WiT 5_2022 (80)_promo

BROŃ PRÓŻNIOWA – FAKTY I MITY ❙ E-7 WEDGETAIL DLA US AIR FORCE ❙ SZWEDZKIE KORWETY POMOSTOWE
Wojsko
i Technika
5/2022
Maj
CENA 19,50 zł
w tym 8% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
Z którą armatą
przeciwko Armacie?
Opracowanie w Rosji czołgu T-14 Armata
stanowiło dla państw Zachodu impuls
do poszukiwań odpowiednich środków
przeciwdziałania. Między innymi
powrócono do rozpoczętych jeszcze
w trakcie zimnej wojny prac nad
armatami czołgowymi kalibrów
przekraczających 120 mm.
Chiński system przeciwlotniczy
FK-3 w Serbii
Siły Zbrojne Serbii zorganizowały
30 kwietnia pokaz pod kryptonimem
Štit 2022. Premierowo zaprezentowano
na nim rakietowy system przeciwlotniczy
FK-3, zakupiony w Chińskiej Republice
Ludowej. Jego elementy zostały
dostarczone kilkanaście dni wcześniej
drogą lotniczą.
str. 16 str. 26

PRENUMERATA I E-WYDANIA GWARANCJĄ NIŻSZEJ CENY
Lotnictwo Aviation International
Cena detaliczna 21,50 zł | Prenumerata roczna: 198,00 zł
12 numerów w tym 2 numery GRATIS
Obejmuje numery od 1/2022 do numeru 12/2022.
Wojsko i Technika Historia
+ numery specjalne (6+6)
Cena detaliczna 23,50 zł | Prenumerata roczna: 215 zł
12 numerów w tym 2 numery GRATIS
Obejmuje 6 numerów regularnych
i 6 numerów specjalnych wydawanych w 2022 roku.
PRENUMERATA
OSZCZĘDZAJ
I BĄDŹ
NA BIEŻĄCO
Wojsko i Technika
Cena detaliczna 19,50 zł | Prenumerata roczna: 182,00 zł
12 numerów w tym 2 numery GRATIS
Obejmuje numery od 1/2022 do numeru 12/2022.
Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej www.zbiam.pl lub dokonaj wpłaty
na konto bankowe nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976

Opracowanie w Rosji czołgu T-14 Armata
stanowiło dla państw Zachodu impuls
do poszukiwań odpowiednich środków
przeciwdziałania. Między innymi
powrócono do rozpoczętych jeszcze
w trakcie zimnej wojny prac nad
armatami czołgowymi kalibrów
przekraczających 120 mm.
Siły Zbrojne Serbii zorganizowały
30 kwietnia pokaz pod kryptonimem
Štit 2022. Premierowo zaprezentowano
na nim rakietowy system przeciwlotniczy
FK-3, zakupiony w Chińskiej Republice
Ludowej. Jego elementy zostały
dostarczone kilkanaście dni wcześniej
drogą lotniczą.
w tym 8% VAT
INDEKS 407445
ISSN 2450-1301
12
26
Vol. VIII, nr 5 (80)
MAJ 2022, NR 5.
Nakład: 14 990 egzemplarzy
Spis treści
BROŃ PRÓŻNIOWA – FAKTY I MITY
Wojsko
❙ E-7 WEDGETAIL DLA US AIR FORCE ❙ SZWEDZKIE KORWETY POMOSTOWE
i Technika
5/2022
Maj
CENA 19,50 zł
WWW.ZBIAM.PL
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ
Spis treści WiT Maj 2022
Nowości z armii świata
Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, Adam M. Maciejewski,
Łukasz Pacholski str. 4
FlyEye, Warmate i Gladius – kolejne bezzałogowce Grupy WB
dla Sił Zbrojnych RP
Andrzej Kiński str. 10
Postępy programu taktycznego pojazdu
wielozadaniowego 4×4 z Huty Stalowa Wola
Andrzej Kiński str. 12
Z którą armatą przeciwko Armacie?
Paweł Przeździecki str. 16
Chiński przeciwlotniczy system rakietowy FK-3 w Europie
Miroslav Gyűrösi str. 26
Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 3
Marcin Gawęda str. 32
Wygrała tradycja – finał programu NGSW
Przemysław Juraszek str. 42
Broń próżniowa – mity i rzeczywistość cz. 1
Krzysztof Nicpoń str. 48
Nowości z sił powietrznych świata
Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 54
Boeing E-7 Wedgetail następcą amerykańskich E-3 Sentry
Łukasz Pacholski str. 56
Długie życie Atlantique 2 Cz. 2
Marek Łaz str. 62
Nowości z flot wojennych świata
Tomasz Grotnik str. 70
Chińskie balistyczne pociski przeciwokrętowe
Tomasz Szulc str. 71
Gävle i Sundsvall – szwedzkie korwety pomostowe
Tomasz Grotnik str. 76
Bezzałogowy nawodny pojazd hydrograficzny DriX
Tomasz Grotnik str. 80
Z którą armatą
przeciwko Armacie?
str. 16 str. 26
Chiński system przeciwlotniczy
FK-3 w Serbii
Na okładce: SIG Sauer wygrał rywalizację o dostawę
nowego systemu broni strzeleckiej NGSW dla
US Army. Na zdjęciu żołnierz z 6,8 mm karabinkiem
podstawowym XM5.
Fot. SIG Sauer.
Redakcja
Andrzej Kiński – redaktor naczelny
andrzej.kinski@zbiam.pl
Adam M. Maciejewski
adam.maciejewski@zbiam.pl
Tomasz Grotnik
tomasz.grotnik@zbiam.pl
Łukasz Prus
lukasz.prus@zbiam.pl
Korekta
Monika Gutowska, zespół redakcyjny
Redakcja techniczna
Wiktor Grzeszczyk
Stali współprawcownicy
Piotr Abraszek, Jarosław Brach, Marcin Chała,
Robert Czulda, Maksymilian Dura, Miroslav Gyűrösi,
Jerzy Gruszczyński, Przemysław Juraszek,
Bartłomiej Kucharski, Hubert Królikowski, Marek Łaz,
Krzysztof Nicpoń, Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski,
Paweł Przeździecki, Tomasz Szulc,
Tomasz Wachowski, Michal Zdobinsky, Gabor Zord
Wydawca
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.
ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa
office@zbiam.pl
Biuro
ul. Bagatela 10 lok. 17, 00-585 Warszawa
Dział reklamy i marketingu
Andrzej Ulanowski
andrzej.ulanowski@zbiam.pl
Dystrybucja i prenumerata
office@zbiam.pl
Reklamacje
office@zbiam.pl
Nowe Volvo FMX w wydaniu zmilitaryzowanym
Jarosław Brach str. 46
56
76
Prenumerata
realizowana przez Ruch S.A:
Zamówienia na prenumeratę w wersji
papierowej i na e-wydania można składać
bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl
Ewentualne pytania prosimy kierować
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl
lub kontaktując się z Telefonicznym
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:
801 800 803 lub 22 717 59 59
– czynne w godzinach 7.00–18.00.
Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Copyright by ZBiAM 2022
All Rights Reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami
sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam.
Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie:
www.zbiam.pl
www.facebook.com/wojskoitechnika
www.zbiam.pl Maj 2022 • Wojsko i Technika 03

Systemy bezzałogowe
FlyEye, Warmate i Gladius – kolejne
bezzałogowce Grupy WB dla Sił Zbrojnych RP
Andrzej Kiński
Firmy wchodzące w skład największego
polskiego prywatnego podmiotu
przemysłu obronnego – Grupy WB –
– nie mogą ostatnio narzekać na brak
zainteresowania resortu obrony
narodowej ich produktami.
W przypadku wieży ZSSW-30, której
zakup jest obecnie negocjowany przez
Agencję Uzbrojenia, wynika to
z zakończenia wieloletnich prac
badawczo-rozwojowych, gdzie spółka
WB Electronics była członkiem
konsorcjum. Jeśli zaś chodzi
o bezzałogowce, z jednej strony jest to
efektem kontynuacji zakupów znanych
i sprawdzonych systemów, ale także
powodowane jest wzrastającymi
potrzebami rozbudowujących się
Sił Zbrojnych RP oraz nowymi
wyzwaniami przed nimi stojącymi
wobec wojny toczącej się
za naszą wschodnią granicą.
Fotografie w artykule: Grupa WB, Andrzej Kiński.
Na przestrzeni pierwszych pięciu miesięcy
2022 r. lider Grupy WB – firma WB Electronics
S.A. – podpisała z, reprezentującą
Skarb Państwa, czyli w tym przypadku Ministerstwo
Obrony Narodowej, Agencją Uzbrojenia już
trzy umowy na bezzałogowe systemy powietrzne.
O ile dwie pierwsze stanowiły kontynuację
dostaw sprzętu używanego już w Siłach Zbrojnych
RP, to trzecia stanowi nową jakość tak dla
zamawiającego, jak i dla wykonawcy. Jest poza
tym pojedynczą umową o najwyższej wartości
w historii Grupy WB i spółki WB Electronics.
