WiT 2_2022 (77)_promo

WYSTAWA PARTNER 2021 W BELGRADZIE ❙ NOWOŚCI CHIŃSKIEJ OPL ❙ OKRĘTY PODWODNE TYPU VIRGINIA 

Wojsko 

i Technika 

2/2022 

Luty 

CENA 16,50 zł 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Huta Stalowa Wola – 

– podsumowanie roku 2021 

Huta Stalowa Wola S.A. to od kilku lat niekwestionowany 

lider polskiego przemysłu 

obronnego tak pod względem wartości 

sprzedanej produkcji, portfolio zawartych 

kontraktów, nowoczesności oraz innowacyjności 

obecnie produkowanego uzbrojenia 

i sprzętu, jak i liczby zupełnie nowych 

konstrukcji, będących w fazie rozwoju. 

K2 – nieustanny rozwój 

K2 to najnowocześniejszy czołg 

podstawowy Wojsk Lądowych Republiki 

Korei i jeden z najciekawszych wyrobów 

w ofercie firmy Hyundai Rotem dla Polski. 

Mimo, że jest to wciąż młoda i nowoczesna 

konstrukcja, wóz ten jest stale rozwijany. 

Proponowana w ramach programu wersja 

K2PL jest znacząco zmodernizowana 

w stosunku do odmiany bazowej. 

str. 12 str. 18

N O W A P R E N U M E R A T A 2 0 2 2 

Lotnictwo Aviation International 

Cena detaliczna 17,99 zł | Prenumerata roczna: 198,00 zł 

12 numerów w tym 1 numer GRATIS 

Obejmuje numery od 1/2022 do numeru 12/2022. 

NOWE 

CENY 

OBOWIĄZUJĄ: 

OD 1 STYCZNIA 2022 

Wojsko i Technika Historia 

+ numery specjalne (6+6) 

Cena detaliczna 19,50 zł | Prenumerata roczna: 215 zł 


Obejmuje 6 numerów regularnych 

i 6 numerów specjalnych wydawanych w 2022 roku. 

PRENUMERATA 

OSZCZĘDZAJ 

I BĄDŹ 

NA BIEŻĄCO 

Wojsko i Technika 

Cena detaliczna 16,50 zł | Prenumerata roczna: 182,00 zł 


Obejmuje numery od 1/2022 do numeru 12/2022. 

Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub dokonaj wpłaty 

na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976

Huta Stalowa Wola S.A. to od kilku lat niekwestionowany 

lider polskiego przemysłu 

obronnego tak pod względem wartości 

sprzedanej produkcji, portfolio zawartych 

kontraktów, nowoczesności oraz innowacyjności 

obecnie produkowanego uzbrojenia 

i sprzętu, jak i liczby zupełnie nowych 

konstrukcji, będących w fazie rozwoju. 

K2 to najnowocześniejszy czołg 

podstawowy Wojsk Lądowych Republiki 

Korei i jeden z najciekawszych wyrobów 

w ofercie firmy Hyundai Rotem dla Polski. 

Mimo, że jest to wciąż młoda i nowoczesna 

konstrukcja, wóz ten jest stale rozwijany. 

Proponowana w ramach programu wersja 

K2PL jest znacząco zmodernizowana 

w stosunku do odmiany bazowej. 

w tym 8% VAT 

INDEKS 407445 

ISSN 2450-1301 

18 

28 

Vol. VIII, nr 2 (77) 

LUTY 2022, NR 2. 

Nakład: 14 990 egzemplarzy 

Spis treści 

WYSTAWA PARTNER 2021 W BELGRADZIE 

Wojsko 

❙ NOWOŚCI CHIŃSKIEJ OPL ❙ OKRĘTY PODWODNE TYPU VIRGINIA 

i Technika 

2/2022 

Luty 

CENA 16,50 zł 

WWW.ZBIAM.PL 

BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ 

Spis treści WiT Luty 2022 

Huta Stalowa Wola – 

– podsumowanie roku 2021 

str. 12 str. 18 


Na okładce: Okręt podwodny USS Washington 

(SSN 787) typu Virginia podczas prób morskich w 2017 r. 

Fot. Ashley Major/HII. 

Nowości z armii świata 

Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, Łukasz Pacholski str. 4 

Fotonika na współczesnym polu walki 

Z prezesem zarządu VIGO System S.A. dr. inż. Adamem 

Piotrowskim rozmawia Andrzej Kiński str. 8 

Huta Stalowa Wola – podsumowanie roku 2021 

Andrzej Kiński str. 12 


Bartłomiej Kucharski str. 18 

Rozwój polskiej amunicji precyzyjnej naprowadzanej 

na odbite światło lasera 

Andrzej Kiński str. 24 

Nowe chińskie uzbrojenie i sprzęt obrony przeciwlotniczej 

Cz. 1 Systemy i zestawy rakietowe średniego i krótkiego zasięgu 

Tomasz Szulc str. 28 

Jubileuszowa wystawa Partner-2021 

Cz. 1 Kołowe wozy bojowe i pojazdy 

Miroslav Gyűrösi str. 40 

Priorytet – bezpieczeństwo człowieka 

Tomasz Wachowski str. 48 

40 

Wielodomenowy HMS C3IS JAŚMIN 

Janusz Kręcikij str. 52 

Rebelianci z Mjanmy wykorzystują broń z drukarki 3D 

Przemysław Juraszek str. 56 

Nowości z sił powietrznych świata 

Łukasz Pacholski str. 60 

Czyżby śmigłowcowy przełom? 

Łukasz Pacholski str. 62 

Nowości z flot wojennych świata 

Tomasz Grotnik, Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski str. 66 

Miecznik w stylu MEKO 

Tomasz Grotnik str. 68 

Virginia – teraźniejszość i przyszłość uderzeniowych sił 

podwodnych US Navy 

Marcin Chała str. 72 

68 

Redakcja 

Andrzej Kiński – redaktor naczelny 

andrzej.kinski@zbiam.pl 

Adam M. Maciejewski 

adam.maciejewski@zbiam.pl 

Tomasz Grotnik 

tomasz.grotnik@zbiam.pl 

Łukasz Prus 

lukasz.prus@zbiam.pl 

Korekta 

Monika Gutowska, zespół redakcyjny 

Redakcja techniczna 

Wiktor Grzeszczyk 

Stali współprawcownicy 

Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała, 

Jarosław Ciślak, Robert Czulda, Maksymilian Dura, 

Miroslav Gyűrösi, Jerzy Gruszczyński, 

Przemysław Juraszek, Bartłomiej Kucharski, 

Hubert Królikowski, Marek Łaz, Krzysztof Nicpoń, 

Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Paweł Przeździecki, 

Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski, 

Michal Zdobinsky, Gabor Zord 

Wydawca 

Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o. 

ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa 

office@zbiam.pl 

Biuro 

ul. Bagatela 10 lok. 17, 00-585 Warszawa 

Dział reklamy i marketingu 

Andrzej Ulanowski 

andrzej.ulanowski@zbiam.pl 

Dystrybucja i prenumerata 


Reklamacje 


Prenumerata 

realizowana przez Ruch S.A: 

Zamówienia na prenumeratę w wersji 

papierowej i na e-wydania można składać 

bezpośrednio na stronie 

www.prenumerata.ruch.com.pl 

Ewentualne pytania prosimy kierować 

na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl 

lub kontaktując się z Telefonicznym 

Biurem Obsługi Klienta pod numerem: 

801 800 803 lub 22 717 59 59 

– czynne w godzinach 7.00–18.00. 

Koszt połączenia wg taryfy operatora. 

Copyright by ZBiAM 2022 

All Rights Reserved. 

Wszelkie prawa zastrzeżone 

Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne 

rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy 

jest zabronione. Materiałów niezamówionych, 

nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo 

dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów 

i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych. 

Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami 

sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności 

za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam. 

Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie: 

www.zbiam.pl 

www.facebook.com/wojskoitechnika 

www.zbiam.pl Luty 2022 • Wojsko i Technika 3

Opinie 

Fotonika na współczesnym 

Z prezesem zarządu VIGO System S.A. dr. inż. Adamem Piotrowskim rozmawia Andrzej Kiński. 

Panie Prezesie, jaka jest dziś kondycja kierowanej 

przez Pana firmy i co skłoniło Was do stworzenia 

globalnego brandu VIGO Photonics? 

Cały 2021 r. nasza notowana na Giełdzie Papierów 

Wartościowych spółka Vigo System S.A. (VIGO) zakończyła 

ze wzrostem sprzedaży o 33%, która przekroczyła 

71,5 mln PLN. Zarazem IV kwartał ubiegłego 

roku był już dziewiątym z rzędu okresem jej wzrostu. 

Na łamach miesięcznika poświęconego technice 

wojskowej i przemysłowi obronnemu warto podkreślić, 

że w ubiegłym roku obroty z klientami branży 

zbrojeniowej wyniosły 27,2 mln PLN, tj. odnotowaliśmy 

wzrost o 72% rok do roku. Akcentując jednak, że 

zaledwie kilka procent ogólnych przychodów firmy 

stanowi rynek krajowy. 

VIGO to dziś globalny lider produkcji niechłodzonych 

fotonowych detektorów podczerwieni. Zatrudnia 

ponad 200 wykwalifikowanych specjalistów 

i od lat skutecznie zdobywa nowe rynki poprzez 

współpracę z dystrybutorami z: Japonii, Niemiec, 

Szwecji, Stanów Zjednoczonych czy Izraela. Dynamizm 

rozwoju, ukierunkowanie na nowe technologie 

oraz otwarcie pierwszych oddziałów w Azji 

i Ameryce Północnej skłoniły firmę do stworzenia 

globalnego brandu, jakim jest VIGO Photonics. 

Czy mógłby Pan przybliżyć naszym czytelnikom, 

czym jest fotonika i jakie perspektywy w ramach 

tej dziedziny nauki ma detekcja podczerwieni? 

