You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Szkoła podstawowa
Grażyna Kiełb<br />
Szkoła podstawowa
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne<br />
Warszawa 2023<br />
Wydanie I<br />
ISBN 978-83-02-21304-5<br />
Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Magdalena Kopeć-Kubit (redaktor koordynator)<br />
Redakcja <strong>język</strong>owa: Agnieszka Czerepowicka<br />
Redakcja techniczna: Iwona Białkowska<br />
Projekt okładki: ARIP NEXT<br />
Projekt graficzny i opracowanie graficzne: Małgorzata Heine<br />
Fotoedycja: Natalia Marszałek<br />
Skład i łamanie: Maria Dylewska<br />
Aktualność linków, które występują w Moim lekturowniku i odsyłają do zewnętrznych stron<br />
internetowych, została sprawdzona przed ich opublikowaniem (dostęp z dnia 17.03.2023 r.).<br />
Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialności za aktualność i zawartość tych stron lub stron,<br />
do których linki tam zamieszczono<br />
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna<br />
00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96<br />
KRS: 0000595068<br />
Infolinia: 801 220 555<br />
www.wsip.pl<br />
Druk i oprawa:<br />
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują.<br />
Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej<br />
w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując<br />
jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.<br />
Szanujmy cudzą własność i prawo.<br />
Więcej na www.legalnakultura.pl<br />
Polska Izba Książki
Spis treści<br />
Duże le ktury<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<br />
Janusz Christa Kajko i Kokosz. Szkoła latania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />
René Goscinny, Jean-Jacques Sempé Mikołajek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40<br />
Błażej Kusztelski Nazywam się… Mikołaj Kopernik . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51<br />
Andrzej Maleszka Magiczne drzewo. Czerwone krzesło . . . . . . . . . . . . . . . . . 64<br />
Małe LE KTURY<br />
Baśnie<br />
Jacob i Wilhelm Grimmowie Pani Zima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83<br />
Maria Niklewiczowa Sprytny lisek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88<br />
Charles Perrault Kopciuszek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93<br />
Aleksander Puszkin Bajka o rybaku i rybce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100<br />
O baśniach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104<br />
Legendy<br />
Lech, Czech i Rus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113<br />
Magdalena Grądzka O Wandzie, co nie chciała Niemca . . . . . . . . . . . . . . . . 117<br />
Cecylia Niewiadomska Piast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121<br />
O legendach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127<br />
Utwory poetyckie<br />
Władysław Bełza Ziemia rodzinna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133<br />
Adam Mickiewicz Przyjaciele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137<br />
Jan Twardowski Mrówko ważko biedronko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142<br />
Józef Wybicki Mazurek Dąbrowskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146<br />
O wierszach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150<br />
Odpowiedzi do zadań zamkniętych z treści lektur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Jakie zadania znajdę w lekturowniku<br />
Sprawdzam,<br />
czy pamiętam<br />
treść lektury<br />
Opisuję<br />
bohaterów<br />
i ich losy<br />
Określam gatunek,<br />
cechy i budowę<br />
utworu<br />
Wiem, o czym opowiada<br />
lektura i jakie problemy<br />
porusza<br />
Rozwijam<br />
kompetencje<br />
<strong>język</strong>owe<br />
Notuję i rysuję –<br />
podsumowuję wiedzę<br />
Uczę się oceny<br />
i samooceny<br />
Tworzę wypowiedź<br />
pisemną<br />
Oglądam<br />
i utrwalam<br />
Gram, by<br />
zapamiętać<br />
Kryteria sukcesu<br />
Sprawdzam, czy o wszystkim<br />
pamiętam
Jan Brzechwa<br />
Akademia<br />
pana Kleksa<br />
Zadanie 1<br />
Sprawdź, czy dobrze pamiętasz treść lektury. Oceń prawdziwość podanych informacji. Zaznacz P,<br />
jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. W przypadku wątpliwości poszukaj odpowiedzi<br />
w tekście utworu.<br />
1. Historię pana Kleksa i jego szkoły opowiada szpak Mateusz. P F<br />
2. Akcja książki trwa prawie dwa lata. P F<br />
3. Imiona wszystkich bohaterów lektury zaczynają się na literę A. P F<br />
4. Trzypiętrowy gmach Akademii znajduje się przy ulicy Czekoladowej. P F<br />
5. Furtki do bajek zamknięte są na kłódki, do których klucze przechowuje pan Kleks. P F<br />
6. Dwaj uczniowie Akademii gościnnie wzięli udział w baśni o księżniczce na ziarnku grochu. P F<br />
7. Pan Kleks pozyskiwał piegi od fryzjera Filipa z pobliskiego miasteczka. P F<br />
8. Lekcje w Akademii były prowadzone przez pana Kleksa i doktora Paj-Chi-Wo. P F<br />
9. Adam Niezgódka poszukiwał wszędzie guzików, aby znaleźć ten od czapki bogdychanów. P F<br />
10. Uczniowie myli się w wodzie sodowej z sokiem. P F<br />
11. W centralnym miejscu psiego raju stał ogromny pomnik pana Kleksa wykonany z czekolady. P F<br />
12. Pan Kleks gromadził najpiękniejsze sny swoich uczniów w licznych kieszeniach surduta. P F<br />
13. Nauczyciel wysłał swoje oko na Księżyc i przekonał się, że jest on zamieszkany przez Lunnów. P F<br />
14. Ostatnimi uczniami przyjętymi do Akademii byli Anatol i Alojzy – synowie golarza Filipa. P F<br />
15. Akademia przestała istnieć, kiedy Alojzy wywołał wielki pożar, w którym jej budynek spłonął. P F<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 5
