

we could use our designs to extend their 

lives while maintaining their current uses. 

Today, many countries have this kind 

of design, but our country’s view is still 

limited. We think if this is introduced to 

architectural design, it would spark this 

kind of idea, and the fear of working 

with old buildings will disappear. In the 

future, I think our country will have more 

instances of heritage-related projects 

and a greater need to work with old 

buildings. For example, there have been 

announcements of more than twenty 

old town conservation areas all over the 

country, and there are more to come in 

the future. There will be regulations and 

restrictions on some types of construction, 

but repurposing old buildings to facilitate 

modern society is still allowed, and this 

is our opportunity. 

_Is there anything in particular that we 

should keep our eyes on? 

We are emphasizing the key concept 

of heritage. First, we will introduce the 

overall ideas and show what today’s 

society is like. We chose ten relevant 

issues about heritage that are being 

discussed on social media to see what 

we think about them and to engage 


Refocus Heritage

แล้วให้ผู้ที่สนใจสมัครมาเสนอรางวัลอนุรักษ์ โดยที่เราแบ่ง 

ประเภทตามลักษณะของอาคาร และทุกๆ ครั้งอาคารที่เรา 

ได้มาจะเป็นการให้รางวัลในระดับเดียวกัน คือได้ชื่อว่าเป็น 

อาคารอนุรักษ์ดีเด่น การให้รางวัลของเราในบางครั้งมีการ 

ให้รางวัล โดยที่แท้จริงแล้วยังไม่ได้เกิดการอนุรักษ์จริงๆ 

ยังไม่ได้มีการออกแบบหรือใดๆ ก็ตาม เราให้รางวัลกับ 

อาคารที่มีคุณค่าแต่สังคมมองไม่เห็น และกําลังจะถูกรื้อทิ้ง 

เราจึงให้รางวัลนั้นเพื่อหยุดการรื้อถอน ซึ่งมันไม่สอดคล้อง 

กับการที่เราต้องการจะสนับสนุนการออกแบบเพื่อรักษา 

คุณค่าของอาคาร เพราะฉะนั้นแม้แต่อาคารที่กําลังจะ 

โดนรื้อก็สามารถได้รับรางวัลอนุรักษ์ดีเด่นได้หมด นี่คือสิ่งที่ 

ผ่านมา มาครั้งนี้เนื่องจากเราได้เห็นการให้รางวัลอาคาร 

ต่างๆ และเราได้รับแนวคิดมาจาก UNESCO ซึ่งมีการให้ 

รางวัล Asia Pacific Award สําหรับอาคารที่เน้นในเรื่อง 

ของการออกแบบที่ดีจริงๆ จึงมีการแบ่งระดับของรางวัล 

ออกเป็นระดับต่างๆ เช่น หากออกแบบได้ดีก็ให้รางวัล 

ระดับหนึ่ง ออกแบบได้ดีมากก็ขึ้นไปอีกระดับหนึ่ง หรือ 

ว่าการออกแบบได้ดีเหนือความคาดหมายก็เป็นอีกระดับ 

หนึ่ง ปีนี้จะเป็นปีแรกที่เราจะมีการจัดระดับของรางวัล 

และรางวัลที่ได้นั้นเราไม่ได้ให้กับเจ้าของของอาคารเท่านั้น 

แต่เราจะให้กับผู้ที่ออกแบบด้วย มันจึงเป็นการสร้างขวัญ 

และกําลังใจให้กับผู้ออกแบบซึ่งอยู่เบื้องหลังการอนุรักษ์ใน 

ครั้งนั้น และเป็นการส่งเสริมให้เกิดการนําศาสตร์ของการ 

ออกแบบมาใช้ในการออกแบบอาคารที่มีคุณค่าต่อไปด้วย 

นอกจากนั้นเรายังสร้างประเภทของรางวัลในอีกรูปแบบ 

หนึ่ง คืองานออกแบบใหม่ในบริบททางด้านมรดก ซึ่งแต่ 

เดิมสมาคมฯ เราไม่ได้ให้รางวัลนี้ แต่ UNESCO Award 

มีรางวัลประเภทนี้อยู่แล้วเราจึงนําลักษณะของการให้รางวัล 

แบบนี้มาเพิ่มในการให้รางวัลของสมาคมฯ ด้วย ซึ่งเป็น 

การขยายขอบเขตจากการออกแบบที่จะจํากัดเฉพาะตัว 

อาคารเอง ไปสู่งานออกแบบต่อเติมหรืออาคารใหม่ที่อยู ่ใน 

พื้นที่ใกล้เคียงกับอาคารอนุรักษ์ว่าสามารถจะทําอย่างไรให้ 

งานออกแบบนั้นช่วยส่งเสริมคุณค่าของอาคารเหล่านั้นด้วย 

multiple perspectives. There may be negative and 

positive views as well as some misunderstandings, 

and there may be other sides to the story that we 

should hear. We should also see how we can learn 

from successful projects that integrate heritage 

into their designs or see how we could see their 

value from different vantage points. These views 

will lead us to ask visitors how they define “heritage.” 

That’s why we created a film that encourages 

them to reconsider ideas associated with heritage 

through current situations and examples. We want 

them to question how they define heritage and 

what they would do with it. This should be the 

key of the main exhibition. However, we also have 

other exhibitions to help people acquire a better 

understanding of how designs are infused with 

heritage. 

Another point is about refocusing. We give out 

awards for conservation every year. We would 

make an announcement, have interested people 

apply for the award, and categorize the entries by 

type. Sometimes, we give out awards before the 

actual conservation process or even before having 

any design. We may give an award to buildings with 

value that are overlooked by the public or are on 

the brink of demolition. We may give out awards to 

stop a demolition process. Even building that are 

about to be torn down can receive conservation 

awards. That is what has been done. We have seen 

how others give awards to buildings, and we have 

also adopted ideas from UNESCO for granting the 

Asia Pacific Award for well-designed buildings, so 

we categorize our awards into different levels. For 

example, a well-designed project will get an award 

for one level, but an extremely well-designed 

project will achieve another level. A design that 

exceeds expectations will receive a different level. 

This year will be the first to categorize the awards. 

We will give awards not only to building owners but 

also designers, so this will encourage the designers 

_ผู้จัดงานมีความคาดหวังจากตัวสถาปนิกหรือจากคน 

ภายนอกที่เข้ามาดูงานอย่างไร 

มันก็คงตรงกับชื่องานเลยครับ เราคาดหวังว่าเขาจะได้มา 

พบกับมุมมองใหม่ แล้วก็คิดว่าจะสามารถเปลี่ยนความคิด 

ที่มีจากเดิมที่คิดว่ามรดกเป็นเรื่องที่ไกลตัว พอเขารับรู้ได้ 

ว่ามันเป็นเรื่องที่ใกล้ตัวการที่เขาจะนํามรดกมาใช้ให้เป็น 

ประโยชน์มันย่อมเกิดขึ้นได้ แล้วมันเป็นเรื่องของทุกคน 

ไม่ใช่เฉพาะสถาปนิกเท่านั้น ในส่วนของสถาปนิกก็ได้เปิด 

มุมมองว่าในการออกแบบที่เกี่ยวข้องกับมรดกนั้นเป็นเรื่อง 

ง่ายที่เราสามารถทําได้ มันไม่ต่างอะไรกับเรื่องแนวความคิด 

green มันไม่ต่างอะไรกับการที่เราจะออกแบบอะไรแล้วเรา 

ศึกษาสภาพแวดล้อมก่อนว่าในพื้นที่ของคุณมีต้นไม้กี่ต้น 

มีทิศทางแดดลมอย่างไร จริงๆ แล้วสิ่งนี้ก็เหมือนกัน 

ในงานออกแบบของคุณมันมีข้อมูล มันมีคุณค่าที่มันเกี่ยวข้อง 

กับคนในอดีตอยู่ในพื้นที่ของคุณ คุณก็สามารถนํามาใช้ให้ 

เป็นประโยชน์ได้ และเป็นเรื่องที่อยู่ในทุกระดับของการ 

ออกแบบมาตั้งแต่ต้น ตั้งแต่การเรียนปี 1 ของคุณจนมา 

ถึงปัจจุบัน 

behind these conservation designs, and it will encourage 

people to design buildings that have value. Moreover, 

we will also create another type of award for new design 

related to heritage. Originally, the association did not give 

an award like this, but UNESCO already has this category, 

so we will grant this award as well. This is meant to 

expand our understanding of heritage as being limited 

to buildings and to encourage the design of extensions 

or new buildings near conservation sites. We would like 

to see how new designs would foster the value of those 

buildings. 

_What does the organizer expect from architects and 

visitors? 

It is in the name of this event. We expect people to gain 

new perspectives and change their old views that heritage 

is something far away from them. Once they realize it is 

close to them, they will utilize heritage and make it 

useful. It is for everyone, not just architects. It is not so 

different from designing according to green principles 

or from studying the surrounding area to see how many 

trees you have, or from learning the wind direction. This 

is actually the same. In design, there is information and 

value related to people who used to live in an area. You 

can make use of it, and it can be found in all levels of 

design from the past to the present. 


Refocus Heritage

REVIEW 

Samsen STREET Hotel 

Text: พีรณัฐ อุไรรัตน์ / Peeranat Urairat 


Photo: W Workspace

เมื่อเราลองจินตนาการภาพในความทรงจําหรือภาพจาก 

ประสบการณ์ของแต่ละคนไปพร้อมกัน นึกถึงบรรยากาศ 

ภาพของผนังที่ถูกฉาบด้วยแสงไฟสีส้มแดง คละคลุ้งไป 

ด้วยควันบุหรี่ แก้วเหล้า และการแลกเปลี่ยนบทสนทนา 

บนความเหงาของคนแปลกหน้า ความเป็นสถานที่ ตรอก 

มุม ซอย ที่ตัวละครปรากฏตัวอย่างซ่อนเร้น และเปิดเผย 

ในขณะเดียวกัน ลําดับการเล่าเรื่องที่ไม่ใช่ระบบเส้นตรง 

(non-linear narrative) ซึ่งเปรียบได้กับระบบการเข้าถึง 

และทางสัญจรซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของสถานที่แอบซ่อน 

เหล่านี้ ดั่งฉากในอารมณ์ทํานองเดียวกับภาพยนตร์ใน 

ช่วงปี 1990s ของผู้กํากับหนังชาวจีน นามว่า หว่องกาไว 

(Wong Kar-wai) 

Looking back into our collective memories or life 

experiences, we can imagine a scene of walls 

bathed with a reddish-orange incandescent light, 

cigarette smoke filling the air as glasses of ice-cold 

alcoholic drinks keep conversations between 

lonely strangers flowing; a sense of place visible 

to both the eyes and the mind, with small alleyways, 

dark corners, and side streets containing enigmatic 

characters who appear and disappear from view. 

The system of circulation and the idea of accessing 

hidden places are reminiscent of Wong Kar-wai’s 

movies from the 1990s. 

หากใครได้มีโอกาสผ่านไปแถวย่านสามเสนซอย 6 

คุณจะต้องสะดุดตากับอาคารที่ยืนอยู่ตรงหน้าอย่างแน่นอน 

อาคารผิวคอนกรีตที่มีโครงสร้างเหล็กสีเขียว ราวกับว่า 

เป็นส่วนต่อเติมมาเกาะกับส่วนนอกของอาคารหลัก ให้ 

ความรู้สึกถึงความถาวรและความชั่วคราวไปพร้อมๆ กัน 

ถ้าใครคุ้นเคยกับย่านนี้เป็นอย่างดีจะทราบว่าอาคารนี้ 

ในอดีตแสดงบทบาทเป็น sex motel หรือโรงแรมม่านรูด 

ที่เคยเปิดบริการมากว่า 30 ปี ในปัจจุบันบทบาทดังกล่าว 

ถูกเปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิงโดย CHAT LAB / CHAT 

Architects ที่เข้ามาสร้างแนวทางใหม่ให้กับ Samsen 

STREET Hotel โดยมีการต่อยอดทางความคิดมาจาก 

งานวิจัยที่ชื่อ “BANGKOK BASTARDS” ซึ่งเป็นผลลัพธ์ 

มาจากการสํารวจ เก็บข้อมูล และรวบรวมผลจากการ 

วิเคราะห์มากกว่า 5 ปี ในประเด็นที่เกี่ยวกับเนื้อหา 

ทางสถาปัตยกรรมที่แสดงออกและสะท้อนถึงวิถีชีวิตและ 

ความเป็นอยู่แบบไทยในมิติทางสังคมของความไม่เป็น 

ทางการ ความพเนจร ความชั่วคราว ความง่ายที่แยบยล 

ความซื่อที่ชํ่ำชอง ขณะเดียวกันก็ซ่อนความขําขันไว้ให้ 

ฉุกคิด เช่น รถเข็นของขายริมถนน เพิงพักชั่วคราวริมทาง 

ที่พักคนงานก่อสร้าง การใช้ประโยชน์จากส่วนยื่นของ 

โครงสร้างชั่วคราวนั่งร้านตอบสนองกิจกรรมการอยู่ 

การดื่ม-กินร่วมกัน และในหน้าที่ขององค์ประกอบทาง 

สถาปัตยกรรมทางกายภาพ เช่น การบังแดด และการ 

กันฝน เป็นต้น หรือทางด้านความหมายที่แสดงออกมา 

ทางกายภาพ เช่น การแทรกซึมและการปรากฏกาย 

ผ่านลักษณะของอาคารประเภทโรงแรมม่านรูด (The 

curtain sex motel typology) ซึ่งเป็นประเภทอาคารที่ 

มักไม่ถูกกล่าวถึง หรือเป็นประเด็นที่ไม่ถูกนํามาคิดต่อยอด 

อาจเพราะท่าทีของประเภทอาคารที่อยู่ในสังคมแบบ 

“underground” โดยมีลักษณะเฉพาะหลายอย่างที่น่าสนใจ 

ในเนื้อหาทางสถาปัตยกรรม เช่น ลําดับการเข้าถึง (spatial 

sequence) ที่คน 2 คนโดยสารรถยนต์ที่ติดฟิล์มป้องกัน 

การมองเห็น เข้ามายังพื้นที่โล่งตรงกลางแล้วแยกเข้าไป 

ยังช่องจอดรถของตัวเอง และมีการปิดกั้นการมองเห็น 

จากคนภายนอก ด้วยแนวเส้นม่านสีแดง (หรือฟ้าและเขียว) 

โดยอัตโนมัติ และเชื่อมต่อไปยังห้องพักอย่างแนบเนียน 

Anyone who has had the chance to pass by the 

Samsen Soi 6 neighborhood would likely have been 

struck by a building with exposed concrete surfaces 

and a green steel structure. Looking more like an 

addition than a proper building, the structure gives 

a simultaneous sense of permanence and temporality. 

Those who are familiar with the area would know 

what the establishment was once known for—having 

operated for over thirty years as a sex motel, the 

building has now been given a new role. Thanks to 

CHAT LAB / CHAT Architects, the Samsen STREET 

Hotel originated from the studio’s research project 

“BANGKOK BASTARDS.” Over the course of five 

years, the research explores, collects, and analyzes 

data related to the architectural characteristics and 

developments that reflect the makeshift aspects 

of Thai society and its way of life—the wandering 

ephemerality, the witty simplicity, and the gimmicky 

honesty that are sometimes amusing and always 

thoughtful that can be found in the inventiveness 

of street kiosks, shelters, construction worker camps, 

and scaffolding structures that accommodate 

temporary habitation. The research also looks into 

the practical roles of these architectural components 

such as rain and sun protection as well as alternative 

interpretations of the curtain sex motel typology— 

the type of building whose existence is often left 

unmentioned or overlooked and is never discussed 

or developed. 

These buildings typically have an ‘underground’ 

connotation, and the architecture has several 

interesting characteristics. The spatial sequence, 

which often involves two people (usually in cars 

with tinted windows to prevent their identities from 

being revealed) driving into the open ground at 

the middle of the site, later leads into a unit with 

its own individual parking space. Everything takes 

place with a row of red (or blue or green) curtains 

pulled closed (usually automatically) to prevent visual 

access from outsiders as hotel guests are led directly 

from their cars to their motel rooms. 


Refocus Heritage

โครงการ Samsen STREET Hotel 

ถูกแบ่งออกเป็น 2 ส่วนที่รับรู้ได้อย่างง่าย 

ได้แก่ โครงสร้างเดิมของอาคารที่เป็นผิว 

คอนกรีตเปลือยถูกฉาบใหม่ และโครงสร้าง 

เหล็กคล้ายนั่งร้านเป็นโครงดูเบาตาสีเขียว 

โทนพาสเทล (a powder-coated in mint 

green) ซึ่งได้แรงบันดาลใจมาจากห้องแถว 

ยุค Late-Modern บริเวณโดยรอบย่านนั้น 

เมื่อกล่าวถึงองค์ประกอบของส่วนที่เป็น 

โครงสร้างเหล็กสีเขียวที่แสดงตัวคล้ายนั่งร้าน 

(scaffolding) ได้รับการแบ่งรูปแบบและ 

หน้าที่ออกเป็น 3 ส่วนที่แตกต่างกัน โดย 

เริ่มจาก “ซอย” (alley) จุดเริ่มต้นของส่วนนี้ 

เริ่มจากความต้องการของเจ้าของโครงการ 

ที่ต้องการเพิ่มจํานวนผู้เข้าพักในแต่ละห้อง 

ให้สามารถรับได้ 2-3 คน จากพื้นที่ห้องเดิม 

ของ sex motel ที่มีขนาดไม่ใหญ่นัก ทําให้ 

ต้องมีการต่อเติมพื้นที่ยื่นออกไปเป็นระยะ 

1.50x2.00 เมตร สัดส่วนเป็นเหมือนพื้นที่ 

เตียงเสริมทําหน้าที่ในการเพิ่มพื้นที่ 

The Samsen STREET Hotel consists of 

two discernible parts. The first is the 

original structure with newly coated 

exposed concrete surfaces, and the 

other is the mint green colored powdercoated 

steel scaffold-like structure, 

inspired by the local shophouses built 

during the late modern era. The mint 

green steel structure is divided into 

three parts, each with a different role 

and formal typology. The ‘alley’ is based 

on the project owner’s desire to increase 

the size of the original rooms; therefore, 

the new room type is expanded to 

1.50 x2.00 meters. This additional space 

accommodates an extra bed in each 

room and helps to shield visibility from 

the street. It also produces vertical alleys 

that create multi-purpose balconies and 

provide external access for maintenance 

57 

Refocus Heritage

กันมุมมองจากฝั่งถนน และที่สําคัญเป็นการ 

สร้าง “ซอยแนวตั้ง” เป็นช่องทางในการสร้าง 

multi-purpose balcony สําหรับงานเซอร์วิซ 

งานระบบแอร์ ท่อประปา และไฟฟ้า ให้สะดวก 

ในการซ่อมแซมจากภายนอกอาคารโดยตรง 

นอกจากนี้ในโอกาสพิเศษ มุมช่องทางเดิน 

เหล่านี้ ยังสามารถปรับเปลี่ยนเป็น “เวทีทางตั้ง” 

ให้นักดนตรีเปิดหมวกขับกล่อมบรรเลงเพลง 

ให้ชุมชนฟังได้อีกด้วย 

ส่วนต่อมาเป็นองค์ประกอบที่เรียกว่า“ระเบียง” 

(sidewalk terrace) เป็นการใช้ประโยชน์ 

จากระยะถอยร่นของอาคารโดยรอบ 6 เมตร 

สร้างเป็นพื้นที่เชื่อมต่อและสร้างปฏิสัมพันธ์ 

ให้กับชุมชน ระหว่างแขกที่เข้ามาพักกับผู้คน 

ในย่าน ผ่านกิจกรรม ดื่ม กิน พูดคุย ซึ่งพื้นที่ 

แห่งนี้เป็นเหมือน “mobile street furniture” 

ที่ถูกออกแบบให้เป็นพื้นที่เชื่อมต่อของถนน 

และทางเท้า ในเทศกาลพิเศษยังมีการปิดถนน 

จัดงานอีกด้วย โดยเป็นการร่วมมือกันระหว่าง 

เจ้าของโรงแรมกับผู้ประกอบการขายอาหาร 

ริมทางในละแวกนั้น สร้างบรรยากาศของ 

วัฒนธรรม street food และมอบรสชาติที่ 

แท้จริงให้เป็นส่วนหนึ่งในโปรแกรมที่สําคัญ 

ของทางโรงแรมเช่นกัน ซึ่ง street food นั้น 

นับเป็นจุดเริ่มต้นทางธุรกิจในอดีตของ 

เจ้าของโรงแรมด้วย 

of services such as air conditioning, water, 

and electricity. On special occasions, these 

balconies can be adapted into vertical 

stages for live music performances intended 

to lift the spirits of hotel guests. 

The next part is referred to as the 

‘sidewalk terrace.’ It makes use of the 

six-meter setback around the building 

and serves as a linkage that facilitates 

interactions between the hotel’s guests 

and the local neighborhood through 

different activities like drinking, eating, 

and talking. The space acts as a mobile 

street furniture designed to be an 

interface connecting the main street 

and the hotel’s entrance. On different 

occasions, the hotel, the area’s local 

vendors, and the community work 

together to organize special events that 

attempt to create a local street food 

culture and offer an authentic taste of 

Thai food, which also plays a part in the 

hotel’s functional program. Street food 

holds a special meaning to the hotel’s 

owner as this is how he had formerly 

made a living. 