Fotonika to dziś synonim rozwoju. To dziedzina nauki 

i techniki, która dzięki połączeniu osiągnięć optyki, 

elektroniki oraz informatyki służy przenoszeniu i przetwarzaniu 

informacji z zastosowaniem fotonów. 

W przedpandemicznym roku 2019 to również globalna 

wartość ponad 190 mld USD rynku fuzji i przejęć. 

Specjalizacją VIGO jest detekcja podczerwieni, której 

zastosowania są we współczesnym świecie wszechobecne. 

W aspekcie cywilnym podczerwień wyostrza 

zmysły technologicznego trendu, jakim jest 

Internet Rzeczy. To nowa rzeczywistość, w której 

urządzenia będą „czuły”, działały, komunikowały się 

i podejmowały decyzje bez naszej interwencji. To 

m.in. rozwój sensorów stosowanych w smartfonach, 

motoryzacji czy zminiaturyzowanych personalnych 

analizatorach, zamkniętych w chipie, np. do pomiaru 

parametrów zdrowia. 

Z punktu widzenia systemów uzbrojenia detekcja 

podczerwieni w technologii niechłodzonej swoje zastosowanie 

znajduje np. w systemach ostrzegania czy 

inteligentnej amunicji. Z kolei technologia chłodzona, 

inaczej chłodzone matryce podczerwieni, która jest 

metodą nieporównywalnie precyzyjniejszą, swoje zastosowanie 

ma np. w pasywnym naprowadzaniu rakiet, 

termowizji czy rozpoznaniu satelitarnym. 

Wiem, że jednym z celów VIGO jest uzyskanie, unikatowej 

w skali naszego kraju, samodzielności 

technologicznej w obszarze chłodzonych matryc 

termowizyjnych. Na jakim etapie są dziś te prace? 

Potrzeba samodzielności technologicznej w przemyśle 

zbrojeniowym nigdy nie była bardziej aktualna niż 

w obecnych czasach. Tę potrzebę dyktuje m.in. wzrost 

nasycenia sprzętu wojskowego zaawansowaną techniką 

i technologią, co przy jednoczesnym jej imporcie 

niestety wpływa negatywnie na cyberbezpieczeństwo. 

Tak zwany możliwy blackout kluczowych komponentów 

systemu uzbrojenia nie jest niczym nowym, 

jednak coraz łatwiejszym do realizacji i coraz 

trudniejszym do wykrycia, a sposobów zdalnego jego 

wywołania, wzbudzenia są dziesiątki. Ponadto, według 

oficjalnych deklaracji, w 2022 r. Siły Zbrojne Federacji 

Rosyjskiej (SZ FR) mają osiągnąć wskaźnik 71% 

nowoczesności sprzętu. Rozwijający się przy tym konflikt 

z Ukrainą, wydarzenia na naszej granicy, rewizjonistyczna 

polityka Rosji, rywalizacja mocarstw czy pandemia 

i zaburzenie łańcucha dostaw – choćby 

w dziedzinie półprzewodników – to konieczność 

wzrostu samowystarczalności państwa w każdej możliwej 

dziedzinie. Dobrym przykładem samodzielności 

przemysłu zbrojeniowego jest Turcja, która z trzeciego 

światowego importera uzbrojenia przeszła w 2020 r. 

na pozycję 13 na liście eksporterów i spadła na 18 

wśród importerów (wg SIPRI). Inicjującą rolę w tym 

przypadku odgrywała jednak konsekwentna polityka 

rządu w Ankarze, który od 2015 r. ograniczył import 

o 48% i zwiększył nakłady na wydatki zbrojeniowe 

o 86% na przestrzeni ostatniej dekady. 

W obszarze technologii optoelektronicznych taką zidentyfikowaną 

potrzebą zwiększenia samodzielności 

technologicznej jest wytwarzanie wieloelementowych 

chłodzonych matryc obrazujących w podczerwieni. 

W obecnej chwili polski przemysł wykorzystuje 

do produkcji kamer termowizyjnych czy złożonych 

systemów obserwacyjno-celowniczych kluczowe 

komponenty w całości pochodzące z importu. 

Jedną z realizowanych w VIGO inicjatyw, której celem 

jest zniwelowanie tej luki, jest „program matrycowy”, 

a w jego ramach projekt PLIR Array – czyli polskich 

matryc termowizyjnych do zastosowań w Wojsku 

Polskim. Dwukrotne powtórzenie słowa „polskie” jest 

oczywiście intencją w pełni świadomą. Strategicznym 

celem przedsięwzięcia jest: polonizacja technologii, 

uniezależnienie się od zagranicznych kontrahentów 

i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw do 

rodzimego przemysłu zbrojeniowego, a w konsekwencji 

użytkownika sprzętu. 

Program PLIR Array obejmuje opracowanie głównych 

komponentów układu i zabezpieczenie seryjnej produkcji 

chłodzonych matryc podczerwieni. Matryca 

jest kluczowym elementem systemów termowizyjnych 

stosowanych w większości programów czy projektów 

zbrojeniowych, realizowanych w ramach Planu 

Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP na lata 

2021–2035, choćby takich jak: Rosomak (wieża bezzałogowa 

ZSSW-30, wsparcie eksploatacji i modernizacja 

wieży HITFIST-30P), Borsuk (wieża bezzałogowa 

ZSSW-30), lekka wieża do modernizacji bwp BWP-1, 

modernizacja czołgów Leopard 2A4 do wersji 2PL 

i wsparcie eksploatacji (w perspektywie modernizacja) 

wozów Leopard 2A5, wsparcie eksploatacji i modyfikacja 

czołgów T-72M/M1 i PT-91, LOTR – lekki opancerzony 

transporter rozpoznawczy, Pustelnik, Karabela, 

Ottokar-Brzoza – obrona przeciwpancerna, Obserwator 

– pozyskanie satelitów, mikrosatelitów, samolotów 

rozpoznawczych i bezzałogowych systemów 

powietrznych (BSP). 

Uruchomienie pełnowymiarowej produkcji to w fazie 

początkowej pokrycie zapotrzebowania wynikającego 

z założeń PMT 2021–2035. Zastosowanie rodzimych 

matryc do już sprawdzonych i wdrażanych w Siłach 

Zbrojnych RP kamer oraz uniezależnienie od dotychczasowego 

dostawcy umożliwi również ich eksport 

na zbrojeniowe rynki Europy Środkowej i Azji. Usamodzielnienie 

w produkcji wysokotechnologicznego 

komponentu to również możliwość stworzenia platformy 

do dalszego rozwoju i budowy potencjału innych 

obszarów modernizacji wojska. Technologia 

matryc wymaga jednak lepszej edukacji zarówno środowiska 

przemysłu zbrojeniowego, naukowego jak 

i odbiorcy końcowego, czyli użytkownika sprzętu. 

Światowy rynek wojskowych systemów detekcji 

podczerwieni jest prowzrostowy, a potwierdzeniem 

tego trendu jest realizacja ponad stu wieloletnich 

programów zbrojeniowych w Stanach Zjednoczonych 

i w Europie, w których detekcja podczerwieni 

8 Wojsko i Technika • Luty 2022 

www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Największa obecnie realizowana przez Hutę Stalowa Wola S.A. umowa na dostawę uzbrojenia i sprzętu do Sił Zbrojnych RP dotyczy czterech dywizjonowych modułów 

ogniowych (DMO) Regina 155 mm armatohaubic samobieżnych Krab w latach 2019–2024. W ramach tego kontraktu w 2021 r. dostarczono dwie baterie ogniowe – 

– w czerwcu do 23. Śląskiego pułku artylerii z Bolesławca i w grudniu do 14. dywizjonu artylerii samobieżnej z Jarosławia (na zdjęciu). 

Huta Stalowa Wola – podsumowanie roku 2021 

Andrzej Kiński 

Należąca do Polskiej Grupy Zbrojeniowej 

Huta Stalowa Wola S.A. to od kilku lat 

niekwestionowany lider polskiego 

przemysłu obronnego tak pod względem 

wartości sprzedanej produkcji, portfolio 

zawartych kontraktów, nowoczesności 

i innowacyjności obecnie produkowanego 

uzbrojenia, sprzętu oraz komponentów 

do niego, jak i liczby zupełnie nowych 

konstrukcji, będących w fazie rozwoju, 

których wytwarzanie rozpocznie się 

w najbliższych latach. Huta to także 

podmiot otwarty na współpracę, o czym 

świadczą liczne wspólne przedsięwzięcia 

z innymi firmami polskiej zbrojeniówki, 

ale również ze światowymi potentatami 

rynku uzbrojenia. Dzięki kontaktom 

z instytutami naukowo-badawczymi, 

wyższymi uczelniami technicznymi 

i średnimi szkołami zawodowymi Huta 

Stalowa Wola może podejmować wyzwania 

opracowania nowych wyrobów 

reprezentujących światowy poziom, 

a także systematycznie rozwijać swój 

potencjał kadrowy zarówno w obszarze 

bezpośredniej produkcji, jak i badań 

oraz rozwoju. Rok 2021 był kolejnym 

rekordowym pod względem wyników 

finansowych, daje także nadzieję 

na rychłe zawarcie nowych umów, 

które zapewnią nie tylko stabilną 

działalność firmy na przestrzeni 

co najmniej kolejnej dekady, 

ale także jej dalszy rozwój. 

Ilustracje w artykule: HSW S.A., Andrzej Kiński, 

st. szer. Wojciech Król CO/MON, 

DG RSZ/16. Dywizja Zmechanizowana. 

Seria umów z Ministerstwem Obrony Narodowej, 

w tym wieloletnich, zawartych począwszy 

od 2016 r. to obecnie podstawa 

bieżącej działalności i rozwoju stalowowolskiej 

firmy. Wśród nich na czoło wysuwa się wieloletnia 

umowa z 2016 r. na dostawę czterech dywizjonowych 

modułów ogniowych (DMO) Regina 

155 mm armatohaubic samobieżnych Krab i kolejne 

umowy (z 2016, 2019 i 2020 r.) na dostawę 

kompanijnych modułów ogniowych (KMO) 120 mm 

moździerzy samobieżnych na podwoziu kołowym 

Rak. Uzupełniają je kontrakty dotyczące 

dostaw pojazdów logistycznych do KMO Rak, 

a także sprzętu inżynieryjnego i umowy z kontrahentami 

zagranicznymi, w tym przede wszystkim 

ze spółką Raytheon Technologies. Poniżej 

omówione zostaną dostawy w ich ramach zrealizowane 

na przestrzeni ubiegłego roku. 

