Wojsko i Technika Historia 6/2023 short

More documents

Recommendations

Info

Jacek Fiszer, Jerzy Gruszczyński 1 Bitwa pod Sedanem Przełamanie frontu zachodniego 4 Natarcie Grupy Pancernej von Kleist we Francji w maju 1940 r. to pierwszy w historii przykład użycia manewrowego zgrupowania pancerno-zmotoryzowanego na skalę operacyjną. W kampanii polskiej 1939 r. Niemcy nie stworzyli samodzielnego zgrupowania pancernego większego od korpusu, czyli związku operacyjno-taktycznego. Na dodatek, nie były to do końca korpusy pancerne i faktycznie do samodzielnych działań używano maksymalnie dywizji pancernych. Wykonywały one zadania w składzie armii ogólnowojskowych, natomiast złożona z trzech korpusów pancernych Grupa Pancerna von Kleist, będąca de facto pierwszą armią pancerną na świecie, wykonała główne zadanie w operacji „Fall Gelb” w składzie Grupy Armii „A”, właściwie przesądzając o losach kampanii francuskiej 1940 r. O niemieckim planie ataku na Francję i Belgię pisaliśmy już przy okazji prezentacji walk w Holandii w maju 1940 r., dlatego w tym miejscu warto jedynie przypomnieć podstawowe założenia. W ostatecznej wersji planu uwzględniono fakt, że aliancka obrona składała się z trzech części. Wzdłuż francusko-niemieckiej granicy w latach 1929-1940 zbudowano potężny pas stałych umocnień znany jako Linia Maginota, od nazwiska ministra obrony André Maginota w latach 1931-1932. Linii tej nigdy nie dokończono – miała ona rozciągać się także na granicę z Luksemburgiem i Belgią, ale z przyczyn politycznych tego nie zrobiono. Na odcinku granicy z Belgią, gdzie równinne tereny sprzyjały prowadzeniu działań manewrowych, zgromadzono trzon sił francuskich i brytyjskich. Znajdowała się tu francuska 1. Grupa Armii (gen armii Gaston Billotte), w której skład od północy wchodziły: 7. Armia (gen. armii Henri Giraud), Armia Belgijska (gen. por. Raoul Van Overstraeten) od Antwerpii do Brukseli, Brytyjski Korpus Ekspedycyjny (gen. John S. S. Prendergast bardziej znany jako Lord Gort) na południe od Brukseli i dalej do Namur francuska 1. Armia (gen. armii Georges Maurice Jean Blanchard). Generalnie wspomniana 1. Grupa Armii walczyła z niemiecką Grupą Armii „B” generała-pułkownika Fedora von Bocka, nacierającą na Belgię (część 18. Armii – pozostała część atakowała Holandię oraz 6. Armia). Drugi odcinek to rejon południowej Belgii przy granicy z Luksemburgiem i Luksemburg, gdzie teren wydawał się kompletnie nie sprzyjać działaniom ofensywnym. Dlatego Francuzi obsadzili ten odcinek dwoma najsłabszymi związkami operacyjnymi 1. Grupy Armii – 9. Armią i 2. Armią. Francuskie związki operacyjne, które stały naprzeciw niemieckiej Grupy Armii „A” to w Ardenach 9. Armia złożona z trzech korpusów oraz na południe od linii Reims – Sedan, 2. Armia złożona z dwóch dywizji samodzielnych i dwóch korpusów, broniąca się aż do linii Verdun, gdzie była linia rozgraniczenia między 1. Grupą Armii, a francuską 2. Grupą Armii (gen. armii Andre-Gaston Pretelat), broniącą się wzdłuż całej Linii Maginota. Naprzeciwko niej działała niemiecka Grupa Armii „C” (generał-pułkownik Wilhelm Ritter von Leeb). W skład 9. Armii (gen. armii André Corap) wchodziły: 4. Północnoafrykańska Dywizja Piechoty (gen. dyw. Charles-Èugene Sancelme) 53. Dywizja Piechoty (gen. bryg. Jean- -Marie-Léon Etchberrigaray) 2. Korpus (gen. korpusu Jean-Gabriel Bouffet) 4. Lekka Dywizja Kawalerii (gen. dyw. Paul-Louis-Arthur