❚ Zaczęło się od FlyEye…
Pod koniec ubiegłego roku minister obrony
narodowej Mariusz Błaszczak zapowiedział przy
okazji zamówienia 25 zestawów bezzałogowego
systemu rozpoznawczego klasy mini kryptonim
Wizjer, że najbliższe miesiące przyniosą znaczne
przyspieszenie w procedurach zakupu i wdrażania
bezzałogowych systemów powietrznych przez
Siły Zbrojne RP. I rzeczywiście, deklaracje ministra
wkrótce przekształciły się w konkrety.
15 lutego WB Electronics S.A. podpisała
z Agencją Uzbrojenia umowę na dostawę 11 zestawów
bezzałogowych systemów powietrznych
klasy mini z aparatami FlyEye w wersji 3.0
i pośredniej pomiędzy 2.0 a 3.0, a także pakietu
szkoleniowego oraz logistycznego. Wartość
umowy to ok. 50 mln PLN brutto. W skład każdego
zestawu wchodzą cztery platformy bezzałogowe
i wyposażenie dodatkowe (wymienne głowice
obserwacyjne) oraz naziemne (stacja
kontroli, systemy antenowe, stacja analizy danych,
trenażer, sprzęt do przenoszenia). Zamówienie
ma zostać zrealizowane do końca marca
2023 r., a pierwsze zestawy (dwa?) dostarczono
tuż po podpisaniu umowy, jeszcze w lutym. Według
niepotwierdzonych informacji dotyczyło to
zestawów z aparatami w wersji pośredniej pomiędzy
2.0 i 3.0, które trafiły do Sił Zbrojnych
Ukrainy, eksploatujących już wcześniej bezzałogowce
tego typu, jako element jednego z pierwszych
pakietów polskiej pomocy wojskowej.
Te zaś, których odbiorcą są Siły Zbrojne RP trafią
do jednostek Wojsk Rakietowych i Artylerii.
FlyEye są przystosowane do współpracy ze środowiskiem
Zautomatyzowanego Zestawu Kierowania
Ogniem (ZZKO) TOPAZ i doskonale spełniają
rolę środków wykrywania celów oraz korygowania
ognia artylerii polowej. W tej roli sprawdzają
się także podczas działań na Ukrainie.
15 lutego Agencja Uzbrojenia zawarła z WB Electronics S.A. umowę na dostawę 11 zestawów bezzałogowych systemów
powietrznych klasy mini z aparatami FlyEye. Wcześniej, w latach 2010-2019, Siły Zbrojne RP zakupiły 31 takich
zestawów ze 124 bezzałogowcami.
Pierwsze FlyEye weszły do wyposażenia
w 2010 r., a do 2019 r. WB Electronics S.A. dostarczyła
Siłom Zbrojnym RP w sumie 31 zestawów
ze 124 aparatami latającymi.
❚ …potem nadleciały Warmate'y
Na kolejne zamówienie bezzałogowców Grupy
WB dla Sił Zbrojnych RP trzeba było czekać jedynie
dwa i pół miesiąca. Już 29 kwietnia Agencja
Uzbrojenia zakupiła zestawy Inteligentnego Systemu
Kierowanego do Rażenia Celów (ISKdRC)
Warmate 1. Wykonawcą kontraktu jest Grupa WB,
w której imieniu występuje spółka WB Electronics.
Tym razem ujawniono tylko przybliżoną
wartość zamówienia – ok. 50 mln PLN brutto.
Liczby zestawów i bezzałogowców nie podano
do publicznej wiadomości („liczba zapewniająca
wymagane przez Siły Zbrojne RP bieżące zdolności
operacyjne”). Zamówienie ma obejmować
bojowe i treningowe aparaty „w najnowszych
wersjach”, a także pakiet szkoleniowy oraz logistyczny.
Zapewne chodzi o Warmate’y w wersji
3.0, dysponującej zunifikowanym modułem łącza
radiowego i naziemną stacją kontroli z najnowszymi
FlyEye. Dostawy mają rozpocząć się
jeszcze w 2022 r., a całkowity czas realizacji umowy
to kilkanaście miesięcy.
To druga umowa na dostawę systemu Warmate 1
do Sił Zbrojnych RP. Pierwszą zawarto 20 listopada
2017 r., a wraz z opcjami obejmować miała
100 zestawów (każdy z 10 bezzałogowcami). Jej potencjalna
wartość to ponad 100 mln PLN brutto.
Amunicja krążąca miała trafić do jednostek Wojsk
Obrony Terytorialnej i Wojsk Lądowych. Z ambitnych
planów uczynienia z Warmate’ów „długiego
ramienia” WOT niewiele wyszło. Gwarantowane zamówienie
opiewało bowiem jedynie na 10 zestawów
z setką bezzałogowców. I tylko tyle producent
dostarczył (dostawy do WOT rozpoczęły się już
19 grudnia 2017 r.) – następnych zaś nie zamówiono.
Wkrótce ważność umowy ramowej wygasła.
Korzyścią było jednak zapoznanie operatorów WOT
i Wojsk Lądowych z nowym sprzętem, a także formalne
wprowadzenie Inteligentnego Systemu Kierowanego
do Rażenia Celów Warmate 1 do uzbrojenia
Sił Zbrojnych RP, co potwierdził rozkaz nr 10/
/DWOT szefa Sztabu Generalnego WP z 13 stycznia
2021 r. Długo Warmate 1 znajdował jedynie odbiorców
zagranicznych, a o skali ich produkcji może
świadczyć informacja Grupy WB, że w pierwszej połowie
bieżącego roku dostarczony ma zostać tysięczny
egzemplarz. Miejmy nadzieję, że umowa
z 29 kwietnia nie będzie ostatnią i pozwoli na masowe
wprowadzenie tego skutecznego oraz taniego
środka uderzeniowego do polskiego wojska.
10 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe
Postępy programu taktycznego pojazdu
wielozadaniowego 4×4 z Huty Stalowa Wola
Andrzej Kiński
Kieleckie Międzynarodowe Targi Służb
Mundurowych i Bezpieczeństwa
Publicznego POLSECURE, które odbyły
się w dniach 27-29 kwietnia, stały się
kolejną okazją do zapoznania się
z jednym z najnowszych produktów
Huty Stalowa Wola – taktycznym
pojazdem wielozadaniowym
w układzie 4×4, który swą premierę
miał także w Kielcach, na ubiegłorocznym
XXIX Międzynarodowym
Salonie Przemysłu Obronnego. Tym
razem pojazd prezentowany był
w trakcie wyposażania do standardu
demonstratora pierwszego wariantu
użytkowego – wozu dowodzenia (WD)
dowódcy baterii ogniowej dywizjonów
artylerii lufowej i rakietowej.
Fotografie w artykule: Andrzej Kiński, HSW S.A.
Taktyczny pojazd wielozadaniowy w układzie
4×4 powstaje w ramach współpracy
Huty Stalowa Wola S.A. z czeskimi podmiotami
– Tatra Trucks a.s. i holdingiem Czechoslovak
Group a.s. (reprezentowanymi w tym
projekcie przez spółkę Tatra Export s.r.o.).
Z obecnej perspektywy można bez przesady
stwierdzić, że jest to – obok NPBWP Borsuk, wieży
bezzałogowej ZSSW-30, systemów artyleryjskich
Krab/Regina, Rak, Kryl czy rozszerzenia zakresu
produkcji luf średniego i dużego kalibru
– jeden z programów, które wytyczają zasadnicze
kierunki rozwoju stalowowolskiej firmy
przynajmniej na najbliższą dekadę (szerzej
w WiT 9 i 12/2021 oraz 2/2022).
Zapotrzebowanie na pojazdy tej kategorii tylko
w Siłach Zbrojnych RP można dziś oceniać na znacząco
ponad 1000 (biorąc pod uwagę planowany
sukcesywny wzrost liczebności Wojska Polskiego),
Nowy pojazd opancerzony Huty Stalowa Wola S.A. podczas prezentacji na Międzynarodowych Targach Służb
Mundurowych i Bezpieczeństwa Publicznego POLSECURE w Kielcach. Wzbudził tam duże zainteresowanie
przedstawicieli służb mundurowych.
Prototypowy taktyczny pojazd wielozadaniowy w układzie 4×4 skonfigurowany w wariancie wozu dowodzenia
(WD) pododdziału artylerii, w tym przypadku dowódcy baterii ogniowej dywizjonów artylerii lufowej i rakietowej.
a tylko obecne potrzeby Wojsk Rakietowych i Artylerii
dotyczące wozów, których bazą mógłby być
taktyczny pojazd wielozadaniowy w układzie 4×4,
oceniane są na ok. 600. A przecież zainteresowanie
pojazdem, mającym wszak w swej nazwie słowo
„wielozadaniowy”, przejawiają także służby
bezpieczeństwa i ochrony porządku publicznego
(Straż Graniczna, Policja), szczególnie biorąc pod
uwagę konieczność wzmocnienia ochrony granicy
wschodniej. Zapoznające się z pojazdem na
stoisku Polskiej Grupy Zbrojeniowej na POLSECU-
RE liczne delegacje tych służb, różnych szczebli,
zdecydowanie to potwierdziły. Liczyć można także
na kontrakty eksportowe, choć póki co należy
podchodzić do tego z dużą dozą ostrożności. Zatem
cały program ma mocne umocowanie w różnorodnych
przedsięwzięciach związanych z modernizacją
techniczną Sił Zbrojnych RP, nie tylko
zresztą tych, których liderem jest Huta Stalowa
Wola, co daje nadzieję, że będzie on również
przedsięwzięciem opłacalnym ekonomicznie.