❚ Dostawy 

Najbardziej prestiżowe i dochodowe, ale także 

wymagające ścisłej koordynacji w ramach bardzo 

złożonego, obejmującego kilkadziesiąt kluczowych 

podmiotów zewnętrznych, łańcucha 

dostaw, jak też doskonałej organizacji własnych 

prac, jest zamówienie na DMO Regina. Przypomnijmy, 

że umowa na sprzęt czterech dywizjonowych 

modułów ogniowych została podpisana 

14 grudnia 2016 r., miała wartość 4,649 mld 

PLN brutto i dotyczyła dostawy w latach 2019– 

–2024 168 pojazdów gąsienicowych i kołowych: 

96 armatohaubic samobieżnych Krab, 12 wozów 

dowódczo-sztabowych WDSz, 32 wozów dowodzenia 

WD, 24 wozów amunicyjnych WA 

i czterech mobilnych warsztatów remontu 

uzbrojenia i elektroniki WRUiE. Dodatkowo, na 

mocy aneksu z 16 grudnia 2020 r., Huta Stalowa 

Wola S.A. dostarczy Siłom Zbrojnym RP do końca 

2022 r. dwie kolejne armatohaubice Krab, 

wóz dowodzenia WD, wóz amunicyjny WA i wóz 

remontu elektroniki uzbrojenia WRUiE. Będą 

one wykorzystywane przez Centrum Szkolenia 

Artylerii i Uzbrojenia (CSAiU) w Toruniu jako 

sprzęt szkolny. Chociaż wartość pojazdów przekracza 

100 mln PLN, resort obrony nie zapłaci za 

niego ani złotówki. Środki na ten zakup wygospodarowano 

z budżetu umowy głównej 

z grudnia 2016 r. Przeprowadzony w 2020 r. 

przez HSW S.A. wewnętrzny audyt realizacji 

umowy po dostawie pierwszego DMO wykazał 

oszczędności w niektórych obszarach związanych 

z produkcją sprzętu. Zamiast zwrócić tę 

kwotę resortowi obrony, osiągnięto porozumienie 

o zamówieniu dodatkowych dział i pojazdów 

towarzyszących. 

Podobna sytuacja powtórzyła się po audycie 

wykonania umowy po zakończeniu dostaw 

sprzętu drugiego DMO. Zaoszczędzone środki, 

Obecnie w Wojskach Rakietowych i Artylerii Wojsk Lądowych w służbie są już trzy DMO, a rozpoczęły się dostawy 

sprzętu do czwartego. 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Firma Hyundai Rotem prowadzi intensywne działania związane z promocją czołgu K2 w europejskich państwach NATO. Dziś najważniejszym przedsięwzięciem jest przetarg 

w Norwegii, w którym K2NO rywalizuje z Leopardem 2A7NO. Lżejszy i nowszy od Leoparda 2 K2NO nie jest bez szans, tym bardziej, że został na nim zamontowany system 

aktywnej obrony Rafael ADS Trophy HV. 

Bartłomiej Kucharski 

Czołg K2 to najnowocześniejszy 

czołg podstawowy Wojsk Lądowych 

Republiki Korei i jeden z najciekawszych 

punktów w ofercie dla Polski firmy 

Hyundai Rotem. Mimo że jest to wciąż 

młoda i nowoczesna konstrukcja, 

wóz ten jest stale rozwijany. 

Ilustracje w artykule: Hyundai Rotem, Ministerstwo 

Obrony Narodowej Republiki Korei, Ministerstwo 

Obrony Królestwa Norwegii, Ministerstwo Obrony 

Narodowej, Hyunmin Park, Andrzej Kiński. 


Republika Korei przez dziesięciolecia używała w 1987 r. Czołg poddawano systematycznym modernizacjom, 

i tak wersja K1A1 z przełomu wieków 

czołgów zakupionych w Stanach Zjednoczonych, 

przede wszystkim rodzin M47 otrzymała m.in. 120 mm armatę gładkolufową 

i M48 Patton. W latach 70. administracja ówczesnego 

prezydenta Park Chung-hee postawiła rozwijającemu 

się południowokoreańskiemu przemysłowi 

zadanie opracowania własnego, nowoczesnego 

czołgu, który nie odbiegałby od światowego poziomu 

w tej klasie wozów bojowych. Był to element 

wpisujący się w szerszą strategię, mającą na 

celu rozwój niezbyt wówczas zamożnego państwa 

(w gruncie rzeczy na tamte czasy uboższego od 

północnego, agresywnego sąsiada!), która, jak dziś 

wiemy, przyniosła fenomenalny skok gospodarczy 

i awans do grona największych potęg ekonomicznych 

świata. We współpracy z amerykańską firmą 

Chrysler Defense (obecnie General Dynamics Land 

Systems) opracowano czołg K1, wizualnie bardzo 

podobny do wczesnych Abramsów, lecz różniący 

się m.in. mniejszą niszą wieży (większość amunicji 

jest przechowywana w kadłubie), rozmiarami czy 

KM256 (także odmiana licencyjna konstrukcji amerykańskiej). 

Koncern Hyundai Rotem dostarczył 

łącznie ponad 1500 wozów rodziny K1. Obecnie są 

one nadal modernizowane (K1 do wersji K1E1 

i w przyszłości K1E2, K1A1 do standardu K1A2, zaś 

w perspektywie K1A3), a do 2024 r. ma powstać na 

bazie wycofywanych z pierwszej linii pojazdów 

wersja bezzałogowa. Wykorzystując podwozie K1 

opracowano kilka pojazdów specjalistycznych, 

w tym: wóz zabezpieczenia technicznego, pojazd 

saperski, most towarzyszący. Jednak już w latach 

90. czołg K1 uznano za niedostosowany do wymagań 

przyszłego pola walki. I z tym możemy 

wiązać narodziny programu czołgu K2 Heuk Pyo 

(pol. czarna pantera), znanego również pod komercyjną 

nazwą Black Panther. 

Czołg podstawowy K2 wszedł do służby w Wojskach 

Lądowych Republiki Korei w 2014 r. i przewyższał 

napędem w postaci silnika wysokoprężnego 

wówczas swymi charakterystykami 

o mocy 883 kW/1200 KM zamiast turbiny gazowej. 

Podobnie jak M1, także K1 był uzbrojony w 105 mm 

armatę KM68A1 (lokalna odmiana M68) o bruzdowanym 

przewodzie lufy. Wóz wszedł do służby 

wszystkie czołgi potencjalnych przeciwników. 

120 mm armatę o długości lufy 44 kalibrów zastąpiło 

rodzimej konstrukcji działo Hyundai WIA 

CN08 tego samego kalibru, ale z lufą 55-kalibrową, 


www.zbiam.pl

Artyleria 

Rozwój polskiej amunicji precyzyjnej 

naprowadzanej na odbite światło lasera 

Andrzej Kiński 

Pomimo pandemii COVID-19, 

problemów z dostępnością poligonów 

i innych przeszkód organizacyjnych, 

prowadzone w Polsce prace nad 

amunicją precyzyjnego rażenia 

zbliżają się do momentu osiągnięcia 

zdolności do uruchomienia produkcji 

pierwszych jej typów. Równolegle trwa 

doskonalenie układów podświetlania 

współpracujących z taką amunicją 

i dziś możemy już mówić o drugiej 

generacji takich urządzeń opracowanych 

w kraju. Zbiega się to w czasie 

z upowszechnianiem systemów 

laserowego podświetlania 

celów w SZ RP. 

Fotografie w artykule: CRW Telesystem-Mesko, 

ZM „Tarnów”, Andrzej Kiński. 

Prace nad amunicją artyleryjską precyzyjnego 

rażenia trwają już w Polsce od dekady 

– umowy inwestycyjne pomiędzy 

ówczesnymi Ministerstwem Skarbu Państwa 

a Bumar Sp. z o.o., dotyczące opracowania 

i wdrożenia systemów amunicji precyzyjnego rażenia 

do 155 mm samobieżnych armatohaubic 

oraz 120 mm samobieżnych moździerzy zawarto 

jeszcze w 2012 r. Projekty realizuje konsorcjum 

w składzie: MESKO S.A. (lider), Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowe 

Telesystem-Mesko Sp. z o.o. 

i Wojskowa Akademia Techniczna. Ktoś może powiedzieć, 

że 10 lat to długo, tym bardziej, że 

amunicja nadal nie została zamówiona przez resort 

obrony narodowej. Faktycznie jednak, pomimo 

oparcia się na rozwiązaniach ukraińskich 

partnerów, konieczne było de facto opracowanie 

i przetestowanie w kraju od podstaw zupełnie 

nowych rozwiązań, w obszarze których polski 

przemysł nie miał wcześniej doświadczeń. A to 

Odpalenie ppk Pirat z platformy bezzałogowej Perun podczas prób na poligonie w Nowej Dębie w dniach 

21–23 grudnia 2021 r. 

wszystko przy niezwykle skromnym budżecie 

i konieczności równoległego prowadzenia prac 

przez te same zespoły nad kilkoma, często bardzo 

różniącymi się od siebie, rozwiązaniami. Czas 

i wysiłek zaowocował jednak niemal pełną polonizacją 

powstałych rozwiązań, sięgającą nie tylko 

poszczególnych zespołów, ale w wielu przypadkach 

bazy elementowej (np. krzemowe detektory 

kwadrantowe, pracujące w bliskiej podczerwieni 

do głowic podsterowujących, cyfrowe 

elementy elektroniczne, pirotechnika). 

