Fachowy Elektryk 2020/3

fachowy

L

TEMAT NUMERU

Instalacje

fotowoltaiczne

3/2020

Czerwiec 2020

ISSN 1643-7209

NIEZAWODNE OŚWIETLENIE

AWARYJNE

www.intelight.pl

biuro@intelight.pl

tel. 48 22 100 35 10

Spelsberg WKE 2-6 LIFELINE

– puszki z podtrzymaniem funkcji podczas pożaru

IP66, IK08

E30 do E90

Od 0,5 do 16 mm 2

Porcelanowe zaciski śrubowe z pozycjonowaniem

co 45°

Plombowanie bez żadnych dodatkowych

akcesoriów

Szybka instalacja dzięki obrotowym uchwytom

zewnętrznym

Wykonane z ekstremalnie wytrzymałego

poliwęglanu, który nie przewodzi w czasie pożaru

W zestawie z puszką materiały montażowe

jak kotwy śrubowe oraz podwójne przepusty

membranowe

www.spelsberg.pl

robert.marzec@spelsberg.pl

+48 512 090 745

Bezpieczeństwo to w ostatnich miesiącach jedno z podstawowych pojęć pojawiające się

w rozmaitych komunikatach. Nie chodzi tu o bezpośrednie odwołanie do stanu pandemii,

ale o jedną z podstawowych potrzeb człowieka. Zamknięci w domach budujemy wokół siebie

enklawę, która pozwala nam się czuć komfortowo niezależnie od sytuacji zewnętrznej.

Odpowiedzią na to są systemy zarządzania budynku dające użytkownikowi kontrolę nad

wszystkimi instalacjami. Pojęcie „bezpieczeństwo” to również świadomość niezależności

energetycznej i gwarancja zasilania. Realizację tej idei widać na dachach domów, gdzie

w zawrotnym tempie pojawiają się panele fotowoltaiczne, zapewniając ich właścicielom

dostęp do ekologicznej energii elektrycznej. Zwracając uwagę na te ostatnie instalacje

zachęcam do lektury naszych artykułów na temat elementów systemów fotowoltaicznych.

Małgorzata Dobień

redaktor naczelna

www.fachowyelektryk.pl

Wydawca:

Wydawnictwo Target Press sp. z o.o. sp. k.

Gromiec, ul. Nadwiślańska 30

32-590 Libiąż

Biuro w Warszawie:

ul. Przasnyska 6 B

01-756 Warszawa

tel. +48 22 635 05 82

tel./faks +48 22 635 41 08

Redaktor Naczelna:

Małgorzata Dobień

malgorzata.dobien@targetpress.pl

Dyrektor Marketingu i Reklamy:

Robert Madejak

tel. kom. 512 043 800

robert.madejak@targetpress.pl

Dział Promocji i Reklamy:

Andrzej Kalbarczyk

tel. kom. 531 370 279

andrzej.kalbarczyk@targetpress.pl

Dyrektor Zarządzający:

Robert Karwowski

tel. kom. 502 255 774

robert.karwowski@targetpress.pl

Adres Działu Promocji i Reklamy:

ul. Przasnyska 6 B

01-756 Warszawa

tel./faks +48 22 635 41 08

Prenumerata:

prenumerata@fachowyinstalator.pl

Skład:

As-Art Violetta Nalazek

as-art.studio@wp.pl

Druk:

MODUSS

inne nasze tytuły:

Redakcja nie zwraca tekstów nie zamó wionych, zastrzega sobie prawo ich re da gowania

oraz skracania. Nie odpowia da my za treść zamieszczonych reklam.

TEMAT NUMERU

Instalacje

fotowoltaiczne

czytaj od str. 24

Fot. ADOBESTOCK

Spis treści

34 Bezpieczniki firmy SIBA w systemach fotowoltaicznych

6 Nowości

8 Kable światłowodowe ognioodporne

w Systemach Ochrony Przeciwpożarowej

12 Obudowy instalacyjne

16 Nowe szafki GEOS-S od firmy Spelsberg

18 Płaskie połączenia masy i wyrównawcze

21 Nowy typoszereg kanałów elektroinstalacyjnych MKI

22 Polskie certyfikowane rozwiązanie zasilania

do systemów p-poż. UZS-230V-1kW-1F

24 Falowniki w instalacjach fotowoltaicznych

28 „Keep Cool” – czyli, jak technologia aktywnego

chłodzenia zapewnia maksymalną wydajność

falownika

30 Bezpieczniki w instalacjach fotowoltaicznych

36 Przekaźniki zmierzchowe Finder

39 Nowoczesne liczniki energii elektrycznej. Dobór licznika

do potrzeb odbiorcy

44 Kamery termowizyjne – podstawowe narzędzie

diagnostyczne

47 Przegląd kamer termowizyjnych

50 Oprawy w oświetleniu ewakuacyjnym

54 Walizka narzędziowa, którą wzięlibyście ze sobą

nawet na Marsa! Wiha XXL III

56 Warsztat

57 Energotytan – promocje

58 Profesjonalne uchwyty do napinania przewodów

i lin ENERGOTYTAN

60 Pozytywne wibracje

4 Fachowy Elektryk

NOWOŚCI

FACHOWEGO ELEKTRYKA

Korzyści światła dziennego wewnątrz budynków

MATERIAŁY PRASOWE FIRM

NatureConnect, wprowadzany przez Signify,

to system oświetlenia inspirowany naturą.

System opracowano zgodnie ze sprawdzonymi

zasadami designu biofilnego, który

wykorzystuje elementy natury w przestrzeniach

wewnętrznych w celu tworzenia zdrowych,

angażujących i inspirujących środowisk.

Pierwsze wdrożenie NatureConnect

odbywa się obecnie w warszawskim biurze

Skanska.

We współczesnym świecie ludzie spędzają

średnio ponad 90 proc. czasu w pomieszczeniach,

gdzie nie mają dostępu do dobroczynnych

efektów światła dziennego 1 .

Odpowiednia jego ilość, a także kolory

i dynamika występujące w naturze, są dla

nas bardzo ważne pod wieloma względami.

Mocno wpływają na nasz nastrój, poziom

energii, komfort, jakość snu oraz zdrowie

i ogólne samopoczucie. Zarządy firm zaczęły

doceniać znaczenie zdrowia i przywiązania

pracowników do pracy. System

oświetleniowy NatureConnect zaprojektowano

tak, aby korzystnie wpływał na ciało

i umysł, prowadząc do wyższej produktywności,

zaangażowania i satysfakcji.

Pracownicy biurowi spędzają większość

swojego czasu wewnątrz budynków. Jakość

tej przestrzeni wpływa na zdrowie, komfort

i efektywność. W Skanska od lat mamy tego

świadomość i dlatego nowoczesne i przyjazne

środowisku rozwiązania, które stosujemy

w naszych budynkach, wspierają dobre

samopoczucie. Jednym z takich rozwiązań

będzie odtworzenie światła naturalnego

wewnątrz budynku. Jak pokazują badania

to m.in. rodzaj światła znacząco wpływa

na to jak się czujemy i jak bardzo efektywni

w pracy jesteśmy. Wspólny projekt

z Signify daje nam kolejne możliwości poprawienia

jakości przestrzeni biurowych dla

naszych pracowników i klientów. Cieszymy

się na rozwój tej współpracy w przyszłości

– powiedziała Katarzyna Zawodna-Bijoch,

prezes biurowej spółki Skanska w Europie

Środowo-Wschodniej.

System NatureConnect łączy różne oprawy

LED – Daylight, Skylight i Lightscape

– z intuicyjnym sterowaniem, umożliwiając

tworzenie scen oświetleniowych dostosowanych

do ludzkich potrzeb, opartych

na sprawdzonych i cenionych naturalnych

doświadczeniach:

• Wspieranie naszego naturalnego rytmu.

Odwzorowanie rytmu światła słonecznego,

które wspiera aktywność w ciągu

dnia i dobry sen w nocy.

• Zapewnienie widoku na niebo. Wrażenie

przestrzeni rozciągającej się poza

ścianami, zapewniające uczucie swobody

i poczucia czasu.

• Zanurzenie w naturze. Naturalny kolor

i dynamika światła pobudza pozytywne

emocje, zwiększa kreatywność i pomaga

ludziom aktywnie współpracować.

1

2019 Cigna 360 WELL-BEING SURVEY, WELL & BEYOND

Źródło: Signify

6 Fachowy Elektryk

NOWOŚCI

FACHOWEGO ELEKTRYKA

ABB wprowadza IoT Dashboard dla inteligentnych budynków

Konserwacja zapobiegawcza jest od trzech

do dziewięciu razy tańsza niż konserwacja

reaktywna, dlatego ABB wprowadza na rynek

nowy, przyjazny dla użytkownika wirtualny

pulpit IoT, umożliwiający poprawę

użyteczności inteligentnego budynku. Łatwy

do uruchomienia, prosty w instalacji i intuicyjny

w obsłudze, nowy IoT Dashboard

od ABB pozwala na lepsze sterowanie,

monitorowanie i automatyzację wszystkich

funkcji budynku, od regulacji światłem

po sterowanie żaluzjami, ogrzewaniem

i wentylacją.

IoT Dashborad to wirtualny pulpit, który

zapewnia instalatorom łatwość użytkowania

i dostęp do rozwiązań inteligentnego budynku.

Przyjazny użytkownikowi i prosty

w użyciu pulpit w technologii IoT oferuje

elektrykom-instalatorom możliwość wizualizacji

instalacji elektrycznych za pomocą

aplikacji MyBuildings. Jest to sposób

na sterowanie inteligentnymi budynkami za

pomocą dowolnego urządzenia, w dowolnym

miejscu i czasie.

Wstępnie zaprogramowane ramki ułatwiają

konfigurację pulpitu kontrolnego i zapewniają

szybkie efekty. Dodanie standardowej

współpracy napędów KNX sprawia, że

IoT Dashboard idealnie nadaje się do stosowania

we wszystkich typach budynków

komercyjnych. Panel umożliwia także instalatorom

integrację interfejsów użytkownika

witryny z innych urządzeń, takich jak

ABB EQmatic, w celu zapewnienia lepszej

widoczności stanu budynku, np. zużycia

energii.

Dodanie połączeń LAN na serwerze IoT

Dashboard zapewnia wyższy poziom bezpieczeństwa

cybernetycznego poprzez podział

wewnętrznej i zewnętrznej komunikacji IP.

Aby zminimalizować awarię lub zakłócenia

w działaniu budynku, pulpit nawigacyjny

IoT wysyła powiadomienia, ostrzegając

użytkownika o wszelkich potencjalnych

problemach, zanim się one pojawią.

Źródło: ABB Polska


Oświadczenie prasowe Hager

Rozwiązania Electraplan Solutions w portfolio Hager Group

W związku z pojawiającymi się wątpliwościami, chcielibyśmy przypomnieć, iż od dnia 1 stycznia 2009 roku

Hager Group jest całkowitym udziałowcem Electraplan Solutions GmbH. Tym samym wszystkie produkty i rozwiązania

podłogowych systemów prowadzenia instalacji elektrycznych, dostępne wcześniej w ofercie Electraplan Solutions,

występują dziś pod marką Hager, a ich jedynym przedstawicielem na rynku polskim jest Hager Polo Sp. z o.o.

Jednocześnie informujemy, iż firma Electraplan SMT sp. z o.o. z siedzibą w Piasecznie, nie jest częścią Hager Group,

a oferowane przez nią produkty nie są produktami marki Electraplan Solutions.

Jako firma rodzinna, przez lata stale rozwijaliśmy się i wyrośliśmy na grupę mającą w swych szeregach silne marki.

Każda z nich jest jedną z najlepszych w swojej dziedzinie i ucieleśnia odwagę, ukierunkowanie na klienta oraz innowacyjnego

ducha, który wyróżnia i charakteryzuje Grupę Hager, od ponad 60 lat.

Z poważaniem

Hager Polo sp. z o.o.

Fachowy Elektryk

7

kable

i przewody

Kable światłowodowe ognioodporne

w Systemach Ochrony Przeciwpożarowej

PROMOCJA

Technokabel S.A. jest producentem kabli do instalacji ppoż od ponad 20 lat. Jako pierwsza w Polsce

firma z początkiem XXI stulecia Technokabel wprowadził na rynek krajowy swoje pierwsze kable

cechujące się zwiększoną odpornością na działanie ognia. Bardzo szybko okazało się, że takie kable

są niezbędne dla zachowania zwiększonego bezpieczeństwa pożarowego w licznych nowo powstających

obiektach i budowlach przeznaczonych dla szeroko rozumianej użyteczności publicznej.

W ciągu minionych 20-stu lat oferta produkcyjna

Technokabla została znacznie poszerzona

o całą gamę rodzajów kabli i przewodów,

które z powodzeniem są stosowane

w miejscach gdzie jest wymagane najwyższe

bezpieczeństwo pożarowe.

Wszystkie produkowane przez Technokabel

S.A. kable i przewody z przeznaczeniem do instalacji

przeciwpożarowych posiadają odpowiednie

krajowe certyfikaty i świadectwa dopuszczenia

wydane przez CNBOP-PIB.

Zostały przebadane w akredytowanych laboratoriach

wg normy DIN 4102-12 i spełniają

swoje funkcje w warunkach pożaru. Liczne

badania przeprowadzone z wieloma systemami

zamocowań kablowych produkowanych

przez renomowane światowe firmy takie

jak BAKS, OBO BETTERMANN, PUK,

NIEDAX i inne pozwalają naszym klientom

realizować najbezpieczniejsze instalacje

w budynkach wysokościowych, metrze lub

tunelach.

Szczególną grupę wyrobów bezpieczeństwa

pożarowego stanowią kable instalacyjne,

które współpracują z systemami sygnalizacji

pożarowej i muszą spełniać funkcje

przesyłu sygnałów alarmowych.

Doskonalenie systemów

ochrony przeciwpożarowej

Systemy ochrony przeciwpożarowej to zbiór

kompatybilnych elementów (czujników,

przetworników, kamer, sterowników…),

które tworząc wspólnie instalację o określonej

konfiguracji, są w stanie wykrywać

pożar, inicjować alarm lub też wykonywać

inne działania zmierzające do zmniejszenia

skutków pożaru. Podstawowym zadaniem

Fot. 1.

Przykład centrali systemu sygnalizacji pożaru.

tych systemów jest szybkie i bezbłędne wykrycie

powstającego pożaru, zanim się on

rozwinie i osiągnie rozmiary trudne do opanowania.

Co ważne system ten ma funkcjonować

także jak najdłużej w czasie trwania

pożaru, dopóki nie ulegnie degradacji, a także

przesyłany sygnał alarmowy powinien

być do końca czytelny i zrozumiały, a więc

niepodatny na zakłócenia.

System ochrony przeciwpożarowej jest

jednym z podstawowych systemów bezpieczeństwa

w obiektach budowlanych.

Doskonalenie i dostosowywanie systemu

bezpieczeństwa pożarowego odbywa się

we wszystkich obszarach działań w ramach

ochrony przeciwpożarowej. Aktualne wyzwania,

potrzeby i zagrożenia dla bezpieczeństwa

pożarowego skutkują koniecznością

poszukiwania i wdrażania nowych,

różnorodnych rozwiązań z zakresu ochrony

przeciwpożarowej. Te nowe rozwiązania

są niezbędne dla zwiększenia skuteczności

i doskonalenia ochrony przeciwpożarowej.

Technologie światłowodowe dostarczają

Fot. 2.

Kabel światłowodowy TECHNOFLAME FOC-2-SLT-HFFR PH120/E30-E60.

8 Fachowy Elektryk

kable

i przewody

Fot. 3.

Schemat ideowy stanowiska do pomiaru tłumienności światłowodów w kablu TECHNOFLAME FOC-2-SLT-HFFR PH120/E30-E60

podczas próby palności wg DIN 4102-12.

nowych inspiracji dla projektantów systemów

ppoż. Dostępność konwerterów

światłowodowych sprawia, że pojawia się

zapotrzebowanie na ognioodporne kable

światłowodowe do zastosowania w np. w systemach

DSO (Dźwiękowe Systemy Ostrzegawcze).

Dlaczego kabel światłowodowy

w systemach ochrony przeciwpożarowej

W instalacjach obiektów budowlanych

oprócz tradycyjnych kabli i przewodów

stosowanych do zasilania w energię elektryczną

są stosowane przewody sterownicze

oraz telekomunikacyjne do współpracy

z urządzeniami telekomunikacyjnymi do realizacji

transmisji danych, przesyłu sygnałów

częstotliwości radiowej i wizyjnych oraz

funkcji sygnalizacyjnych i sterowniczych.

Te wszystkie kable i przewody są przedmiotem

założeń technicznych, a następnie

projektu, który przedstawia konkretne

rozwiązania systemu ppoż. w tym

schematy tras układania kabli i przewodów

z uwzględnieniem odpowiednich

przepisów i norm oraz cech architektonicznych

obiektów.

W szczególności pojawia się tu problem kompatybilności

elektromagnetycznej. Każdy przewód

przewodzący prąd elektryczny wytwarza

w swoim otoczeniu pole elektromagnetyczne,

które jest źródłem zakłóceń dla sygnałów

prowadzonych w sąsiednich kablach i przewodach.

Istotne jest, żeby przesyłany sygnał

alarmowy był w warunkach pożaru czytelny

i zrozumiały, a więc niepodatny na zakłócenia.

Szczególnie duże poziomy zakłóceń pojawiają

się podczas zwarć w obwodach elektrycznych,

co zdarza się nader często w okolicznościach

pożaru. Widmo zakłóceń elektromagnetycznych

jest bardzo szerokie od niskich częstotliwości

(m.cz.) do bardzo wysokich (w.cz. – rząd

MHz –megaherców – 106), które są charakterystyczne

np. dla sygnałów wizyjnych.

Aby zapobiec zakłóceniom w kablach instalacyjnych

są stosowane ekrany znacznie

ograniczające zakłócenia dochodzące

z zewnątrz, a także ograniczające rozsiewanie

własnych zakłóceń kabla. Jednak nawet

najlepsze ekranowanie kabla nie zapewni

pełnej ochrony przed zakłóceniami występu-

Fot. 4. Zmiany tłumienności światłowodów w kablu TECHNOFLAME FOC-2-SLT-HFFR PH120/E30-E60 podczas próby palności wg DIN 4102-12.

Fachowy Elektryk

9

kable

i przewody

Fot. 5.

Schemat ideowy stanowiska do pomiaru tłumienności światłowodów w kablu TECHNOFLAME FOC-2-SLT-HFFR PH120/E30-E60 podczas

próby palności wg PN EN 50200.

jącymi w całym szerokim zakresie częstotliwości

zakłócających.

Inaczej jest w przypadku kabla światłowodowego.

Sygnał optyczny prowadzony

światłowodem jest całkowicie w 100%

odporny na wszelkie zakłócenia elektromagnetyczne.

Fale optyczne prowadzone

w światłowodzie wielomodowym mają długość

1300 nm i 850 nm, co odpowiada częstotliwościom

z zakresu THz (teraherców

– 1012 i większym). Jest to obszar podczerwieni

– promieniowania elektromagnetycznego

z poza zakresu światła widzialnego.

Kabel światłowodowy jest zasadniczo dielektryczny,

bez elementów metalowych,

a więc nie ma obawy, że zaindukują się

w nim napięcia powodujące przepływ pasożytniczych

prądów, które mogą uszkadzać

elementy osłaniające światłowody.

Dodatkowo bardzo małe tłumienie sygnałów

przesyłanych włóknami światłowodowymi

sprawia, że odległości pomiędzy

urządzeniami systemu mogą być duże

– znacznie większe w porównaniu z połączeniami

realizowanymi za pomocą kabli

miedzianych.

Nowe kable światłowodowe

produkcji Technokabel S.A.

do systemów ochrony przeciwpożarowej

Wychodząc naprzeciw pojawiającemu

się zapotrzebowaniu rynkowemu firma

Technokabel S.A. znowu jako pierwsza

Tabela.

Budowa kabla światłowodowego ognioodpornego.

Liczba włókien Średnica tuby [mm] Średnica zewnętrzna kabla {mm] Masa kabla [kg/km]

do 6 2,5 ± 0,5 7,8 ± 0,5 80

Tabela.

Charakterystyka i parametry użytkowe.

Tłumienność jednostkowa, maks.

dla 850 nm

dla 1300 nm

Średnica rdzenia

Średnica płaszcza

Średnica pokrycia pierwotnego

≤ 2,3 dB/km

≤ 0.5 dB/km

50 μm

125 μm

250 μm

Korozyjność wydziel. gazów

pH, około

konduktywność, około

Gęstość dymu

przepuszczalność światła, min.

PN-EN 60754-1/-2,

IEC 60754-1/-2

6.8

0.4 µS/mm

PN-EN 61034-2,

80%

Zakres temperatur pracy:

podczas pracy

podczas układania

od - 30 do + 70°C

od - 5 do + 50°C

Palność kabla

Próby Palności

nie rozprzestrzeniający płomienia

o zmniejszonej palności

PN-EN 60332-1-2, IEC 60332-1-2

Minimalny promień gięcia:

statyczny

dynamiczny

Maksymalna siła naprężająca:

podczas pracy

podczas układania

Odporność na zgniatanie:

długotrwałe

krótkotrwałe

10 x średnica kabla

15 x średnica kabla

1500 N

2000 N

2000 N

5000 N

Podtrzymanie funkcji wg PN-EN 50582 *):

do 60 min (E30-E60)

P60-R

PS 60

PH120

Wykonanie wg normy

Reakcja na ogień

(PN-EN 13501-6)

DIN 4102-12

CSN 73 0895

STN 92 0205

PN-EN 50200 + Załącznik E

CNBOP-PIB-KOT-2020/0196-3701 wyd.1,

WT-TK-51

Cca-s1a,d0,a1

10 Fachowy Elektryk

kable

i przewody

Fot. 6. Zmiany tłumienności światłowodów w kablu TECHNOFLAME FOC-2-SLT-HFFR PH120/E30-E60 podczas próby palności wg PN EN 50200.

w Polsce zaprojektowała i po uzyskaniu

niezbędnych certyfikacji oraz dopuszczeń

wdrożyła do produkcji nowy, ognioodporny,

całkowicie dielektryczny kabel światłowodowy

dedykowany do instalacji ppoż.