Przy okazji dynamicznej prezentacji prototypowego
pojazdu w bazowym wariancie transportera
piechoty na poligonie w Toruniu podczas
obchodów Święta Wojsk Rakietowych
i Artylerii 3 grudnia ub.r. (patrz WiT 12/2021)
przedstawiciele Huty Stalowa Wola informowali,
że w wyniku konsultacji z użytkownikiem zapadła
12 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Wozy bojowe
Demonstrator technologii powstały w 2017 r. poprzez montaż w wieży czołgu Challenger 2 jednego z modeli funkcjonalnych 130 mm armaty Rheinmetalla.
Z którą armatą przeciwko Armacie?
Paweł Przeździecki
Opracowanie w Federacji Rosyjskiej
czołgu T-14 Armata stanowiło
dla państw Zachodu impuls
do poszukiwań odpowiednich środków
przeciwdziałania. Między innymi
powrócono do rozpoczętych jeszcze
w trakcie zimnej wojny prac
nad armatami czołgowymi kalibrów
przekraczających 120 mm.
Ponad 30 lat temu kluczowym
państwom NATO udało się osiągnąć
porozumienie w zasadniczych
kwestiach projektu. Obecnie jednak
koncerny niemiecki i francuski
rywalizują, realizując niezależnie
własne programy uzbrojenia
czołgowego.
Ilustracje w artykule: Nexter, Rheinmetall,
Wegmann, US Army, Markus Hubacher,
archiwum autora, Internet.
Aby lepiej zrozumieć bieżącą odsłonę rywalizacji
„miecza” i „tarczy”, należy umieścić
ją w nieco szerszym kontekście historycznym.
W realiach zimnej wojny rozwój
techniczny środków ataku i obrony był na stałe
wpisany w wyścig zbrojeń pomiędzy rywalizującymi
blokami militarnymi. Zjawisko to dotyczyło
również dziedziny techniki pancernej. Przyjmowanie
do uzbrojenia kolejnych generacji czołgów
skutkowało wdrażaniem coraz potężniejszych
armat wraz z amunicją o coraz lepszych
osiągach. Odpowiedzią konstruktorów pancerzy
były głębokie, wielowarstwowe i wielomateriałowe
układy ochronne oraz komórki reaktywne.
❚ Spojrzenie wstecz
Kolejna odsłona tej rywalizacji nastąpiła w latach 80.
Na początku dekady na Zachodzie zdefiniowano
zagrożenia ze strony czołgów następnej generacji
opracowywanych w Związku Sowieckim.
Po NST (New Soviet Tank, nowy sowiecki
czołg), wozie, który ostatecznie zmaterializował
się w postaci T-80U i T-80UD, lecz o którym
wówczas wiedziano niewiele, miały pojawić się
wozy określane początkowo jako FST (Future
Soviet Tank, przyszły sowiecki czołgi), o których
wiedziano jeszcze mniej. Spodziewano się, że
dzięki zastosowaniu niekonwencjonalnego
układu konstrukcyjnego i udoskonalonych materiałów
pojazdy przeciwnika będą odznaczać
się bardzo wysoką odpornością. NST miał wejść
do służby pod koniec lat 80., pierwsze FST –
– w pierwszej połowie lat 90.
Jednocześnie pojawiły się poważne wątpliwości
co do osiągów własnego uzbrojenia przeciwpancernego,
w tym armat czołgowych. Sprawdzone
„stopiątki” z bruzdowanym przewodem lufy,
pomimo wielkiego przyrostu zdolności przebijania
pancerzy uzyskanego dzięki amunicji podkalibrowej
stabilizowanej brzechwowo z odrzucanym
sabotem (APFSDS), wydawały się blisko
szczytu swoich możliwości. Do służby wchodziło
coraz więcej czołgów z armatami gładkolufowymi
kal. 120 mm, ale i one, jak uważano, miały napotkać
na duże trudności w konfrontacji z „sowieckimi
monstrami” z kolejnej dekady.
Aby odpowiedzieć na te przyszłe zagrożenia
rozpoczęto prace nad uzbrojeniem czołgowym
nowej generacji. W porównaniu do dotychczas
stosowanych, projektowane armaty miały zapewnić
skokowy przyrost grubości penetrowanego
pancerza i zdolność pokonywania osłon specjalnych.
Stąd na samym początku prac zdecydowano
o zwiększeniu kalibru. W pierwszej połowie lat
80. w zachodnich państwach rozważano armaty
w kalibrach od 135 do 155 mm. W Wielkiej Brytanii
preferowano „stoczterdziestki” i nawet opracowano
taką armatę, znaną pod oznaczeniem EXP-38.
W Stanach Zjednoczonych początkowo skłaniano
się ku armatom kal. 145 mm. Swoje pomysły mieli
również Niemcy i Francuzi.
W 1988 r. po wieloletnich rozmowach, wymienieni
wyżej sojusznicy zawarli porozumienie
o programie FTMA (Future Tank Main Armament,
program głównego uzbrojenia czołgów
przyszłości). Przyjęto parametry amunicji rozdzielnego
ładowania kal. 140 mm, która miała
być wspólnym standardem. Ustalono także
ogólną specyfikację armat gładkolufowych, jednak
państwa uczestniczące w projekcie miały
dużo swobody w stosowaniu konkretnych rozwiązań
konstrukcyjnych.
16 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Obrona przeciwlotnicza
Para samobieżnych wyrzutni MLV (Missile Launch Vehicle) rakietowego systemu przeciwlotniczego FK-3 Sił Zbrojnych Serbii podczas pokazu na lotnisku w Batajnicy.
Pojemniki transportowo-startowe pocisków w położeniu startowym.
Chiński przeciwlotniczy system
Miroslav Gyűrösi
Siły Zbrojne Serbii zorganizowały
30 kwietnia przedsięwzięcie
pod kryptonimem „Štit 2022” („Tarcza
2022”) – wielki pokaz swych nowych
zdolności, który odbył się w Bazie
Lotniczej im. płk. pil. Milenko Pavlovića
w Batajnici w Belgradzie. Premierowo
zaprezentowano na nim rakietowy
system przeciwlotniczy FK-3,
zakupiony przez Republikę Serbską
w Chińskiej Republice Ludowej,
którego pierwsza partia elementów
została dostarczona zamawiającemu
kilkanaście dni wcześniej
drogą lotniczą.
Fotografie w artykule: Miroslav Gyűrösi,
Gábor Zord.
Chociaż w pokazie wzięło udział ponad 1000
żołnierzy Sił Zbrojnych Serbii (Vojska Srbije,
VS) i pracowników cywilnych Ministerstwa
Obrony Republiki Serbskiej, a także ponad
rakietowy FK-3 w Europie
300 jednostek uzbrojenia i sprzętu naziemnego,
ponadto ok. 60 samolotów, śmigłowców oraz
powietrznych bezzałogowców, to absolutną
gwiazdą ich programu były elementy nowego
rakietowego systemu przeciwlotniczego FK-3,
zakupionego przez Serbię w Chińskiej Republice
Ludowej, a w Batajnicy pokazanego publicznie
po raz pierwszy.
Już sam fakt zakupu nowoczesnego systemu
uzbrojenia w Państwie Środka, aspirującym do
pozycji światowego supermocarstwa, przez siły
zbrojne niewielkiego, aczkolwiek odgrywającego
istotną rolę na Bałkanach europejskiego
państwa, można uznać za przełom. Tym bardziej,
że możemy mówić już o pewnej tendencji,
biorąc pod uwagę, że jest to kolejny zakup
sprzętu wojskowego dla VS w ChRL po rozpoznawczo-uderzeniowym
bezzałogowym systemie
powietrznym CASC CH-92A (dostawa latem
Jeden z samolotów transportowych Y-20 chińskiego lotnictwa wojskowego z elementami systemu FK-3 na
pokładzie tuż przed lądowaniem na lotnisku w Batajnicy.
2020 r.). Już operacja dostawy pierwszych elementów
systemu FK-3 do Serbii stała się komentowanym
na świecie wydarzeniem medialnym,
ponieważ zrealizowano ją mostem
powietrznym z udziałem najnowszych chińskich
ciężkich wojskowych samolotów transportowych
Xi’an Y-20. Sześć takich maszyn wykonało
9 i 10 kwietnia po dwa loty dostawcze do
międzynarodowego portu lotniczego im. Nikoli
Tesli w Belgradzie (z międzylądowaniami
w Baku w Azerbejdżanie i Stambule w Turcji). Na
razie jednak zakupy uzbrojenia przez Serbię
w ChRL nie są oceniane jako mogące wpłynąć
na zmianę sytuacji polityczno-wojskowej w południowej
Europie (traktuje się je póki co raczej
jako ciekawostkę, podobnie jak zakup w Chinach
przez komunistyczną Albanię samolotów
myśliwskich J-5, J-6/CJ-6, F-7, bombowych H-5
czy śmigłowców Z-5 w latach 60. i 70.), choć wydaje
się, że jest to spojrzenie krótkowzroczne.