To wszystko zbiega się w czasie z wprowadzaniem 

do uzbrojenia Sił Zbrojnych RP kolejnych 

systemów zdolnych do realizacji zadań laserowego 

podświetlania celów, współpracujących 

z różnymi typami amunicji precyzyjnego rażenia 

naprowadzanej na odbity promień lasera. 

Pierwszym będzie taktyczny bezzałogowy rozpoznawczo-uderzeniowy 

system powietrzny Bayraktar 

TB2, którego jeden zestaw (spośród zamówionych 

czterech) zostanie dostarczony w tym 

roku, dysponujący głowicą optoelektroniczną L3 

Harris Wescam CMX-15D ze zintegrowanym laserowym 

podświetlaczem celów. Kolejnym zaś artyleryjski 

wóz rozpoznawczy (AWR), „brakujące 

ogniwo” kompanijnych modułów ogniowych 

(KMO) 120 mm moździerzy samobieżnych Rak 

(szerzej w WiT 4/2021). Według nieoficjalnych informacji 

seryjne pojazdy tego typu (negocjacje 

kontraktowe dotyczące zakupu 30 AWR Inspektorat 

Uzbrojenia rozpoczął 27 grudnia 

2021 r.) miałyby zostać wyposażone w optoelektroniczne 

głowice obserwacyjno-celownicze 

ze zintegrowanym laserowym podświetlaczem 

celów, a należałoby rozważyć włączenie 

do zestawu ich wyposażenia wynośnego także 

dalmierza-podświetlacza LPD-A. 

Należy pamiętać, że dzięki zastosowaniu do 

kodowania wiązki parametrów zapisanych 

w normie STANAG 3733, pociski artyleryjskie APR 

155, APR 120 i ppk Pirat mogą być naprowadzane 

z niemal dowolnego typu podświetlacza zgodnego 

z tymi standardami, aczkolwiek wykorzystanie 

całkowicie bezpiecznych kodów narodowych 

będzie możliwe w pełnym zakresie tylko 

przy współpracy z urządzeniami podświetlającymi 

polskiej konstrukcji i produkcji. 

Prototypowy pocisk APR 155 w odmianie telemetrycznej przed odpaleniem. 

❚ APR 155 

Przypomnijmy, że próby strzelaniem prototypowych 

pocisków APR 155 na terenie Polski rozpoczęto 

w 2014 r., jeszcze z wykorzystaniem pocisków 

skompletowanych na Ukrainie i współpracujących 

z podświetlaczem 1D15 sowieckiej produkcji. 

W 2016 r. odbyły się pierwsze strzelania pociskami 

zmontowanymi w większości zespołów dostarczonych 

z Ukrainy i jeszcze z ukraińską głowicą 


www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza 

Nowe chińskie uzbrojenie i sprzęt obrony przeciwlotniczej 

Cz. 1 Systemy i zestawy rakietowe średniego i krótkiego zasięgu 

Tomasz Szulc 

Obrona przeciwlotnicza Chińskiej 

Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, a także 

uzbrojenie i sprzęt OPL produkowany 

przez chiński przemysł obronny z myślą 

o odbiorcach zagranicznych, to ciągle 

mało znany temat. W 1949 r., kiedy 

powstała Chińska Republika Ludowa, 

chińskiej OPL w ogóle nie było. Nieliczne 

baterie japońskich armat przeciwlotniczych, 

pozostawione w okolicach 

Szanghaju i w Mandżurii, były zdekompletowane 

i przestarzałe, a wojska Kuomintangu 

zabrały swój sprzęt na Tajwan. 

Obrona przeciwlotnicza jednostek 

Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej 

była symboliczna zarówno pod względem 

ilościowym, jak i jakościowym, 

a składała się głównie z radzieckich 

wielkokalibrowych karabinów 

maszynowych i armat jeszcze 

przedwojennej konstrukcji. 

Fotografie w artykule, jeśli nie zaznaczono inaczej, 

Ministerstwo Obrony Narodowej ChRL, 

Ministerstwo Obrony Uzbekistanu, Internet. 

Rozbudowę obrony przeciwlotniczej sił 

zbrojnych Państwa Środka przyspieszyła 

wojna koreańska, której rozszerzenie na 

terytorium kontynentalnych Chin wydawało się 

dość prawdopodobne. ZSRR w związku z tym 

dostarczał pospiesznie artylerię i sprzęt radiolokacyjny 

wykrywania celów oraz kierowania 

ogniem. Bardzo wcześnie, bo już w latach 1958– 

–1959 w Chinach znalazły się pierwsze dywizjony 

rakiet przeciwlotniczych – było to pięć, obsługiwanych 

przez radziecki personel, systemów 

SA-75 Dwina. Już 7 października 1959 r. za 

pomocą pocisku 11D tego systemu w pobliżu 

Pekinu zestrzelono samolot rozpoznawczy 

RB-57D, który wystartował z Tajwanu. Dopiero 

pół roku później, 1 maja 1960 r., miało miejsce 

sławne zestrzelenie U-2, pilotowanego przez 

Francisa G. Powersa, nad Swierdłowskiem 

w ZSRR. W kolejnych latach nad Chinami zestrzelono 

co najmniej pięć dalszych U-2. 

W ramach umowy o współpracy technicznej, 

podpisanej w październiku 1957 r., Chińska Republika 

Ludowa otrzymała kompletną dokumentację 

produkcyjną pocisków kierowanych 11D 

i sprzętu radiolokacyjnego systemu SA-75, ale zanim 

rozpoczęto ich produkcję w zbudowanych 

przez radzieckich specjalistów zakładach, relacje 

polityczne między obydwoma państwami gwałtownie 

się pogorszyły, a w 1960 r. de facto zostały 

Odpalenie pocisku z wyrzutni systemu HQ-9. Na drugim planie antena wielofunkcyjnej stacji radiolokacyjnej. 

zerwane, co poskutkowało m.in. wycofaniem radzieckiego 

personelu, i o dalszej współpracy nie 

było mowy. Dlatego do Chin nie trafiły kolejne 

wersje rozwojowe systemu SA-75, systemy S-125 

Newa, ani rakietowe środki obrony przeciwlotniczej 

wojsk lądowych, wdrażane w ZSRR w pierwszej 

połowie lat 60. Produkcję SA-75 pod nazwą 

HQ-2 (HongQi – Czerwony Sztandar) rozpoczęto 

dopiero w latach 70. (oficjalne przyjęcie na uzbrojenie 

miało miejsce w 1967 r.) i do przełomu lat 80. 

i 90. był to jedyny typ rakietowego systemu przeciwlotniczego 

używanego na większą skalę przez 

Wojska Obrony Powietrznej Kraju Sił Powietrznych 

ChALW. Nie ma wiarygodnych danych na temat 

liczby wyprodukowanych systemów (zestawów 

dywizjonowych), podobno było ich ponad 150 

(ok. 1000 wyrzutni). 

O ile oparcie OPK jeszcze u progu XXI wieku na 

systemach rakietowych, skonstruowanych w ZSRR 

w połowie lat 50. i produkowanych od 1957 r. było 

dowodem rozpaczliwego zacofania Chińskiej Armii 

Ludowo-Wyzwoleńczej, to sytuacja w zakresie 

obrony przeciwlotniczej wojsk lądowych była niemal 

tragiczna. Do końca lat 80. OPL Wojsk Lądowych 

ChALW nie dysponowała współczesnymi 

samobieżnymi zestawami artyleryjskimi, a dominującymi 

środkami rakietowymi były kopie radzieckich 

Strieł-2M (HN-5). Jedynym nieco nowocześniejszym 

sprzętem były wyrzutnie HQ-7, czyli 

produkowane od drugiej połowy lat 80. w wyniku 

„cichego” przekazania licencji francuskie Crotale. 

Było ich jednak bardzo niewiele. Najpierw eksploatowano 

tylko nieliczne systemy, dostarczone 

z Francji, a produkcję ich klonów na większą skalę 

rozpoczęto dopiero na przełomie lat 80. i 90, czyli 

niemal 20 lat po francuskim pierwowzorze. 

Próby mniej lub bardziej samodzielnego konstruowania 

systemów przeciwlotniczych kończyły 

się z zasady fiaskiem, a jedynym wyjątkiem 

był system KS-1, którego pociski można uznać 

za coś pośredniego między amerykańskimi do 

systemu HAWK i drugim stopniem rakiety 11D 

do SA-75. Pierwsze KS-1 zbudowano podobno 

w latach 80. (pierwsze odpalenie miałoby nastąpić 

w 1989 r.), ale ich produkcję uruchomiono 

dopiero w 2007 r. i to na niewielką skalę. 

Sytuacja zmieniła się radykalnie po wznowieniu 

pod koniec lat 80. współpracy wojskowo- 

-technicznej z ZSRR, a później z Federacją Rosyjską. 

Zakupiono tam systemy S-300PMU-1/-2 

i Tor-M1, okrętowe S-300FM oraz Sztil i Sztil-1 

z pociskami 9M38 i 9M317E. Chiny wsparły także 

finansowo prace nad pociskami pionowego 

startu 9M317M/ME do systemów Sztil-1 i Buk- 

-M3. Za cichą zgodą strony rosyjskiej skopiowano 

je wszystkie (!) i przystąpiono do produkcji 

własnych systemów, mniej lub bardziej podobnych 

do radzieckich/rosyjskich oryginałów. 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Jubileuszowa wystawa Partner-2021 

Cz. 1 Kołowe wozy bojowe i pojazdy 

Miroslav Gyűrösi 

Międzynarodowa wystawa uzbrojenia 

i sprzętu wojskowego Partner-2021 

odbyła się w belgradzkim centrum 

wystawienniczym Beogradski Sajam 

w dniach 10–14 października 2021 r. 

Jej organizatorzy przy tej okazji 

obchodzili jubileusz, ponieważ 

wystawa odbyła się po raz dziesiąty. 

Fotografie w artykule Miroslav Gyűrösi. 