The last part of the program is the 

outdoor theater. Once an open area for 

cars to drive inside and proceed to the 

motel rooms, this space is transformed 

into an outdoor theater inspired by a 

Thai rural tradition of traveling outdoor 

movie screenings. The space aims to 

encourage interaction between the 

hotel’s guests who are able to watch 

the screening while lounging in the 

outdoor pool located at the center of 

the site or while sitting on the balconies 

of their own rooms where their legs can 


องค์ประกอบสุดท้ายเรียกว่า “หนังกลางแปลง” (outdoor 

theater) พื้นที่บริเวณนี้ในอดีตเคยเป็นพื้นที่โล่งเพื่อวนรถ 

เข้ามากลางอาคาร (drive-in) โดยผู้ออกแบบได้เปลี่ยน 

เป็นพื้นที่สําหรับชมภาพยนตร์ภายนอกอาคาร ซึ่งได้รับ 

แรงบันดาลใจมาจากวัฒนธรรมการดูหนังกลางแปลง 

แบบไทย (Thai rural traditions of pop-up movie) 

เพื่อสร้างการปฏิสัมพันธ์ระหว่างกันของผู้เข้ามาพักใน 

รูปแบบใหม่ เช่น ผู้ชมหนังกลางแปลงสามารถนอนเล่น 

แช่ตัวในสระว่ายนํ้ำกลางโถงกลางแจ้งของอาคาร และดูหนัง 

กลางแปลงไปด้วยเหมือนเป็น water-filled lounge 

และแนวความคิดในการสร้างระเบียงแบบใหม่ ที่ให้สามารถ 

นั่งห้อยขาดูหนังกลางแปลงจากระเบียงของห้องพักแต่ละ 

ห้องไปด้วยได้ โดยแนวระเบียงที่ถูกออกแบบตามผังพื้น 

ของอาคาร ยังถูกวางให้อยู่ในตําแหน่งที่ไม่ใช่แค่ดูหนังได้ 

เท่านั้น แต่ยังสามารถมองเห็นผู้ชมฝั่งตรงข้ามได้อีกด้วย 

นอกจากนี้เพื่อความตื่นเต้นเป็นประสบการณ์ที่ขาดไม่ได้ 

ทางโรงแรมมักจะแนะนําให้แขกผู้เข้ามาพักลองสั่งเครื่องดื่ม 

และป๊อปคอร์นขึ้นมากินประกอบการดูหนังกลางแปลง 

ซึ่งเดลิเวอรีผ่านการชักรอกขึ้น-ลงในแนวตั้ง 

โครงการ Samsen STREET Hotel ถูกออกแบบ 

ให้เป็นพื้นที่ใช้งานตามหน้าที่ของการเป็นอาคารที่พักอาศัย 

รวมประเภทโรงแรมได้อย่างน่าสนใจ บวกกับเรื่องราว 

จุดเริ่มต้นของโครงการ ข้อจํากัด และปัญหาต่างๆ ได้ 

ผสมรวมกับแนวทางในการออกแบบที่เป็นผลจากการวิจัย 

ได้เปลี่ยนแปลงการรับรู้บุคลิกภาพของอาคารจาก introvert 

เป็นแบบ extrovert ตอบสนองกับชุมชนและบริบทโดยรอบ 

อย่างชัดเจน สร้างให้เกิดผลลัพธ์ในภาพใหญ่ที่กว้างขึ้น 

จากมิติทางกายภาพเป็นภาพกว้างในมิติของจิตวิทยาทาง 

สังคมที่ดีต่อไป 

casually dangle during a movie. The balconies are 

designed to follow the layout of the floor plan and 

are located at points where guests can see each 

other watching the same movie from their own 

balconies. The activity offers a novel experience, 

and the hotel often recommends that guests order 

drinks and popcorn, which are delivered via a 

hand-operated pulley system. 

As a hotel accommodating temporary stays, 

the Samsen STREET Hotel is designed to have 

an interesting functional program of its own. 

This program, when combined with the story of 

how the project was originated and the limitations 

and problems revealed through extensive research, 

has completely changed the personality of the 

building from an introverted to an extroverted 

establishment that is more open and engaging 

with the surrounding community. The final outcome 

generates a positive impact, from the physical 

presence of the built structure to wider social 

and psychological benefits. 

Project Name : Samsen STREET Hotel 

Owner: L. S. Hotel s & Resorts Group 

Location: 66 Soi Samsen 6, Ban Phan Thom, 

Phra Nakhon, Bangkok 

Year of Completion: 2019 

Area: 2,560 sq.m. 

Architect: CHAT Architects 

Interior: CHAT Architects 

Landscape: CHAT Architects 


Refocus Heritage

REVIEW 

True Digital Park 

Siam Square Soi 2 

Text: สิปปวิชญ์ กําบัง / Sippawich Kambung 

Translation: ชนนิกานต์ โชติรัตนกุล / Chonnikarn Chotirattanakul 

Photo: วิสันต์ ตั้งธัญญา / Wison Tungthunya

เมื่อพิจารณาการมีอยู่ของสถาปัตยกรรมในยุคของการ 

ปฏิวัติดิจิทัลซึ่งกลายเป็นปัจจัยหลักของการเปลี่ยนแปลง 

ที่รวดเร็วและรุนแรงของยุคสมัย จะว่าไปแล้ว ดิจิทัล 

นับเป็นเทคโนโลยีที่เรียกได้ว่า ไร้ตัวตน แต่สั่นคลอนมนุษย์ 

และสังคมได้อย่างรุนแรงมากกว่านวัตกรรมเชิงกายภาพ 

ที่จับต้องได้ในทุกยุคที่ผ่านมา หากใช้สถาปัตยกรรม 

เป็นแกนในการพิจารณา โครงการ True Digital Park 

Siam Square Soi 2 ก็นับว่ามีความน่าสนใจไม่น้อย 

เนื่องจากผู้ออกแบบมีโจทย์ที่กล่าวถึงการสื่อสาร การ 

เชื่อมโยงสถาปัตยกรรมกับผู้คนและเมือง ด้วยความ 

ต้องการของบริษัท True ที่จะปรับปรุงพื้นที่ 3 จุดบริเวณ 

สยามสแควร์ คือ สยามสแควร์ซอย 2 สยามสแควร์ 

ซอย 3 และพื้นที่ใน Digital Gateway เป็นร้านกาแฟ 

และร้านค้าสําหรับให้บริการลูกค้า คุณภากร มหพันธ์ 

สถาปนิกผู้ออกแบบจากบริษัท M Space ได้นําเสนอ 

Digital technology is one of the key elements that 

greatly changes and transforms our lives. It is an 

invisible force that impacts much of our physical 

space. The three outlets of True Digital Park Siam 

Square Soi 2 are interesting cases of architecture 

influenced by the digital era. They are designed to 

connect people, architecture, and the city together. 

True currently has three outlets in Siam Square 

at Soi 2, Soi 3, and Digital Gateway. These three 

locations have served as cafes and shops for many 

years, and the time came for them to be renovated. 

M Space’s Pakorn Mahaphant is the architect 

tasked with this renovation project. He proposed 

a complete transformation of all three outlets at 

once. The key concept is to create a network 

แนวทางในการปรับปรุงพร้อมกันทั้ง 3 พื้นที่ โดยเน้น 

การเชื่อมต่อกันทางแนวราบในระบบเน็ตเวิร์ค ที่เชื่อมต่อ 

กับพื้นที่โดยรอบที่มีการเปลี่ยนแปลงไปตามช่วงเวลา 

ของการเติบโตของธุรกิจในย่านสยามสแควร์ โดยมีคาเฟ่ 

เป็นจุดแวะพักเพื่อเชื่อมต่อกับกิจกรรมในอาคาร โดยมี 

รายละเอียดคือ 

1.) True สยามสแควร์ซอย 2 เชื่อมต่อกับถนนพญาไท 1 

และศูนย์การค้า Discovery ซึ่งต่อเนื่องไปยังสยามพารากอน 

และมาบุญครอง ให้เป็นพื้นที่สําหรับคาเฟ่ co-working 

space และ exhibition ขนาดเล็กที่เชื่อมโยงกับเทคโนโลยี 

และศิลปวัฒนธรรม ตามแนวการเชื่อมของทางเดินลอยฟ้า 

ที่จะขยายระยะตลอดแนวความยาวถนนพระราม 1 จาก 

สี่แยกปทุมวันต่อไปยังสี่แยกเพลินจิต ความท้าทายในการ 

ออกแบบมาจากการเป็นอาคารที่มีประวัติการต่อเติมมา 

หลายยุคสมัยตั้งแต่การเริ่มก่อสร้างศูนย์การค้าสยามสแควร์ 

จนถึงปัจจุบัน โดยขาดการวางแผนอย่างมีระบบ 2.) True 

สยามสแควร์ซอย 3 อยู่ในบริเวณใจกลางถนนด้านใน 

ของย่านสยามสแควร์ เชื่อมต่อกับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 

ปรับให้เป็นคาเฟ่ และ robotic lab สําหรับเป็นพื้นที่ 

ทํางานขนาดเล็กร่วมกันกับคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาฯ 

เพื่อให้เป็นพื้นที่ทางการศึกษาและวิจัยที่เน้นหนักไปทาง 

ด้าน sustainability 3.) True Digital Gateway ตั้งอยู่บน 

ถนนพระราม 1 ปรับเป็นคาเฟ่ แกลเลอรี และเป็นพื้นที่สื่อ 

ของ True ในการเปิดตัวโครงการ และ Broadcast 

รายการต่างๆ 

ในการออกแบบอาคาร ผู้ออกแบบให้ความสําคัญกับทั้ง 

เงื่อนไขของการก่อสร้าง ความยั่งยืนของสภาพแวดล้อม 

ความสอดคล้องกับวัฒนธรรม และการใช้สอยอาคาร 

แนวคิดทางสถาปัตยกรรมของผู้ออกแบบคือการหาตัวแทน 

ของการสื่อสารที่เชื่อมโยงกับรูปแบบพื้นฐาน ผู้ออกแบบ 

จึงนําการสื่อสารด้วย “รหัสมอร์ส” มาใช้ เนื่องจากเป็น 

การสื่อสารด้วยรหัส ปิด-เปิด มาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 

โดยรหัสมอร์สได้ถูกพัฒนากลายมาเป็นสัญญาณโทรศัพท์ 

ในระบบดิจิทัลในปัจจุบัน แนวคิดของ façade คือการ 

ทําให้อาคารหายไปกลายเป็นที่ว่าง และมีรหัสมอร์สเป็น 

สัญญาณที่เป็นตัวแทนของระบบอะนาล็อกในอดีตลอยออก 

มาแทน คล้ายกลุ่มหมอกของข้อมูลในอากาศ (cloud) 

นอกจากนี้ในการออกแบบ façade นั้น เน้นความเชื่อมโยง 

กับรูปแบบเดิมซึ่งเป็น façade กระจก 2 ชั้น โดยมี 

linking the three locations while reflecting the 

changing nature of Siam Square. Each outlet houses 

its own cafe designed to complement the special 

activities offered inside. 

True at Siam Square Soi 2, near Rama I Road, is 

connected to Siam Discovery which links to Siam 

Paragon and MBK Centre. This outlet serves as a 

cafe, a co-working space, and a mini exhibition hall 

where art and technology coincide. The challenge 

for this location is the decades of unsystematic 

expansion and renovation done to the building 

from the day Siam Square was founded. True at 

Siam Square Soi 3 sits at the heart of this outdoor 

shopping district and just a few minutes away from 

Chulalongkorn University. This location i redesigned 

as a cafe and a robotic lab in partnership with the 

university’s Faculty of Engineering. This is a learning 

and research hub with an emphasis on sustainability. 

True Digital Gateway, also near Rama I Road, is a 

cafe-cum-gallery with space for product launches 

and other live broadcast programs. 

Environmental sustainability, cultural context, and 

space utilization all play a part in how the new space 

is designed. To represent the concept of connectivity, 

Morse code is used as a key design and decorative 

element. Morse code has been a basic communication 

method used in Thailand since the reign of King 

Rama V, and it has also formed the foundation of 

today’s digital telecommunication. Generally, a 

building facade is made with the purpose of making 

a building disappear underneath a blank canvas. In 

the case of the True Digital Park Siam Square Soi 2 

the canvas is printed with line after line of Morse 

code that represents an analog communication 

system floating in the ‘cloud.’ The new façade is also 

designed to be suitable with the original structure 

of the building using a double-layered glass façade 

which helps reduce energy consumption as it 

protects the interior from outside heat and keeps 


Refocus Heritage

แนวทางดังนี้ 1.) ปรับให้รูปแบบของกระจกทั้ง 2 ชั้น 

สามารถประหยัดพลังงานได้ โดยกันความร้อนจากภายนอก 

และรักษาความเย็นภายใน 2.) รูปแบบของ façade 

มีความเชื่อมโยงกับรูปแบบธุรกิจของเจ้าของโครงการ 

3.) รูปแบบ façade เชื่อมโยงกับประวัติศาสตร์ของพื้นที่ 

4.) รูปแบบ façade เชื่อมโยงกับงานออกแบบภายในอาคาร 

ผู้ออกแบบเลือกกระจกที่มีค่าสะท้อนที่ใช้ได้ในประเทศไทย 

(ไม่เกิน 60%) เพื่อสะท้อนกิจกรรมต่างๆ ที่เกิดขึ้นบน 

ทางเท้า รถไฟฟ้า อาคารข้างเคียง รวมถึงแสงไฟในตอน 

เช้าถึงเย็น และท้องฟ้าในช่วงเวลาต่างๆ โดยใช้กระจก 

crystal clear ที่มีความใสเป็นพิเศษ มีค่าสะท้อนความร้อน 

และสะท้อนภาพของสิ่งแวดล้อมโดยรอบได้ดี การออกแบบ 

façade ทําให้คนภายนอกไม่สามารถมองเห็นพื้นที่ภายใน 

ได้ในช่วงกลางวัน เนื่องจากจะเห็นเป็นภาพสะท้อน ในขณะ 

ที่ช่วงเย็นจะค่อยๆ มองเห็นพื้นที่และกิจกรรมด้านใน 

ผสมกับแสงไฟยามคํ่ำคืนในย่านสยามสแควร์ซ้อนเป็น 

ภาพเดียวกัน 

inside temperatures low. The new facade represents 

True’s core business and reflects the history of the 

area. The facade also works well with the interior 

design of the shop. 

M Space uses 60% reflective glass panels that 

repel heat and mirror the life of the city—the 

street, the sky train, the surrounding buildings, 

the sky, and the lights at night. People from the 

outside cannot see through the facade during the 

day, but at night, the brightly lit interior is clearly 

visible from the outside and blends well with the 

surrounding lights in the Siam Square area. 

If we consider architecture as an element that 

creates cities and societies, there are four interesting 

points worth exploring in the case of True Digital Park 

Siam Square Soi 2. First, the physical connection; 


Refocus Heritage

ประเด็นต่อมา การเชื่อมโยงวิถีชีวิตสมัยใหม่ของกรุงเทพฯ 

แม้ว่าแต่ละ node ของโครงการจะมีกิจกรรมเฉพาะตัว ไม่ว่า 

จะเป็นร้านกาแฟ co-working area และ robotic laboratory 

แต่ความเข้มข้น (dense) ของกิจกรรมและการใช้งาน 

เฉพาะนั้นถูกทําให้มีลําดับ แม้จะมีส่วนที่ใช้งานเฉพาะกลุ่ม 

เช่น lab แต่กิจกรรมที่เกิดขึ้นนั้น สามารถสังเกตเห็นได้ 

อย่างชัดเจนจากผนังกระจกใส เป็นไปได้ว่าการเชื่อมโยง 

แบบโปร่งใสและโปรแกรมการใช้งานเหล่านี้ได้เดินข้ามความ 

เป็นกระแส (trend) สู่การเป็นวัฒนธรรมใหม่ไปแล้ว 

ประเด็นที่ 3 การเปิดเผยการซ้อนทับของยุคสมัยผ่าน 

การเปิดเผยองค์ประกอบอาคารในการทํางานออกแบบใน 

โครงการปรับปรุงอาคารเก่านั้น สิ่งสําคัญมากประการหนึ่ง 

คือการสืบเสาะหาโครงสร้างจริงของอาคาร และทําการ 

พิจารณาความแข็งแรงขององค์อาคารเพื่อประกอบการ 

พิจารณาในการออกแบบ การที่ผู้ออกแบบใช้กลวิธีในการ 

รื้อองค์ประกอบของโครงสร้างออก นอกจากจะตอบปัญหา 

เรื่องความปลอดภัยแก่ผู้ใช้อาคารแล้ว ยังได้เผยให้เห็น 

ร่องรอยของกาลเวลาที่อาคารหลังนี้เดินทางข้ามผ่านและ 

การใช้งานที่เปลี่ยนแปลงไปตามโจทย์ของแต่ละช่วงนอกจากนี้ 

density of activities have been carefully systematized. 

Even with very specialized activities such as the 

robotic lab, there is a level of transparency within 

the space. Passersby can see the lab in action 

through the clear glass surrounding the shop. This 

transparent connectivity is not a trend that may 

come and go but truly an established part of our 

culture. 

Third is the evidence of different eras that can be 

explored through closely examining the building 

itself. Every renovation project requires designers 

to examine the building and look for the original 

structure. This is to assess the building’s stability 

so that any renovation or expansion can be done 

safely. M Space stripped off all of the extensions 

to the structure to safely build its own expansion 

and showcase the history and various faces of the 

building throughout the years. The renovation also 

strengthens the building’s capacity to minimize 

เมื่อย้อนกลับมาพิจารณาเรื่องการมีอยู่ของสถาปัตยกรรม 

ผ่านความสัมพันธ์ของเชื่อมโยงในฐานะเป็นองค์ประกอบ 

ของเมืองและสังคมนั้น อาจแยกพิจารณาได้ 4 ประเด็น 

ดังนี้ ประเด็นแรก การเชื่อมโยงในระดับกายภาพของเมือง 

ด้วยลักษณะของการออกแบบประกอบด้วยสถาปัตยกรรม 

ที่กระจายตัวออกเป็น 3 จุดนี้ สถาปัตยกรรมแต่ละแห่ง 

กลายเป็น node ที่แทรกตัวเป็นส่วนหนึ่งของเมืองย่อมๆ 

ในพื้นที่สยามสแควร์มีการใช้ภาษาในการออกแบบที่เชื้อเชิญ 

ผู้คนให้เข้ามาใช้เส้นทาง เชื่อมจุดเล็กๆ บนผังพื้นที่ให้ 

กระชับเข้าหากัน ในขณะเดียวกันยังเปิดโอกาสให้มีการ 

แทรกตัวของโปรแกรมและกิจกรรมอื่นๆ ได้ตลอดเส้นทาง 

ซึ่งแน่นอนว่า สยามสแควร์นั้นเต็มไปด้วยกิจกรรมลําลอง 

หลากหลายรูปแบบ เมื่อตัวโครงการมีลักษณะที่ไม่มีกรอบ 

ชัดเจน ทําให้ผู้คน กิจกรรม และเมือง ไหลเวียนถ่ายเท 

ผ่านตัวโครงการทั้งในระดับของการมองเห็นและการแทรกตัว 

ของกิจกรรมต่างๆ บนพื้นที่ เป็นการผสานโครงการให้ 

กลายเป็นส่วนหนึ่งของจิตภาพของเมือง ซึ่งอุดมไปด้วย 

ความเชื่อมโยง (connect) ถึงกันได้ 

all three shops are spread out around the Siam 

Square area creating ‘nodes’ of architecture that 

become part of the neighborhood. The design 

language used in this renovation project aims to 

invite people to come in and connect the dots 

between the branches. At the same time, the 

three branches are also connected through 

special programs and activities. Siam Square, as 

a melting pot of popular cultures and subcultures, 

allows the three outlets to embrace different 

groups of people and their activities. True Digital 

Park Siam Square Soi 2 truly become part of the 

city’s identity where connectivity is abundant. 

Next is the issue of connecting with lifestyles in 

Bangkok. Although each outlet has its own unique 

features and activities such as a co-working 

space, a robotic lab, or a cafe, the intensity and 


Refocus Heritage

รวมถึงการออกแบบโครงสร้างใหม่เพื่อควบคุมการสั่นไหว 

ของอาคารหลังจากที่มีการใช้งานรถไฟฟ้าซึ่งทําให้เกิดการ 

ไหวเวลารถไฟฟ้าวิ่งผ่าน โดยการทําให้สิ่งซึ่งเคยถูกปกปิด 

ในอดีต เปิดเผยตัวตนออกมาอย่างโจ่งแจ้งเช่นนี้ ช่วยทําให้ 

ผู้สังเกตมองเห็นการซ้อนทับกัน (superimposed) 

ทั้งในระดับของโครงสร้างเชิงกายภาพที่เป็นรูปธรรม และ 

นามธรรมในแนวคิดการออกแบบ ช่วงเวลาของอาคาร 

แต่ละสมัยจึงถูกทําให้เชื่อมโยงแบบไร้รอยต่อ โครงกระดูก 

ของอาคารที่ถูกปกปิด จึงถูกปลุกให้ตื่นจากความด้อยค่า 

(nihilism) อวดตัวตนสู่สายตาของผู้สังเกต 

ประเด็นที่ 4 รหัส กับการเชื่อมโยงพื้นที่และเทคโนโลยี 

จากจุดเริ่มต้นของรหัสมอร์ส สู่ระบบโทรเลข สัญญาณ 

โทรศัพท์อะนาล็อก จนถึงดิจิทัล จะเห็นได้ว่าพัฒนาการของ 

เทคโนโลยีในการสื่อสารข้อมูลถูกพัฒนาอยู ่บนพื้นฐาน 

เดียวกันคือการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งถูกใช้ 

ในการเชื่อมโยงผู้คนและสังคมเข้าด้วยกัน ผู้ออกแบบ 

ใช้เทคนิคการออกแบบ façade ที่อาคารบนสยามสแควร์ 

ซอย 2 เพื่อกระตุ้นให้เกิดการรับรู้เรื่องการสื่อสาร จาก 

การส่งรหัสสัญญาณบางอย่างจากสถาปัตยกรรมไปยัง 

ผู้คนที่เดินทางผ่านไปมา จากสถาปัตยกรรมกายภาพสู่ 

การกลายเป็นสถาปัตยกรรมเมฆ (cloud architecture) 

ที่เหมือนกับการล่องลอยไร้ขอบเขตที่ชัดเจน ประเด็นนี้ 

นับเป็นเรื่องน่าสนใจอย่างยิ่ง กล่าวคือ หากเราเชื่อว่า 

สถาปัตยกรรมนั้นกําเนิดมาจากความคิด ซึ่งเป็นนามธรรม 

และถูก สร้าง-ทําให้เป็นรูปธรรมที่จับต้องได้ โครงการนี้ 

อาจกําลังพาเราย้อนกลับกระบวนการ ทิ้งคําถามในใจ 

ให้เราถึงประเด็นของการมีอยู่ของคําและความหมายของ 

“สถาปัตยกรรม” ในวัฒนธรรมร่วมสมัยปัจจุบัน 

tremors that can occur when the sky train passes 

by the shop. By revealing what used to be hidden, 

we can now see the physical spaces and conceptual 

ideas superimposed on the building over time. 

Fourth is the idea of code and the connection 

between space and technology. Morse code gave 

birth to telegraphs and evolved into the traditional 

landline telephone system and the digital telephony 

system we are using for mobile phones today. For 

centuries, better communication has been the key 

objective that has propelled inventors and scientists 

forward in their endeavors to create innovative 

technology. M Space uses the facade of the True at 

Siam Square Soi 2 to signal for better communication. 

It is a message for people of the city hidden within 

the architecture. With this, the physical space has 

transformed into a ‘cloud architecture’ that exists 

across all dimensions. If architecture is created 

from abstract thoughts and made into tangible 

objects, it is an issue worth further discussing 

on how this renovation project has reverse-engineered 

the process and sparked the conversation 

about the existence and meaning of architecture 

in the contemporary culture. 

Project Name: True Digital Park Siam Soi 2 

Owner: True Corporation Public Company Limited 

Location: 232/5 and 234, Siam Square Soi 2, 

Pathumwan Subdistrict, Pathumwan 

District, Bangkok 


Area: 1,120 sq.m 

Architect: Mspace Co., Ltd. 

Interior: Mspace Co., Ltd. 


Refocus Heritage

REVIEW 

Kitipanit 

Text and Photo: อ. ดร จิรันธนิน กิติกา / Chirantanin Kitika, Ph.D. 