Kabel jest w 100% odporny na zakłócenia,

a tym samym nadaje się do układania w bezpośrednim

sąsiedztwie kabli energetycznych,

co pozwala projektantom tras kablowych

na zaoszczędzenie miejsca w tunelach. Poza

tym ma małą średnicę i jest giętki, co zapewnia

łatwość jego instalacji i układania.

Funkcjonalność kabla światłowodowego

i zastosowanie

TECHNOFLAME FOC-2-SLT-HFFR

PH120/E30-E60 to ognioodporny i wodoodporny

kabel światłowodowy z jedną centralną

luźną tubą (do 6 włókien w tubie),

przeznaczony do stosowania jako element

następujących instalacji:

a) systemy sygnalizacji pożarowej

b) systemy kontroli rozprzestrzeniania

dymu i ognia

c) stałe urządzenia gaśnicze

d) dźwiękowe systemy ostrzegawcze

e) monitorowania, współpracy i integrowania

systemów przeciwpożarowych.

Kabel może być stosowany w pomieszczeniach

chronionych stałymi wodnymi urządzeniami

gaśniczymi (SUG).

Kabel może być układany wraz z kablami

słaboprądowymi i telekomunikacyjnymi.

Kabel jest wykonany z materiałów całkowicie

bezhalogenowych, czyli nadaje się do

stosowania tam, gdzie wymagane jest wysokie

bezpieczeństwo na wypadek pożaru.

Kabel jest trudnopalny, jego emisja dymu

w ogniu jest niska, a uwalniane gazy nie powodują

korozji.

Zastosowane w kablu wzmocnienie z wodoblokujacego

włókna szklanego zapewnia

potrzebną wytrzymałość podczas instalacji,

ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi

oraz atakami gryzoni w czasie eksploatacji.

Luźna tuba wypełniona żelem tiksotropowym

zapobiega przedostawaniu się wody

do włókien światłowodowych i penetracji

wilgoci wzdłuż kabla.

Kabel jest uniwersalny i może być stosowany

w instalacjach wewnętrznych i zewnętrznych

oraz w tunelach.

Badania odporności ogniowej kabla

TECHNOFLAME FOC-2-SLT-HFFR

PH120/E30-E60 i certyfikat CNBOP-

PIB potwierdzający właściwości

użytkowe

Kabel został poddany koniecznym badaniom

zachowania funkcji podczas palenia

oraz reakcji na działanie ognia w celu określenia

jego charakterystyki i kwalifikacji

właściwości użytkowych.

Podczas spalania kabla światłowodowego

w komorze badane były zmiany tłumienności

w poszczególnych włóknach w funkcji czasu

i temperatury. W tym celu na zamówienie Technokabel

S.A. zostały opracowane przez Laboratorium

Badań Urządzeń Telekomunikacyjnych

Instytutu Łączności specjalne stanowiska

pomiarowe, które wykorzystano do badań

wg norm DIN 4102-12 i PN EN 50582 oraz

PN-EN 50200 i PN-EN 50582.

Właściwości użytkowe kabla zostały

potwierdzone pozytywną oceną przez

CENTRUM NAUKOWO-BADAWCZE

OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

– PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAW-

CZY oraz wydaniem Krajowego Certyfikatu

Stałości Właściwości Użytkowych

063-UWB-0253 oraz Świadectwa Dopuszczenia

o nr 3990/2020 do stosowania w budownictwie,

dostępnych na naszej stronie

internetowej www.technokabel.com.pl

Zakończenie

Ognioodporne kable światłowodowe zastosowane

w systemach przeciwpożarowych

wnoszą nową jakość do krajowego rynku kablowego

i przyczyniają się do poprawy bezpieczeństwa

pożarowego ludzi i obiektów.

Zespół projektantów i doradców z TECH-

NOKABEL S.A. zaprasza do współpracy

Projektantów i Instalatorów systemów przeciwpożarowych

i zachęca do stosowania

swoich wyrobów w innowacyjnych rozwiązaniach

instalacji przeciwpożarowych.

mgr Inż. Mariusz Kwiatkowski

mgr inż. Dariusz Ziółkowski

Fachowy Elektryk

11

obudowy

i rozdzielnice

Obudowy instalacyjne

Oferta rynkowa w zakresie obudów instalacyjnych jest bardzo bogata. Stąd też odpowiednie

rozwiązanie dobiera się ściśle pod kątem konkretnej aplikacji. Na etapie wyboru obudowy należy

więc wziąć pod uwagę, między innymi, materiał wykonania, stopień ochrony IP, wymiary oraz

sposób wprowadzenia kabli do wnętrza.

W nowoczesnych obudowach stawia

się na szereg rozwiązań poprawiających

montaż. Przede wszystkim trzeba mieć

na uwadze specjalne śruby pokrywy. Niektóre

z nich są wykonane ze stali nierdzewnej

i mają konstrukcję umożliwiającą

szybkie zamknięcie lub otwarcie pokrywy

obudowy poprzez obrót tylko o 45° (w prawo

lub w lewo). Ważne są przy tym zawiesia

pokryw w postaci dodatkowych pasków

dostarczanych wraz z obudową. W efekcie

po zamontowaniu (zatrzaskowo) między

pokrywą a podstawą same utrzymują otwartą

pokrywę obudowy. Pozwala to zachować

wolne ręce, co szczególnie sprawdzi się

podczas prac prowadzonych na wysokości.

Trzeba mieć na uwadze funkcjonalną formę

obudów. Chodzi tutaj przede wszystkim

o odpowiedni kształt samej pokrywy,

na której może być zamontowana np. klawiatura

membranowa lub naklejka. Rant

o odpowiedniej konstrukcji oddziela wyraźnie

część roboczą od obrysu pokrywy, co

ułatwia montaż. Oprócz tego utrudnione jest

odklejanie przyklejonych elementów podczas

eksploatacji.

Przydatne rozwiązanie stanowią uniwersalne

przetłoczenia dla dławnic metrycznych

umieszczone najczęściej na ściance tylnej

i bocznej. Dzięki nim po wybiciu powstaje

otwór umożliwiający szybki montaż metrycznej

dławnicy kablowej bez konieczności

wiercenia, czyli stosunkowo szybko

i już w miejscu instalacji, a nie na warsztacie.

Jeden punkt pozwala wybić od 1-do

2 otworów.

Obudowy i puszki o dobrej jakości wytwarza

się z jednolitych materiałów nie zawierających

PVC (polichlorek winylu). Ponadto

materiały te są bezhalogenowe i nie

mają w składzie metali ciężkich i silikonu.

Wszystko to przekłada się na bezpieczeństwo

użytkowania zwłaszcza w odniesieniu

do wydzielania się gazów trujących.

Oferta rynkowa w zakresie obudów jest bardzo

bogata. Są to, między innymi, obudowy

dwuczęściowe, z panelami bocznymi, a także

modułowe na szynę DIN. Obudowy modułowe

przeznaczone do montażu na szynie

DIN bardzo często wytwarza się z polistyrenu

oraz materiału typu ABS i ABS V0 (samogasnący).

W razie potrzeby można nabyć

obudowy z filtrami transparentnymi w kolorze

czerwonym zamiast panelu górnego.

Fot. KRADEX

Fot. SPELSBERG

Fot. 1.

Obudowa modułowa na szynę DIN.

Fot. 2.

Wybijanie przetłoczeń.

12 Fachowy Elektryk

obudowy

i rozdzielnice

Specjalne obudowy są również przeznaczone

do zasilaczy i do montażu

na ścianę. Z kolei obudowy hermetyczne

sprawdzą się w aplikacjach narażonych

na działanie czynników zewnętrznych.

Obudowy mogą mieć również wylewane

uszczelki. Materiałem wykonania bardzo

często jest poliwęglan. Oprócz tego obudowy

mogą mieć miejsce pod wyświetlacz.

Specjalne obudowy są przeznaczone

do urządzeń zdalnego sterowania oraz

pozwalają na montaż baterii.

Fot. SPELSBERG

Obudowy instalacyjne – przegląd

Dużym uznaniem cieszą się skrzynki symetryczne

z pokrywą, która jest samozatrzaskująca.

Obudowy tego typu można

instalować w dowolnej pozycji. Odpowiednie

rozwiązanie dobiera się w zależności

od ilości wpustów oraz średnicy

wprowadzanych kabli. Niejednokrotnie

zastosowanie znajdują wpusty elastyczne.

Oprócz tego wpusty mogą być zakończone

gwintem. Nabyć można również

wersje puszek z wytłoczonymi osłabieniami

pod kable, przez co otwory wycina

się nożem lub mogą być bezpośrednio

przebite kablem przy użyciu dostarczonej

końcówki wlotowej.

Trzeba mieć również na uwadze obudowy

przeznaczone do instalacji podziemnych.

Istotną rolę odgrywają w nich odpowiednie

rozwiązania, które zapewniają skuteczną

ochronę przed wilgocią.

Fot. 3.

Zawiesia pokrywy w obudowie TG.

Fot. KRADEX

Fot. 4.

Obudowa na szynę DIN z filtrami transparentnymi w kolorze czerwonym zamiast białego

panelu górnego.

Obudowy można szybko zamontować zarówno

na ścianie jak i na korytach kablowych.

Stąd też ważne są odpowiednio

dobrane elementy mocujące. W wielu obudowach

przewidziano konstrukcję gdzie

pokrywy nakłada się bez konieczności użycia

dodatkowych narzędzi. Ważna jest odpowiednia

ilość miejsca we wnętrzu. Przy

połączeniu przewodów mogą być użyte

szybkozłączki lub zaciski śrubowe.

O odporności obudowy na działanie

czynników zewnętrznych decyduje m. in.

stopień ochrony IP. Oprócz tego na etapie

wyboru odpowiedniego rozwiązania trzeba

wziąć pod uwagę materiał wykonania,

wymiary oraz średnicę otworu przeznaczonego

na ewentualny dławik. Ważna

jest ilość oraz rodzaj wpustów na przewodu,

sposób montażu puszki i połączenia

przewodów oraz pojemność wnętrza.

Fachowy Elektryk

13

obudowy

i rozdzielnice

Fot. KRADEX

Fot. 5.

Obudowa na szynę DIN z maskownicami do różnych zastosowań (na zdjęciu maskownica

pod zaślepki).

Obudowy zewnętrzne

Specjalne puszki nabyć można pod kątem

wyjątkowo trudnych warunków pracy.

Chodzi tutaj przede wszystkim o miejsca

montażu znajdujące się na zewnątrz budynków.

Ważna jest przy tym odporność

na działanie promieniowania UV. Ponadto

dobrane materiały muszą być odporne

na działanie wysokich temperatur oraz dużej

wilgotności powietrza. Szereg rozwiązań

oferuje się do aplikacji pracujących

w miejscach narażonych na wystąpienie

mieszaniny wybuchowej oraz substancji

agresywnych. W takich aplikacjach istotną

rolę odgrywa stopień ochrony IP oraz

odpowiednia klasa izolacji.

Materiałem wykonania takich obudów

najczęściej jest poliwęglan wzmocniony

włóknem szklanym. Pokrywy również

wytwarza się z poliwęglanu a uszczelki

mogą być wykonane z elastomeru. W zależności

od wersji śruby są metalowe lub

poliamidowe.

Jednak obudowy stosowane na zewnątrz

pomieszczeń określa również szereg

innych parametrów. Chodzi tu między innymi

o wytrzymałość udarową, rodzaj ochrony,

palność, a także znamionowe napięcie

izolacji AC (np. 1000 V), znamionowe

napięcie izolacji DC (np. 1500 V), temperaturę

otoczenia (minimalną/maksymalną).

W zakresie temperatury podaje się również

temperaturę otoczenia działającą przez

24 godziny (np. 60°C), a także maksymalną

względną wilgotność powietrza w temp.

25°C działającą przez krótki czas (np. 95%).

Ważna jest również maksymalna względna

wilgotność powietrza w temp. 40°C

(np. 50%).

Obudowy mogą być zalane specjalną

masą, która zwiększa ich szczelność.

Tym sposobem poprawia się poziom bezpieczeństwa

połączenia elektrycznego.

Takie rozwiązania są szczególnie ważne

w miejscach gdzie występują wibracje,

wstrząsy oraz wilgoć. Aplikowanie substancji

odbywa się przy użyciu typowego

pistoletu budowlanego. Masa tego typu

cechuje się wysokim stopniem ochrony,

wynoszącym IP68. Podkreśla się również

napięcie znamionowe osiągające 400 V.

Nie mniej istotna pozostaje odpowiednia

wytrzymałość na przebicie elektryczne.

Zakres temperatury pracy substancji jest

szeroki i mieści się pomiędzy -40 a 90°C.

Ze względu na to, że masę stosuje się

w miejscach narażonych na wilgoć, typowe

miejsca użycia stanowią np. pompownie

wody. Substancja ma konsystencją

miękką i elastyczną.

Wyposażenie dodatkowe obudów

Jako wyposażenie dodatkowe obudów zastosowanie

znajdują płyty montażowe,

które również dostępne są jako wersje wykonane

z materiału izolacyjnego. Płyty

przykręca się na podłożu śrubami mocującymi.

W niektórych wersjach jest możliwy

montaż na różnej wysokości obudowy przy

użyciu uchwytu montażowego.

Wyposażeniem dodatkowym może być

również zestaw łączników wykonanych

z tworzywa sztucznego przeznaczonych

do mocowania zewnętrznego pod kątem

0°, 45° lub 90°. Warto również wspomnieć

o obejmach montażowych, płytach

wzorniczych i przegrodach. Przydadzą się

także frezy do otworów do wiertarek ręcznych

i słupowych. Konstrukcja narzędzi

tego typu bazuje na płytkach skrawających

wykonanych z hartowanego metalu

dla dużej mocy skrawania, z nawiertakiem

(wymiennym) i sprężyną wyrzutową. Wyposażenie

do obudów to także dławnice

kablowe oraz osłony przed dotknięciem.

Obudowy przemysłowe

Dzięki specjalnym obudowom można

montować urządzenia sterowania i dystrybucji

energii elektrycznej na potrzeby

instalacji przemysłowych. Odpowiednie

rozwiązania są dobierane z uwzględnieniem

stopnia rozbudowy instalacji

oraz miejsca zabudowy. W oferowanych

na rynku obudowach stawia się na dużą

elastyczność zwłaszcza w odniesieniu

do wprowadzania kabli. Ważna jest przy

tym możliwość szybkiej zmiany zawiasów

bez konieczności wykonywania obróbki

mechanicznej. Warto wspomnieć

Fot. SPELSBERG

Fot. 6.

Funkcjonalna pokrywa w obudowie TG.

14 Fachowy Elektryk

obudowy

i rozdzielnice

Fot. 7.

Fot. SPELSBERG

Zamknięcie quick-lock w obudowie TG.

o listwach z otworami montażowymi

w drzwiach, co pozwala szybko mocować

mostki montażowe, wsporniki węży

kabli i osłon.

Przydatne rozwiązanie stanowią pojedyncze

obudowy z dwoma zintegrowanymi

płaszczyznami montażowymi. W takiej

konstrukcji dach i boki z wyprofilowaną

ramą tworzą całość. Trzeba mieć na uwadze

bezstopniową regulację płyt montażowych,

dzięki kilku płaszczyznom montażowym

w obudowie.

Ekranowane i ocynkowane

Specjalne obudowy oferuje się do aplikacji

wymagających ekranowania. W rozwiązaniach

tego typu ważna jest specjalna

powłoka przewodząca chroniąca przed

zakłóceniami, które mogą być skutkiem

emisji oraz promieniowania wykorzystującego

elektryczne pole przemienne.

W zależności od potrzeb instalacyjnych

obudowy tego typu dobiera się również

jako osprzętowo-rozgałęźne. Istotną rolę

odgrywa pokrywa z przewodem, który

pozwala wykonać połączenie elektryczne

z obwodem odprowadzającym zakłócenie.

Nabyć można również wersje ogniotrwałe

a w wielu instalacjach przemysłowych

wykorzystywane są ekranowane

skrzynki łączeniowe.

Z kolei na potrzeby łączenia sygnałowych

obwodów przeciwpożarowych zastosowanie

znajdują obudowy wykonane z blachy

ocynkowanej. W wielu wersjach przewiduje

się kostki ceramiczne. Nie mniej

ważny jest również bezpiecznik przeciążeniowy

jednorazowego zadziałania.

Linie sygnałowe podłącza się do osobnych

zacisków. Montaż typowej puszki

bazuje na dwóch otworach. Przydać

może się również przelotowy prosty sposób

prowadzenia linii sygnalizacyjnej.

Obudowy dobrej jakości mają wysoki poziom

odporności i są trwałe. W zależności

od wersji różne są stopnie ochrony IP.

Ponadto obudowy uzupełnia się m. in. szynami

montażowymi, złączami i oznacznikami

czy dławnicami kablowymi.

•

REKLAMA

Puszki elektroinstalacyjne

w wykonaniu

przeciwpożarowym

90 MIN

w razie pożaru zachowują funkcjonalność

ponad 90 minut

gwarantują stopień ochrony IP 66, dzięki czemu

mogą być również stosowane w pomieszczeniach

o podwyższonej wilgotności

do stosowania w instalacjach zasilających

i transmisji danych, różne rozmiary zacisków

opakowanie zawiera ceramiczną listwę

zaciskową i odpowiedni materiał mocujący

BEZHALOGENOWE

www.kopos.pl

Fachowy Elektryk

15

obudowy

i rozdzielnice

Nowe szafki GEOS-S od firmy Spelsberg

Rodzina obudów GEOS została rozszerzona ostatnio o szafki GEOS-S, które wpisują się doskonale

w potrzeby rynku oraz naszych Klientów. Wykonane z bardzo wytrzymałego poliwęglanu

(tylko taki materiał jest tu dostępny) zapewniają wysoką wytrzymałość mechaniczną, odporność

na czynniki chemiczne oraz na promieniowanie UV.

PROMOCJA

Cała rodzina GEOS została zaprojektowana

do zastosowań ekstremalnych z uwzględnieniem

aplikacji zewnętrznych narażonych

na wpływy czynników atmosferycznych

oraz wilgoci. Szafki GEOS-S posiadają

zawsze gładkie boki, a drzwi są dostępne

w wersji szarej lub przeźroczystej.

GEOS-S przykładowe zastosowanie

• Gospodarka wodna

• Energia odnawialna

• Monitoring i technologia dostępu

• Rolnicze budynki inwentarskie

• Inżynieria ruchu

• Systemy sterowania

• E-mobilność/infrastruktura

GEOS-S zalety

• Dostęp do przestrzeni wewnętrznej za

standardowym systemem zamykania

(3 mm – klucz dwubitowy)

• Opcjonalne alternatywne wkładki blokujące

dostępne jako akcesoria

• Solidne drzwi osadzone na ramie o szerokim

kącie otwarcia

• Drzwi są sztywno zamontowane na obudowie

• Brak ograniczeń dotyczących montażu

wyposażenia wewnętrznego

• System blokowania: blokada krzywki

lub dźwignia obrotowa

• Zoptymalizowane pod kątem stosowania

np. z aparatami nadrzwiowymi,

oświetleniem wewnętrznym LED, czy

zaciskami kablowymi

GEOS-S wymiary

• 300x300x180 mm, 300x300x220 mm

• 300x400x180 mm, 300x400x220 mm

• 400x300x180 mm, 400x300x220 mm

• 400x500x220 mm

• 500x400x220 mm

16 Fachowy Elektryk

obudowy

i rozdzielnice

Fot. PIXABAY

Sprzęt chroniony jeszcze lepiej

Drzwi obudowy nowych szaf GEOS-S firmy

Spelsberg są dostępne w kolorze szarym

lub przezroczystym, co umożliwia np. odczyt

wyświetlaczy, a urządzenia sterujące

i sygnalizacyjne pozostają chronione bez

wpływu na właściwości techniczne. Dzięki

dużemu kątowi otwarcia (ponad 180°)

drzwi zapewniają nieograniczoną pracę

na otwartej obudowie i dobrą obsługę.

• System blokowania rygla obrotowego

lub dźwigni obrotowej

• Zoptymalizowane pod kątem stosowania

zewnętrznego

• Brak ograniczeń podczas instalowania

elementów wewnętrznych

• Drzwi są stabilnie prowadzone przez

pasujące ramki

Nowe akcesoria

– od ochrony przed dotykiem

po ogranicznik drzwi

Szafy sterujące serii GEOS można wyposażyć

w szereg akcesoriów i są tu dostępne

np.: płyty montażowe, płyty czołowe uchylne,

standardowe szyny oraz ramy nośne

i maskownice do instalacji modułowych

urządzeń zabezpieczających lub sygnalizacyjnych.

Jeśli obudowa ma zostać funkcjonalnie

podzielona, są do tego odpowiednie

przegrody.