Zadanie 2<br />
Zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania.<br />
1. Do Akademii pana Kleksa mieli szansę<br />
dostać się wyłącznie<br />
A. najlepsi uczniowie ze wszystkich<br />
okolicznych szkół.<br />
B. chłopcy posiadający szczególne<br />
umiejętności magiczne.<br />
C. chłopcy wybrani przez uczonego<br />
szpaka Mateusza.<br />
D. chłopcy, których imię rozpoczynało się<br />
na literę A.<br />
2. Na zakończenie odwiedzin u Królewny<br />
Żabki chłopcy otrzymali od niej<br />
A. złoty gwizdek i złoty kluczyk.<br />
B. złote monety i magiczny sznur.<br />
C. perły i posążek z bursztynu.<br />
D. skrzypce ze złotymi strunami.<br />
4. Kiedy pan Kleks miał zmartwienie, to<br />
A. zamieniał się w motyla.<br />
B. malał.<br />
C. rósł.<br />
D. znikał.<br />
5. Uroczystość, w czasie której pan Kleks<br />
opowiadał o mieszkańcach Księżyca,<br />
zakończyła się<br />
A. wspaniałą ucztą ze stu pięćdziesięciu<br />
dań.<br />
B. wspólnym tańcem wszystkich gości<br />
z bajek.<br />
C. zniszczeniami dokonanymi<br />
przez Alojzego.<br />
D. ogromną powodzią spowodowaną<br />
przelaniem się wody ze stawu.<br />
3. Do przyrządzania apetycznych dań<br />
dla uczniów pan Kleks używał<br />
A. jadalnych farb i kolorowych szkiełek.<br />
B. piegów dostarczanych przez golarza<br />
Filipa.<br />
C. guzików zbieranych przez uczniów.<br />
D. warzyw i owoców rosnących<br />
w ogrodzie Akademii.<br />
6. W czasie pożegnania z bajką furtki<br />
w murze Akademii zmieniły się<br />
A. we wzory na dywanie.<br />
B. w grzbiety książek.<br />
C. w drzwi do pokojów.<br />
D. w guziki.<br />
Zadanie 3<br />
Wykreśl spośród podanych wydarzeń te, których nie znajdziemy w Akademii pana Kleksa.<br />
Pozostałe ponumeruj zgodnie z kolejnością, w jakiej pojawiły się w lekturze.<br />
<br />
<br />
<br />
Opowiadanie Mateusza o księciu zamienionym w szpaka.<br />
Lekcje kleksografii i przędzenia liter.<br />
Zniszczenie sekretów pana Kleksa.<br />
6 DUŻE LEKTURY
Niezwykła wycieczka Adasia do psiego raju.<br />
Wysłanie oka w celu zbadania Księżyca.<br />
Leczenie chorych zwierząt.<br />
Spotkanie z Królewną Żabką.<br />
Koniec Akademii pana Kleksa.<br />
Wizyta w fabryce czekolady.<br />
Walka pana Kleksa z plagą pająków.<br />
Wizyta w bajce o Śpiącej Królewnie i siedmiu braciach.<br />
Zamknięcie Alojzego w walizce.<br />
Przyjęcie Alojzego i Anatola do Akademii.<br />
Opowieść o księżycowych ludziach.<br />
Wspólne świętowanie Wigilii.<br />
Zburzenie szkoły przez golarza Filipa.<br />
Rozmowa Adasia z braćmi Grimm – autorami baśni.<br />
Zadanie 4<br />
Rozwiąż rebusy i zapisz powstałe słowa. Wyjaśnij, jaką rolę odgrywały w opowieści przedmioty,<br />
których nazwy odgadłaś / odgadłeś.<br />
L+ a eki<br />
<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 7
o<br />
<br />
po+<br />
dź z=sz e=a on=ka<br />
<br />
Zadanie 5<br />
Wiatr rozwiał kartki książki. Zapisz, w jakiej kolejności powinny zostać połączone, aby znajdujące<br />
się na nich fragmenty tworzyły spójną i logiczną opowieść. Wstaw w polach odpowiednie numerki.<br />
<br />
Na placach poczęły<br />
gromadzić się<br />
grupy przechodniów<br />
z zadartymi do góry<br />
głowami. Widziałem,<br />
jak niektórzy z nich<br />
wdrapywali się na słupy<br />
i na dachy i przyglądali<br />
mi się przez długie<br />
lunety, a po chwili<br />
poczułem na sobie światło<br />
reflektorów. Tymczasem<br />
mój lot nie ustawał<br />
i w dalszym ciągu<br />
nie wiedziałem, w jaki<br />
sposób wrócić na ziemię.<br />
<br />
Szybko zapadał mrok,<br />
nagle się ochłodziło i po chwili zacząłem dygotać<br />
z zimna i ze strachu. Wiedziałem, że nie mogę<br />
spodziewać się pomocy pana Kleksa, gdyż jego<br />
wszechwidzące oko znajdowało się na księżycu,<br />
a na nikogo innego liczyć nie mogłem.<br />
<br />
Gdy idąc w ślad pana Kleksa<br />
nabrałem w płuca pewną ilość powietrza<br />
i poczułem wewnątrz niezwykłą lekkość,<br />
zrozumiałem, że już gotów jestem do lotu.<br />
Wydąłem więc policzki i począłem natychmiast<br />
unosić się w górę.<br />
8 DUŻE LEKTURY
Poza murem jednak<br />
nie dojrzałem zgoła nic prócz<br />
kilku zielonych pagórków,<br />
brzozowego gaju i obsypanych<br />
kwiatami łąk. Bajek nie było<br />
nawet śladu i mur, tak jak<br />
każdy inny mur, najzwyczajniej<br />
otaczał zabudowania Akademii.<br />
<br />
Ujrzałem pod sobą Akademię<br />
pana Kleksa,która oddalała się ode mnie<br />
z wielką szybkością, park malał i jakby<br />
uciekał w dół, koledzy poczęli gwałtownie<br />
się zmniejszać. Gdy tak zupełnie pomimo<br />
woli wznosiłem się coraz wyżej, ogarnęło<br />
mnie uczucie lęku i postanowiłem<br />
jak najprędzej lądować, okazało się<br />
jednak, że nie mam najmniejszego<br />
pojęcia o kierowaniu sobą w powietrzu.<br />
Próbowałem wykonywać rękami<br />
i nogami rozmaite ruchy, usiłowałem<br />
naśladować przelatujące w pobliżu<br />
ptaki, wstrzymywałem oddech,<br />
ale wszystko na próżno.<br />
Zawisłem w powietrzu jak balon<br />
i wiatr niósł mnie nie wiadomo<br />
dokąd. Zauważyłem, że przeleciałem<br />
już ponad murem Akademii pana Kleksa,<br />
spodziewałem się, że zobaczę teraz<br />
z góry wszystkie sąsiednie bajki,<br />
do których tyle razy przedostawałem się<br />
przez furtki w parku.<br />
<br />
Z nastaniem nocy ogarnęła mnie<br />
trwoga niedająca się opisać.<br />
Dokoła widziałem już tylko gwiazdy.<br />
Wreszcie, nie wiedząc kiedy<br />
i jak, wyczerpany lotem, płaczem<br />
i strachem, zapadłem w głęboki sen.<br />
<br />
Po chwili jednak i ten<br />
widok zniknął mi z oczu<br />
i ujrzałem pod sobą miasto,<br />
w którym domy stały<br />
obok siebie jak pudełka<br />