Według dostępnych informacji, Serbia zakupiła
w ChRL cztery baterie systemu FK-3. Umowę zawarto
najprawdopodobniej podczas wizyty prezydenta
Serbii Aleksandara Vučića w Pekinie
w kwietniu 2019 r. Wówczas do mediów przedostały
się informacje o zamówieniu trzech baterii
systemu, ale w przeddzień pokazu wicepremier
i minister obrony Republiki Serbskiej Nebojša Stefanović
potwierdził w wywiadzie dla lokalnych
mediów, że Serbia zakupiła jeden dywizjon systemu
FK-3, w skład którego wchodzą cztery baterie
ogniowe. Nie wiemy ile spośród zakupionego
sprzętu dotarło dotąd na terytorium Serbii. Nie
ujawniono także liczby zamówionych pocisków
26 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Konflikty
Rozwinięcie bojowe wyrzutni systemu rakietowego Iskander-M (z dwoma pociskami manewrującymi 9M728/R-500) na kierunku charkowskim w połowie kwietnia. Zwraca
uwagę siatka maskująca. Według źródeł ukraińskich w rejonie Charkowa operowało w kwietniu/maju nawet do pięciu dywizjonów systemu Iskander.
Wojna rosyjsko-ukraińska cz. 3
Marcin Gawęda
Wycofanie wojsk rosyjskich z obwodów
kijowskiego, czernihowskiego
i sumskiego zmieniło obraz wojny.
Armia agresora opuściła miejsca,
gdzie zbyt słabe siły inwazyjne
w stosunku do przestrzeni, nie były
w stanie kontrolować zajętego terenu,
miały problemy z podstawową logistyką,
i ponosiły straty w wyniku działań sił
specjalnych oraz ruchu oporu. Punkt
ciężkości wojny przemieścił się
w południowo-wschodnie rejony
Ukrainy, gdzie trwa konflikt wysokiej
intensywności z wykorzystaniem wojsk
operacyjnych, istnieje w miarę
ustabilizowana linia frontu, a znaczenia
nabierają odwody taktyczno-operacyjne,
zasoby materiałowe, drożne linie
zaopatrzeniowe i komunikacyjne.
Fotografie w artykule: Siły Zbrojne Ukrainy,
Ministerstwo Obrony Federacji Rosyskiej,
Ukrzaliznycia, Internet.
Obydwie strony przerzuciły część swoich
jednostek z północy na południowy
wschód, dostarczają również odwody
z głębi swoich terytoriów. Nowy sprzęt pancerny
Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, który pojawił
się na froncie na przełomie kwietnia i maja,
to m.in. bwp BMP-1AM Basurmanin (z brygady
zmechanizowanej Wschodniego OW walczącej
w obwodzie ługańskim, choć pojedynczy wóz
zidentyfikowano już kilka tygodni wcześniej),
oraz czołgi T-90M (walczące w obwodzie charkowskim,
prawdopodobnie z batalionu czołgów
27. Brygady Zmechanizowanej).
Długość linii frontu szacowana jest obecnie
na ok. 900 km. Siły stron coraz bardziej się wyrównują,
co oznacza, że w niektórych miejscach
inicjatywę przejmują wojska ukraińskie. Tak jest
na przykład w obwodzie charkowskim, gdzie
operuje zaledwie kilka batalionowych grup taktycznych
Wojsk Lądowych Sił Zbrojnych Federacji
Rosyjskiej, co powoduje, że przy stosunkowo
rozległym froncie nasycenie wojskiem nie jest
duże. Szacunkowo przy odcinku frontu 100 km
i pięciu grupach, średnio na jedną bgt przypada
aż 20 km frontu (patrz tabela), co w pewnym
sensie tłumaczy również ostatnie ukraińskie
sukcesy prowadzonych na Charkowszczyźnie
kontrataków. Główny ciężar walk, i co za tym
idzie największe nasycenie sił interwentów, to
na początku maja wciąż kierunek iziumski w obwodzie
charkowskim, oraz Donbas – teren obwodów
ługańskiego i donieckiego.
W chwili obecnej wojna w Donbasie nie jest już
manewrową, ale pozycyjną. Ukraińcy opierają
swoją obronę na ufortyfikowanych pozycjach,
ogniu artylerii i, jeśli tylko mogą, kontratakują.
Z kolei taktyka rosyjska sprowadza się do zmasowanych,
wielogodzinnych i wielodniowych
ostrzałów artyleryjsko-rakietowych wzdłuż całej linii
frontu, a także czołowych szturmów pozycji
umocnionych. W przypadku braku sukcesów,
a tak jest najczęściej, wraca się do rujnującego infrastrukturę
cywilną i wojskową zmasowanego
ostrzału artylerii, po czym znowu dokonuje ataków,
zazwyczaj frontalnych, które przynoszą duże
straty atakującym. W ciężkich walkach niemałe
straty ponosi również strona broniąca się, bowiem
plutonowe i kompanijne punkty są mocno wkopane
w ziemię, stąd są dobrze rozpoznane i narażone
na zmasowane ostrzały artylerii lufowej oraz
rakietowej, w tym na kluczowych kierunkach natarcia
dużych kalibrów (BM-30 Smiercz, 2S7M Małka,
2S4 Tiulpan, TOS-1A). Za pomocą uderzeń pocisków
balistycznych i atakami rakietowo-lotniczymi
równocześnie rażone są cele położone na tyłach
ukraińskich wojsk, m.in. szlaki i węzły kolejowe,
składy paliw i amunicji, zakłady zbrojeniowe, miejsca
koncentracji wojsk etc.
Jeśli od początku wojny podkreślano znaczącą
rolę artylerii, zarówno w natarciu, jak i obronie,
to w tej fazie konfliktu, wojny statycznej, na
wyczerpanie, jej rola jeszcze bardziej wzrasta.
W wojnie pozycyjnej siły rosyjskie mogą
w znacznym stopniu wykorzystać swoją przewagę,
ilościową i jakościową, w artylerii lufowej
oraz rakietowej, a także w lotnictwie pola walki.
Ponieważ skróciły się linie komunikacyjne i są
one w zasadzie bezpieczne na spacyfikowanych
32 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Broń strzelecka
Wygrała tradycja – finał programu NGSW
Przemysław Juraszek
Po 27 miesiącach od rozpoczęcia
ostatniego etapu postępowania Next
Generation Squad Weapon (NGSW)
19 kwietnia poznaliśmy jego zwycięzcę.
Została nim firma SIG Sauer, oferująca
duet karabinka podstawowego
i zespołowej broni wsparcia
w konserwatywnym, klasycznym
układzie konstrukcyjnym.
Fotografie w artykule: SiG Sauer, General Dynamics
Ordnance and Tactical Systems, Textron.
SIG Sauer zawarł z US Army ramowy kontrakt
na dostawy broni i amunicji obowiązujący
przez 10 lat. Pierwsza, na razie niewielka,
transza obejmuje dostawy o wartości
20,4 mln USD. Potencjalnie US Army może zamówić
nawet 250 000 karabinków i karabinów
w komplecie ze 150 mln sztuk amunicji.
Początkowo w finałowej fazie postępowania
znalazło się trzech rywali: SIG Sauer, zespół firm
True Velocity i LoneStar Future Weapons z karabinkiem
Beretta oraz zespół z Textron Systems
jako liderem i partnerami – Heckler & Koch
i Olin Winchester.
Najbardziej zaawansowaną technicznie propozycję
miał zespół pod wodzą Textrona,
obejmujący wykorzystanie polimerowej amunicji
teleskopowej. Ta cechowała się najniższą
masą i była najbardziej kompaktowa, ale z drugiej
strony najbardziej ryzykowna technicznie
i najdroższa we wdrożeniu do produkcji.
Textron ostatecznie nie czekał do finalnego
werdyktu i zdecydował się wycofać z postępowania
pod koniec 2021 r.
Finał rywalizacji odbył się zatem pomiędzy
SIG Sauerem a duetem True Velocity i LoneStar
Zwycięzcy w przetargu NGSW – karabinek podstawowy XM5 (na dole) i lekki karabin maszynowy XM250. Obydwa
mają założone tłumiki.
Future Weapons. W obydwu przypadkach
w nowym naboju zastosowano klasyczny
sposób osadzenia pocisku w łusce. Zespół
True Velocity i LoneStar Future Weapons zdecydował
się wystawić do postępowania tylko
jeden wzór broni – karabinek podstawowy
RM227, podczas gdy za broń wsparcia miałyby
służyć dotychczas używane karabiny maszynowe
– np. M240B – po wymianie samego
zespołu lufy. Byłoby to możliwe, ze względu
na nieprzekraczanie przez nową amunicję
granicy ciśnień dopuszczalnych dla amunicji
7,62×51 mm NATO.
Jednakże, aby to osiągnąć przy postawionych
wymaganiach dotyczących długości karabinka
i prędkości początkowej pocisku, zespół ten wystawił
do przetargu konstrukcję w układzie bezkolbowym.
