Vladimir Nabokov, Púshkin og þýðingarnar - Skemman

Ágrip
Ritgerð þessi fjallar um þýðingar rithöfundarins Vladimirs Nabokovs og hvers vegna
hann þýddi verkið Jevgeníj Onegin nánast frá orði til orðs á þann hátt sem kallast
bókstafleg þýðing. Í ritgerðinni er komist að þeirri niðurstöðu að nýrýnin svokallaða,
sem var meðal annars kennd við Cambridge háskóla og einnig kenningar Romans
Jakobsons, sem kenndi við Harvard hafi haft umtalsverð áhrif á Vladimir Nabokov og
þýðingar hans. Einnig er það haft í huga að Nabokov var flóttamaður sem þurfti að
skipta um tungumál og heimili og að hann varð mjög háður þýðingum seinni hluta
ævinnar. Bitur reynsla Nabokovs sjálfs af þýðingum annarra á sínum eigin verkum
virðist hafa hvatt hann enn frekar til að vinna að þýðingum á bókstaflegan hátt. Að
lokum er rétt að nefna, að skýringar Nabokovs sjálfs við þýðinguna á Jevgeníj Onegin
mynda í raun og veru meginuppistöðu verksins sem slíks og það er jafnvel hægt að
ganga svo langt að segja að þýðingin sjálf sé einungis aukaatriði miðað við
skýringarnar. Á þennan hátt er uppbygging þýðingar Nabokovs á Jevgeníj Onegin
svipuð og uppbyggingin á skáldsögunni Pale Fire, enda kemur ekki á óvart að hún er
rituð skömmu eftir að Nabokov lauk þýðingu sinni á Jevgeníj Onegin. Spurningin
vaknar þess vegna um mikilvægi athugasemda þýðanda og fylgitextans í verkum
Vladimirs Nabokovs og hvort það sé jafnvel mögulegt að skoða heildarritverk og
þýðingar Nabokovs sem einhvers konar fylgitexta sem sé ritaður sem andsvar og til
heiðurs arfleifð rússneskra heimsbókmennta.
Abstract
This thesis concerns the translations of the writer Vladimir Nabokov and the question
why he translated Eugene Onegin in such a literal way. The thesis argues that the school
of New Criticism which was for instance taught at Cambridge, and also the theories of
Roman Jakobson which taught at Harvard, did have a considerable impact on Vladimir
Nabokov and his translations. Also it is kept in mind that Nabokov was a refugee and
had to change his language and his domicile and he depended very much on translations
during the latter part of his life. Nabokov´s own bitter experience of the translations by
others of his own work seems to have encouraged him to perform literal translations.
Finally it is proper to mention that the comments of Nabokov to his translation of
Eugene Onegin do in fact form the main content of the work as such and it can even be
argued that the translation itself is of secondary importance, and that Nabokovs
comments are of primary importance. In this way the structure of the translation of
Eugene Onegin is similar to the structure of Pale Fire, so it is no surprise that Pale Fire
is written soon after that Nabokov completed his translation of Eugene Onegin.
Therefore the question is raised concerning the importance of the paratext as a part of
the work of Vladimir Nabokov and whether it may even be possible to view the whole
opus of Nabokov as a kind of paratext written in celebration of the heritage of Russian
Literature.
5