zapałek. Poprzez wąziutkie<br />
uliczki przebiegały<br />
maleńkie tramwaje,<br />
a ludzie jak mrówki snuli<br />
się we wszystkie strony.<br />
Moje pojawienie się<br />
nad miastem wywołało<br />
widoczne zainteresowanie.<br />
Wszystkie cytaty za Jan Brzechwa Brzechwa dzieciom. Dzieła wszystkie.<br />
Pan Kleks, Nasza Księgarnia, Warszawa 2017, s. 53.<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 9
Zadanie 6<br />
Odpowiedz na pytania dotyczące miejsca,<br />
do którego Adaś Niezgódka trafił po swoim niezwykłym locie.<br />
• Jak się nazywało to miejsce?<br />
<br />
• Kogo tam spotkał?<br />
<br />
• Co się spodobało Adasiowi?<br />
<br />
• Czyje pomniki stały na ulicy Dręczycieli?<br />
<br />
• Czego uczy nas ta opowieść?<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Zadanie 7<br />
Przypomnij sobie sen Adasia o siedmiu szklankach. Co w nich było? Narysuj w każdej szklance<br />
odpowiednią zawartość.<br />
10 DUŻE LEKTURY
Zadanie 8<br />
Uzupełnij zdania odpowiednimi informacjami dotyczącymi zakończenia powieści.<br />
W zakończeniu powieści pan Kleks malał, aż zamienił się w .<br />
Po chwili znalazł się w dziobie ,<br />
który z kolei zaczął się stopniowo zmieniać w .<br />
Przedstawił się Adasiowi jako ,<br />
po czym wziął do ręki książkę Akademia pana Kleksa i wstawił ją .<br />
Zadanie 9<br />
Rozpoznaj, których bohaterów opisują poniższe cytaty. Zapisz ich imiona w odpowiednich<br />
miejscach.<br />
„znienawidzona przez wszystkich,<br />
zuchwała, zarozumiała,<br />
przemądrzała lalka”<br />
„domaga się, abym<br />
przyjął do Akademii<br />
dwóch jego synów”<br />
„stał się guzikiem”<br />
„Przybysz ów był<br />
nadwornym lekarzem<br />
ostatniego cesarza<br />
chińskiego”<br />
„Kiedy na domiar złego oblałem<br />
atramentem parę spodni, obrus i nowy<br />
kostium mamy, rodzice postanowili<br />
wysłać mnie na naukę i wychowanie<br />
do pana Kleksa”<br />
„wysoki, chudy, siwy pan<br />
z rozwianym włosem i kozią<br />
bródką […] wymachiwał cienkimi,<br />
długimi rękami”<br />
„nie jestem ptakiem –<br />
jestem księciem”<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 11
Zadanie 10<br />
Zrekonstruuj historię Mateusza. Uzupełnij notatkę ukazującą łańcuch powiązanych ze sobą zdarzeń,<br />
o których opowiedział Adasiowi. Wpisz brakujące informacje. Zachowaj jednolitą formę zapisu.<br />
przyczyna<br />
skutek<br />
przyczyna<br />
Zakaz jazdy konnej.<br />
skutek<br />
skutek<br />
przyczyna<br />
skutek<br />
Ataki wilków<br />
i śmiertelne<br />
zagrożenie.<br />
przyczyna<br />
Niegojąca się<br />
rana.<br />
skutek<br />
przyczyna<br />
Nieudane<br />
wysiłki lekarzy.<br />
przyczyna<br />
skutek<br />
przyczyna<br />
skutek<br />
skutek<br />
przyczyna<br />
Zadanie 11<br />
Na czym polegała niezwykłość <strong>język</strong>a Mateusza? Wskaż poprawne uzupełnienia zdania: zaznacz<br />
1. lub 2., a następnie A., B., lub C.<br />
1. tylko początki słów<br />
A.<br />
stłuczenia głowy odłamkami krzeseł podczas walki<br />
z wilkami w pałacu.<br />
Szpak<br />
Mateusz<br />
mówił<br />
od momentu<br />
B.<br />
założenia cudownej czapki bogdychanów<br />
podarowanej mu przez doktora Paj-Chi-Wo.<br />
2. tylko końcówki słów<br />
C.<br />
ugryzienia przez króla wilków podczas samotnej<br />
wyprawy konnej do lasu.<br />
12 DUŻE LEKTURY
Zadanie 12<br />
Wymień kilka niezwykłych umiejętności Ambrożego Kleksa. Zapisz je w kolorowych szkiełkach.<br />
„Pan Kleks potrafi wszystko!<br />
Nie ma takiej rzeczy,<br />
której by nie potrafił”.<br />
Zadanie 13<br />
Wyjaśnij, kim był Alojzy i w jakim celu został zapisany do szkoły prowadzonej przez pana Kleksa.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Zadanie 14<br />
Wskaż poprawne dokończenie zdania. Zaznacz odpowiedź A. lub B. i uzasadnienie 1. albo 2.<br />
Akademia pana Kleksa Jana Brzechwy należy do rodzaju literackiego o nazwie<br />
A. liryka,<br />
1. jest to utwór wierszowany, wypowiada się w nim podmiot liryczny.<br />
gdyż<br />
B. epika, 2. jest to utwór napisany prozą, o wydarzeniach opowiada w nim narrator.<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 13
Zadanie 15<br />
Do jakich baśni można się było dostać przez furtki w ogrodzie Akademii? Uzupełnij notatkę rysunkową.<br />
Zapisz kilka wybranych tytułów i do każdego z nich wymyśl znak graficzny. Wskaż wspólne<br />
cechy tych baśni i porównaj je z opowieścią o panu Kleksie.<br />
j a n<br />
br z ech w a<br />
„Dziewczynka<br />
z zapałkami"<br />
cechy<br />
baśni<br />
„akademia<br />
pana klEksa”<br />
-<br />
-<br />
-<br />
podobieństwa do baśni:<br />
-<br />
-<br />
-<br />
różnice:<br />
14 DUŻE LEKTURY
Zadanie 16<br />
A jak Akademia! Uzupełnij alfabet lekturowy dotyczący Akademii pana Kleksa. Do każdej litery dopisz<br />
wyraz, który ma istotny związek z książką. Zapisz go zgodnie z zasadami ortografii.<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 15
Zadanie 17<br />
Jednym z tematów poruszanych w Akademii pana Kleksa jest walka dobra ze złem. Uzupełnij<br />
tabelę odpowiednimi informacjami.<br />
DOBRO<br />
ZŁO<br />
Wymyśl symbol<br />
graficzny<br />
Podaj imiona<br />
przykładowych<br />
bohaterów<br />
Wymień kilka cech<br />
wskazanych postaci<br />
Opisz krótko<br />
zachowanie<br />
(działania)<br />
bohaterów<br />
Napisz, jaki był<br />
efekt tych działań<br />
16 DUŻE LEKTURY
Zadanie 18<br />
Słowo fantastyczny może mieć różne znaczenia. Przeczytaj uważnie hasło ze słownika <strong>język</strong>a <strong>polski</strong>ego<br />
i zdecyduj, w którym z tych znaczeń użyto przymiotnika fantastyczny w każdym z poniższych<br />
zdań. Wpisz w luki odpowiednie numerki.<br />
fantastyczny<br />