Tradycyjnie wystawa Partner stanowi odzwierciedlenie 

kondycji, w jakiej znajduje 

się serbski przemysł obronny, w tym 

przede wszystkim przedsiębiorstwo Jugoimport 

SDPR, współorganizator wystawy, a także 

jej bezpośredni organizator firma Beogradski 

Sajam. Należy także uwzględnić niemal ogólnoświatowe 

restrykcje związane z pandemią 

COVID-19, które wpłynęły m.in. na zmianę terminu 

przedsięwzięcia. Początkowo bowiem 

Partner-2021 miał odbyć się w pierwszej połowie 

roku, ale zrezygnowano z tego ze względów 

epidemiologicznych. Ostatecznie przesunięto go 

tak, by korelował z dwudniową konferencją z okazji 

60-lecia powstania Ruchu Państw Niezaangażowanych, 

w którym Socjalistyczna Federacyjna 

Republika Jugosławii w okresie zimnej wojny odgrywała 

znaczącą rolę. 

Na szczęście te perturbacje nie wpłynęły na 

merytoryczną stronę wystawy, dzięki czemu 

Partner-2021 nie zawiódł oczekiwań wystawców 

i widzów. Nie zabrakło i nowości „w metalu“, 

i w postaci multimedialnych prezentacji, niespodzianek 

oraz oczywiście możliwości wzbogacenia 

wcześniej posiadanych informacji. Łącznie 

w przedsięwzięciu wzięło udział 132 wystawców, 

z czego 36 zagranicznych z 16 państw, wśród 

których były m.in.: Austria, Chińska Republika Ludowa, 

Federacja Rosyjska, Dania, Kanada, Francja, 

Niemcy i Włochy. 

Duże zainteresowanie belgradzkimi wystawami 

uzbrojenia i sprzętu wojskowego wynika 

z ogromnej, nieproporcjonalnej do wielkości 

Najważniejsza premiera wystawy Partner-2021 – prototyp kołowego bojowego wozu piechoty Lazanski 8×8. 

Jego nazwa upamiętnia zmarłego w 2021 r. znanego dziennikarza, a ostatnio ambasadora Republiki Serbskiej 

w Federacji Rosyjskiej Miroslava Lazanskiego. 

państwa oraz jego sił zbrojnych, aktywności 

serbskich firm w obszarze zaawansowanych 

rozwiązań i technologii militarnych. Oczywiście, 

część z realizowanych projektów jest związanych 

z dążeniem do uzyskania nowych zdolności 

przez Siły Zbrojne Republiki Serbii (serb. Vojska 

Srbije, VS), ale większość ma stać się kluczem 

otwierającym drzwi potencjalnych odbiorców 

zagranicznych, także na drodze implementacji 

nowych rozwiązań przy okazji odsprzedaży 

nadwyżek uzbrojenia i sprzętu z własnych arsenałów. 

A trzeba przyznać, że Serbia, a wcześniej 

jej poprzedniczka, była Jugosławia, ma w sferze 

eksportu uzbrojenia, głównie do tzw. państw 

trzeciego świata, duże doświadczenie, wsparte 

licznymi rynkowymi sukcesami. Godne odnotowania 

w tym obszarze jest to, że serbski przemysł 

obronny przeszedł w ostatnich latach od 

oferowania modernizacji czy przebudów typów 

uzbrojenia i sprzętu znanych od lat do opracowywania 

zupełnie nowej techniki (w bardzo 

szerokim zakresie kategorii). Poza podmiotami 

państwowymi, jak belgradzki Wojskowy Instytut 

Techniczny (serb. Vojnotehnički Institut, VTI), aktywność 

przejawiają także podmioty prywatne, 

a także o mieszanym kapitale, jak najważniejszy 

w Serbii gracz na rynku uzbrojenia i sprzętu 

wojskowego Jugoimport SDPR, w którego 

strukturze właścicielskiej przeważają firmy państwowe, 

ale zarządzany jest jak przedsiębiorstwo 

prywatne. Należy podkreślić, że zarówno 

w obszarze modernizacji uzbrojenia i sprzętu, 

jak i opracowywaniu jego nowych wzorów 

serbski przemysł aktywnie współpracuje z partnerami 

z Rosji, Białorusi czy Ukrainy. Znaczenie 

tej współpracy wydaje się systematycznie rosnąć, 

co przynosi obopólne korzyści partnerom, 

choćby w obszarze wsparcia eksportu. Serbia 

nie odżegnuje się bynajmniej od kontaktów 

z firmami zachodnimi, czego przykładem jest 

intensyfikacja w ostatnich latach współpracy 

z podmiotami z Francji, o czym bliżej w kolejnej 

części artykułu. 

❚ Lazanski 8×8 – ku czci dziennikarza 

i dyplomaty 

Najważniejszym wydarzeniem ubiegłorocznego 

Partnera była z pewnością pierwsza publiczna 

prezentacja najnowszego dzieła serbskich 

konstruktorów pojazdów opancerzonych – kołowego 

bojowego wozu piechoty Lazanski 8×8. 

W uroczystości, która odbyła się drugiego dnia 

imprezy, wziął udział prezydent Republiki Serbii 

Aleksandar Vučić. 

Pojazd otrzymał nazwę na cześć zmarłego 

w ubiegłym roku ambasadora Republiki Serbii 

w Federacji Rosyjskiej Miroslava Lazanskiego 

(1950–2021), wcześniej znanego dziennikarza, 

w tym korespondenta wojennego, a także pisarza, 

którego kariera rozpoczęła się jeszcze 

w SFRJ. Chociaż serbskie media twierdzą, że Lazanski 

stanowi kolejne ogniwo w rozwoju kołowego 

transportera opancerzonego Lazar III, 

wprowadzonego do uzbrojenia VS w 2018 r., to 

faktycznie – poza ogólnym układem konstrukcyjnym 

– pojazdy te nie mają ze sobą wiele 


www.zbiam.pl

Wozy bojowe 

Priorytet – bezpieczeństwo człowieka 

Tomasz Wachowski 

Nie ma w tym bynajmniej przypadku, 

że najpotężniejsza siła militarna 

współczesnego świata, czyli Siły 

Zbrojne Stanów Zjednoczonych Ameryki, 

bardzo często w konstrukcjach różnego 

typu pojazdów wojskowych i wozów 

bojowych, korzystają z opracowanych 

przez izraelskie firmy – Magam Safety, 

OSG czy Mobius Protection Systems 

– rozwiązań zwiększających 

bezpieczeństwo żołnierzy. 

Ich produkty są bowiem efektem 

dekad doświadczeń i priorytetu, 

jakim od początku istnienia Państwa 

Izrael było zdrowie i życie żołnierza. 

Fotografie w artykule: OSG, Oshkosh Defense, 

Magam Safety, Mobius Protection Systems. 

W2005 r., po doświadczeniach z wojen 

w Iraku i w Afganistanie, Departament 

Obrony Stanów Zjednoczonych (DoD, 

Department of Defense) przychylił się do wniosku 

dowództw Wojsk Lądowych (US Army) i Korpusu 

Piechoty Morskiej (US Marine Corps) oraz 

Dowództwa Operacji Specjalnych (United States 

Special Operations Command, SOCOM), i podjął 

decyzję o uruchomieniu programu Joint Light 

Tactical Vehicle (JLTV), czyli opracowania i wdrożenia 

pojazdów wielozadaniowych, które miały 

zastąpić w służbie we wszystkich rodzajach amerykańskich 

sił zbrojnych użytkowane od 1983 r. 

samochody HMMWV (High Mobility Multipurpose 

Wheeled Vehicle). Prawdziwe konie robocze, 

wykorzystywane do różnorodnych zadań – od 

„taksówek” do przewozu lotników na terenie baz 

lotniczych po opancerzone i silnie uzbrojone do 

bezpośredniego wsparcia działań na pierwszej 

linii – zakupione w liczbie ponad 200 000 egzemplarzy, 

nie licząc zamówień zagranicznych. 

Dekadę później, w 2015 r., pierwszy kontrakt 

na wyprodukowanie prawie 17 000 pojazdów 

JLTV (dokładnie 16 901), o wartości 6,75 mld 

USD, zawarła amerykańska firma Oshkosh Defense. 

Pierwszych siedem samochodów z partii 

próbnej przekazała US Army we wrześniu 

2016 r., a pełnoskalowa produkcja pojazdu została 

uruchomiona w 2019 r. Łączne potrzeby 

US Army, US Marine Corps, US Air Force i US 

Navy oficjalnie określano w 2020 r. na ponad 

67 000 JLTV i pojazdów na ich bazie. 

Choć o wartym potencjalnie kilkanaście miliardów 

dolarów programie JLTV wie chyba każdy 

branżowy specjalista, a wozy te zakupiło 

i wdrożyło do służby już kilku odbiorców poza 

Stanami Zjednoczonymi (Czarnogóra, Słowenia 

i Litwa), a w 2020 r. kontrakty na ich dostawę 

Firma OSG jest obecnie największym dostawcą szyb pancernych do Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych – dostarcza 

dziś aż 42% tego typu produktów do wszystkich produkowanych dla amerykańskiego wojska pojazdów. Na przestrzeni 

ostatniej dekady spółka wyprodukowała szyby pancerne do 30 000 różnego typu wozów zamówionych przez DoD. 

W najbliższych latach tylko dla programu JLTV (na zdjęciu) dostarczy kolejne dziesiątki tysięcy kompletów. 

Izraelska firma Oran Safety Glass (OSG) to obecnie jeden ze światowych liderów w dziedzinie produkcji szkła pancernego 

do zastosowań militarnych i cywilnych, a także w produkcji specjalistycznych szyb do pojazdów szynowych 

i szkła architektonicznego. 

podpisały Belgia i Brazylia, to już nie jest powszechną 

wiedzą, że kluczowe elementy wpływające 

na zapewnienie bezpieczeństwa załodze 

i pasażerom JLTV – czyli jego pancerne 

szyby, dostarcza izraelska firma OSG. 