• Ochrona przed przypadkowym kontaktem:

montaż bez użycia narzędzi i zabezpieczenie

przed manipulacją

• Rama + drzwi jako spójny zestaw

• Zamek drzwi zapobiega trzaskaniu przy

dwóch stałych położeniach

• Przełącznik kontaktowy drzwi jest zintegrowany

z ramą i może być używany

do zdalnej komunikacji

• Oświetlenie wewnętrzne LED jest zintegrowane

z ramą, aby oświetlić pomieszczenie

instalacyjne

Unikatowy system uszczelniający „Drain

Protect” powoduje, że wilgoć taka jak

deszcz lub śnieg są odprowadzane do tyłu

przez szeroką pokrywę i kanał drenażowy

wzdłuż boków.

Wysoki stopień ochrony IP66/IP67 gwarantuje

optymalną ochronę przed większością

wpływów środowiskowych, a także deszczu,

chłodu i gorąca. Również w trudnych

warunkach spowodowanych agresywną atmosferą,

olejami, smarami i obciążeniami

mechanicznymi można polegać na rodzinie

GEOS, a certyfikaty dla najbardziej zróżnicowanych

obszarów zapewniają użytkownikowi

poczucie bezpieczeństwa przez cały

czas eksploatacji.

Przy zastosowaniach zewnętrznych przy

skrajnie niekorzystnych warunkach atmosferycznych

może pojawić się problem

z kondensacją pary wodnej wewnątrz, dlatego

istnieje możliwość wyposażenia szafek

GEOS-S w zestaw do cyrkulacji powietrza

BEL Air 40 (IP65).

GEOS konfigurator na

https://configurator.spelsberg.com

Aplikacja umożliwia planowanie i wyposażenie

pustych obudów – można umieścić

akcesoria w pustych obudowach GEOS oraz

nowych szafach sterowniczych GEOS-S

i połączyć je tworząc indywidualne rozwiązanie.

Więcej informacji na www.spelsberg.pl

Robert Marzec

Fachowy Elektryk

17

bezpieczeństwo

przeciwporażeniowe

Płaskie połączenia masy i wyrównawcze

Wraz z ciągłym wzrostem ilości elektronicznych urządzeń elektrycznych i elementów nieliniowych

w przemyśle oraz w obszarze komercyjnym i mieszkalnym narasta problem zjawisk pasożytniczych

wynikających z oddziaływania wyższych harmonicznych prądu i napięcia.

PROMOCJA

W wielu obiektach tradycyjne pojęcia związane

z dobrą praktyka techniczną, czy też inżynierską

straciły na wartości. Do najbardziej

„bolesnych” (w praktyce i przenośni) w tej

kwestii należą:

• Przewód neutralny (N) nie powinien być

traktowany jako bezpieczny w sensie

akceptowalnego napięcia dotykowego.

Wynika to z faktu, iż często płyną przez

niego znaczące prądy, nawet w obwodach

trójfazowych, a w konsekwencji

pojawia się w nim napięcie o wartości

niebezpiecznej.

• Przewód uziemiający (PE) przenosi

niekiedy znaczne prądy pasożytnicze

w sytuacji normalnej, bezawaryjnej pracy

układu. W nim również coraz częściej

spotykamy napięcia niebezpieczne.

Wszystkie wspomniane powyżej fakty

i zjawiska wymagają zmiany podejścia

do prowadzenia pomiarów ochrony przed

porażeniem, stosowania środków ochrony

podstawowej i dodatkowej oraz dostosowanie

się do faktu, iż przebiegi elektryczne

coraz częściej mają wysokie częstotliwości.

Nawet prądy i napięcia stałe zawierają znaczące

pulsacje o wyższych częstotliwościach

lub nawet są w praktyce ciągami prostokątnych

impulsów wyższych częstotliwości

o zmiennym współczynniku wypełnienia,

które dopiero po poddaniu filtracji można

uważać w przybliżeniu za stałe w czasie.

Zjawiska będące wynikiem wyższych częstotliwości

napięcia i prądu muszą być brane

pod uwagę w systemach elektrycznych

z dwóch zasadniczych powodów:

• ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym

• kompatybilności elektromagnetycznej

urządzeń elektrycznych.

Na szczęście środki służące do redukcji skutków

w obu powyższych obszarach są podobne.

Jednym z głównych środków ochrony we

współczesnych systemach nieliniowych

(obarczonych wyższymi harmonicznymi) są

skuteczne połączenia masy i wyrównawcze.

Skuteczność w tym przypadku zapewniona

jest przede wszystkim za pomocą trzech parametrów:

• właściwego rozmieszczenia połączeń,

• właściwej ich długości oraz przekroju

(rezystancja),

• właściwego ich kształtu (samego połączenia

oraz styku z elementami łączonymi

– indukcyjność).

Wiedza o wadze powyższych parametrów jest

znana od dość dawna. Producenci przekształtników

i/lub ich wyposażenia dodatkowego

od dawna zwracali uwagę na fakt, iż połączenia

wyrównawcze powinny być realizowane płaskimi

wstęgami plecionymi, a nie przewodami

o przekroju okrągłym. Powinny też być jak najkrótsze.

Świadczą o tym liczne zapisy i szkice

w instrukcjach obsługi urządzeń. W większości

były one wykonywane z myślą o kompatybilności

elektromagnetycznej, lecz obecnie skala

zjawisk tak wzrosła, że znaczący stał się też

aspekt bezpieczeństwa porażeniowego. Wiedza

dotycząca ochrony przed porażeniem dla prądu

a)

b)

Fot. 1. Sposoby realizacji połączeń wyrównawczych przy przejściu izolacyjnych barier pożarowych (wg. PN-EN 60204-1);

a) – niezgodne; b) – zalecane.

18 Fachowy Elektryk

bezpieczeństwo

przeciwporażeniowe

a)

b)

c)

Fot. 2.

Fot. 3.

Fot. 4.

Sposoby łączenia litych koryt kablowych (wg. PN-EN 60204-1). a) niezgodne, b) zgodne, c) zalecane

Połączenia drzwi szaf sterownic i rozdzielnic.

Przykłady prawidłowych dławic silnikowych i taśm połączeniowych minimalizujących

impedancje przejścia dla wyższych harmonicznych, tak dobrze jak dla

prądu stałego i przemiennego 50 Hz.

stałego i przemiennego o częstotliwości 50 Hz

stała się już niewystarczająca dla skutecznej

ochrony porażeniowej.

Obecnie uwaga środowiska inżynierskiego

na te zjawiska została dodatkowo zwrócona

przez nowe wydanie normy PN-EN 60204-

1:2018-12 „Bezpieczeństwo maszyn. Wyposażenie

elektryczne maszyn. Część 1: Wymagania

ogólne.” Norma ta poprzez powołania

w innych dokumentach ma duże znaczenia

również dla rozdzielnic i instalacji, to znaczy

znacznie szersze niż przy budowie maszyn

i ich zespołów (linii technologicznych).

W dodatku H normy omówiono szereg

aspektów podnoszonych powyżej, oraz pokazano

wiele przykładów współczesnych

dobrych praktyk.

Na rysunkach 1. i 2. pokazano zalecenia

normy, na rysunku 3. zalecenie producenta

systemu rozdzielczego, a na rysunku 4.

przykłady wysokiej jakości produktów, pozwalających

budować urządzenia i instalacje

spełniające wymagania.

mgr inż. Marek Trajdos

Konsultant ds. Technicznych

www.helukabel.pl

Fachowy Elektryk

19

NOWOŚĆ !

B

A

prowadzenie

instalacji

PROMOCJA

Nowy typoszereg kanałów

elektroinstalacyjnych MKI

Wychodząc naprzeciw różnorodnym potrzebom klientów, AKS Zielonka wprowadza na rynek

nowy typoszereg kanałów elektroinstalacyjnych MKI. Produkty nowej rodziny wyróżniają się nowym

typem zamknięcia. Kanały MKI dostępne są w szerokiej gamie rozmiarów: 10/10, 10/15,

15/15, 15/17, 11/20, 18/20, 15/25, 20/25, 25/25, 15/32, 20/35, 25/40 oraz 40/40.

Dzięki serii kanałów MKI klient otrzymuje

nowe możliwości prowadzenia

przewodów elektrycznych i teleinformatycznych.

Dotyczy to nie tylko kanałów

w nowych wymiarach (10/10, 10/15,

15/15, 20/25, 25/25), ale także kanałów

w wymiarach znanych z serii MKE

(15/17, 11/20, 18/20, 15/25, 15/32 oraz

25/40), w których ze względu na modyfikację

zamknięcia pokrywy kanału wygospodarowano

więcej miejsca dla wiązek

kablowych.

Klient będzie miał także wybór pomiędzy

nowym, szybszym i łatwiejszym podczas

montażu zamknięciem a zamknięciem

dotychczasowym, bezpieczniejszym ze

względu na utrudnioną możliwość otwarcia,

np. przez dzieci.

Nowe zamknięcie to także ważna zaleta

w przypadku mocowania kanałów do podłoża

za pomocą taśmy samoprzylepnej. Nawet

kilkukrotne otwarcie i zamknięcie kanału,

w przypadku konieczności uzupełnienia

bądź wprowadzenia jakiejkolwiek innej

zmiany w składzie przewodów znajdujących

się w kanale, nie powinno wpłynąć

na stabilność jego zamocowania.

Ofertę kanałów MKI w rozmiarach 15/17,

11/20, 18/20, 15/25, 15/32 oraz 25/40 uzupełnia

szereg dedykowanych akcesoriów

niezbędnych do wykonania pełnej zabudowy

instalacji. Dodatkowymi elementami

składowymi systemu w ofercie AKS Zielonka

są: narożniki wewnętrzne, zewnętrzne,

łączniki kątowe oraz zakończenia.

Dopasowane akcesoria podnoszą estetykę

i skracają czas montażu oraz obniżają jego

koszty.

www.aks-zielonka.pl

Fot. 1.

Fot. 2.

Fot. 3.

MKI 10 x10 cm

MKI 15 x15 cm

MKI 20 x20 cm

Fachowy Elektryk

21

instalacje

przeciwpożarowe

Polskie certyfikowane rozwiązanie

zasilania do systemów p-poż.

UZS-230V-1kW-1F

EVER Sp. z o.o. – doświadczony poznański producent, znany głównie z produkcji zasilaczy UPS,

rekomenduje specjalistyczny zasilacz UZS-230V-1kW-1F dedykowany do współpracy z napędami

bram stosowanymi w systemach kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła, zasilanymi z jednofazowej

sieci energetycznej ~230 V, o zapotrzebowaniu na moc nie większym niż 1 kVA / 1 kW.

PROMOCJA

Nowy produkt skonstruowany i wyprodukowany

w całości w Polsce wyróżnia się na tle

innych dostępnych na rynku niewielką powierzchnią

montażową (szer. 290 mm x wys.

500 mm), niską masą urządzenia (niecałe

24 kg), jak i możliwością instalacji na powierzchni

o niskiej nośności (warstwowe

płyty typu Sandwich oraz ściany kartonowo-gipsowe,

montaż w 4 do 10 punktach).

Dużym atutem rozwiązania jest pakiet akumulatorów

z gwarantowaną jakością, krótkim

czasem ładowania oraz ergonomiczną

wymianą. Rozwiązanie firmy EVER, jako

jedno z nielicznych rozwiązań w swojej

kategorii, uzyskało certyfikat stałości właściwości

użytkowych wg normy PN-EN

12101-10 wymagany ustawą o wyrobach

budowlanych oraz świadectwo dopuszczenia

CNBOP-PIB wymagane ustawą

o ochronie przeciwpożarowej.

Całkowicie polskie urządzenie przeznaczone

zostało do zasilania systemów napowietrzających

w systemach wentylacji

pożarowej, gdzie w przypadku systemów

pożarowej wentylacji mechanicznej,

brak zapewnienia dopływu świeżego

22 Fachowy Elektryk

instalacje

przeciwpożarowe

powietrza zwiększa ryzyko wystąpienia

dodatkowej szkody, nie tylko w trakcie

pożaru, ale również podczas przeprowadzania

testów urządzeń systemu oddymiania

lub fałszywego alarmu. Stworzenie

specjalistycznego zasilacza było

więc odpowiedzią na potrzeby Klientów

branży przemysłowej bardzo wrażliwej

na nieplanowane przestoje technologiczne

i doceniającej niezawodność wszystkich

elementów systemu.

W trakcie opracowania projektu zasilacza

UZS-230V-1kW-1F powstało wiele

założeń konstrukcyjnych mających być

udogodnieniem dla monterów oraz późniejszych

konserwatorów, ale głównym

wyzwaniem okazały się prace nad zaprojektowaniem

takiej baterii akumulatorów,

która odpowiadałaby najczęściej występującym

zastosowaniom, to jest przede

wszystkim utrzyma wymaganą niezawodnoś

w warunkach rzeczywistych, a zarazem

będzie akceptowalna pod względem

cenowym.

Obecnie na rynku dostępny jest szeroki asortyment

akumulatorów i towarzyszy temu

presja do stosowania zamienników. Doświadczenie

firmy EVER pokazuje, że spośród

asortymentu akumulatorów dostępnych

na rynku niełatwo jest znaleźć akumulatory,

które zachowują trwałość, tak jak określa to

producent akumulatora w karcie produktu.

Niemalże każdy z producentów zasilaczy

lub innych urządzeń wyposażonych w akumulator

stoi też przed dylematem, na ile należy

pozostawi wybór akumulatorów, a tym

samym odpowiedzialność za ten wybór, odbiorcy.

EVER, producent UZS-230V-1kW-

1F, mając powyższe na uwadze, zastosował

w swoim rozwiązaniu pakiet akumulatorów

z jakością przez siebie gwarantowaną (każda

sztuka jest poddawana szczegółowej,

wnikliwej laboratoryjnej kontroli jakości).

Akumulatory w zasilaczu są szybko ładowane,

a ich wymiana nie przysparza użytkownikowi

najmniejszego problemu.

Zasilacz UZS-230V-1kW-1F wprowadzany

został na rynek przez polskiego producenta

UPS-ów, firmę EVER, w 2019 r. i już w niecały

rok później zwyciężył konkurs na Produkt

Roku 2019 (w kategorii POPRAWA

BEZPIECZEŃSTWA), organizowany przez

Redakcję miesięcznika naukowo-technicznego

„Napędy i Sterowanie” pod patronatem

Katedry Automatyki i Inżynierii Biomedycznej

AGH.

Dodatkową nobilitacją dla urządzenia jest

uzyskanie certyfikatu stałości właściwości

użytkowych (nr 1438-CPR-0664) oraz

świadectwa dopuszczenia (nr 3741/2019)

wydanych przez Centrum Naukowo-Badawcze

Ochrony Przeciwpożarowej. Dokumenty

potwierdzają spełnienie wszystkich

obowiązkowych wymagań prawnych.

Z kolei, poparta prawie trzema dekadami

doświadczeń, rzetelność firmy EVER jest

gwarantem bezpieczeństwa, funkcjonalności

i komfortu użytkowego zasilacza.

Szczegółowe informacje o produkcie firmy

EVER dostępne są na stronie www.ever.eu/

zasilanie-ppoz

www.ever.eu

REKLAMA

Fachowy Elektryk

23

instalacje

fotowoltaiczne

Falowniki w instalacjach fotowoltaicznych

Fotowoltaika to termin kojarzony głównie z panelami fotowoltaicznymi, widywanymi coraz częściej

na dachach. Gdyby jednak zapytać specjalistów o najistotniejszy element w całej instalacji

fotowoltaicznej, z pewnością nie wskazaliby na ogniwa, ale na falowniki (zwane też inwerterami).

Choć stanowią one najtańszy element inwestycji, to warunkują jej prawidłowe działanie i pełnią

rolę swoistego mózgu.

Konieczność pojawienia się falowników

w instalacjach PV wymogły parametry prądu,

jaki wykorzystujemy w naszych domach.

Jak wiadomo moduły fotowoltaiczne

produkują prąd stały (DC), który doskonale

magazynuje się w akumulatorach, ale który

wymaga przetworzenia na prąd zmienny

AC (50 Hz) przed wpuszczeniem go do sieci

w budynku. Właśnie tu pojawiło się pole dla

falowników, które dziś spełniają kilka dodatkowych

funkcji, nie mniej ważnych od konwersji

prądu z DC na AC. Warto przy tym pamiętać,

że ich żywotność jest znacznie niższa

niż ma to miejsce w przypadku modułów solarnych

(średnio około 10 lat), zaś ich montaż

odbywa się równocześnie z montażem paneli

solarnych i ma z reguły miejsce w niewielkiej

od paneli odległości (im bliżej paneli tym lepiej

i zawsze w pozycji pionowej).

Na współczesne falowniki składają się,

w dużym uproszczeniu, takie kluczowe moduły

jak: układy wejściowe, układ śledzenia

MPPT, układ konwersji napięcia z DC na AC,

elektroniczny układ sterowania i komunikacji

oraz układ wyjściowy. Każdy z nich spełnia

swoje zadanie: układy wejściowe to nic

innego jak brama dla prądu DC wpływającego

do falownika i zarazem miejsce lokalizacji

drugiego z wymienionych układów czyli

MPPT. Układ odpowiadający za zamianę

prądu z DC na AC nie wymaga chyba komentarza,

natomiast o układzie sterowania

i komunikacji warto nieco wspomnieć, gdyż

jego rola znacznie wzrosła w ostatniej dekadzie.

Dziś jest on już nie tylko prostym podzespołem

elektronicznym komunikującym

Fot. FRONIUS

Fot. 1.

Moduły fotowoltaiczne produkują prąd stały (DC), który doskonale magazynuje się w akumulatorach. Aby mógł być wykorzystany

w sieci elektrycznej konieczne jest jego przetworzenie na prąd zmienny (AC 50 Hz). Zadanie konwertera spełniają falowniki, które

odpowiadają jeszcze za kilka dodatkowych funkcji.

24 Fachowy Elektryk

instalacje

fotowoltaiczne

Fot. 2.

Fot. SMA SOLAR TECHNOLOGY AG

Inwerter SMA SB 3600TL jest

beztransformatorowym falownikiem

łączącym się z lokalnym Wi-Fi.

najważniejsze parametry poprzez wyświetlacz

LCD, ale wręcz całym mikrokomputerem

sprzężonym z lokalną siecią i zapewniającym

dwustronną komunikację poprzez np.

Wi-Fi, Bluetooth czy inne popularne protokoły

i gwarantującym bardzo rozbudowane

dane o działalności i stanie całej instalacji

PV. Do tego dochodzi inteligentne zarządzanie

całościową pracą inwertera i instalacji

oraz kształtowanie relacji z lokalną siecią

energetyczną, co szczególnie uwidacznia

się przy współpracy inwestora-prosumenta

z dostawcą energii elektrycznej. Układ wyjściowy

– ostatnia ze wspomnianych powyżej

podstawowych składowych falownika, to nic

innego jak brama wyjściowa dla uzyskanego

prądu AC, którego pozostałe parametry poza

napięciem, takie jak choćby kształt sinusoidy,

zostały uprzednio ukształtowane przez

stosowne moduły elektroniczne. W tym układzie

znajduje się też moduł bezpieczeństwa

dbający o bezpieczną dla falownika i modułów

solarnych współpracę z siecią energetyczną

funkcjonującą w budynku, co oznacza

m.in. ciągłą obserwację napięcia i częstotliwości

prądu w sieci oraz rejestrację każdej

zmiany tych parametrów i stosowną do tej

zmiany reakcję.

Rodzaje inwerterów dla instalacji PV

– systematyka falowników

Jeszcze kilka dekad temu pierwsze falowniki

były na tyle prostymi urządzeniami,

że trudno było stworzyć ich jakąkolwiek systematykę

– wszystkie były konstruowane

podług podobnego schematu. Z czasem sytuacja

bardzo się zdynamizowała, za co odpowiada

technologiczny boom i gwałtowny

rozwój technik cyfrowych – w efekcie dziś

wyróżniamy wiele rodzajów inwerterów

stosowanych w instalacjach fotowoltaicznych,

definiowanych w oparciu o różne

kryteria.

W zależności od wielkości instalacji i osiąganych

mocy rozróżnia się inwertery 1-fazowe

i 3-fazowe. Te pierwsze znajdują

zastosowanie w instalacjach o niewielkich

mocach i cechują się niższym stopniem

wpływania na stabilność sieci, natomiast

inwertery 3-fazowe, to urządzenia przeznaczone

dla instalacji o średnich lub dużych

mocach i pozytywnie wpływające na stabilność

lokalnej sieci, co przekłada się m.in.

na mniejsze wahania napięcia.

Kolejny podział inwerterów dokonywany

jest z uwagi na rodzaj zabezpieczenia izolacyjnego

między wejściowym napięciem

DC, a siecią energetyczną funkcjonującą za

układem wyjścia. Mowa tu o inwerterach

transformatorowych i tych, które transformatora

są pozbawione. Transformator

musi się pojawić w sytuacji, gdy zaistnieje

konieczność uziemienia jednego z biegunów

instalacji, żeby zapewnić galwaniczną

izolację pomiędzy wejściowym napięciem,

a siecią zewnętrzną. Natomiast zdecydowanie

lepszym, choć droższym rozwiązaniem,

są inwertery beztransformatorowe, które

zawierają w sobie elektronikę z układami

zabezpieczającymi.

Powszechnym podziałem z jakim poczatkujący

inwestor na pewno się spotka, to podział falowników

na centralne i łańcuchowe. Jednak tu

sytuacja jest bardzo jasna: falowniki centralne

przeznaczone są dla farm słonecznych, dlatego

z perspektywy inwestującego w instalację dla

WAŻNE

domu jednorodzinnego, intersujące są tylko

falowniki łańcuchowe. Ich nazwa to pochodna

ich sposobu działania, gdyż falowniki współpracują

z wieloma szeregami modułów o różnych

wielkościach tzw. małych mocy.