1. taki, który jest wytworem fantazji i nie istnieje w rzeczywistości […]<br />
2. taki, który przedstawia wydarzenia nierealne<br />
3. taki, który mówiącemu bardzo się podoba, budzi jego podziw lub sprawia mu przyjemność<br />
Wielki słownik <strong>język</strong>a <strong>polski</strong>ego PAN, https://wsjp.pl/haslo/podglad/11544/fantastyczny [dostęp: 13.12.2022]<br />
To były fantastyczne lekcje, naprawdę się dobrze na nich bawiłem. [Znaczenie nr ___ ]<br />
Akademia pana Kleksa należy do literatury fantastycznej. [Znaczenie nr ___ ]<br />
W odróżnieniu od Adasia szpak Mateusz był postacią fantastyczną. [Znaczenie nr ___ ]<br />
Zadanie 19<br />
Podaj swój przepis na ciekawą opowieść. Uzupełnij notatkę.<br />
Składniki<br />
Miłego czytania!<br />
Wykonanie<br />
Weź podane składniki.........................<br />
i gotowe!<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 17
Zadanie 20<br />
A gdyby pan Kleks zaproponował uczniom lekcję chmurografii? Uzupełnij kształty chmur swoimi<br />
rysunkami tak, aby powstały obrazy, które podpowiada Ci wyobraźnia. Może będą to postacie lub<br />
sceny z lektury? Zatytułuj swoje prace.<br />
Zadanie 21<br />
Zaprojektuj pieczątkę Akademii pana Kleksa. Powinny się na niej znaleźć nazwa i logo szkoły.<br />
18 DUŻE LEKTURY
Zadanie 22<br />
Na podstawie lektury uzupełnij podsumowującą notatkę graficzną. Możesz dodać także własne<br />
rysunki i notatki.<br />
rodzaj<br />
literacki<br />
nazwa szkoły<br />
Gatunek<br />
literacki<br />
Kuchnia<br />
lekcje<br />
mundurki<br />
nagrody i kary<br />
boh aterowie<br />
głów ny<br />
tytułowy<br />
pl an d ni a<br />
pierwszo pl anowi:<br />
epizodycz ni:<br />
5 00<br />
5 30<br />
6 00<br />
7 00<br />
12 00<br />
- pobudka<br />
14 00<br />
po południu:<br />
Narysuj<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 19
Zadanie 23<br />
Wyobraź sobie, że szkoła pana Kleksa wznowiła swoją działalność i zachęca Cię do zostania jej<br />
uczennicą / uczniem. Napisz skierowany do siebie list zawierający zaproszenie do podjęcia nauki<br />
w Akademii. Puść wodze fantazji i wymyśl, w jaki sposób taki list mógłby do Ciebie trafić i kto byłby<br />
jego nadawcą.<br />
Sposób dostarczenia listu:<br />
Kryteria sukcesu<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
uwzględniam<br />
wszystkie elementy<br />
budowy listu: miejscowość<br />
i datę, zwrot<br />
do adresata, zwrot<br />
pożegnalny, podpis;<br />
zapisuję elementy<br />
budowy listu<br />
we właściwych<br />
miejscach;<br />
we wstępie przedstawiam<br />
powód<br />
napisania listu;<br />
w rozwinięciu<br />
wyjaśniam,<br />
jak będzie wyglądać<br />
nauka w szkole,<br />
przekonuję adresata<br />
do przyjęcia<br />
propozycji;<br />
zapisuję zwroty<br />
grzecznościowe<br />
(Ty, Ciebie itd.)<br />
wielką literą;<br />
stosuję akapity<br />
dla oznaczenia<br />
kolejnych części<br />
pracy;<br />
dbam o poprawność<br />
<strong>język</strong>ową i poprawność<br />
zapisu;<br />
piszę czytelnie,<br />
wyraźnie, pomyłki<br />
przekreślam.<br />
20 DUŻE LEKTURY
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 21
Zadnie 24<br />
Przeczytaj początek Podróży pana Kleksa – kolejnej części przygód niezwykłego bohatera. Wymyśl<br />
dalszy ciąg tej historii i zapisz plan wydarzeń swojej wersji opowieści.<br />
Jan Brzechwa Podróże pana Kleksa<br />
Działo się to w czasach, kiedy atrament był jeszcze zupełnie, ale to zupełnie biały, natomiast<br />
kreda była czarna. Tak, tak, moi drodzy, kreda była jeszcze wtedy kompletnie czarna. Łatwo<br />
sobie wyobrazić, ile z tego powodu wynikało kłopotów i nieporozumień. Pisało się białym<br />
atramentem na białym papierze i czarną kredą na czarnej tablicy. Tak, tak, moi drodzy, sami<br />
chyba rozumiecie, że napisane w ten sposób litery były całkiem, ale to całkiem niewidoczne.<br />
Gdy uczeń pisał wypracowanie, nauczyciel nigdy nie wiedział, czy kartki są zapisane, czy też<br />
niezapisane. […]<br />
Ludzie podpisywali się na rozmaitych papierach i dokumentach, chociaż doskonale wiedzieli,<br />
że nikt, nie wyłączając ich samych, podpisów tych nigdy nie odczyta i najwymyślniejsze nawet<br />
zakrętasy pójdą na marne. […] Tak, tak, moi drodzy, ci, co się podpisywali, nie przejmowali<br />
się zupełnie tym przykrym stanem rzeczy. I nie wiadomo, jak długo trwałby on jeszcze,<br />
gdyby nie pan Ambroży Kleks.<br />
Sławny ten mędrzec, dziwak i podróżnik, uczeń wielkiego doktora Paj-Chi-Wo, założyciel<br />
słynnej Akademii, wylądował pewnego dnia całkiem przypadkowo w jednym z portów Półwyspu<br />
Bajkańskiego.<br />
Po długich wędrówkach dotarł pan Kleks do Bajdocji, rozległego i bogatego kraju, leżącego<br />
na zachodnim wybrzeżu półwyspu.<br />
Jan Brzechwa Brzechwa dzieciom. Dzieła wszystkie.<br />
Pan Kleks, Nasza Księgarnia, Warszawa 2017, s. 113.<br />
1. <br />
2. <br />
3. <br />
4. <br />
5. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
22 DUŻE LEKTURY
Moja recenzja<br />
Na internetowym forum dla uczniów zadano pytanie na temat Akademii pana Kleksa. Zapisz dwa<br />
różne komentarze. Jeden w imieniu ucznia, który przeczytał lekturę z zainteresowaniem i chce ją<br />
polecić innym, drugi – w imieniu kogoś, komu książka się nie podobała.<br />
Wasze komentarze<br />
opinie<br />
aktualności<br />
wydarzenia<br />
Co sądzicie o „Akademii pana Kleksa”? Warto ją przeczytać?<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Jan Brzechwa Akademia pana Kleksa 23
Samoocena<br />
Zastanów się, które z poniższych umiejętności opanowałaś / opanowałeś bardzo dobrze, a nad<br />
którymi musisz jeszcze popracować. Uzupełnij tabelę. Wstaw znak √ w odpowiednim miejscu<br />
każdego wiersza.<br />