❚ Pancerny potentat 

Istniejąca od 1979 r. firma OSG (Oran Safety 

Glass), mająca swą główną siedzibę w kibucu 

Cowa w Dystrykcie Jerozolimy, to obecnie jeden 

ze światowych liderów nie tylko w dziedzinie 

produkcji szkła pancernego do zastosowań 

militarnych i cywilnych, ale także specjalistycznych 

szyb do pojazdów szynowych, jak również 

szkła architektonicznego. 

O jakości produktów OSG najlepiej świadczy 

fakt, że firma ta jest obecnie największym dostawcą 

szyb pancernych do Sił Zbrojnych Stanów 

Zjednoczonych. Powołała w tym celu spółkę 

Oran Safety Glass Inc. w Emporia w stanie 

Wirginia. OSG dostarcza dziś aż 42% tego typu 

produktów do wszystkich produkowanych dla 

amerykańskiego wojska pojazdów. Na przestrzeni 

ostatniej dekady spółka OSG dostarczyła 

szyby pancerne aż do 30 000 różnego typu wozów 

zamówionych przez DoD. W najbliższych 

latach tylko dla programu JLTV wyprodukuje 

kolejne dziesiątki tysięcy kompletów. 

Jednak na rynku amerykańskim, choć kluczowym, 

świat się bynajmniej nie kończy. Po szyby 

pancerne firmy OSG sięgają niemal wszystkie liczące 

się koncerny i firmy obronno-samochodowe 

z Europy. Znajdziemy je w pojazdach 

i wozach bojowych, w tym czołgach, produkowanych 

przez: niemieckie przedsiębiorstwa 

Rheinmetall AG, Krauss-Maffei Wegmann i Daimler, 

tureckiego Otokar Otomotiv czy francuskie 

Thales i Renault Trucks. 

Po wyroby OSG sięgają również liczący się producenci 

aut o zwiększonym poziomie ochrony 


www.zbiam.pl

Łączność i informatyka 

Wielodomenowy HMS C3IS JAŚMIN 

Janusz Kręcikij 

Złożoność współczesnych działań 

zbrojnych powoduje wzrost wymagań 

stawianych nie tylko w odniesieniu 

do sprzętu wojskowego czy poziomu 

wyszkolenia żołnierzy, ale także 

głównie wobec szeroko rozumianego 

dowodzenia. Wymagania w tym zakresie 

opisuje się w literaturze za pomocą 

różnych przymiotników. Musi być ono: 

sprawne, skuteczne, efektywne itp. 

Nie mniej istotnym wymogiem wydaje 

się być także tempo dowodzenia, 

związane głównie (choć nie tylko) 

z szybkością realizacji poszczególnych 

cykli w ramach procesu dowodzenia. 

Istotą odpowiedniego tempa dowodzenia 

jest zdolność wojsk własnych 

do wykorzystania przewagi informacyjnej 

poprzez przekształcenie jej 

w umiejętność tak szybkiej realizacji 

procesów i procedur dowodzenia, 

jaka byłaby niemożliwa przy 

wykorzystaniu typowych rozwiązań. 

Ilustracje w artykule TELDAT. 

Jednocześnie jednak nie powinien zostać 

znacząco zwiększony poziom ryzyka decyzyjnego. 

Przy takich założeniach „szybki” 

cykl dowodzenia powinien: 

❙ doprowadzić do przełożenia przewagi informacyjnej 

na przewagę decyzyjną, a w konsekwencji – 

– na przewagę efektów działania; 

Istota działania „wewnątrz” cyklu decyzyjnego przeciwnika. 

Wielodomenowość i wieloaspektowość funkcjonalna HMS C3IS JAŚMIN. 

❙ stworzyć pożądaną „od zawsze” przez dowódców 

możliwość działania „wewnątrz” cyklu decyzyjnego 

przeciwnika; 

❙ zmniejszyć swobodę działania przeciwnika 

w zakresie wyboru alternatywnych opcji działania, 

zapewniając jednocześnie wojskom własnym 

możliwość wariantowania sposobów 

rozwiązywania problemów decyzyjnych. 

Znaczenie powyższego obszaru problemowego 

zwiększa się wraz ze wzrostem poziomu skomplikowania 

czy też złożoności działań realizowanych 

współcześnie w przestrzeni walki i operacji. 

Zjawiska z tym związane stają się szczególnie 

widoczne zarówno w odniesieniu do dowodzenia 

w działaniach połączonych, jak też w podkreślanych 

w ostatnich latach działaniach wielodomenowych, 

do których (oprócz znanych 

i rozumianych „klasycznych” domen) dołączają 

kolejne, kosmiczna i w cyberprzestrzeni. 

Kluczową rolę w rozwiązywaniu problemów 

dowodzenia w nowych uwarunkowaniach odgrywają 

zautomatyzowane systemy wspomagania 

dowodzenia i działań wojsk. Zapewniają 

one m.in. wsparcie dowódców i sztabów w realizacji 

przedsięwzięć związanych ze wszystkimi 

czynnościami, etapami oraz fazami tworzącymi 

proces dowodzenia, ułatwiając 

i przyspieszając je. Takim właśnie systemem 

jest Wielodomenowy Zautomatyzowany System 

Zarządzania Walką Poziomu Operacyjnego/Taktycznego 

HMS C3IS JAŚMIN, a przedstawienie 

jego wszechstronnych możliwości jest 

istotą niniejszego artykułu. 

Wielodomenowy Zautomatyzowany System 

Zarządzania Walką Poziomu Operacyjnego/Taktycznego 

HMS C3IS JAŚMIN jest jedynym jak 

dotąd polskim, dostępnym i funkcjonującym 

rozwiązaniem w rozpatrywanym zakresie, które 

dodatkowo ma zdolność do teleinformatycznego 

wsparcia działań wojsk i może być wykorzystane 

np. w pododdziałach, w tym ich wozach 

dowodzenia i bojowych. Co istotne, system ten 

ma stosowne rekomendacje, certyfikaty oraz potwierdzenia 

interoperacyjności i referencyjności 

wydane przez właściwe struktury NATO, jak też 

pozytywne opinie eksploatacyjne Sił Zbrojnych 

Rzeczypospolitej Polskiej, w tym wyższych uczelni 

wojskowych. Oznacza to, iż rozwiązanie to może 

pełnić rolę huba wymiany informacji, zapewniając 

systemową wielodomenowość i tworząc świadomość 

sytuacyjną dla wszystkich uczestników, również 

z innych domen militarnych. 

HMS C3IS JAŚMIN opracowany przez spółkę 

TELDAT, będący w wyposażeniu Sił Zbrojnych 


www.zbiam.pl

Broń strzelecka 

FGC-9 wykonany w Mjanmie z wyraźnie dłuższą od standardowej lufą. 

FGC-9 w rękach rebelianta z Mjanmy. 

Przemysław Juraszek 

W Republice Związku Mjanmy (Birmie) 

trwają walki rebeliantów z juntą 

wojskową, która przejęła władzę 

w państwie po zamachu stanu 

w lutym 2021 r., gdy usunięty z urzędu 

został, demokratycznie wybrany, 

rząd noblistki Aung San Suu Kyi. 

Początkowo zwolennicy Suu Kyi jedynie 

masowo protestowali, ale po użyciu 

przez reżim wojska do brutalnej 

pacyfikacji ludności cywilnej, 

zaczęli walkę z siłami zbrojnymi 

z bronią w ręku. Wykorzystują 

w tym celu przede wszystkim 

zdobyczne uzbrojenie, ale także 

broń własnej produkcji. 

Fotografie w artykule: twitter.com/war_noir, 

youtube.com/c/BrandonHerrera, 

Wikimedia Commons/JStark1809, 

Fińskie Narodowe Biuro Śledcze. 

Więcej gotowych birmańskich FGC-9. Kolor zależy od zastosowanego filamentu (materiału termoplastycznego). 

Rebelianci z Mjanmy 

wykorzystują broń z drukarki 3D 

Broń strzelecka, jak powszechnie wiadomo, 

nie jest zbyt skomplikowana, przez co 

może być produkowana także w warsztatowych 

warunkach. Najprostsze do samodzielnego 

wytworzenia są oczywiście karabiny powtarzalne, 

ale pistolety maszynowe działające 

na zasadzie odrzutu zamka swobodnego to też 

względnie proste konstrukcje. W Polsce w czasie 

niemieckiej okupacji Armia Krajowa była w stanie 

seryjnie produkować pistolety maszynowe 

Sten (w Suchedniowie), a potem własnej konstrukcji, 

choć Stenem inspirowane, Błyskawice 

(okolice Warszawy). Warto też wspomnieć o sowieckim 

pistolecie maszynowym Sudajewa 

PPS-43 będącym ideałem prostoty – w szczycie 

produkcji na wytworzenie jednego egzemplarza 

potrzebne były 3,5 roboczogodziny – produkowanym 

masowo (ok. 500 000 egzemplarzy) 

w latach 1943–1945. 

Do opracowania i wykonania pojedynczych 

egzemplarzy broni strzeleckiej nie potrzeba nawet 

specjalistycznej wiedzy, czego przykładem 

może być pistolet maszynowy Bechowiec, skonstruowany 

przez członka Batalionów Chłopskich 

Henryka Strąpocia, niemającego żadnego technicznego 

wykształcenia. To samo można powiedzieć 

o licznych mieszkańcach pogranicza pakistańsko-afgańskiego, 

które od dekad słynie 

z lokalnej produkcji broni i jej sprzedaży na lokalnych 

bazarach, z których najsłynniejszy znajduje 

się w Darra Adam Khel w Pakistanie. 

Tymczasem na początku grudnia ubiegłego 

roku w sieci pojawiły się zdjęcia rebeliantów 

z Birmy trzymających w rękach pistolety maszynowe 

FGC-9 na amunicję 9×19 mm Parabellum. 