To, jak można było spodziewać się, stało
się przysłowiowym gwoździem do trumny, ponieważ
bullpupy nigdy w Stanach Zjednoczonych
nie były popularne, a ich ergonomia znacząco odbiega
od karabinków wielkiej rodziny AR-15.
Zwyciężyła zatem klasyczna koncepcja karabinka
podstawowego i broni wsparcia, która
zastąpi obecny duet M4A1 oraz M249 SAW.
Pierwszy zostanie zastąpiony przez XM5 (SIG
MCX-SPEAR), a drugi przez XM250 (SIG-LMG).
Obydwa typy broni będą zasilane nowym nabojem
6,8×51 mm, znanym też jako .277 SIG Fury,
charakteryzującym się maksymalnym ciśnieniem
na poziomie 80 000 psi (ok. 550 MPa), co
wyklucza jego stosowanie w karabinach projektowanych
do naboju 7,62×51 mm NATO.
SIG w karabinku XM5 (SIG MCX-SPEAR) zdecydował
się pozostać przy układzie klasycznym,
w formacie karabinka AR-15. Wymagania
dotyczące prędkości początkowej pocisku
6,8 mm o masie 8,75 g (135 gr) mówiły o prędkości
na poziomie 920÷1066 m/s. Taka prędkość
i większa masa pocisku mają pozwolić na
zwiększenie zasięgu skutecznego ognia do ponad
600 m, lepsze pokonywanie przeszkód terenowych
i poprawienie możliwości penetracji
osłon balistycznych bez konieczności projektowania
pocisku stricte przeciwpancernego, który
z kolei powoduje mniejsze uszkodzenia tkanek.
Wszystko to w teorii przy mniejszym
odrzucie niż w przypadku broni na nabój
7,62×51 mm NATO i zachowaniu możliwości
prowadzenia kontrolowanego ognia ciągłego
Textron zdecydował wycofać się z postępowania NGSW pod koniec ubiegłego roku. Amunicja teleskopowa i zasilana nią broń, opracowana przez zespół Textrona, były najbardziej
awangardowymi rozwiązaniami w przetargu, ale zarazem najdroższymi i najbardziej ryzykownymi do wprowadzenia.
42 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Pojazdy wojskowe
Nowe Volvo FMX w wydaniu zmilitaryzowanym
Jarosław Brach
Koncern Volvo oferuje militarne
ciężarówki de facto od czasu II wojny
światowej. Już wówczas odegrał ważną
rolę w zaopatrywaniu rodzimego wojska
w sprzęt transportowy. Najbardziej
zaawansowanymi samochodami
z lat 40. były typy TVA/TVB i TVC –
– wszystkie trzy były tzw. ciężkimi
pojazdami holowniczymi dla artylerii
polowej i przeciwlotniczej. Przy tym
TVC był pierwszym modelem
z napędem na wszystkie koła,
jaki kiedykolwiek został
wyprodukowany przez Volvo.
Ilustracje w artykule Volvo.
Jednymi z pierwszych zmilitaryzowanych wariantów z nowej serii FMX była odmiana czteroosiowa, w układzie
napędowym 8×6, z opcją zastosowania dodatkowego napędu hydrostatycznego osi przedniej.
Wkolejnych dekadach Volvo Trucks prezentowało
kolejne zmilitaryzowane ciężarówki,
oparte na cywilnych seriach
klas tonażowych średniej i ciężkiej – m.in.: F, NL, FL,
FH, FM i FMX. Na początku marca 2020 r. firma zapowiedziała
wprowadzenie do sprzedaży nowego
typoszeregu klasy tonażowej ciężkiej – specjalizowanego
i specjalistycznego FMX. Od 2021 r.
podmiot sukcesywnie militaryzuje też te pojazdy.
Docelowo w wydaniach zmilitaryzowanych
będą one dostępne jako:
❙ podwozia szosowe w układach napędowych
4×2, 6×2 i 8×2;
❙ podwozia uterenowione w układach napędowych
4×4, 6×4 i 8×4;
❙ podwozia uterenowione w większym zakresie
w układzie napędowym 8×6 i terenowe
w układach napędowym 6×6 i 8×8 (z wyłącznie
pojedynczym ogumieniem);
❙ uterenowione ciągniki siodłowe w układach napędowych
6×4, 6×6 i 8×6 (we wszystkich przypadkach
z bliźniaczym ogumieniem z tyłu, 8×6
może się też z tyłu mieć ogumienie pojedyncze);
❙ terenowe ciągniki siodłowe w układzie napędowym
6×6 (z pojedynczym ogumieniem);
❙ ciężkie ciągniki siodłowo-balastowe – HET – w układzie
8×4 (z bliźniaczym ogumieniem z tyłu).
Jako pierwsze – w połowie 2021 r. – zaprezentowano
wersję 4-osiowego podwozia wysokiej ładowności
i średniej mobilności taktycznej. Ma
ono: układ napędowy 8×6, długą trzyosobową
kabinę z dachem o normalnej wysokości, wyłącznie
pojedyncze ogumienie, np. Michelin 14.00R20,
możliwość wprowadzenia – przygotowanego
przez niderlandzkiego Terberga – pomocniczego
dodatkowego układu napędu na oś przednią
i długą kabinę z dachem o normalnej wysokości.
Jako następne powstały podwozia z mechanicznym
przeniesieniem napędu na wszystkie osie – trzyosiowe
w układzie napędowym 6×6 i czteroosiowe
w układzie napędowym 8×8, obydwa analogicznie
jak odmiana w układzie 8×6, także z długą kabiną
z dachem o normalnej wysokości, mieszczącą trzy
osoby – kierowcę i dwóch pasażerów.
Jako źródło napędu tych wariantów zastosowano
silnik Volvo Penta D13 – 6-cylindrowy, rzędowy,
o pojemności 12,8 litra, w nastawie spełniającej
normę czystości spalin Euro 3. Jednostka ta osiąga
moc maksymalną 383 kW/520 KM i maksymalny
moment obrotowy 2500 Nm, otrzymała również
wzmocniony hamulec silnikowy Volvo (VEB+)
o maksymalnej mocy hamowania 375 kW. Zastosowano
zautomatyzowaną przekładnię Volvo I-Shift
z bardzo niskimi biegami pełzającymi (najniższa
możliwa prędkość 1 km/h). W 8×6 i 8×8 obydwie
kierowane osie przednie są zawieszone mechanicznie
na parabolicznych resorach piórowych i cechują
się nośnością maksymalną 18 000 kg i 20 000 kg jako
opcja. Tylny tandem zawieszono analogicznie, z dużym
prześwitem, a wyróżnia go nośność maksymalna
– technicznie 26 000 kg i w opcji 32 000 kg.
W 6×6 przy tym samym rodzaju zawieszenia nośności
mostów równają się: przedni 9000 lub 10 000 kg,
Przedstawiciele dwóch kolejnych generacji specjalizowanego typoszeregu FMX – po lewej stronie ze starej linii, po prawej z nowej. Jedna z zasadniczych różnic dotyczy
konstrukcji kabiny, teraz zdecydowanie bardziej komfortowej, ale także jej wzornictwa. Obecnie jest ona znacznie bardziej agresywna.
46 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Technika wojskowa
Sekwencja zdjęć z testu bomby paliwowo-powietrznej II generacji BLU-96 (FAE II).
Broń próżniowa – mity i rzeczywistość cz. 1
O
„broni próżniowej” zrobiło się głośno wybuchy mieszanin powietrzno-gazowych lub powietrzno-pyłowych
w zamkniętych przestrzeniach.
w sierpniu 1982 r., kiedy w czasie izraelskiej
inwazji na Liban od wybuchu
„bomb próżniowych” zawalił się ośmiopiętrowy
budynek mieszkalny w zachodnim Bejrucie, grzebiąc
pod gruzami ok. 250 osób. Ta tragedia odbiła
się szerokim echem w światowych mediach
przy okazji rozpowszechniając wiele mitów o tej
broni. Poza Libanem o użyciu broni próżniowej
raportowano w czasie wojen w Afganistanie
w latach 80. i na początku XXI w., obydwu wojen
czeczeńskich, wojen w Zatoce Perskiej, w Syrii
i teraz na Ukrainie. Czym w rzeczywistości jest
broń próżniowa, jak działa i czy międzynarodowe
konwencje faktycznie zakazują jej użytkowania?
Tak naprawdę broń próżniowa nie istnieje. Ta
nazwa to fikcja literacka, wymysł publicystów,
niedouczonych pseudoekspertów komentujących
przebieg konfliktów zbrojnych, którzy nie
posiadając ani odpowiedniej wiedzy wojskowej,
ani też elementarnej znajomości zasad fizyki,
chcieli wywrzeć na widzach, czytelnikach czy
słuchaczach jak największe wrażenie, dlatego
bardzo swobodnie zinterpretowali i podrasowali
opisywane przez fachowców zjawiska zachodzące
przy zastosowaniu innych broni – paliwowo-powietrznych
oraz termobarycznych.