oceniam umiejętność<br />
Umiem<br />
dobrze<br />
Umiem<br />
częściowo<br />
Nie<br />
umiem<br />
1. Znam treść Akademii pana Kleksa Jana Brzechwy.<br />
2. Wymieniam bohaterów lektury.<br />
3.<br />
Podaję cechy wyglądu i charakteru najważniejszych<br />
postaci.<br />
4. Opisuję miejsce akcji.<br />
5. Wiem, kto jest narratorem w powieści.<br />
6. Opowiadam historię Mateusza.<br />
7. Wymieniam umiejętności pana Kleksa.<br />
8.<br />
9.<br />
Wskazuję, na czym polega niezwykłość Akademii<br />
i prowadzonych tam lekcji.<br />
Wyjaśniam, na czym polega walka dobra ze złem ukazana<br />
w lekturze.<br />
10. Podaję różne znaczenia słowa fantastyczny.<br />
11. Wymieniam cechy baśni.<br />
12.<br />
Wskazuję, czym Akademia pana Kleksa różni się<br />
od typowych baśni, a w czym jest do nich podobna.<br />
Quiz<br />
Filmy<br />
Quizy będą<br />
dostępne<br />
w produkcie<br />
docelowym<br />
24 DUŻE LEKTURY
.<br />
Utwory poetyckie<br />
Władysław Bełza<br />
Ziemia rodzinna<br />
Zadanie 1<br />
Przyjrzyj się uważnie reprodukcjom obrazów. Zaznacz, w jakiej kolejności należy je ułożyć, aby<br />
odpowiednio ilustrowały treść fragmentów wiersza Władysława Bełzy.<br />
Ludomir Benedyktowicz<br />
Nad mogiłą powstańca, 1873 r.<br />
Stanisław Łasiński<br />
Kobieta przy kołysce, 1891 r.<br />
Julian Fałat Pejzaż zimowy<br />
z rzeką i ptakiem, ok. 1914 r.<br />
Józef Chełmoński<br />
Pejzaż z łąką, ok. 1899 r.<br />
Władysław Bełza Ziemia rodzinna 133
Zadanie 2<br />
Zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania.<br />
1. Utwór zawiera<br />
A. opisy domu rodzinnego.<br />
B. opisy <strong>polski</strong>ch krajobrazów.<br />
C. relacje z walk o wolność ojczyzny.<br />
D. wspomnienia ważnych wydarzeń<br />
historycznych.<br />
2. Słowa osoby mówiącej wyrażają<br />
przede wszystkim<br />
A. przeprosiny skierowane do ojczyzny.<br />
B. prośbę o opiekę nad ziemią ojczystą.<br />
C. wyznanie miłości do ziemi rodzinnej.<br />
D. podziękowanie za otrzymane dary.<br />
Zadanie 3<br />
Zaznacz zdania, które są prawdziwe w odniesieniu do wiersza. Z sylab znajdujących się obok nich<br />
powstanie hasło – nazwa rodzaju literackiego, do którego zaliczymy utwór Władysława Bełzy.<br />
1. Tematem jest opis cierpienia osoby mówiącej. E<br />
2. Osoba mówiąca wyznaje swoje uczucia. LI<br />
3. Adresatem słów wiersza jest ukochana ziemia rodzinna. RY<br />
4. Osobą mówiącą jest ojczyzna. PI<br />
5. Ojczyzna została ukazana w utworze jak bliska osoba. KA<br />
Rodzaj literacki:<br />
Zadanie 4<br />
Uzupełnij notatkę na temat budowy utworu. Zapisz w lukach wybrane pojęcia z ramki w odpowiedniej<br />
formie. Uwaga! Niektórych pojęć należy użyć więcej niż raz, a inne nie pasują do tekstu.<br />
strofa • wers • rozdział • rym • wiersz • akcent • zwrotka • przeplatany • parzysty<br />
Utwór Władysława Bełzy Ziemia rodzinna jest . Składa się z trzech <br />
(inaczej zwanych ). Dwie pierwsze zawierają po cztery , a trzecia –<br />
sześć . W utworze występują – zakończenia<br />
sąsiadujących linijek brzmią podobnie. Zgodnie z dawnymi zasadami każdy <br />
rozpoczyna się wielką literą, nawet jeśli nie jest to początek zdania.<br />
134 MAŁE LEKTURY
Zadanie 5<br />
Osoba mówiąca w wierszu nawiązuje do historii ojczyzny. Objaśnij znaczenie podanych metafor,<br />
a następnie dopisz do każdej z nich po dwa odpowiadające jej wydarzenia historyczne.<br />
krwią użyźniona<br />
we łzach skąpana<br />
której dawna karmi<br />
mię chwała<br />
Znaczenie metafory: Znaczenie metafory: Znaczenie metafory:<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
rozpacz po utracie niepodległości (1795) • zwycięstwo pod Grunwaldem (1410) •<br />
represje po upadku powstania styczniowego (1864) •<br />
powstanie kościuszkowskie (1794) • uchwalenie Konstytucji 3 maja (1791) •<br />
potop szwedzki (1655–1660)<br />
Władysław Bełza Ziemia rodzinna 135
Zadanie 6<br />
Wpisz do diagramu epitety pochodzące z wiersza, które są określeniami podanych rzeczowników<br />
(zachowaj formę, w jakiej występują w tekście). Zaznaczone litery czytane kolejno utworzą hasło.<br />
1. Ojczyzno<br />
2. kwiaty<br />
3. ruczaje<br />
4. duszą<br />
5. rzeki<br />
6. ziemię<br />
7. łany kłosem<br />
Hasło:<br />
– dawniej: matka, inne określenie ojczyzny.<br />
Zadanie 7<br />
Wyraz ojczyzna zapisujemy najczęściej małą literą, jak każdy rzeczownik pospolity. Jak sądzisz,<br />
dlaczego autor wiersza zastosował inną pisownię? Uzupełnij i dokończ zdanie.<br />
Wyraz Ojczyzna został napisany w wierszu<br />
literą, aby <br />
.<br />
Zadanie 8<br />
Co dzisiaj zdobi Twoją ojczyznę? Co Ci się w niej podoba? Weź udział w miniwarsztatach poetyckich.<br />
Wzorując się na drugiej zwrotce utworu, napisz własny wiersz poświęcony „ziemi rodzinnej”<br />
(nie musi zawierać rymów). Nadaj mu tytuł.<br />
<br />
Kocham te <br />
Kocham te ,<br />
Które .<br />
I które zdobią Ojczyznę moją.<br />
136 MAŁE LEKTURY
.<br />
Utwory poetyckie<br />
Adam Mickiewicz<br />
Przyjaciele<br />
Zadanie 1<br />
Sprawdź, czy dobrze pamiętasz treść lektury. Oceń prawdziwość podanych informacji. Zaznacz P,<br />
jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe. W przypadku wątpliwości poszukaj odpowiedzi<br />
w tekście utworu.<br />
1. Nikt nie wiedział o wielkiej przyjaźni Mieszka i Leszka. P F<br />
2. Pojawienie się niedźwiedzia przerwało bohaterom rozmowę. P F<br />
3. Mieszek, najszybciej, jak umiał, schronił się na drzewie. P F<br />
4. Leszek próbował pomóc Mieszkowi, ale mu się to nie udało. P F<br />
5. Niedźwiedź podszedł do leżącego, powąchał go, a potem zostawił w spokoju. P F<br />
6. Słowa wygłoszone na koniec przez Mieszka były komentarzem do zachowania przyjaciela. P F<br />