Z punktu widzenia przyłączenia do sieci

publicznej i współpracy z nią, falowniki stosowane

w instalacjach PV dzieli się na wyspowe

oraz sieciowe. Jak łatwo się domyślić,

te drugie oferują przyłączenie do publicznej

sieci i synchronizację z nią, jednak nie dają

możliwości ładowania opcjonalnych akumulatorów,

gdy pojawi się nadprodukcja energii

czyli po prostu nadwyżka. Wyspowe natomiast

nie synchronizują się z siecią, co oznacza,

że nie oddają do niej energii elektrycznej,

lecz zamiast tego wyprodukowaną nadwyżkę

energii magazynują w akumulatorach. Współczesność

wymogła jednak jeszcze jeden typ

falowników w tej kategorii, stanowiących

hybrydę obu omówionych rodzajów, dlatego

coraz częściej w tej systematyce pojawiają się

falowniki wyspowo-sieciowe, które jednocześnie

współpracują z siecią publiczną i zarazem

w przypadku okazjonalnych nadwyżek,

są w stanie zmagazynować energię w akumulatorach,

czyniąc to wszystko oczywiście pod

kontrolą inteligentnej elektroniki.

Poszukiwania sposobów na maksymalne

pozyskiwanie energii z promieni słonecznych

doprowadziły do powstania jeszcze

jednego rodzaju falowników, tzw. mikrofalowników,

które współpracują z pojedynczym

ogniwem fotowoltaicznym. Wiele

wskazuje na to, że mają szansę wyprzeć

inwertery centralne, gdyż systemy oparte

na nich, przy bardzo podobnych kosztach

inwestycyjnych są w stanie wyprodukować

nawet o 20% energii więcej, niż gdy ma to

miejsce w przypadku zastosowania inwerterów

centralnych. Dochodzi tu też aspekt

Falowniki to serca i zarazem mózgi instalacji fotowoltaicznych. Ich jakość, wytrzymałość

i stopień zaawansowania technologicznego (komunikacja), to kwestie przy

których ekonomika powinna być rozważana w dłuższym przedziale czasu. Kierowanie

się wyłącznie jak najniższą ceną czy najogólniej mówiąc minimalnymi kosztami

ponoszonymi w momencie wejścia w inwestycję, to droga do pozornych oszczędności.

Inwestycja, która ma ponad 20 lat na to by się zwrócić, powinna być inwestycją

mądrą, otwartą na wyższe koszty początkowe i zarazem świadomą, że przy maksymalnej

jakości wszystkich podzespołów zwrot tych kosztów nastąpi relatywnie

szybciej niż w przypadku inwestowania w produkty tanie, lecz zarazem awaryjne.

Fachowy Elektryk

25

instalacje

fotowoltaiczne

bezpieczeństwa: awaria pojedynczego

inwertera ma niewielki wpływ na działanie

całej instalacji, co wynika z samej idei rozproszenia

inwerterów. Gdy instalacja działa

z jednym centralnym falownikiem, jego

uszkodzenie oznacza zatrzymanie pracy

całego systemu i duże koszty dla inwestora.

Podstawowe zasady

doboru falowników

Niezależnie od tego, czy inwestor dobiera

falownik do już wiadomych modułów, czy

też odwrotnie, relacja między mocą modułów

i mocą falownika powinna być teoretycznie

taka, żeby był on w stanie obsłużyć

od ~ 85 do ~115% mocy instalacji. Problem

w tym, że w Polsce instalacje PV prawie

w ogóle nie pracują ze swoją nominalną

mocą, gdyż uzyskiwana energia zawsze

będzie niższa wskutek wielu czynników

o charakterze atmosferycznym i wynikających

z naszej szerokości geograficznej.

Dlatego lepiej oprzeć się na tzw. optymalnej

wartości mocy instalacji, która jest bardziej

realnym punktem odniesienia przy

ocenianiu potrzebnej mocy falownika. Ten

sam parametr inwestor powinien wziąć pod

uwagę, gdy szacuje minimalną sprawność

falownika dla swojej instalacji. Sprawność

ta wyliczana jest z ilorazu prądu wyjściowego

AC i prądu początkowego DC i choć

teoretycznie dobrze jest, jeśli jej wartość

osiąga jak najwyższy poziom, w praktyce

trzeba pamiętać, że falownik sporadycznie

będzie pracował ze swoja maksymalną

sprawnością. Ponadto trzeba mieć świadomość,

że w grę wchodzą tu również inne

czynniki wpływające na finalną sprawność

pozyskiwanej energii, takie jak choćby jakość

modułów solarnych, jakość podzespołów

z których złożony jest falownik, jakość

przewodów do przesyłania prądu, czy też

szybkość wyszukiwania i utrzymywania

punktu mocy maksymalnej MPPT.

Na co więc, w dużym skrócie, zwracać uwagę

przy doborze inwerterów i które parametry

szacować najuważniej? Praktyka wskazuje,

że kluczowymi kryteriami są:

1) jakość produktu, pozycja producenta

w rankingu najlepszych renomowanych

wytwórców i jakość współpracy

z lokalnym dystrybutorem oraz serwisem

(w tym odległość do serwisu i szybkość

jego reakcji w razie problemów)

2) szybkość wyszukiwania i czas utrzymywania

punktu mocy MPPT

3) sprawność falownika przy silnym obciążeniu

– niekoniecznie przy maksymalnym

w warunkach polskich

4) zakres temperatur w jakich falownik

może pracować oraz jego szczelność

i odporność na warunki atmosferyczne

(zalecany przedział temperatur to

od -30ºC do +65ºC)

5) łatwość obsługi i kontroli urządzenia oraz

komunikacja z nim.

Z tych pięciu punktów dwa wymagają nieco

szerszego omówienia: MPPT i komunikacja

z falownikiem. Zaczynając od drugiego

z nich, należy sobie uzmysłowić

– przynajmniej każdy inwestor powinien

to zrobić – że kontrola i monitoring parametrów

instalacji PV, to rzecz niezwykle

istotna, gdyż pozwala to na odpowiednio

Fot. FRONIUS

Fot. 3.

Dzięki komunikacji poprzez WiFi kontrolę stanu przeprowadzić można z poziomu tabletu.

26 Fachowy Elektryk

instalacje

fotowoltaiczne

Fot. FRONIUS

Fot. 4.

Regularna kontrola i konserwacja to podstawa długiej żywotności falownika.

szybką reakcję w przypadku wszelkich nieprawidłowości.

Dziś coraz częściej dane

wyświetlane na panelu LCD inwertera to

za mało, gdyż nie pozwalają wychwytywać

trendów i drobnych niepożądanych

zmian, które kumulując się mogą obniżyć

sprawność instalacji i znacznie wydłużyć

czas zwrotu kosztów na nią poniesionych.

Idealne rozwiązanie to falownik sprzężony

z oprogramowaniem (aplikacją) pozwalającym

analizować wszystkie zapisane

parametry w określonym przedziale czasu,

takie jak choćby parametry falownika

na wejściu i wyjściu. Z pomocą przychodzi

tu oczywiście internet, połączenie

z lokalną siecią i zapis zebranych danych

na określonym dysku lub w chmurze, gdzie

można je przeglądać lub wyciągać z nich

statystyki i trendy poprzez wspomniany

dedykowany program lub poprzez przeglądarkę

www.

Pod skrótem MPPT (Maximum Power Point

Tracker) kryje się elektroniczny system

śledzący maksymalny punkt mocy modułów

solarnych, który wpływa na zwiększenie

uzysku energii o kilka lub nawet kilkanaście

procent – zależnie od producenta

i zastosowanego algorytmu. Jego obecność

jest konieczna, ponieważ punkt mocy maksymalnej

modułów solarnych zmienia się

w ciągu dnia m.in. w zależności od nasłonecznienia

czyli natężenia promieniowania

oraz od temperatury. Zmienność tych

parametrów wpływa na zmiany w prądzie

docierającym do falownika i właśnie to

powinno być monitorowane przez system

MPPT, który śledząc i szybko namierzając

nowy punkt MPP powinien natychmiast

dopasować się do jego wartości

i w ten sposób optymalizować działanie

całego systemu. Warto przy tym zauważyć,

że skuteczność takich systemów – ich precyzja

i szybkość – ma niebagatelny wpływ

na uzysk energii oraz że ich ilość powinna

w polskich warunkach wynosić z reguły

minimum dwa. Z czego wynika ta liczba?

– otóż z zasady identycznych łańcuchów

modułów przyłączanych na wejściu falowników.

Moduły łączy się w łańcuchy

dla zwiększenia łącznej wartości napięć

i mocy, tak by te wartości były dopasowane

do falownika (każdy moduł z osobna jest

zbyt słaby), zaś łańcuchy te powinny być

identyczne pod każdym względem (ilość,

jakość, typ modułów), również z punktu

widzenia zlokalizowania na dachu, nachylenia

do promieni słonecznych i wystawienia

na ich identyczną ilość. Szkopuł w tym,

że w polskich warunkach moduły najczęściej

znajdują się na różnych połaciach dachu

bądź w ciągu dnia częściowo zostają

zacienione przez okoliczne drzewa albo

też łańcuchy muszą być stworzone z różnych

ilości modułów – generalnie niemal

zawsze inwestor napotyka na niemożność

stworzenia całkowicie identycznych łańcuchów.

Wówczas najsensowniejszym wyjściem

jest zastosowanie dwóch lub nie raz

i trzech systemów MPPT.

Łukasz Lewczuk

Na podstawie materiałów publikowanych

m.in. przez: SMA Solar Technology AG,

Instytut Energetyki Odnawialnej,

Soldar Systemy Solarne,

Fronius Polska Sp. z o.o., Sunsol,

Electricom Engineering Sp. z o.o.,

Free Volt, EcoSolar, Solaris OZE,

IBS Solar, Benq oraz Caldoris Polska

i Solgen Sp. z o.o.

Fachowy Elektryk

27

instalacje

fotowoltaiczne

„Keep Cool”

– czyli, jak technologia aktywnego chłodzenia

zapewnia maksymalną wydajność falownika

Jak wiadomo, wysokie temperatury

otoczenia nie tylko wpływają na

wydajność instalacji PV, ale także

mogą mieć istotny wpływ na żywotność

falowników. W przeciwieństwie

do wielu innych producentów,

firma Fronius stawia tutaj na

aktywne chłodzenie elektronicznych

układów mocy. Oprócz zapobiegania

tak zwanym „hot spotom”

na elementach elektronicznych

(zbieżność nazwy z niepożądanymi

punktami w modułach nie jest

przypadkowa), chodzi o optymalizację

wydajności falownika, a także

o elastyczną konfigurację i łatwą

w obsłudze instalację PV.

PROMOCJA

Chłodzenie aktywne a pasywne

Chłodzenie pasywne wykorzystuje zjawisko

naturalnej konwekcji i albo obywa się

bez zastosowania wentylatorów, albo są stosowane

wentylatory tylko wewnątrz falownika.

Wymaga to zastosowania ogromnych

radiatorów, co znacznie zwiększa masę

urządzenia, a to z kolei utrudnia jego transport

i montaż.

Natomiast przy chłodzeniu aktywnym (ang.

Active Cooling) stosuje się wymuszony

obieg powietrza również na „żeberkach”

radiatorów – poprzez zastosowanie wentylatorka

umieszczonego na zewnątrz falownika.

Dzięki takiemu rozwiązaniu odbiór

Rys. 1.

Możliwe pozycje montażu falownika z chłodzeniem aktywnym.

energii cieplnej z radiatora jest znacznie

bardziej efektywny (nawet pięciokrotnie!),

co pozwala utrzymać niską temperaturę

układów elektronicznych stopnia mocy.

W falowniku może być również zastosowanych

więcej wentylatorów, które zapewniając

cyrkulację powietrza we wnętrzu

falownika zapobiega przegrzewaniu się

wszystkich elementów elektronicznych.

Maksymalna elastyczność

przy konfigurowaniu instalacji i montażu

Ponieważ urządzenia chłodzone pasywnie

cechuje często ograniczone natężenie prądu

w punkcie mocy maksymalnej, na jeden

MPP-Tracker może przypadać tylko jeden

łańcuch modułów. Wynika to z tego, że wyższe

natężenia prądu oznaczają także wyższe

temperatury komponentów.

Natomiast w przypadku urządzeń chłodzonych

aktywnie można odprowadzić więcej

ciepła, co z kolei pozwala na wyższe natężenia

prądu i równoległe podłączenie kilku

łańcuchów modułów. Oznacza to większą

elastyczność przy projektowaniu instalacji.

Falowniki z chłodzeniem aktywnym to

również maksymalna elastyczność podczas

montażu. W przeciwieństwie do chłodzenia

pasywnego, urządzenia z chłodzeniem

aktywnym można montować zarówno

w pionie, jak i w poziomie („na płasko”),

co szczególnie przydaje się przy instalacjach

montowanych na dachu. Wynika to

z tego, że chłodne powietrze jest zasysane

z boku, zaś ciepłe powietrze jest odprowadzane

górą. Przy nawet 5-krotnie wydajniejszym

odprowadzaniu ciepła (w porównaniu

do wariantu pasywnego), możliwy jest więc

montaż w miejscach o wyższej temperaturze

otoczenia.

28 Fachowy Elektryk

instalacje

fotowoltaiczne

Rys. 2.

Porównanie montażu falowników

z pasywnym i aktywnym chłodzeniem.

Bezobsługowa technologia

to niższe koszty

Wszyscy producenci korzystający z pasywnych

systemów chłodzenia przewidują

konieczność przeprowadzania przeglądów

okresowych, co jest warunkiem utrzymania

ważności gwarancji. W trakcie takiego

przeglądu, który musi być przeprowadzany

przez powołaną do tego osobę nawet dwa

razy w roku, a sprawdzana musi być przede

wszystkim czystość radiatorów. W przypadku

nawet ich lekkiego zabrudzenia, wydajność

ich chłodzenia jest znacznie obniżona.

Natomiast falowniki z aktywnym systemem

chłodzenia są z reguły bezobsługowe, przez co

bieżące koszty eksploatacji mogą być znacznie

niższe. Systematycznie uruchamiany wentylator

przedmuchuje kanał wentylacyjny zapobiegając

osiadaniu się kurzu i brudu. Oczywiście

nie oznacza to, że należy całkowicie rezygnować

z regularnych przeglądów, zwłaszcza jeśli

miejsce instalacji jest narażone na silne zapylenie

lub innego rodzaju zabrudzenia.

Przy okazji przypominamy, że instalacja fotowoltaiczna

powinna regularnie przechodzić

rozmaite kontrole. Sprawdzać należy stan

roboczy systemu, stan ochronników przeciwprzepięciowych,

połączenia elektryczne, wartość

rezystancji izolacji, stan uziemienia, itp.

Pozytywny wpływ na żywotność

Żywotność układów elektronicznych jest silnie

uzależniona od temperatury, dlatego im bardziej

się nagrzewają, tym większe jest ryzyko

ich awarii. zęsto przytaczana reguła brzmi:

„Wzrost temperatury o 10°C

zmniejsza żywotność o połowę”.

W przypadku chłodzenia aktywnego komponenty

elektroniczne są wydajnie chłodzone

przez wentylatory, co bezpośrednio przekłada

się na zwiększenie żywotności układów

elektronicznych mocy. Jednocześnie oznacza

to znaczne oszczędności, ponieważ poszczególne

komponenty są lepiej chronione i rzadziej

ulegają awarii. Natomiast w przypadku

falowników z chłodzeniem pasywnym, ze

względu na ograniczone odprowadzanie ciepła

mogą występować lokalne „hot spoty”,

co znacznie skraca żywotność falowników

z tym rozwiązaniem.

Rys. 3.

Porównanie temperatury, przy której aktywuje się funkcja ograniczenia mocy wyjściowej

(*1 – chłodzenie pasywne, *2 – chłodzenie aktywne)

Wszystkie zalety systemu z aktywnym chłodzeniem

w skrócie:

• Większa żywotność.

• Lepsza wydajność.

• Niskie koszty eksploatacji OPEX (ang. operational expenditures).

• Większy komfort montażu (w pionie, pod kątem, w poziomie).

• Prostszy montaż (niższa waga i mniejsze rozmiary urządzenia).

• Wysoka elastyczność przy projektowaniu systemu (większe wartości

prądów wejściowych).

Optymalizacja wydajności

dzięki aktywnemu chłodzeniu

Aby uniknąć przegrzewaniu komponentów

elektronicznych, we wszystkich falownikach

stosuje się tzw. „power derating”, czyli kontrolowaną

redukcję mocy znamionowej. W przypadku

falowników z chłodzeniem aktywnym efekt

działania wentylatorów jest znacznie lepszy niż

w systemie pasywnym, gdzie trzeba się liczyć ze

znacznymi spadkami wydajności falownika. Jak

widać na rysunku nr 3, falownik z chłodzeniem

pasywnym przechodzi w tryb redukcji mocy

znamionowej już przy temperaturze otoczenia

na poziomie 30°C, natomiast falownik Fronius

z chłodzeniem aktywnym uruchamia to zabezpieczenie

dopiero przy 40°C.

Zapraszamy po więcej informacji na strony:

http://www.fronius.pl/solar

oraz https://www.forum-fronius.pl

Fronius Polska Sp. z o.o.

ul. G. Eiffel’a 8, 44-109 Gliwice

tel. (32) 621 07 00

pv-sales-poland@fronius.com

www.fronius.pl/solar

Fachowy Elektryk

29

instalacje

fotowoltaiczne

Bezpieczniki w instalacjach fotowoltaicznych

W przypadku gdy dojdzie do zacienienia jednego z paneli to w tym panelu dochodzi do zwarcia,

a co za tym idzie, przepływu prądu zwarciowego Isc. Stanowi on sumę prądów pochodzących

z innych łańcuchów paneli PV. Z kolei w przypadku uszkodzenia wewnętrznego falownika niejednokrotnie

dochodzi do przepływu prądu zwarciowego, pochodzącego zazwyczaj z głównej sieci zasilającej,

do układu paneli PV.

Napięcie na nieobciążonych zaciskach zestawu

paneli ma wartość znamionową również

podczas niewielkiego nasłonecznienia.

Jedynie prąd jest zależny w sposób liniowy

od nasłonecznienia promieniami. Stąd też

warto zwrócić uwagę na ryzyko porażenia

elektrycznego.

Odrębne zabezpieczenie stanowi ochrona

systemów fotowoltaicznych przed przepięciami,

które pochodzą od wyładowań

atmosferycznych zarówno pośrednich jak

i pośrednich. Rozwiązania tego typu bazują

na specjalnych ogranicznikach przepięć.

Fot.EATON

Co zatem zyskuje się stosując poziom I zabezpieczeń?

Przede wszystkim istotne jest fizyczne

i elektryczne odłączenie każdego pojedynczego

panelu. Należy pamiętać aby rozłącznik

był zainstalowany zarówno w biegunie „+”

jak i „-„ obwodu łańcucha paneli.

Fot.ETI

Wkładki topikowe

Specjaliści zwracają uwagę na dwa poziomy

zabezpieczeń uzyskane poprzez bezpieczniki

topikowe. Stąd też poziom I ma za zadanie

wyłączanie prądów zwarciowych DC w obszarze

paneli w miejscu położonym możliwie

najbliżej paneli fotowoltaicznych. W tym celu

zastosować można chociażby specjalnie zaprojektowane

i badane bezpieczniki topikowe

cylindryczne, które montowane są w rozłączniku.

Rys. 1. Wkładka bezpiecznikowa Rys. 2. Wkładka topikowa cylindryczna

30 Fachowy Elektryk

instalacje

fotowoltaiczne

Fot.ETI

Rys. 3.

Rozłącznik bezpiecznikowy, podstawa

bezpiecznikowa do wkładek

cylindrycznych

Nie mniej ważny jest poziom II zabezpieczeń

uzyskany poprzez bezpieczniki topikowe.

Poziom ten stanowi ochronę główną

instalacji fotowoltaicznej, a zabezpieczenia

zazwyczaj instaluje się w pobliżu zacisków

wejściowych przekształtnika. Istotną rolę

odgrywa elektryczne połączenie z rozłącznikami

pierwszego poziomu. Do montażu

bezpieczników przeznaczone są podstawy

bezpiecznikowe. Należy pamiętać aby bezpiecznik

był zainstalowany zarówno na biegunie

„+” jak i „-„ przekształtnika. Trzeba

sprawdzić czy przekształtnik jest uziemiony.

Jeżeli przewidziano uziemienie, to bezpiecznik

instaluje się wyłącznie na jednym

biegunie.

Wkładki topikowe przeznaczone do ochrony

instalacji fotowoltaicznych są w stanie

wyłączyć niewielkie uszkodzenia, które

mogą być przyczyną awarii paneli fotowoltaicznych.

Stąd też w myśl normy

IEC 60269-6 bezpieczniki nie przepuszczają

prądu od 1,13 x I n. Z kolei do przepalenia

dojdzie przy prądzie o wartości

przekraczającej 1,45 x I n. Jak już wiadomo

jeżeli nastąpi zwarcie w jednym

module dochodzi do przepływu prądu

z połączonych sąsiednich łańcuchów

do łańcucha gdzie nastąpiło zwarcie.

Celem wyeliminowania takiego zjawiska

zastosowanie znajdują wkładki cylindryczne

o napięciu 1000 VDC dla prądu od

2 do 20 A (wkładki 25 A w przypadku

900 VDC). Wytrzymują one warunkowy

prąd zwarciowy wynoszący do 30 kA.