Wielka siła wybuchu tych broni pochodzi od eksplozji
objętościowych (przestrzennych). Wbrew pozorom
słyszymy o nich częściej niż się wydaje. Eksplozje
pyłu węglowego czy metanu w kopalniach
Ilustracje w artykule: US Air Force Archives,
Krzysztof Nicpoń, Googlepatents, i wybuchy gazu w budynkach z uszkodzoną instalacją
gazową to właśnie eksplozje objętościowe, Rosoboronoeksport, Internet.
tzn.
Krzysztof Nicpoń
1 marca z przekazów wielu
światowych agencji informacyjnych
komentujących wydarzenia na frontach
wojny na Ukrainie, można było dowiedzieć
się o użyciu przez Siły Zbrojne
Federacji Rosyjskiej jakoby zakazanej
przez konwencje „broni próżniowej”.
„Zasada działania tej straszliwej broni,
zbliżonej do mocy bomby atomowej,
opiera się na rodzaju eksplozji w odwrotnym
kierunku. Kiedy ta bomba eksploduje,
natychmiast spala się tlen, tworzy
się głęboka próżnia, głębsza niż w przestrzeni
kosmicznej. Wszystkie otaczające
przedmioty, ludzie, samochody, zwierzęta,
drzewa są natychmiast wciągane
w epicentrum wybuchu i zderzając się,
zamieniają się w proszek” – to jeden
z najbardziej absurdalnych opisów
„broni próżniowej”, jaki przed laty
zamieszczono w prasie. Nawet obecnie,
w dobie Internetu i powszechnego
dostępu do różnych źródeł rzetelnej
informacji, w tym o tematyce militarnej,
można spotkać nie mniej
kuriozalne opisy.
❚ Terminologia i klasyfikacja
W źródłach fachowych nie ma zgodności co do
klasyfikacji takiego uzbrojenia. W części opracowań
angielskojęzycznych ładunki paliwowo-powietrzne
i termobaryczne (Fuel-Air Explosives,FAE
i ThermoBaric eXplosives, TBX) klasyfikowane są
jako dwie odmiany broni objętościowej (w term.
ang. Volumetric Weapon), lecz bez używania terminu
Volumetric Weapon wobec konkretnego
typu uzbrojenia. Z kolei nowsze materiały mówią
już o rodzinie broni termobarycznych (Thermobaric
Weapons), do której zalicza się: ładunki
paliwowo-powietrzne (FAE), specjalne mieszaniny
termobaryczne (TBX) oraz materiały wybuchowe
o podwyższonej zdolności podmuchowej
(Enhanced Blast eXplosives – EBX). Polskie
opracowania z reguły powtarzają klasyfikację
źródeł angielskojęzycznych.
Dla porównania w materiałach rosyjskojęzycznych
odpowiednikiem Fuel-Air Explosives jest określenie
Objomno-Detonirujuszczije (OD), czyli dosłownie
detonujące objętościowo (bomby, ładunki,
głowice), które używane jest w stosunku do konkretnych
wzorów broni i występuje w oficjalnych
oznaczeniach – np. bomby lotnicze ODAB-500P,
KAB-500KR-OD. Wraz z ewolucją uzbrojenia oprócz
oznaczeń OD pojawiły się też sufiksy T lub TB, dodawane
w oznaczeniach niektórych środków bojowych
zawierających nowoczesne termobaryczne
mieszaniny wybuchowe – np. TBG-7W, RG-60TB.
48 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Rozpoznanie lotnicze
Zgodnie z kwietniową decyzją Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych, następcą E-3 Sentry będą maszyny E-7 Wedgetail produkowane przez Boeinga na bazie samolotów
pasażerskich 737-700ER.
Łukasz Pacholski
Kwietniowa decyzja Departamentu
Obrony Stanów Zjednoczonych
o wyborze oferty korporacji Boeing
w programie następcy samolotów
wczesnego ostrzegania i dowodzenia
E-3G Sentry Block 40/45 nie była
zaskoczeniem. Proponowany
Pentagonowi E-7 Wedgetail, pomimo
swojego komercyjnego rodowodu,
jest bowiem jednym z dwóch
wdrożonych rozwiązań tej klasy
w amerykańskim przemyśle lotniczym.
Z racji „cichej” rywalizacji pomiędzy
rodzajami sił zbrojnych, a także
wymogami operacyjnymi, trudno
byłoby sobie jednak wyobrazić
wybór Northrop Grumman E-2D
Advanced Hawkeye przez
amerykańskie siły powietrzne.
Fotografie w artykule: US Air Force,
US Air Force/Staff Sgt. Taylor Crul, Departament
Obrony Australii, Ministerstwo Obrony Republiki
Korei, RAAF, NATO Air Component, Boeing.
Wspomniana decyzja była skutkiem
wcześniejszych rozstrzygnięć Departamentu
Obrony Stanów Zjednoczonych.
8 lutego na stronach internetowych, na
których publikowane są informacje o postępowaniach
przetargowych rozpisanych przez
amerykańskie władze federalne zamieszczono
ogłoszenie dotyczące uruchomienia programu
Boeing E-7 Wedgetail następcą
amerykańskich E-3 Sentry
zakupu następców samolotów powietrznego
wczesnego ostrzegania i dowodzenia (Airborne
Early Warning and Control, AEW&C) Boeing
E-3G Sentry, używanych od 1977 r. i na przestrzeni
ponad 40 lat eksploatacji wielokrotnie modyfikowanych
oraz modernizowanych. Pomimo
otwartego charakteru postępowania, większość
komentatorów jasno wskazywała, że jedynym
podmiotem zdolnym do udziału w nim będzie
Boeing. Zgodnie z harmonogramem, opublikowanym
przy okazji jego ogłoszenia, pierwsze
dwa samoloty wraz z naziemnym systemem
wsparcia i urządzeniami szkolno-treningowymi
miały zostać zakupione w ramach budżetu na
rok podatkowy 2023, a ich dostawa ma nastąpić
do końca 2028 r. Ten formalny element był kontynuacją
wcześniejszych deklaracji płynących
z Pentagonu, o czym – nieoficjalnie – informowali
też przedstawiciele Boeinga, którzy zakładają,
że umowa może zostać podpisana jeszcze
w bieżącym roku.
Głównym powodem nagłego przyspieszenia
decyzji o wyborze nowych samolotów wczesnego
ostrzegania i dowodzenia są czynniki operacyjne.
Obecnie US Air Force eksploatują 31 maszyn
Boeing E-3G Sentry Block 40/45, których średnia
wieku wynosi około 40 lat. Pomimo systematycznych
modernizacji wyposażenia, zużycie techniczne
i braki części zamiennych do dawno nieprodukowanej
platformy powodują, że ich gotowość
operacyjna oscyluje w granicach 45%. Należy pamiętać,
że E-3 bazuje konstrukcyjnie na płatowcu
pasażerskiego modelu 707, który już dawno
został wycofany z produkcji seryjnej, a nawet
z eksploatacji u operatorów komercyjnych. Generuje
to spore trudności ze znalezieniem oryginalnych
części i produkcją zamienników wielu
agregatów pokładowych.
Zgodnie z upublicznionym w kwietniu komunikatem
Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych,
pierwszy egzemplarz nowej maszyny
AEW&C, traktowany jako wstępny, ma zostać zakupiony
w ramach budżetu na rok podatkowy
2023, który rozpoczyna się 1 października 2022 r.
i dostarczony do połowy 2027 r. Drugi egzemplarz
(zamówienie wstępne) ma zostać sfinansowany
w ramach budżetu na rok podatkowy 2024,
a kontrakt wielkoseryjny miałby zostać zawarty
w 2025 r. Według prezydenckiego projektu budżetowego
na rok podatkowy 2023, US Air Force
mają wycofać z linii 15 spośród 31 samolotów
Boeing E-3 Sentry, a wygospodarowane środki
skierować właśnie na przyspieszony zakupy E-7
Wedgetail. Docelowo zapotrzebowanie na nowe
56 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Lotnictwo morskie
Modernizacja samolotów ATL 2 do standardu STD 6 pozwoli przedłużyć ich służbę w Aéronavale do ok. 2035 r. Wtedy samoloty Atlantique zostaną definitywnie wycofane z eksploatacji
we francuskim lotnictwie morskim.
Długie życie Atlantique 2 cz. 2
Marek Łaz
Dla francuskiego lotnictwa morskiego
realizowana obecnie modernizacja
samolotów patrolowych i zwalczania
okrętów podwodnych Atlantique 2,
określana jako standard 6 (STD 6),
oznacza duży postęp w możliwościach
prowadzenia różnorodnych misji
bojowych niemal w każdym zakątku
świata. Zdolność operowania nie tylko
z baz znajdujących się na terenie
Hexagonu, ale również w terytoriach
zamorskich (outre-mer) i w państwach
zaprzyjaźnionych (Afryka Północna) oraz
faktyczna wielozadaniowość, czynią
z nich potężną i skuteczną broń.
Fotografie w artykule: Airbus Defence & Space,
Dassault Aviation/V. Almansa, C. Cosmao,
S. Randé, A. Bonfort, Marine nationale, DGA,
Thales, Tomasz Grotnik.