Translation: ธนว์กัญญา แจ้งใจธรรม / Tanakanya Changchaitum

กิติพานิช อาคารเรือนไม้ 2 ชั้นที่ตั้งอยู่บน 

ถนนท่าแพ อาคารที่เป็นภาพทรงจําของคน 

เชียงใหม่ที่สัญจรผ่านถนนเส้นนี้มานานกว่า 

ทศวรรษ อาคารหลังนี้ถูกสร้างมาตั้งแต่ 

พ.ศ. 2431 ผู้เขียนมีโอกาสได้พูดคุยกับเจ้าของ 

อาคารซึ่งเป็นทายาทของกิจการกิติพานิช 

รุ่นที่ 5 คุณเต๋า รุ่งโรจน์ อิงคุทานนท์ ที่ได้ 

ส่งต่อการเล่าเรื่องเมืองเชียงใหม่ ด้วยการ 

กลับคืนชีวิตให้อาคารเก่าหลังนี้ นํามาเปิด 

กิจการเป็นร้านอาหารพื้นถิ่นร่วมสมัย มีการ 

นําสิ่งของเครื่องใช้จริงที่พบในอาคารหลังนี้ 

ที่เก็บไว้กว่า 132 ปีมาจัดวาง โดยโครงการนี้ 

มีหุ้นส่วนสําคัญคือ คุณเฟรด เมเยอร์ ผู้ที่ 

ช่วยจัดการความทรงจําของอาคาร เรียบเรียง 

เรื่องเล่าผ่านองค์ประกอบและของใช้ในอาคาร 

ที่ถูกนํามาจัดแสดงในบริเวณพื้นที่รับประทาน 

อาหาร ทําให้อาคารนี้เป็นเสมือนมิวเซียม 

ที่เก็บแสดงเรื่องเล่าของเมือง รวมไปถึงการ 

เป็นร้านอาหารที่เป็นเหมือนเรือนต้อนรับแขก 

บ้านแขกเมือง ที่มาสร้างประสบการณ์ทั้งทาง 

อาหารและประวัติศาสตร์ของเมืองด้วย 

Kitipanit - a two-story wooden building 

on the Tha-pae Road - holds firmly in 

the memories of its Chiang Mai residents 

who have commuted through this local 

neighborhood for the past several decades. 

Built in 1888, this old building now belongs 

to its fifth-generation owner. We talked 

with Rungroj Ingkutanon (or ‘Tao’) the 

current successor of Kitipanit about 

him handing-over this fragment of 

Chiang Mai’s history. 

Kitipanit has recently been revived into 

a contemporary local restaurant, one 

housing a mesmerizing exhibition of 

objects that had been accumulating 

in its timber structure for the past 132 

years. The project has Fred Mayor as 

an important partner. It was Fred who 

took-over the responsibility of unifying 

the building’s memories and history into 

อาคารกิติพานิช ในฐานะ 

ร้านอาหารพื้นถิ่นร่วมสมัย 

ในฐานะทายาทรุ่นที่5 คุณเต๋า 

รุ่งโรจน์ อิงคุทานนท์ 

Kitipanit Building now 

operated as a restaurant 

serving contemporary 

local cuisine with its 5th 

generation successor 

Rungroj Ingkutanon or 

‘Tao’. 

ของใช้เก่าที่คุณเต๋าพบใน 

อาคารกิติพานิชและนํามา 

เป็นเรื่องเล่าในร้านอาหาร 

Some of the collected 

objects found in Kitipanit 

Building have been used to 

tell its stories inside the 

restaurant’s space. 

มองเก่า ให้เห็นคุณค่า 

ความงามของรูปด้านหน้าอาคารและองค์ประกอบ 

อาคารที่ปรากฏ เป็นสิ่งที ่ปฏิเสธไม่ได้เลยว่า 

อาคารกิติพานิชเป็นมรดกที่ตระกูลกิติบุตร 

ได้สั่งสมและสร้างไว้ ในฐานะสถาปนิก ผู้เขียน 

เชื่อมั่นว่าคุณค่าของอาคารหลังนี้เป็นมรดก 

ที่ไม่สามารถประเมินค่าทั้งทางเศรษฐกิจและ 

จิตใจได้ คุณเต๋าได้กล่าวถึงความประทับใจ 

นอกจากความงามทางรูปลักษณ์ของอาคาร 

หลังนี้แล้วนั้น คุณค่าและความงามจาก 

ประสบการณ์ร่วมของผู้ที่เคยอยู่ในอาคาร 

อย่าง คุณยายนิสา คุณารักษ์ คุณยายของ 

คุณเต๋า ซึ่งเป็นทายาทรุ่นที่ 3 ได้ส่งต่อเรื่อง 

เล่าของความหลังต่างๆ ที่ได้ผูกพันกับอาคาร 

หลังนี้ เมื่อครั้งที่ได้เรียนจบการศึกษาที่ 

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และได้กลับมาเปิด 

กิจการกับสามีในนาม คลินิกดารา จนกระทั่ง 

พ.ศ. 2509 ได้ยุติกิจการลง และเปิดพื้นที่ 

หน้าอาคารให้เช่าเป็นร้านหนังสือ ซินกีง้วน 

ซึ่งทําให้อาคารหลังนี้ถูกปิดการใช้งาน พื้นที่ 

ภายในอาคารจึงเป็นที่เก็บของเก่ามากมายที่ 

สั่งสมเวลามานานกว่า 54 ปี จนถึง พ.ศ. 2562 

เป็นปีที่คุณเต๋าได้กลับมาเปิดอาคาร ค้นพบ 

ของใช้ของสะสมที่บันทึกความทรงจําของ 

อาคารหลังนี้มากมาย ซึ่งในปัจจุบันคุณเต๋าก็ 

ยังไม่สามารถเปิดกล่องและถุงของเก่าได้ครบ 

a cogent narrative. This narrative unfolds 

across the building’s architectural and 

decorative elements, as well as the 

myriad objects that are displayed around 

the restaurant’s functional program. It is 

this curatorial approach that transforms 

the building into a museum that tells 

the story of the city. It is effectively the 

‘living room’ of Chiang Mai, a space that 

welcomes visitors with a delectable 

experience of local cuisine, alongside 

the city’s own amazing history. 

Appreciating the Old 

It is an undeniable fact that Kitipanit ’s 

architectural composition and beautiful 

features have made this building a 

well-preserved and cherished legacy. 

As an architect, I believe that this building 

is a treasure with immeasurable economic 

and spiritual value. Apart from its beauty, 

Ingkutanon is able to recall the many 

memories he has of the building from 

stories passed on by his grandmother 

and third-generation owner, Nisa Kunarak. 

Her real connection with the building 


Refocus Heritage

วิถีของอาคารใหม่ - เรื่องเล่าในอาคาร 

คุณเต๋าพบข้อมูลว่า อาคารหลังนี้นั้นถูกสร้าง 

มาตั้งแต่พ.ศ. 2431 (ก่อนสงครามโลกครั้งที่2) 

สไตล์ของอาคารจึงมีความร่วมสมัยทั้งการ 

เป็นอาคารเรือนไม้ที่สร้างโดยสล่าไม้ชาวพม่า 

และไทยใหญ่ ที่สะท้อนมาจากทรงหลังคา 

จั่วซ้อนชั้น และมีจั่วรองเล่นระดับ รวมไปถึง 

อิทธิพลจากสถาปัตยกรรมแบบตะวันตกที่ 

ปรากฏผ่านการประดับตกแต่งแผ่นไม้ที่มี 

ลวดลายฉลุทั้งในคิ้วหลังคาและบัวผนัง คุณเต๋า 

ได้รับข้อเสนอแนะจากอาจารย์จุลทัศน์ 

กิติบุตร ศิลปินแห่งชาติสาขาสถาปัตยกรรม 

ร่วมสมัย และในฐานะญาติทางฝั่งคุณยาย 

ของคุณเต๋า ได้กล่าวถึงอาคารหลังนี้ว่า ความ 

ทรงจําของอาคารนั้นปรากฏผ่านผนังเก่า 

ร่องรอยต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับตัวอาคาร สิ่งเหล่านี้ 

คือคุณค่าของอาคารเก่าที่ทําขึ้นไม่ได้ มันเป็น 

ชีวิตและความทรงจําของอาคารที่ควรบันทึกไว้ 

ซึ่งทําให้คุณเต๋าเก็บร่องรอยของสีอาคาร ผนัง 

อาคาร แนวโครงคร่าวไม้เก่า ที่สะท้อนความเก่า 

ของอาคาร โดยไม่ได้ทําให้อาคารดูเนี้ยบ 

และคลีนเหมือนอย่างอาคารใหม่อย่างสิ้นเชิง 

โครงสร้างของอาคารนี้ เป็นโครงสร้างปูน 

ผสมไม้ โดยที่มีโครงสร้างหลักเป็นกําแพง 

รับนํ้ำหนักประกอบกับโครงสร้างเสาคานไม้สัก 

ภายในตัวอาคาร ครั้งเมื่อคุณเต๋าเปิดอาคาร 

เพื่อการปรับปรุง ผมว่ามีเสาไม้ 3 ต้นที่ถูก 

ปลวกกินจนหมดสภาพความแข็งแรง จึงต้อง 

พยุงอาคารแล้วนําเสาไม้ใหม่มาแทน ยิ่งไป 

กว่านั้นแนวคานไม้ที่รับนํ้ำหนักพื้นชั้น 2 

บางส่วนบุพังและบวมนํ้ำจากความชื้นเพราะ 

หลังคาอาคารได้รั่วมาก่อน ทําให้เกิดการเสริม 

คานเหล็กเพื่อพยุงพื้นที่ชั ้น 2 ด้วยความงาม 

ของการวางไม้แต่งท้องคานที่เป็นงานสล่าพม่า 

แต่เดิม ทําให้การปรับปรุงอาคารหลังนี้เป็น 

ไปตามความงามขององค์ประกอบของโครงสร้าง 

เดิมที ่ปรากฏ 

started after she graduated from 

Chulalongkorn University and returned 

to Chiang Mai with her husband. Together 

they opened their local business at 

Kitipanit called the ‘Dara Clinic’. The 

business ceased operating in 1966 and 

the couple rented-out the space at the 

front of the building to the Sin Gee Nguan 

Bookshop (while the rest of the building 

remained closed). Quietly accumulating 

inside was a collection of antiques and 

memorabilia spanning a 54-year period to 

date. In 2019, Ingkutanon reopened the 

building to find a huge amount of 

collectibles that would soon be used to 

document the history of the building. 

The number of collected objects is so 

great that even to this day, Ingkutanon 

has not yet been able to look through 

them all. 

A Building and Its Stories 

Ingkutanon found out that the building 

was constructed in 1888 (prior to the 

First World War). This might help explain 

the contemporary flair of the building’s 

architecture. The wooden structure 

was built by Burmese and Thai Yai salas 

(skilled builders). Its details show a 

layered gable roof and a secondary 

gable that adds dimensional levels to 

the overall aesthetics of the building. 

The influence of Western architecture 

can be seen in the carved ornamental 

wooden-panels of the roof’s skirting 

and cornices. Ingkutanon has been given 

some valuable advice from Chulathat 

Kitibutr, the National Artist in Contemporary 

Architecture (who just so happens to be 

a relative of his grandmother!). Kitibutr 

talks about the building and the way 

มุมรับประทานอาหารที่ 

เล่าเรื่อง “ดาราเมซอง” 

A corner inside the 

restaurant tells the story 

of ‘Dara Maison’. 


Refocus Heritage

องค์ประกอบของอาคารหลังนี้สะท้อนสุนทรียะ 

ในแต่ละยุคสมัย ไม่ว่าจะเป็นโครงคร่าวและ 

ผนังตีเกล็ดไม้ในชั้น2 ของอาคาร รายละเอียด 

ของงานตกแต่งไม้ระหว่างท้องคาน ผนังปูน 

ของอาคารที่มีร่องรอยจากการทาสีอาคารกว่า 

3 ครั้ง ตั้งแต่ดั้งเดิมตัวที ่อาคารเป็นสีขาวใน 

การเป็นห้างสรรพสินค้า จากนั้นถูกปรับปรุง 

และทาตัวอาคารในครั้งเป็นร้านเสริมสวย 

ด้วยสีครีม และสีอาคารชมพูอ่อนในครั้งที่ 

เป็นกิจการคลินิก เราจะพบการหลุดร่อนของ 

สีบนผนังอาคารภายใน ที่บอกเล่าความทรง 

จําได้ดี ในปัจจุบันอาคารภายนอกด้านหน้า 

บางส่วนถูกทาด้วยสีเหลืองขมิ้นในฐานะ 

การเป็นร้านอาหารร่วมสมัย 

its history is visible on the old walls 

through traces found on surfaces and 

structures. These valuable qualities are 

inimitable and exist as a part of the 

building’s own life and temporal evolution. 

According to Kitibutr, all these elements 

need to be documented. Ingkutanon 

took this advice to heart by preserving 

all traces of old paint, old walls, wooden 

structures and other time-worn details. 

The refurbishment is therefore not an 

attempt to revamp and make the entire 

building look clean and new again. On 

the contrary, the building’s structure 

มุมรับประทานอาหารที่เอา 

ป้ายร้านหนังสือมาตกแต่ง 

The Kitipanit Family 

emblem, hung at the 

second floor foyer. 

การจัดวางที่นั่งรับประทานอาหารและเฟอร์นิเจอร์ 

สอดคล้องกับเรื่องราวของอาคารหลังนี้ คุณเต๋า 

ยกเครดิตให้กับคุณเฟรด หุ้นส่วนโครงการ 

ผู้มีแนวคิดในการหยิบเอาของใช้ในอาคารมา 

เล่าเรื่องอาทิ การเอาป้ายร้านมาทําเป็นเคาน์เตอร์ 

การยกตู้ไม้เก่ามาแขวนลอยเพื่อจัดแสดง 

แก้วนํ้ำและแจกันเก่าที ่พบในร้าน อีกทั้งยัง 

เอาแผงไม้สักเก่าที ่เป็นบานกั ้นห้องมาทําเป็น 

โต๊ะรับประทานอาหาร ทําให้เกิดการฟื้นชีวิต 

ของอาคารจากการนําของเก่ามาเล่าใหม่ 

แต่ละพื้นที่ของกิติพานิช แบ่งการเล่าเรื่องราว 

ตามยุคสมัยของอาคารดังนี้ ในยุคแรก อาคาร 

มีชื่อว่า “ย่งไท้เฮง” เป็นห้างสรรพสินค้าที่มี 

ของนําเข้ามาจากต่างเมืองและต่างประเทศ 

ต่อมาปรับเป็นชื่อไทยว่า กิติพานิช ซึ่งได้รับ 

ความนิยมเป็นอย่างมาก ป้ายร้านเดิมได้ถูก 

นําไปจัดแสดงที่โถงชั้น 2 และภาพถ่ายร้าน 

อุปกรณ์ของใช้ รวมไปถึงบัญชีร้าน ได้ถูกนํา 

มาจัดแสดงบนตู้และผนังอาคารที่ฝั่งใต้ยุคที่ 2 

อาคารได้เปลี่ยนกิจกรรมไปเป็นสถานเสริม 

ความงามชื่อ “ดาราเมซอง” (Dara Maison) 

ซึ่งพบว่ามีการใช้เครื่องมือเสริมสวยไฟฟ้า 

เป็นที ่แรกของเมืองเชียงใหม่ นอกจากนี้ทาง 

ร้านยังได้บันทึกรายชื่อนามสกุล จังหวัด 

และอาชีพของผู้ที่ใช้บริการไว้ในสมุดบัญชีอีกด้วย 

โดยสถานเสริมความงามนี้ให้บริการทั้งสุภาพ 

บุรุษและสุภาพสตรี แบ่งพื ้นที่ด้านซ้ายของ 

อาคารเป็นฝั่งบุรุษและฝั่งขวาเป็นฝั่งสตรี ซึ่ง 

สันนิษฐานว่าปิดกิจการด้วยสถานการณ์ทาง 

เศรษฐกิจและสังคมระหว่างสงครามโลกครั้ง 

ที่ 2 ซึ่งเรื่องราวในส่วนร้านเสริมสวยนี้ถูกจัด 

ตกแต่งในบริเวณหัวมุมทางเข้าด้านขวาของร้าน 

ที่เป็นชุดโต๊ะรับประทานอาหารที่เอาเตียงนอน 

ไม้เก่ามาทําเป็นชุดเก้าอี้รับแขก ยุคที่ 3 

เป็นยุคที่อาคารกลับมาเปิดกิจการอีกครั้ง 

ในนาม “คลินิกดารา” ดําเนินกิจการคุณยาย 

นิสา คุณารักษ์และสามี ยุคที่4 มีการเปิดพื้นที่ 

หน้าร้านให้เช่าเป็นร้านหนังสือ “ซินกีง้วน” 

คุณเฟรดเอาป้ายร้านหนังสือนี้จัดวางในส่วน 

มุมซ้ายฝั่งในสุดของร้าน การมีบานหน้าต่าง 

โครงไม้ในบริเวณนี้ ทําให้เกิดบรรยากาศหน้า 

is purposely exposed to reveal a 

historical mix of wood and concrete 

with weight-bearing walls and teak 

beam-structures. 

During its careful renovation, Kitipanit 

revealed three wooden columns completely 

destroyed by termites. This resulted 

in three new wooden columns needing 

to be brought in. Moreover, a wooden 

beam supporting the second floor had 

also swollen due to humidity caused 

by a leaky roof. Additional steel beams 

were added to help bear this weight, 

while the original wood joists (built by 

Burmese builders) were used as a 

guideline to help preserve - wherever 

possible - the decorative originality of 

the building’s architectural characteristics. 

The architectural elements of the building 

reflect a variety of aesthetics popular 

throughout different time-periods. These 

span from ‘wooden’ louver-cladded walls 

(found on the second floor) all the way 

to the decorative detailing within the 

wood joists and concrete walls. It is here 

where the painterly-traces of three 

generations of conversions exist 

simultaneously. Since its early days, 

the Kitipanit building has undergone 

several transformations. It first opened 

as a beautiful ‘white’ department store. 

Following its first renovation, the original 

white department store turned into a 

cream-coloured hair salon. Later, the 

building was turned light-pink when it 

began operating as the ‘Dara-Clinic’. 

Still visible are the peeling surfaces of 

paint on interior walls that help recount 

stories of the past. At the moment, the 


Refocus Heritage

ร้านหนังสือเก่า รายละเอียดของเรื่องราวต่างๆ 

ที่คุณเต๋าค้นพบนั้น ต่างถูกจัดแสดงด้วย 

แนวคิดของคุณเฟรด ที่ใช้ประสบการณ์ 

การแต่งร้านเก่า มาใช้จัดวางของใช้ของอาคาร 

อย่างสร้างสรรค์ ไม่ว่าจะเป็นการแขวน 

กระเป๋าเดินทาง การอัดกรอบแผนที่ โปสเตอร์ 

และรูปถ่ายครอบครัว รวมถึงการแขวนห้อย 

อย่างเป็นศิลปะ 

จุดแข็งในการปรับปรุงอาคารกิติพานิชนี้ 

เป็นการคิดร่วมระหว่างคุณค่าของอาคาร 

ทั้งในเชิงความงามทางสถาปัตยกรรม และ 

การนําความทรงจําของชีวิตในอาคารมาเล่าเรื่อง 

อีกทั้งรูปแบบของกิจการเป็นร้านอาหารพื้นถิ่น 

ร่วมสมัยที่ทําให้ประสบการณ์ที่เกิดขึ้นของ 

ผู้ที่ได้เข้ามาใช้บริการรับประทานนี้ เต็มอิ่ม 

ทั้งรสชาติของอาคาร สุนทรียะของอาคาร 

และได้รับรู้เรื่องราวของชีวิตและเมืองเชียงใหม่ 

ไปพร้อมๆ กัน บทสนทนาในช่วงสุดท้ายที่ 

ผู้เขียนได้คุยกับคุณเต๋าเกี่ยวกับคุณค่าของ 

อาคารเก่า โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มอาคาร 

พาณิชย์ร่วมสมัยในเมืองเชียงใหม่ ตลอดถนน 

ท่าแพ ช้างม่อย และเจริญเมืองนั้น คุณเต๋า 

กล่าวว่า อาคารเหล่านี้มีคุณค่า จําเป็นที่จะต้อง 

ถูกรักษาและส่งต่อสู่รุ่นต่อไป 

building’s front elevation is painted a 

turmeric yellow, appropriate for its current 

role as a contemporary restaurant. 

Within the building, the spaces have 

been divided and re-programed 

chronologically following Kitipanit ’s 

own history. In the early days, the building 

operated as a department store and 

was known as ‘Yong Tai Heng’. It sold 

products from other parts of the country 

and some imported from overseas. Later, 

its name was changed to the more 

Thai-sounding moniker of ‘Kitipanit ,’ 

and the establishment soon became 

highly renowned among locals. The 

building’s original signage is displayed at 

the second floor foyer, while photographs 

of the building, old equipment and 

some books used during its department 

store days are exhibited in cabinets 

at the south wall. In its next era, the 

building operated as a hair salon named 

‘Dara Maison’ and was known as the 

first-ever salon in Chiang Mai to use 

electrical beauty equipment. Found 

amongst the collected items from this 

era were books detailing clients’ names, 

their home provinces and occupations. 

The hair salon provided services for 

both male and female clientele with 

the left-wing of the building preserved 

for gentlemen and the right-wing for 

ladies. It is assumed that the hair salon 

closed down due to post Second World 

War economic and social strife. The 

hair salon’s period of history is exhibited 

at the right corner of the restaurant’s 

entrance where a set of dining chairs 

converted from an old bed are located. 

In its third era, Kitipanit operated as the 

‘Dara Clinic’ run by Nisa Kunarak and her 

อาคารกิติพานิชท่ามกลาง 

การเปลี่ยนแปลงของอาคาร 

บนถนนท่าแพ 

The Kitipanit Building 

amidst the changes of its 

surrounding neighborhood 

on the Tha Pae Road. 

husband. Next, its fourth generation 

saw the front space of the building rented-out to 

the Sin Gee Nguan Bookshop. Fred Mayor displays 

the sign of the bookshop at the far left-end of the 

building, where wooden window-frames accentuate 

the mood of an old bookshop. The entirety of the 

building’s past – a past rediscovered by its fifth 

generation successor – can be experienced through 

Mayor’s curatorial concept and shop decoration. 

Here, old objects are creatively and masterfully 

put together into a charming and beautiful display 

where old suitcases, maps, posters, and framed 

family-portraits merge into a wonderful, artistic 

spectacle. 

The strength of this latest renovation lies in a 

collaborative approach that spotlights the building’s 

architectural beauty and historical value accumulated 

over the years. The restaurant offers a unique 

experience brought about by the intersection of 

authentic food, the presence of spectacular 

architecture and old stories of how Chiang Mai 

once was. As our conversation was coming to an 

end, we discussed the value of old buildings, 

particularly the old shophouses in the Tha Pae, 

Chang Moi and Charoenmueng district of the city. 

Here, we were in profound agreement about the 

immeasurable value and need for these built structures 

to be properly preserved and inherited. 