Oferowane na rynku wkładki topikowe,

które uwzględnia się jako zabezpieczenia

główne instalacji fotowoltaicznych mają

napięcia znamionowe 750-1100 VDC.

Elementy tego typu montuje się w postawach

bezpiecznikowych lub rozłącznikach,

a więc przekształtnik jest szybko odłączany

od instalacji paneli fotowoltaicznych.

Pozostałe wkładki topikowe wraz z odpowiednimi

rozłącznikami cechują się napięciem

znamionowym 900 V i 1000 V DC.

Ważna jest przy tym specjalna charakterystyka

czasowo-prądowa t-I podobna

do charakterystyki gR bezpieczników, które

odpowiadają za zabezpieczanie elementów

półprzewodników. Istotne jest przy tym,

że znamionowe całki Joule’a przedłukowe

i wyłączania mają bardzo niskie wartości.

Typowe wkładki topikowe oraz współpracujące

z nimi rozłączniki, przeznaczone

do ochrony ogniw fotowoltaicznych, projektowane

są na napięcie 900 V i 1000 V

DC. Istotną rolę odgrywa specjalna charakterystyka

czasowo-prądowa t-I zbliżona

do charakterystyki gR bezpieczników

odpowiedzialnych za zabezpieczanie

elementów półprzewodnikowych. Należy

podkreślić, że ich znamionowe całki

Joule’a przedłukowe i wyłączania cechują

bardzo niskie wartości.

Z kolei wkładki topikowe będące zabezpieczeniem

głównym instalacji fotowoltaicznej

cechuje napięcie znamionowe DC 750-

-1100 V. Są one umieszczane w podstawach

bezpiecznikowych lub rozłącznikach,

dzięki czemu zyskuje się szybkie

odłączenie przekształtnika od instalacji

paneli fotowoltaicznych a więc całego obwodu

prądu stałego.

Odrębne zagadnienie stanowi dobór poszczególnych

rodzajów bezpieczników.

Najprostsze elementy przeznaczone

do montażu bezpieczników topikowych to

uchwyty szczękowe, które zapewniają mocowanie

wkładek topikowych cylindrycznych

gPV o wymiarze 10 x 38 mm na izolowanej

powierzchni płaskiej. W określonych

aplikacjach elementy tego typu są w stanie

zastąpić gniazdo bezpiecznikowe lub rozłącznik

bezpiecznikowy. Podłączenie przewodów

do uchwytów bazuje na lutowaniu.

Wkładki topikowe mogą być instalowane

w specjalnych modułowych rozłącznikach

jedno- lub dwupolowych. W zależności

od modelu wybrać można wkładkę montowaną

na szynie 35 mm lub na płycie montażowej.

Oprócz tego zastosowanie znajdują

rozłączniki na napięcia 1000 VDC

(do 20 A) i 900 VDC (dla wkładek 25 A).

Przydatne rozwiązanie stanowi wskaźnik

zadziałania za pomocą diody LED. Trzeba

podkreślić, że w kontekście właściwości

prądu stałego o relatywnie dużym napięciu,

rozłączników tego typu nie należy załączać

i rozłączać w momencie obciążenia. Istotne

jest, że wkładek topikowych o innych

charakterystykach niż gPV nie można stosować

w systemach ochrony paneli fotowoltaicznych.

Wyłączniki kompaktowe

Na rynku oferowane są wyłączniki kompaktowe

zaprojektowane z myślą o pracy

w instalacjach fotowoltaicznych o prądach

przekraczających 63 A. Najmniejsza seria

aparatów jest dostępna na wartości prądu

znamionowego od 16 A do 125 A. Specjalną

serię przewidziano dla zakresów prądowych

mieszczących się pomiędzy 125 A

a 250 A. Odpowiednie wyłączniki znajdują

również zastosowanie w przypadku prądów

osiągających do 400 A.

Do wszystkich wyłączników dostępne są

akcesoria wewnętrzne takie jak wyzwalacze

Fot.EATON

Rys. 4.

Rozłącznik bezpiecznikow, podstawy

bezpiecznikowe do wkładek

cylindrycznych

Fachowy Elektryk

31

instalacje

fotowoltaiczne

Fot.ETI

Fot.EATON

wzrostowe i podnapięciowe, styki pomocnicze

oraz styki pomocnicze zadziałania.

Warto również zwrócić uwagę na akcesoria

zewnętrzne w postaci napędów obrotowych

bezpośrednich oraz drzwiowych, a także

napędów silnikowych, osłon końcówek zacisków

zarówno w wykonaniu krótkim jak

i długim. Oferowane są również elastyczne

przegrody separujące.

Rys. 5.

Rozłącznik do instalacji PV

Rozłączniki izolacyjne

Niejednokrotnie w instalacjach fotowoltaicznych

uwzględnia się rozłączniki izolacyjne.

Odpowiednie ich wersje znajdują

zastosowanie jako główne rozłączniki całej

instalacji i są montowane przed wejściem

do inwertera. Stąd też zyskuje się możliwość

32 Fachowy Elektryk

instalacje

fotowoltaiczne

REKLAMA

Fot.ETI

Rys. 6.

Ogranicznik przepięć

rozłączania obwodu w czasie normalnej pracy oraz w momencie

gdy wystąpi zakłócenie. Również i w przypadku rozłączników

oferowane są wyzwalacze napięciowe i styki pomocnicze.

Ograniczniki przepięć

Modułowe ograniczniki przepięć, które zaprojektowano

z myślą o pracy w instalacjach fotowoltaicznych, zapewniają

ochronę przed przepięciami łączeniowymi pochodzącymi

od wyładowań atmosferycznych pośrednich lub bezpośrednich.

Ograniczniki tego typu znajdują zastosowanie zarówno

w obiektach wyposażonych w instalację odgromową jak

i funkcjonujących bez instalacji odgromowych. Typowy

ogranicznik cechuje się klasą B+C tym samym spełnia wymogi

klas I i II. Maksymalne napięcie pracy ciągłej wynosi

1060 VDC przy poziomie napięcia ochrony nie przekraczającym

2,5 kV. Prąd próbny (10/350) I peak wynosi z kolei

8 kA a prąd maksymalny (8/20) I max osiąga 40 kA przy

prądzie próbnym (8/20) In wynoszącym 20 kA. W zakresie

parametrów istotną rolę odgrywa dobezpieczenie 125 AgL.

Czas odpowiedzi nie przekracza 25 ns.

We wnętrzu ogranicznika zazwyczaj przewiduje się dwa

warystory a każdy z nich jest zabezpieczony elementem termicznym

w postaci odłącznika. W ogranicznikach można

wymienić wkładkę warystorową bez konieczności odłączania

podstawy urządzenia. Optyczny wskaźnik stanu wkładki informuje

o zużyciu elementu. Przydatne rozwiązanie stanowi

możliwość zastosowania opcjonalnego styku pomocniczego

a więc informacja o uszkodzeniu może być przekazana do systemu

monitoringu.

Damian Żabicki

Fachowy Elektryk

Fachowy_elektryk_maj_2020.indd 1 04.05.2020 13:02:37

33

instalacje

fotowoltaiczne

Bezpieczniki

firmy SIBA

w systemach

fotowoltaicznych

PROMOCJA

Firma SIBA to wiodący producent bezpieczników topikowych do zabezpieczania obwodów fotowoltaicznych.

Inżynierowie z działu badawczo-rozwojowego firmy SIBA we współpracy z największymi

światowymi producentami systemów fotowoltaicznych (PV) uczestniczą we wprowadzaniu najnowszych

rozwiązań dotyczących systemów fotowoltaicznych. Stwierdzono, że użycie standardowych

bezpieczników nie zapewnia prawidłowej ochrony. Opracowanie odpowiednich bezpieczników wymagało

znajomości podstaw całego systemu oraz rozumienia wszystkich jego parametrów.

Napięcie pojedynczego ogniwa fotowoltaicznego

jest niewielkie i wynosi od 0,3 V

do 1,2 V. Aby zwiększyć uzyskiwane napięcie

ogniwa fotowoltaiczne łączy się szeregowo

w panelach fotowoltaicznych stanowiących

najmniejsze zintegrowane jednostki systemu.

W celu dalszego zwiększenia napięcia panele

fotowoltaiczne łączy się szeregowo w łańcuchy

a w celu zwiększenia prądu łańcuchy łączy

się równolegle w zespoły. Prąd w łańcuchu

nie zależy od liczby ogniw, które są połączone

szeregowo i jest równy prądowi pojedynczego

ogniwa, a napięcie wyjściowe równa się napięciu

pojedynczego ogniwa pomnożonemu przez

liczbę połączonych szeregowo ogniw tworzących

łańcuch. Prąd zespołu jest równy prądowi

pojedynczego łańcucha pomnożonemu

przez liczbę łańcuchów ułożonych równolegle.

Przekazanie wytworzonej energii prądu stałego

do sieci prądu przemiennego umożliwiają

falowniki DC/AC.

Na panelu fotowoltaicznym umieszcza się

informację o znamionowej mocy wyjściowej

(W), prądzie znamionowym (A), prądzie

zwarciowym (A), napięciu znamionowym

(V), maksymalnym napięciu systemu (V),

oraz o prądzie znamionowym bezpiecznika

ochraniającego panel PV. Obecnie granicą

mocy wyjściowej dla panelu fotowoltaicznego

jest moc około 250 W.

Maksymalny prąd jaki jest w stanie dostarczyć

łańcuch fotowoltaiczny przy maksymalnej

intensywności światła (prostopadłe padanie

światła) wynosi około 110% jego prądu znamionowego.

Jest to jeden z głównych parametrów

w dobraniu prawidłowego prądu znamionowego

bezpiecznika. Na wartość prądu

wytwarzanego w łańcuchu fotowoltaicznym

ma wpływ natężenie promieniowania słonecznego

i kąt pod jakim promieniowanie słoneczne

pada na ogniwa fotowoltaiczne.

Gdy bezpiecznik wyłączy prąd zwarcia, musi

następnie wytrzymać napięcie pochodzące

z innych łańcuchów fotowoltaicznych. Napięcie

znamionowe bezpiecznika musi być więc

równe lub większe od napięcia bez obciążenia

w części systemu, w której jest on zastosowany.

Napięcie bez obciążenia jest nie większe

niż 1,2 sumy napięć znamionowych paneli

łańcucha. Jeżeli w łańcuchu fotowoltaicznym

powstanie zwarcie, wszystkie łańcuchy, które

34 Fachowy Elektryk

instalacje

fotowoltaiczne

są z nim połączone równolegle zaczną zasilać

swoim prądem zwarciowym uszkodzony

łańcuch PV. To oznacza, że dla n połączonych

równolegle łańcuchów fotowoltaicznych,

w przypadku zwarcia w jednym łańcuchu,

największy możliwy prąd zwarciowy wynosi

1,1 × (n-1) prądu zwarciowego jednego łańcucha

fotowoltaicznego.

Innym ważnym czynnikiem jest maksymalna

temperatura otoczenia, w jakiej będzie pracował

bezpiecznik, powodująca zazwyczaj

konieczność obniżenia prądu znamionowego

bezpiecznika. W praktyce stwierdzono, że prąd

znamionowy bezpiecznika zabezpieczającego

łańcuch fotowoltaiczny powinien wynosić

ok. 1,5 prądu maksymalnego łańcucha.

Wymiary [mm] / wielkość Napięcie znamionowe Prąd znamionowy [A]

6,3 × 32 DC 400 V 1 ÷ 8

10 × 38 DC 1000 V 0,5 ÷ 20

14 × 51 DC 1000 V 10 ÷ 25

10 × 51 DC 1000 V 6 ÷ 20

10 × 85 DC 1000 V 2 ÷ 20

NH1XL DC 1100 V 50 ÷ 200

NH3L DC 1100 V 200 ÷ 500

20 × 127 DC 1500 V 2 ÷ 63

Ze względu na swoją charakterystykę

czasowo-prądową, bezpieczniki PV zabezpieczające

łańcuchy fotowoltaiczne są

w stanie wyłączyć zwarcie w odpowiednio

krótkim czasie gdy zespół fotowoltaiczny

liczy co najmniej 4 równolegle połączone

łańcuchy.

W tabeli przedstawiono produkowane w firmie

SIBA wkładki topikowe cylindryczne

i nożowe do zabezpieczania systemów fotowoltaicznych.

Wkładki topikowe nożowe

wielkości NH1XL i NH3L mają korpusy

o długości 130 mm. Ich znamionowa zdolność

wyłączania przy prądzie stałym wynosi

30 kA. W przygotowaniu są kolejne rodzaje

bezpieczników PV.

Do zabezpieczania obwodu wejściowego falownika

DC/AC firma SIBA zaleca wkładki

topikowe typu URS na napięcie stałe.

Więcej informacji o wkładkach topikowych

do zabezpieczania systemów fotowoltaicznych

i innych bezpiecznikach firmy SIBA

na www.siba-bezpieczniki.pl

SIBA Polska sp. z o.o.

REKLAMA

Nasze zabezpieczenie – Twoja korzyść

Nasze bezpieczniki

zapewniają

bezpieczeństwo

ludziom,

maszynom,

systemom.

Niezawodnie.

SIBA Polska Sp. z o.o.

05-082 Stare Babice, ul. Warszawska 300D

tel.: 22 832 14 77, 601 241 236, 603 567 198

e-mail: siba@siba-bezpieczniki.pl

www.siba-bezpieczniki.pl

Fachowy Elektryk

35

automatyka

budynkowa

Przekaźniki zmierzchowe Finder

Przekaźnik, automat, wyłącznik, czujnik. Różnie nazywany, ale zasada działania wszędzie taka

sama. Służy do automatycznego sterowania odbiornikami w zależności od zmian natężenia

oświetlenia. W większości przypadków są to źródła światła. Najczęściej zastosowanie znajduje

przy oświetleniu zewnętrznym: oświetlenie uliczne, parków, witryn sklepów, reklam, itp.

PROMOCJA

Fot. 1.

Przekaźnik zmierzchowy

zewnętrzny 10.51.

Natężenie oświetlenia jest to gęstość strumienia

świetlnego padającego na daną powierzchnię.

Jednostką natężenia oświetlenia

jest luks (lx). Odpowiedni poziom natężenia

oświetlenia zapewniają nam różnego rodzaju

źródła światła. Można je załączać tradycyjnie

za pomocą włączników, przycisków,

a także można nimi sterować automatycznie

Fot. 2.

Przekaźnik zmierzchowy dwukanałowy 11.42.

właśnie za pomocą przekaźników zmierzchowych.

Poziom natężenia oświetlenia

w różnych miejscach określają polskie normy.

Dla przykładu kilka zalecanych poziomów:

20 lx – rozpoznawanie rysów twarzy,

50 lx – wykonywanie prostych czynności,

500 lx – obsługa komputera i praca biurowa,

1000 lx – montaż precyzyjny. Poziom natężenia

w ciepły słoneczny dzień bez zachmurzenia

jest na poziomie 100 000 lx, zaś natężenie

Fot. 3.

Funkcja przerwy nocnej.

36 Fachowy Elektryk

automatyka

budynkowa

w pogodną noc przy oświetlaniu ziemi przez

księżyc w pełni jest na poziomie 0,2 lx. Natężenie

oświetlonej ulicy w nocy jest na poziomie

od 5 do 10 lx.

Większość przekaźników zmierzchowych

jest wyposażone w potencjometr do nastawy

progu zadziałania. W przekaźnikach marki

Finder zakres ten mieści się w przedziale pomiędzy

1 a 1000 lx. Jak wynika z polskich

norm, zakres ten jest w zupełności wystarczający

dla większości aplikacji.

Finder podzielił swoje przekaźniki zmierzchowe

na dwie serie. Seria 10 są to przekaźniki

do montażu na zewnątrz wyposażone

w zintegrowany czujnik natężenia światła.

Wszystkie wykonania mają stopień ochrony

IP 54. Przekaźnik może mieć jeden zestyk

zwierny lub dwa, jeżeli chcemy załączać

dwa różne obwody. Zestyki w każdym

z przekaźników są wzmocnione dzięki zastosowaniu

domieszki materiału AgSnO2. Daje

to możliwość załączania wysokich prądów

udarowych na poziomie nawet do 120 A

przez 5 ms. Jest to bardzo ważny parametr

przy załączeniu oświetlenia, szczególnie led.

W przekaźnikach serii 10 można ustawić

czułość w zakresie od 1 do 80 lx. Temperatura

pracy w zakresie od -30°C do 70°C

pozwala na pracę bezawaryjną w wielu miejscach

na świecie.

Seria 11 to przekaźniki zmierzchowe

do montażu na szynę TH 35 i do podłączenia

zewnętrznego czujnika natężenia

światła. Tak jak w przypadku serii 10 posiadają

jeden lub dwa zestyki wykonane

z materiału AgSnO2 i tak samo są odporne

na prądy udarowe. Zakres nastawy czułości

jest znacznie szerszy, nawet do 1000 lx,

dzięki czemu można je stosować do sterowania

oświetleniem wewnątrz pomieszczeń.

Przekaźniki 11.31, 11.41 i 11.42 wyposażone

są w potencjometry, na których możemy

ustawić zakres czułości standardowy i zakres

czułości szeroki. Przekaźnik 11.91 jest

bardziej rozbudowany i jest wyposażony

w wyświetlacz LCD, na którym możemy

ustawić i sprawdzić wszystkie parametry.

Do ustawiania przekaźnika służy joystick.

Przekaźnik jest też wyposażony w dodatkowy

styk pomocniczy, do którego można

podłączyć moduł mocy 19.91.9.012.4000.

Dzięki wymienialnej baterii można ustawić

parametry zanim zamontujemy i podłączymy

przekaźnik. Nie stracimy też ustawień po zaniku

napięcia. Jeżeli nie chcemy, aby światło

świeciło się przez całą noc możemy w przekaźniku

11.91 ustawić godzinę wyłączenia

i ponownego włączenia światła, tak zwaną

przerwę nocną.

Dodatkowe funkcje w przekaźnikach zmierzchowych

serii 10 i 11:

• system „zerowej histerezy” - zapewnia

niezawodne przełączanie i oszczędność

energii.

• funkcja „zwrotnej kompensacji oświetlenia”

- zapobiega efektowi ciągłego

załączania i wyłączania oświetlenia w

przypadku niestarannej instalacji. Bardzo

często ten problem występuje wśród

przekaźników innych producentów,

gdy światło lampy odbija się od śniegu

i pada na czujnik, co powoduje na przemian

załączanie i wyłączanie światła.

Zjawisko to powszechnie nazywane jest

zjawiskiem stroboskopu.

REKLAMA

Odkryj nową aplikację Finder BLISS

Zarządzaj zdalnie

chronotermostatem WiFi przy

pomocy asystentów głosowych

Finder BLISS

findernet.com

FINDER Polska Sp. z o.o. finder.pl@findernet.com - findernet.com

ul. Malwowa 126, 60 - 175 Poznań Tel. 61 865 94 07 - Faks 61 865 94 26

1C BLISS(175X116-5)PL.indd 1 27/05/20 09:56

Fachowy Elektryk

37

automatyka

budynkowa

Fot. 4.

Funkcja zerowej histerezy.

Fot. 5.

Funkcja zwrotnej kompensacji oświetlenia.

Przekaźniki zmierzchowe pozwalają nam

zautomatyzować pewne czynności i przede

wszystkim oszczędzać energię. Nasze

oświetlenie będzie załączone tylko wtedy,

kiedy jest to faktycznie potrzebne. Finder

od ponad 60 lat produkuje rozwiązania

do sterowania oświetleniem i posiada w tym

zakresie bardzo duże doświadczenie. Na

pierwszym miejscu stawia jakość i innowacyjność

swoich wyrobów. Dzięki takim

funkcjom jak przerwa nocna czy zwrotna

kompensacja oświetlenia dodatkowo zaoszczędzimy

energię, a zestyki naszego

przekaźnika nie będą się tak zużywać jak

w innych przekaźnikach.

www.findernet.com

38 Fachowy Elektryk

badania

i pomiary

Nowoczesne liczniki energii elektrycznej

Dobór licznika do potrzeb odbiorcy

Licznik energii elektrycznej to miernik konsumpcji prądu w danym gospodarstwie domowym lub

dowolnym innym obiekcie, który stanowi zarazem granicę między siecią energii elektrycznej obiektu,

a siecią dystrybucji stworzoną lub zarządzaną przez dostawcę prądu.

FOT. APATOR S.A.

Fot. 1.

Linia produkcyjna liczników Apator w Ostaszewie.

Te przyrządy pomiarowe, których przeznaczeniem

było do niedawna mierzenie ilości

przepływającej energii elektrycznej i mierzenie

mocy przy jednoczesnym całkowaniu jej

w czasie, dziś są minikomputerami komunikującymi

się zdalnie z administratorami,

które oprócz wskazania konsumpcji prądu

wykonują wiele innych czynności i zadań.

Początki nowoczesnych liczników

W 1883 roku berliński naukowiec – Herman

Aron – urodzony w polskim obecnie Kępnie

– opatentował pierwszy dokładny licznik

energii elektrycznej, który był oparty na ruchu

wahadła. Ten licznik był ojcem kolejnych pokoleń

liczników mocy czynnej, które z czasem

otrzymały miano indukcyjnych, zaś w Polsce

są dziś najstarszym powszechnie stosowanym

rodzajem licznika energii elektrycznej. Natomiast

elektroniczne liczniki mamy na rynku

polskim od około dwóch dekad – a przynajmniej

od takiego czasu można mówić o odczuwalnej

ich obecności. To z nich wyewoluowały

tzw. „liczniki inteligentne”, o których

szerzej piszę w kolejnych rozdziałach.