Pierwsze informacje na temat planowanej
modernizacji Atlantique 2 do poziomu STD 6
ujawniono już w 2011 r. Tak jak w przypadku
poprzedniego STD 5 (szerzej w WiT 4/2022)
cały proces unowocześnienia podzielono na
dwie fazy. Pierwsza z nich, określana jako „faza
zero”, była już w tym czasie prowadzona i obejmowała
analizy ryzyka związane z celami oraz terminami
modernizacji, a także studium wykonalności.
Kolejny etap realizacji kontraktu –„faza 1” – miał już
dotyczyć „fizycznych” prac, na bazie przyjętych
po realizacji „fazy 0” założeń.
❚ Nowy wariant – standard 6
W tym czasie firma Thales, która podpisała właśnie
kontrakt na wsparcie eksploatacji w warunkach
operacyjnych przez kolejnych pięć lat radarów
Iguane zainstalowanych na ATL 2, jednocześnie
pracowała nad nowej generacji stacją tej klasy
z anteną aktywną, wykorzystującą rozwiązania
i technologie opracowane do radaru RBE2-AA samolotu
wielozadaniowego Rafale. W związku
z tym nowa stacja radiolokacyjna do ATL 2 będzie
np. dysponować zakresem pracy „powietrze-powietrze”,
jak dotąd niestosowanym na samolotach
patrolowych lotnictwa morskiego.
Modernizacja przewidywała także wymianę
komputerów i przejście na w pełni cyfrowe przetwarzanie
sygnałów akustycznych w ramach nowego
systemu kontroli boi hydroakustycznych
Thales STAN (Système de traitement acoustique
numérique). Zmiany te były niezbędne ze względu
na planowane zakończenie użytkowania boi
analogowych i wprowadzenie w pełni cyfrowych
boi aktywnych i pasywnych nowej generacji. Kolejny
zakres „fazy 1” dotyczył modernizacji kamery
termowizyjnej zintegrowanej w głowicy optoelektronicznej
FLIR Tango. Operacje w Afryce (od Sahelu
po Libię) i na Bliskim Wschodzie (Irak, Syria) wykazały
zapotrzebowanie na nowe urządzenie tego
typu zdolne do rejestracji obrazów zarówno
w świetle widzialnym, jak i w podczerwieni. Ponieważ
zabudowa zupełnie nowej głowicy mogła
doprowadzić do zmian rozkładu mas i aerodynamiki
maszyny, zdecydowano, że modernizacji
poddana zostanie istniejąca głowica bądź zastosowana
zostanie druga, nowa, zlokalizowana
w tylnej części kadłuba po prawej stronie, w miejscu
jednego z czterech wyrzutników boi.
Następny pakiet modyfikacji miał dotyczyć systemu
łączności satelitarnej Aviasat, stosowanego
w tym czasie na samolotach ATL 2 i Falcon 50 francuskiego
lotnictwa morskiego. Udoskonalony
w 2011 r., zastępował używane do tej pory telefony
satelitarne Iridium (zachowano je jako zapasowe).
Jest to demontowalny zestaw, składający się
z anteny i konsoli, umożliwiający łączność foniczną
i wymianę danych IP w trybie szyfrowanym
o znacznie wyższej przepustowości niż Iridium. Instalacja
zestawu odbywa się w ciągu kilku godzin
poprzez wymianę anteny detektora anomalii magnetycznych
(MAD) na antenę satelitarną. Rozwiązanie
optymalne w działaniach nad lądem, w przypadku
misji nad akwenami morskimi było
krytykowane przez załogi. Według założeń do nowego
wariantu, w ramach „fazy 1” system Aviasat ma
zostać uzupełniony o zmodernizowany system łączności
radiowej VHF/UHF.
62 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Uzbrojenie morskie
Wyrzutnia przeciwokrętowego pocisku balistycznego DF-21D na defiladzie w Pekinie.
Chińskie balistyczne pociski przeciwokrętowe
Tomasz Szulc
Istnieje rodzaj sprzężenia zwrotnego
między rozwojem Marynarki Wojennej
Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej
i ewolucją aspiracji politycznych
Pekinu – im silniejsza jest flota wojenna,
tym większe są chińskie ambicje
w kwestii kontroli akwenów morskich,
przylegających do Chin kontynentalnych,
a im większe są polityczne aspiracje,
tym silniejsza marynarka
jest potrzebna, by je wspierać.
Ilustracje w artykule: CCTV, Internet.
Po powstaniu Chińskiej Republiki Ludowej
głównym celem Marynarki Wojennej
Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej
(MW ChALW) była obrona własnych wybrzeży
przed ewentualnym desantem morskim, który
mógł zostać dokonany przez Siły Zbrojne Stanów
Zjednoczonych, uznawane od zarania państwa
Mao Zedonga za najgroźniejszego potencjalnego
przeciwnika. Ponieważ jednak chińska
gospodarka była słaba, brakowało kwalifikowanych
kadr zarówno w wojsku, jak i w przemyśle,
a realne zagrożenie amerykańskim atakiem nie
było wielkie, przez kilka dziesięcioleci trzon
chińskiej floty stanowiły siły przybrzeżne, złożone
głównie z kutrów torpedowych i rakietowych,
potem także niszczycieli i fregat, konwencjonalnych
okrętów podwodnych oraz
patrolowców i ścigaczy. Większych jednostek
było niewiele, a ich możliwości bojowe długo
nie odbiegały od standardów końca II wojny
światowej. Stąd też wizja konfrontacji z US Navy
na otwartym oceanie nawet nie była brana pod
uwagę przez chińskich planistów morskich.
Pewne zmiany zaczęły zachodzić w latach 90.,
gdy Chiny kupiły w Rosji cztery relatywnie nowoczesne
niszczyciele proj. 956E/EM i łącznie
12 równie efektywnych bojowo konwencjonalnych
okrętów podwodnych (dwa proj. 877EKM,
dwa proj. 636 i osiem proj. 636M), a także dokumentację
nowoczesnych fregat i niszczycieli. Początek
XXI wieku, to błyskawiczna rozbudowa
pełnomorskiej MW ChALW – flotylli niszczycieli
i fregat wspieranych przez pełnomorskie jednostki
logistyczne. Nieco wolniej przebiegała rozbudowa
floty podwodnej. Kilka lat temu Chiny
rozpoczęły także żmudny proces zdobywania
doświadczeń w dziedzinie eksploatacji lotniskowców,
których w linii są już dwa, a trzeci znajduje
się w budowie. Nadal jednak ewentualna
konfrontacja morska ze Stanami Zjednoczonymi
oznaczałaby nieuchronną klęskę i dlatego dla
wsparcia potencjału MW ChALW wdrażane są
nieortodoksyjne rozwiązania, które mogłyby
skompensować przewagę przeciwnika w zakresie
uzbrojenia morskiego i doświadczenia bojowego.
Jednym z nich jest zastosowanie pocisków
balistycznych do zwalczania okrętów nawodnych.
Określane są one angielskim akronimem
ASBM (anti-ship ballistic missile).
Nie jest to bynajmniej pomysł nowy, bowiem
pierwszym państwem, które zainteresowało się
możliwością wykorzystania pocisków balistycznych
do atakowania okrętów wojennych był jeszcze
w latach 60. Związek Radziecki. Złożyły się na
to dwie główne przyczyny. Po pierwsze, potencjalny
przeciwnik, czyli Stany Zjednoczone, dysponował
ogromną przewagą na morzu, szczególnie
w zakresie okrętów nawodnych, i nie było nadziei
na jej rychłe zniwelowanie dzięki rozbudowie własnej
floty. Po drugie, zastosowanie pocisków balistycznych
wykluczało możliwość ich przechwycenia,
a więc radykalnie zwiększało skuteczność
ataku. Podstawowym problemem natury technicznej
było natomiast wystarczająco precyzyjne
naprowadzenie pocisku balistycznego na relatywnie
niewielki i poruszający się cel, jakim jest okręt
wojenny. Przyjęte rozwiązania były po części skutkiem
nadmiernego optymizmu (wykrywanie i śledzenie
celów za pomocą satelitów i samolotów
patrolowych bazowania lądowego Tu-95RC), a po
www.zbiam.pl
Maj 2022 • Wojsko i Technika 71

Okręty wojenne
Zmodernizowana korweta HMS Gävle w jednym z rejsów próbnych w okolicach Karlskrony. Na pierwszy rzut oka zmiany nie są rewolucyjne, jednak w praktyce okręt przeszedł
istotne unowocześnienie.
Tomasz Grotnik
4 maja szwedzka Administracja
ds. Materiałów Obronnych (FMV,
Försvarets materielverk), w trakcie
uroczystości w Muskö, przekazała
Marinen zmodernizowaną korwetę
HMS (Hans Majestäts Skepp) Gävle.
Jest to niespełna 32-letni okręt,
którego unowocześnienie pozwoli
między innymi na załatanie dziury
po tymczasowym wycofywaniu z linii
kolejnych nowszych korwet typu Visby,
które również mają przejść poważną
modernizację (szerzej w WiT 2/2021).