7. Utwór Adama Mickiewicza został napisany wierszem. P F<br />
Zadanie 2<br />
Napisz plan wydarzeń opowieści Adama Mickiewicza. Zastosuj jednolitą formę gramatyczną wypowiedzeń.<br />
1. <br />
2. <br />
3. <br />
4. <br />
5. <br />
6. <br />
Adam Mickiewicz Przyjaciele 137
Zadanie 3<br />
Wskaż, w której zwrotce znajduje się odpowiedź na każde z poniższych pytań. Zaznacz + w odpowiednich<br />
miejscach tabeli.<br />
Pytanie<br />
Numer zwrotki<br />
I II III IV<br />
1. Co zrobił niedźwiedź?<br />
2. O co przyjaciel prosił Leszka?<br />
3. O czym rozmawiali przyjaciele po odejściu niedźwiedzia?<br />
4. Co zrobił Leszek po usłyszeniu ryku drapieżnika?<br />
5. Jak wyglądała przyjaźń Leszka i Mieszka w oczach ludzi?<br />
6. Jak się zachował Mieszek w czasie spotkania z niedźwiedziem?<br />
Zadanie 4<br />
Narrator rozpoczyna swoją opowieść słowami:<br />
Nie masz teraz prawdziwej przyjaźni na świecie.<br />
Czy dalsza część historii potwierdza jego słowa?<br />
Zaznacz odpowiedź i uzasadnij swój wybór.<br />
Odwołaj się do tekstu.<br />
<br />
TAK<br />
NIE<br />
<br />
<br />
Zadanie 5<br />
Przepisz z tekstu słowa, które stanowią morał opowieści. Wyjaśnij ich znaczenie.<br />
<br />
<br />
<br />
138 MAŁE LEKTURY
Zadanie 6<br />
Ktoś zapytał Cię o to, jak być dobrym przyjacielem. Napisz kilka rad dla tej osoby. Użyj trybu rozkazującego.<br />
Chcesz być dobrym przyjacielem? Pamiętaj:<br />
• Nigdy nie zawiedź zaufania swojego przyjaciela!<br />
• <br />
• <br />
• <br />
• <br />
Zadanie 7<br />
Uzupełnij zdania właściwymi formami rzeczownika przyjaciel.<br />
Utwór Adama Mickiewicza opowiada o dwóch<br />
Takich jak oni<br />
: Leszku i Mieszku.<br />
nie było w całej okolicy. Cały las przyglądał się tym<br />
podczas spotkania z niedźwiedziem.<br />
Zadanie 8<br />
Wpisz podane wyrazy do schematu w kolejności od relacji najsłabszej do najmocniejszej.<br />
przyjaźń • koleżeństwo • znajomość • braterstwo<br />
Adam Mickiewicz Przyjaciele 139
Zadanie 9<br />
Uzupełnij notatkę graficzną dotyczącą utworu Adama Mickiewicza. Wpisz odpowiednie informacje,<br />
użyj kolorów, dodaj własne znaczki, symbole, rysunki.<br />
Morał<br />
CECHY miESZKA<br />
CECHY LESZKA<br />
bohaterowie<br />
miejsce akcji<br />
czas akcji<br />
„przyjaciele”<br />
Adam<br />
Mickiewicz<br />
140 MAŁE LEKTURY
Moja recenzja<br />
Sformułuj odpowiedź i uzasadnij swoje zdanie.<br />
Jak sądzisz, czy warto przeczytać Przyjaciół Adama Mickiewicza<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Samoocena<br />
Zastanów się, które z poniższych umiejętności opanowałaś / opanowałeś bardzo dobrze, a nad<br />
którymi musisz jeszcze popracować. Uzupełnij tabelę. Wstaw znak √ w odpowiednim miejscu<br />
każdego wiersza.<br />
oceniam umiejętność<br />
Umiem<br />
dobrze<br />
Umiem<br />
częściowo<br />
Nie<br />
umiem<br />
1. Opowiadam treść utworu Przyjaciele.<br />
2. Określam cechy bohaterów: Mieszka i Leszka.<br />
3. Używam poprawnych form rzeczownika przyjaciel.<br />
4. Wymieniam cechy prawdziwej przyjaźni.<br />
5. Wskazuję w tekście morał i wyjaśniam jego znaczenie.<br />
6.<br />
Wypowiadam się na temat utworu i uzasadniam<br />
swoje zdanie.<br />
Quiz<br />
Film<br />
Quizy będą<br />
dostępne<br />
w produkcie<br />
docelowym<br />
Adam Mickiewicz Przyjaciele 141
Utwory poetyckie<br />
Jan Twardowski<br />
Mrówko ważko<br />
biedronko<br />
Zadanie 1<br />
Podpisz nazwy owadów przedstawionych na ilustracjach i ponumeruj w takiej kolejności, w jakiej<br />
pojawiają się w treści wiersza. Zanotuj, co może łączyć wszystkie te stworzenia.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
142 MAŁE LEKTURY
Zadanie 2<br />
Połącz nazwy zwierząt z tymi ich cechami, na które zwraca uwagę osoba mówiąca.<br />
mrówka<br />
zmienny<br />
ćma<br />
ciekawa, intrygująca<br />
świetlik<br />
ruchliwa<br />
konik polny<br />
nieważna, wesoła<br />
ważka<br />
mała<br />
biedronka<br />
niewidoczny, zwyczajny<br />
Zadanie 3<br />
Jakie cechy charakteryzują świat przyrody ukazany w wierszu? Zakreśl wszystkie właściwe określenia.<br />
jednorodność • bogactwo • pospolitość • harmonia • piękno • różnorodność<br />
Zadanie 4<br />
Uzupełnij porównanie i zapisz skojarzenia związane z jego elementami. Sformułuj wniosek.<br />
człapię po świecie<br />
ciężki słoń<br />
ja – czyli kto? <br />
człapię = <br />
słoń – jaki jest? <br />
<br />
Dlaczego „nic nie rozumie”?<br />
<br />
<br />
Porównanie do może oznaczać, że często nie zwraca<br />
on uwagi na , nie zauważa .<br />
Jan Twardowski Mrówko ważko biedronko 143
Zadanie 5<br />
Wypisz z ostatniej części wiersza określenia dotyczące życia i zastanów się nad ich znaczeniem.<br />
Uzupełnij zdanie zawierające wniosek.<br />
Życie<br />
Życie człowieka jest nierozerwalnie związane z życiem innych stworzeń. Cała przyroda tworzy<br />
, a człowiek jest jej . Powinien <br />
.<br />
Zadanie 6<br />
Uzupełnij podane związki frazeologiczne odpowiednimi nazwami zwierząt, a następnie wpisz je<br />
w tej samej formie do diagramu. Odczytaj hasło.<br />
1. puszyć się jak<br />
8<br />
2. żyć jak z kotem<br />
3. być upartym jak<br />
4. szczwany<br />
5. odwracać ogonem<br />
3<br />
4 5 6 9<br />
1 7<br />
2<br />
6. łagodny jak<br />
7. pędzić co wyskoczy<br />
8. szyja<br />
9. ranny<br />
Hasło:<br />
– bezpośredni zwrot do adresata w wierszu.<br />
144 MAŁE LEKTURY
Zadanie 7<br />
Do kogo bezpośrednio zwraca się osoba mówiąca w wierszu? Wypisz użyte przez nią apostrofy.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
W którym przypadku<br />
zostały użyte te wyrazy?<br />
<br />
Zadanie 8<br />