Rodzaje liczników

i zasady ich działania

Patrząc na strukturę rynku polskiego wyróżnia

się dwa dominujące rodzaje liczników

energii elektrycznej – elektromechaniczne

i elektroniczne, zwane też cyfrowymi. Oba

są stosowane i funkcjonują w infrastrukturze,

przy czym każdy oparty jest na mechanizmie

liczącym przepływającą energię

elektryczną w zupełnie inny sposób.

Licznik indukcyjny – intensywnie wycofywany

i zastępowany elektronicznym – jest

mechanizmem, w którym aluminiowa tarcza

obraca się wokół własnej osi dzięki wytworzonemu

przez dwie cewki wirowemu polu

magnetycznemu. Przez jedną z cewek przepływa

prąd proporcjonalny do natężenia

prądu pobieranego przez konsumenta, zaś

przez drugą prąd proporcjonalny do napięcia

sieci. Cewki, dzięki swojemu rozlokowaniu

generują moment pędowy proporcjonalny

do iloczynu chwilowej wartości prądu i jego

Fachowy Elektryk

39

badania

i pomiary

napięcia, który równoważony jest przez moment

hamujący, powstający w wyniku obrotu

tarczy między biegunami magnesu trwałego.

Moment hamujący jest tu proporcjonalny

do prędkości obrotowej tarczy, ale należy

pamiętać, że może zostać osłabiony wskutek

uszkodzenia magnesu trwałego – na przykład

poprzez oddziaływanie zewnętrznego

pola magnetycznego. Wówczas naliczanie

energii elektrycznej będzie przekłamane

i zawyżone. Liczniki indukcyjne liczą obroty

tarczy – każdy obrót to określona ilość spożytej

energii elektrycznej. Przy jednej taryfie

całodobowej licznik indukcyjny posiada jeden

miernik podający informację o zużytych

kWh, zaś w układzie dwutaryfowym (dzień/

noc lub weekend/robocze dni), w liczniku

pracują dwa mierniki – każdy oddzielnie dla

każdej z taryf. Dla prawidłowego rozliczenia

dostawca energii musi oczywiście otrzymać

informację z obu mierników.

Licznik elektroniczny opiera swoje działanie

na układach scalonych wyposażonych

oczywiście w półprzewodniki (stąd druga

nazwa dla tych liczników: półprzewodnikowe)

i generujących impulsy pod wpływem

przepływającego prądu oraz przyłożonego

napięcia. Impulsy te powstają w ilości

proporcjonalnej do pobieranej energii elektrycznej

i następnie ich ilość jest sumowana

przez licznik w określonej jednostce czasu.

Dzięki temu, że licznik elektroniczny liczy

gęsto generowane impulsy, a nie samą

energię elektryczną, jest o wiele dokładniejszy

od indukcyjnego, a dzięki procesorom

FOT. APATOR S.A.

Fot. 2.

Smart EMU 1 to wielotaryfowy licznik energii elektrycznej, służący do bezpośredniego

pomiaru czynnej i biernej energii elektrycznej.

i oprogramowaniu oferuje znacznie więcej

funkcji, o czym traktuje kolejny rozdział.

Liczniki można podzielić też według innego

kryterium, grupując je w dwóch kategoriach:

liczniki jednofazowe i trójfazowe.

Te pierwsze są najpowszechniejsze i liczą

prąd w instalacji jednofazowej o napięciu

230 V, złożonej z trzech przewodów, podczas

gdy druga grupa to liczniki montowane

w instalacjach 3-fazowych o napięciu 400 V

i składających się z 4 lub 5 przewodów. Te

instalacje tworzone są z myślą o obsłudze

urządzeń wysoko energochłonnych, takich

jak np. maszyny stosowane w warsztatach

produkcyjnych (duże piły w warsztatach

stolarskich, itp.), lub zasilania rozwiązań

takich jak ogrzewanie elektryczne.

Inteligentne liczniki najnowszej

generacji i ich możliwości

Możliwości liczników cyfrowych są dziś bardzo

szerokie i pozwoliły całkowicie zmienić

sposób ich obsługi. Dzięki funkcji odczytywania

ich drogą radiową udało się uniknąć

konieczności wizyt przedstawicieli dostawcy

energii elektrycznej – to duże udogodnienie

dla konsumentów. Ale to nie jedyna ich zaleta.

W przypadku ewentualnej awarii, licz-

FOT. LEGRAND POLSKA SP. Z O.O.



Fot. 3. Licznik energii elektrycznej EMDX3 Fot. 4. Licznik energii elektrycznej EMDX3 Fot. 5.

3-fazowy, pomiar przez przekładniki

3-fazowy, pomiar bezpośredni do

prądowe, z wyjściem RS485.

63A, z wyjściem

RS485.

Licznik energii elektrycznej EMDX3

1-fazowy, pomiar bezpośredni do

63A, z wyjściem impulsowym.

40 Fachowy Elektryk

badania

i pomiary

FOT. ZEUP POZYTON SP. Z O.O.

Fot. 6.

Licznik sEA w układzie pomiarowo-rozliczeniowym odbiorcy.

nik elektroniczny natychmiast powiadamia

o tym dostawcę, odciążając w tym konsumentów

– dzięki temu reakcja dostawcy jest

z reguły bardzo szybka i skuteczna.

Liczniki cyfrowe pozwalają na bieżąco kontrolować

zużycie prądu (niektóre mierzą

czynną jak i bierną energię), a więc i monitorować

koszty, przy czym są to koszty za

realnie wykorzystaną energię, dzięki czemu

zakłady energetyczne mogły zrezygnować

ze zryczałtowanych rachunków. Co więcej

– pozwalają na rozliczenia na zasadzie

przedpłaty (system prepaid), czyli zakupy

określonych porcji energii za pomocą

kodów doładowujących. Dzięki realnemu

wskazaniu zużycia energii i możliwości

jego kontroli pozwalają uniknąć sytuacji

wystąpienia zadłużenia, co świetnie sprawdza

się w motelach, hostelach i domkach

lub lokalach pod wynajem. Wyświetlacze

LCD liczników elektronicznych prezentują

obecnie cały szereg informacji, takich jak

choćby całkowite zużycie energii wyrażone

w kWh, koszt zużytej energii, bieżące zapotrzebowanie

na energię, aktualny koszt pojedynczej

kWh, ilość jednostek pozostałych

do zużycia po wykupieniu porcji energii poprzez

system przedpłaty czy też parametry

aktualnej taryfy.

Liczniki elektroniczne mają też pewną

wadę, o której należy wspomnieć – same

pobierają energię – za którą konsument

musi zapłacić. To powoduje nieznaczny

wzrost kosztów, jakie wiążą się z decyzją

o zakupie licznika elektronicznego w miejsce

elektromechanicznego (indukcyjnego).

Na największą uwagę zasługuje funkcja

przełomowa z punktu widzenia historii

rozwoju liczników inteligentnych – komunikacja

z osobami odpowiedzialnymi za

ich kontrolowanie, z dostawcą energii elektrycznej

oraz jej konsumentem. Co istotne

– ta komunikacja nie jest jednostronna, lecz

dwustronna. Między innymi dlatego liczniki

elektroniczne otrzymały miano „inteligentnych”.

Ich konstrukcja sprowadza się

do układu wiążącego ze sobą mikrokontroler,

przetworniki A/C oraz C/A, czujnik który

mierzy prąd i napięcie, baterię (zapasowe

zasilanie dla zapewnienia nieprzerwanego

działania licznika), wyświetlacz LCD i moduł

do komunikacji bezprzewodowej (WiFi,

Bluetooth, GSM i inne metody).

Wracając do kwestii wymiany danych, należy

zauważyć, że obecnie dostawcy energii

otrzymują znacznie więcej informacji

o zużyciu energii, niż miało to miejsce dwie

czy trzy dekady temu. Nowoczesne liczniki

przekazują informacje o stanie licznika

w regularnych odstępach czasowych, np.

co 15 lub 30 minut, dzięki czemu dostawcy

mogą wychwycić trendy i powtarzalne

wahania w zużyciu prądu i na ich podstawie

lepiej zarządzać siecią energetyczną,

na przykład poprzez wysyłanie większej

porcji energii tam, gdzie realne zapotrzebowanie

na nią jest większe. Informacje

od liczników, umożliwiające im prowadzenie

lepszego monitoringu prądu, pozwalają

na minimalizację strat handlowych i technicznych.

Na poparcie warto przytoczyć

oficjalne dane od grupy ENERGA, która

w 2014 roku, w okręgach w których zainstalowała

liczniki inteligentne, zaobserwowała

zmniejszenie się różnicy bilansowej o około

10%. Oznacza to oszczędność milionów

złotych, po części inwestowanych w dalsze

unowocześnianie infrastruktury z pożytkiem

dla wszystkich.

Ważną cechą komunikacji z licznikami cyfrowymi,

jest jej dwukierunkowość. Kierunek

od konsumenta do dostawcy energii elektrycznej

jest rzeczą oczywistą, lecz komunikacja

dostawcy z licznikiem to dość nowa sprawa.

To rozwiązanie jest bardzo przydatne, gdyż

pozwala dostawcy prądu zdalnie aktualizować

oprogramowanie licznika oraz stawki cenowe

i informacje dotyczące taryf. Co więcej

– konsument też może wejść w komunikację

z własnym licznikiem, otrzymując pakiety

danych na temat zużytych kWh, bieżących

kosztów, napięcia prądu, zmierzonej mocy itp.

Służą do tego indywidualne konta, na których

– po zalogowaniu się – konsumenci sprawdzają

aktualne zużycie energii, miesięczne lub

roczne podsumowanie itp. Mogą tam nawet

sprawdzić swoje zwyczaje konsumpcji prądu

w cyklu dobowym, przedstawiane choćby

w postaci wykresu graficznego, oraz dokonać

zmian w wyborze taryf, lub – jak zostało to

wspomniane wcześniej – dokonać rozliczenia

rzeczywistego, albo też dokonać przedpłaty

i zapłacić z góry za kolejną ilość prądu.

Dobieranie licznika

do potrzeb odbiorcy

Należy zacząć od tego, że wyboru między

licznikiem indukcyjnym i elektronicznym

dziś już nie ma. Możemy jedynie

wybierać między prostszymi modelami,

tymi bardziej złożonymi lub też wysoko

zaawansowanymi wyrobami, oferującymi

interesujące dane, statystyki czy wręcz

analizy. Dobierając licznik wpierw trzeba

jednak zwrócić uwagę na podstawowe parametry

prądu, jaki może licznik mierzyć.

W szczególności chodzi o dobranie licznika

o właściwym bazowym i maksymalnym

mierzonym prądzie. Za przykład niech słu-

Fachowy Elektryk

41

badania

i pomiary

FOT. APATOR S.A.

FOT. APATOR S.A.

Fot. 7. Corax 3 jest statycznym licznikiem energii elektrycznej Fot. 8.

pracującym w sieci trójfazowej czteroprzewodowej.

Liczniki EQUS są wielotaryfowymi, przedpłatowo-kredytowymi licznikami

energii elektrycznej z wymiennymi modułami komunikacyjnymi.

ży oznaczenie licznika symbolem 10(40) A,

gdzie 10 A stanowi prąd bazowy, zaś

40 A prąd maksymalny. Oznacza to, że licznik

pracując przy prądzie bazowym dokonuje

pomiaru z błędem bliskim zeru, zaś

przy maksymalnym – przy którym może

stale pracować i który nie powinien być

przekraczany – ten błąd może zacząć być

już istotny. Licznik dobieramy też w odniesieniu

do rodzaju instalacji elektrycznej

(1-fazowa lub 3-fazowa) oraz obowiązującej

odbiorcę taryfy.

Jeśli chodzi o samą konstrukcję licznika,

należy dobrać go tak, by w razie realnego

zagrożenia udarami – a niekiedy takie

sytuacje mogą zaistnieć, np. w obiektach

przemysłowych – był w stanie je znieść.

Oczywistością jest zgodność wymiarów

obudowy z normami i zabezpieczenie

pokrywy przed niepożądaną ingerencją

(plomba) oraz szczelność, jeśli warunki

pracy licznika tego wymagają (odpowiedni

wskaźnik w skali IP).

Jeśli odbiorca energii elektrycznej chce

otrzymywać wiele danych dotyczących zużycia

energii elektrycznej, w tym na przykład

dane w postaci graficznej – wszystkie dostarczane

w wygodny bezprzewodowy sposób

– wówczas musi skierować uwagę w stronę

urządzeń z najnowszą elektroniką. Chodzi

tu więc o zaawansowane oprogramowanie,

możliwość przesyłania danych w oparciu

o co najmniej jeden z popularnych protokołów,

ale też o dodatkową pamięć, w której

gromadzone są dane z poprzednich okresów

rozliczeniowych. Dobrze jest też, jeśli licznik

wyposażony jest w wyraźny wyświetlacz

LCD prezentujący dużo danych.

Bardzo istotną kwestią jest zasilanie rezerwowe.

Potrzeby wielu odbiorców są takie, że szerokopasmowy

zasilacz umożliwiający funkcjonowanie

licznika w przypadku dwóch faz

lub jednej fazy i przewodu neutralnego staje

się podstawą. Dzięki temu ryzyko, że licznik

ulegnie uszkodzeniu podczas testowania instalacji

spada praktycznie do zera.

Ostatnia kwestią – nie do pominięcia przy

doborze licznika – jest jego cena. Najbardziej

zaawansowane modele sięgają cen

sporo powyżej jednego tysiąca złotych,

najtańsze 1-fazowe można kupić już za

100-150 zł. Dlatego przy tak dużej rozpiętości

cenowej warto rozważyć przy każdej

ofercie stosunek ceny do jakości.


Fot. 9.

Czterokwadrantowy, przedpłatowy,

1-fazowy i wielostrefowy licznik LP-1.

Przyszłość inteligentnych liczników

energii elektrycznej

Przyszłość inteligentnych liczników rysuje

się w pozytywnych barwach dla najnowszych

generacji liczników cyfrowych, gdyż

zgodnie z dyrektywą unijną 2009/72/WE

dotyczącą wspólnych zasad rynku wewnętrznego

energii elektrycznej, 80% starych

liczników ma być wymienione na liczniki

elektroniczne. Dla Polski oznacza to, iż

na jej terenie będzie zainstalowanych około

13-14 milionów liczników inteligentnych.

Zdecydowanie zauważalnym trendem wyznaczającym

przyszły rozwój liczników

inteligentnych, jest wzrost ilości danych,

przekazywanych do dostawcy energii elektrycznej.

Są to bardzo liczne i bogate dane,

które można wykorzystywać do tworzenia

trafnych prognoz lub statystyk w odniesieniu

do pojedynczych odbiorców energii elektrycznej.

Zdaniem GIODO liczniki cyfrowe

stają się jednak zagrożeniem dla prywatności

konsumentów. Za ich pośrednictwem

dostawcy prądu mogą obserwować nawyki

konsumentów, identyfikować urządzenia,

jakie konsument posiada w domu, tworzyć

wręcz ich „profile energetyczne” i później te

informacje sprzedać lub udostępnić na przykład

dystrybutorom sprzętów AGD, RTV

itp. Dlatego bardziej spodziewać się należy

rozwiązań prawnych, polegających na tym,

iż szczegółowe dane dotyczące zużycia

energii przez konsumenta, będą traktowane

jak dane osobowe, niż faktycznego ograniczania

ilości danych, przekazywanych przez

liczniki do dostawców energii.

Innym trendem jest stopniowa miniaturyzacja

liczników cyfrowych, czyli zmniej-

42 Fachowy Elektryk

badania

i pomiary



Fot. 10. 3-fazowe i wielostrefowe liczniki EABM w układzie pomiarowym. Fot. 11.

Liczniki EQM w ukladzie pomiarowym.

szanie ich rozmiarów – cecha typowa dla

wszystkich urządzeń bazujących na układach

scalonych i technologiach półprzewodnikowych

– przy jednoczesnym ich


wzmacnianiu i uszczelnianiu – tak by mogły

pracować w nieprzyjaznych środowiskach.

Kolejną cechą rozwijaną przez producentów

jest coraz łatwiejsza dwustronna komunikacja

z licznikiem (poprzez sieci WiFi,

protokół BlueTooth, GSM, sieci Ethernet

itp…), którą już dziś prowadzi się przy

użyciu stosownych aplikacji instalowanych

w tabletach lub smartfonach. W przyszłości

należy spodziewać się gwałtownego rozwoju

struktur IoT, czyli tzw. Internetu Rzeczy,

w które liczniki energii elektrycznej na pewno

zostaną włączone – wówczas przejdą one

na kolejny poziom komunikacji: M2M, czyli

Machine To Machine (wymiana danych

między urządzeniami). Jak bardzo zmieni to

życie nas, konsumentów energii elektrycznej,

oraz jak wpłynie to na same liczniki?

– przyszłość pokaże.

Łukasz Lewczuk

Fot. 12.

Liczniki EQM oraz urządzenia transmisji danych i synchronizacji czasu.

Na podstawie materiałów publikowanych

m.in. przez:

Stowarzyszenie Elektryków Polskich,

ZEUP Pozyton Sp. z o.o., Apator S.A.

i Legrand Polska Sp. z o.o.

Fachowy Elektryk

43

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA

Kamery termowizyjne

– podstawowe narzędzie diagnostyczne

Kamery termowizyjne bardzo często stanowią wiodące narzędzia przy diagnostyce maszyn

i urządzeń elektrycznych. Rozbudowane funkcjonalności poprawiające precyzyjność pomiarów,

bezprzewodowa komunikacja z innymi urządzeniami oraz miniaturyzacja sprzętu przy jednoczesnym

zwiększaniu ekranu to kierunki rozwoju tych przyrządów.

Fot. ADOBESTOCK

44 Fachowy Elektryk

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA

Nowoczesne technologie zapewniają coraz

to większe rozdzielczości kamer termowizyjnych.

Oprócz tego warto zwrócić uwagę

na oprogramowanie wewnętrzne urządzenia

wykorzystujące obrazy, które powstają

w kamerze w efekcie naturalnych ruchów

ręki podtrzymującej kamerę. Urządzenie

przez 0,5 s rejestruje równocześnie 5 zdjęć

ze standardową rozdzielczością, wykorzystując

przy tym odpowiedni logarytm zdjęcia

i zapis w podwyższonej rozdzielczości.

Specjalne funkcje pozwalają na ocenę wad

konstrukcyjnych budynków oraz mostków

termicznych. Urządzenie jest w stanie samoczynnie

ustawić odpowiednią skalę

dla obrazu termowizyjnego uwzględniając

warunki panujące zarówno wewnątrz

jak i na zewnątrz budynku. W przypadku

wystąpienia skrajnych wartości temperatur

w postaci tła, kamera je filtruje i usuwa

z obrazu termowizyjnego. Wartości te

mogą być widoczne tylko gdy faktycznie

wystąpią w danym obiekcie. Tym sposobem

można porównać obrazy przy zmianie

warunków otoczenia, co jest szczególnie

Fot. ADOBESTOCK

przydatne przy analizowaniu obrazów

z różnych stanów.

W nowoczesnych kamerach chcąc ustawić

emisyjność mierzonego materiału i temperatury

odbitej wystarczy nakleić na obiekcie

pomiarowym dostarczony z kamerą

jeden z markerów. Wykorzystując zintegrowany

aparat cyfrowy kamera rozpozna

naklejony marker i samoczynnie ustawi

określoną emisyjność i temperaturę odbitą.

Niektóre modele kamer są w stanie bezprzewodowo

współpracować z innymi

REKLAMA

Fachowy Elektryk

45

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA

przyrządami pomiarowymi wykorzystując

technologię Bluetooth lub Wi-Fi.

Typowe funkcje

kamer termowizyjnych

Podczas prac związanych z oceną procesów

termicznych z pewnością przyda

się technologia poprawy jakości obrazu

o jedną klasę. Z kolei dzięki wysokiej rozdzielczości

zyska się uwidocznienie nawet

najdrobniejszych różnic temperatury. Nie

mniej ważne jest szerokie pole widzenia,

które pozwala na rejestrowanie sekcji obrazu

o większych rozmiarach. Kluczową rolę

odgrywa przy tym szybkie rejestrowanie

dużych sekcji obrazu oraz błyskawiczne

rozpoznawanie temperatury obiektu pomiarowego.

W niektórych wersjach kamer

przewiduje się tzw. asystenta obrazu panoramicznego.

Tym sposobem w przypadku

dużych obiektów pomiarowych asystent

ujęcia panoramicznego zapewnia analizę

i dokumentację całkowitego obrazu, skompilowanego

z szeregu obrazów indywidualnych.

Nie ma więc potrzeby zarządzania,

podglądania i porównywania kilku obrazów.

Oczywiście przydatny jest szeroki

zakres badanych temperatur.

W czasie prac obejmujących ocenę procesów

termicznych warto zadbać o kamery

o wysokim stopniu IP, a co za tym

idzie, dużej odporności na działanie wody

i kurzu. W efekcie zyskuje się możliwość

pracy niemal w każdych warunkach pogodowych.

Przydatne rozwiązanie stanowi

funkcja stabilizacji pracy kamery

w temperaturze mieszczącej się pomiędzy

-40°C a 50°C.

W nowoczesnych urządzeniach pomiarowych,

w tym w kamerach termowizyjnych,

uwzględnia się szerokie możliwości w zakresie

wymiany danych z urządzeniami zewnętrznymi.