Barbe) 5. Dywizja Zmotoryzowana (gen. bryg. Jean-Noël-Louis Boucher) 11. Korpus (gen. korpusu Julien- -Françoise-René Martin) 1. Lekka Dywizja Kawalerii (gen. dyw. Jacques Marie Toussaint d’Arras) 18. Dywizja Piechoty (gen. dyw. Camille-Léon Duffet) 22. Dywizja Piechoty (gen. bryg. Joseph-Louis-Françoise Hassler) 41. Korpus (gen. korpusu Emmanuel- -Urbain Libaud) 61. Dywizja Piechoty (gen. bryg. Arsène-Marie Paul Vauthier) 102. Dywizja Forteczna (gen. dyw. Françoise-Arthur Portzer) 3. Brygada Spahisów (płk Olivier Marc) Z kolei w skład 2. Armii (gen. armii Charles Huntziger) wchodziły: 5. Lekka Dywizja Kawalerii (gen. dyw. Marie-Jacques-Henri Chanoine) 2. Lekka Dywizja Kawalerii (gen. dyw. André Berniquet) 1. Brygada Kawalerii (gen. bryg. Emile- -Henri Gailliard)
BITWY I KAMPANIE rozpoznawcze. Tymczasem ani 5. LDKaw, ani 2. LDKaw nie zaalarmowała przełożonych, że ma właśnie do czynienia z głównym natarciem Niemców. Wycofano się na rzekę Semois głównie z powodu źle zorganizowanej obrony, pod ciosami niemieckiej piechoty zmotoryzowanej, przy niewielkim w sumie kontakcie z czołgami, dlatego nie dostrzeżono faktu, że właśnie tu rozwija się główne natarcie. Kawalerzyści nie podnieśli alarmu. W dodatku ich obrona na rzece Semois też nie potrwała długo. 3. Brygada Spahisów spóźniła się do swojego rejonu obrony i niemiecka 2. DPanc przekroczyła rzekę bez większych problemów, choć niektóre mosty dalej na południowy wschód wysadzono. W tym momencie niemieckie czołgi zaczęły wychodzić przez lewe skrzydło Francuzów na tyły 5. LDKaw. W wyniku tego 12 maja kawaleria francuska wycofywała się w kierunku Mozy, nie informując, że padła ofiarą ataku niemieckich sił głównych. Na tym etapie działań nikt jeszcze nie przejął się obecnością niemieckich czołgów idących do Mozy od strony Luksemburga. Przecież czołgi nie przekroczą Mozy! Nie potrafią pływać… W połowie dnia 12 maja 5. LDKaw próbowała zająć pozycje obronne w oparciu o zabudowania kilku wsi w połowie drogi między Semois a Mozą. Jednak na nowej pozycji dywizja utrzymała się ledwie kilka godzin, siła niemieckich uderzeń przerosła możliwości dywizji kawalerii. Do wieczora Obrona na Mozie W pasie natarcia XIX Korpusu Zmotoryzowanego (pancernego) obronę trzymała francuska 2. Armia dowodzona przez gen. armii Charlesa Huntzigera, uważanego za jednego z najzdolniejszych dowódców francuskich. Niestety, jego 2. Armia nie należała do najlepszych. Była w większości złożona ze zmobilizowanych rezerwistów, w większości dość licho wyszkolonych. O ile broniąca się dalej na północny zachód 9. Armia miała wprowadzić swoje siły w głąb Belgii zgodnie z alianckim Planem „Dyle”, to 2. Armia miała pozostać na miejscu, a jej lewe skrzydło miało być zawiasem obrotowego ruchu wszystkich francuskich wojsk rozmieszczonych na północ od niej. Pas obrony armii rozciągał się od Lumes ok. 10 km na północny zachód od Sedanu aż do Marville ok. 45 km na południowy wschód od Sedanu i ok. 50 km na zachód i nieco na południe od miasta Luksemburg, stolicy państwa o tej samej nazwie. Z sześciu dywizji piechoty, które zajmowały obronę na odcinku ok. 70 km (czyli ponad 10 km na dywizję), trzy były sformowane w koloniach: 3. Północnoafrykańska DP złożona z Algierczyków, 1. Kolonialna DP złożona z Senegalczyków i 3. Kolonialna DP złożona z Marokańczyków i Francuzów mieszkających w Afryce Północnej, złożona jednak w większości ze starszych