Project Name: Kitipanit 

Owner: Kittibutr Family 

Architect Advisor : Chulathat Kittibutr 

Location: Chiangmai 


Area: 300 sq.m. (Ground Floor and Second Floor) 


Refocus Heritage

REVIEW 

Sri the Shophouse 

Text: กิตติ เชาวนะ / Kitti Chaowana 

Translation: ธีรพร เจริญศักดิ์ / Tiraporn Jaroensak 

Photo: ทรงพันธุ์ จันทร์ทอง / Songpan Janthong

ท่ามกลางย่านการค้าในเมืองเก่าภูเก็ตที่ 

พลุกพล่านด้วยผู้คนที่หลงเสน่ห์การท่องเที่ยว 

ชุมชนเมืองที่มีความโดดเด่นของสถาปัตยกรรม 

ชิโน-ยูโรเปียน เมื่อเดินเลี้ยวเข้าซอยสุ่นอุทิศ 

ซอยเล็กๆ บนถนนเยาวราช กลับค่อยๆ 

รู้สึกสงบเงียบมากขึ้น ตึกแถวหลายหลังยังคง 

สภาพเดิมๆ จนมาสะดุดตาที่ตึกแถวห้องหนึ่ง 

ที่มีการปรับตกแต่งด้วยสีโทนขาวครีมอย่าง 

เรียบง่าย เหมือนเฟรมภาพสีขาวที่แสดง 

เรื่องราวของผู้คนอย่างมีชีวิตชีวา แรงบันดาลใจ 

ในการปรับปรุงอาคารตึกแถวเก่า 2 ชั้น 

ซึ่งมี “ฉิมแจ้” หรือ “ซิมแจ้” (ที่โล่งพร้อม 

บ่อนํ้ำกลางบ้าน เพื่อให้แสงส่อง และระบาย 

อากาศทั่วบ้านได้ดี) คือความต้องการสร้าง 

พื้นที่พบปะ (community space) เพื่อ 

ตอบสนองวิถีชีวิตแบบใหม่ ในย่านเมืองเก่า 

ที่มีความน่าสนใจ สอดคล้องและส่งเสริม 

บริบทพื้นที่เมือง มีการใช้พื้นที่หลัก คือ 

ร้านกาแฟ ร้านอาหาร ร้านขายของฝาก 

ของที่ระลึกสําหรับผู้หญิง และพื้นที่แสดงงาน 

In the commercial area of the Phuket 

old town, site of a bustling urban 

community and a unique Chino- 

European architecture, the noise 

slowly subsides after turning a corner 

on to Soi Soon Utis, a tiny alley on 

Yaowarat Road. Many historical 

buildings still exist in their same old 

state, but we were surprised by a 

single commercial building painted 

in a simple creamy white tone. It was 

like a white picture frame depicting 

spirited life stories. The inspiration 

for the renovation of this two-story 

old building with “Chim Jae” or “Sim 

Jae” (a space with a pond in the 

middle of the house to reflect light 

and allow ventilation) was the need 

for a community space to satisfy a 

modern lifestyle. To promote urban 

ร้าน Sri the Shophouse ที่ดู 

เรียบง่ายท่ามกลางตึกแถวเก่า 

ในซอย 

Sri the Shophouse stands 

simply in the midst of old 

commercial buildings 

ศิลปะ (gallery) โดยมุ่งเน้นเรื่องการเป็น 

มิตรกับสิ่งแวดล้อมและสนับสนุนธุรกิจใน 

พื้นที่ เช่น ร้านกาแฟที่ใช้แก้ว หลอดกระดาษ 

ร้านขายของฝากที่เน้นของ handmade 

รวมทั้งมีการผลิตโดยใช้วัตถุดิบในพื้นที่ 

เป็นหลัก หรือการเปิดพื้นที่เพื่อให้ศิลปิน 

ในภูเก็ตได้มีโอกาสสื่อสารและต่อยอด 

เรื่องราวต่างๆ ผ่านงานศิลปะที่จัดแสดง 

ในแกลเลอรี 

แนวทางในการออกแบบของ Eco Architect 

สถาปนิกเน้นความเหมาะสมกับบริบทพื้นที่ 

และบริบททางสังคม โดยพยายามเก็บสิ่งที่ 

ดีไว้ และเน้นให้มีเรื่องราวที่น่าสนใจมากขึ้น 

โดยใช้ “สี” ในการ “สื่อสาร” และ “ผูกเชื่อม 

เรื่องราว” สื่อความหมายพื้นที ่ต่างๆ ในร้าน 

เช่น พื้นที่ร้านกาแฟเลือกใช้สีขาว ครีม 

นํ้ำตาลอ่อน ต่อเนื ่องกับแกลเลอรี ชั้นบน 

โซนร้านขายของที่ระลึกสําหรับผู้หญิงใช้ 

สีชมพู โซนร้านอาหารด้านหลังใช้สีเขียว-เทา 

แบบป่าฝนเขตร้อน เฉดสีหลักในแต่ละ 

โซนนี้ยังไปปรากฏในโลโก้ ของร้านที่อยู่ด้าน 

หน้าอาคาร ที่สื่อสารผ่านการตีความการแทน 

ค่าแสงเงาของธรรมชาติแบบนามธรรมของ 

activity in this lively old town, the area is 

mainly used for a coffee shop, a restaurant, 

a souvenir shop for women, and an art 

gallery. The focus is on being environmentally 

friendly and supporting the 

businesses. Examples of this include 

a coffee shop that uses glass cups and 

paper straws and a souvenir shop that 

sells handmade products using locally 

sourced materials. The town is also a 

space for artists in Phuket to communicate 

and promote their stories through art 

exhibitions in the gallery. 

In the design, the architects focus on 

the relationship between two contexts— 

the building and the community. They 

try to keep all the valuable elements 

while making the project more appealing 

by using color to communicate and 

connect the artists’ stories to different 

areas by using white, cream, and light 

brown for the coffee shop connecting 

to the upstairs gallery, using pink for 


Refocus Heritage

่ 

สวนในคอร์ตกลางบ้าน (ฉิมแจ้) 

เป็นพื้นที่โล่งเปลี่ยนผ่าน 

ระหว่างร้านกาแฟ และร้าน 

ขายของฝากของที่ระลึก 

สําหรับผู้หญิง 

The garden in the inner 

court (Chim Jae) is an 

open-space transitioning 

from the coffee shop to 

the souvenir shop for 

women 

พื้นที่ส่วนต่างๆ ในร้าน เมื่อรวมกับเรื่องราว 

ของตึกและการใช้สีในการสื่อสาร จึงได้ข้อ 

สรุปในการตั้งชื่อร้านว่า Sri the Shophouse 

นอกจากเรื่องสีซึ ่งถูกใช้เป็นตัวนําเรื่อง 

ผู้ออกแบบยังใช้ “แสง” ธรรมชาติช่วยสร้าง 

เรื่องราวและส่งเสริมบรรยากาศได้อย่าง 

น่าสนใจ สังเกตได้จากพื้นที่แต่ละส่วน 

ที่มีทั้งการแบ่ง และการเชื่อมพื้นที่ใช้งาน 

ส่วนต่างๆ สร้างประสบการณ์ค่อยๆ เปลี่ยน 

(blend) เฉดสี และเชื่อมโยงพื้นที่ส่วนต่างๆ 

กับท้องฟ้า ผ่านคอร์ตที่เปิดโล่งให้แสง 

ได้วาดเงาบนพื้นผิวต่างๆ ในแต่ละช่วงเวลา 

ได้อย่างแนบเนียน และใช้รายละเอียดใน 

การออกแบบที่สอดคล้องกับสถาปัตยกรรม 

ในบริบทพื้นที่เกาะเขตร้อนภาคใต้ เช่น 

การใช้การระบายอากาศแบบ stack 

ventilation และการใช้ cross ventilation 

เพื่อให้สามารถใช้พื้นที่บางส่วนได้ 

โดยไม่ต้องใช้ระบบปรับอากาศ 

คอร์ตกลางบ้าน หรือ “ฉิมแจ้” ซึ่งเป็นพื้นที่ 

ทางเดิน-ทางเชื่อม-ทางผ่าน ระหว่างพื้นที 

ส่วนต่างๆ ถูกขบคิดและออกแบบอย่าง 

ละเอียดหลายมิติ ทั้งเรื่องการใช้ประโยชน์ 

พื้นที่ องค์ประกอบทางสถาปัตยกรรม ที ่ว่าง 

ของอาคาร การระบายอากาศ การใช้แสง 

ธรรมชาติ และการสื่อความหมาย โดยคอร์ต 

ด้านหน้าที่เชื่อมระหว่างร้านกาแฟและ 

ร้านขายของที่ระลึก ซึ่งมีบ่อนํ้ำเดิมที่ยังใช้ 

ประโยชน์ในโครงการ ถูกออกแบบเป็นสวนหิน 

แบบกึ่งแห้งสะอาดตาเข้ากับสีขาว ครีม 

ชมพู ในขณะที่คอร์ตกลางถัดจากร้านขาย 

ของที่ระลึกออกแบบเป็นสวนประดับแบบ 

ป่าฝนเขตร้อนเพื่อสร้างความต่อเนื่องกับ 

พื้นที่สีเทาของร้านอาหารด้านหลัง คอร์ต 

ทั้งสองนี้จะมีทางเดินด้านบนที่เชื่อมโยง 

พื้นที่ช่วยกันแดดกันฝนส่วนหนึ่ง และมีพื้นที่ 

ด้านข้างเปิดโล่งอีกส่วนหนึ่ง ทําให้มีแสงแดด 

ธรรมชาติส่องลงมาสร้างแสงเงาบนพื้นและ 

ผนังในเวลาต่างๆ อย่างน่าสนใจ ส่วนด้าน 

the souvenir shop for women, and using 

green-gray in the restaurant zone in the 

back to resemble a tropical rainforest. 

The color schemes in each zone also 

appear on the logos of the shops in front 

of the building, connecting the building 

to the community. Once this connection 

was formed, the shop was eventually 

named ‘Sri the Shophouse.’ 

Apart from using colors as the main leads, 

the designer also uses natural light to 

build the story and create an interesting 

atmosphere. This can be seen from 

the division and connection of usable 

spaces by gently building experiences 

through color blending and by connecting 

different areas with the sky through the 

open court to subtly let light cast shadows 

onto different surfaces at different times. 

The design details also fit the climate of 

a tropical island in the southern region 

of Thailand. For example, stack ventilation 

and cross ventilation limit the need for 

air conditioning. 

The middle court or “Chim Jae” is a space 

for walking and connecting between 

different areas. It has been carefully 

designed according to function, space 

planning, ventilation, natural light, and 

communication. The front court connects 

the coffee shop and the souvenir shop 

where the original pond is still used as 

a clean, semi-dry stone garden that 

harmonizes with the white, cream, and 

pink colors. The middle court next to 

the souvenir shop (and inspired by the 

tropical rainforest) links the area to the 

gray restaurant zone in the back. Both 

courts have walkways that join shaded 


Refocus Heritage

Sri the Shophouse เป็นอีกตัวอย่างของการเปิดพื ้นที่ว่างด้วยการเติมสีสันอย่าง 

เรียบง่ายให้กับเมืองภูเก็ต บนพื ้นฐานความสนใจด้านมรดกทางวัฒนธรรม เรื ่องราว 

ของเมือง สถาปัตยกรรม สีสัน และผู ้คน เป็นอีกพื ้นที่ที่ได้ทำหน้าที่จุดประกายความคิด 

ในการสร้างพื ้นที่ร่วมสมัยให้เมืองและผู ้คนได้ร่วมเติมแต่งสีสัน สร้างเรื ่องราวใหม่ๆ ใน 

บริบทที่รุ่มรวยด้วยความหลากหลายทางวัฒนธรรมอย่างน่าสนใจ เป็นอีกสีที่เติมแต้ม 

ให้ซอยเล็กๆ มีชีวิตชีวา ชาวบ้านมีรายได้มากขึ ้น เพิ่มมูลค่าในพื ้นที่ ผ่านการมองเห็น 

มรดกทางวัฒนธรรมที่มีด้วยความเข้าใจ 

หลังของอาคารสร้างพื้นที่นั่งกินอาหารใน 

สวนเชื ่อมโยงพื้นที ่นั่งกินอาหารชั้น 2 ด้วย 

บันไดวนอย่างง่าย ลักษณะคล้ายประติมากรรม 

การออกแบบตกแต่งภายในพื้นที่ส่วนต่างๆ 

คํานึงถึงความสอดคล้องกับบริบทเมือง 

และสถาปัตยกรรมเก่า มีการปรับลดทอน 

รายละเอียดประตูหน้าต่างจากอาคารเก่า 

ในพื้นที่ให้ดูเรียบง่ายขึ้น ลดองค์ประกอบ 

ให้น้อยลงเพื่อส่งเสริมให้ที่ว่างและสวน 

มีความโดดเด่นมากขึ้น ไม่น้อยไปกว่า 

สถาปัตยกรรมและการตกแต่งภายใน 

เมื่อมองในภาพรวมจึงเห็นความลื่นไหล 

ต่อเนื่องของพื้นที่ทุกส่วนได้อย่างกลมกล่อม 

ลงตัว 

Project : Sri the Shophouse 

Owner: Byul Kim, Daisuke Natsumi 

Location: Tambon Talat Nuea, 

Amphoe Mueang, Phuket 


Area: 300 sq.m. 

Architect: Eco Architect Co., Ltd. 

Interior: Eco Architect Co., Ltd. 

Landscape: Eco Architect Co., Ltd. 

Lighting Designer: Eco Architect Co., Ltd. 

areas with open areas to the side. This 

allows natural light to cast visually 

appealing shadow patterns on the floor 

and walls at different times. In the back, 

there is a dining area in the garden 

connected by a simple sculptural spiral 

staircase. 

The interior design considers the 

coherence between the urban context 

and the old architecture. The doors 

and windows have been simplified to 

highlight the garden, so it is not overshadowed 

by the architecture and the 

interior. The overall picture reflects a 

harmonious flow between all areas. 

Sri the Shophouse is another example 

of open space creation by filling simple 

colors into Phuket. It is based on an 

interest in cultural heritage, urban stories, 

architecture, colors, and people. It is 

another area that can spark ideas to 

create community space for the city 

and for people to add colors and create 

new stories in a casual context in the 

midst of cultural diversity. It is another 

color that brings life to this tiny alley 

and generates more income for the 

local people. It adds value to the area 

through an appreciation of cultural 

heritage filled with understanding. 

โซนร้านอาหารด้านหลัง 

(Restaurant) ใช้สีเขียว-เทา 

แบบป่าฝนเขตร้อน 

The restaurant zone in the 

back uses a green-gray 

color like the tropical 

rainforest 

แกลเลอรีแสดงงาน 

ศิลปะ-ภาพถ่าย เน้นสีสัน 

เรียบง่าย เสริมด้วยแสง 

ธรรมชาติ และแสงไฟ 

The gallery displays art 

works and photographs 

utilizing plain color with 

implemented natural and 

artificial lights 


Refocus Heritage

REVIEW 

Reno Hotel 

Text: พีรณัฐ อุไรรัตน / Peeranat Urairat 

Translation: ชนนิกานต์ โชติรัตนกุล / Chonnikarn Chotirattanakul 

Photo: นันทิยา บุษบงค์ / Nantiya Busabong

เมื่อกล่าวถึงคําว่า “ก่อนและหลัง” โดยทั่วไปเราจะมองถึง 

การเปลี่ยนแปลงและผลลัพธ์ในปัจจุบันของสิ่งที่เราสังเกต 

เป็นหลัก อาจจะเป็นการเปรียบเทียบหรือเป็นการสร้าง 

กระบวนการเรียนรู้ในทางใดทางหนึ่งเป็นต้น หากเรามอง 

ไปรอบๆ ตัว เราจะมองเห็นตึกรามบ้านช่องอาคารที่รายล้อม 

หรืออาจจะรับรู้ในขณะระหว่างการเดินทาง เราจะเห็น 

การเปลี่ยนแปลงทั้งทางกายภาพและวิถีชีวิตที่เคลื่อนที่ 

ไปตามเงื่อนไขที่สําคัญมากที่สุดคือ “เวลา” ในขอบเขต 

ของงานสถาปัตยกรรม เราหลีกเลี่ยงไม่ได้เมื่อเงื่อนไข 

หลักทางเวลาเปลี่ยน สิ่งที่ตามมาคือ ความต้องการใน 

การใช้พื้นที่ย่อมเปลี่ยนไป ท่าทาง อาการ หรือบุคลิกภาพ 

ของอาคารที่ต้องเปลี่ยนไปตามเหตุผลของสมัยนิยม หรือ 

การสร้างการรับรู้ที่แตกต่างออกไป หรือการตอบสนอง 

ต่อปัจจัยทางการตลาดที่เปลี่ยนไป เป็นต้น ไม่ว่าจะเป็น 

เพียงงานเก็บสี งานเก็บรายละเอียด หรือการต่อเติมพื้นที่ 

และการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างบางส่วน ไม่ว่าจะเรียกว่า 

touch up หรือ renovation สิ่งที่สําคัญเป็นอย่างมาก 

คือ การทําความเข้าใจที่มาที่ไป และเห็นคุณค่าของคําว่า 

“ก่อน หลัง และระหว่างนั้น” อย่างเป็นลําดับขั้นตอน 

Reno Hotel ตั้งอยู่ในซอยเกษมสันต์ 1 ใจกลางเมือง 

บนถนนพระราม 1 ใกล้สถานีรถไฟฟ้าสนามกีฬาแห่งชาติ 

อยู่ในย่านที่เป็นศูนย์รวมกลุ่มวัยรุ่นนักศึกษา คนทํางาน 

รวมถึงนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ ในอดีตโรงแรมแห่งนี้ 

รองรับการพักผ่อน การสังสรรค์ การร้องเพลง และการ 

จัดกิจกรรมสําราญใจในกลุ่มมิตรรักเสียงเพลง โดยเฉพาะ 

กลุ่มเพื่อนใกล้วัยเกษียณ โดยในช่วงยุค 1960s โรงแรม 

ถูกใช้รองรับแขกชาวต่างชาติจํานวนมาก Reno Hotel 

ในปัจจุบันได้รับการออกแบบปรับปรุงโดย PHTAA living 

design โดยก่อนที่โรงแรมแห่งนี้จะถูกปรับปรุงและสร้าง 

เสร็จ ผู้ออกแบบได้นําวัสดุบางส่วนที่จะนํามาใช้เป็น façade 

ของอาคารในอนาคต มาเป็นส่วนหนึ่งของนิทรรศการ 

ชั่วคราวในงาน Bangkok Design Week 2019 ซึ่งจัดขึ้น 

เพื่อตีความและพัฒนาแนวความคิดเรื่อง upcycling 

ซึ่งเป็นการมองเห็นวัสดุชิ้นหนึ่งที่เป็นส่วนหนึ่งของอาคารเดิม 

(ในที่นี้คือ บล็อกช่องลม) โดยทางผู้ออกแบบได้ custom 

made ขึ้นมา เพื่อสร้างความน่าจดจําจากกระบวนการ 

ในการแกะรอยของเก่าสู่รูปแบบใหม่อย่างละเมียดละไม 

เป็นการนําสัดส่วนของ element เก่าที่เกิดขึ้นมาทํางาน 

ร่วมกับเส้นสายแบบใหม่ 

When the idea of “Before and After” is discussed, 

we often focus on the end result of the transformation. 

Architecture is something we see transforming 

all the time. As time changes, people’s needs and 

tastes shift. What we need from a space or building 

also shifts. Physical appearance, function, and 

utilization of a building are direct results of the 

passage of time. Architecture also responds to 

the trends, perceptions, or demands of markets. 

Whether it is a “spruce up” or an all-out “renovation,” 

it is important to understand the origin of the 

architecture and pay attention to every step of 

the way from ‘before’ to ‘after.’ 

Situated just off Rama I Road, the Reno Hotel has 

been a resident of Soi Kasemsan 1 for many decades. 

Close to the National Stadium BTS Station, the 

neighborhood is a hub for young people, office 

workers, and tourists. In the past, the hotel was 

a destination for old-school music lovers who 

came here to socialize and sing with like-minded 

people. In the 1960s, the Reno Hotel also welcomed 

many foreigners visiting Bangkok. PHTAA Living 

Design is the architecture and interiors firm tasked 

with the hotel’s renovation. They were inspired by 

the hotel’s original ventilation blocks, which were 

popular during the 1960s when the hotel was built. 

For the hotel’s façade, the firm paid homage to the 

original blocks with their own unique interpretation, 

giving them iconic new shapes. 


Refocus Heritage

เมื่อกล่าวถึงงาน installation ซึ่งจัดขึ้นภายในพื้นที่จอดรถ 

ในส่วนที่ไม่ได้ถูกใช้งานของโรงแรมที่ถูกรื้อถอนแล้ว 

ทางผู้ออกแบบได้จัด installation นี้ค้างไว้ครึ่งหนึ่ง เพื่อเป็น 

การจัดแสดงใน 3 วันแรก และต่อมาใน 4 วันที่เหลือ 

ทางผู้ออกแบบได้เชิญมัณฑนากร และศิลปินหลากหลาย 

แขนงแนวทาง มาทําการแต่งแต้ม เติมต่อจากที่ผู้ออกแบบ 

วางไว้ในเวลา 1 วัน จากการเต็มส่วนที่เหลือไว้ ทําให้เกิด 

ผลลัพธ์ที่เข้มข้นและหลากหลายจากการตีความถึงประเด็น 

“Modern Love” ซึ่งได้ถูกจัดแสดงต่ออีก 3 วัน 

หากเราสังเกตพื้นที่ common area และบริเวณพื้นที่ 

ต้อนรับ จะพบกับเสากลมเพียงต้นเดียวที่ถูกเลือก และ 

อนุญาตให้เปิดเผยตัวอย่างสง่า โดยคงไว้ซึ่งเรื่องราวและ 

ร่องรอยของอดีต ก่อนหน้านี้เสาต้นนี้ในอดีตได้ถูกพอก 

ปกปิดไว้ นอกจากนี้ทางผู้ออกแบบได้สังเกตเห็นแนวทาง 

การออกแบบโดยการนําแสงธรรมชาติเข้ามาแก้ปัญหา 

ความทึบตันบริเวณพื้นที่โถงชานพักบันได ส่วนพื้นที่ 

เก็บของเดิมได้ปรับเปลี่ยนบางส่วนเป็นพื้นที่อ่านหนังสือ 

ขนาดย่อมที่มีชีวิตชีวาอย่างน่าสนใจ ทั้งยังมีการมองถึง 

ผนังที่มีการแบ่งกั้นระบบของพื้นที่ใช้งานแต่ละส่วน 

ในอดีตและแนวทางในปัจจุบัน เช่น ลดพื้นที่ระเบียง 

ภายนอก เพิ่มพื้นที ่ภายในห้องแต่ละยูนิต โดยใช้ 

แนวประตูกระจกเส้นเฉียงในมิติของผังพื้นเป็นตัวสร้าง 

การรับรู้ในการแบ่งกั้นภายนอก-ภายใน เป็นการลด 

ความร้อนอีกทั้งยังช่วยลดทอนมุมมองภายนอกที่มอง 

เข้ามาในห้องพัก และเป็นการเพิ่มมูลค่าและคุณค่า 

ให้กับพื้นที่ที่ไม่ได้ใช้งานอีกด้วย 

The up-cycled material was displayed in an 

exhibition at Bangkok Design Week 2019, which 

took place in the parking lot of the original Reno 

Hotel. The first three days was a solo exhibition by 

PHTAA where they displayed an installation made 

from the up-cycled ventilation blocks. For the rest 

of the exhibition, PHTAA invited interior designers 

and artists to take over the space and communicate 

their vision of ‘Modern Love’ in the form of an art 

installation. 