Ale nie tylko. To także oznaka
problemów sprzętowych, jakie dotknęły
Marynarkę Wojenną Królestwa Szwecji,
czy szerzej – Försvarsmakten – siły
zbrojne tego państwa. Lata mody na
pacyfistyczną politykę międzynarodową
przeminęły wraz z agresją Federacji
Rosyjskiej na Ukrainę w 2014 r.
Od tamtej pory trwa wyścig z czasem,
aby wzmocnić zdolności obronne
Szwecji. Obecne wydarzenia
za naszą wschodnią granicą jedynie
utwierdzają decydentów ze Sztokholmu
o słuszności przyjętej drogi.
Fotografie w artykule: Saab, Maja Hansson/
Försvarsmakten, Försvarsmakten, Tomasz Grotnik.
Gävle i Sundsvall – szwedzkie
korwety pomostowe
Bliźniaczą korwetą, którą wytypowano do
modernizacji w połowie okresu życia HTM
(Halvtidsmodifiering), jest HMS Sundsvall.
Prace przy niej mają zakończyć się również w tym
roku, po czym wróci ona do kampanii. Trzeba przy
tym przyznać, że nazywanie modernizacją w połowie
okresu eksploatacji procesu dotyczącego
jednostek, które mają za sobą trzy dekady służby,
jest przesadą, nawet jak na polskie standardy. Lepszym
określeniem byłoby „przedłużenie okresu
eksploatacji”. Jakkolwiek byśmy go nie nazwali,
reanimacja starych okrętów, tak dobrze znana
w Polsce, stała się też udziałem innych sił morskich
Europy. To efekt zamrożenia budżetów
obronnych po zakończeniu zimnej wojny i spóźnionej
reakcji na potencjalne nowe zagrożenia,
w tym ze strony Federacji Rosyjskiej.
Zmodernizowane korwety Gävle i Sundsvall
będą wykorzystywane przede wszystkim
w działaniach krajowych, w całym spektrum
konfliktów (pokój-kryzys-wojna). Będą głównie
wykonywać operacje nadzoru morskiego,
obronne (ochrona infrastruktury, zapobieganie
konfliktom, łagodzenie skutków kryzysów i odstraszanie),
obrony wybrzeża i gromadzenia danych
rozpoznawczych.
❚ Bałtycka awangarda lat 90.
W grudniu 1985 r. FMV zamówiła w stoczni
Karlskronavarvet AB (dziś Saab Kockums)
w Karlskronie serię czterech korwet nowego
projektu KKV 90. Były to: HMS Göteborg (K21),
HMS Gävle (K22), HMS Kalmar (K23) i HMS Sundsvall
(K24), które zostały dostarczone odbiorcy
w latach 1990-1993.
Jednostki typu Göteborg były rozwinięciem
wcześniejszej serii dwóch mniejszych korwet
typu Stockholm. Wyjątkową, nową cechą ich systemu
walki był tryb automatycznego działania
systemu obrony przeciwlotniczej, który miał
zdolność do wykrywania, oceny sytuacji, a następnie
użycia efektorów (armat i wyrzutni celów
pozornych) przeciwko zbliżającym się zagrożeniom
z powietrza. Nowością było też
zastosowanie pędników strugowodnych zamiast
śrub, co m.in. obniżyło wartość podwodnej
sygnatury akustycznej. W nowej konstrukcji
położono nacisk na integrację systemu walki
i kierowania ogniem, jak też osiągnięcie standardu
okrętu prawdziwie wielozadaniowego.
Zasadniczymi zadaniami korwet typu Göteborg
było: zwalczanie celów nawodnych, stawianie
min, zwalczanie okrętów podwodnych, eskortowanie,
dozór i misje poszukiwawczo-ratownicze.
Podobnie jak wcześniejszy typ Stockholm,
początkowo klasyfikowano je jako korwety
przybrzeżne (kustkorvett), by od 1998 r. określać
jako korwety.
Göteborgi uzbrojono w 57 mm L/70 armaty
automatyczne Bofors (dziś BAE Systems Bofors
AB) APJ (Allmålspjäs, system uniwersalny) Mk2
i 40 mm L/70 APJ Mk2 (ozn. eksportowe SAK-600
76 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl

Technika morska
Bezzałogowy nawodny pojazd hydrograficzny DriX
Tomasz Grotnik
Pojazdy bezzałogowe to kategoria
sprzętu, w której Marynarka Wojenna RP
konsekwentnie zmierza do światowej
czołówki. Nasze siły morskie eksploatują
bezzałogowce podwodne zarówno
zdalnie sterowane, jak i autonomiczne.
Są to głównie roboty mające zastosowanie
w obronie przeciwminowej,
inspekcjach związanych z ratownictwem
lub innymi pracami podwodnymi
i hydrografii. W tej ostatniej kategorii
pojawił się niedawno nowy
bezzałogowiec, tym razem jednak
nie podwodny. Pod koniec ubiegłego
roku MW RP otrzymała awangardowy
nawodny pojazd pomiarowy
do pozyskiwania informacji
batymetrycznych.
Fotografie w artykule: iXblue, UniqueGroup,
kmdr por. Janusz Janik/BHMW,
kpt. mar. Sylwia Wróblewska/dZH MW.
DriX wewnątrz DDS (szara klatka z kadłubem łodziowym) w położeniu marszowym na przyczepie transportowej. Taki
sam zestaw zakupiono dla MW RP.
Bezzałogowy nawodny pojazd hydrograficzny DriX w rejonie La Ciotat koło Marsylii w trakcie szkolenia operatorów
z dZH MW. Egzemplarz testowy jest wyposażony w radar nawigacyjny firmy Simrad. Polski DriX nie ma
takiego urządzenia.
Zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na
morzu wymaga m.in. znajomości tego, co
dzieje się na dnie interesujących nas akwenów.
Wiedzy tej nie można jednak posiąść raz na
zawsze. Struktura dna zmienia się, a po okresach
sztormów czy też pracach refulacyjnych lub innych,
może wyglądać inaczej niż wykazały to
wcześniejsze badania. Co więcej, polskie akweny
nie są w pełni sprawdzone, więc odpowiedzialne
za to instytucje prowadzą prace stale, szczególnie
w rejonach torów wodnych i wód płytkich, na których
ruch jednostek pływających jest największy,
aby wykryć zawczasu potencjalne zagrożenia.
Z podanych wyżej przyczyn działania te są prowadzone
cyklicznie. Z ramienia Sił Zbrojnych RP zadania
hydrograficzne realizuje Biuro Hydrograficzne
Marynarki Wojennej (BHMW) i dywizjon
Zabezpieczenia Hydrograficznego Marynarki Wojennej
(dZH MW), wchodzący w skład 3. Flotylli
Okrętów w Gdyni. Ze względu na ogrom prac koniecznych
do wykonania w strefie odpowiedzialności
ww. jednostek, BHWM rozpoczęło analizy
rynkowe i techniczne możliwości zastosowania
w nich pojazdów bezzałogowych.
W ich wyniku pod koniec 2018 r. w dZH MW
rozpoczęto eksploatację autonomicznego, z opcją
zdalnego sterowania, pojazdu nawodnego Teledyne
Oceanscience Z-Boat 1800. Jego głównym
zadaniem jest zbieranie danych na akwenach zamkniętych
o małym falowaniu. To niewielki bezzałogowiec
(długość 1,8 m, masa całkowita w wodzie
ok. 68 kg, czas działania do 4 h), mający
konstrukcję łodziową, o niskiej dzielności morskiej.
Jego eksploatacja pozwoliła jednak zdobyć niezbędne
doświadczenia, które utwierdziły BHMW
w przekonaniu, że użycie pojazdów bezzałogowych
w badaniach hydrograficznych stanowi
dobry krok w rozwoju zdolności. Kolejnym było
opracowanie założeń taktyczno-technicznych do
pozyskania pełnomorskiego ASV (Autonomous
surface vehicle/vessel, autonomiczny pojazd/jednostka
nawodna) o możliwościach przewyższających
Z-Boat 1800 i wolnego od jego wad, jak też
mogącego uzupełniać okręty i kutry załogowe
eksploatowane przez dZH MW.
27 sierpnia 2021 r. Komenda Portu Wojennego
w Gdyni opublikowała ogłoszenie o zamówieniu
Autonomicznego Bezzałogowego Hydrograficznego
Nawodnego Pojazdu Pomiarowego. Przeprowadzono
procedurę otwartą, przyspieszoną,
dzięki czemu wybór mógł nastąpić szybko. Nie
był zresztą trudny, ponieważ wpłynęła tylko jedna
oferta. Złożyła ją szczecińska firma Thesta Sp.
z o.o. sp.k. Umowę zawarto 11 października (termin
składania ofert upływał 30 listopada). Jej całkowita
końcowa wartość wyniosła 9,999 mln PLN
netto. Spółka, będąca przedstawicielem francuskiej
firmy iXblue, zaoferowała pojazd DriX, który
zresztą był preferowany przez zamawiającego,
przy czym wskazano na możliwość dostawy
jednostki równoważnej. Oprócz pojazdu, zlecenie
obejmowało: szkolenie obsługi, części zamienne
i eksploatacyjne, jak też oprogramowanie
80 Wojsko i Technika • Maj 2022
www.zbiam.pl