Uzupełnij notatkę na temat budowy utworu. Zakreśl odpowiednie informacje.<br />
Wiersz Jana Twardowskiego składa się z dwóch / trzech zwrotek o jednakowej /<br />
różnej liczbie wersów. Utwór ma regularną / nieregularną budowę – w każdym<br />
wersie jest taka sama / inna liczba sylab, nie zastosowano w nim też rymów<br />
ani znaków interpunkcyjnych / wielkich liter.<br />
Zadanie 9<br />
Jak inni przedstawiciele przyrody widzą człowieka? Zapisz dialog dwóch owadów z wiersza, które<br />
rozmawiają na temat człowieka spacerującego po łące.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Kryteria sukcesu<br />
zapisuję rozmowę<br />
dwóch owadów<br />
z wiersza;<br />
rozpoczynam każdą<br />
nową wypowiedź<br />
od myślnika w nowej<br />
linii;<br />
stosuję wielką<br />
literę na początku<br />
wypowiedzi;<br />
oddzielam myślnikiem<br />
wypowiedź bohatera<br />
od wyjaśnienia;<br />
używam różnych czasowników<br />
oznaczających<br />
mówienie.<br />
Jan Twardowski Mrówko ważko biedronko 145
Utwory poetyckie<br />
Józef Wybicki<br />
Mazurek Dąbrowskiego<br />
Zadanie 1<br />
Uporządkuj informacje dotyczące postaci historycznych, o których wspomina tekst <strong>polski</strong>ego hymnu<br />
narodowego. Wpisz do tabeli odpowiednie informacje wybrane z ramki.<br />
Napoleon Bonaparte • Uczestniczył w walkach w czasie powstania Chmielnickiego. •<br />
Jan Henryk Dąbrowski • Dowodził wojskami <strong>polski</strong>mi walczącymi<br />
u boku Napoleona. • Twórca Legionów Polskich we Włoszech •<br />
Zasłynął jako dowódca w czasie walk ze Szwedami. • Cesarz Francuzów •<br />
Naczelny wódz armii Księstwa Warszawskiego. • Hetman koronny<br />
Bohater Czas życia Kim był? Czym zasłynął?<br />
Stefan Czarniecki<br />
1599–1655<br />
1755–1818<br />
1769–1821<br />
Toczył wojny z państwami, które dokonały<br />
rozbiorów Polski. Utworzył Księstwo<br />
Warszawskie.<br />
Zadanie 2<br />
Oceń prawdziwość podanych informacji. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest<br />
fałszywe.<br />
1.<br />
W utworze przywołano postaci historyczne, które są ucieleśnieniem waleczności i miłości<br />
do ojczyzny.<br />
P<br />
F<br />
2. Słowa Mazurka Dąbrowskiego wzywają do zaprzestania przelewania krwi w walce o wolność. P F<br />
3. W tekście hymnu zachowano używane dawniej formy czasowników 1. osoby lm. P F<br />
146 MAŁE LEKTURY
Zadanie 3<br />
Uzupełnij informacje na osi czasu.<br />
1797 r. 1918 r. r.<br />
Powstanie Pieśni<br />
Legionów Polskich<br />
we Włoszech<br />
<br />
<br />
<br />
Ustanowienie Mazurka<br />
Dąbrowskiego<br />
oficjalnym hymnem<br />
państwowym<br />
Zadanie 4<br />
Zapoznaj się z definicją i wykonaj poniższe zadania.<br />
Liryka podmiotu zbiorowego<br />
odmiana liryki, w której podmiotem lirycznym jest grupa ludzi podobnie myślących,<br />
w utworze występują formy 1. osoby lm czasowników i formy zaimka my.<br />
1. Mazurek Dąbrowskiego reprezentuje lirykę podmiotu zbiorowego. Zacytuj fragmenty tekstu,<br />
które to potwierdzają<br />
2. Wyjaśnij, w czyim imieniu wypowiada się osoba mówiąca w utworze.<br />
<br />
<br />
3. Jakie treści wynikają z wypowiedzi podmiotu zbiorowego w Mazurku…? Wskaż wszystkie<br />
poprawne odpowiedzi.<br />
A. Żołnierze Legionów Polskich pod dowództwem generała Dąbrowskiego zamierzają<br />
wrócić do Polski.<br />
B. Polscy żołnierze wyruszają do Włoch, aby tam walczyć u boku Napoleona Bonapartego.<br />
C. Legioniści chcą dołączyć do rodaków w kraju i wspólnie bić się o wolność ojczyzny.<br />
D. Odczuwają ogromną tęsknotę za rodzinnymi stronami i wierzą, że Polacy ich oczekują.<br />
E. Polacy wyrażają smutek i żal z powodu utraty niepodległości, jedyną radość przynosi im<br />
wspominanie dawnych zwycięstw.<br />
Józef Wybicki Mazurek Dąbrowskiego 147
Zadanie 5<br />
Jaki jest nastrój Mazurka Dąbrowskiego? Zaznacz właściwe określenia.<br />
podniosły • żartobliwy • wzruszający • optymistyczny • pesymistyczny<br />
Zadanie 6<br />
Uzupełnij notatkę na temat budowy utworu. Zapisz w wyznaczonych miejscach odpowiednie<br />
informacje.<br />
Budowa utworu<br />
Mazurek<br />
Dąbrowskiego<br />
Wiersz jest zbudowany<br />
z zwrotek<br />
przedzielonych<br />
.<br />
Każda zwrotka składa<br />
się z wersów,<br />
pierwszy i trzeci mają<br />
po sylab, a drugi<br />
i czwarty – po sylab.<br />
W zwrotkach występują<br />
rymy ,<br />
Natomiast w refrenie<br />
rymy .<br />
Zadanie 7<br />
Wymień <strong>polski</strong>e oficjalne symbole narodowe.<br />
Zadanie 8<br />
Jaką funkcję pełnił Mazurek Dąbrowskiego w czasach zagrożenia dla naszej ojczyzny?<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
148 MAŁE LEKTURY
Zadanie 9<br />
Zaproponuj, co może dziś zrobić młody Polak, aby wyrazić swój patriotyzm.<br />
Zadanie 10<br />
Napisz ogłoszenie o przystąpieniu Twojej szkoły do akcji „Szkoła do hymnu” organizowanej corocznie<br />
przez <strong>polski</strong>e władze. Polega ona na wspólnym odśpiewaniu przez uczniów hymnu narodowego<br />
w ostatni dzień roboczy przed Narodowym Świętem Niepodległości o godzinie 11:11.<br />
W ogłoszeniu podaj konkretną datę. Zachęć koleżanki i kolegów do udziału w akcji.<br />
Ogłoszenie<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Kryteria sukcesu<br />
tworzę krótki i zwięzły tekst na podany temat;<br />
uwzględniam 5 informacji (kto? dla kogo? co?<br />
kiedy? gdzie?);<br />
stosuję elementy przekonywania (argumenty);<br />
unikam powtarzania słów<br />
w bliskiej odległości;<br />
dbam o poprawność <strong>język</strong>ową<br />
i poprawność zapisu.<br />
Józef Wybicki Mazurek Dąbrowskiego 149
Utwory poetyckie<br />
O wierszach<br />
Zadanie 1<br />
Rozwiąż krzyżówkę i odczytaj hasło – nazwę rodzaju literackiego. Podaj tytuły dwóch utworów<br />