One column in the hotel’s lobby and common area 

was left bare as a testament to the layers of history 

in the building. The designer also made use of 

natural light to freshen up the lobby and staircase, 

while an old storage room was turned into a cozy 

reading area. PHTAA re-examined the needs of 

modern-day travelers and redesigned the space 

in the Reno Hotel accordingly. Balcony sizes were 

reduced, making the guest rooms bigger than the 

original rooms from the 1960s. The sliding door 

opening onto the balcony was placed diagonal to 

the original door frame. This helps with ventilation 

and creates more privacy for the guests while 

providing extra space in the room. 

STANDARD GUESTROOM FAMILY EXTRA 


Refocus Heritage

ผู้ออกแบบตั้งใจสร้างความเข้มข้นของประสบการณ์ใน 

การใช้งานแต่ละพื้นที่ไม่ใช่แค่ภายในห้องพัก หากแต่ใน 

รายละเอียดของทางเดินภายในแต่ละชั้น มีการสร้างการ 

รับรู้ที่ว่างที่แฝงความหมาย คือ เก่า-ใหม่ ผ่านสีขาว-สีดํา 

ผ่านความมืด-ความสว่าง และความเรียบง่ายอย่างมีมิติ 

โดยในส่วนพื้นที่สีขาวที่ซึ่งบรรจุบรรยากาศความทรงจํา 

ในอดีตยังคงแสดงออกผ่านวัสดุและอุปกรณ์เดิมอย่าง 

ครบถ้วน ซึ่งรายละเอียดต่างๆ ที่ถูกออกแบบสร้างสรรค์ 

ได้ถูกค้นพบ โดยกระบวนการสํารวจของผู้ออกแบบ 

ในระหว่างการเข้าไปในพื้นที่โรงแรม ว่าองค์ประกอบใด 

สามารถเป็นอะไร อย่างไรได้บ้าง ซึ่งทางผู้ออกแบบมองว่า 

เป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งในการทํางานปรับปรุงอาคาร และ 

การที่ผู้ออกแบบได้มองถึงการใช้พื้นที่เดิมที่มีอยู่ให้มี 

คุณภาพมากขึ้น นอกเหนือจากมุมมองในการแก้ปัญหา 

แล้ว ทางผู้ออกแบบยังมองถึงการตอบสนองประสบการณ์ 

ความเป็นอยู่ การใช้สอยพื้นที่ ทําให้เกิดแนวทางในการ 

เกลี่ยและไล่เลียงความแตกต่างของภาพเก่ากับภาพใหม่ 

ได้อย่างละเอียดและประนีประนอม 

น่าคิดกันต่อไปว่าหากจุดเริ่มต้นของการทํางานออกแบบ 

ไม่ว่าจะเป็นงานออกแบบภายใน หรือสถาปัตยกรรม 

จะเกิดการตั้งคําถามและการหาคําตอบอย่างเรียบง่าย 

และเหมาะสมต่อสิ่งที่ปรากฏต่อหน้าและข้างหลัง ทั้งสิ่งที่ 

มองเห็นและมองไม่เห็น สิ่งที่เกิดขึ้นในอดีตและปัจจุบัน 

ยิ่งเราย่อและขยาย หรือปรับโฟกัสไปมาให้ละเอียด 

ชัดเจนขึ้น หรือเบลอๆ ไปบ้างอย่างยืดหยุ่นและตอบสนอง 

กับคุณค่าที่ยังคงอยู่ เราอาจจะนึกถึงบทสนทนาระหว่าง 

ผู้ออกแบบกับวัสดุสักชิ้นหนึ่งถึงหน้าที่ในอดีตที่ผ่านมา 

กับความน่าจะเป็นในปัจจุบันที่เป็นอยู่และจะส่งคุณค่า 

เหล่านี้ในมุมมองที่แตกต่างไปยังอนาคตวันข้างหน้า 

PHTAA paid just as much attention to the common 

areas. The ‘new’ and the ‘old’ were depicted through 

the use of contrasting colors-black and white-and 

the creation of light and dark spaces. Simple but 

deep, the bright white space is filled with memories 

from an earlier time such as old fittings and furniture 

salvaged by the designer before demolition. The 

firm explored the old hotel thoroughly and saved 

some original items to carry the past into the future. 

This is part of the appeal of renovation projects. 

While solving problems experienced in the old 

building, PHTAA also made careful compromises 

for both the past and the future to exist harmoniously. 

Something to consider about design, whether it’s 

interior design or architecture, is the question of 

simplicity. The task here was to apply this idea in 

relation to what is on the inside and the outside, 

to the visible and the invisible, and to the past and 

the present. Whatever is reduced or amplified, 

placed in or out of focus, should be adaptable and 

in accordance with its original value. One might 

think of a conversation between the designer and 

the object of his/her work, the possibility of the 

present, and its transcendence into the future. 

97 

Refocus Heritage

Project Name: Reno hotel 

Owner: Soravid Leenutaphong 

Location: Kasemsan 1, Bangkok 


Area: 2,500 sq.m. 

Architect: PHTAA living design 

Interior: PHTAA living design 

Landscape: M A G L A Landscape/ Architecture & Interior Design 

Lighting Designer: PHTAA living design 


Refocus Heritage

ROUNDTABLE TALK 

Between Preservation 

and Digitalization 

Text: ASA CREW Team 


ซ้าย ผศ. ดร.ชาวี บุษยรัตน์ 

ขวา มติ เสมา 

จากกระแสการรีโนเวตอาคารเก่าสู่พื้นที่การใช้งานแบบใหม่ 

อย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา สู่การตั้งคําถามว่า 

อะไรควรเก็บรักษาไว้ให้เป็นความจริงแท้ดั้งเดิม อะไรควร 

ถูกปรับเปลี่ยนให้เข้ากับวิถีชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป ASA 

CREW จึงชวน คุณมติ เสมา Manager & Senior Architect 

ตัวแทนจากบานาน่า สตูดิโอ ซึ่งเชี่ยวชาญด้านงานออกแบบ 

ทางสถาปัตยกรรม การอนุรักษ์ และการจัดทําแหล่งความรู้ 

ผ่านทางหนังสือ และงานค้นคว้าเกี่ยวกับงานสถาปัตยกรรม 

และ ผศ. ดร.ชาวี บุษยรัตน์ อาจารย์ประจําคณะสถาปัตย- 

กรรมศาสตร์ และการผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 

ผู้เชี่ยวชาญเรื่องเทคโนโลยีการจัดการข้อมูลโบราณสถาน 

แบบดิจิทัล (digital preservation) เกี่ยวกับมุมมองการ 

อนุรักษ์ในโลกสมัยใหม่ที่ต้องแข่งกับเวลาที่กําลังหมุนไป 

ทุกวินาที 

_สถานการณ์การอนุรักษ์มรดกทางสถาปัตยกรรม 

ในปัจจุบันเป็นอย่างไรบ้าง 

มติ: มรดกทางสถาปัตยกรรทั้งหลายในบ้านเรา แบ่งได้ 

2 ประเภทใหญ่ๆ คือแบบที่ใช้งานอยู่ กับแบบที่ไม่ได้ใช้งาน 

แล้ว แบบที่ใช้งานอยู่จะมีโอกาสที่จะเปลี่ยนแปลงและพัฒนา 

มากขึ้น โดยถ้าอาคารเก่านั้นเป็นของเอกชน คนทั่วไป มักจะ 

มีความทรุดโทรม เพราะไม่มีข้อมูลที่จะใช้การอนุรักษ์ 

ชาวี: ผมจบเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์มา ไม่ได้ทํางานอนุรักษ์ 

โดยตรง แต่มีหน้าที่treat ข้อมูลจากคนที่ศึกษาโบราณสถาน 

อาคารอนุรักษ์เหล่านี้ไว้ หลักๆ จัดการข้อมูลโบราณสถาน 

ด้วยคอมพิวเตอร์ เทคโนโลยีสารสนเทศ ใช้เทคโนโลยี 

3D Scanner ภาพถ่ายจากโดรน ทําให้ภาพถ่าย 2 มิติ 

กลายเป็น ภาพถ่าย 3 มิติ เชื่อมโยงเข้ากับข้อมูลอื่นๆ ที่ 

เป็นข้อความ รูปภาพ ภาพเขียน ภาพวาดเก่าด้วย เป้าหมาย 

ในการทํางานของผมมี 2 อย่าง อย่างแรกคือการเก็บเป็น 


Refocus Heritage

ไฟล์ดิจิทัล (digitization) อย่างที่ 2 คือนําการมาเผยแพร่ 

ให้ผู ้ที่ต้องการใช้ข้อมูลเหล่านี้ในรูปแบบที่เขานําไปใช้ต่อได้ 

ซึ่งสิ่งที่ผมทํายังเป็นแนวทางที่ค่อนข้างใหม่ คนที่ทําอยู่ 

ก็มีน้อยมาก เทคโนโลยีใหม่ๆ ในต่างประเทศมีรออยู่แล้ว 

แต่การที่จะนําเข้ามาคนยังไม่รู้จักว่าเกิดประโยชน์ยังไง 

คนมีเงินพร้อมจะซื้อ แต่ยังไม่มีความรู้ ส่วนคนที่มีความรู้ 

ยังไม่มีเงิน (หัวเราะ) คงต้องรอเวลาที่เหมาะสมต่อไปอีก 

สักพัก แต่ถ้าถามว่าสถานการณ์ของโบราณสถานในบ้าน 

เรามันเลวร้ายมากไหม ก็ไม่ได้แย่มากครับ กรมศิลปากร 

มีระบบการดูแลจัดการอยู่ 

_เทคโนโลยีเข้ามามีบทบาทอย่างไรบ้างในการอนุรักษ์ 

มรดกทางสถาปัตยกรรม 

มติ: ที่สําคัญมากๆ คือเทคโนโลยีพวกนี้ช่วยย่นระยะเวลา 

ในการเก็บข้อมูลได้มากเลย จากที่ต้องพานักเรียนไป 

วัดพื้นที่ เก็บข้อมูล 2 สัปดาห์ เขียนแบบอีก 1 เดือน 

แต่ปัจจุบันเอา 3D Scanner ไปสแกนตัวอาคาร ได้ 

Point Cloud มา อัปโหลดเข้าโปรแกรมเขียนแบบต่อใน 

AutoCAD ได้เลย 

ชาวี: หรือเป็นหลักวันก็สแกนเสร็จแล้วนะครับ ทําPost- 

Production อีกสัปดาห์หนึ่ง แล้วมันยิ่งเร็วขึ้น พัฒนาขึ้น 

ตลอดด้วย แต่ก่อนผมต้องนําแต่ละรูปมาวางแล้วจิ้มว่า 

รูปแรกจุดนี้ รูปที่ 2 จุดนี้ คือจุดเดียวกัน นั่งทําทีละรูป 

แต่ตอนนี้มี Photogrammetry เราโยนภาพเข้าไป โปรแกรม 

ก็จัดการให้หมดเลย ผมขอยกตัวอย่าง “บ้านห้าง ร.5” 

ที่จังหวัดกําแพงเพชร เป็นเรือนไม้ทั้งหลัง ซึ่งรัชกาลที่ 5 

เคยเสด็จมาที่นี่ เจ้าของเป็นคุณป้าคนหนึ่งที่ได้รับมรดก 

ตกทอดมา แต่เขาไม่ได้อยากเก็บบ้านเอาไว้ ยกให้กรม 

ศิลปากรก็ไม่ได้ ไม่มีงบประมาณ ไม่มีนโยบาย จะซ่อมเอง 

ก็ไม่มีเงิน ไม่รู้จะเอาไปทําอะไรต่อ ก็เลยต้องปล่อยให้ 

ทรุดโทรมไปเรื่อยๆ เราเห็นว่าถ้าหากบ้านที่โย้เอียงขนาดนี้ 

แล้วไปนั่งวัดกัน ก็ไม่รู้เมื่อไหร่จะเสร็จ แต่พอเราเอา 3D 

Scanner ไปสแกนก็จบได้ในวันเดียว 

มติ: นอกจากนี้ยังช่วยสันนิษฐานโบราณสถานเก่าแก่ 

ที่เหลือเพียงแค่ฐานได้ สแกนขนาด ใส่ข้อมูลเข้าไป ขึ้นเป็น 

3 มิติ แล้วให้นักวิชาการหรือนักประวัติศาสตร์มาต่อยอด 

ได้อย่างรวดเร็ว 

ชาวี: นอกจากนี้ยังใช้ในการตรวจสอบการพังทลายได้ด้วย 

ปีนี้สแกนครั้งหนึ่ง ปีหน้าสแกนซํ้ำ เพื่อตรวจสอบว่ามีการ 

พังทลายไปมากแค่ไหน วิกฤตแล้วหรือยัง ต้องเสริมความ 

แข็งแรงไหม หรือเมื่อมีการค้นพบโบราณสถานแห่งใหม่ 

แต่ยังไม่มีงบประมาณมาจัดการ ก็เปิดหน้าดินขึ้นมา สแกน 

ข้อมูลเก็บไว้ แล้วกลบกลับไปเหมือนเดิม เพื่อป้องกันความ 

เสียหายระหว่างรอเวลาปรับปรุง 

_เทรนด์เกี่ยวกับการรีโนเวตอาคารเก่ากลับมาใช้ใหม่ 

หรือกระแสความนิยมของเก่าในช่วงหลายปีที่ผ่านมา 

จะส่งผลต่อการอนุรักษ์ไหม 

มติ: วิธีการแบบ Adaptive Reuse ใช้กันในต่างประเทศ 

มานาน 20-30 ปีแล้ว ตึกในยุโรปที่มีมาเป็นร้อยปี ก็นํามา 

ปรับใหม่ รวมถึงการท่องเที่ยวสมัยใหม่ที่เป็นไปในแนว 

การถ่ายรูป เช็กอินผ่านโซเชียลมีเดียมากขึ้น ก็ยิ่งทําให้คน 

หันกลับมามองว่าเราจะทําอะไรกับสิ่งที่มีอยู่ได้บ้าง แต่ 

องค์ความรู้เกี่ยวกับเรื่องพวกนี้ก็ยังมีอยู่น้อยมาก ช่างฝีมือ 

ก็ต้องชํานาญกว่าปกติ ปูนก็มีไม่กี่แบบ ไม่กี่สี การจัดการ 

ความชื้น การผุกร่อน ความรู้เรื่องงานไม้ในบ้านเราน้อย 

ลงไปเรื่อยๆ เพราะเราใช้ไม้น้อยลงมาก ช่างฟันช่อฟ้า 

ที่ทําจากไม้ ทั้งประเทศน่าจะมีอยู่ไม่ถึง 5 คน จะซ่อมวัด 

ทีต้องรอหลายปี เจ้าอาวาสไม่อยากรอแล้ว เปลี่ยนใหม่ 

หมดเลยดีกว่า อะไรที่เขาซ่อมไม่ไหวก็จะหายไป เป็นอีก 

ข้อจํากัดที่ต้องปล่อยให้มันพังไป 

_เราสามารถพูดได้เต็มปากเลยไหมว่าความท้าทาย 

ในการฟื้นฟูมรดกทางสถาปัตยกรรมคือ “เวลา” 

ชาวี: มันไม่ทันจริงๆ นะครับ เทคโนโลยีเข้ามาช่วยย่น 

ระยะเวลาการเก็บข้อมูลก็จริง แต่เมื่อถึงเวลาที่ต้องลงมือ 

ทําเป็นอีกเรื่องหนึ่งเลย 

มติ: ผู้รับเหมาทั้งประเทศไทย มีไม่เกิน 10 เจ้าที่ทํางาน 

บูรณะได้ เพราะมันเป็นงานละเอียด ใช้เวลามาก ที่ทราบ 

มาผู้รับเหมาเหล่านี้เขาโตมาจากการเป็นช่าง เรียนรู้จาก 

กรมศิลปากรนั่นแหละ เติบโตขึ้นก็ออกมาตั้งบริษัทเอง 

เท่าที่ผมเข้าใจงานที่เป็นงานปูนเรียนรู้กันมาจากช่างจีนที่ 

พัฒนาความรู้ด้านการก่อสร้างมาก่อนเรา ช่างปูนจากปีนัง 

และภูเก็ต พัฒนาความรู้ ปรับวัสดุมาเรื่อยๆ สืบต่อกันมา 

เป็นทอดๆ ว่าปูนหมัก ปูนตําต้องใช้เวลากี่วัน แต่ไม่มี 

การเรียนการสอนจริงจัง 


_ความท้าทายด้านอื่นๆ ในการฟื้นฟูมรดกทางสถาปัตยกรรม 

มีอะไรอีกบ้าง 

ชาวี: เรื่องภัยธรรมชาติเป็นประเด็นหลักเลย ไฟไหม้ 

แผ่นดินไหว นอกเหนือจากพวกนี้ก็มีกรณีอื่นๆอย่างสงคราม 

ความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ของมนุษย์ ความคะนองของคน 

เราอาจจะคิดว่าเราอยู่ในยุคใหม่ ผู้คนตระหนักถึงคุณค่า 

ของสถาปัตยกรรมพวกนี้แล้ว แต่ของพวกนี้มันเกิดขึ้นได้ 

ตลอดเวลา ทุกวัน 

มติ: เรื่องไฟไหม้นี่สําคัญนะ สายไฟในตึกแถวเก่าอันตราย 

มาก ผมมองว่าความเสื่อมของอาคารเกิดขึ้นทุกวัน จากลม 

ฝน ความชื้น สมัยก่อนที่ยังไม่มี 3D Scanner เปิดหน้าดิน 

ออกมาแล้วฝนตก อิฐต่างๆ ก็เสื่อมไปอย่างรวดเร็ว 

ยิ่งบ้านเราอยู่ในเขตร้อนชื้นแป๊บเดียวก็ตะไคร่ขึ้น ในยุโรป 

หรือเขตทะเลทรายอยู่ได้เป็น 100 ปี 1,000 ปี 

_กระบวนการดูแล การฟื้นฟูมรดกทางสถาปัตยกรรมที่ดี 

ต้องมีปัจจัยอะไรบ้าง 

มติ: ข้อมูลที่ถูกต้องสําคัญมาก ข้อมูลที่ชัดเจนจะนําไปสู่ 

เงื่อนไขต่างๆ ว่าทําอะไรได้แค่ไหน ทําเมื่อไหร่ อย่างไร 

แล้วจากนั้นก็ต้องมาประเมินความต้องการในการใช้งาน 

กันต่อไป ต้องดูให้รอบด้าน เพื่อวางแผนให้เหมาะสม 

กับเงื่อนไขต่างๆ ของอาคาร โบราณสถาน พิพิธภัณฑ์ 

เอกชน โรงเรียน แต่ละอย่างต้องการการจัดการต่างกัน 

โดยสิ้นเชิง แต่นี่เป็นแค่ยอดของภูเขานํ้ำแข็งนะ หลังจาก 

ตัดสินใจว่าจะปรับปรุงอาคารพวกนี้แล้ว ก็จะมีเรื่องอีก 

เยอะแยะมากมายตามมาเต็มไปหมด (หัวเราะ) 

ชาวี: ข้อมูลสําคัญแน่นอน เมื่อได้ข้อมูลแล้วเราจัดการ 

ข้อมูลนั้นยังไง จะ raise awareness ให้คนเห็นคุณค่า 

มันอย่างไร นโยบายรัฐเป็นอย่างไร ภาครัฐเป็นอย่างไร 

แล้วต้องดูเรื่องทัศนคติและรสนิยมของคนที่ใช้งานด้วย 

ผมมองว่าเด็กรุ่นใหม่ที่พัฒนาอาคารเป็น instagram 

worthy มันก็มีส่วนช่วยมากอยู่นะครับ เดินถ่ายรูป 

ข้างหลังเป็นโบราณสถานสวยๆ มันเป็นเทรนด์ใหม่ 

ที่เข้ามาอย่างน้อยดีกว่าไม่ถูกเหลียวแลเลย หรือ 

การได้เห็นว่ามีการต่อยอดเป็นธุรกิจที่หาเงินได้จริงๆ 

ก็สร้างแรงบันดาลใจต่อไปเหมือนกัน 

_สถาปนิกที่ต้องมาท ำงานเกี่ยวกับมรดกทางสถาปัตยกรรม 

จำเป็นต้องมีทักษะหรือทัศนคติแบบใดเป็นพิเศษหรือไม่ 

ชาวี: ผมว่าทักษะเรียนรู้กันได้ แต่ทัศนคติสําคัญมาก 

คุณชอบมันไหม อินหรือเปล่า คิดว่ามันมีคุณค่าจริงๆ 

หรือเปล่า 

มติ: สถาปนิกจะเป็นตัวกลางที่มองเห็นภาพรวม รู้ว่า 

ควรต้องใช้อะไร ขมวดรวมคนมาช่วยกันได้ อย่างที่อ.ชาวี 

บอกว่าทัศนคติในการมองอาคารเก่า ความเข้าใจของ 

เขาเป็นอย่างไร ต้องมาประสานงานทั้งหมด ถ้าทัศนคติดี 

ก็มีความเป็นไปได้หลายแบบ 

_ในต่างประเทศมีกระบวนการดูแลมรดกทางสถาปัตยกรรม 

อย่างไรบ้าง 

ชาวี: ผมเรียนที่ประเทศฝรั่งเศส ในแต่ละเมืองจะมีกฎหมาย 

การอนุรักษ์ที่แตกต่างกันไป คุณทําบ้านใหม่หมดเลยก็ได้นะ 

แต่ถ้าทําเหมือนเก่า เจ้าของบ้านหรือกิจการที่เก็บรักษา 

มรดกทางวัฒนธรรมเอาไว้จะได้รับการลดหย่อนภาษี 

และมีหน่วยงานที่ดูเรื่องนี้โดยเฉพาะ สิ่งที่แตกต่างจาก 

ในประเทศไทยคือเขาเริ่มมีการอนุรักษ์อาคารสมัยใหม่ 

อาคารยุคโมเดิร์นกันแล้ว 

มติ: นโยบายของประเทศทางยุโรปจะมีความชัดเจนใน 

เรื่องการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม ผู้คนเขาเห็นความ 

สําคัญตั้งแต่ผู้กําหนดนโยบายระดับบนสุด ส่งต่อมายัง 

องค์กรส่วนท้องถิ่น ซึ่งมีกฎหมายเทศบัญญัติแบบเฉพาะตัว 

เพราะแต่ละพื้นที่ให้ความสําคัญแต่ละอย่างไม่เหมือนกัน 

มีข้อพิจารณาคุณค่าของเขาเอง มีบรรทัดฐานชัดเจนว่าอะไร 

มีคุณค่า การวางกรอบปฏิบัติของบ้านเราอาจจะเบลอๆ 

หน่อย พระราชบัญญัติโบราณสถาน โบราณวัตถุ 

ศิลปวัตถุ และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติก็ยังไม่ชัด ขึ้นอยู่กับ 

การพิจารณาของเจ้าหน้าที่ 

_มรดกทางสถาปัตยกรรมที่ได้รับการดูแลอย่างดี 

ในประเทศไทย มีคุณสมบัติอย่างไร 

มติ: งานที่ได้รับรางวัลจากสมาคมสถาปนิกสยามฯ ส่วน 

ใหญ่ได้รับการพิสูจน์มาแล้วว่า มีขั้นตอนการอนุรักษ์อย่าง 

มีองค์ความรู้ ผมเองอยากให้คนทั่วไปได้เห็นการอนุรักษ์ 

อย่างถูกวิธี แม้วัสดุต่างๆ ที่ซ่อมแซมจะเปลี่ยนไปแล้ว 

แต่เรื่องราวที่รายล้อมสถานที่เหล่านั้นไว้ทําให้มีเสน่ห์ 

มีชีวิตชีวา สื่อความหมายให้คนรุ่นต่อไปมาใช้งานได้ต่อไป 

ชาวี: ผมเห็นด้วยว่าเรื่องเล่าเป็น intangible heritage 

อย่างหนึ่งที่มาพร้อมกับอาคาร ไม่อยากให้แค่เก็บไว้ในเล่ม 

วิจัย รู้กันอยู่แค่ไม่กี่คน ถ้าเราหยิบมันมาใช้ก็อาจจะเป็น 

จุดดึงดูดให้เห็นคุณค่าของสถาปัตยกรรมเหล่านี้ได้มากขึ้น 


Refocus Heritage

ASA REGIONAL: ESAN 

dotLIMITED 

Text: รศ. ดร.นพดล ตั้งสกุล / Assoc. Prof.Nopadon Thungsakul, Ph.D. 