Są to konstrukcje powstałe przy wykorzystaniu 

drukarki 3D. Sprawia to, że są one jeszcze prostsze 

w produkcji w porównaniu do klasycznych 

rozwiązań, do wytwarzania których potrzebne 

jest jednak jakieś oprzyrządowanie, np. tokarka. 

❚ Historia powstania FGC-9 

FGC-9 to skrót od Fuck Gun Control 9 mm, 

a sama broń została zaprojektowana przez 


www.zbiam.pl

Wiroplaty wojskowe 

Łukasz Pacholski 

8 lutego br. posiedzenie Komisji Obrony 

Narodowej Sejmu RP dotyczyło 

kontraktów związanych z modernizacją 

techniczną Sił Zbrojnych RP, 

realizowanych z udziałem partnerów 

zagranicznych. Referentem w powyższej 

sprawie z ramienia resortu obrony 

narodowej był sekretarz stanu Marcin 

Ociepa, który w swoim wystąpieniu 

zasygnalizował, że w najbliższym czasie 

można spodziewać się decyzji w sprawie 

programów modernizacji parku 

śmigłowców eksploatowanych przez 

Wojsko Polskie. 

Czyżby śmigłowcowy przełom? 

Fotografie w artykule: DG RSZ, DO RSZ/Combat 

Camera, US Army, US Marine Corps, Leonardo. 

Kwestie związane z tym, zdaniem byłego wiceministra 

obrony narodowej Bartosza 

Kownackiego „dziesięciorzędnym” (wypowiedź 

z marca 2017 r.), problemem stają się coraz 

bardziej palące. W poprzednim numerze WiT omówione 

zostały przede wszystkim zagadnienia związane 

z zakupem kolejnych śmigłowców przeznaczonych 

dla Wojsk Specjalnych, które dzięki 

zamówieniu z grudnia ub.r. wzbogacą się o cztery 

maszyny Lockheed Martin S-70i Black Hawk. Zaprezentowany 

został także stan zaawansowania programu 

AW101 dla Brygady Lotnictwa Marynarki 

Wojennej. Informacje te odzwierciedlały stan wiedzy 

na początek roku. W drugiej połowie stycznia 

Agencja Uzbrojenia (AU) i Dowództwo Generalne 

Rodzajów Sił Zbrojnych (DGRSZ) w ramach odpowiedzi 

na zadane przez naszą redakcję pytania 

udzieliły dodatkowych informacji związanych 

z wymianą generacyjną parku śmigłowców SZ RP, 

co warto poddać głębszej analizie. Nie bez znaczenia 

jest także kryzys na granicy z Białorusią 

i narastające napięcie związane z groźbą rosyjskiej 

interwencji na Ukrainie, które powodują, że 

śmigłowcowy węzeł gordyjski być może zostanie 

rozwiązany szybciej, niż się tego spodziewano. 

❚ Kruk nadleci szybciej? 

Dotąd nie podjęto decyzji odnośnie wyboru następców 

śmigłowców bojowych Mi-24D/W, które 

potrzebują pilnej wymiany, o czym wiadomo 

zresztą od ok. 20 lat. Z jednej strony oczekiwane 

jest sfinalizowanie procedury pozyskania wiropłatów 

tej klasy, z drugiej zakresu modernizacji 

czy doposażenia leciwych, ale wciąż sprawnych 

i dysponujących zapasem resursu maszyn jako 

rozwiązania pomostowego. W czasie ubiegłorocznego 

MSPO w kuluarowych rozmowach 

wskazywano, że moment zawarcia umowy na 

przedłużenie eksploatacji Mi-24D/W połączony 

z ograniczoną modernizacją jest bliski, a głównym 

beneficjentem byłyby, należące do Polskiej 

Grupy Zbrojeniowej, Wojskowe Zakłady Lotnicze 

Eksploatowane w Polsce od ponad 40 lat śmigłowce bojowe Mi-24D/W nadal oczekują na decyzję o ewentualnej 

modernizacji bądź doposażeniu. Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych podtrzymuje stanowisko o chęci 

wydatkowania środków na przedłużenie okresu eksploatacji używanych obecnie maszyn, jednak nadal nie zakończono 

projektu badań zmęczeniowych prowadzonych przez Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych. 

Nr 1 S.A. z Łodzi. Niestety, program jest opóźniony 

– w styczniu DGRSZ, w odpowiedzi na pytania 

redakcji, przekazało informację, że: DGRSZ widzi 

potrzebę modernizacji bądź doposażenia śmigłowców 

Mi-24D/W. W chwili obecnej trwa Faza Analityczno-Koncepcyjna 

prowadzona przez Agencję Uzbrojenia. 

Ze względu na epidemię SARS-CoV-2 badania 

zmęczeniowe struktury płatowca Mi-24 prowadzone 

przez ITWL są opóźnione, a ich wynik warunkuje zakończenie 

F-AK na modernizację Mi-24 przez AU. 

Przypomnijmy, Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych 

zlecił jesienią 2019 r. wykonanie próby zmęczeniowej 

struktury śmigłowca Mi-24D (wycofany 

egzemplarz o numerze 272) zakładom WSK PZL- 

-Świdnik S.A. za 5,5 mln PLN netto. Zadanie miało 

zostać zrealizowane do końca 2021 r., a sama próba 

dać odpowiedź, czy istnieje możliwość wydłużenia 

resursów technicznych płatowców do 5500 

godzin lotu i 14 000 lądowań. Pozytywna odpowiedź 

miała otworzyć drogę do modernizacji bądź 

doposażenia przynajmniej części z eksploatowanych 

śmigłowców, które dzięki temu mogłyby być 

przejściową platformą do czasu wdrożenia do eksploatacji 

nowych wiropłatów produkcji zachodniej. 

Zgodnie z udzieloną redakcji odpowiedzią, 

program Kruk znajduje się na etapie kwalifikowania 

zamówienia pod kątem występowania podstawowego 

interesu bezpieczeństwa państwa (PIBP) – ta 

bezprzetargowa procedura będzie powiązana 

z wyborem dostawcy zagranicznego. Obecnie faworytami 

są konstrukcje amerykańskie - Bell AH-1Z 

Viper i Boeing AH-64E Apache Guardian. 

Według dostępnych informacji, bazujących na 

deklaracjach przedstawicieli Bell Helicopter 

Textron, oferta tego producenta obejmuje m.in. 

możliwość zacieśnienia współpracy przemysłowej 

z podmiotami Polskiej Grupy Zbrojeniowej – 

– wśród rozważanych opcji wymienia się także 

udział polskiego przemysłu w programach wiropłatów 

przyszłości Future Long-Range Assault 

Aircraft (FLRAA) i Future Attack Reconnaissance 

Aircraft (FARA). Ponadto, bazując na deklaracjach 

upublicznionych w czasie salonu Dubai Airshow 

2021, nie można wykluczyć, że „nagrodą” mogłoby 

być włączenie polskiego przemysłu także do obecnych 

programów produkcyjnych. Ewentualne zwycięstwo 

Bella w projektach Departamentu Obrony 

Stanów Zjednoczonych (FLRAA i FARA) może zaowocować 

poszukiwaniem alternatywnych miejsc 

wytwarzania starszych wiropłatów. Główne zakłady 

amerykańskiego producenta byłyby bowiem zajęte 

przygotowaniami do produkcji, a potem realizacją 

dostaw znacznej liczby maszyn nowej generacji. Pojawiają 

się również spekulacje, że elementem oferty 

dla Polski może być przekazanie Viperów wycofywanych 

z eksploatacji w US Marine Corps bądź zakonserwowanych 

fabrycznie nowych egzemplarzy, 

które nie zostały dostarczone Pakistanowi. 

Z kolei Boeing promuje standardowe rozwiązanie 

dla państw NATO, czyli AH-64E Apache Guardian, 

zamówiony już przez Wielką Brytanię i Niderlandy. 

Nie jest wykluczony zakup takich maszyn 

także przez Republikę Federalną Niemiec i Grecję. 

Obecnie w produkcji znajduje się wariant AH-64E 

v.6. Obok fabrycznie nowych wiropłatów zakłady 

Boeinga w Mesie w stanie Arizona realizują także 

przebudowę do nowego standardu wiropłatów 

AH-64D Apache Longbow. Ta opcja nie jest jednak 

możliwa w przypadku Polski. Ma to związek z brakiem 

na rynku odpowiedniej liczby AH-64D, które 

ewentualnie mogłyby zostać przekazane lub 

sprzedane Polsce przez administrację federalną 

Stanów Zjednoczonych pod warunkiem zlecenia 

ich przebudowy do standardu AH-64E v.6. 


www.zbiam.pl

Przemysł obronny 

Tomasz Grotnik 

Na początku lutego grupa polskich 

dziennikarzy miała okazję zapoznać się 

z ofertą niemieckiego holdingu 

stoczniowego thyssenkrupp Marine 

Systems, przygotowaną w odpowiedzi 

na program budowy fregat dla 

Marynarki Wojennej RP pod 

kryptonimem Miecznik. O stronie 

technicznej projektu wyjściowego 

proponowanej platformy, którą jest 

MEKO A-300, pisaliśmy już sporo 

na naszych łamach (WiT 10/2021 

i 11/2021), dlatego przypomnimy tu 

jedynie zasadnicze jej założenia. 

Większy akcent położymy zaś na stronę 

przemysłowo-korporacyjną i model 

biznesowy współpracy, stanowiące 

ważną część niemieckiej oferty 

dla Polski. 

Ilustracje w artykule: Tomasz Grotnik, 

thyssenkrupp Marine Systems. 

Holding stoczniowy thyssenkrupp Marine 

Systems GmbH (tkMS) jest częścią korporacji 

thyssenkrupp AG. Jest też właścicielem 

firmy Atlas Elektronik GmbH, produkującej systemy 

elektroniczne do okrętów nawodnych i podwodnych. 

Współtworzy ponadto konsorcja, np. kta Naval 

Systems AS (tkMS, Atlas Elektronik i Kongsberg 

Defense & Aerospace) do produkcji systemów zarządzania 

walką okrętów podwodnych. 