literackich, które zaliczysz do tego rodzaju.<br />
8 10<br />
1<br />
2<br />
2<br />
6<br />
3<br />
9<br />
6 7<br />
3<br />
5<br />
4<br />
4<br />
1<br />
5<br />
150 MAŁE LEKTURY
Poziomo<br />
1. Poetyckie określenie rzeczownika.<br />
2. Inaczej: emocje, stan psychiczny.<br />
3. Środek poetycki polegający na zestawieniu dwóch elementów, zazwyczaj wykorzystujący<br />
spójnik jak.<br />
4. Podobnie brzmiące zakończenia wyrazów.<br />
5. Osoba, która pisze wiersze.<br />
Pionowo<br />
6. Dłuższa wypowiedź jednej osoby (często przeciwstawiana dialogowi).<br />
7. Część wiersza składająca się z kilku wersów.<br />
8. Inaczej przenośnia.<br />
9. Utwór poetycki podzielony na wersy.<br />
10. Jedna linijka wiersza.<br />
Rodzaj literacki:<br />
Przykłady: <br />
1 2 3 4 5 6<br />
Zadanie 2<br />
Odszukaj w wężu literowym nazwy środków poetyckich i uzupełnij nimi nagłówki notatek. Pozostałe<br />
litery czytane kolejno utworzą inną nazwę jednego z podanych środków. Zapisz ją w wolnym<br />
polu i zaznacz strzałką, która definicja jej dotyczy.<br />
zestawienie dwóch rzeczy,<br />
zjawisk podobnych<br />
do siebie pod jakimś<br />
względem<br />
takie zestawienie<br />
wyrazów, w którym<br />
nabierają one nowego<br />
wspólnego znaczenia<br />
nadanie przedmiotom,<br />
roślinom, pojęciom cech<br />
ludzkich<br />
określenie rzeczownika<br />
zwracające uwagę<br />
na jego cechy<br />
O wierszach 151
Zadanie 3<br />
Uzupełnij notatkę. Zapisz w wyznaczonych miejscach odpowiednie pojęcia.<br />
Autor<br />
wierszy<br />
OSOBA<br />
= podmiot liryczny<br />
Moja recenzja<br />
Czym różnią się utwory poetyckie od innych znanych Ci lektur? Czy warto czytać wiersze? Przedstaw<br />
swoje zdanie na ten temat i je uzasadnij.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
152 MAŁE LEKTURY
Samoocena<br />
Zastanów się, które z poniższych umiejętności opanowałaś / opanowałeś bardzo dobrze, a nad<br />
którymi musisz jeszcze popracować. Uzupełnij tabelę. Wstaw znak √ w odpowiednim miejscu<br />
każdego wiersza.<br />
oceniam umiejętność<br />
Umiem<br />
dobrze<br />
Umiem<br />
częściowo<br />
Nie<br />
umiem<br />
1. Tłumaczę, co to znaczy, że tekst jest napisany wierszem.<br />
2.<br />
3.<br />
Wyjaśniam, czym różni się autor wiersza od osoby<br />
mówiącej w wierszu.<br />
Wiem, czym są zwrotka (strofa) i wers, wskazuję je<br />
w tekście.<br />
4. Rozpoznaję w tekście apostrofę.<br />
5.<br />
Znajduję w tekście epitety, porównania, przenośnie,<br />
uosobienia.<br />
6. Wskazuję rymujące się wyrazy.<br />
7. Wyjaśniam, o czym opowiada wiersz Ziemia rodzinna.<br />
8.<br />
9.<br />
10.<br />
Opisuję, jak patrzy na świat osoba mówiąca w wierszu<br />
Mrówko ważko biedronko.<br />
Podaję tematy, które porusza podmiot zbiorowy<br />
w Mazurku Dąbrowskiego.<br />
Omawiam budowę wybranego wiersza (z ilu składa się<br />
zwrotek, wersów, sylab w wersach).<br />
11. Wskazuję utwór, który zawiera refren.<br />
12. Wiem, co to jest liryka.<br />
Quiz<br />
Quizy będą<br />
dostępne<br />
w produkcie<br />
docelowym<br />
O wierszach 153
Odpowiedzi do zadań zamkniętych<br />
z treści lektur<br />
Akademia pana Kleksa<br />
Zadanie 1: 1. F; 2. F; 3. F; 4. P; 5. P; 6. F; 7. P; 8. F; 9. P; 10. P; 11. F; 12. F; 13. P; 14. F; 15. F<br />
Zadanie 2: 1. D; 2. A; 3. A; 4. B; 5. C; 6. B<br />
Ziemia rodzinna<br />
Zadanie 2: 1. B; 2. C<br />
Przyjaciele<br />
Zadanie 1: 1. F; 2. P; 3. F; 4. F; 5. P; 6. P; 7. P<br />
Mazurek Dąbrowskiego<br />
Zadanie 2: 1. P; 2. F; 3. P<br />
Źródła ilustracji i fotografii<br />
Okładka: (zamek) Iryna Boiko/Shutterstock.com, (karoca) Yuan_Mei/Shutterstock.com, (dziewczyna, chłopak) Roman<br />
Samborskyi/Shutterstock.com, (książka) Singleline/Shutterstock.com, (rysunki na okładce i stronie tytułowej) Arip Next<br />
Elementy notatek graficznych na s. 11, 14, 140, 147 Sylwia Oszczyk<br />
Tekst główny: s. 3 Exporter/Shutterstock.com; s. 5, 6, 7 (ilustracje do Akademii pana Kleksa) Daniel de Latour; s. 7 rebusy:<br />
(usta) Marina Demeshko/Shutterstock.com, (ekierka) Tatiana Popova/Shutterstock.com; s. 8 rebusy: (pierogi) vitals/<br />
Shutterstock.com, (głośnik) sarahdesign/Shutterstock.com, (zające) Litvalifa/Shutterstock.com, (czapka) vitaliy_73/<br />
Shutterstock.com; s. 9 (książka) urfin/Shutterstock.com; s. 10 (psy) mentalhealth/Shutterstock.com; s. 12 (guziki)<br />
KatyGr5/Shutterstock.com; s. 14 (zapałki) Ikoeva Irina/Shutterstock.com; s. 15 (abecadło) Lars Poyansky/Shutterstock.com;<br />
s. 17 (zeszyt) Valeriia Soloveva/Shutterstock.com; s. 18 (stempel) ayzek/Shutterstock.com; s. 21 (koperta) GoodStudio/<br />
Shutterstock.com;<br />
Tekst główny: s. 133 (drzewo) Daniel de Latour, (Ludomir Benedyktowicz Nad mogiłą powstańca) public domain,<br />
(Stanisław Łasiński Kobieta przy kołysce), (Julian Fałat Pejzaż zimowy z rzeką i ptakiem) Wilczyński Krzysztof/Muzeum<br />
Narodowe w Warszawie, (Józef Chełmoński Pejzaż z łąką) public domain; s. 134 Daniel de Latour; s. 136 (łąka z niebem)<br />
jara3000/Shutterstock.com, (pióro) Inate/Shutterstock.com; s. 137 (miś) Daniel de Latour; s. 139 (chłopiec) Daniel<br />
de Latour; s. 142 (rysunek ważki) Daniel de Latour, (świetlik) Fer Gregory/Shutterstock.com, (ćma) Matthias Brix/<br />
Shutterstock.com, (biedronka) mehmetkrc/Shutterstock.com, (konik polny) Wirestock/iStockphoto/Getty Images,<br />
(ważka) Sebastian Sonnen/Shutterstock.com, (mrówka) Erik Agar/Shutterstock.com; s. 143 (mrówka, biedronka) Daniel<br />
de Latour; s. 146 (wierzby), s. 148 (hejnalista), s. 149 (dzieci), s. 150 (rysunki), s. 151 (ślimak), s. 152 (poeta i podmiot<br />
mówiący) Daniel de Latour.
Change language