Translation: สิรยา ชุมนุมพร / Siraya Chumnumporn 

Photo: เฉลิมวัฒน์ วงษ์ชมภู / Sofography by Chalermwat Wongchompoo

สูงสุด สินค้าอุปโภคและบริโภคที่ใช้ในชีวิตประจําวัน 

ภายในร้านต้องตอบโจทย์ทั้งการรักษาสิ่งแวดล้อมไปพร้อมๆ 

กับการส่งเสริมสุขภาพที่ดี จึงไม่น่าแปลกใจ ที่จุดเริ่มต้น 

ในการสร้างงานสถาปัตยกรรมสําหรับ dotLIMITED นั้นทาง 

ทีมงานจึงได้ให้ความสําคัญกับการปรับเปลี่ยนการใช้งาน 

อาคารเก่าตั้งแต่เริ่มโครงการ โดยมีแนวคิดในการลดการ 

ใช้ทรัพยากรเพื่อการก่อสร้างอาคารหลังใหม่ รวมทั้งเป็น 

การนําอาคารเก่าที่มีจํานวน “จํากัด” แล้วในปัจจุบัน มาใช้ 

ประโยชน์เพื่อเป็นการใช้งานอย่างคุ้มค่า และยังตอบสนอง 

ต่อการสร้างความทรงจําและความคุ้นเคยของคนภายในพื้นที่ 

อาคารตึกไม้หัวมุมถนนหลังนี้ สร้างขึ้นราวปี 2490 และ 

ด้วยทําเลที่ตั้งที่อยู่ใกล้ทั้งตลาด โรงเรียน สถานีตํารวจ 

ย่านตึกแถว และบ้านพักอาศัย ทําให้ตึกไม้ 2 ชั้นหลังนี้ 

เคยผ่านการใช้งานกิจกรรมการค้าในอดีต อย่างร้านหนังสือ 

ร้านเสื้อผ้าสําหรับเล่นกีฬา รวมถึงร้านเกม คนเมืองขอนแก่น 

มีเรื่องเล่าถึงความทรงจําในอดีตเกี่ยวกับความผูกพันกับ 

อาคารหลังนี้ในรูปแบบที่แตกต่างกันออกไป 

of limited resources. Selected lifestyle consumption 

products are required to help save the environment 

as well as improve health and wellness. It is therefore 

not a surprise that dotLIMITED pioneered their 

first architectural project by devoting a great 

deal of attention to renovating and modifying old 

buildings in order to reduce material use from new 

building construction. These ideas also revive older 

derelict buildings, renew their value, and restore 

the nostalgic memories of the local people. 

This wooden building on the corner of the street 

was built in 1947. Located close to a fresh market, 

a school, a police station, a commercial building, 

and a residential neighborhood, this two-story 

building has hosted a variety of businesses in its 

glory days including a bookstore, a sportswear 

shop, and a game arcade. It has formed a bond 

ไม่มีอะไรที่เล็กเกินไปถ้าเทียบกับความตั้งใจที่ยิ่งใหญ่ใน 

การสร้างจิตสํานึกให้กับการดูแลสภาพแวดล้อมที่กําลัง 

เผชิญอยู่ในสภาวะที่เสี่ยงต่อการเป็นอยู่ของผู้คนในอนาคต 

อันเนื่องจากการมีอยู่อย่างจํากัดของทรัพยากรโลกและ 

บางอย่างไม่สามารถผลิตขึ้นมาทดแทนขึ้นมาใหม่ได้ ใน 

ขณะที่ความต้องการของคนยังเพิ่มขึ้นอย่างไม่สิ้นสุด การ 

คิดใหม่ทําใหม่จากจุดเล็กๆ ในชุมชนเพื่อการสร้างจิตสํานึก 

ในการดูแลสิ่งแวดล้อมจึงเริ่มขึ้น dotLIMITED เกิดจาก 

การรวมตัวของกลุ่มคนที่มีแนวคิดในการปลุกจิตสํานึกผ่าน 

การบริโภคในชีวิตประจําวันแบบรักษ์โลก เน้นการลดการใช้ 

(reduce) จัดการกับสิ่งเหลือใช้ทั้งหลายโดยเฉพาะ 

บรรจุภัณฑ์ของใช้ในชีวิตประจําวัน ที่กลายเป็นขยะมหาศาล 

ที่สร้างภาระให้กับสิ่งแวดล้อมในภาพใหญ่ dotLIMITED 

เป็นร้าน zero waste แห่งแรกในภาคอีสาน ที่เป็นทางเลือก 

ในการบริโภคแบบที่ใช้ทรัพยากรที่จํากัดให้เกิดประโยชน์ 

Nothing is too small if it comes from a determination 

to raise awareness in order to save the environment 

which is currently at risk of worsening the welfare 

of future generations due to the limits of natural 

resources and the inability replace them. As human 

demand endlessly increases, innovations from 

small communities raise ecological awareness. 

dotLIMITED was founded by a group of like-minded 

people who want to raise social awareness of 

our daily lifestyle of consumption. They focus on 

reducing consumption and waste management, 

especially packaging, which eventually ends up in 

landfills. dotLIMITED has become the first zerowaste 

shop in the northeast region of Thailand. 

It provides a variety of options to optimize the use 


Refocus Heritage

ทีมสถาปนิกได้ออกแบบปรับเปลี่ยนการใช้งานอาคาร 

โดยให้ความสําคัญต่อคุณค่าตัวอาคาร ในฐานะที่เป็น 

มรดกทางวัฒนธรรมของท้องถิ่นเป็นลําดับแรกสุด 

โดยจํากัดการเปลี่ยนแปลงใหม่เพื่อการใช้งาน และ 

ให้คงสภาพวัสดุดั้งเดิมให้มากที่สุด องค์ประกอบทาง 

สถาปัตยกรรมอย่างผนังเบาที่เคยมีการต่อเติมเพื่อรองรับ 

กิจกรรมการค้าในอดีต ได้มีการย้ายออกจากตัวอาคาร 

เนื่องจากต้องการรักษาไว้ซึ่งคุณค่าดั้งเดิมของตัวอาคาร 

แม้กระทั่งการซ่อมแซมบางส่วนของโครงสร้างผนัง พื้น 

และหลังคา ก็เลือกที่จะทดแทนเฉพาะชิ้นส่วนที่มีการชํารุด 

เสียหาย และอาจจะเป็นอันตรายต่อการใช้งานเท่านั้น 

แนวคิดในการคงคุณค่าเดิมของอาคารยังรวมไปถึงรายละเอียด 

อย่างเช่นการคงไว้ซึ่งร่องรอยของอดีต จากการเก็บสี 

ดั้งเดิมของอาคารซึ่งมีการทาทับกันหลายชั้น หลักฐาน 

เหล่านี้สะท้อนถึงการเดินทางของอาคารในช่วงเวลา 

ที่ผ่านมาได้เป็นอย่างดี 

with the people of Khon Kaen, who have created 

valuable memories here. The architecture team 

designed and modified the building by prioritizing 

and pinpointing the value of the building as an 

example of local heritage. They limited the extent 

of changes and preserved the original condition as 

much as possible. Some architectural components 

like drywall, which had been renovated to serve 

a commercial use in the past, were removed to 

return the building’s original value. Even when 

updating the wall, floor, and roof structure, they 

chose to replace only the decayed and/or dangerous 

spots. The concepts of maintaining the building’s 

original value and of preserving traces of the past 

also extended to details like restoring the former 

color of the building before the effects of weathering 

had left their mark over time. Such gestures clearly 

represent the building’s journey through time. 

ทีม dotLIMITED มีความตั้งใจในการที่จะให้อาคารไม้ 

2 ชั้นหัวมุมถนนหลังนี้ กลายเป็นพื้นที่ทางสังคมของ 

เครือข่ายคนและท้องถิ่นที่มีความสนใจแนวคิดอย่างเดียวกัน 

ในอนาคตอันใกล้ ได้วางแผนที่จะสร้างเครือข่ายกลุ่มคน 

ที่สนใจประเด็นด้านสิ่งแวดล้อมและห่วงใยโลกใบนี้ อาทิ 

ชมรมคนรีไซเคิล เกษตรกรผู้ผลิตผลผลิตทางการเกษตร 

กลุ่มนักออกแบบ ผู้ปกครองนักเรียน และเยาวชน โดย 

มีการจัดกิจกรรมสร้างสํานึกรักษ์สิ่งแวดล้อม อาทิ การทํา 

เวิร์คช็อปผ้า upcycle พิมพ์ลายสีธรรมชาติ และแม่พิมพ์ 

จากผักผลไม้ การทําถุงผ้าด้วยการนําผ้าที่เหลือจาก 

อุตสาหกรรมสิ่งทอมาใช้ประโยชน์ เพื่อลดการใช้ทรัพยากร 

ใหม่ๆ พร้อมกับการลดขยะที่จะเกิดขึ้น หรือการนําเศษ 

วัสดุและสีจากธรรมชาติมาใช้ในการประดิษฐ์เป็นรูปสัตว์ 

ต่างๆ เพื่อปลุกจิตสํานึกรักษ์สิ่งแวดล้อมของเยาวชนใน 

ช่วงกิจกรรมวันเด็กที่ผ่านมา นอกจากนี้ยังมีแนวคิดใน 

การที่เชื่อมโยงเครือข่ายในการสนับสนุนท้องถิ่นจากความ 

พยายามที่จะเสาะหาของธรรมชาติภายในพื้นที่ภาคอีสาน 

อาทิ แมคคาเดเมียจากจังหวัดเลย มาจัดจําหน่ายในร้าน 

และขยายการบริการในการตอบสนองความสะดวกสบาย 

ของผู้ใช้จากการจัดส่งสินค้า เพื่อสอดรับกับ lazy economy 

ที่ให้ความสําคัญกับการจัดส่งที่คํานึงถึงสิ่งแวดล้อม เคยมี 

วลีที่น่าสนใจกล่าวไว้ว่า “เด็ดดอกไม้ สะเทือนถึงดวงดาว” 

ที่บ่งบอกถึงความสัมพันธ์จากสิ่งเล็กๆที่สามารถส่งผลกระทบ 

ในสภาพแวดล้อมที่ยิ่งใหญ่และมีความสําคัญยิ่งกว่า ดังนั้น 

การเริ่มต้นความตั้งใจจากจุดเล็กๆ จากอาคารเก่าหัวมุม 

ถนนแห่งหนึ่งในเมืองขอนแก่น จึงไม่ใหญ่เกินความตั้งใจ 

ในการที่จะเริ่มต้นการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมซึ่งสําคัญกับ 

คนทุกคน และทุกคนจะต้องมีหน้าที่รับผิดชอบร่วมกัน 

อย่างจริงจังตั้งแต่วันนี้ 

The dotLIMITED team was determined to transform 

this two-story wooden building into a social space 

for groups of people, both locals and visitors, 

to engage and interact. They were also looking 

forward to pioneering a community of environmentalists 

and people who truly care for our planet 

like recyclers, farmers, designers, parents, and 

students. On the recent National Children’s Day, 

to instill a love of nature among younger children, 

they organized an event to raise ecological awareness 

with various workshops related to color printing 

on upcycled fabric, carving blocks from fruits and 

vegetables, and repurposing leftover cloth from 

the fabric industry into bags to reduce plastic 

waste. Furthermore, the team also sought to connect 

and support locals by attempting to source natural 

products within the northeastern region such as 

macadamia from the Leoi Province. They also created 

shop displays and extended delivery services to 

accommodate customers in relation to the ‘Lazy 

Economy’ business model which revolves around 

eco-delivery. 

We have all heard of the “butterfly effect” which 

signifies the connection of all things big or small 

where tiny changes can affect the larger or more 

distant parts of a system. A small beginning, like 

the spark of determination for a shabby old Khon 

Kaen wooden building, can ignite a bigger bonfire 

where everyone gathers around and steps up to 

truly take responsibility and care for our environment. 


Refocus Heritage

ASA REGIONAL: LANNA 

Choui Fong Tea Cafe 

Phase 2 

Text: ใจรัก จันทร์สิน ถนอมพงศ์สานต์ / Jairak Junsin Thanompongsarn 

Translation: สุกัญญา นิมิตวิไล / Sukanya Nimitvilai 

Photo: DOF Depth of Field

งานออกแบบของคุณจีรเวช หงสกุล และทีมงาน IDIN 

Architects มักสร้างความรู้สึกเชื้อเชิญและเรียบเท่ได้ 

ในคราวเดียวกัน อันเป็นคุณสมบัติที่ดีของสถาปนิกและ 

การทําธุรกิจของผู้ประกอบการ เป็นที่ทราบกันอย่างดีว่า 

Choui Fong Tea Cafe ที่จังหวัดเชียงรายนั้นประสบความ 

สําเร็จเป็นอย่างมาก ด้วยการดําเนินธุรกิจที่สร้างสรรค์ 

และแตกต่าง ที่สําคัญคืองานออกแบบสถาปัตยกรรมที่ 

เชื้อเชิญอยากให้ผู้คนแวะเวียนไป จนกลายเป็นแลนด์มาร์ก 

ของจังหวัดที่ใครต่อใครพูดถึง เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ 

แต่คือความตั้งใจในการออกแบบของสถาปนิก 

Choui Fong Tea Cafe ในเฟสแรกถือกําเนิดเมื่อปี2558 มี 

ลูกค้าเดินทางเข้ามาใช้บริการมากมายตลอดระยะเวลาที่ 

ผ่านมา ล่าสุด Choui Fong Tea Cafe เฟส 2 ก็ได้ถือ 

กําเนิดขึ้นแล้วเพื่อเป็นส่วนต่อขยายในการรองรับลูกค้า 

ที่มีจํานวนมากในแต่ละวัน การออกแบบ Choui Fong Tea 

Cafe เฟส 2 เริ่มต้นขึ้นตั้งแต่การวางผังตัวอาคารที่ตั้งอยู่ 

บนพื้นที่ของไร่ชาฉุยฟงซึ่งถัดมาจากChoui Fong Tea Cafe 

ในเฟสแรกค่อนมาทางโรงงาน อันมีลักษณะพื้นที่เป็นเนิน 

เขาสูงขึ้นมา ตัวอาคารเป็นอาคารชั้นเดียวตั้งอยู่เหนือผิวดิน 

มีการเปิดมุมมองกว้างบริเวณที่นั่งในคาเฟ่เพื่อสอดรับกับ 

ทิวทัศน์อันสวยงามของไร่ชา และมีการเล่นระดับกับ 

slope ของตัวเนินเขาเพื่อเปิดมุมมองลดหลั่นไล่ลงไปที่ไร่ชา 

The designs by Jeravej Hongsakul and IDIN Architects 

often feel welcoming and chic at the same time. 

These are good qualities for architects as well as 

business operators. Choui Fong Tea Cafe in Chiang 

Rai is recognized for being successful because of 

its creative and unique operation. More importantly, 

its inviting architectural design has led to it becoming 

the talk-of-the-town landmark. This is not a mere 

coincidence, but rather the architects’ design 

intention. 

Choui Fong Tea Cafe phase one began operation in 

2015, and many customers have visited the shop 

since then. Recently, Choui Fong Tea Cafe phase 

two has begun its operation as an extended unit 

to service a greater number of customers every 

day. The design for Choui Fong Tea Cafe phase two 

started with a building on a hill in the Choui Fong 

plantation next to the phase one building near the 

factory. The building is a one-storey structure with 

a panoramic view of the picturesque plantation. 

The design uses multiple floor levels to mimic the 

site contours, providing magnificent views down 

ช่องเปิดกว้างที่ปลายทางนี้นํามาซึ่งภาพทิวทัศน์อัน 

สวยงาม อากาศบริสุทธิ์ และแสงแดดจากพระอาทิตย์ 

เป็นการดึงธรรมชาติเข้าสู่ตัวอาคารอย่างเต็มที่ 

ในขณะเดียวกันตามขอบแนวของช่องเปิดอันกว้างขวางนี้ 

สถาปนิกได้วางแนวทางลาดไว้สําหรับการเข้าถึงซึ่งรองรับ 

การใช้งานของทุกคน รวมถึงรถเข็นผู้สูงอายุ และผู้พิการ 

ตามหลักการออกแบบของ universal design ให้สามารถ 

เข้าถึงได้หลายช่องทางตลอดแนว เนื่องจากลูกค้าที่มา 

เที่ยวที่ไร่ชาฉุยฟงส่วนใหญ่จะเป็นผู้สูงอายุที่ใช้รถเข็น 

และครอบครัว ทั้งยังเป็นการเว้นระยะเพื่อรองรับฝนที่ 

สาดเข้ามาในฤดูฝน ซึ่งรายละเอียดตรงนี้น่าสนใจมาก 

เพราะผู้ออกแบบไม่ได้ปิดกั้นสถาปัตยกรรมกับธรรมชาติ 

แต่ทําให้มนุษย์ได้อยู่ร่วมกับธรรมชาติ ไม่ว่าฝนจะตก 

หรือแดดจะออก ซึ่งทําให้เกิดความรู้สึกเป็นอันหนึ่งอัน 

เดียวกันกับธรรมชาติเป็นอย่างมาก 

to the plantation, and a wide opening draws fresh 

air and sunlight into the building. 

Along the edge of this expansive open space, the 

architects follow universal design principles by 

providing a convenient sloping access path for all 

plantation visitors including the elderly or those 

with wheelchairs or other handicaps. The building 

also prevents splashing water in the rainy season 

through details that allow people to live with more 

harmoniously with nature rather than blocking it off. 

The circulation sequence starts in darkness at the 

entry before slowly brightening up to a blazing light 

at the innermost end. The design also gradually 

opens up the perspective from its cave-like entrance 

to show more views along the slope until it reaches 

the widest view at the end. These gestures 

thoughtfully use the architecture to create a 

heightened sense of one’s surroundings. 


Refocus Heritage

ในส่วนของ sequence ของแสงและ circulation นั้น 

เริ่มจากเมื่อเดินเข้ามาที่ทางเข้าของอาคาร ก็จะเริ่มต้นที่ 

ความมืดทึบก่อน แล้วค่อยๆ สว่าง จนถึงสว่างจ้าที่ปลาย 

ทางด้านในสุด รวมทั้งการเปิดมุมมองที่เริ่มจากการปิดกั้น 

เสมือนเดินเข้าปากถํ้ำ ทําให้ค่อยๆ เห็นภาพมากขึ้นตาม 

แนว slope ของอาคารที่ลดหลั่นจนเปิดเห็นภาพกว้าง 

สูงสุดที่ปลายทาง เป็นการค่อยๆ สร้างอารมณ์ความรู้สึก 

นึกคิดของมนุษย์กับสถาปัตยกรรมอย่างชัดเจน 

นอกจากการจับแสงใส่ในอาคารจากทางช่องเปิดอันกว้าง 

ขวางนี้แล้ว เนื่องจากก้อนอาคารมีขนาดค่อนข้างใหญ่ พื้นที่ 

ภายในบริเวณตรงกลางอาคารค่อนข้างมืด จึงมีการจับแสง 

ธรรมชาติจากด้านบนอาคารสาดส่องลงมาสู่พื้นที่ภายใน 

อาคาร อันเป็นพื้นที่ส่วนร้านขายของ พื้นที่ส่วนรับประทาน 

อาหาร และคอร์ตยาร์ด ด้วยช่องเปิด skylight ที่มีการกรุ 

กระจกใสเพื่อให้แสงส่องเข้ามาแต่ไม่รับนํ้ำฝน skylight นี้ 

ถือเป็นอีกหนึ่งไฮไลท์ที่น่าสนใจ ด้วยรูปทรงสูงสอบที่ถูกยก 

ขึ้นไป รูปทรงมีเหลี่ยมมุมหักไปมา เล่นล้อคล้ายภูเขาที่ 

รายล้อมในพื้นที่ โดยยอดของภูเขานี้เป็น skylight ซึ่งฝ้า 

เพดานรูปร่างเหลี่ยมมุมที่หักไปมาและรูปทรงสูงสอบก่อน 

ที่จะขึ้นไปถึงตัวกระจกนั้น ล้วนแล้วแต่มีเหตุผลของการ 

ออกแบบ ช่องเปิดกระจกขนาดเล็กช่วยลดปริมาณการ 

ใช้กระจกและค่าใช้จ่ายในการก่อสร้าง ทรงสูงสอบและ 

รูปร่างที่หักไปมานั้นสถาปนิกตั้งใจออกแบบให้คล้ายภูเขา 

อันเป็นบริบทรอบพื้นที่ ทั้งยังช่วยในการหักเหทิศทาง 

ของแสงไม่ให้แสงส่องตรงลงมาจนร้อนระอุ แต่กระจาย 

ให้เกิดความส่องสว่างที่นุ่มนวลกับสเปซภายใน ทั้งยังเพิ่ม 

ปริมาตรของที่ว่างและพื้นที่สําหรับการเจริญเติบโตของ 

ต้นไม้ในคอร์ตยาร์ดอีกด้วย 

The considerable size of the building contributes 

to a lack of natural light, but this is alleviated with 

a series of clear glass skylights that illuminate the 

interior and protect the area from rain. The space, 

which contains a shop, a dining area, and a courtyard, 

features a ceiling with distorted cone-like shapes 

and corners designed to resemble the mountains 

found in the nearby landscape. The distorted roof 

forms use small glass openings to reduce construction 

costs, and they reduce heat gain by reflecting 

direct sunlight and softly illuminating the interior 

areas. They also define space for plants to grow in 

the courtyard. 

The floor plan consists of a 250-seat cafe, a souvenir 

shop, an exhibition area to display the history of 

the Choui Fong plantation, and an area for tea-making 

demonstrations. The project uses mainly authentic 

natural materials, namely, real mountain stone for 

the entrance wall and fine pinewood for the floors 

and ceilings in addition to the more common steel 

and glass. All of these are chosen based on how 

they induce moods and feelings through texture 

and tactility. 