rezerwistów. Spośród trzech pozostałych, 41. DP miała młodych rezerwistów, natomiast 55. DP i 71. DP – rezerwistów starszych roczników, o niższym poziomie wyszkolenia. Wszystkie były oczywiście rozwijane mobilizacyjnie, choć w największym stopniu właśnie owe czysto francuskie dywizje. Co ciekawe, główny wysiłek obrony armia skupiła na sektorach na południowy wschód od Sedanu, na samej flance Linii Maginota, na południe od Ardenów, gdzie teren był bardziej sprzyjający dla działań ofensywnych. W związku z tym XVIII Korpus armii zajmował prawą stronę jej ugrupowania obronnego (41. DP, 1. Kolonialna DP i 3. Kolonialna DP), Tak na prowizorycznych tratwach przeprawiano cięższy sprzęt przez Mozę w dniu 13 maja 1940 r. zanim zbudowano mosty. Na większych nieco promach przeprawiano nawet działa szturmowe. Czołgi trzech niemieckich dywizji pancernych pokonały Mozę w większości po zbudowanych przez saperów drewnianych mostach pontonowych, powstałych 14 maja 1940 r. 12 maja Francuzi wycofali się na linię Mozy. Do tego momentu naczelne dowództwo francuskie nie zdawało sobie sprawy, że główny niemiecki atak rozwija się w Ardenach, a nie w północnej i środkowej Belgii. Co prawda 2. Armia w sprawozdaniu z dnia działań 12 maja zameldowała, że wygląda to na główny atak niemiecki, idący w kierunku Sedanu, ale ta ocena została zignorowana przez gen. armii Maurice Gamelina, naczelnego dowódcę wojsk francuskich. Co ciekawe, francuskie dowództwo nie zmieniło zdania nawet po południu 13 maja, kiedy 2. Armia zameldowała o uchwyceniu przez Niemców przyczółka na zachodnim brzegu Mozy pod Sedanem. zaś X Korpus lewą stronę w rejonie Sedanu (od zachodu na wschód: 55. DP, 71. DP i 3. Północnoafrykańska DP). Tak się złożyło, że uderzenie XIX KZmot spadło na te pierwsze dwie dywizje piechoty złożone z Francuzów, ale ze zmobilizowanych rezerwistów starszych roczników (dywizja typu „B”, jakimi były wszystkie dywizje w przedziale numeracji od 51 do 71). Spośród nich negatywnie wyróżniała się 71. DP, która miała mało kompetentnego dowódcę, a jej żołnierze byli słabo wyszkoleni. Z tego powodu wiosną 1940 r. została ona wycofana do rezerw armii i przez kilkanaście tygodni prowadzono jej intensywne szkolenie. W maju 1940 r. była więc nieco lepiej przygotowana, ale nie do końca. Dowódca 2. Armii postanowił przygotować w swoim pasie obrony odpowiednie fortyfikacje polowe. Mówi się, że 2. Armia faktycznie zbudowała pozycje obronne, to jednak naszym zdaniem nie w pełni wykorzystała dany jej czas. Ilość schronów ziemnych i betonowych osiągnęła pięć na 1 km frontu, co wbrew pozorom nie jest dużo – jeden co 200 m. Większość z nich wykonano zużywając 52 000 m 3 betonu. Zbudowano też nieco transzei i ukrytych pozycji ogniowych, ale to mimo wszystko nie była zbyt rozbudowana obrona. W tej obronie X Korpus ze swoimi trzema dywizjami zajmował odcinek szerokości 37 km, czyli nieco ponad 12 km na dywizję. 55. DP na lewym skrzydle broniła Sedanu i odcinka na zachód od miasta, zaś 71. DP – odcinek w rejonie miasteczka Mouzen po wschodniej stronie Sedanu. Samego 11
Page 1 and 2: www.zbiam.pl Sedan 1940 6/2023 List
Page 3: 1 Eksport czechosłowackich OT-62 r
Page 7 and 8: Tomasz Szlagor 38 2 Przełamanie Li
Page 9 and 10: MONOGRAFIA PANCERNA Pierwszy protot
Page 11 and 12: Jędrzej Korbal 3 Zatrzymać Panzer

Wojsko i Technika Historia 6/2023 short

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?