Portfolio tkMS w zakresie okrętów nawodnych 

klasy fregata obejmuje obecnie jednostki typów: 

MEKO A-100MB LF (fregata lekka), MEKO A-200 (fregata 

ogólnego przeznaczenia), MEKO A-300 (fregata 

wielozadaniowa) i F125 (fregata „ekspedycyjna”, 

zbudowana na zamówienie Deutsche Marine). Na 

przestrzeni ostatnich 40 lat w oparciu o projekty 

tkMS powstało lub jest w budowie 61 fregat i korwet 

16 typów oraz ich modyfikacji dla 13 flot świata. 

Spośród nich 54 jest obecnie w służbie, w tym 28 

w pięciu państwach NATO. 

Miecznik w stylu MEKO 

Model fregaty wielozadaniowej MEKO A-300 z przykładowym systemem walki. Okręt ten był podstawą do 

opracowania projektu koncepcyjnego MEKO A-300PL, stanowiącego rdzeń oferty thyssenkrupp Marine 

Systems w programie Miecznik. 

Filozofia tkMS wykorzystuje ewolucyjną spiralę 

projektowania, co oznacza, że każdy nowy typ fregat 

zaprojektowanych przez tkMS zachowuje najlepsze 

cechy poprzedników i dodaje nowe techniki 

oraz technologie, a także cechy konstrukcyjne. 

❚ MEKO A-300PL dla Marynarki Wojennej 

Oferta tkMS to projekt fregaty MEKO A-300PL, będący 

wariantem A-300, spełniającym wstępne założenia 

taktyczno-techniczne Miecznika. MEKO A-300 

jest bezpośrednim następcą trzech modeli fregat: 

MEKO A-200 (10 jednostek zbudowanych i w budowie, 

trzy serie), F125 (zbudowano cztery) i MEKO 

A-100MB LF (cztery w budowie), a jej projekt bazuje 

na cechach konstrukcyjnych wszystkich z nich. Zastosowany 

przy jej projektowaniu system MEKO, 

czyli MEhrzweck-KOmbination (kombinacja wielofunkcyjna), 

jest ideą opartą na modułowości 

uzbrojenia, elektroniki i innego istotnego wyposażenia, 

będącego częścią systemu walki, mającą na 

celu łatwość dopasowania konkretnego rozwiązania 

do potrzeb danej floty, późniejszego serwisowania 

i redukcję kosztów zakupu oraz utrzymania. 

Fregatę MEKO A-300 cechują: wyporność pełna 

5900 t, długość całkowita 125,1 m, szerokość maksymalna 

19,25 m, zanurzenie 5,3 m, prędkość maksymalna 

27 w., zasięg > 6000 Mm. W jej projekcie 

zdecydowano o zastosowaniu układu napędowego 

CODAD (Combined Diesel And Diesel), który jest 

najbardziej opłacalnym cenowo rozwiązaniem 

w zakupie i najbardziej efektywnym kosztowo w cyklu 

życia fregaty. Ponadto utrzymuje bardzo wysoki 

standard trwałości mechanizmów, jak też w najmniejszym 

stopniu wpływa na wielkość i złożoność 

konstrukcji fregaty oraz na wartość jej sygnatur fizycznych, 

szczególnie w podczerwieni i radiolokacyjnej, 

jak ma to miejsce w przypadku układów 

CODAG oraz CODLAG z turbinami gazowymi. 

Cechą zewnętrzną wyróżniającą konstrukcję 

MEKO A-300 są dwie „wyspy bojowe”, z których 

każda wyposażona jest w niezależne od siebie systemy 

niezbędne do zapewnienia jednostce zdolności 

do działań po jej uszkodzeniu. Składają się na 

nie m.in.: redundantny system walki, systemy wytwarzania 

i dystrybucji energii elektrycznej, układ 

napędowy, systemy kontroli uszkodzeń, systemy 

ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji HVAC oraz 

systemy nawigacji. 

Fregata MEKO A-300 została zaprojektowana 

tak, aby wytrzymać wybuchy podwodne dzięki 

Fregata MEKO A-300 ma dwie „wyspy bojowe”, a wraz z nimi zwielokrotnione zasadnicze 

systemy dla przetrwania okrętu i kontynuacji walki. Na dwóch nadbudówkach widać anteny 

systemów elektronicznych, pomiędzy nimi wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych 

i przeciwlotniczych. Uwagę zwracają wnęki w burtach zasłonięte siatkami Faradaya, 

ograniczającymi skuteczną powierzchnię odbicia radiolokacyjnego tych rejonów. 

Pod lądowiskiem mieści się ładownia misyjna, do której mogą trafić moduły kontenerowe 

z wyposażeniem do wykonania konkretnego zadania. Nie wpływa to negatywnie na 

zasadniczą, stałą część systemu walki fregaty. 


www.zbiam.pl

Okręty wojenne 

Virginia – teraźniejszość i przyszłość 

uderzeniowych sił podwodnych US Navy 

Marcin Chała 

W ostatnim czasie temat atomowych 

okrętów podwodnych typu Virginia był 

poruszany na łamach miesięcznika 

„Wojsko i Technika” i na portalu zbiam.pl 

niejednokrotnie. Działo się to za sprawą 

nowych kontraktów, ważnych etapów 

produkcji poszczególnych jednostek, jak 

też wytypowania ich najnowszej serii 

Block V do przenoszenia pocisków 

hipersonicznych. Ale nie tylko. Z powodu 

zawiązania trójprzymierza AUKUS 

(szerzej w WiT 10/2021) Virginie mają 

szansę stać się pierwszymi 

amerykańskimi okrętami podwodnymi, 

które zostaną wyeksportowane 

lub przynajmniej będą podstawą 

do opracowania nowej konstrukcji dla 

Royal Australian Navy. Z tych powodów 

przybliżymy sylwetkę jednostek 

stanowiących, oprócz nosicieli 

międzykontynentalnych pocisków 

balistycznych typu Ohio, rdzeń 

podwodnej siły US Navy. 

Ilustracje w artykule: US Navy, Huntington Ingalls 

Industries, Electric Boat. 

Flota uderzeniowych okrętów podwodnych 

(SSN, Submersible Ship Nuclear) US 

Navy składa się obecnie z 52 jednostek 

z napędem jądrowym. Zdecydowaną większość, 

bo 28, stanowią jednostki zimnowojennego 

typu Los Angeles, w tym sześć serii 688 Flight 

II i 22 Flight III, określane też jako 688I 

(Improved). Z pozostałych 22 okrętów trzy należą 

do typu Seawolf, a 19 do najnowszego w tym 

Jednostki typu Seawolf, zaprojektowane jeszcze z uwzględnieniem zimnowojennych uwarunkowań, okazały się ślepą 

uliczką. Były zbyt drogie, a ich systemy elektroniczne nieperspektywiczne. Powstały tylko trzy takie okręty. Na zdjęciu 

drugi z tej krótkiej serii – USS Connecticut, który na początku listopada ubiegłego roku zderzył się z przeszkodą 

podwodną i odniósł poważne uszkodzenia. Virginie miały być pozbawione wad poprzedników, w tym wysokiej ceny 

jednostkowej. Niestety, tego zamierzenia akurat nie udało się osiągnąć. 

USS Mississippi, jednostka serii Block II. Na kiosku podniesione obydwa maszty optoelektroniczne, maszt łączności 

radiowej i antena łączności satelitarnej. Wzdłuż prawej strony kadłuba biegnie „garb” kryjący instalację 

anteny sonaru holowanego TB-16. 

zestawieniu typu Virginia. Ze względu na wiek 

„sześć-osiem-osiem” – najstarszy USS Providence 

(SSN 719) podniósł banderę 27 lipca 1985 r. – 

– w ciągu najbliższej dekady to właśnie Virginie 

staną się, biorąc pod uwagę liczbę, trzonem floty 

podwodnej Stanów Zjednoczonych Ameryki 

i, wraz z nowo budowanymi nosicielami pocisków 

balistycznych SSBN typu Columbia, przez następnych 

co najmniej pięć dekad realizować będą jej 

strategię działań podwodnych. 

Ostatnie lata zimnej wojny to w przypadku 

podwodnego pola walki znacząca poprawa 

charakterystyk akustycznych nowo opracowanych 

sowieckich atomowych okrętów podwodnych. 

Chcąc zapewnić sobie utrzymanie, wypracowanej 

przez wiele lat, przewagi nad 

potencjalnym przeciwnikiem, Stany Zjednoczone 

zmuszone zostały do podjęcia szeroko zakrojonych 

działań. Jednym z nich miała być znacząca 

modyfikacja instalowanych na nowych 

okrętach podwodnych systemów hydrolokacyjnych. 

Ich cechą miała być m.in. zwiększona liczba 

nowoczesnych i bardzo czułych przetworników 

(urządzeń aktywnych, odpowiedzialnych za 

generowanie i odbiór fal akustycznych) oraz hydrofonów 

(pasywnych, podwodnych mikrofonów), 

a nad ich prawidłową pracą czuwać miał 

złożony, a przy tym – jak się wkrótce okazało – bardzo 

kosztowny system dowodzenia AN/BSY-2. 

Docelowymi nosicielami nowych systemów 

miała być, licząca ponad 30 jednostek, flotylla 

Seawolfów (pol. zębacz). Okręty te miały być podwodnymi 

odpowiednikami myśliwców przewagi 

powietrznej Lockheed Martin F-22A Raptor, a ich 

zadaniem miało być przede wszystkim wywalczenie 

dominacji w oceanicznej toni poprzez eliminację 

rosyjskich odpowiedników, w tym tych 

przenoszących pociski skrzydlate (manewrujące), 

zanim zajmą dogodne pozycje do ataku na 

amerykańskie grupy lotniskowcowe. Stąd też 

w ich przypadku często pojawiał się przedrostek 

„naj”, w tym miały: uzyskiwać najwyższą prędkość 


www.zbiam.pl

WiT 2_2022 (77)_promo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template ?