ในส่วนของผังอาคารมีพื้นที่ใช้สอยต่างๆ ประกอบไปด้วย 

คาเฟ่ที่สามารถรองรับลูกค้าได้ถึง 250 ที่ พื้นที่ของร้านค้า 

จําหน่ายของที่ระลึก พื้นที่ของส่วนจัดแสดงนิทรรศการ 

เล่าประวัติของไร่ชาฉุยฟง และสาธิตวิธีการชงชา เป็นต้น 

ส่วนการใช้วัสดุในโครงการ เน้นการแสดงออกถึงสัจจะ 

วัสดุต่างๆ เช่น ก้อนหินภูเขาจริงที่นํามาก่อเป็นกําแพง 

ตรงหน้าทางเข้า ไม้สนผิวสวยที่ใช้ทําพื้นและกรุฝ้าเพดาน 

รวมถึงงานเหล็ก และกระจก เป็นต้น โดยทั้งหมดนี้ล้วน 

คํานึงถึงผิวสัมผัส อารมณ์ความรู้สึกอันเกิดขึ้นจากเนื้อแท้ 

ของวัสดุนั้นอย่างแท้จริงและสมบูรณ์ 


Refocus Heritage


ASA REGIONAL: TAKSIN 

Baan Klong Bon School 

Text: กิตติ เชาวนะ / Kitti Chaowana 


Photo: ทรงพันธุ์ จันทร์ทอง / Songpan Janthong

ท่ามกลางแหล่งท่องเที่ยวยอดนิยมบริเวณอ่าวพังงา 

ระหว่างพื้นที่จังหวัดกระบี่พังงา และภูเก็ต “เกาะยาวใหญ่” 

เป็นอีกหนึ่งเป้าหมายสําคัญของการท่องเที่ยวพักผ่อน 

ทั้งชาวไทยและต่างประเทศ มีการเติบโตทางเศรษฐกิจ 

จากธุรกิจการท่องเที่ยวที่เพิ่มมูลค่าทวีคูณอย่างรวดเร็ว 

ในเกาะนี้มีโรงเรียนขนาดเล็กในชุมชนบ้านคลองบอน 

ซึ่งเป็นโรงเรียนขนาดเล็กบนเกาะที่ค่อนข้างเข้าถึงลําบาก 

แต่พบว่ามีเด็กที่มีความโดดเด่นด้านศิลปะค่อนข้างมาก 

และมีกิจกรรมทางศิลปะทั้งในพื้นที่โรงเรียน และภายนอก 

สมํ่ำเสมอ อีกทั้งในชุมชนโดยรอบก็มีงานหัตถกรรมชาว 

บ้านที่มีคุณค่าและหลากหลาย แต่ยังมีช่องว่างบางอย่าง 

เช่น การขาดโอกาสในการนําเสนอ หรือขาดพื้นที่กิจกรรม 

จากข้อจํากัดของโรงเรียนขนาดเล็ก 

Amidst the popular Thai tourist destinations of 

Pang-nga Bay; and hidden somewhere between 

the provinces of Krabi, Pang-nga and Phuket is 

‘Yao-Yai Island’. This island has become one of 

the top landing-places for both Thai and international 

travelers due to its fast-growing economic 

development, driven by thriving local tourism. 

On the island stands a small school in the Baan 

Klong Bon Community. Being on an island in the 

Andaman Sea, the school is itself rather difficult 

to commute to. Nevertheless, it is nurturing students 

with outstanding artistic talents. This is being 

มูลนิธิเดอะบิ้ลด์ (The Build Foundation) ร่วมกับทีม 

ผู้ออกแบบจาก Vin Varavarn Architects (VVA) รวมถึง 

ภาคธุรกิจในพื้นที่ และภาคส่วนต่างๆ จึงได้ร่วมกันหารือ 

และเห็นพ้องต้องกันที่จะสนับสนุนการสร้างสรรค์ “พื้นที่ 

ห้องเรียน+ศิลปะ” โดยสามารถให้นักท่องเที่ยวร่วมกิจกรรม 

ที่เหมาะสมได้ เพื่อเป็นจุดเริ่มต้นที่สามารถพัฒนาต่อยอด 

เป็นพื้นที่รองรับกิจกรรมเชิงสร้างสรรค์ของหมู่บ้านและ 

ชุมชนต่อไป บนฐานคิดที่เชื่อว่าความคิดดีๆ จะดึงดูดให้ 

คนที่ตั้งใจดีมาร่วมแรงกันได้ 

made possible via consistent art-related activities, 

held inside and outside school grounds, and helped 

by the surrounding local community that is home 

to valuable local craftsmanship. Within the school 

however, there remained certain gaps that needed 

to be bridged. One such gap existed from the lack 

of platforms upon which these skills and abilities 

could thrive and be made visible. The school’s 

limited functional space was impeding valuable 

activities that could help develop a fuller range 

of potential and opportunities for all. 

ในกระบวนการทํางานออกแบบ โดยทั่วไปนักออกแบบ 

มักพยายามสร้างงานสถาปัตยกรรมที่สมบูรณ์ สวยงาม 

และโดดเด่นน่าสนใจมากที่สุด แต่งานนี้มีสิ่งที่ท้าทาย 

มากกว่านั้น อีกทั้งยังมีปัญหาและข้อจํากัดของโครงการ 

ทั้งเรื่องงบประมาณ ระยะเวลาในการดําเนินการที่จํากัด 

รวมทั้งการขนส่งวัสดุก่อสร้างเพื่อสร้างบนเกาะ ซึ่งล้วน 

เป็นโจทย์ที่ท้าทายมาก แต่ผู้ออกแบบและทีมงานได้ 

ศึกษาทําความเข้าบริบทพื้นที่และผู้คน ทั้งเด็กนักเรียน 

ครู โรงเรียน และหมู่บ้าน ชุมชนโดยรอบ เพื่อร่วมสร้าง 

โจทย์ที่เหมาะสมร่วมกัน 

In knowledge of this, the Build Foundation, together 

with Vin Varavarn Architects, local business operators 

and other involved sectors came together and 

agreed to provide support for the creation of the 

school’s ‘Classroom+Art Space’. This new space 

immediately welcomed island visitors and invited 

them to take part in some of the students’ own 

activities. Inspired by the idea that ‘’good thoughts 

and intentions bring good people together’’, the 

project now acts as a starting-point for future 

พื้นที่ห้องเรียน ห้องสมุด ห้องศิลปะ ถูกจัดเรียงตัวอย่าง 

เรียบง่ายเพื่อตอบโจทย์และข้อจํากัด ผู้ออกแบบได้ 

“ปรับ-ลด-เลื่อน พื้นที่ใช้งาน เพิ่มที่ว่าง” เพื่อสร้าง 

“ความเชื่อมโยง-สัมพันธ์” ระหว่างพื้นที่ส่วนต่างๆ ใน 

อาคาร 2 ชั้น และความต่อเนื่องกับพื้นที่ภายนอกสร้างสรรค์ 

เป็นอาคารเรียนที่ดูเรียบง่ายแต่มีรายละเอียดของโครงสร้าง 

วัสดุ และการใช้พื้นที่ที่ยืดหยุ่นได้อย่างน่าสนใจ สถาปนิก 

เลือกที่จะสร้างบทสนทนาระหว่างอาคารใหม่หลังนี้กับ 

สนามฟุตบอลด้านหน้าอาคาร ด้วยโถงบันไดหลักกลาง 

อาคารที่เชื่อมโยงการใช้งานด้วยพื้นที่นั่งต่างระดับ คล้าย 

developments, ones that might accommodate 

creative activities initiated and run by the local 

community. 

The initial project-objectives challenged the design 

team to do more than just create a beautiful, complete 

and visually-striking work. They had to carefully 

consider, navigate and resolve many problems and 

limitations from budget to timeframe, from transportation 

of construction materials to skilled-labour. 

The design team and collaborators overcame 


Refocus Heritage

ที่นั่งขั้นบันไดรอบสนามฟุตบอลด้านหน้าอาคาร ซึ่งทํา 

หน้าที่เป็นโครงสร้างกําแพงกันดินในพื้นที่ลาดเอียงอีก 

ด้วย โดยสร้างเป็นพื้นที่อเนกประสงค์รองรับการเรียนรู้ 

และศิลปะประเภทอื่นนอกเหนือไปจากภาพวาด เช่น 

ผ่านการฉายภาพยนตร์ บนผนังอาคาร หรือการแสดงอื่นๆ 

งานออกแบบในภาพรวมเป็นการสร้าง “ที่ว่างที่เหมาะสม” 

เหมือนเฟรมและผืนผ้าใบ รองรับการสร้างสรรค์ผ่าน 

กิจกรรมการเรียนรู้และศิลปะที่หลากหลายตามอัตลักษณ์ 

ชุมชนท้องถิ่น การสร้างหรือการเว้น “พื้นที่ว่าง” เพื่อให้ 

เด็ก นักเรียน ครู โรงเรียน ชุมชน สังคมช่วยกัน 

สร้างสรรค์ เติมเต็ม ต่อยอด สร้างการเติบโต และ 

งอกงาม ได้อย่างหลากหลาย ให้ทุกคนได้ใช้งานอย่าง 

มีความสุขและเกิดประโยชน์สูงสุดต่อไป 

นอกจากที่โครงการนี้จะเป็นภาพสะท้อนของความทุ่มเท 

ร่วมแรงร่วมใจของทุกภาคส่วนเพื่อสร้างภาพฝันให้เป็น 

รูปธรรมอย่างชัดเจน เป็นผลสําเร็จที่น่าชื่นชม ได้สร้าง 

“ที่บ่มเพาะ” ต่อยอด พัฒนาความรู้ ความคิด ทัศนคติที่ดี 

ทั้งในนักเรียนและชุมชนรอบข้างแล้ว ในการดําเนินการ 

ของโครงการยังได้สร้างทัศนคติที่ดีในการทํางานวิชาชีพ 

สถาปัตยกรรมกับทีมงานออกแบบ ได้สร้างสมดุลในตัวเอง 

ในการทํางานเพื่อสังคมร่วมกับการทํางานวิชาชีพส่งผลให้ 

มุมมองต่อการออกแบบเปลี่ยนไป มองสิ่งรอบตัวในมุมบวก 

มากขึ้น สร้างความสุขที่ได้ร่วมทําและสร้างแรงบันดาลใจ 

ในการสร้างงานดีๆ ในวิชาชีพสถาปัตยกรรมต่อไป 

each challenge by studying and understanding the 

project’s context; from the physical conditions of 

the site, to all parties involved such as students, 

teachers, local villages and surrounding communities. 

All this was undertaken to achieve the most suitable 

and effective result. 

The spaces of the classroom, the library and the 

art room are put together in a simple spatial program 

that fulfills project requirements and overcomes 

existing limitations. The design team ‘adjustedlessened-rearranged’ 

functional spaces. They 

managed to free more space to facilitate a ‘connection 

and linkage’ between the different programs of 

this two-story building. These connections were 

creatively extended to exterior spaces. What resulted 

was a minimal-looking school building containing 

interesting structural details, usage of materials 

and spatial flexibility. In his design, the architect 

initiated a conversation between the new structure 

and the existing football field found at the front of 

the building. He did this through the presence of a 

main stairway, one linking the functional programs to 

tiers of spectator seats. This corresponded perfectly 

with the horizontal rows of concrete steps surrounding 

the football field that also functioned as seating. 

Ultimately, the project goes beyond the combined 

effort to successfully turn a dream into a reality. 

It also gives birth to a place that encourages, 

develops and cultivates - not just knowledge - but 

positive ideas and views from members of the 

local communities. The project has also inspired 

the design team to expand on what they can offer 

as architectural professionals. They are learning 

to strike a balance between their formal career, 

and their ability to contribute something worthwhile 

to society. The experience has reshaped 

their views on design and outlook on the world. 

They look at things with more positive eyes, while 

the happiness of having been a part of this project 

continues to inspire them to create even better 

and greater architectural works. 

Varut Varavarn of Vin Varavarn Architects concluded 

“We didn’t expect for it to be perfect, but instead 

just like any other project we’ve done at our firm. 

However, seeing everyone come together, to help 

and contribute, well that’s the best thing.” 

“เราไม่ได้คาดหวังว่ามันจะต้องสมบูรณ์ 

เหมือนงานทั่วไปในสำนักงานสถาปนิก แต่ 

การที่เห็นทุกคนมาช่วยกันทำงานร่วมกัน 

มันดีที่สุดแล้ว” หม่อมหลวงวรุตม์ วรวรรณ 

สถาปนิกผู ้ออกแบบจาก VinVaravarn 

Architects กล่าวทิ้งท้าย 

The stairway structure - which doubles as a barrier 

to prevent landslides on the inclined site – has been 

designed as a multi-functional space that can 

accommodate more diverse learning and art activities 

i.e. outdoor film-screening and theatrical performances. 

The design aims to create a space that acts as an 

empty frame or canvas to host different, locallyderived 

learning and art activities. This ‘space’ 

has intentionally been left as a blank canvas for all 

children, students, teachers, as well as for local 

community and society. Here they are free to create, 

fulfil, nurture and prosper with great freedom and 

diversity. It is a space for everyone to enjoy and 

make the best of. 


Refocus Heritage

WHAT ARCHITECTS THINK 

Architecture Library, 

Chulalongkorn University 

Text: วสวัตติ์ รุจิระภูมิ / Wasawat Rujirapoom 

Photo: W Workspace

ห้องสมุดไม่ได้มีแค่หนังสือ 

ในโลกปัจจุบันที่อินเทอร์เน็ตแทบจะเข้ามา 

เป็นส่วนหนึ่งของทุกสิ่งที่เราทําอยู่ใน 

ชีวิตประจําวันแล้ว ข้อมูลทุกๆ เรื่องมีพร้อม 

ทันเหตุการณ์และแพร่หลายอยู่บนเครือข่าย 

หนังสือถูกลดบทบาทความสําคัญลงอย่าง 

รวดเร็ว ร้านหนังสือต่างเริ่มปิดตัวลง 

แม้กระทั่งห้องสมุดเองก็เกือบจะไร้ผู้คน 

เหตุที่กล่าวมานี้เป็นจุดเริ่มต้นของความคิด 

และแรงบันดาลใจในการออกแบบของ 

Department of Architecture นําโดย 

คุณทวิตีย์ วัชราภัย เทพาคําและ 

คุณชัยภัฏ มีระเสน เพื่อเปลี่ยนโฉม 

ห้องสมุดของคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ 

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นห้องสมุด 

แนวใหม่ที่ไม่ใช่เพียงแต่เป็นที่เก็บหนังสือ 

เท่านั้น แต่ยังสอดคล้องกับพฤติกรรม 

ที่เปลี่ยนไปของคนรุ่นใหม่ด้วย 

ห้องสมุดเป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้แต่ทุกวันนี้ 

การเรียนรู้เกิดขึ้นได้จากหลายทาง ไม่ได้ 

มาจากเพียงแต่หนังสือเท่านั้น โครงการนี้ 

จึงเน้นที่จะสร้างพื้นที่การเรียนรู้รูปแบบใหม่ 

โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้องเป็นพื้นที่ที่เหมาะสม 

กับการเรียนด้านสถาปัตยกรรมด้วย การ 

ใช้งานด้านอื่นๆ ถูกเพิ่มเข้ามาในโครงการ 

เพื่อให้เกิดกิจกรรมที่หลากหลายมากขึ้น 

อย่างเช่น พื้นที่ทํางานร่วมกัน พื้นที่จัด 

นิทรรศการ พื้นที่ตรวจแบบ พื้นที่สําหรับ 

การฟังบรรยาย นอกจากนี้ยังมีแหล่งของ 

องค์ความรู้ใหม่ๆ อย่างสื่อดิจิทัล ภาพยนตร์ 

และการจัดแสดงผลงานใหม่ๆ อีกด้วย 


Refocus Heritage

x 

x 


Refocus Heritage

ในส่วนชั้นบนสุดมีพื้นที่นั่งอ่านหนังสือ 

ที่จัดในรูปแบบพิกเซลเรียงขึ้นไปเป็น 

ขั้นบันได โดยที่นิสิตนักศึกษาสามารถ 

ปรับเปลี่ยนการใช้งานได้อย่างหลากหลาย 

และยังสามารถจัดเป็นที่นั่งฟังบรรยาย 

หรือชมภาพยนตร์ได้อีกด้วย ฝ้าเพดาน 

ด้านบนจัดแสดงผังเมืองของกรุงเทพฯ 

ที่เน้นให้เห็นโครงการพระราชกรณียกิจ 

ของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร 

มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช (รัชกาล 

ที่ 9) จํานวน 9 โครงการ ที่ทรงช่วยแก้ 

3 ปัญหาหลักของเมือง คือการจราจร 

อุทกภัย และมลพิษทางนํ้ำ 

ห้องสมุดคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ 

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้รับรางวัล 

ชนะเลิศอันดับ 1 ของโลก ด้านการ 

ออกแบบในหมวดห้องสมุด (Library) 

จากงาน Best of Year Awards 2019 

ซึ่งจัดโดย Interior Design Magazine 

นิวยอร์ก ประเทศสหรัฐอเมริกา 

ออกแบบเพื่อการออกแบบ 

ห้องสมุดนี้ต่างจากห้องสมุดทั่วไปที่ 

มักมีแต่ชั้นหนังสือและที่นั่งเป็นองค์ประกอบ 

หลัก หากแต่ออกแบบให้ผู้ใช้งานสามารถ 

ออกแบบพื้นที่และการใช้สอย ปรับเปลี่ยน 

ไปตามความต้องการได้อีกด้วย พื้นที่ชั้น 1 

เป็นพื้นที่สําหรับทํางานร่วมกันถูกห้อมล้อม 

ด้วยโครงเหล็กรูปแบบตารางกริดที่ปล่อย 

ว่างไว้ ให้นิสิตได้เติมเต็มความคิดสร้างสรรค์ 

เพื่อจัดงานต่างๆ ด้วยการใช้ประโยชน์ 

จากโครงเหล็กอย่างการแขวน ยึด โยง 

ผูก หรือใส่สิ่งต่างๆ ลงไปในที่ว่าง เกิด 

เป็นพื้นที่ที่จะสร้างประสบการณ์และ 

แรงบันดาลใจของนิสิตนักศึกษาด้านการ 

ออกแบบ โครงเหล็กนี้ยังสามารถใช้ 

แม่เหล็กในการติดผลงานเพื่อนําเสนอ 

ปรับเปลี่ยนเป็นพื้นที่ตรวจแบบ พร้อม 

จอดิจิทัลแสดงผลได้อีกทางเลือกหนึ่ง 

ความรู้ในตำรายังสำคัญ 

แม้ว่าการหาข้อมูลบนออนไลน์นั้นง่าย 

แต่หนังสือยังคงเป็นแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ 

ใช้อ้างอิงได้และหารายละเอียดเชิงลึกได้ 

มากกว่า พื้นที่ชั้น 2 จึงถูกออกแบบให้ 

ล้อมรอบด้วยชั้นวางหนังสือและนิตยสาร 

และเรียกร้องการมีตัวตนด้วยการหัน 

หน้าปกออกเหมือนจัดแสดงอยู่ในร้าน 

หนังสือ ช่วยดึงดูดความสนใจจากผู้ผ่าน 

ไปมาให้สงสัยใคร่รู้ที่จะหยิบเปิดอ่าน ต่าง 

จากปกติที่จะเห็นเพียงสันหนังสือเท่านั้น 

และได้จัดเตรียมพื้นที่งดใช้เสียงที่แยกตัว 

ออกมาจากส่วนอื่น สําหรับอ่านหนังสือ 

โดยโต๊ะและที่นั่งถูกจัดวางใหม่เป็นเขาวงกต 

เพื่อลดการถูกรบกวนจากพื้นที่ทางเดิน 

โดยรอบ 


Refocus Heritage

USERS’ OPINION 

Architecture Library, 

Chulalongkorn University 

Text: วสวัตติ์ รุจิระภูมิ / Wasawat Rujirapoom 

Photo: W Workspace 

พื ้นที่ co-working มีข้อดีคือใครจะ 

สามารถเข้ามาใช้งานก็ได้ ไม่ว่าจะนั่ง 

ทำงาน ตัดโมเดล หรือแม้กระทั่งเดิน 

ผ่าน โดยที่ไม่ต้องผ่านบรรณารักษ์ 

ก่อนเหมือนห้องสมุดเดิม และยังเป็น 

ส่วนที่พูดคุยใช้เสียงในเวลาทำงาน 

ร่วมกันได้ ส่วนห้องสมุด บางครั้งคน 

อาจจะไม่ได้เข้ามาค้นหาหนังสือ ก็ยัง 

สามารถใช้งานอินเทอร์เน็ตได้ มีปลั๊ก 

ไฟรองรับ ไม่ต้องไปหาพื ้นที่ทำงาน 

ข้างนอก ในส่วนชั้นบนสุดสามารถ 

ใช้เป็นห้องประชุมที่ดูใช้งานง่าย 

ไม่เป็นทางการ 

เมื ่อก่อนอาจจะไม่ได้เข้ามา หากไม่อ่าน 

หนังสือ ตอนนี้เข้ามาใช้งานได้ แม้ไม่ 

ได้มาเพื ่ออ่านหนังสือ 

นรีรัตน์ ไกรทอง 

นักศึกษาปริญญาโท และผู้ช่วยสอน 

เป็นห้องสมุดที่สามารถเข้าถึงได้ง่าย 

การใช้งานไม่ได้จ ำกัดเพียงแค่ต้องมา 

ค้นหาหนังสือเท่านั 

การออกแบบพื้นที่ 

ช่วยดึงดูดให้เด็กได้ใช้พื้นที่ทุกส่วนของ 

ห้องสมุดได้อย่างเต็มที่สถาปนิกคิด 

รายละเอียดทุกๆ ส่วน อย่างผนังโครง 

เหล็กที่ออกแบบเป็นปลายเปิดที่สามารถ 

ไปทำอะไรก็ได้ ช่วยให้เกิดการเรียนรู้ 

และประสบการณ์ใหม่ๆ ได้อยู่ตลอด 

ภูรี อำพันสุข 

สถาปนิก สำนักบริหารระบบกายภาพ 

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 

ห้องสมุดใหม่เอื้อประโยชน์แก่การท ำงาน 

ของเด็กสถาปัตย์มาก แยกส่วนทำงาน 

ออกมาชัดเจน อีกทั้งยังมีโต๊ะ ปลั๊กไฟ 

และแสงสว่าง จากแต่ก่อนที่ใช้พื้นที่ 

โถงทางเดินข้างล่างอาคารนั ่งทำงาน 

ไม่ได้ติดแอร์ เพราะห้องสมุดเดิมนั ้น 

มีโต๊ะและที่นั่งไม่มาก พื้นที่ทำงานและ 

อ่านหนังสือทับซ้อนกัน ต้องแย่งกันใช้ 

ปัจจุบันแยกสัดส่วนกันชัดเจน ไม่ 

รบกวนกัน ทำให้ได้เข้ามาใช้บ่อยมากขึ้น 

ณัฐฐวัตร ปิติโกมล 

นิสิต คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ 

ชั้นปีที่ 4 

ห้องสมุดเดิมเวลาหกโมงเย็นก็ปิด 

ทำการแล้ว ไม่ว่าจะพื้นที่ค้นหาหนังสือ 

หรือนั่งทำงาน ตอนนี้แบ่งพื้นที่การใช้ 

ทั้ง 2 ส่วนแยกออกจากกัน ในส่วน 

ห้องสมุดที่มีบรรณารักษ์ชั้นบนปิดหก 

โมงเย็นตามเวลาเดิม แต่พื้นที่ทำงาน 

สามารถใช้ได้ถึงสี่ทุ่ม เอื้อต่อการใช้งาน 

และพฤติกรรมของนิสิตมากขั ้น มี 

ปลั๊กไฟหลายจุด จากที่แต่ก่อนมีไม่ 

เพียงพอ ต้องใช้ปลั๊กพ่วงยาวๆ ต่อกัน 

ทำให้สามารถนั่งทำงานได้ทุกชั้น 

ชอบพื ้นที่ชั้นบนที่มีที่นั่งทำงานเป็น 

โต๊ะญี่ปุ่นมีแสงธรรมชาติส่องเข้ามา 

อยู่ในห้อง auditorium ที่น้องๆ ปี 2 

ได้ใช้ตรวจแบบรวม 

นรมน ปัญจปิยะกุล 

นิสิต คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ชั้นปีที่ 4 


Refocus Heritage

ONE DAY WITH AN ARCHITECT 

One Fine Day with 

Chatchavan Suwansawat 

สถาปนิกนักเดินเมือง 

ผ่านภาพสเกตช์สถาปัตยกรรมทุกวัน 

ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมาหลายคนน่าจะ 

เคยผ่านตา คอลัมน์ชื่อว่า “อาคิเต็ก-เจอ” 