Standard Bluetooth pozwala

na przesył informacji do komputera osobistego

czy też urządzeń takich jak iPhon lub

iPad. Przyda się także komunikacja w standardzie

Wi-Fi. Interesujące rozwiązanie

stanowi możliwość przesyłania do kamer

danych, które są uzyskane z innych przyrządów

pomiarowych. Stąd też parametry

takie jak wilgotność powierzchniowa,

temperatura powietrza, a nawet wielkości

elektryczne mogą być zapisywane bezpośrednio

na obrazie termowizyjnym.

•

Przegląd kamer termowizyjnych

Producent/dystrybutor

Model

Zastosowanie

FLIR SYSTEMS

FLIR E95

Energetyka, przemysł, budownictwo

Zakres pomiarowy temperatury

-20°C do +1500°C

Zakres temperatury

eksploatacji

-15°C do +50°C

Dokładność pomiarów

±2°C lub ±2% odczytu

Minimalna/maksymalna

odległość pomiaru

150 mm do nieskończoności

Kompensacja odbitej

temperatury tła na

Tak

wyświetlaczu

Typ detektora

Niechłodzony mikrobolometr,

464 x 349 pikseli

Częstotliwość odświeżania

30 Hz

Rozdzielczość przestrzenna

obiektywu podczerwieni

0,90 mRad/piksel

Kąt widzenia 24° x 18°

Sposób regulacji ostrości

Ręcznie, automatycznie, ciągłe

Rodzaj i wielkość wyświetlacza

4”; LCD; dotykowy

Rozdzielczość wyświetlacza 640 x 480

Rodzaj akumulatora i czas jego

pracy

Li-Ion, 4 godziny

Nośniki danych i możliwości

eksportu do innych urządzeń

Formaty zapisywanych plików

Oprogramowanie

Masa z akumulatorem

Szczelność obudowy

Długość gwarancji

Menu w języku polskim

Zalecana częstotliwość kalibracji

Cechy charakterystyczne

Karta SD 8GB

JPEG dla IR i Foto, csq dla sekwencji, MPEG-4 dla wideo

FLIR Tools/Tools+

1 kg

IP54

2 lata na kamerę, 10 lat na detektor

Tak

1x / rok

Wbudowany dalmierz laserowy, pomiar pola powierzchni, alarm

punktu rosy, alarm izolacji, Wi-Fi, Bluetooth, GPS, Kompas, MSX,

Ultramax, Monitor czytelny pod kątem 120°, inteligentne obiektywy

niewymagające kalibracji producenta

Wyposażenie opcjonalne

Obiektyw szerokokątny 42° x 32°

Obiektyw tele 14° x 10°

Cena katalogowa netto 9995 €

46 Fachowy Elektryk

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA

Producent/dystrybutor FLIR SYSTEMS


Model

FLIR T1020

Parametry zobrazowania

Detektor podczerwieni

1024 × 768 (786 432 pikseli pomiarowych)

Czułość termiczna/NETD

< 0,02°C przy +30°C

Wybór obiektywów

12°, 28°, 45°, close-up 3x

Minimalna odległość ostrzenia

0,2 m do 0,8 m zależnie od obiektywu

Częstotliwość detektora

30 Hz

Zakres widmowy

7,5–14 μm

Ekran 4,3 cala

800 x 480 pikseli

Automatyczna orientacja

Tak

Ekran dotykowy

Tak

Tryby prezentacji obrazu

Obraz termowizyjny

Tak

Obraz foto

Tak

UltraMax

Wyjątkowy proces zwiększający czterokrotnie liczbę pikseli do 3,1 MP

MSX ®

Wprowadzanie szczegółów z obrazu foto na obraz termiczny dla łatwiej identyfikacji miejsc i opisów

Galeria

Tak

Pomiar

Dokładność Większa z dwóch wartości: ±2°C lub 2% przy nominalnej temperaturze 25°C

Analiza pomiaru

Narzędzia pomiaru

10 punktów pomiarowych, obszary 5+5 (prostokąty, okręgi) z odczytem T min/maks/średnia

Korekcja emisyjności

Zmienna od 0,01 do 1,0 lub wybór z listy materiałów

Korekcja pomiaru

Emisyjność, temperatura odbita, wilgotność względna, temperatura powietrza, odległość od obiektu, kompensacja

zewnętrznego okna podczerwieni

Palety kolorów

Żelazo, tęcza, tęcza wysoki kontrast, biały gorący, czarny gorący, arktyczny, lawa

Nośnik pamięci

Nośnik pamięci Wymienna karta SD (Class 10)

Format obrazu IR

Standardowy JPEG ze zdjęciem foto i danymi pomiarowymi

Nagrywanie i przesył sygnału wideo

Rejestracja pomiarowego wideo w podczerwieni

Rejestracja w czasie rzeczywistym na karcie SD

Rejestracja niepomiarowego wideo w podczerwieni

H.264 na karcie SD

Przesył pomiarowego sygnału wideo w podczerwieni

Przesył sygnału przez USB

Przesył niepomiarowego sygnału wideo w podczerwieni

Wideo H.264 przy użyciu Wi-Fi lub USB

Kamera foto

Kamera foto

Pole widzenia dopasowujące się do obiektywu kamery termowizyjnej

Lampa doświetlająca

Wbudowana dioda LED

Dodatkowe informacje

USB, typ złącza

Micro-AB; transfer nieskompresowanego wideo między urządzeniem i komputerem

Bateria

Litowo-polimerowa

Czas pracy baterii > 2,5 h przy 25°C

System ładowania

W kamerze (zasilacz sieciowy lub gniazdo zapalniczki 12 V w samochodzie) albo ładowarce dwukomorowej

Czas ładowania

2,5 godziny do 90% pojemności

Praca na zasilaniu zewnętrznym

Zasilacz sieciowy, wejście 90-260 V AC, 50/60 Hz lub wyjście 12 V w samochodzie (kabel ze standardową wtyczką; opcjonalnie)

Zarządzanie energią

Automatyczne wyłącznie zasilania, konfigurowane przez użytkownika

Zakres temperatur przechowywania

od -40°C do +70°C

Waga

od 1,9 kg do 2,1 kg w zależności od obiektywu

Mocowanie statywu

UNC ¼”-20

Zawartość systemu

Kamera termowizyjna

Baterie (2 szt.)

Ładowarka baterii

Kabel HDMI-HDMI

Walizka transportowa

Duża osłona okularu

Osłona na obiektyw

Pasek na szyję

Zasilacz sieciowy z różnymi wtyczkami

Przewód USB, standardowe A na Micro-B

Certyfikat kalibracji

Karta licencyjna na oprogramowanie FLIR Tools+

Dokumentacja użytkownika na płycie CD-ROM

Dokumentacja drukowana

Zestaw słuchawkowy Bluetooth

Karta SD

Fachowy Elektryk 47

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA


Producent/dystrybutor FLUKE FLUKE

Model PTi120 Ti401

Zastosowanie Inspekcja instalacji elektrycznych, hydraulicznych, HVAC Przemysł, R&D, Energetyka, Budownictwo

Zakres pomiarowy temperatury -20°C do +150°C -20°C to +650°C

Zakres temperatury eksploatacji -10°C do +50°C -10°C do +50°C

Dokładność pomiarów ±2°C lub ±2% ±2°C lub ±2%

Minimalna/maksymalna odległość

pomiaru

min 228 mm / maks. Brak (DS 130:1) Min. 150 mm / maks. D:S 1065:1

Kompensacja odbitej temperatury

tła na wyświetlaczu

TAK

TAK

Typ detektora

Częstotliwość odświeżania 9 kHz 9 lub 60 kHz

Rozdzielczość przestrzenna

obiektywu podczerwieni

7,6 mRad 0.93 mRad

Kąt widzenia 50° w poziomie, 38° w pionie 34° w poziomie, 24° w pionie

Sposób regulacji ostrości Stała ogniskowa Automatyczny lub ręcznny

Rodzaj i wielkość wyświetlacza LCD 3.5” LCD 3.5”

Rozdzielczość wyświetlacza 120x90 640 x480

Rodzaj akumulatora i czas jego

pracy

Nośniki danych i możliwości

eksportu do innych urządzeń

Wewnętrzny akumulator litowo-jonowy, conajmniej 2h

ciągłej pracy bez WiFi

2 GB wewnętrznej pamięci flash, eksport po WiFi,

Fluke Connect lub poprzez USB

Wymienny z możliwością ładowania akumulator litowo-jonowy

(2 w zestawie) conajmniej 3h ciągłej pracy bez WiFi

Wymienna karta pamięci micro SD o pojemności 4 GB,

wewnętrzna pamięć flash o pojemności 4 GB, możliwość

zapisu na dysk flash USB, przesyłanie w celu trwałego

przechowywania

Formaty zapisywanych plików JPG, is2 bmp, jpeg, is2 eksport do bitmap (.bmp), GIF, JPEG, PNG, TIFF

Oprogramowanie

Oprogramowanie komputerowe Fluke Connect ® — pełna

wersja oprogramowania do analizy i tworzenia raportow

z dostępem do systemu Fluke Connect

Oprogramowanie komputerowe Fluke Connect ® — pełna

wersja oprogramowania do analizy i tworzenia raportow

z dostępem do systemu Fluke Connect

Masa z akumulatorem 0.23 kg 1.04 kg

Szczelność obudowy IP54 IP54

Długość gwarancji 2 lata 2 lata

Menu w języku polskim TAK TAK

Zalecana częstotliwość kalibracji Co 2 lata Co 2 lata

Cechy charakterystyczne

Funkcja oznaczania zasobow (Asset Tagging) Fluke

Connect ® pomaga uniknąć żmudnego sortowania i

porządkowania termogramów. Po zeskanowaniu kodu

QR lub kodu kreskowego urządzenia termogram oraz

wszystkie zapisane informacje dotyczące daty i godziny

trafią do wstępnie zdefiniowanych folderow.

Funkcja oznaczania zasobow (Asset Tagging) Fluke Connect ®

pomaga uniknąć żmudnego sortowania i porządkowania

termogramów. Po zeskanowaniu kodu QR lub kodu

kreskowego urządzenia termogram oraz wszystkie zapisane

informacje dotyczące daty i godziny trafią do wstępnie

zdefiniowanych folderow.

Wyposażenie opcjonalne

brak

Teleobiektyw FLK-LENS / TELE2 (2-krotne powiększenie), Teleobiektyw

FLK-LENS / 4XTELE2 (4-krotne powiększenie), Obiektyw szerokokątny

FLK-LENS / WIDE2, FLK-LENS / 25MAC2 Makro 25, Ładowarka

samochodowa TI-CAR-CHARGER, Osłona przeciwsłoneczna

FLK-TI-VISOR3, Akcesoria do montażu statywu TI-TRIPOD3, Zestaw

słuchawkowy Bluetooth FLK-TI-BLUETOOTH, Dodatkowy akumulator

Smart FLK-TI-SBP3, FLK-TI-SBC3B Dodatkowa ładowarka Smart

Battery, Dodatkowy akumulator Smart FLK-TIX5XX-SBP4, FLK-TI-

SBC3B Dodatkowa ładowarka Smart Battery

Cena katalogowa netto 750 € 6999 €

48 Fachowy Elektryk

PRZEGLĄD

FACHOWEGO ELEKTRYKA


TESTO Sp. z o.o.

TESTO Sp. z o.o.

testo 865 testo 872

Wykrywanie wycieków, identyfikacja przegrzanych połączeń elektrycznych,

wykrywanie mostków cieplnych lub wad strukturalnych. Jest idealnym

rozwiązaniem do prac instalacyjnych i w przemyśle

od -20 do +280°C

od -15 do +50°C

Wykrywanie przegrzań połączeń elektrycznych, identyfikacja wad

konstrukcyjnych, wykrywanie mostków cieplnych i miejsc zagrożonych

występowaniem pleśni

od -30 do +650°C

od -15 do +50°C

±2 °C, ±2 % mierzonej wartości ±2 °C, ±2 % mierzonej wartości

< 0,5 m < 0,5 m

Tak

Tak

160 x 120 pikseli 320 x 240 pikseli

9 Hz 9 Hz

3,4 mrad 2,3 mrad

31° x 23° 42° x 30°

automatyczny

automatyczny

8,9 cm (3.5") TFT, QVGA 8,9 cm (3,5") TFT, QVGA

320 x 240 pikseli 320 x 240 pikseli

litowo-jonowo, 4 godziny

Li-Ion, 4 godziny

wbudowana pamięć, eksport danych poprzez USB

wbudowana pamięć, eksport danych poprzez USB, Wi-Fi + aplikacja mobilna

.bmt i .jpg; możliwość eksportu do .bmp, .jpg, .png, .csv, .xls

tak

.bmt and .jpg; możliwość eksportu do .bmp, .jpg, .png, .csv, .xls

tak

0,51 kg 0,51 kg

IP54

IP54

2 lata 2 lata

Tak

Tak

– –

Funkcja SuperResolution – rozdzielczość 320 x 240 pikseli.

Asystent ScaleAssist – automatyczne dopasowanie skali obrazu

termograficznego do panujących warunków otoczenia. Asystent IFOV-warner

– obrazuje rzeczywistą wielkość plamki pomiarowej na ekranie, pozwala na

uniknięcie błędów pomiarowych związanych z pomiarem zbyt małego obiektu.

Funkcja Delta T – pomiar różnicowy dla dowolnych punktów pomiarowych

Funkcja SuperResolution – rozdzielczość 640 x 480 pikseli. Asystent ScaleAssist

- automatyczne dopasowanie skali obrazu termograficznego do panujących

warunków otoczenia. Asystent IFOV-warner – obrazuje rzeczywistą wielkość plamki

pomiarowej na ekranie i pozwala na uniknięcie błędów pomiarowych związanych z

pomiarem zbyt małego obiektu. Delta T - pomiar różnicowy dla dowolnych punktów

pomiarowych. Asystent ε-Assist – automatycznie określa emisyjność badanego

obiektu oraz wartość temperatury odbitej RTC. Bezprzewodowa komunikacja WLAN

ze smartfonem lub tabletem z zainstalowaną aplikacją „testo Thermography App”

Dodatkowy akumulator Li-Ion, szybka ładowarka do akumulatora, taśma

samoprzylepna o określonej emisyjności

Dodatkowy akumulator litowo-jonowy, szybka ładowarka do akumulatora,

taśma samoprzylepna o określonej emisyjności

4 345 zł 11 740 zł

Fachowy Elektryk 49

oświetlenie

awaryjne

Oprawy w oświetleniu ewakuacyjnym

Najprostsze oprawy stosowane w oświetleniu ewakuacyjnym pozwalają oznaczać drogi ewakuacyjne

i wyjścia awaryjne dzięki odpowiednim piktogramom. Stąd też takie oprawy uwzględnia się

chociażby w obiektach użyteczności publicznej czy w zakładach przemysłowych.

Fot. ADOBESTOCK

Dzięki oprawom drogi ewakuacyjne są doświetlane.

W miejscach narażonych na działanie

czynników atmosferycznych zastosowanie

znajdują urządzenia o podwyższonym

stopniu ochrony IP. W zależności od potrzeb

instalacyjnych zastosowanie znajdują urządzenia

montowane natynkowo lub podtynkowo.

Oprócz tego oferowane są również

oprawy doświetlające i kierunkowe.

Bezpieczeństwo oświetlenia

ewakuacyjnego

Ewakuacyjne systemy oświetlenia muszą

być przede wszystkim bezpieczne, a ich

montaż szybki i łatwy. Chodzi tutaj np.

o oprawy z odpowiednimi systemami, które

pozwalają na przeprowadzenie testów zgodnie

z wymaganiami normy PN-EN 50172.

Przeprowadzić można zatem funkcję autotestu

funkcjonalnego (comiesięcznego)

oraz testu czasu świecenia. Testy mogą

być również wykonywane automatycznie.

Funkcjonalność w tym zakresie zapewnia

mikroprocesor a wyświetlacze i diody LED

informują o wynikach przeprowadzonych

testów. Nowoczesne systemy sterowania

umożliwiają rejestrowanie wyników wykonanych

testów.

Oprawy oświetlenia awaryjnego

Od opraw ewakuacyjnych należy odróżnić

oprawy doświetlające drogi ewakuacyjne.

Specjalne obudowy opraw są dedykowane

dla obiektów użyteczności publicznej, fabryk,

magazynów oraz miejsc narażonych

na działanie skrajnych czynników atmosferycznych.

Oprócz tego odpowiednie oprawy

można nabyć z myślą o wbudowaniu w sufit

gipsowo-kartonowy.

Źródła światła opraw awaryjnych

W nowoczesnych oprawach awaryjnych jako

źródło światła coraz częściej uwzględnia się

50 Fachowy Elektryk

oświetlenie

awaryjne

Fot. HYBRYD

Fot. 1.

Oprawa oświetlenia awaryjnego

do wbudowania.

diody LED. Wiele opraw bazuje na soczewkach

typu road plus. Tym sposobem oprawa,

która jest zawieszona na wysokości 3

m oświetla 11 m drogi ewakuacyjnej zachowując

wymagane natężenie. Ważna jest przy

tym szybka wymiana akumulatorów i łatwy

montaż. W wielu obiektach montuje się oprawy

typu downlight z możliwością zabudowy

w sufitach gipsowo-kartonowych.

Zasilanie z centralnej baterii

Niektóre systemy oświetlenia awaryjnego

wykorzystują baterie centralne, które mogą

bazować na akumulatorach VRLA. Taki sposób

zasilania parametryzuje się uwzględniając

całość lub wybrane elementy oświetlenia.

Istotną rolę odgrywa specjalny sterownik

obsługujący i kontrolujący poziom naładowania

akumulatora. Oprócz tego sterownik

samoczynnie przeprowadza odpowiednie

testy funkcjonalne. Jeżeli nastąpi głębokie

rozładowanie akumulatorów to sterownik będzie

nadzorował ich naładowanie do ok. 80%

pojemności znamionowej. Z kolei gdy dojdzie

do całkowitego naładowania to zostanie

zainicjowana praca w trybie buforowym przy

wykorzystaniu ładowarek utrzymujących

pełną pojemność baterii.

Fot. 2.

Oprawa oświetlenia awaryjnego.

Fot. INTELIGHT

Fot. INTELIGHT

Fot. 3.

Oprawa oświetlenia ewakuacyjnego.

W oferowanych na rynku systemach oświetlenia

awaryjnego bazujących na baterii

centralnej przewiduje się budowę modułową,

zatem osobne moduły przełączające są

przypisane do poszczególnych obwodów

wyjściowych. Sieć zasilająca i akumulatory

mają zapewnioną ochronę za pomocą odrębnych

bezpieczników. W efekcie jeżeli podczas

pracy w trybie AC dojdzie do zwarcia

jednego z przewodów zasilających do przewodu

ochronnego to system samoczynnie

zostanie przełączony na tryb DC. Należy

Fachowy Elektryk

51

oświetlenie

awaryjne

podkreślić, że każda pojedyncza oprawa jest

adresowalna.

Sterowanie oprawami

Dzięki systemom z centralnym sterowaniem

opraw integruje się i monitoruje wiele

lamp systemu oświetlenia awaryjnego.

Ważne jest przy tym wykorzystanie odpowiednich

sieci komunikacyjnych z różnymi

topologiami. Centralne urządzenie

takiego systemu wykorzystuje specjalną

centralę lub komputer PC z odpowiednim

oprogramowaniem. Nowoczesne centrale

są w stanie zarządzać lampami dynamicznymi,

LED i świetlówkowymi. Ważna jest

przy tym możliwość realizowania różnorodnych

funkcji w postaci wizualizacji,

zdalnego zarządzania oraz zapisywania

raportów dotyczących pracy systemu. Jest

możliwe skonfigurowanie: powiadomień

na email, wykonywania zapisów historycznych,

planowania testów, automatycznego

tworzenia raportów a uprawnienia nadawane

użytkownikom można definiować. Magistrala

komunikacyjna łącząca poszczególne

urządzenia do transmisji danych

wykorzystuje kabel dwuprzewodowy.

Oprawy można grupować automatycznie

uwzględniając fizyczną topologię połączeń.

Strukturę logiczną tworzy się poprzez dowolne

grupowanie lamp uwzględniając różne

kryteria w postaci liczby pięter, sekcji,

pomieszczeń, korytarzy itp. Na etapie tworzenia

struktury logicznej powinno się zapewnić

możliwość łatwego poruszania po systemie.

Realizowanie funkcji jest inicjowane

zarówno w odniesieniu do wybranej grupy

opraw jak i pojedynczej oprawy. Czynności

realizowane przez oprawy są samoczynnie

zapisywane w dzienniku zdarzeń. Nowoczesne

urządzenia sterowania oprawami

Fot. ESSYSTEM

Fot. 4.

Oprawa ewakuacyjna do zastosowań przemysłowych.

Fot. AMATECH – AMABUD ELEKTROTECHNIKA

niejednokrotnie integruje się systemami

klasy BMS. Chodzi tutaj o możliwość nadrzędnego

realizowania funkcji w postaci

załączania oraz wyłączania testów funkcjonalnych

zarówno codziennych jak i okresowych.

Oprócz tego nadrzędnie może być

inicjowany test baterii oraz sygnalizowanie

głębokiego rozładowania akumulatora.

Wymiana danych z systemami nadrzędnymi

jest realizowana poprzez odpowiedni

interfejs komunikacyjny – np. RS-232 czy

Ethernet.

52 Fachowy Elektryk

oświetlenie

awaryjne

Fot. HYBRYD

Fot. 5.

Oprawa oświetlenia ewakuacyjnego z testem inicjowanym z pilota.