ในสื่อออนไลน์อย่าง The Cloud กันมาบ้าง 

สถาปนิกนักเล่าเรื่องอย่าง ชัช-ชัชวาล 

สุวรรณสวัสดิ์ สถาปนิกรุ่นใหม่เจ้าของ 

Everyday Architect & Design Studio 

ทําให้คําว่าสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นเมือง 

(urban vernacular) กลายเป็นคําที่คุ้นหู 

คนนอกวงการมากขึ้น ผ่านเรื่องราวของ 

‘คอย’ เวิร์คกิ้งสเปซของวินมอเตอร์ไซค์ 

ไปจนถึงเบื้องหลังการออกแบบตี่จู้เอี๊ยะ 

และศาลพระภูมิ หลังจากประกาศพัก 

คอลัมน์ไปไม่นาน เขาได้ทดลองทําโปรเจกต์ 

everyday sketch ขึ้น เพื่อค้นหาวิธีการ 

ใหม่ๆ ในการสังเกตงานออกแบบง่ายๆ 

แต่ไม่ธรรมดาซึ่งเกิดจากวิถีชีวิตของ 

คนเมือง เราจึงขอชวนเขาเดินไปคุยไป 

ด้วยกัน เพื่อหาคําตอบว่าอะไรทําให้ 

การเดินกลายเป็นส่วนหนึ่งของการค้นพบ 

ภาษาทางสถาปัตยกรรมที่เขาหลงใหล 

จนถอนตัวไม่ขึ้นวันแล้ววันเล่า 

เดินเล่นเป็นประจำ 

การสํารวจเมือง เป็นความชอบส่วนตัว 

ของชัชวาลมาตั้งแต่เมื่อครั้งที่เรียนอยู่ 

คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัย 

ศิลปากร “ในตอนแรกเราเลือกการปั่น 

จักรยาน แต่ด้วยถนนหนทางในกรุงเทพฯ 

ค่อนข้างไม่เหมาะกับจักรยานสักเท่าไหร่ 

ก็เลยเปลี่ยนมาเดินแทน ส่วนหนึ่งอาจเป็น 

เพราะเราไม่ได้ขับรถยนต์ เวลาเดินทาง 

ต่อรถ ต่อเรือ ก็จะเลือกเดินจนติดเป็น 

นิสัย ว่างๆ ก็จะเดินดูนั่นดูนี่อยู่ตลอด 

ตอนนั้นเราเข้าใจว่าเรื่องพวกนี้ไม่น่าจะ 

มาเกี่ยวข้องกับวิชาชีพของเรา แต่ก็เก็บ 

ความรู้สึกชอบตรงนั้นไว้ ไม่รู้จะเอาไป 

ทําอะไรได้บ้าง” 

จนกระทั่งได้มาเป็นคอลัมนิสต์ 

ในเว็บไซต์ The Cloud ทําให้ชัชวาลได้ 

มีโอกาสถ่ายทอดเรื่องราวสถาปัตยกรรม 

ใกล้ตัวเหล่านี้ออกไปสู่สายตาคนมากมาย 

ยิ่งเดินไปเรื่อยๆ ก็กลายเป็นกิจวัตร 

ประจําชีวิตไปโดยไม่รู้ตัว ทําให้เมื่อยุติ 

การเขียนบทความลง ก็ดูเหมือนทักษะ 

การสังเกตจะค่อยๆ หายไปด้วยอย่างเห็น 

ได้ชัด เขาจึงคิดหาวิธีฟื้นฟูดวงตาแบบเดิม 

ให้กลับมาอีกครั้ง 

Text: สุวิชา พิทักษ์กาญจนกุล / Suwicha Pitakkanchanakul 



Refocus Heritage

ดำเนินเรื่อง ดำเนินเล่า 

ในที่สุดก็มาลงเอยที่ทักษะเบื้องต้นของ 

การเป็นสถาปนิกอย่างการสเกตช์ภาพ 

“จากที่เขียนเป็นบทความ เราจึงเปลี่ยน 

มานําเสนอสิ่งที่ตัวเองสนใจด้วยภาพวาด 

แทน เล่าย้อนว่ากว่าจะเป็นชิ้นนี้ได้มีวิธีคิด 

อย่างไร อธิบายทีละส่วน ด้วยภาพตัด 

ภาพขยาย รายละเอียดวัสดุ เหมือนเขียน 

แบบสถาปัตยกรรมเลย เราเรียกชื่อ 

สิ่งเหล่านี้ว่า “สถาปัตยกรรมที่เห็นทุกวัน 

(everyday architecture)” จึงตั้งเป็น 

ชาลเลนจ์ขึ้นมาว่า ในเมื่อเห็นทุกวันก็ต้อง 

วาดทุกวันด้วย” ชัชวาลอธิบายเพิ่มเติมว่า 

เขาใช้วิธีการถ่ายภาพอย่างง่ายๆ ด้วย 

สมาร์ทโฟน ส่งภาพเข้าไปยัง iPad 

แล้วสเกตช์รายละเอียดต่างๆ ออกมา 

ใช้สีเน้นให้เห็นจุดเฉพาะที่ต้องการเน้น 

ใช้เวลาวันละไม่เกินครึ่งชั่วโมงหลังตื่นนอน 

ก่อนจะโพสต์บนเฟซบุ๊กส่วนตัวของตัวเอง 

วันละ 1 ภาพทุกเช้า 

หลังจากที่โพสต์ everyday sketch 

ออกไปพร้อมกันทีเดียว 100 รูปเมื่อต้นปี 

ที่ผ่านมา และมีคนแชร์ไปไม่ตํ่ำกว่า 

2,600 ครั้ง ทั้งสถาปนิกด้วยกันและ 

คนนอกวงการที่สนใจเรื่องราวของความคิด 

สร้างสรรค์ใกล้ตัว นอกจากนี้ยังมีผู้ติดตาม 

มาจากประเทศเพื่อนบ้านอาเซียนอีกไม่น้อย 

ทั้งลาว เวียดนาม พม่า เพราะต่างมีบริบท 

การอยู่อาศัยที่ใกล้เคียงกัน 

“หลายคนเคยเห็นสิ่งเหล่านี้อยู่แล้ว แต่ยัง 

ไม่เคยเห็นการเล่ามันออกมาด้วยวิธีการ 

แบบนี้ ช่วงหลังเราจึงปรับให้เข้าใจง่ายขึ้น 

อยู่กึ่งกลางระหว่างแบบสถาปัตยกรรม 

กับการเล่าเรื่องด้วยภาพ ผสมกับความ 

เป็นกราฟิกมากขึ้นด้วย” 

ดวงตาแบบใหม่มองไกลกว่าเดิม 

การวาดภาพซํ้ำๆ ทําให้ชัชวาลมองเห็น 

แพตเทิร์นของภาษาการออกแบบของ 

คนธรรมดาที่พยายามจะแก้ปัญหาเล็กๆ 

น้อยๆ ในชีวิตประจําวัน ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็น 

ชุดภาษาที่ไม่ได้มีการสอนกันอย่างจริงจัง 

ในมหาวิทยาลัย 

“เมื่อวาดมาถึงภาพที่ 80-90 ก็เริ่มเห็น 

ความซํ้ำกันบางอย่างที่ทําให้แยกประเภท 

ได้ชัดเจนขึ้น ว่าถ้าจะแก้ปัญหาประมาณนี้ 

ใช้วิธีไหนได้บ้าง ตอนต้นปีเราไปเที่ยว 

เกาะสีชัง ได้เห็นข้อจํากัดที่ทําให้เกิดการ 

ออกแบบเฉพาะตัว เพราะบนเกาะไม่มี 

แหล่งนํ้ำจืด ทุกบ้านจึงต้องเก็บนํ้ำฝนไว้ 

ในบ่อใต้บ้าน เขาใช้สายยางต่อจากรางนํ้ำ 

ลงมา ซึ่งเราเอาวิธีคิดนี้มาใช้ในกรุงเทพฯ 

ได้นะ แม้ปัญหาจะต่างกัน ยกตัวอย่าง 

เช่น พื้นที่บ้านในกรุงเทพฯ แคบจนใช้ 

รางนํ้ำสังกะสีแบบปกติไม่ได้ อาจจะลอง 

เปลี่ยนเป็นสายยางไหม แล้วเก็บรายละเอียด 

ให้เนี้ยบขึ้น อะไรทํานองนี้ ทําให้คิดว่า 

ถ้าได้ไปเดินดูในต่างประเทศ ก็น่าจะได้ 

ไอเดียใหม่ๆ กลับมาใช้ที่เมืองไทยได้ 

เหมือนกัน” 


Refocus Heritage

แม้จะยังไม่เคยมีโอกาสได้ลองออกแบบสถาปัตยกรรมจริงจากวิธีคิดที่เขาสังเกตการณ์ 

มาหลายปี แต่ชัชวาลมีสมมติฐานว่าถ้าได้ลองหยิบวิธีคิดแบบนี้มาใช้ นอกจากจะช่วย 

ตอบโจทย์การออกแบบที่กลมกลืนไปกับบริบทพื้นที่แล้ว ยังน่าจะทําให้ผู้อยู่อาศัยรู้สึก 

คุ้นตาคุ้นใจมากยิ่งขึ้น เพราะเป็นสิ่งที่เราทุกคนต่างก็ได้พบเห็นอยู่ทุกวันเมื่อก้าวเท้า 

ออกจากบ้าน 


BOOK REVIEW 

RE–USA: 20 American Stories 

of Adaptive Reuse 

แต่งโดย Matteo Robiglio 

พิมพ์โดย Jovis Verlag GmbH, Berlin. 

จำนวน 239 หน้า 

ปีที่พิมพ์ 2017 

หลายคนคงเคยเห็นอาคารหรือสถาปัตยกรรม 

เก่าแก่มากมายในเมืองใหญ่แล้วนึกสงสัย 

ในความเป็นมาของอาคารและรู้สึกเสียดาย 

เพราะนอกจากจะเสียดายในเชิงมูลค่าแล้ว 

คุณค่าทางประวัติศาสตร์ของอาคารที่บันทึก 

เรื่องราว เหตุการณ์ ยุคสมัยของสถานที่ 

นั้น ก็มักถูกทิ้งให้ลืมเลือนไปด้วยเช่นกัน 

จึงเกิดคําถามว่าเราจะสามารถนําอาคาร 

เก่าเหล่านี้ให้ฟื้นกลับมามีชีวิตใหม่เพื่อ 

ประโยชน์กับชุมชนและเมืองได้หรือไม่ 

และจะทําได้อย่างไร Matteo Robiglio 

อาจมีคําตอบให้กับคุณ เขาได้รับทุนจาก 

Urban and Regional Studies Fellowship 

ในการเดินทางสํารวจ รวมรวบงานปรับปรุง 

อาคารเก่า และเขียนหนังสือชื่อ Re-Use: 

20 American Stories of Adaptive 

Reuse: A Toolkit for Post-Industrial 

Cities หนังสือเล่มนี้มีความตั้งใจที่จะแสดง 

ตัวอย่างและกระบวนการนําอาคารเก่า 

ในยุคอุตสาหกรรมของอเมริกามาปรับใช้ 

ใหม่ เพื่อช่วยแก้ปัญหาเมืองและส่งเสริม 

วิถีชีวิตใหม่ๆ ของคนเมือง 

โครงสร้างของหนังสือแบ่งออกเป็น 3 ส่วน 

ส่วนแรกเป็นตัวอย่างโครงการต่างๆ ใน 

ประเทศสหรัฐอเมริกา จาก 6 เมืองใหญ่ 

คือ Philadelphia, Washington, D.C., 

Pittsburgh, Chicago, Detroit และ 

New York แต่ละโครงการมีการเล่าประวัติ 

ของอาคาร ย่าน ความเป็นมาของโครงการ 

และกระบวนการพัฒนาจนประสบความสําเร็จ 

ส่วนที่ 2 เป็นการนําเสนอ toolkit ที่ถอด 

ความรู้มาจากตัวอย่างโครงการในส่วนแรก 

ซึ่งถือว่าเป็นหัวใจสําคัญของหนังสือเล่มนี้ 

เลยก็ว่าได้ เพราะผู้เขียนได้สรุปและเรียง 

ลําดับกระบวนการพัฒนาโครงอย่างเป็น 

ขั้นตอน อธิบายรายละเอียด จุดสําคัญ 

และเรื่องที่ควรระมัดระวังให้กับคนที่สนใจ 

อยากจะนําไปใช้ในโครงการอื่นๆ นอกไป 

จากนี้ยังมีการแทรกการอ้างอิงเป็นตัวเลข 

เพื่อให้เราสามารถกลับไปดูตัวอย่างโครงการ 

ที่เกิดกระบวนการเหล่านี้ และส่วนสุดท้าย 

เป็นการให้คํานิยามของคําว่า adaptive 

reuse โดยได้อธิบายประวัติศาสตร์การ 

เริ่มต้นของแนวคิด adaptive reuse ใน 

อเมริกา และอุปสรรคที่เกิดในกระบวนการ 

ปรับใช้อาคาร เพื่อให้เราศึกษาวิจัยเพิ่มเติม 

ต่อไป 

เบื้องหลังโครงการที่ประสบความสําเร็จ 

เหล่านี้เกิดจากความเชื่อที่ว่าสถาปัตยกรรม 

ไม่ได้เกิดจาก top-down เสมอไป 

สถาปัตยกรรมที่ดี และมีความหมาย 

ต่อเมืองไม่จําเป็นต้องเกิดจาก “starchitect” 

เท่านั้น หากแต่เกิดจากการร่วมมือกัน 

ของทุกฝ่ายในการนําประโยชน์สาธารณะ 

เป็นที่ตั้ง และสร้างกระบวนการพัฒนา 

ร่วมกันอย่างสร้างสรรค์ต่อพื้นที่และ 

ชุมชนนั้นๆ เพื่อสร้างความหมายใหม่ให้ 

กับอาคารเก่าที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นพื้นที่ที่มี 

ความหมายต่อชุมชนเดิมในอดีต ไม่ว่า 

จะเป็นแหล่งงาน แหล่งค้าขายหรือระบบ 

ขนส่งของพื้นที่ในอดีตให้กับมามีบทบาท 

ใหม่กับเมืองและผู้คนอีกครั้ง 

Text: ดร.ชํานาญ ติรภาส / Chamnarn Tirapas, Ph.D. 


Refocus Heritage

VISUAL ESSAY 

Point Clouds 

Image: ผศ. ดร.ชาวี บุษยรัตน์ / Asst. Prof.Chawee Busayarat, Ph.D. 

วัดศรีชุม จังหวัดสุโขทัย 

วัดมหาธาตุ จังหวัดสุโขทัย 


Refocus Heritage

วัดนันตาราม จังหวัดพะเยา 

นครชุม และเรือนไทยไม้ ในตําบลนครชุม จังหวัดกําแพงเพชร 


Refocus Heritage

บัรรณาธิการบริิหาร 

Managing Editor 


Asst. Prof.Kamon Jirapong, Ph.D. 

บัรรณาธิการ 

Editor 

ผศ. ด้ร.ส่พิชชา โตวิิวิิชญ์ 

Asst. Prof.Supitcha Tovivich, Ph.D. 

บัรรณาธิการด้้านเนือหาสถาปััตยกรรม 

Architectural Feature Editor 

กฤษณะพลั วััฒนวัันยู 

Kisnaphol Wattanawanyoo 

บัรรณาธิการภาษาอังกฤษ 

English Editors 

Max Crosbie-Jones 

Thomas Lozada 

Alvaro Conti 

Art Director 

วิิชิต หอยิงสวััสด้ิ 

Wichit Horyingsawad 

Graphic Designer 

กฤติกา ปัระสิทธิ์์ศิริวังศ์ 

Grittiga Prasitsiriwongse 

วณิิชชา สระที่องออย 

Vanicha Srathongoil 

กองบัรรณาธิการ 

Editorial Staff 

ปัวัริศ คืงที่อง 

Pawarit Kongthong 

ปัระสานงานกองบัรรณาธิการ 

Editorial Coordinator 

ปัระที่่มที่ิพย์ แสงจันที่ร์ 

Prathumthip Saengchan 

นักแปัลั 

Translator 

ธนว์์กัญญา แจ้งใจธรรม 

Tanakanya Changchaitum 

ฐิติรัตน์ ม่วังศิริ 

Thitirat Muangsiri 

ภชภร ด่่านวิิร่ฬหวณิิช 

Patchaphon Danvirunhavanit 

ส่กัญญา นิมิตวิิไลั 

Sukanya Nimitvilai 

นักเข่ยนรับัเชิญ 

Contributors 

ปัภพ เกิด้ที่รัพย์ 

Paphop Kerdsup 

พ่รณัฐ อ่ไรรัตน์ 

Peeranat Urairat 

สิปัปัวัิชญ์ กำำบััง 

Sippawich Kambung 

อ. ด้ร.จิรันธนิน กิติกา 

Chirantanin Kitika, Ph.D. 

กิตติ เชาวันะ 

Kitti Chaowana 

รศ. ด้ร.นพด้ลั ตังสกุุล 

Assoc. Prof.Noppadon Tungsakul, Ph.D. 

ใจรัก จันที่ร์สิน ถนอมพงศ์สานต์ 

Jairak Junsin Thanompongsarn 

วัสวััตติ ร่จิระภูมิ 

Wasawat Rujirapoom 

ด้ร.ชำำนาญ ติรภาคื 

Chamnarn Tirapas, Ph.D. 

ผศ. ด้ร.ชาวีี บุุษยรัตน์ 

Asst. Prof.Chawee Busayarat, Ph.D. 

พิสูจน์อักษร 

Proofreader 

ชาคริิยา ม่ณ่รัตน์ 

Chacriya Muneerat 

Digital Media Team 

SATARANA 

หัวัหน้าฝ่่ายสือดิิจิที่ัลั 

Digital Media Director 

ส่วัิชา พิที่ักษ์กาญจนกุุล 

Suwicha Pitakkanchanakul 

ปัระสานงาน 

Coordinator 

เตชิต จิโรภาสโกศลั 

Techit Jiropaskosol 

การตลัาด้ 

Marketing 

พิมพ์วิิมลั วังศ์สม่ที่ร 

Pimwimol Wongsamut 

พิมพ์โด้ย 

Printed by 

ภาพพิมพ์ 

Parbpim Printing 

รายนาม คืณะกรรมการบริิหาร 

สมาคืมสถาปนิิกสยาม 

ในพระบัรมราชูปถััมภ์ 

ปัระจำำปีี 2561-2563 

ASA Executive Committee 

2018-2020 

นายกสมาคืม 

President 

นายอัชชพลั ด้่สิตนานนที่์ 

Ajaphol Dusitnanond 

อุุปนายก 

Vice President 

นายเมธ่ รัศม่วัิจิตรไพศาลั 

Metee Rasameevijitpisal 



ผศ. ด้ร.ธนะ จ่ระพิวััฒน์ 

Asst. Prof.Thana Chirapiwat, Ph.D. 



ด้ร.วสุุ โปัษยะนันที่น์ 

Vasu Poshyanandana, Ph.D. 



ด้ร.พินัย สิริเก่ยรติกุุล 

Pinai Sirikiatikul, Ph.D. 



นายที่รงพจน์ สายสืบั 

Songpot Saiseub 

เลัขาธิการ 

Secretary General 

นายปรีีชา นวัปัระภากุุล 

Preecha Navaprapakul 

นายที่ะเบีียน 

Honorary Registrar 

พ.ต.อ. สักรินที่ร์ เข่ยวัเซ็็น 

Pol.Col.Sakarin Khiewsen 

เหรัญญิก 

Honorary Treasurer 

นางภิรวัด้่ ชูปัระวััติ 

Pirawadee Chuprawat 

ปัฏิิคืม 

Social Event Director 

นายสมชาย เปัรมปัระภาพงษ์ 

Somchai Premprapapong 

ปัระชาสัมพันธ์ 

Public Relations Director 


Asst. Prof.Kamon Jirapong, Ph.D. 

กรรมการกลัาง 

Executive Committee 

นายเที่่ยนที่อง ก่ระนันที่น์ 

Thienthong Kiranandana 



ด้ร.รัฐพงศ์ อังกสิทธิ์์ 

Rattapong Angkasith, Ph.D. 



นายชายแด้น เสถ่ยร 

Chaidan Satian 



นายร่งโรจน์ อ่วัมแก้วั 

Rungroth Aumkaew 

ปัระธานกรรมาธิการสถาปนิิกล้้านนา 

Chairman of Northern Region (Lanna) 

นายอิศรา อาร่รอบั 

Issara Areerob 

ปัระธานกรรมาธิการสถาปนิิกอ่สาน 

Chairman of Northeastern Region 

(Esan) 

นายธนาคืม วิิมลัวััตรเวัที่่ 

Tanakom Wimolvatvetee 

ปัระธานกรรมาธิการสถาปนิิกที่ักษิณ 

Chairman of Southern Region (Taksin) 

นายนิพนธ์ หัสดีีวิิจิตร 

Nipon Hatsadeevijit 

สมาคมสถึาปนิกสยาม ในพื้ระบรมราชููปถััมภ์์ 

248/1 ซูอยศูนย์วิิจัย 4 ถนนพระรามที่่ 9 แขวังบัางกะปิิ 

เขตห้วัยขวัาง กร่งเที่พฯ 10310 

The Association of Siamese Architects Under Royal Patronage 

248/1 Soi Soonvijai 4, Rama IX Rd., Bangkapi, 

Huaykwang, Bangkok, 10310 Thailand 

Tel: 0-2319-6555 Fax: 0-2319-6555 press 120 or 0-2319-6419 

www.asa.or.th / Facebook : asacrew / Email: asacrewmag@gmail.com 

21

REFOCUS HERITAGE 

Vol. 21/2020 

www.asacrew.asa.or.th

ASA CREW VOL. 21

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?