Dynamiczne systemy odbierają informacje

z systemów sygnalizacji pożaru, przy czym

ważna jest stabilna wymiana danych pomiędzy

poszczególnymi urządzeniami systemu

– centralą, czujnikami i sygnalizatorami,

poprzez magistralę RS-485 i odpowiednie

protokoły komunikacyjne. W centrali ważna

jest pamięć uwzględniająca podział stref

pożaru i pamięć wszystkich opraw zarówno

dynamicznych jak i p.poż. Sygnały przesyłane

instalacją transmisji danych powodują

sekwencje pracy każdej z opraw. W systemach

dynamicznych oprawy p.poż. załączają

się wraz z wykryciem pożaru.

Podsumowanie

Oprawy awaryjne rozpoczynają pracę

wraz z zanikiem zasilania podstawowego

opraw, przy czy czym takie oprawy wykorzystują

niezależne źródło zasilania.

Z kolei oświetlenie ewakuacyjne ma za

zadanie wskazywanie drogi ewakuacji

w przypadku wystąpienia pożaru lub innego

zagrożenia.

Systemy oświetlenia awaryjnego aby mogły

być eksploatowane muszą spełniać

wymagania odpowiednich norm. Stąd też

oferowane na rynku rozwiązania tego typu

spełniają wymagania normy PN-EN 1838

i PN-EN 50 172.

Na etapie wyboru odpowiedniego rozwiązania

najlepiej skorzystać z pomocy

specjalistów. W pierwszej kolejności

po sprecyzowaniu założeń użytkownika

i uwzględnieniu wymagań prawnych

i norm technicznych projektanci opracują

projekt na bazie rzutu budynku.

Damian Żabicki

REKLAMA

NOWOŚĆ!

ELASTYCZNE PRZEWODY STEROWNICZE

HELUCONTROL® JZ-520-HMH/-C

Wyjątkowo Do instalacji prądu

płomienioodporne przemiennego

klasa CPR B2ca i stałego

Do obiektów

użyteczności

publicznej

ODPOWIEDNIE DO STOSOWANIA W SUCHYCH,

WILGOTNYCH A NAWET MOKRYCH MIEJSCACH

SPRAWDŹ

KOD QR LUB ODWIEDŹ

NASZĄ STRONĘ

www.sklephelukabel.pl

Fachowy Elektryk

53

warsztat

elektryka

Walizka narzędziowa,

którą wzięlibyście ze sobą nawet na Marsa!

Wiha XXL III

PROMOCJA

Przezorny zawsze ubezpieczony i... dobrze wyposażony! Wkraczanie na teren budowy jest równie

ekscytujące, jak odkrywanie nowej planety i wymaga równie precyzyjnego sprzętu. Po sukcesie

modelu XXL II Wiha wprowadza udoskonaloną wersję swojej bestsellerowej walizki narzędziowej

– XXL III została skomponowana i zaprojektowana, żeby sprostać wszystkim wyzwaniom,

które mogą czekać na elektryków i elektromonterów podczas ich... ekspedycji.

Usługi elektryczne i elektromontażowe to

wciąż branża zdominowana przez mężczyzn,

a ci w głębi duszy, nigdy nie przestają być

żądnymi przygód odkrywcami, którzy lubią

stawiać czoło pojawiającym się wyzwaniom.

Nieważne, czy chodzi o survival, czy o... plac

budowy. Żeby móc czerpać satysfakcję ze swojej

pracy, potrzebują być właściwie przygotowani

na każdą ewentualność. Im więcej funkcji

i możliwości skompresowanych w jednym

rozwiązaniu, tym lepiej. Mniej do pamiętania,

pilnowania i noszenia. Po sprzedaniu 20 tysięcy

walizek narzędziowych XXL II marka Wiha

postanowiła zapytać elektryków, co w projekcie

okazało się najbardziej pomocne i przydatne,

a co by zmienili w kolejnej edycji flagowego

produktu.

Wiha XXL III - dobrze wyposażeni na...

odkrywanie nowych światów

Mobilna walizka z narzędziami, która bez

problemu przemieszcza się w trudnym terenie,

z łatwością pokonuje nawet 20 cm schody,

przytrzyma Ci latarkę i posłuży jako drabina.

Wiha XXL III to nowe rozwiązania i udogodnienia,

których celem było stworzenie niemalże

kompletnego, przenośnego warsztatu pracy

dla elektryków i elektromonterów. Innowacje

w zakresie mobilności i dodatkowych funkcjonalności

byłby jednak wyłącznie efektownym

gadżeciarstwem, gdyby nie rdzeń walizki

złożony z ponad 100 ergonomicznych,

atestowanych i izolowanych specjalistycznych

narzędzi, które zyskały uznanie branży

już w poprzednich edycjach produktu. Obok

podstawowego wyposażenia składającego

się z narzędzi ręcznych w postaci wkrętaków,

szczypiec, narzędzi do obróbki kabli czy narzędzi

pomiarowych, w walizce znajdują się

docenione przez elektryków rozwiązania takie

jak w całości izolowane wkrętaki z serii Wiha

Slim o zmniejszonej średnicy trzonu do pracy

z głęboko osadzonymi elementami śrubowymi

i sprężynowymi, czy wielozadaniowe

szczypce instalacyjne TriCut nadające się

do przecinania przewodów, usuwania płaszcza

zewnętrznego oraz do odizolowywania

końcówek przewodów w trudno dostępnych

miejscach. Każdy element zestawu poddaje się

testom pod napięciem 10.000 V AC, co stanowi

gwarancję maksymalnego bezpieczeństwa

54 Fachowy Elektryk

warsztat

elektryka

użytkownika, a ergonomiczne rękojeści zapewniają

wygodę nawet podczas intensywnych

prac, co pozwala uniknąć typowych dla

profesji elektryka chorób zawodowych.

Do ręki przyłóż

Rozwiązania Wiha poza swoją kompleksowością,

mają jeszcze jedną, nieocenioną zaletę

– faktycznie dbają o komfort tych, którzy

się nimi posługują. Bezpieczeństwo w pracy

elektryka może być pojmowane wąsko jako

zapewnienie precyzyjnych, właściwie zaizolowanych

i atestowanych narzędzi do pracy, dzięki

czemu minimalizuje się ryzyko popełnienia

błędu. Wiha poszła o krok dalej i opracowała

koncept rękojeści SoftFinish, który oszczędza

dłonie i mięśnie w trakcie wykonywania prac.

Każda rękojeść ma dopasowany do śrubowania

stosunek między prowadzeniem, prędkością

a momentem dokręcania, co gwarantuje optymalną

i łagodną dla całej ręki pracę – także

w trudno dostępnych miejscach. W efekcie

realnie minimalizuje się dyskomfort w czasie

pracy, a w długofalowej perspektywie zmniejsza

się częstotliwość występowania licznych

kontuzji i przypadłości zawodowych, w tym

zwyrodnień stawów, cieśni nadgarstka czy tak

zwanego łokcia tenisisty.

To Ty tu się... zainstalujesz

Jakie jeszcze czynniki są kluczowe w pracy

elektryków i elektromonterów? Na budowie,

gdzie wszystko musi iść zgodnie z harmonogramem,

nie ma miejsca ani czasu na bałagan

i brak organizacji, więc idealna walizka na narzędzia

powinna sprawiać, że każdy niezbędny

element będzie widoczny... jak na dłoni. Seria

rozwiązań w modelu Wiha XXL III w bardzo

konsekwentny sposób pomaga uporządkować

warsztat pracy, wykorzystując system specjalnych

wkładek z możliwością mocowania pojedynczych

narzędzi. W momencie otwierania,

wkładki układają się pod różnymi kątami,

co znacznie ułatwia wyjmowanie i odkładanie

narzędzi na miejsce i eksponuje w odpowiedni

sposób opisy znajdujące się na kołpakach

rękojeści wkrętaków. Nawet najlepsza organizacja,

jeśli jest narzucona – nie będzie nigdy

idealna, dlatego Wiha XXL III zostawiła przestrzeń

na dopasowanie się do indywidualnych

potrzeb i nawyków w pracy poszczególnych

użytkowników. Odległość między wkładkami

można regulować samodzielnie, a w walizce

zostało przewidziane miejsce na inne dodatkowe

narzędzia i urządzenia poprzez udostępnienie

jednego pustego, wychylnego panelu. Co

więcej walizka przedzielona jest w środku zamykaną

płytą, dzięki czemu zostaje stworzona

przestrzeń na dodatkowy system przegródek,

które można dowolnie ustawić i przymocować

do dna walizki. W efekcie powstaje miejsce

np. na mierniki, niewymiarowe narzędzia czy

inne elementy niezbędne do wykonywania codziennej

pracy.

Jeśli do tej listy dodamy siłownik w postaci

sprężyny gazowej z bezpiecznym hamulcem

utrzymującym pokrywę w stabilnych pozycjach

i zapobiegającym jej automatycznemu

zatrzaśnięciu, otrzymujemy komplet rozwiązań

wskazywanych jako największe zalety

walizki Wiha XXL II, które kontynuowano

w modelu Wiha XXL III.

Idzie nowe, czyli mobilność

i personalizacja 3.0

Badanie opinii użytkowników pokazało,

że Wiha XXL II to rzetelny i solidny partner

na budowie, którego bogate wnętrze jest nie

do przecenienia w profesjonalnym wykonywaniu

prac elektromonterskich. Tworząc

nową edycję produktu, postawiono na... odkrywczość!

Wprowadzone innowacje zwiększyły

mobilność i rozszerzyły funkcjonalność

samej walizki. Ekstra duże kółka sprawiają,

że żaden teren nie jest już zbyt niedostępny,

a komfortowy transport jest możliwy nawet

w trudnych, off-roadowych warunkach. Nowy

rozmiar sprawia, że walizka bez problemu pokonuje

schody o wysokości 18-21 cm. Co więcej?

Więcej użytkowej przestrzeni! Pokrywa

skrzynki została wyposażona w prowadnice

umożliwiające przycinanie na długość materiałów

takich jak kanały kablowe. Więcej oznacza

też więcej możliwości – Wiha XXL III to aż

6 wysokości pracy w 4 siedzących i 2 stojących

pozycjach. Drabina, stołek czy podest? Walizka

ma udźwig 150 kg i zapewnia ergonomię pracy

w każdych warunkach – teraz można na niej

stanąć, usiąść i się o nią oprzeć.

Nowością jest także możliwość personalizacji

skrzynki o własną etykietę

z logo, którą otrzymać można po dokonaniu

rejestracji produktu na platformie MyWiha.

Nawet jeśli nie planujemy misji na Marsa, warto

mieć pod ręką zestaw pewnych i sprawdzonych

narzędzi, które dzięki nowym rozwiązaniom

są w stanie dotrzymać nam kroku nawet

kiedy mamy... pod górkę w trudnym terenie.

www.wiha.com/pl

Fachowy Elektryk

55

warsztat

elektryka

Akcja informacyjno-edukacyjna dla wykonawców prac w obiektach mieszkalnych

Firma Beha-Amprobe, producent sprzętu pomiarowego, przygotowała

akcję informacyjno-edukacyjną na temat rozwiązań dla wykonawców

robót w obiektach mieszkalnych. Celem akcji jest zwrócenie uwagi

na wyzwania techniczne i problemy z jakimi muszą mierzyć się właściciele

nieruchomości mieszkalnych oraz wszyscy wykonawcy robót

w tego typu obiektach, z podziałem na grupy takie jak: elektrycy, technicy

instalacji HVAC czy inspektorzy.

Jednocześnie materiały firmy Beha-Amprobe wskazują na sposoby rozwiązywania

tych problemów oraz podpowiadają konkretne urządzenia,

które w pokonywaniu tych problemów mogą być pomocne: lokalizatory

instalacji podziemnych, detektory wycieków, przyrządy pomiarowe

do zastosowań elektrycznych, identyfikatory przewodów, przyrządy

do pomiaru temperatury czy mierniki parametrów środowiskowych.

Źródło: Beha-Amprobe


Akumulatory do poziomnic laserowych

Pacific Laser Systems to marka przejęta przez Fluke w 2015 r. a na polskim

rynku debiutująca w ub. roku. Wprowadzany właśnie na polski

rynek akumulator PLS RBP5 będzie kompatybilny z poziomnicami

liniowymi, punktowymi i liniowo-punktowymi tej marki. Skierowany

jest przede wszystkim do elektroinstalatorów i instalatorów HVAC,

a jego użycie pozwoli ponad 3-krotnie wydłużać czas pracy poziomnic.

W zależności od modelu akumulator zapewni wydłużenie czasu pracy

urządzenia od 3 do 4 razy. PLS RBP5 umożliwia ładowanie urządzenia

podczas jego użytkowania.

Wszystkie modele poziomnic laserowych PLS cechują się wysoką

dokładnością (mniej niż 3 mm przy odległości 10 m) i trwałą blokadą

wahadła, która zapewnia bezpieczeństwo przyrządu w transporcie, oraz

daje możliwość zablokowania poziomnicy w trybie pochylenia. Klasa

szczelności IP 54 ogranicza wnikanie pyłu i wody, zapewniając wieloletnią

eksploatację w miejscach wykonywania prac.

Źrodło: fluke

Lampa warsztatowa z akumulatorem

Od niedawna w ofercie polskiego producenta

Leny Lighting znaleźć można nowy produkt

z rodziny MAGNUM FUTURE LED – najmniejszy

i najbardziej kompaktowy z naświetlaczy

do zastosowań profesjonalnych – kompatybilny

z systemem Bosch Professional

18 V – MAGNUM FUTURE LED XS. Zasilanie

lampy ustandaryzowanym akumulatorem

firmy Bosch, który współpracuje również z innymi

narzędziami elektrotechnicznymi marki

Bosch sprawia, że użytkownik nie musi posiadać

do każdego z tych produktów osobnego

akumulatora.

Rodzina lamp MAGNUM FUTURE LED

marki Lena Lighting powstała w odpowiedzi

na zapotrzebowanie na nowoczesne rozwiązania,

zapewniające profesjonalne oświetlenie

najróżniejszych miejsc pracy. Już od wielu lat

cieszy się uznaniem klientów, nawet tych bardzo

wymagających z rynku skandynawskiego

czy niemieckiego. Dzięki bardzo dobrym

parametrom technicznym, wielu przydatnym

funkcjom oraz licznym akcesoriom można

je z powodzeniem stosować wszędzie, gdzie

potrzebne jest mocne oświetlenie, wytrzymała

konstrukcja o długiej żywotności oraz liczne

usprawnienia ułatwiające pracę.

Bezprzewodowe MAGNUM FUTURE LED

XS zapewnia równomierne i stabilne oświetlenie

kierunkowe. Znajduje zastosowanie jako

lampa robocza do oświetlania miejsca pracy,

warsztatu, garażu.

Źródło: Lena Lighting

56 Fachowy Elektryk

warsztat

elektryka

PROMOCJA

ENERGOTYTAN - LETNIE PROMOCJE

•

7999 zł netto*

•

•

•

•

•

999 zł netto*

•

•

•

•

699 zł netto*

259 zł netto*

Fachowy Elektryk

57

warsztat

elektryka

Profesjonalne uchwyty do napinania

przewodów i lin ENERGOTYTAN

Tradycja i innowacja od 1935

Produkowane uchwyty do napinania przewodów izolowanych i nieizolowanych oraz lin stalowych

wspierają rozwój energetycznych i telegraficznych linii napowietrznych w Europie od prawie

80 lat. Dzięki całościowej produkcji w Niemczech i ciągle wprowadzanym innowacjom cechuje

je najwyższy poziom jakości i bezpieczeństwa użytkowania. Bez względu na rozmiar i charakter

robót stanowią one istotne wsparcie w warsztacie, jak i przy instalacyjnych pracach wysokościowych

w skrajnie trudnych warunkach terenowych i atmosferycznych.

PROMOCJA

Szeroka gama produktów rozwijanych przez

lata w ramach rodzinnego biznesu, w oparciu

o zrównoważoną mieszankę tradycji,

innowacji oraz wsłuchiwania się w opinie

Użytkowników zdobyła z czasem uznanie

wśród profesjonalistów na całym świecie.

Uchwyty do napinania przewodów Cu

i lin stalowych

Ręczne uchwyty do napinania przewodów

ENERGOTYTAN stosuje się w trakcie

wykonywania naciągu głównego linii napowietrznej

lub trakcyjnej. Żabki te ze względu

na specjalnie zaprojektowany profil szczęk

zaciskowych pewnie utrzymują materiał

nawet w przypadku trudnych warunków instalacyjnych

(śnieg, deszcz, mróz). Narzędzie

to jest idealnym rozwiązaniem do bezpiecznego

mocowania kabli i lin stalowych

oraz miedzianych. Najczęściej stosowane są

w przemyśle energetycznym, stoczniowym

oraz w budownictwie i rolnictwie.

• Zastosowanie: Liny stalowe i nieizolowane

przewodu miedziane

• Zabezpieczenie uchwytu przed korozją:

Ocynkowanie

• Zabezpieczenie szczęk przed korozją:

Oksydacja

• Materiał szczęk: Stal hartowana

• Rodzaj szczęk: Karbowane V

• Budowa szczęk: Równoległe

• Napęd szczęk: Sprężynowy

• Automatyczny chwyt: Tak

• Praca zdalna: Tak

• Certyfikacja: Tak

Uchwyty do napinania przewodów

izolowanych AsXSn, Excel, Axcel

58 Fachowy Elektryk

warsztat

elektryka

Uchwyty ENERGOTYTAN stosowane

są do chwytania przewodów izolowanych

AsXSn, Excel, Axcel w trakcie wykonania

naciągu głównej linii napowietrznej lub

trakcyjnej. Specjalistyczne szczęki sprężynowe

z systemem zaciskowym zaprojektowane

zostały do przeciągania przewodów

izolowanych bez ich uszkodzenia.

Uchwyty do napinania

przewodów AFL i AL

• Zastosowanie: Przewody nieizolowane

AFL i AL

• Zabezpieczenie uchwytu przed korozją:

Ocynkowanie

• Zabezpieczenie szczęk przed korozją:

Ocynkowanie

• Materiał szczęk: Stal hartowana

• Rodzaj szczęk: Karbowane U

• Budowa szczęk: Równoległe

• Napęd szczęk: Sprężynowy

• Automatyczny chwyt: Tak

• Praca zdalna: Tak

• Certyfikacja: Tak

Uzupełnieniem naszej oferty do układania

linii napowietrznych są takie akcesoria jak:

wciągarki linowe, łańcuchowe, elektryczne

i spalinowe, zawiesia linowe, dynamometry,

oraz wielokrążki wielokrążki.

Uchwyty do napinania prętów,

lin stalowych i wiązek

Ręczne uchwyty do napinania przewodów

ENERGOTYTAN stosuje się w trakcie wykonywania

naciągu głównego linii napowietrznej

lub trakcyjnej. Żabki te ze względu

na specjalnie zaprojektowany profil szczęk

zaciskowych pewnie utrzymują materiał nawet

w przypadku trudnych warunków instalacyjnych

(śnieg, deszcz, mróz). Narzędzie to

jest idealnym rozwiązaniem do bezpiecznego

mocowania przewodów AFL i lin stalowych.

Najczęściej stosowane są w przemyśle energetycznym,

stoczniowym oraz w budownictwie

i rolnictwie. Profil szczęk jest specjalnie

przystosowany do przewodów aluminiowych

z rdzeniem stalowym. Napinanie nie powoduje

uszkodzeń przewodu roboczego.

Uchwyty ENERGOTYTAN stosowane są

do chwytania pojedynczych prętów, drutów

i lin stalowych oraz wiązek. Specjalistyczne

szczęki z systemem zaciskowym zaprojektowane

zostały do przeciągania lin stalowych

i prętów.

Zapraszamy do odwiedzenia strony

www.energotytan.com i zapoznania się

z pełną ofertą naszej firmy.

Adrian Zając

www.energotytan.com

Fachowy Elektryk

59

POZYTYWNA ENERGIA :-)

Dyrektorka domu wczasowego

wita w progu wczasowicza:

– Postaramy się, by czuł się Pan,

jak u siebie w domu!

– Zwariowała pani?!

Ja tu przyjechałem wypocząć!

suchary dobre

nie tylko na diecie

Właściciel gospodarstwa

agroturystycznego zwraca się do turysty:

- Tutaj co rano będzie pana

budziło pianie koguta.

- To niech go Pan nastawi na dziesiątą!

Na pustyni wyczerpany turysta pyta Beduina:

- Jak dojść do Kairu?

- Cały czas prosto, a w czwartek w prawo.

Pani od fizyki pyta Jasia.

o iesz o napiciu

a piciu napado dziesiciu

FOT: AdobeStock

/ Perfect Welding / Solar Energy / Perfect Charging

MAMY W OFERCIE NARZĘDZIA

DLA INSTALATORÓW

MONTUJĄCYCH FALOWNIKI

Z PASYWNYM CHŁODZENIEM

42,0510,0015

Rękawice spawalnicze

odporne na wysoką temperaturę

A TY JAKIE MASZ WYZWANIA W FOTOWOLTAICE?

WYBIERZ FALOWNIK FRONIUS Z AKTYWNYM CHŁODZENIEM

I SKORZYSTAJ Z WIELU ISTOTNYCH KORZYŚCI:

/ Niższy koszt obsługi na przestrzeni wielu lat – praktycznie nie ma konieczności

wykonywania czynności serwisowych

/ Łatwość montażu – falownik jest mniejszy i lżejszy

/ Większe bezpieczeństwo obsługi

/ Większe uzyski energii

/ Dłuższa żywotność elektroniki ze względu na niższą temperaturę

elementów falownika

www.fronius.pl/solar

Fachowy Elektryk 2020/3

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?